Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Mamu mamitzen<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>k hizkuntza ereduren baten alde egiten duenero sekulako kritika<br />
zaparrada jaso izan du. Gogoangarriak dira batasuna zela-<strong>eta</strong> aranistek eman zioten<br />
egurra. Euskera aldizkari ofizialaren lehen zenbaki<strong>eta</strong>ko batean atal bat agertu<br />
zen izenburu esanguratsu hon<strong>ekin</strong>: “<strong>Euskaltzaindia</strong>ri agurka <strong>eta</strong> aurka”. “Egurka”<br />
esan zezaketen.<br />
1959an euskal izenei buruzko adierazpena dela-<strong>eta</strong> ere, sabindarrez gainera, Euzko-<br />
Gogoa eskolakoak <strong>eta</strong> Orixe <strong>eta</strong> orixezaleak pipertu zitzaizkion.<br />
Hirugarren erasoaldia izan da gogorrena, zalantzarik gabe, 1968an abian jarri zen<br />
hizkuntza ereduaren aurkako erreakzioan.<br />
Neurri batean ulergarria ere bada jendea nahastea <strong>eta</strong> aurka erreakzionatzea. Prozesu<br />
baten zehar-kaltetzat jo liteke hori. Jendea mintzea ere bai. Manuel Lekuonak berak<br />
sarrera hitzaldian esan zuen batasunak agian beso bat moztea eskatuko zuela bizia<br />
salbatzeko. Besoa mozteak min ematen du, jakina. Baina zer ez dute esan edo idatzi!<br />
Aurkari horiek une batean pentsa zezaketen <strong>Euskaltzaindia</strong> bera bitan zatikatzea.<br />
Ez ziren gutxi <strong>eta</strong> ez ziren nornahi, euskaltzain osoak, urgazleak <strong>eta</strong> kultur eragileak<br />
zeuden aurre-aurrean. Garaipen handi bat da Manuel Lekuona euskaltzainburua<br />
euren taldera erakarri izana, Arantzazu ondoren. 1970eko hauteskunde bitartean<br />
presidente gisa zegoen, gainera. Urte hori<strong>eta</strong>n barrutik saiatu ziren<br />
Arantzazuko erabakia aldatzen: batasuna eragitea ez dela <strong>Euskaltzaindia</strong>ren lana,<br />
hizkuntza eredua idazlearen kontua dela, gazte jendea erabaki <strong>eta</strong> gomendio<strong>eta</strong>tik<br />
harago zihoala, Mitxelena ez dela jakintsu bakarra.<br />
Horraino gizalegezkoa da kontua. Sekulako legenda beltza ere zabaldu zuten: afari<br />
batean erabaki omen zen Lekuona baztertzea; “H” ETAren ikurra <strong>eta</strong> amarrua<br />
omen da, ez alfabetoko hizkia; euskara batua erlijioaren etsaia omen, marxista, maoista,<br />
marcusearra; euskara batua euskara ez baino euskarantoa omen da. Irain<br />
pertsonalak, mehatxuak <strong>eta</strong> erasoak tartekatu ohi ziren maiz, batez ere Luis Villasante,<br />
Koldo Mitxelena <strong>eta</strong> Juan San Martinen aurka.<br />
Eraso mediatikoak luze iraun zuen, artikulu <strong>eta</strong> liburu bidez. Beren bitarteko propioez<br />
baliatu ziren, hala nola, Kardaberaz bazkuna <strong>eta</strong> aldizkaria, Euskerazaleak elkartea,<br />
edota Zer, Saski-Naski <strong>eta</strong> Agur aldizkariak. Baina ez dute hori<strong>eta</strong>n bakarrik<br />
argitaratu, kalte gehien egiteko moduan aritu ziren komunikabide handi<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong><br />
erdaraz.<br />
Demokrazia ahotan hartuta autoritatea bana zezala eskatzen zioten <strong>Euskaltzaindia</strong>ri<br />
oso modu integristan. <strong>Euskaltzaindia</strong>, horien tesian, elkarte bat gehiago zen, ez euskararen<br />
erakunde ofiziala. Erabakigunea ondoko sektore hauen artean banatu edo<br />
konpartitu behar zuen <strong>Euskaltzaindia</strong>k: Eusko Ikaskuntza, Begiraleak, Araba-Bizkai<br />
<strong>eta</strong> Gipuzkoako Euskerazaleak, Liturji-Itzultzaile Taldea, Kardaberaz Bazkuna, Erribide,<br />
Euskera lagunak, Bilboko Hizkuntz Eskola Ofiziala. Alegia, proposatzaileen aldeko<br />
taldeak, euskara batuaren kontra zeudenak, euskararen normalizazioar<strong>ekin</strong> zerikusi<br />
gutxi zeukatenak berori<strong>eta</strong>ko batzuk; <strong>eta</strong> batez ere, askoz ugariago <strong>eta</strong> biziago<br />
ziren talde <strong>eta</strong> eragile<strong>eta</strong>rik bat bakarra ere ez.<br />
Olazarrek kontatzen du Kardaberaztarrek Tolosan egin zuten bilera batean bi erabaki<br />
hartu zituztela: <strong>Euskaltzaindia</strong>ri “expedientea” egitea, epaik<strong>eta</strong>. Lekuonak berak<br />
proposatu omen zuen. Eta bestea: akademia berri bat sortzea.<br />
Bai egin ere. Bixente Latiegi <strong>eta</strong> Oñatibiak 1982an idatzi zuten liburua: <strong>Euskaltzaindia</strong>,<br />
el batua y la muerte del euskera edo <strong>Euskaltzaindia</strong>ri epaik<strong>eta</strong>.<br />
Normalizazioaren bidean<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong> el Batua y la muerte<br />
del euskera<br />
Liburu hau Kardaberaztarren<br />
enkarguz idatzi zuten Latiegi <strong>eta</strong><br />
Oñatibiak 1982an.<br />
83
Change language