2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia

740 EUSKERA – LII, 2007, 2
8) Idazketa moldeak
Egunkariak baditu zenbait mekanismo edo idazketa molde tipiko.
a) Egun edo idaztaldi bakoitzeko testu zatien luzera aldatu egiten da egun
batetik bestera, idazle batetik bestera, gertakarien ugaritasunaren eta
garrantziaren, edo subjektuaren barne tenorearen arabera. Badira oso
luzeak, oparoak, baina baita labur-laburrak, minimoak ere. F. Kafkak,
adibidez: «Ezer ez» (1922-5-1a); «Triste» (1922-5-17a). Edo W.
Gombrowicz-ek bere egunkariaren (1953-1969) hasieran: «Astelehena:
Ni. Asteartea: Ni. Asteazkena: Ni. Osteguna: Ni.»
a) Leturiaren egunkaria luzeran aldakorra da, baina horren barruan nahiko
homogeneoa, ez gorabehera handikoa.
b) Oro har, kontaera uneak, pasadizoak, barrurako diskurtsoa baino
urriagoak izaten dira. Maiz ez da ezer berezirik gertatzen.
b) Leturiarenean ere halaxe da: barne gogoetak, introspekziozko tarteak,
dira nagusi.
c) Egunkarian, mintzaira lagunartekoa, kolokial antzekoa, erabili ohi da:
errepikak, elisioak, esaldi laburrak, esaldi hautsiak (marratxoak, parentesiak,
hiru puntuak,..), ohartxo laburrak, zirriborroak edo inpresio
azkarrak, estilo nominala,…
c) Honetan, Leturiaren egunkari ezkutua ez da estandarra. Egunkari
landua, kalkulatua, zaindua da. Ez da, espresio bakanen bat salbu,
egunkari espontaneoa, naturala. Ez da egunkari arrunta, soltea.
d) Egunkarian, sarritan, idazkera kriptikoa erabili ohi da: klabe edo ezkutuko
kodeak, siglak, inizialak, eta abar. Honez gain, inplizituak
garrantzia handia hartzen du.
d) Leturiarenean arazo sakonak ukitzen dira baina edukia gehienbat esplizitua
da. Ez dago argitu beharreko koderik, klaberik, «opakotasunik»,
ez bada bukaeran, protagonistaren heriotzaren inguruan, non
anbiguotasunak agintzen duen.
e) Egunkarietan, detaileen, xehetasunen presentzia nabarmena da. Xehetasun
gratuitoak, funsgabeak, sarritan, egunerokotasun arruntari lotutakoak.
e) Leturiaren egunkarian apenas ematen da ezaugarri hau. Egunerokotasun
arrunteko zantzuak, naturaren aldetikoak ez badira, urriak dira.
Bakar batzuk «Udalehen» atalean; hortik aurrera, gorago esandakoa
errepikatuz, gero eta gutxiago. Leturiarena barne krisialdiaren, bizipen
existentzialaren urrats nagusiak erakustera dago bideratua, nagusiki.