Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>eta</strong> lanez hornituriko bizitza luze <strong>eta</strong> frutakor batez ohoratuko da”.<br />
Iparraldekoa izanik, susmatzen du Arestik arazoak sortuko dizkiola <strong>Euskaltzaindia</strong>ri<br />
Espainiako autoritateen aurrean “Louis Dassance jauna autoritate horientzat (ez guretzat),<br />
atzerritar bat delako”.<br />
Behaztopa hori gainditzeko figura berri bat proposatzen du: ordezkotza. Kontzeptu<br />
horrek badu tradizioa <strong>Euskaltzaindia</strong>n: euskaltzainen ordezkoak egon dira, idazkari<br />
ordea badago, liburuzain ordea ere bai. “Ez dirudi, beraz, desegokia edo desarrazoia,<br />
euskaltzain-buruzagi-ordezkotza batez mintza gaitezen”.<br />
Euskaltzainburuorde izateko ere badu hautagaia. Izena eman aurretik arrazoia azaltzen<br />
du:<br />
Espainiar ziudadania dadukan buruzagi ordezko bat izendatzen baldin bada,<br />
Louis Dassance jaunaren frantses ziudadaniak ber<strong>ekin</strong> ekarriko dizkigun kalteak<br />
<strong>eta</strong> eragotzpenak ez dira ezer izanen. Eta kargu horr<strong>eta</strong>rako, nire iritzian, gizon<br />
gazte baten pizkortasuna behar dugu, <strong>eta</strong> pizkortasun horri zuhurtasuna <strong>eta</strong><br />
jakituria gehitzen baldin bazaizkio, hainbat hobeki. Gainera gizon hori goiko<strong>ekin</strong><br />
<strong>eta</strong> beheko<strong>ekin</strong>, ezkerreko<strong>ekin</strong> <strong>eta</strong> eskumako<strong>ekin</strong>, urdin<strong>ekin</strong> <strong>eta</strong> ferde<strong>ekin</strong><br />
bake-bidean baldin badago, kontentuz esan dezakegu gure gizona aurkitu dugula.<br />
Eta kondizio hoi<strong>eta</strong>n aurkitzen den gizona, Luis Villasante <strong>eta</strong> Kortabitarte<br />
aita frantziskotarra da.<br />
Dassance ez zuten aukeratu. Villasanteri dagokionez urte batzuk itxaron behar<br />
izan zuen Arestik. Eta ordezkotzaren figura hori aintzat hartu zen nonbait, 1966an<br />
Haritxelhar buruorde izendatua agertzen baita.<br />
1956: urte giltzarria<br />
1956 frankismo aldiaren erdi-erdian dago, 1936 <strong>eta</strong> 1976 artean, 20 urte aurrera,<br />
20 urte atzera. Balio sinbolikoa baino gehiago du urte horrek. Herrigintzan oro har,<br />
euskalgintzan <strong>eta</strong> <strong>Euskaltzaindia</strong>ren bizitzan ere bai.<br />
Hogei urteren ondoren, frankismoak zirrikitu batzuk uzten ditu (arrakalak ote?),<br />
gutxi <strong>eta</strong> estuak, <strong>eta</strong> hori<strong>eta</strong>z baliatzen da <strong>Euskaltzaindia</strong>. Pasabide mehar hori<strong>eta</strong>n<br />
barrena ausarturik, egin ditzake hainbat ekitaldi, ez Arantzazukoa bakarrik.<br />
Hogei urte pasatu dira erbesteko jendearentzat ere. Garai batean pentsa zezakeen<br />
erbesteak Franco eroriko zela, aliatuek botako zutela, baina hogei urteren buruan<br />
ikusi dute ez dagoela zereginik. NBEk onartu egin du, Vatikanoak ere bai. Agirre lehendakariak<br />
deituta, 1956an Parisko Kongresua egiten da. Ondorioak hitz batean<br />
laburbil daitezke: borroka politikatik kulturara igaro beharra dago, <strong>eta</strong> kanpotik barrura,<br />
erbestetik Euskal Herrira. Luzera jokatu behar da.<br />
Gerratik hogei urtera belaunaldi berri bat ere hazi da, gerra ezagutu ez duena, pentsaeraz<br />
irekiagoa, euskalgintzan molde berriak entseatzen ari dena, bide propioak<br />
landu nahi dituena. Jakin aldizkaria izan daiteke belaunaldi berri horren ikurra.<br />
Hain zuzen ere belaunaldi horri “56ko belaunaldia” deitu izan zaio. Jakin Arantzazun<br />
sortu zen <strong>Euskaltzaindia</strong> jardunaldi<strong>eta</strong>n zegoenean, <strong>eta</strong> bertako euskaltzaleei<br />
aurkeztu zitzaien primizia gisa.<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>ren ibilbidean, 1956 urtea urte seinalatua da.<br />
Gerra ostean bere burua gutxitan agertua zuen jendartean <strong>Euskaltzaindia</strong>k. 1954ko<br />
abenduaren 3an lortu zuen Euskera agerkariaren zenbaki bat ateratzeko baimena.<br />
Urte berean sarik<strong>eta</strong> bat antolatu zuen, <strong>eta</strong> estatutu berriak onartu zituen. Eta<br />
Gerra <strong>eta</strong> gerra ostea<br />
Gabriel Aresti<br />
Hon<strong>eta</strong>z gainera, Arestik proposamen<br />
ugari egin zituen <strong>Euskaltzaindia</strong>n.<br />
Urre eztei<strong>eta</strong>n gai monografikotzat<br />
euskara batua hartzea izan zen<br />
hori<strong>eta</strong>ko bat.<br />
59
Change language