Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III
(65) a. Zerbait bebar duzunean beldurrik gabe kasu egiteko esan dizut beti. Baina ez
dut inoiz zure berririk izan.
b. Zerbait behar duzunean beldurrik gabe kasu egiteko esan dizut beti, baina ez
dut inoiz zure berririk izan.
(66) a. Saia zaitez ahaleginean hartutako lanbidean, gizona Edo ekin, bestela. beste
lanbide berriren bati.
b. Saia zaitez ahaleginean hartutako lanbidean, gizona. 000 ekin, bestela. beste
lanbide berriren bati.
Perpausen luze-laburrak, konplexutasunak, adierazkortasunak eta horien
antzekoak dira hiztunaren erabakia batera 000 bestera eragiten dutenak.
Nolanahi ere, gogora etor dakiguke honako zalantzaren bat, alegia, eta
juntagailu izaki lokailu lanetan aurki badezakegu, ez ote da pentsatu beharko
berez lokailu omen direnak ere (bestela, berriz, hala ere, ...), perpaus
juntatuetan agertzen direnean, juntagailu direla eta, horrenbestez,
juntagailu/lokailu arteko bereizketa funts gabea de1a? Adibidez:
000
(67) a Egin ezazu agintzen zaizuna. adiskide. Bestela damutuko zaizu.
b. Egin ezazu agintzen zaizuna, adiskide, bestela damutuko zaizu.
(68) a Semea soldadu dauka Alaba, berriz, ikasten.
b. Semea soldadu dauka. alaba, berriz, ikasten.
Galdera bidezkoa da, baina erantzuna ere baduke, zeren lokailu direlakoek
juntagailuek ez bezalako jokabidea dutela argi ikusten da: a) lokailuak
(bestela, berriz, beraz, ...) juntagailuekin (eta, edo, baina•..) batera
ager daitezke. Gainera, berriz bezalako bat, adibidez, eta nahiz baina-rekin
batera ager daiteke. Beraz, pentsatzeko da lokailuen zeregina testu mailan
kokatzen dela, perpausekin perpaus zabalagoak osatzeko birtuterik ez
dutelarik. Perpaus konplexuetan agertzen direnean ere, perpausak elkartzeko
indarra juntagailuarena izango litzateke eta ez lokailuarena berarena. Eta b)
lokailuek oso kokaleku librea dute bigarren perpausaren osagaien artean,
juntagailuek ez duten bezala. Juntagailuak, juntagailu denean, leku finkoa duo
Dena dela, mugak ez dira erabat argiak. Eta sailkatzeko orduan, zalantzak
behin baino gehiagotan sortuko zaizkigu.
22