Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)

Bizkaiko Aldundian
Euskaltzaindiaren beraren iritzian, orain arteko aldarrikapen, eskari, proposamen eta
saio guztietatik 1918ko urtarrilaren 25era jauzia dago, jauzi kualitatiboa.
Honela azaltzen du kronistak Euskera agerkariaren lehen zenbakian:
Baina beti elez ele gabiltz ta ezer egin gabe. Orra azkenez, urrezko izkiz Euskaltzaindiak
bere etxeko atari-gainean ezarri bearko duan eguna: 1918’ko Urtarrillaren
25 garrena. Egun artan, Bizkai’ko Aldundia’ren jauregian, Elgezabal’tar
Kosme aldun bikañak euskeraz idatzitako atalbat bere kide argitsueri irakurri ta
eskeiñi zien.
Urte askoren buruan lenbiziko aldiz, orduan, euskera Bizkai’ko Aldundia’n sartu
zalako ta Elgezabal’en ageri onek gure Euskaltzaindia’ren araudi laburra dakarrelako
ementxe, dan bezala, josi bear dala deritzagu.
Gorago aipatu dugun ordura arteko asmo ustelen puntuari heltzen dio gero:
Bizkai’ko Aldundi’an Elgezabal’ek bere gaia agertu arteraño Euskaltzaindi bat jartzeko
egin izan ziran indarketa guziak argal, mee ta makal izan ziran. Ondoretsurik
auxe baizik etzan izan. Orregatik Euskaltzaindia egun artan jaio izan zala
esan litzake.
Bizkaiko Aldundia abertzaleen eskuetan dago 1917ko hauteskundeen ondoren,
Ramon Sota delarik burua. Euskaltzaindia sortzeko proposamenari baiezkoa emateaz
gain, gainerako Aldundien oniritzia eskatu zuen Bizkaiko Aldundiak. Guztien
artean erabaki zuten, gainera, hilabete batzuk beranduago egin behar zen Eusko
Ikaskuntzaren Lehen Kongresuan lantzea izan zitekeela egokiena. Eta halaxe
egin zen.
Euskal Herri osoa aintzat hartuta, lau Diputazioen eta Iparraldeko erakundeen babespean
jartzen zuen Akademia proposamenak. Helburuen artean batasuna agertzen
da, baina baita ere euskara eta dialektoak zaintzea. Lurralde eta euskalki guztietako
hogei ordezkarik osatuko dute Akademia. Bizkaiko Aldundiak 10.000
pezetaz lagunduko du.
Hogei kide horietatik hamazazpi, izen eta guzti, proposatzen ditu: hamar gero de
facto izango direnak.
Ez dakigu Azkuek Landaburu ilobari laguntzarik eskaini zion ala ez, baina ez zen
guztiz gustura gelditu proposamenarekin: helburuak anbiguoak iruditu zitzaizkion,
Iparraldeak eta Nafarroak ez zuten aski ordezkari, gehiegizkoa zen 20tik 17
kide beraiek izendatzea (gehienak jeltzaleak, gainera); eta Aldundiak ematen zuen
diru laguntza ere ez zen hainbestekoa.
Sortzea
Koxme Elgezabal
Bizkaiko Aldundiko diputatua
aFelix Landaburu
Bizkaiko Aldundiko diputatua
27