Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Pasadizoak<br />
Gai honen inguruan pasadizoz josia dago <strong>Euskaltzaindia</strong>ren kondaira. Goiz hasi ziren<br />
kontuak.<br />
– Blaise Ademak ez zuen onartu izendapena.<br />
– Jose Agerre nafarrak bi bilkur<strong>eta</strong>ra bakarrik etorri ahal izan zuen. Lanagatik kanpora<br />
joan beharra izan zuen, Sevillara hain zuzen. Egia ala gezurra, “el que fue<br />
a Sevilla perdió su silla” esan omen zion Azkuek. Dakiguna da karguari uko egin<br />
ziezaion bultzatu zuela Zuzendaritzak. Eta halaxe egin zuen. Euskaltzain urgazle<br />
gisa gelditu zen. Kurioski, 1950ean, Krutwigek ez zuen nonbait ahaztua orduan<br />
gertatua <strong>eta</strong> ez gustuko, Damaso Intzaren ordez Agerre aukeratzea proposatu<br />
zuen. 1920an Intzak hain zuzen hartu zuen hark utzitako postua. Krutwigen<br />
proposamenak ez zuen aurrera egin.<br />
– 1941: Areiltzaren eskutik dator Euskaltzaindira Juan Irigoien. Behin-behinekotzat<br />
hartu zutela izendapena esan ohi da. Kontua da nola interpr<strong>eta</strong>tu<br />
1941eko apirilaren 28ko esaldi hau: “Beraz, erabagiten dabe, bein-beineko ta<br />
oraingoz <strong>Euskaltzaindia</strong> jaun oneikaz eratua izan dedila: lengoak Azkue, Urkijo<br />
ta Intzagarai jaunak; barriak Gerra, Zamarripa, Irigoyen <strong>eta</strong> Oleaga jaunak;<br />
beste euskaltzainen izentatzea geroagorako utzirik”. Krutwigek zioen <strong>Euskaltzaindia</strong>k<br />
ez zuela behin betikotzat hartu Irigoien. Baina Irigoien jauna bizitza<br />
akademikoan esku hartzen ikusten dugu.<br />
– 1949an Espartza nafarrak dimisioa eman zuen, lan kargagatik <strong>eta</strong> bestelako eragozpenengatik.<br />
Urgazle gisa gelditu zen, <strong>eta</strong> Seminario de Rojasek hartu zuen<br />
haren aulkia.<br />
– 1962an Mirandek ez du onartu euskaltzain oso izatea. Urgazle diploma itzuli<br />
egiten du, gainera. <strong>Euskaltzaindia</strong>k dio urgazle betiko dela.<br />
– 60ko hamarkadaren erdialdera, Gorostiaga, Erkiaga <strong>eta</strong> Akesolo euskaltzain<br />
osoek <strong>Euskaltzaindia</strong>r<strong>ekin</strong> harremanak bertan behera uzten dituztela esanez<br />
idatzi diote <strong>Euskaltzaindia</strong>ri. Gorostiaga <strong>eta</strong> Erkiagarenak bere onera datoz.<br />
Baina Lino Akesolok ez du nahi aurrerantzean osoko izan (1963tik zen), nahiz<br />
<strong>eta</strong> prest dagoen urgazle <strong>eta</strong> liburuzain gisa <strong>jarrai</strong>tzeko.<br />
– Iratzederrek <strong>eta</strong> Txomin Agirrek ere momenturen batean baja eman ote zuten,<br />
baina froga dokumentalik ez dugu aurkitu.<br />
– Badira aurretiazko ezezkoa eman dutenak, hots, ez dutela euskaltzain izan<br />
nahi: Txillardegik hori esan zuen, Jon Etxaidek lehenago esan zuen, <strong>eta</strong> bada<br />
gehiagorik.<br />
Adina <strong>eta</strong> ausentzia auzigai<br />
Bi eztabaida nagusik <strong>Euskaltzaindia</strong>ren kondaira aldenik alde zeharkatu dute, Guadiana<br />
bailiran. Bata, adina; <strong>eta</strong> biler<strong>eta</strong>n ez agertzea, bestea.<br />
Gaur egun badirudi adinarena konponduta dagoela, baina ez da izan erraza honaino<br />
iristea.<br />
Adinagatik estatus berezi bat emateko saioak bat baino gehiago egon dira <strong>Euskaltzaindia</strong>ren<br />
historian.<br />
– 1971n arautegiak berritzean norbaitek proposatu zuen 80 urter<strong>ekin</strong> “ohorezko”<br />
egin behar zela euskaltzain osoa, <strong>eta</strong> kito.<br />
Euskaltzainak historian<br />
HAUTATU GAZTE ETA<br />
ZAHARRENAK<br />
Hautagaiak euskaltzain oso<br />
izateko izendatu zutenean zer<br />
adin zuen? Historia osoan<br />
euskaltzain izendatu-uneko<br />
adinaren batez bestekoa 50,5<br />
urte da. Batez bestekoaren<br />
azpitik 46 euskaltzain daude<br />
(%52). Eta batez bestekoaren<br />
goitik 42 (%48).<br />
Hautatu zaharrenak<br />
Juan Carlos Guerra: 81 urte<br />
Martin Landerretxe: 77 urte<br />
Joxe Migel Barandiaran: 76 urte<br />
Nikolas Ormaetxea Orixe: 69 urte<br />
Hautatu gazteenak<br />
Federiko Krutwig: 26 urte<br />
Jose Agerre: 30 urte<br />
Henrike Knörr: 30 urte<br />
Luis Villasante: 31 urte<br />
Jose Maria Satrustegi: <strong>33</strong> urte<br />
141
Change language