Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III 2.4.10. Autore batzuren artean aski arrunta da lokailu hau modukonparazioa egiteko erabiltzen ditugun perpausetan aurkitzea, hala hutsaren ordez jartzen delarik orduan: (211) Nola espantatzen baitu dragofiak marifiela / Halaber izituren du Antekristek fidela (J. Etcheberri (Ziburnk:oa), Manual devotionezcoa, 72) (212) Ezen nola zeIhaietan arriberek bidea / Halaber nabi dik egin Iustiziak berea (J. Etcheberri (Ziburukoa), Manual devotionezcoa, 91) Hemen ikus daiteke berriro ere halaber eta ere-ren artean dagoen parekotasuna: oola ... halaber bikotea bezala ... ere bikotearekin ordezka baitaiteke: (213) Ezen erriberek zeIaietan bidea egiten duten bezala nabi du Justiziak ere berea egin 2.4.11. Esan dezagun, bukatzeko, lokailu gisa aztertu dugun honek "-ko" atzizkia hartzen aha! duela, izenlagun bihurtuz horrela: (214) Fermuki sinhesten dut entzutera nohan meza deIa, Jesu-Kristo zure seme Jainkoaren gorphutz eta odoIaren Sakrifizioa; ofritzeko manera halaberekoa ez izan arren, hark berak Kalbatioko mendian gizon guztientzat ofritu zuen Sakrifizio hura bera. (Andredena Mariaren ilhabetea, 45) Adibide honek erakusten digu orain lokailu honen aditzondotasuna argiago, ezin baitugu ahaztu, azken batean, lokailuak aditzondoak (edo aditzondo izanak) ditugula lotura kontuetan erabiltzen ditugunak. 2.4.12. Lokailu honen parekoak ditugu berebat eta orobat lokailuak ere. Ondoko adibideotan ikus daitekeenez, halaber bezala, lokailu hauek ere perpaus hasieran, perpausaren barnean, juntagailuekin, e.a. erabiltzen dira. Hona hemen batzu perpaus hasieran, esate baterako: 62 (215) lrugarren egunean goizean-goiz mendia odei illun batek artu zuen, eta asi ziran tximistak irteten, eta turmoia jotzen. Berebat aditzen zan tronpeta-sofiu zorrotz bat, jendea mendironz aIderatzeko, ziona. (El. Lardizabal, Testamentu Zm7eco eta Berrico condaira, 77) (216) Mirenek eskefii didan batio zorion biziagoa bear du nere biotzak, eta arkitzen alegindu bear dut denaren gafietik. Berebat, pentsatu gabe aukeratu nuen nere

2. Emendiozkoak bizibidea; ta ez naiz zoriontsu ifl.ola gabe. (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua, 112) (217) Bat-batean aziendakjanhariz aldatzen badila, ethortzen zaiote hantma 000 bertze gaitz zenbait Orobat, bazka ferdeak akhabatzerakoan, ez dezatzula abereak batbatean ezar jan idorrean: bero laitezke. (J. Duvoisin, Laborantzako liburua, 258) (218) Baztandarra zen Francisco de Elizondo aita kaputxinoa ere, besteen artean "Lore usaindun marnitsuak" libuma izkiriato zuena Orobat Amayurko erretore izan zen Cruz Goyeneche jaunak ere eslruaraz apainki idatzi zuen (M. lzeta, Dirua galgarri, 11) (219) Orduan, Noe sartu zen harnean bere emaztearekin, bere hirur seme eta heien ernazteekin. Orobat arkarat harto zuen abere eta hegaztin mota guztietarik pare bat (Zerbitzari, Ixtorio Saindua, 13) Perpausaren barnean orain: (220) An ez nuan ordea irakurri, bereetara etorri zala ta bereek etzutela ongi arto; ongietorri egin ziotenari Iainko-seme izatelco eskubide eman ziela. An irakurri nuan berebat, itza, lainkoa, aragitik, odoletik, giza-gogotik ez baifl.o lainkoagandik sortua dala. (Orixe, Aitorkizunalc, 167) (221) Zerura igaten banaiz, zu han zare; ifemura jausten banaiz, orobat han zare. (J.P. Arbelbide, Igandea edo Jaunaren eguna, 154) (222) Errien borondateak egin oi du bere buruzagien izendapena. Berak erabakitzen du, orobat, boterearen itxura edo tankera (L. Villasante, Kristaufedearen sustraiak, 187) Juntagailu nahiz lokailuekin oraingoan: (223) Ikara latzetan nindagon, eta berebat suto nintzan, aita, zure urrikia itxOOonez eta artan poz-iauzi eginez. (Orixe, Aitorkizunalc, 218) (224) Jatekoak diran zerak bere, agiri dira eskaparate zabaletan, eta edariak orobat. (E. Erkiaga, Batetik bestera, 126) (225) Da birtute bat, animatzen, eta indartzen gaituana edozein neke sufritzera pekaturik ez egiteagatik; eta orobat gerra justuan izan dira gizon baleroso asko miragarrizko biktoriak fortalezako birtute onekin iritsi dituenak. (J.I. de Guerrico, Sayaquera, 85) 63

