Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
INAZIO MARIA ETXAIDE<br />
Frankismo betean<br />
Inazio Maria Etxaide 1884. urteko abenduaren lehenean jaio zen Donostian. Resurreccion<br />
Maria Azkue 1951ko azaroan hil ondoren hartu zuen Euskaltzaindiko<br />
buruzagitza, <strong>eta</strong> hil arte iraun zuen karguan, 1962ko azarora arte.<br />
Garai zail<strong>eta</strong>n egokitu zitzaion Etxaideri Akademiaren buruzagitza hartzea, frankismo<br />
bete-betean, baina hainbat urrats eraginkor eman zuen <strong>Euskaltzaindia</strong>k<br />
Etxaideren agintaldiaren 11 urte<strong>eta</strong>n. Lehenengo pausoa erakundearen araudia<br />
berriztatzea izan zen, 1954ko abuztuaren 27an onartua. Euskera agerkaria orduan<br />
hasi zen berriro argitaratzen —1953an zenbaki bat, <strong>eta</strong> 1956tik urtero—, gerra garaitik<br />
mutu egon ondoren. Gainera, Etxaide buru zenean hasi zen Akademia biltzar<br />
irekiak egiten. Bera euskaltzainburu zela egin ziren lehenengo lau biltzarrak:<br />
Arantzazun (1956), Bilbon (1958), Eibarren (1959) <strong>eta</strong> Donostian (1961).<br />
Bertsolaritza txapelk<strong>eta</strong>k antolatzen ere orduan hasi zen <strong>Euskaltzaindia</strong>: 1958tik aurrera<br />
antolatu zituen herrialde<strong>eta</strong>ko hainbat txapelk<strong>eta</strong>, <strong>eta</strong> Euskal Herriko lehenengo<br />
txapelk<strong>eta</strong> nagusia (1960) <strong>eta</strong> bigarrena (1962) ere Etxaide euskaltzainburu<br />
zenekoak dira. Eta <strong>Euskaltzaindia</strong>k gaur egun ere antolatzen dituen literatura sariketek<br />
Etxaideren garaian dute gerra osteko hasiera: 1954an antolatu ziren lehenengo<br />
aldiz eleberri, ipuin <strong>eta</strong> biografia sariak.<br />
Etxaidek hogei urte egin zituen euskaltzain, <strong>eta</strong> hamar urtetik gora Euskaltzaindiko<br />
batzarr<strong>eta</strong>ko mahaiburu. Batzar agirien arabera, dena den, urte batzu<strong>eta</strong>n formalki<br />
euskaltzainbururik ez zuen izan Akademiak.<br />
Azkue 1951ko azaroaren 9an hil zen. <strong>Euskaltzaindia</strong>k hurrena egin zuen batzarreko<br />
aktan, azaroaren 30ekoan, Etxaide mahaiburu ageri da. Hurrengo urte <strong>eta</strong> erdiko<br />
batzarr<strong>eta</strong>n mahaiburu agertzen <strong>jarrai</strong>tzen du, baina euskaltzainburuorde gisa. Eta<br />
1953ko apirilaren 24ko aktan ageri da, lehenengo aldiz, euskaltzainburu. Baina<br />
1955eko otsailaren 25eko batzarrean berriro euskaltzainburuorde sinatzen du. Euskaltzainburu,<br />
formalki, 1957ko ekainaren 28an izendatu zuten.<br />
Kristautasuna, telefonoa <strong>eta</strong> euskara<br />
Kristau integrista zen Etxaide, integrista militantea. Donostiako Gazteria Integristako<br />
buruzagia izan zen 1910etik 1914ra <strong>eta</strong>, Cruz y Verdad aldizkarian artikulu<br />
ugari argitaratzeaz gain, hainbat liburu idatzi zituen, mugimendu <strong>eta</strong> ideologia integristaz:<br />
Sobre la organización de las Juventudes Integristas (1911), Las Juventudes Integristas<br />
y su labor interior (1914), El espíritu cristiano y el integrismo (1917), Apuntes<br />
razonados sobre el Programa Integrista (1923), besteak beste.<br />
Mugimendu integristaren barruan euskal ikask<strong>eta</strong>k antolatu zituen, Ramon Intzagarair<strong>ekin</strong><br />
batera, baita antzerki talde bat osatu ere, gizonezko<strong>ekin</strong> bakarrik, integristen<br />
legera. Afizioz musikagile ere bazenez, euskal-eres-antzegintza ere sustatu<br />
zuen, zarzuelaren tankerako euskarazko emanaldiak, alegia: Azienda Publikoa, Manuel<br />
Lekuonaren letra <strong>eta</strong> Etxaideren beraren musikar<strong>ekin</strong>, <strong>eta</strong> San Juaneko gereziyak,<br />
Jose Beñaranen letra <strong>eta</strong> Etxaideren musikar<strong>ekin</strong>.<br />
Industria ingeniaria zen Etxaide lanbidez. 1907an Gipuzkoako Diputazioan hasi<br />
zen lanean Katastro Industrialaren zerbitzuan, <strong>eta</strong> urte berean hasi zen berriro<br />
euskara ikasten, haurtzaroan jasotako hizkuntza ahaztua baitzuen ordurako.<br />
1909an Diputazioko Industria ingeniari izendatu zuten; izendapen horren barruan<br />
zegoen Gipuzkoako telefono-sarearen zuzendaritza ere. Hurrengo urte<strong>eta</strong>n,<br />
Euskaltzainburu izandakoak<br />
Inazio Maria Etxaide<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>ren Batzar Aretoko<br />
koadroa<br />
Inazio Maria Etxaide<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>ren Batzar Aretoko<br />
bustoa<br />
117
Change language