Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III
(89) Diru aslco galdu du eta ez dio, halere, askorik inporta.
Alborakuntzaren arrimura ere etor daitezk:e:
(90) Nik amaitu dut nere lana, zuk, beraz, ez duzu zer eginik.
(91) Diru asko galdu du, ez dio, halere, askorik inporta.
Bigarren perpausari dagokion elementua da beti ere lokailua eta ez du berak
juntadurarik gauzatzen. Juntagailurik baldin bada, juntadurari ñabardura jakin
bat eransten dion elementua izango da lokailua; bestela, berriz, alborakuntzari
erantsiko dio ñabardura hori. Elementu hauei ezarri dizkiegun deiturek, hortaz,
honako oinarri hau dute: lokailuak testu mailako lotura (semantikoa, funtsean)
gauzatzen dutenak lirateke. Perpaus elkarketa, berriz, juntagailuz eta
menderagailuz gauzatzen da. Denak ere koherentziaren zerbitzutan daudelarik.
Jakina, juntagailuaz gainera lokailua ere ager daiteke. Hori da hain zuzen
lokailuen eta juntagailuen arteko bereizk:eta egin ahal izateko erabil daitekeen
erizpide nagusienetarikoa. Zeren juntagailu bi ezin bait dira juntadura batean
metatu: *eta edo, *eta ala, *baina edo... Zenbait juntagailuri, egia da,
eta eransten zaie ondotik: edota, baizik eta, nahiz eta.... Horrelakoetan,
ordea -antzeko kasu guztietan bezala- emendiozko balioa galdu egiten du eta
juntagailuak, aurrekoaren indargarri edo bilakatuz.
b.- Perpausak lokabeak ere izan daitezk:e, perpaus elkartu izatera iritsi gabe.
Orduan lokailuak perpaus batetik besterako "hariari" bide ematen dio, hemen
ere goragoko ñabardura erantsiz:
(92) a Haizea dabil. Beraz, ez naiz hondartzara joango.
b. Haizea dabil. Ez naiz, hala ere, hondartzara joango.
Biperpaus hauek, biak, guztiz normalak dira, lehen begiratuan ezetz
badirudi ere. Aski dugu egoera desberdinak pentsatzea. Esate baterako (92a)-n
suposa dezakegu, haizea ibiltzea ez dela hondartzara joan ahal izateko egoerarik
aproposena, eta horregatik, hautatzen dut beraz bidezko lotura: bigarren
perpausa lehenbizikoaren ondorioa bait da. (92b) adibidean, berriz, eman
dezagun wind-surj zalea naizela eta, horrenbestez, haizea behar dudala neure
kirola egin ahal izateko. Egoera horretan, noski, hala ere aurkitzeak ez gaitu
batere harritzen. Hortaz, presuposizioak eta abarrak tartean sartzen direlarik,
pragmatikaren munduan erabat murgilduak aurkitzen gara lokailuak direla
medio.
30