Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

4. Aurkaritzakoak
Harridurazk:o perpausen azken muturrean ere sarritan joan ohi da. Ikus (3)
eta:
(19) Zer oiftaze ordea! (Orixe, Aitorkizunak, 221)
Aditzik gabeko esaldiak dira horiek. Ondorengoa, berriz, aditz eta guztiko
esaldia dugu eta ordea azken muturrean doala kontsidera dezakegu, seme
hori bokatibo 000 baita; beraz, perpausetik kanpo gelditzen den zerbait:
(20) Zer dezu, ordea, seme? (V.Mocoroa, Damuba garaiz, 24)
Perpausaren hasiera hasieran ere ageri da inoiz, hori maiztasunik
handieneko kokalekua ez badu ere:
(21) Ken ditzadala zugandik nere begiak? Ordea, noratuko ditut? Irauti ditzadala beste
aldera? Ordea, zu izan nere alde guzi, zu nere aurre ta atze (M. Larramendi,
Panegfrico de S. Agustfn, 14)
Axularrek eurrez darabil horrela, gaurk:o zenbait idazlek bezala:
(22) Bapatean etxe guztia ixilik gelditu zen, eta gizona zerraldo erortzera zihoala ikusi
nuen, belaunak huts egiten ziotela. Ordea mOOikuak eta osabak eutsi egin
zioten(...) (B. Atxaga, Obabakoak, 125)
Nolanahi ere, bi kasu hauetan badirudi lokailuak berekin duen
kontrakotasun ballo hori nolabait gesaldua gelditzen dela.
4.1.3. Juntagailuekin eta lokailuekin batera
Gehienetan inolako lagunik gabe agertzen da ordea. Ez da harritzekoa,
halere, baina juntagailuari lagun egiten diola erabiltzea, baina ordea bikotea
osatuz:
(23) Aitzbitarte ospatsu hura (..) dijoakion santutegi OOer jaierazko batean biurtua
arkitzen da, kapilla ta jarduntza santuetarako etxea ere Jesusen Konpafliak an
ditubela Baña ordea, ainbaterafloko damukizuna 000 penitentzi neurrigabeak,
bada ainlakotzat gero santu berak iduki zituen, aurki oso auldu zuten (J.1. Arana,
S. Ignazio Loyolacoaren bicitza, 23)
bai, are maiztasun handiagoz, perpausaren osagai baten ondoren kokatua
delarik ere:
97