Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB) Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
AEKren ardura utzi egiten duela, Eusko Jaurlaritzak adinekoen euskalduntzea bere gain hartu duelako. Hor bukatzen da Euskaltzaindiaren konpromisoa: hutsune bat bete du eta normalizazio garaietan ez luke agintariekin lehian edo konpetentzian sartu nahi. Euskara titulua Euskal Irakasle Titulua, gero EGA (Euskararen Gaitasun Agiria) ematen 1972an hasi zen. Irakaskuntza indartu behar zela ikusten zen, eta horretarako irakasleak prestatu eta gaitu behar zirela. Agintarien aldetik nork egin ez zegoen. Nahiz eta gerra aurretik ere tituluak eman izan dituen, eta nahiz eta arautegian horretarako baimena aitortzen den (honela baitio lehen artikuluaren j hizkiak: “expedir los oportunos títulos y certificados”), ematen du Euskaltzaindiak ez duela bere-berea ikusten zeregin hori, Luis Villasanteri irakurrita behintzat. Dena den, 1981eko abenduan eskutik utzi arte makina bat titulu eman izan ditu, milaka asko (zehazki, 2008ko azaroan emandako azken tituluak 7.115 zenbakia zuen). Eta ez bakarrik irakaskuntzarako tituluak, hainbat administrazio publikotan euskaraz aritzeko gaitasun agiriak ere bai. Uztea bera ez da izan horren sinplea, euskararen lurraldeen zatiketa administratiboaren erruz. Iparraldean zer egin? Iparraldean nola jokatu bertako euskaltzainen baitan uzten da, harik eta 2009ko martxoaren 3an Euskararen Erakunde Publikoak, Paue eta Aturriko Unibertsitateak eta Bordeleko Michel de Montaigne Unibertsitateak bere gain hartu duten arte. Nafarroan? Lehen bezala jarrai dezala oraingoz. Eta Euskal Autonomia Erkidegoan? Eusko Jaurlaritzaren eskuetan uzten du, bai, baina zenbait baldintzekin, “lehen eta geroaren artean inolako etenik ez urradurik gerta ez dadin”. Itzultzaile Eskola Euskaltzaindiak, Juan San Martin Jagon sailburuaren bitartez, 1979aren azken aldera, Itzultzaile Eskola bat sortzeko aurre txosten bat presta zezala eskatu zion Xabier Mendiguren Bereziarturi. Honek 1980ko martxoaren 28an jarri zuen eskaturiko aurre proiektua Euskaltzaindian. Izenburua: “Itzulpenaren Mundua eta Euskal Itzultzaileen Oinarrizko Prestakuntzarako Eskola”. Hiru atal nagusitan banaturik zegoen: a) Itzulpena munduan; b) Itzulpena gurean; c) Itzultzaile Eskolaren zuinak. Itzulpenaren gaia jadanik agertua zen urte bereko abuztuan Foruan egin ziren Barne Jardunaldietan. Hantxe hartu zen eskola sortzeko erabakia. Honela kontatzen du Jose Maria Satrustegiren kronikak: Euskaltzaindiari aspaldidanik datorkion itzulpenen iskanbila aztertu ondoan ikusi da, lehenik, ez dela Akademiaren eginkizunetan sartzen itzulpenak egitea. Itzultzaileen eskola sortu behar luke, edo sortzen lagundu, eta erakunde ofizial bakoitzak bere itzultzaileak izan beharko ditu. Aurreproiektua aurkeztu eta berehala onartu zuen Euskaltzaindiak eskola sortzea; eta urte berean, 1980an, ireki zituen ateak, Donostiako Aurrezki Kutxa Munizipalak behin-behingoz Arbide dorreetan utzitako geletan. Normalizazioaren bidean D mailako ziurtagiria Ziurtagiriak 81
