Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-IlI<br />
3.1. Bestela I Bertzenaz<br />
Formaz eta sortzez, aditzondo ditugu bi lokailu hauek. Ik:usten ahal denez,<br />
beste eta ·Ia modu atzizkiaz osaturikoa da bestela ("bestelan", "bertzela") eta<br />
bertze-ren forma gehi "-n" eta kasu instrumentalaren marka, bertzenaz<br />
("bestenaz").<br />
Formaz ezezik, balioaz ere aditzondo izan daiteke bestela eta,<br />
horrelakoetan, perpausaren barruan zuzenean aditzari lotua doa. "Beste modu<br />
batera" esan nahi du, hain zuzen, ondoko adibide hauetan ikus daitekeenez:<br />
(3) bestela ezin badut, oinez joango naiz<br />
(4) ariketa hori bestela egin behar duzu<br />
Beste batzutan, ordea, esapide-Iokailu bilakatzen zaigu, beste hainbat<br />
aditzondo bezala. Eta, orduan, inguratzen duten perpauseko aditz sintagmatik<br />
eta gainerako elementuetatik aparte doa, normalean horietarik eten batek -idatzia<br />
denean, komak- bereizten duelarik.<br />
Bertzenaz berriz, lokailu lexikalizatu bezala bakarrik erabiltzen da<br />
lapurteraz.<br />
Lokailu diren aldetik, bi egiteko bete ditzakete hitzok:<br />
a.- Gehienetan, aurreko perpausaren aditzari dagokion balizko esanahia<br />
dute, beti ere halako baldintza bat 000 dagoela ezkutuan seinalatuz. Ronela:<br />
(5) eguzkia bada, hondartzarajoango gara Bestela, etxean geldituko gara<br />
(6) haurrek hamarretako joan behar dute ohera. Bestela, oso nekaturik jeikitzen dira<br />
biharamonean<br />
Adibide horietan ikusten denez, bestela lokailua perpaus oso baten<br />
laburduratzat har genezake: "bestela gertatuko balitz", "eguzkirik ez bada",<br />
"hamarrak ondoren joaten badira", e.a. Beste modu batera esanda: "aurreko<br />
perpausak esaten duena betetzen ez bada" esapidearen laburdura litzateke,<br />
alegia. <strong>Euskal</strong>literaturan oso arrunta da erabilera hau eta idazleen artean behin<br />
eta berriz aurkitzen da:<br />
80