Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)

Osaera
2005ean proposatu eta egun indarrean dauden estatutuen
arabera, euskaltzain mota hauekin osatzen da Euskaltzaindia:
Hogeita lau euskaltzain osoz, euskaltzain emerituz, euskaltzain
urgazlez eta euskaltzain ohorezkoz osatua da Euskaltzaindia.
Euskaltzain urgazle eta ohorezkoentzat ez da
muga jakinik.
Lehen orduko hura, 1920ko sortarauetan agertzen denez,
ez da oso desberdina, kopuruak gorabehera:
Bitariko lagunak Euskaltzaindia osotuko dute; edozertarakoak
edo euskaltzaiñak, eta zerbaitetarakoak, edo
urgazleak. Euskaltzaiñak eskubide orotaz, urgazleak
urriagotaz euskaltzaingoan ari izatekoak dira.
Amabi euskaltzain ta zortzi urgazle bederen, beti izan
bear dira, yayotzez ta izkuntzaz euskaldunak oro. Baña
urgazle kopuruari beste lagun batzu ere, erdaldunak
izan arren, geitu datzazkioke, dedurako ala lanerako
egokiak izatekotan.
Bi hizkuntzatan argitara eman zenez hona gaztelaniaz:
La Sociedad consta de doce socios numerarios y ocho correspondientes,
todos vascos de naturaleza e idioma, y de un número variable de
socios honorarios y correspondientes, aun extraños al País.
Hasierako arautegietan ez dagoen figura berri bat sartu da indarrean azken arautegian:
emerituen figura, alegia. 2005ean erabaki zen maila berri hori sortzea, euskaltzaingoari
berritasun airea emateko edo. Emerituak, izan, euskaltzain osoak dira,
ezintasuna edo adina tarteko euskaltzain emeritu mailara pasatuak. Ezintasunaz
gainera adinaren muga dago, 75 urte. Euskaltzain emerituak euskaltzain osoaren
kideko maila gordeko dute, baldin eta batzarretan badaude, zeren barne erregelen
arabera ezin dute ahaleko botorik eman.
Euskaltzain izateko hiru mota nagusiek aldatu gabe iraun dute hastapenetik gaurdaino:
euskaltzain osoak, urgazleak eta ohorezkoak (lehen, deduzkoak).
Zirkuluaren muinean euskaltzain osoak daude. Eta zirkulua zabalduz agertzen dira
ohorezkoak eta urgazleak.
Euskaltzainak historian
Osoko bilkura gela
133