<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />

2.4.10. Autore batzuren artean aski arrunta da lokailu hau modukonparazioa<br />

egiteko erabiltzen ditugun perpausetan aurkitzea, hala hutsaren<br />

ordez jartzen delarik orduan:<br />

(211) Nola espantatzen baitu dragofiak marifiela / Halaber izituren du Antekristek<br />

fidela (J. Etcheberri (Ziburnk:oa), Manual devotionezcoa, 72)<br />

(212) Ezen nola zeIhaietan arriberek bidea / Halaber nabi dik egin Iustiziak berea<br />

(J. Etcheberri (Ziburukoa), Manual devotionezcoa, 91)<br />

Hemen ikus daiteke berriro ere halaber eta ere-ren artean dagoen<br />

parekotasuna: oola ... halaber bikotea bezala ... ere bikotearekin ordezka<br />

baitaiteke:<br />

(213) Ezen erriberek zeIaietan bidea egiten duten bezala nabi du Justiziak ere berea<br />

egin<br />

2.4.11. Esan dezagun, bukatzeko, lokailu gisa aztertu dugun honek "-ko"<br />

atzizkia hartzen aha! duela, izenlagun bihurtuz horrela:<br />

(214) Fermuki sinhesten dut entzutera nohan meza deIa, Jesu-Kristo zure seme<br />

Jainkoaren gorphutz eta odoIaren Sakrifizioa; ofritzeko manera halaberekoa<br />

ez izan arren, hark berak Kalbatioko mendian gizon guztientzat ofritu zuen<br />

Sakrifizio hura bera. (Andredena Mariaren ilhabetea, 45)<br />

Adibide honek erakusten digu orain lokailu honen aditzondotasuna<br />

argiago, ezin baitugu ahaztu, azken batean, lokailuak aditzondoak (edo<br />

aditzondo izanak) ditugula lotura kontuetan erabiltzen ditugunak.<br />

2.4.12. Lokailu honen parekoak ditugu berebat eta orobat lokailuak ere.<br />

Ondoko adibideotan ikus daitekeenez, halaber bezala, lokailu hauek ere<br />

perpaus hasieran, perpausaren barnean, juntagailuekin, e.a. erabiltzen dira.<br />

Hona hemen batzu perpaus hasieran, esate baterako:<br />

62<br />

(215) lrugarren egunean goizean-goiz mendia odei illun batek artu zuen, eta asi ziran<br />

tximistak irteten, eta turmoia jotzen. Berebat aditzen zan tronpeta-sofiu<br />

zorrotz bat, jendea mendironz aIderatzeko, ziona. (El. Lardizabal, Testamentu<br />

Zm7eco eta Berrico condaira, 77)<br />

(216) Mirenek eskefii didan batio zorion biziagoa bear du nere biotzak, eta arkitzen<br />

alegindu bear dut denaren gafietik. Berebat, pentsatu gabe aukeratu nuen nere

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!