82 HISTORIAN Lehenengo UEU (1973) Lehenengo UEUko ikastaroetako entzuleak, tartean Piarres Lafitte eta Andolin Eguzkitza, esperientzia eta gaztetasuna (Herria aldizkaria) Lehenengo UEU (1973) UEUren lehenengo ikastaroetako programaren azala UEU 1973ko udan Udako Euskal Unibertsitatea sortzen da. Lehen ikastaroak Iparraldean izan ziren IKAS batasunak antolatuta eta Euskaltzaindiaren babesean. Jean Haritxelhar euskaltzainak hartu zuen ardura, eta horren berri eman zuen 1973ko maiatzaren 25eko Euskaltzaindiaren bilkuran. Ipar Euskal Herrian, Donibane Lohizunen aurrena eta gero Landagoienen egin ziren ikastaroak. Hegoaldera igaro zenean 1977an ere Euskaltzaindiaren babesean izan zen, ez lege aldetik bakarrik, baizik eta baita antolakuntza aldetik ere. EIE Euskal Idazleen Elkartearen sorrera desberdinetan Euskaltzaindia dago beti, zuzen edo zehar. Ezagutzen dugun egitasmo zaharrena 1956koa da, Jokin Zaitegiren “Euskal-idazle Alkartasuna”. Idazleen etxe bat sortu nahi izan zuen. Euskaltzaindiak, Arantzazun 1956ko Biltzarrean, “euskaldun ikasiei” egin zien deialdiari erantzuteko modu eraginkorra deritzaio Zaitegiri “Euskal-idazle Alkartasuna”. 1968an antolatu ziren Ermuko Jardunaldietan, Arantzazuko batasun giroa prestatzeko, Juan San Martin euskaltzainak aireratu zuen elkartearen asmoa. Batzorde bat osatu ere egin zen. Hurrengo urtean, Baionan, izen bereko elkartearen arautegia eratu zen, Txillardegiren eraginpean. Ermuko asmo hartatik abiatua agian, baina elkarte sortu berri horrek bilatzen zuena ez zen idazleen interesen defentsa, baizik eta Euskaltzaindiak Arantzazun 1968an irekitako bidea garatzea. Euskaltzaindiak berak, Juan San Martin Jagon sailburuak, 1979an beste saio bat jo zuen, eta nortasun juridikoa lortzear gelditu zen. Protagonista berak 1982an saiatzen dira berriz. Oraingoan bai erdiesten dira helburuak. Kasu honetan Euskaltzaindiaren egitekoa ez da izan EIE babespean hartzea propioki, baizik eta lehen urratsetan laguntzea. Juan San Martinek agindua zuen aurretik: “Nortasun juridiko hori lortzen duen une beretik utziko du Euskaltzaindiaren babesa beraren bidea jarrai dezan”.
- Page 31 and 32: 30 HISTORIAN EUSKALTZAINDIAREN SORT
- Page 33 and 34: 32 HISTORIAN Hugo Schuchardt, Chris
- Page 35 and 36: 34 HISTORIAN 1919ko azaroaren 21ean
- Page 37 and 38: 36 HISTORIAN Ezkerretik eskuinera:
- Page 40: JARDUNEAN
- Page 43 and 44: 42 HISTORIAN Euskaltzaindiaren arau
- Page 45 and 46: 44 HISTORIAN Eliz agintariekin saia
- Page 48: GERRA ETA GERRA OSTEA
- Page 51 and 52: 50 HISTORIAN Izendapen proposamena
- Page 53 and 54: 52 HISTORIAN Batzar agiria 1941eko
- Page 55 and 56: 54 HISTORIAN Bizkaiko Junta de Cult
- Page 57 and 58: 56 HISTORIAN Federiko Krutwigen pro
- Page 59 and 60: Inazio Maria Etxaide 58 HISTORIAN J
- Page 61 and 62: 60 HISTORIAN 1956an hiru ekitaldi a
- Page 63 and 64: 62 HISTORIAN Luis Villasante Villas
- Page 65 and 66: 64 HISTORIAN Azkueri omenaldia Arri
- Page 67 and 68: 66 HISTORIAN zituen txistualdiak: h
- Page 70 and 71: Euskaltzaindiaren barruko historian
- Page 72 and 73: Ekingo du euskalgi ororen odolez az
- Page 74 and 75: Arantzazurako bidean Baiona eta Erm
- Page 76 and 77: 1 Euskaltzaindia bakarrik ez zebile
- Page 78 and 79: tzeko, aztertzeko, ebaluatzeko. Hor
- Page 80 and 81: Euskaltzainburuak sarreran esan zue
- Page 84 and 85: Mamu mamitzen Euskaltzaindiak hizku
- Page 86 and 87: II.a EUSKO KONTSEILU NAGUSIAREN AKO
- Page 88: Hizkuntza kontuetan Euskaltzaindiak
- Page 92 and 93: Osterantzeko ibilbidea Osterantzeko
- Page 94 and 95: tean daude euskalgintzakoak: editor
- Page 96 and 97: erezkoa, eta dinamika horrek batzue
- Page 98 and 99: Hizkuntzaren normatibizazioaren arl
- Page 100 and 101: farroan bai Euskal Autonomia Erkide
- Page 102 and 103: Euskaltzaindiak lege aitorpen osoa
- Page 104 and 105: Zuzendaritzako kideei hitza Euskalt
