Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)

234
90 URTE EKIN JARRAITUAN
Euskaltzaindiaren arautegia
2009
Xedeak eta izaera
Lehen artikulua. Euskaltzaindia Instituzio bat da, 1918. urtean, Araba, Gipuzkoa, Nafarroa
eta Bizkaiko lau Diputazioen babespean sortua. Honako xede hauek ditu helburutzat:
a) Euskeraren gramatika legeak ikertu eta mamitzea.
b) Hizkuntza honen idazlangintzarako argibideak eta arauak ematea.
c) Hiztegia biltzea.
d) Bai hiztegian eta bai gramatika eta grafian ere, literatur hizkera batura heltzeko
lan egitea.
e) Euskeraren enplegua aitzinatzea.
f) Hizkuntzaren eskubideak zaintzea.
g) Hizkuntza, gizarte maila guztietan gai bihurtzeko, lan egitea.
h) Literatur eta ikas lehiaketak eragitea.
i) Filologia eta linguistikako estudioak sustatzea, euskara eta euskal literaturaren
katedrak bultzatuz.
j) Euskarari dagozkionetan erakunde aholku-emaile ofiziala denez, agiriak eman
eta irizpide eta diktamenak luzatzea.
Jardunmoldea historian
Euskaltzaindiak, bere izaera propioaren arabera eta bere-bere dituen helburuak
lortzeko bidean, nola jokatu duen argitze aldera hiruzpalau lerro nagusi azaltzen
dira hemen. Zertan esanik ez da, beste hainbeste ezaugarri ere badaudela Euskaltzaindiaren
ibilbidea egoki marraztu dutenak.
Euskararen Erakundea
Euskaltzaindia erakundea da, eta ez elkarte edo gisako zerbait. Herri aginteek, Aldundiek,
sortu zuten euskara ikertu eta babesteko. Euskararen unibertsoan talde eta
elkarte asko egon daitezke, asko egon dira eta daude orain, baina ezaugarri propioak
ditu Euskaltzaindiak sortze egunetik. Estatus berezi hori aldarrikatu beharrean
ikusi du bere burua behin baino gehiagotan kondairan zehar. Instituzioen aurrean,
ez ziotelako aitortzen, ez legez eta ez egitez, behar zuen maila; eta lehiakideen
artean, ez ziotelako autoritatea onartzen, hizkuntzaren munduko talde bat
gehiagotzat joz.
Gobernu autonomikoek hizkuntza politika egiten dutenean edo unibertsitateak
Linguistika edo Filologia fakultateak dauzkanean, orduan Euskaltzaindiaren zeregina
ez da desagertzen, aldatu baizik, sakondu.
1979ko une batean honela esplizitatu zuen lehiakortasunaren ulerkera orduko
euskaltzainburuak: monopoliorik ez baina zeregin propio-propioa bai.
No se trata evidentemente de que la Academia reclame para sí el monopolio del
campo de los estudios vascos. El campo de los estudios y de la investigación científica
es y será siempre libre y estará a disposición de todo el que lo quiera cultivar.
Tampoco se trata de un monopolio en el campo del fomento, apoyo y cultivo
al euskera.