Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB) Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Osterantzeko ibilbidea Osterantzeko ibilbidetzat jotzen du 2005ean Euskaltzaindiaren gidaritza hartzen duen ekipo berriak bere proposamena. Lan egitarau eta guzti egin du bere aurkezpena, eta bai Argomaizko Jardunaldietan (2005) eta bai Etxalarkoetan (2007) egitarau hori zabaldu du. Egitaraua bere osoan hemen aurkezten den zatitxo hau baino konplexuagoa bada ere, eta ñabarduraz hornituagoa, oker handirik gabe esan daiteke ondoko puntu nagusi hauek nabarmentzen direla besteen gainetik. Osterantzeko proposamen hau, Andres Urrutiaren hitzetan, aurreko ibilbidearen moldapena da, ez etendura. Aldaketa ildoak Euskaltzaindia hizkuntza akademia moderno eta dinamikoa antolatzeko asmoz, hainbat berrikuntza edo aldaketa planteatu ditu zuzendaritza berriak. Berorien gauzatze fasean aldeak daude batetik bestera. Hiru ardatz nagusi bereiz daitezke: Kideak Estatutuen egokitzapena eta emerituak Oraingoz aldaketak euskaltzain osoen artekoak dira. Kategoria berri bat sortu da, emerituena, 75 urtetik gorakoentzat, kide osoen eskubiderik galdu gabe. Kide berriak hartu ahal izatea ekarri du horrek, euskaltzaingoa berritzeko. Emerituak izendatu ahala, hutsarte berriak aldarrikatu dira eta hutsarteok betez euskaltzainen kopurua handitu egin da. Abantaila hirukoitza du handitzeak: quoruma osatzeko estutasun gutxiago izango dela, batetik; bestetik, odol berritu eta gaztetu egingo dela Akademia; hirugarrenik, gainera, baliabide pertsonal gehiago lortzen da proiektu eta lan berriei aurre egin ahal izateko. Sei lagun berri sartu dira dagoeneko, euskalgintzako alor desberdinetakoak: hizkuntzalaritza, literatura, ingeniaritza, hezkuntza, idazletza. Nobedade bakarra ez da kopuru aldaketa. Hautapen irizpidea ere berria da, 1949an Krutwigek planteatu zuen ildo bertsukoa: 24 kideetatik hamarrek ez dute zertan euskalkien ordezkari izan behar. Beren merituengatik aukeratzen dira, jatorrizko euskalkia kontuan hartu gabe. Euskaltzainen profil intelektual eta profesionala zabaltzearekin batera desberdindu egin daiteke modu horretan. Aro berria Euskaltzaindiko kideak Euskaltzainak solasean 2009ko martxoan, Urkiolan, Barne Jardunaldietan 91
92 HISTORIAN Osoko bilkura Euskaltzaindiaren osoko bilkura arrunta, 2006ko urriaren 27an Euskaltzain urgazleak Gainerako euskaltzainak, urgazleak bereziki, Euskaltzaindiaren zereginetan integratzeko, esku-hartze zabalagoa emateko borondatea du zuzendaritzak. “Euskaltzaindiratu” beharra aipatzen du euskaltzainburuak. Errelebuari begira kide berriak sartzea ere planteatua dauka. Sartze horrek, ordea, ordenatua behar du, ez nolanahi egina, proiektuen araberako profilen arabera. Lanak Bi helburu ezarri dira horretarako. Lehena, goi-mailako ikerketa bultzatzea, hizkuntzaren arau, gomendio eta abarren oinarri izan behar duena. Hartara, egitasmo berriak proposatu dira. Horrekin batera ere, bigarren helburua da Euskaltzaindiaren lan akademikoa euskalgintzan ari direnekin kontrastatzea, harreman sendoak izan daitezen bi-bion artean. Ikerketa-egitasmo berriak Egitasmoen formula berez ez da berria Euskaltzaindiaren jardunean. Egitasmo gehiago eta beste eite batekoak proposatzen dira orain. Hiru moldetan lan egin ohi da Euskaltzaindian: lantaldetan, batzordetan edo egitasmotan integratuta. Oraingo zuzendaritzak egitasmoen ildoa bultzatu nahi du, batzordeak baztertu gabe. 70eko hamarkadatik hona batzordetan lan egin izan da gehienbat. Ez dira desagertuko. Baina lan egiteko bestelako sistema bat indartu beharra ikusten du zuzendaritzak: egonkorragoa, eraginkorragoa, sistematikoagoa, profesionalagoa, nolabait esan. Egitasmoetan aritzen direnak kontratupeko langileak dira, eguneroko ordutegi laborala dutenak. Barne kudeaketa ere orain artekoaren guztiz berria da. Proiektuaren arduraduna ez da delegatu edo ordezkari soil, baizik eta zinezko kudeatzaile