Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5.6. Honenbestez, Horrenbestez, Hainbestez<br />
5. Ondortozkoak<br />
Lokailu hauen formaz den bezainbatean, aski da esatea hiru izenorde<br />
erakusleen singularreko genitiboaren (honen-,horren-, (haren » hain-)<br />
kasuak direla <strong>lehen</strong> osagaia. Bigarrena, aldiz, beste- ezaguna, kasu<br />
instrumentalaren markaz horniturik. Ager daiteke, halere, kasu komitatiboaren<br />
markaz ere; hots, honenbesterekin, hainbestenarekin eta abar:<br />
(310) Egun berean bost mitin eman zituen eta hainbestenarekin ahotsik gabe<br />
geratu zen.<br />
(311) -Nerekin dituzte gizon horiek beren egitekoak, neronek ikusiko dut zer galdetzen<br />
darotedaten.<br />
HaiDbertzenarekin joan zitzaioten beren artera, eta bere mintzo eztiarekin<br />
galdetu zioten zer gaizki egin zioten bada harren hil izateko: eta hori bera aski<br />
izatu zen (B. Joannateguy, Sainduen Bicitzea, 167)<br />
(312) Paganoek etsitu zuten noizpeit martir sainduaren erretzen ikustea. Orduan<br />
burrego batek, iganik egur melaren gainera, sarthu zion ezpata bihotzean. Eta<br />
hainbertzenarekin haren arima saindua hegaldakatu zen Jesus jaunaren<br />
besoetarat (B. Joannateguy, Saínduen Bicitzea, 161)<br />
(313) Aldeko ithurrian xurga xurga edanik, badut uste lo kuluxka bat ere egina nuela,<br />
noiz eta ere iruditu baitzitzautan, burrunba mutu ilhun bat, urrun urrundik<br />
heldu, entzuten nuela. Xutitu nintzen, eta, hainbertzenarekin, burrunba<br />
sumatu nuen nere ganik hurbilago (J. Barbier, Ipuinak, 148)<br />
Hori bakarrik ez; -beste- gabe izan daiteke bigarren osagaia -bat eta<br />
ifarraldean horrelakoak, -beste dutenak baino erabiliagoak dira; alegia,<br />
hunenbat, horrenbat, hanbat. Azken hau komitatibo kasuan, hanbateki,<br />
da ifarraldeko autore zaharrek gehiena erabiltzen zutena, zuberotarrek bederen.<br />
Lokailu zaharra eta halatan-ekin batera zubereraz (Tartasen hizkeraz, esate<br />
baterako) ondoriozko lokailu bakarra ia-ia, beraz ez bait du erabiltzen eta<br />
bada oso gutxi:<br />
(314) Laur pundu hoiek akaba artian eztirozu entzun bertzé izenik bekhatoria eta<br />
adeskidia baizi. Egin ezazu possiblé bada zuré profeitia libro hontan ikusiren<br />
000 entzunen duzun konseillu hunez (Tartas, Onsa hiltceco bidia, 59)<br />
173
Change language