Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
Euskaltzaindia : ekin eta jarrai (PDF, 33,9 MB)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
RESURRECCION MARIA AZKUE<br />
Akademiaren arima<br />
Resurreccion Maria Azkue izan zen Euskaltzaindiko lehenengo buruzagia. 1919an<br />
izendatu zuten euskaltzainburu, <strong>eta</strong> kargu horr<strong>eta</strong>n egon zen 1951n hil zen arte.<br />
Akademia bi aldiz jarri behar izan zuen abian Azkuek: sortu berritan, 1919tik aurrera,<br />
<strong>eta</strong> gerrako etenaldiaren ondoren, 1941etik aurrera. Ospe handiko euskalaria<br />
<strong>eta</strong> gaitasun ikaragarriko langilea izaki, Akademiaren arima izan zen urte hori<strong>eta</strong>n<br />
guzti<strong>eta</strong>n Azkue.<br />
1918an Oñatin Eusko Ikaskuntzaren sorrera batzarrean <strong>Euskaltzaindia</strong> eratzeko erabakia<br />
hartu zutenean, erakundea abian jarriko zuten lehen lau euskaltzainak izendatu<br />
zituzten: Arturo Campion, Julio Urkixo, Luis Eleizalde <strong>eta</strong> Resurreccion Maria<br />
Azkue. Beste zortzi euskaltzain izendatu zituzten horiek hurrengo urteko irailean,<br />
<strong>eta</strong> zuzendaritza 1919ko urriaren 5eko batzarrean hautatu zuten, bozk<strong>eta</strong> bidez.<br />
Bi bozk<strong>eta</strong> behar izan zituzten euskaltzainburua aukeratzeko. Lehenengoan, Azkuek<br />
5 boto izan zituen, Campionek 3, Raimundo Olabidek 2, <strong>eta</strong> Urkixok 1. Bigarren bozk<strong>eta</strong>n,<br />
Azkuek 7, Campionek 3 <strong>eta</strong> Olabidek 1. Agintaldia bi urtekoa izango zela zehaztu<br />
zuten <strong>eta</strong>, orduz geroztik, bi urtez behin egin zen bozk<strong>eta</strong>, 1936ko gerraren osteko<br />
etena salbu, <strong>eta</strong> beti Azkue aukeratu izan zuten, heriotzak eraman zuen arte.<br />
Euskaltzainburu izendatu zutenerako, parekorik ez zuen lan itzela egina zeukan Azkuek<br />
hizkuntzalaritzaren arloan. Lanik bikainena, 1905ean <strong>eta</strong> 1906an bi liburukitan<br />
argitaratutako Diccionario Vasco-Español-Francés zen, luzaroan molde hon<strong>eta</strong>ko<br />
hiztegirik osoena <strong>eta</strong> aberatsena izan dena, mende bat geroago Orotariko<br />
Euskal Hiztegia argitaratzea bukatu den arte.<br />
Gramatika liburu bat ere argitaratua zuen ordurako, Euskal Izkindea (1891), Bilboko<br />
Institutuko Euskal Katedrako ikasleentzat prestatua, baina gaztaroko “lehen alaba<br />
eskasa” izan zen lan hori, Azkueren beraren hitz<strong>eta</strong>n. Arlo hon<strong>eta</strong>ko lan sakonagoa<br />
<strong>eta</strong> sendoagoa, euskaltzainburu egin zituen lehen urte<strong>eta</strong>n burutu zuen: Morfología<br />
Vasca. Akademiaren batzarr<strong>eta</strong>n irakurri ohi zituen Azkuek Morfología Vascaren<br />
atalak, akt<strong>eta</strong>n ageri denez, <strong>eta</strong> gainerako euskaltzainen oharrak <strong>eta</strong> iritziak jaso<br />
ondoren eman zuen argitara, 1923an.<br />
Gipuzkera osotuaren alde<br />
Euskararen batasunaren premia hasiera-hasieratik izan zuten hizpide euskaltzainek.<br />
1921eko apirilaren 26ko batzarrean, esate baterako, “Euskeraren batasunaz” txostena<br />
irakurri zuen Azkuek. Txosten hartan, Bilbon, Donostian, Lekarozen <strong>eta</strong> Haz-<br />
Euskaltzainburu izandakoak<br />
Resurreccion Maria Azkue<br />
<strong>Euskaltzaindia</strong>ren Batzar Aretoko<br />
koadroa<br />
113
Change language