erantzukizun guztiekin bere taldearekiko eta hartzen dituen konpromiso guztiekiko. Merkataritzakontratua egiten da arduradunarekin. Zertarako egitasmoak? Gizarte modernoak Euskaltzaindiari eskatzen dizkion emaitzak ganoraz eta garaiz burutzeko, modu egokia izan liteke egitasmoena, bere garaian batzordeena izan zen bezala. Hori bateko. Eta besteko: Euskaltzaindiak bere esparru propioa errebindikatu eta landu behar du, bere-berea dena, euskaltzainburuaren hitzetan hau: “goi-mailako ikerketa-bideak eta horien aplikazioak uztartu eta gizarteratzea, euskararen normatibizazio eta normalizazioa bultzatu nahian”. Eta horretarako ere lan-molde eraginkorra izan liteke egitasmoena. Euskalgintzarekin harremanak Euskaltzaindi berriak ez dio errealitateari muzin egin nahi eta ez du bolizko dorrean bizi nahi. Aitzitik, euskalgintzan ari diren erakunde anitzekin harremanak estutu nahi ditu, hitzarmen bidez nahiz beste formularen bat erabiliz. Zuzeneko harreman horiek helburu bat baino gehiago lortu nahi dute: elkarren berri jakitea, Euskaltzaindiak bere arau eta gomendioak zabaltzea, eta baita ere euskalgintzako eragileen iritziak, kritikak, iradokizunak biltzea. Elkarrekin lan egin, lankidetzaren oinarriak finkatu. Lauzpabost urteotan dozena pare bat talde edo elkarte zein erakunderekin lotu ditu harremanak Euskaltzaindiak, kasuan kasuko helburuak finkatuz, zehaztuz. Tar-
- Page 40: JARDUNEAN
- Page 43 and 44: 42 HISTORIAN Euskaltzaindiaren arau
- Page 45 and 46: 44 HISTORIAN Eliz agintariekin saia
- Page 48: GERRA ETA GERRA OSTEA
- Page 51 and 52: 50 HISTORIAN Izendapen proposamena
- Page 53 and 54: 52 HISTORIAN Batzar agiria 1941eko
- Page 55 and 56: 54 HISTORIAN Bizkaiko Junta de Cult
- Page 57 and 58: 56 HISTORIAN Federiko Krutwigen pro
- Page 59 and 60: Inazio Maria Etxaide 58 HISTORIAN J
- Page 61 and 62: 60 HISTORIAN 1956an hiru ekitaldi a
- Page 63 and 64: 62 HISTORIAN Luis Villasante Villas
- Page 65 and 66: 64 HISTORIAN Azkueri omenaldia Arri
- Page 67 and 68: 66 HISTORIAN zituen txistualdiak: h
- Page 70 and 71: Euskaltzaindiaren barruko historian
- Page 72 and 73: Ekingo du euskalgi ororen odolez az
- Page 74 and 75: Arantzazurako bidean Baiona eta Erm
- Page 76 and 77: 1 Euskaltzaindia bakarrik ez zebile
- Page 78 and 79: tzeko, aztertzeko, ebaluatzeko. Hor
- Page 80 and 81: Euskaltzainburuak sarreran esan zue
- Page 82 and 83: AEKren ardura utzi egiten duela, Eu
- Page 84 and 85: Mamu mamitzen Euskaltzaindiak hizku
- Page 86 and 87: II.a EUSKO KONTSEILU NAGUSIAREN AKO
- Page 88: Hizkuntza kontuetan Euskaltzaindiak
- Page 94 and 95: tean daude euskalgintzakoak: editor
- Page 96 and 97: erezkoa, eta dinamika horrek batzue
- Page 98 and 99: Hizkuntzaren normatibizazioaren arl
- Page 100 and 101: farroan bai Euskal Autonomia Erkide
- Page 102 and 103: Euskaltzaindiak lege aitorpen osoa
- Page 104 and 105: Zuzendaritzako kideei hitza Euskalt
- Page 106 and 107: Jose Luis Lizundia. Diruzaina “Pr
- Page 108 and 109: Euskalgintzaren iritzia Aro berria
- Page 110: EUSKALTZAINAK
- Page 114 and 115: RESURRECCION MARIA AZKUE Akademiare
- Page 116 and 117: ekin indarberritu egin zen Akademia
- Page 118 and 119: INAZIO MARIA ETXAIDE Frankismo bete
- Page 120 and 121: JOSE MARIA LOJENDIO Agintariekin ha
- Page 122 and 123: MANUEL LEKUONA Hiru urteko hutsarte
- Page 124 and 125: LUIS VILLASANTE Krutwigen eskutik L
- Page 126 and 127: tera. Baina gerra giroa zela eta, f
- Page 128 and 129: kaltzainburuorde delako hori, Frant
- Page 130 and 131: Euskaltzaindiak Frantzian ere aitor
- Page 132: EUSKALTZAINAK HISTORIAN
- Page 135 and 136: 134 EUSKALTZAINAK Estatutuen araber
- Page 137 and 138: 136 EUSKALTZAINAK Karguak Karguen k
- Page 139 and 140: 138 EUSKALTZAINAK Euskaltzainen jat
92<br />
HISTORIAN<br />
Osoko bilkura<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>ren osoko bilkura<br />
arrunta, 2006ko urriaren 27an<br />
Euskaltzain urgazleak<br />
