2007, 2 52. liburukia (2. aldia) BILBO - Euskaltzaindia

LETURIAREN UDA EZKUTUA... - Karlos Otegi 735
Bien arteko muga, hemen ere, ez da zehatza. Leturiaren egunkari ezkutua
errealagoa baino fikziozkoagoa den egunkaria da; agerikoa baino intimoagoa
izan nahi duena.
1.1.2. «Leturiaren egunkari ezkutua» egunkari gisa
1) Subjektua
Egunkariaren ereduan, prototipoan, Ni adierazle, enuntziatzaile, batek
enuntziatu, testu, dokumentu, idazki bat sortzen du, lehenengo pertsonan.
Egunkariak, oro har, ez du apenas elkarrizketarik izaten; bakarrizketa
moduan garatzen da, barne bakarrizketan –adiera klasikoan ulertua, hau da,
diskurtso jarraitu, logiko, nahasketarik gabekoa, eta ez kontzientzia korronte
(«stream of consciousness») zentzuan.
Ezaugarri hau zeharo betetzen da Leturiaren egunkari ezkutua eleberrian.
Fikziozko Ni batek, Leturiak, fikzioz testu bat sortzen du, lehenengo pertsonan.
Kontalariak lehenengo pertsonan hitz egiten du.
2) Objektua
Ni adierazleak nagusiki, beste ezeren gainetik, bere buruaz idazten du,
bere ikuspuntu edo barne fokalizaziotik.
Nia, subjektu enuntziatzailea izateaz gain, enuntziatuaren objektua da,
objektua zeini buruz bere berbaldi propioak diharduen. Subjektua bera da,
bakarra, bi instantziatan jokatzen duena: Ni enuntziatzaile gisa (kontalaria) eta
Ni enuntziatu gisa (pertsonaia).
Honela gertatzen da, baita ere, gure egunkari-nobelan. Leturiak bere biziera
propioa kontatzen du, lehenengo pertsonan. Bera da diskurtsoaren objektua:
bere historia pertsonalaren kontalari bihurtzen da. Egunkaria Leturiak bere
buruarekin duen erlazioaren adierazpidea da.
Ezaugarri honekin harremana duen beste arazo bat, oso eztabaidatua
egunkari errealetan, ez horrenbeste, begi bistako arrazoiengatik, fikziozkoetan,
honako hau da: egunkarian irudikatutako, jasotako, Ni objektu hori, zein
neurritaraino etortzen den bat benetan Ni erreal existentearekin, errealki
egunkaria idatzi duen autore enpirikoarekin. Egunkariaren egiazkotasunaren
eta zintzotasun edo sintzeritatearen auzia da hau.
Egunkarian, Niaren destolestea, bitan banatzea, gertatzen dela nabarmendu
ohi da. Are gehiago: Niaren destoleste plurala, bitan baino gehiagoko banaketa.
Abiapuntuan jada, Ni erreala, edozein pertsona, egunkari bat idatzi edo
ez, Ni ugariz dago osatua; Ni anitz eta desberdinez eratutako subjektua da.
Jarraian, subjektu poliedriko hori, idatziz azaldu edo jarri nahi izatean, ez da