2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia

2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia 2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

SPRACHPOLITIK UND GESELLSCHAFTLICHE... - Mikel Zalbide 793 Aski zuzenean eragiten digu euskaldunoi, bistan denez, Christian Münch irakaslearen aztergaiak. Alfabetatze-euskalduntze lanaz, batez ere helduen alfabetatze-euskalduntzeaz, arduratzen garenok aski kontuan hartzekoa dugu azterlan hori. Idatzita dagoen hizkuntza (alemana) eragozpen larria da gure artean, badakit. Larria izanik ere ez luke erabateko eragozpen izan behar: irakurtzeko gaitasuna mintzamen-idazmenak baino ondotxoz hedatuago egon ohi da gure artean. Ikusi besterik ez dago, ingelesezko bibliografia teknikoarekin zer gertatzen den. Espero dezagun, hortaz, gure arteko hainbat profesional gai izango dela lanaren muinera iristeko. Hartarako zailtasuna lukeenarentzat, lagungarri izan nahi luke iruzkin xume honek. Ez ditut liburuaren zoko-moko guztiak arakatuko: ondotxoz orrialde gehiago behar genituzke horretarako. Funtsezkoak iruditu zaizkidan puntuetan zentratuko naiz, hortaz. I. LIBURUAREN ZENBAIT EKARPEN Badago Christian Münch-en liburuan, euskaldunontzat ere, zer aztertua eta zer ikasia franko. Honako motibo hauengatik diot hori, besteak beste: gizarte bidezko alfabetatze-lana bere ingurumen soziopolitikoan kokatzen du lan

794 EUSKERA – LII, 2007, 2 horrek, hasteko; eskolakoa gutxietsi gabe helduaroko alfabetatze-bidean zentratzen du, bestetik; azkenik, konstruktu teoriko erakargarriaz hornitu du ikerlanaren dokumentazio-atala. Banan bana azalduko dira, gaingiroki bada ere, hiru puntu horiek. I.1. Gizarte bidezko alfabetatze-lana, hizkuntza-normalkuntza asmo izanik Hona Münch-ek alfabetatze-lana nola deskribatzen duen. Gaztetan eskuratzen da, normalean, irakurtzeko eta idazteko gaitasuna. Gaitasun hori ez da, hala uste izan ohi bada ere sarri, trebetasun grafomotorrera eta zeinu-sistema semiotikoa eskueran izatera mugatzen. Hizkuntza-norma bat eskuratzea ere bada, izan, alfabetatze-lanaren helburu. Horrek, berriz, bere jira-bueltako ortografia-arauak, baliabide lexikalak eta gramatikalak bezala, erraz eta eroso erabiltzen ikastea esan nahi du. Eskola-garaian eskuratzen da gaur egun, oro har, trebetasun- eta ezagutza-multzo hori (horren parterik handiena). Alfabetatze-lana ez da ordea eskola-garai horretan amaitzen: hiztunaren lanbide-giroak eta bizitza pribatuak zeresan handia dute trebetasun horien garapenean edo atzeranzko galbidean. Aparteko lekua du, alde horretatik, helduen alfabetatze-lanak. Lanbidezko hizkuntza-eskakizunek berariazko eragina izaten dute horretan. Trebetasun horien guztien sorrera, garapena eta kontsolidazio-finkapena prozesu sozial konplexu baten atal dira, hainbatean. Oinarri instituzionala izan ohi du prozesu horrek, partez. Giza arteko interakzio sozialaren fruitu ere bada, ordea. Alfabetatze instituzionalak eta gizarte bidezkoak uztardura konplexua dute, hori guztia dela medio. Gizarte bidezko alfabetatze-lana hartzen du Christian Münch-ek aztergai nagusi, bide instituzionala tartean sartuz. Hizkuntza bat baino gehiago aurrez aurre dauden gizarteetan, hizkuntza bakoitzak bere esparru fisiko eta soziofuntzionala izan ohi du maizenik. Hori dela-eta, idatzizko jarduna hizkuntza baten (gehienetan, estatuko hizkuntza nagusiaren) atributu izaten da maiz. Salbuespen dira, alde horretatik, konpartimentazio soziofuntzional hori kolpean eten eta ordura arte idatzizko esparrutik baztertua zegoen hizkuntzari (funtsean, bere hiztunei) hartarako ateak zabaltzen zaizkion kasuak. Horren adibide aparta da gizarte katalana, azken mende-laurdenean, eta horretan zentratu da ikertzaile alemana. Hizkuntza-politika eta gizarte bidezko alfabetatze-lana uztarri berean lotzen ditu ikertzaile alemanak: bien arteko lotura moldea du liburuak aztergai. Izenburuaren bigarren zatia bereziki argigarria da, xede-helburuei dagokienez: «Zur Entwicklung der Schreibkompetenz in Katalonien seit 1975». Hots, katalanez idazteko gaitasunak 1975etik hona gizarte-bizitzan izan duen bilakaera. Katalanezko alfabetatzeak mende-laurden honetan izan duen bilakaera soziala, eta saio horrekin lortu diren idazmen-emaitzen argi-ilunak: kontu