- Page 106 and 107: Jose Luis Lizundia. Diruzaina “Pr
- Page 108 and 109: Euskalgintzaren iritzia Aro berria
- Page 110: EUSKALTZAINAK
- Page 114 and 115: RESURRECCION MARIA AZKUE Akademiare
- Page 116 and 117: ekin indarberritu egin zen Akademia
- Page 118 and 119: INAZIO MARIA ETXAIDE Frankismo bete
- Page 120 and 121: JOSE MARIA LOJENDIO Agintariekin ha
- Page 122 and 123: MANUEL LEKUONA Hiru urteko hutsarte
- Page 124 and 125: LUIS VILLASANTE Krutwigen eskutik L
- Page 126 and 127: tera. Baina gerra giroa zela eta, f
- Page 128 and 129: kaltzainburuorde delako hori, Frant
- Page 130 and 131: Euskaltzaindiak Frantzian ere aitor
82<br />
HISTORIAN<br />
Lehenengo UEU (1973)<br />
Lehenengo UEUko ikastaro<strong>eta</strong>ko<br />
entzuleak, tartean Piarres Lafitte <strong>eta</strong><br />
Andolin Eguzkitza, esperientzia <strong>eta</strong><br />
gazt<strong>eta</strong>suna (Herria aldizkaria)<br />
Lehenengo UEU (1973)<br />
UEUren lehenengo ikastaro<strong>eta</strong>ko<br />
programaren azala<br />
UEU<br />
1973ko udan Udako Euskal Unibertsitatea sortzen da. Lehen ikastaroak Iparraldean<br />
izan ziren IKAS batasunak antolatuta <strong>eta</strong> <strong>Euskaltzaindia</strong>ren babesean. Jean Haritxelhar<br />
euskaltzainak hartu zuen ardura, <strong>eta</strong> horren berri eman zuen 1973ko maiatzaren<br />
25eko <strong>Euskaltzaindia</strong>ren bilkuran. Ipar Euskal Herrian, Donibane Lohizunen<br />
aurrena <strong>eta</strong> gero Landagoienen egin ziren ikastaroak. Hegoaldera igaro zenean<br />
1977an ere <strong>Euskaltzaindia</strong>ren babesean izan zen, ez lege aldetik bakarrik, baizik <strong>eta</strong><br />
baita antolakuntza aldetik ere.<br />
EIE<br />
Euskal Idazleen Elkartearen sorrera desberdin<strong>eta</strong>n <strong>Euskaltzaindia</strong> dago beti, zuzen<br />
edo zehar. Ezagutzen dugun egitasmo zaharrena 1956koa da, Jokin Zaitegiren<br />
“Euskal-idazle Alkartasuna”. Idazleen etxe bat sortu nahi izan zuen. <strong>Euskaltzaindia</strong>k,<br />
Arantzazun 1956ko Biltzarrean, “euskaldun ikasiei” egin zien deialdiari erantzuteko<br />
modu eraginkorra deritzaio Zaitegiri “Euskal-idazle Alkartasuna”.<br />
1968an antolatu ziren Ermuko Jardunaldi<strong>eta</strong>n, Arantzazuko batasun giroa prestatzeko,<br />
Juan San Martin euskaltzainak aireratu zuen elkartearen asmoa. Batzorde bat<br />
osatu ere egin zen.<br />
Hurrengo urtean, Baionan, izen bereko elkartearen arautegia eratu zen, Txillardegiren<br />
eraginpean. Ermuko asmo hartatik abiatua agian, baina elkarte sortu berri horrek<br />
bilatzen zuena ez zen idazleen interesen defentsa, baizik <strong>eta</strong> <strong>Euskaltzaindia</strong>k<br />
Arantzazun 1968an irekitako bidea garatzea.<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>k berak, Juan San Martin Jagon sailburuak, 1979an beste saio bat jo<br />
zuen, <strong>eta</strong> nortasun juridikoa lortzear gelditu zen. Protagonista berak 1982an saiatzen<br />
dira berriz. Oraingoan bai erdiesten dira helburuak.<br />
Kasu hon<strong>eta</strong>n <strong>Euskaltzaindia</strong>ren egitekoa ez da izan EIE babespean hartzea propioki,<br />
baizik <strong>eta</strong> lehen urrats<strong>eta</strong>n laguntzea. Juan San Martinek agindua zuen aurretik:<br />
“Nortasun juridiko hori lortzen duen une beretik utziko du <strong>Euskaltzaindia</strong>ren<br />
babesa beraren bidea <strong>jarrai</strong> dezan”.
Change language