Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

4. AURKARITZAKOAK
4.0. Sarrera
4. Aurkaritzakoak
Izenak berak argiro erakusten duen bezala, bi perpausen artean gerta
daitekeen kontrakotasuna 000 aurkaritza aditzera emateko erabiltzen dira sail
honetako lokailuak. Beraz, alde horretatik baina-ren pareko dira nolabait.
Azken hau, jakina, juntagailua da berez eta perpaus elkartuak bideratzeko
erabiltzen dugu gehienetan:
(1) Necea da liburua baina utziko dizut
Eta horixe da, seguruenik, aurkaritza adierazteko euskarak duen biderik
emankorrena. Beste batzutan, ordea, lokailu bezala ere erabiltzen dugu baina,
hau da, testuari berari (eta ez perpaus elkartuari) lotura ezarriz:
(2) -Orixe daukozue, ha; erderaz ipifli dautsosuez ingitxuak eskakizunaz, eta Erregeak
aintzat arto bezo -Baiña, ori zelan? Erderaz ez dakie ala? (Kirilcifto, Bigarrengo
AborraJe, 44)
Horrelakoetan, bistan da, baina-k ez ditu perpausak elkartzen. Testu
mailako lotura bideratzen du, hau da, ondoan duen perpausak aurrekoekin
nolako erlazio semantikoa duen adierazi baizik ez du egiten, gramatika
juntadurarik gauzatu gabe.
Aurkaritzako lokailuek ere horixe bera egiten dute, hots, perpausen arteko
kontrastea aditzera emano Aski luzea da lokailu hauen zerrenda: ordea;
berriz; ostera, aldiz; aitzitik; bizkitartean, bitartean, bien
bitartean...ditugu batetik; alta, alabaina, alabadere; dena dela eta dena
den; hala ere, haatik, horratik eta hauen kideak bestetik; barren•.. ere
aurkaritzako lokailua izan daiteke. Azkenik, kontuan hartzekoak dira, orobat,
kontrakotasuna adierazten duten esapideak ere: guztiarekin ere, edozein
modutan, zernahi gisa, nolanahi den, edozelan ere...
93