794 EUSKERA – LII, <strong>2007</strong>, 2<br />

horrek, hasteko; eskolakoa gutxietsi gabe helduaroko alfabetatze-bidean zentratzen<br />

du, bestetik; azkenik, konstruktu teoriko erakargarriaz hornitu du<br />

ikerlanaren dokumentazio-atala. Banan bana azalduko dira, gaingiroki bada<br />

ere, hiru puntu horiek.<br />

I.1. Gizarte bidezko alfabetatze-lana, hizkuntza-normalkuntza asmo<br />

izanik<br />

Hona Münch-ek alfabetatze-lana nola deskribatzen duen. Gaztetan eskuratzen<br />

da, normalean, irakurtzeko eta idazteko gaitasuna. Gaitasun hori ez da,<br />

hala uste izan ohi bada ere sarri, trebetasun grafomotorrera eta zeinu-sistema<br />

semiotikoa eskueran izatera mugatzen. Hizkuntza-norma bat eskuratzea ere<br />

bada, izan, alfabetatze-lanaren helburu. Horrek, berriz, bere jira-bueltako ortografia-arauak,<br />

baliabide lexikalak eta gramatikalak bezala, erraz eta eroso<br />

erabiltzen ikastea esan nahi du. Eskola-garaian eskuratzen da gaur egun, oro<br />

har, trebetasun- eta ezagutza-multzo hori (horren parterik handiena). Alfabetatze-lana<br />

ez da ordea eskola-garai horretan amaitzen: hiztunaren lanbide-giroak<br />

eta bizitza pribatuak zeresan handia dute trebetasun horien garapenean edo<br />

atzeranzko galbidean.<br />

Aparteko lekua du, alde horretatik, helduen alfabetatze-lanak. Lanbidezko<br />

hizkuntza-eskakizunek berariazko eragina izaten dute horretan. Trebetasun<br />

horien guztien sorrera, garapena eta kontsolidazio-finkapena prozesu sozial<br />

konplexu baten atal dira, hainbatean. Oinarri instituzionala izan ohi du prozesu<br />

horrek, partez. Giza arteko interakzio sozialaren fruitu ere bada, ordea.<br />

Alfabetatze instituzionalak eta gizarte bidezkoak uztardura konplexua dute,<br />

hori guztia dela medio. Gizarte bidezko alfabetatze-lana hartzen du Christian<br />

Münch-ek aztergai nagusi, bide instituzionala tartean sartuz. Hizkuntza bat<br />

baino gehiago aurrez aurre dauden gizarteetan, hizkuntza bakoitzak bere esparru<br />

fisiko eta soziofuntzionala izan ohi du maizenik. Hori dela-eta, idatzizko<br />

jarduna hizkuntza baten (gehienetan, estatuko hizkuntza nagusiaren) atributu<br />

izaten da maiz. Salbuespen dira, alde horretatik, konpartimentazio soziofuntzional<br />

hori kolpean eten eta ordura arte idatzizko esparrutik baztertua zegoen<br />

hizkuntzari (funtsean, bere hiztunei) hartarako ateak zabaltzen zaizkion kasuak.<br />

Horren adibide aparta da gizarte katalana, azken mende-laurdenean, eta<br />

horretan zentratu da ikertzaile alemana.<br />

Hizkuntza-politika eta gizarte bidezko alfabetatze-lana uztarri berean lotzen<br />

ditu ikertzaile alemanak: bien arteko lotura moldea du liburuak aztergai.<br />

Izenburuaren bigarren zatia bereziki argigarria da, xede-helburuei dagokienez:<br />

«Zur Entwicklung der Schreibkompetenz in Katalonien seit 1975». Hots, katalanez<br />

idazteko gaitasunak 1975etik hona gizarte-bizitzan izan duen bilakaera.<br />

Katalanezko alfabetatzeak mende-laurden honetan izan duen bilakaera<br />

soziala, eta saio horrekin lortu diren idazmen-emaitzen argi-ilunak: kontu

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!