Gainerako euskaltzainak, urgazleak bereziki, <strong>Euskaltzaindia</strong>ren zeregin<strong>eta</strong>n integratzeko,<br />
esku-hartze zabalagoa emateko borondatea du zuzendaritzak. “Euskaltzaindiratu”<br />
beharra aipatzen du euskaltzainburuak. Errelebuari begira kide berriak<br />
sartzea ere planteatua dauka. Sartze horrek, ordea, ordenatua behar du, ez<br />
nolanahi egina, proiektuen araberako profilen arabera.<br />
Lanak<br />
Bi helburu ezarri dira horr<strong>eta</strong>rako. Lehena, goi-mailako ikerk<strong>eta</strong><br />
bultzatzea, hizkuntzaren arau, gomendio <strong>eta</strong> abarren oinarri<br />
izan behar duena. Hartara, egitasmo berriak proposatu<br />
dira. Horr<strong>ekin</strong> batera ere, bigarren helburua da <strong>Euskaltzaindia</strong>ren<br />
lan akademikoa euskalgintzan ari diren<strong>ekin</strong> kontrastatzea,<br />
harreman sendoak izan daitezen bi-bion artean.<br />
Ikerk<strong>eta</strong>-egitasmo berriak<br />
Egitasmoen formula berez ez da berria <strong>Euskaltzaindia</strong>ren jardunean.<br />
Egitasmo gehiago <strong>eta</strong> beste eite batekoak proposatzen<br />
dira orain.<br />
Hiru mold<strong>eta</strong>n lan egin ohi da <strong>Euskaltzaindia</strong>n: lantald<strong>eta</strong>n,<br />
batzord<strong>eta</strong>n edo egitasmotan integratuta. Oraingo zuzendaritzak egitasmoen ildoa<br />
bultzatu nahi du, batzordeak baztertu gabe. 70eko hamarkadatik hona batzord<strong>eta</strong>n<br />
lan egin izan da gehienbat. Ez dira desagertuko. Baina lan egiteko bestelako sistema<br />
bat indartu beharra ikusten du zuzendaritzak: egonkorragoa, eraginkorragoa,<br />
sistematikoagoa, profesionalagoa, nolabait esan. Egitasmo<strong>eta</strong>n aritzen direnak<br />
kontratupeko langileak dira, eguneroko ordutegi laborala dutenak.<br />
Barne kudeak<strong>eta</strong> ere orain artekoaren guztiz berria da. Proiektuaren arduraduna ez<br />
da delegatu edo ordezkari soil, baizik <strong>eta</strong> zinezko kudeatzaile erantzukizun guzti<strong>ekin</strong><br />
bere taldearekiko <strong>eta</strong> hartzen dituen konpromiso guztiekiko. Merkataritzakontratua<br />
egiten da arduradunar<strong>ekin</strong>.<br />
Zertarako egitasmoak? Gizarte modernoak <strong>Euskaltzaindia</strong>ri eskatzen dizkion emaitzak<br />
ganoraz <strong>eta</strong> garaiz burutzeko, modu egokia izan liteke egitasmoena, bere garaian<br />
batzordeena izan zen bezala. Hori bateko. Eta besteko: <strong>Euskaltzaindia</strong>k bere<br />
esparru propioa errebindikatu <strong>eta</strong> landu behar du, bere-berea dena, euskaltzainburuaren<br />
hitz<strong>eta</strong>n hau: “goi-mailako ikerk<strong>eta</strong>-bideak <strong>eta</strong> horien aplikazioak uztartu<br />
<strong>eta</strong> gizarteratzea, euskararen normatibizazio <strong>eta</strong> normalizazioa bultzatu nahian”.<br />
Eta horr<strong>eta</strong>rako ere lan-molde eraginkorra izan liteke egitasmoena.<br />
Euskalgintzar<strong>ekin</strong> harremanak<br />
Euskaltzaindi berriak ez dio errealitateari muzin egin nahi <strong>eta</strong> ez du bolizko dorrean<br />
bizi nahi. Aitzitik, euskalgintzan ari diren erakunde anitz<strong>ekin</strong> harremanak estutu<br />
nahi ditu, hitzarmen bidez nahiz beste formularen bat erabiliz.<br />
Zuzeneko harreman horiek helburu bat baino gehiago lortu nahi dute: elkarren berri<br />
jakitea, <strong>Euskaltzaindia</strong>k bere arau <strong>eta</strong> gomendioak zabaltzea, <strong>eta</strong> baita ere euskalgintzako<br />
eragileen iritziak, kritikak, iradokizunak biltzea. Elkarr<strong>ekin</strong> lan egin,<br />
lankidetzaren oinarriak finkatu.<br />
Lauzpabost urteotan dozena pare bat talde edo elkarte zein erakunder<strong>ekin</strong> lotu ditu<br />
harremanak <strong>Euskaltzaindia</strong>k, kasuan kasuko helburuak finkatuz, zehaztuz. Tar-
Change language