Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

4. Aurkaritzakoak
Ezkerreko osagai hori perpauseko mintzagaia izaten da askotan, beti ez
bada ere, goiko adibide horietan ere ikus daítekeenez. Mintzagaía markatzeko
ballo du horrelakoetan aldiz-ek, berriz-ek eta honen kideek bezala.
4.4.2. Beraz, esan bezala, perpauseko osagai baten ondoan izaten du
askotan kokaleku aldiz lokaíluak; ikus, esaterako (59) eta (60)1.
Perpausaren zati handiago baten ondoren ere ager daiteke aldiz eta are
perpaus baten ondoren ere, aditzaren ondo ondoan maíz:
(63) Usatu zara anhitz minzatzen, hitz guztiaz iuramentu egiten, usat zaitezi bada orai,
aldiz, iuramentuen utzten (p. de Axular, Guero, 179)
(64) Mintzo zare, zu, zure pentsuen arabera; ni mintzo naiz, aldiz, dudan ezin
emanezko lekukotasunez seguratuak diren gauzen gainean finkatzen naizelarik (E.
Lapeyre, Credo edo sinhesten dut esp/ikatua, 36)
(65) Horra zer erraiten dautan inpioak, fede gabeak. Nik erranen diot aldiz: zaro eta
adimendu gabe bat bezala mintzo zare (E. Lapeyre, Credo edo sinhesten dut
esplikatua, 26)
Aditza isilpean dagoelarik, ez partikularen ondoren ere ageri da:
(66) Erraiten dizO Pater noster gure aita, ez aldiz ene aita (Uskara Libru berria, 31)
1 Normalean, bistan da, osagai osoa izaten da lokailuaren aurrean doana. Hala ere, osagai
hori apurtuz ikusten dugu lokailua ondoko adibideotan:
(61) ürgüllütsia, eta abiriziusa seküla eztira phausian jarten: ezpiritüz aldiz paubre eta
ürnil direnak, bake handi batetan daude (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia 1,16,1)
(62) Bena debozionia bihotzian, eta Jinkua bere begien aitzinian eztiana gaizki egina
erakusten dian hitz batek ehiñera ofensatzen duo Nitan aldiz fidatzen dena (oo.)
gizonen lotsarik batere gabe izanen da (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia ID, 46,
3)
Osagai osoaren ondoren joan beharrean --ezpiritüz paubre eta umil direnak
aldiz... eta nitan fidatzen dena aldiz...--, osagaia apurtuz ageri da horietan lokailua.
Estilistika kontua da beharbada Dena den, ez dirudi honek jokabiderik ohizkoena ez eta
gomendagarriena ere, seguro asko. Badirudi adibideotan aplikatu den erregela bigarren
perpauseko leben hitzaren ondoren jartzekoa izan dela, kontutan hartu gabe hitz hori perpaus
osagaia den ala --hemen bezala-- perpaus'osagai baten azpi-osagaia
105