Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III 000 ezezkoetan ez da desberdintasun formal hau ikusten ordea) erabili behar dugu: (28) - Nor doa gaur mendira? - Antton (doo¡*badoa) - Eta Amaia ere (badoa ¡*doa) Nolanahi ere, diferentzia formalak beti ageri ez diren arren, presuposizioa aldaturik geratzen zaigu ere lokailua jarri bezain laster, lokailu honek solas mailako beste zerbaiten erreferentzia hartu behar baitu. 2.1.5. Lokailuaren ezkerrekoa mintzagaia den aldetik, perpausaren hasieran nahiz amaieran joan daiteke (ikus guzti honetaz EGLU-l. Eraskina): (29) Amaia ere badoo (30) Badoa Amaia ere Bestalde, perpausaren edozein osagai izan daitekeenez mintzagai -aditza bera ere barne-, edozein osagaik eraman ahalko du ere bere eskuinetara: (31) Afaldu, berandu afaldu zuen eguo hartan Eta, hortik, testuingurua aldatu dugularik omingoan: (32) Afaldu ere, berandu afaldu zuen egun hartan Alegia, zerbait berandu egin zuen egun hartan, eta zerbait horretaz gain, afaltzera ere berandu joan zen. Honen tankerakoak ditugu beste honakook ere: 38 (33) Irakurri ere, halako zerbait irakurria naiz ni. (34) Adibidez, alternatiba ez dugu sartu, idazlegoaren gehiengoak onartzen ez bide duelako, eta erabiltzen hasi ere duela gutxi hasi delako (l. Sarasola, Hauta lanerako hiztegia, 1. liburukia, 26. orc.) (35) Etorri ere, oraintxen nator betetzetik (Y. Etxaide, JoanaJc-joan, 186) (36) Egiari zor zaion lekua ematen dio, eman ere (J. Zaitegi, Platon'enelco atarian, 37)

2. EmendioZkoak (37) Txapela kentzeko gerturik nengoke. egon ere (J. Zaitegi. Platon'ene/r.o atarian. 5) Hauek bezalakoetan ("ikusi ere", "joan ere", e.a.) badirudi itzuli hauek nolabaiteko autonomia hartu dutela eta zenbait kasutan bederen normalean ere lokailuak bete behar duen zeregina bigarren mailan geratzen dela. Argi aski ikusten da hori "izan ere" esapidearekin, esate baterako. Esapide hau bere aldetik doala dirudi eta ondoren edozein aditz darraiola aurkituko dugu egungo eguneko euskaran. Hori dela-eta, kausazko lokailuen artean sailkatu dugu esapide hori. 2.1.6. HOhaino egin dugun aurkezpenean jarri dugu, nolabait esateko, ere lokailuaren erabilera estandarra, euskalki guztietan berdin samar erabiltzen dena. Jakina denez, ordea, euskaldunen artean ohitura desberdinak daude. Bar dezagun perpaus sinple bat: (38) Miren gaur Iruftera joango da Perpaus honen barnean sartzen badugu orain ere lokailua, esanahia bera aldatu egingo zaigu, lokailuaren kokagunearen arabera: (39) Miren ere gaur lruftera joango da (40) Miren gaur ere lrufterajoango da (41) Miren gaur Iruftera ere joango da Perpaus hauetan, hemen ez da dudarik, ere lokailua sintagma diferentearekin doa aldi bakoitzean eta horrexegatik esanahia aldaturik agertzen zaigu aldioro: "Norbaitjoan da eta Miren ere joango da", "Miren noizbaitjoan zen eta gaur ere joango da", "Miren gaur beste norabaitjoan da eta Iruñera ere joango da". Jakina; kontu handia izan behar dugu lokailuak biltzen duen sintagmarekin. Horrela, aldrebeskeriak entzuten dira sarritan, ere horrek berarekin daraman presuposizioa guztiz aldaturik gertatzen baita. Ikus ditzagun ondoko adibide hauek: (42) -Guk goian afalduko dugu. Eta zuek? Hemen galdetzen ari gara zuek zer egingo duzuen, ez non afalduko duzuen. Hortaz, horren erantzun zuzenak honakook dira: 39

2. EmendioZkoak<br />

(37) Txapela kentzeko gerturik nengoke. egon ere (J. Zaitegi. Platon'ene/r.o atarian.<br />

5)<br />

Hauek bezalakoetan ("ikusi ere", "joan ere", e.a.) badirudi itzuli hauek<br />

nolabaiteko autonomia hartu dutela eta zenbait kasutan bederen normalean ere<br />

lokailuak bete behar duen zeregina bigarren mailan geratzen dela. Argi aski<br />

ikusten da hori "izan ere" esapidearekin, esate baterako. Esapide hau bere<br />

aldetik doala dirudi eta ondoren edozein aditz darraiola aurkituko dugu egungo<br />

eguneko euskaran. Hori dela-eta, kausazko lokailuen artean sailkatu dugu<br />

esapide hori.<br />

2.1.6. HOhaino egin dugun aurkezpenean jarri dugu, nolabait esateko, ere<br />

lokailuaren erabilera estandarra, euskalki guztietan berdin samar erabiltzen<br />

dena. Jakina denez, ordea, euskaldunen artean ohitura desberdinak daude. Bar<br />

dezagun perpaus sinple bat:<br />

(38) Miren gaur Iruftera joango da<br />

Perpaus honen barnean sartzen badugu orain ere lokailua, esanahia bera<br />

aldatu egingo zaigu, lokailuaren kokagunearen arabera:<br />

(39) Miren ere gaur lruftera joango da<br />

(40) Miren gaur ere lrufterajoango da<br />

(41) Miren gaur Iruftera ere joango da<br />

Perpaus hauetan, hemen ez da dudarik, ere lokailua sintagma<br />

diferentearekin doa aldi bakoitzean eta horrexegatik esanahia aldaturik agertzen<br />

zaigu aldioro: "Norbaitjoan da eta Miren ere joango da", "Miren noizbaitjoan<br />

zen eta gaur ere joango da", "Miren gaur beste norabaitjoan da eta Iruñera ere<br />

joango da".<br />

Jakina; kontu handia izan behar dugu lokailuak biltzen duen sintagmarekin.<br />

Horrela, aldrebeskeriak entzuten dira sarritan, ere horrek berarekin daraman<br />

presuposizioa guztiz aldaturik gertatzen baita. Ikus ditzagun ondoko adibide<br />

hauek:<br />

(42) -Guk goian afalduko dugu. Eta zuek?<br />

Hemen galdetzen ari gara zuek zer egingo duzuen, ez non afalduko<br />

duzuen. Hortaz, horren erantzun zuzenak honakook dira:<br />

39

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!