Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
HIZTEGIGINTZA<br />
Azkueren hiztegitik Orotariko Euskal Hiztegira<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>k lehentasuna eman dio, sorreratik, hiztegigintzari.<br />
Akademia sortu berriak 1920an eratu zituen bost batzorde<strong>eta</strong>ko bat,<br />
hain zuzen, Iztegisaila izan zen: Resurreccion Maria Azkue izendatu zuten<br />
batzordeburu, <strong>eta</strong> Pierre Broussain <strong>eta</strong> Raimundo Olabide batzordekide.<br />
Beste lau batzordeak Ikersaila, Yaursaila (Jagon), Sarik<strong>eta</strong>saila<br />
<strong>eta</strong> Lurizenbatzailea (Onomastika) ziren.<br />
Euskal hiztegigintzak, dena den, Akademia sortu baino askoz lehenago<br />
jarri zuen lehen mugarri garrantzitsua, hain zuzen ere gerora euskaltzainburu<br />
izango zenaren eskutik, Resurreccion Maria Azkueren Diccionario<br />
Vasco-Español-Francés (1905-06) euskal hiztegigintzako erreferentzia<br />
nagusia izan baitzen baita <strong>Euskaltzaindia</strong> sortu ondoren ere, luzaroan.<br />
Azkueren hiztegi handia oinarri hartuta <strong>ekin</strong> zion lanari, beraz, Euskaltzaindiko<br />
Iztegisailak.<br />
“Iztegia atontzea” zen batzordearen lana, batzar agirien arabera, <strong>eta</strong> urtez<br />
urteko batzarren agiri<strong>eta</strong>n jasota dago lehen hamarkada hai<strong>eta</strong>n ere inoiz<br />
ez zutela alde batera utzi “euskal iztegi aundia”, “iztegi nagusiya” edo “iztegi<br />
berria” egiteko asmoa: hiztegia egiteko oinarrizko irizpideez lan bat<br />
prestatu zuen Azkuek 1921ean, Gipuzkoako Aldundiari hiztegia egiteko diru-laguntza<br />
eskatu zioten 1922an <strong>eta</strong> hiztegirako “zer gai, zer bide ta zer taju artu litezkeen”<br />
azaltzeko txostena egin zuen Olabidek 1923an. 1926tik aurrera, hamarkada<br />
osoan, euskaltzainak batzarr<strong>eta</strong>ra hiztegirako hitz <strong>eta</strong> adiera berriak ekartzen<br />
aritu ziren, Azkueren hiztegi handiak jaso gabeko hitz <strong>eta</strong> adierak, alegia. Batzarr<strong>eta</strong>ra<br />
hitz berriak ekarri zituztenen artean daude, akten arabera, Damaso Intza,<br />
Nikolas Ormaetxea Orixe, Juan Bautista Eguskitza, Justo Mokoroa, Sebero Altube<br />
<strong>eta</strong> Azkue bera.<br />
Gerra aurrea <strong>eta</strong> gerra ostea<br />
1927an Orixek hartu zuen hiztegi berria bideratzeko ardura, <strong>eta</strong> batzorde berezi bat<br />
eratu zuten, “itz-berriak sortu edo lendik diranak aztertzeko <strong>eta</strong> Iztegi berriaren<br />
gertu-lanak eragiteko”: Azkue, Altube <strong>eta</strong> Eguskitza izendatu zituzten batzordekide,<br />
baina hurrengo batzarrean Olabide sartu zen batzordean, Altuberen ordez.<br />
Handik bi urtera, Eguskitzak batzordea utzi <strong>eta</strong> Orixe bera sartu zen. Baina Orixe<br />
<strong>eta</strong> batzordea ez ezik, euskaltzainen batzar osoa aritu izan zen hiztegirako lan<strong>eta</strong>n<br />
<strong>eta</strong> eztabaidatan, gerra zibileko etena bitartean batzar agiri ugaritan ageri denez:<br />
hitz zerrendak aztertzen gehien<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> irizpideez eztabaidan beste askotan.<br />
Iker saila Hiztegigintza<br />
Azkueren hiztegia<br />
Resurreccion Maria Azkueren<br />
hiztegia, lehenengoz 1905 <strong>eta</strong> 1906<br />
urte<strong>eta</strong>n argitaratua, berriro<br />
argitaratu zuen <strong>Euskaltzaindia</strong>k 1984.<br />
urtean.<br />
169
Change language