Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

3. Hautakartak
(27) Utzi nazan utzi, Madalen. Bestela, biar goizean ugelduz josia jeikiko naun
orreIako igortziakin (T.Agirre, Uztaro, 15)
(28) Ixiltzen naiz; bertzenaz nere Iagunak samurtuko zauzkit, toki guzia ebasten
diotedala (J. Hiriart-Urruty, Zezenak errepublikan, 83)
Perpausaren barruan ere koka daiteke, bai aditzaren eta bai galdegai ez den
beste osagairen baten ondoan:
(29) Obeto esan, aspaldi genbilzan Naparroa'n barrena, mugaz beste alderditik ere
Naparroa baita. Ikus, bestela, non-nai, etxe-aitzinetan naiz pillo ta-tokietan (X.
de Lizardi, Itz-Lauz, 48)
(30) Baliatu zait; barnexko baitziren; Orain, bertzenaz, bizi ez nintzen izanen (J.B.
Elissamburu, Poesiak, 201)
Eta, orobat, perpausaren azkenean:
(31) -Bailan uste al dek. nerekin etorri naiko duela? -Usteko ez diat ba? -Asko aldatu
bearko zikan, bestela (T. A1zaga, Ramuntxo, 98)
(32) Huna filistandarren arrazoinamendua; baldin behiak Israelgo bideari lothzen
bazaizko, hortik ageriko da Israelgo Jainkoak zehatu gaituela; ordean behiek
hartzen balin badute bertze biderik, hori izanen da seinale bat gure gaitzak ez
direla Israelgo Jainkoa ganik heldu; ethorri beharrak zirela, bertzenaz (B.
Larreguy, Testament caharreco eta berrico historioa, 258)
Lokailu gehienak bezala, hauek ere juntagailuen ondoan joan daitezke, haiek
gauzatzen duten juntadurari bere balizko esanahia edo indar murrlztalea
erantsiz. Eta-rekin erabil daiteke, jakina, bai adiera batean, bai bestean:
(33) Eta bestela dijoala zakurraren salara (p.M. Urruzuno, Ur-zale baten ipuiak, 13)
(34) Ezpadakik, ikasi, eta bestela ixilentzio! (p.M. Urruzuno, Ur-zale baten ipuiak,
33)
(35) Bainan egiak ez du bide bat baizik; eta, bertzenaz ere, izenak ez baitu usainik,
salbu-eta zuen errespetua, xantre horrek, hor, ikusi zuen, keflo bat zariola, eta
urrin bat gaitza (p. Lafitte, Murtuts eta bertze, 73)
Baina juntagailuarekin, berriz, bigarren adieran baizik ez da ageri:
83