Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ill
(12) Itxasaldera zuzentzen ditu begiak. Ez dakuse begiok, ordea, ezer (T. Agirre,
Uztaro, 69)
Gogoan hartu behar da, hori bai, askatasun handia izaten dutela lokailu
hauek perpausaren barnean kokatzeko:
(13) Josebak emazteari txokolatinak ekarri dizkio, hark ordea nahiago zuen perfume
on bal
(14) Josebak emazteari txokolatinak ekani dizkio, hark nahiago zuen, ordea, perfume
on bal
(15) Josebak emazteari txokolatinak ekani dizkio, hark nahiago zuen perfume on bat,
• ordea.
Bistan da, hala ere, ez dela nonabi eta nolanahi kokatzen abal. Mintzagaigaldegai
egituraren arabera kokatzeko joera duela dirudi, lege finkorik ezartzen
erraza ez bada ere.
Hasteko esan behar da ordea-k ez duela nahi ta ez mintzagaia markatzen.
(11) perpausaren bigarren atala hartzen badugu, adibidez, esleituak, ordea,
gitxi esan beharrean, berdin berdin esan liteke gitxi, ordea, esleituak.
Ondoko adibidean ere argi ikusten da hori:
(16) Aiek etzuten; guk, bai, ordea, bi mutillen ezagutza (Orixe, Euskaldunak, 230).
Bestalde, galdegaiaren eta aditzaren artean normalean kokatzen ez bada ere,
ez du debeku handirik galde hitzen ondoren kokatzeko:
(17) (...) ikusten zuen an egoterik etzeokala. Nola, ordea, irten? (p.I. Lardizabal,
Testamentu ZmTeco eta Berrico condaira, 170)
Dena den, euskalk:ien arteko diferentziaren bat ere egon daiteke ordea-k
perpaus barman hartzen duen kokaguneari dagokionez.
Perpausaren azken muturrean ere joan ohi da inoiz:
(18) Hiru biderjo nuen txirrina. Ez zidan inortxok ere erantzun ordea.
Kasu hauetan badirudi perpaus bien artean gertatzen dela aurkakotasuna,
kontrastea zein osagairen artean dagoen bereziki markatu gabe.
96