Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Larringan aranzaBaL, L.M.: Testua, testu-generoa eta hizkuntzaren... 515 edo perpausez osatua. Ez zaie “fonema-monema hitza-sintagma-perpausa” serieko / saileko unitateei artikulatzen, hierarkizazio horretatik at gelditzen baita. Halatan, testuak dira: Ospa! Aho hori..! Dagoenean bonbon eta bestela hor konpon Bero, gero! Testua, baina, modu positiboz ere defini daiteke. Testua, esan bezala, ez da unitate linguistikoa, komunikazio-forma baino. autonomia komunikatiboa duen unitate txikiena da. Hiru irizpideren arabera definitzen ahal da: a) tamaina gora-behera, testuak biltzen dituen hizkuntza osagaiei nolabaiteko forma errepara dakieke; b) testuak, beti ere, mezu bat bideratzen du; c) testuak komunikazio kontuekin du zerikusia. Horrela, testuaren esanahia esaldi ezberdinen eta guztien batura baino zerbait gehiago da, hots, testuaren esanahia deskribatzeko ez da aski esaldi bakoitzaren (aleen) eta guztien esanahien besterik gabeko zerrendatze soila egitea. Horrekin esan nahi da testuak baduela “esanahi erantsi bat” perpausetara errenditzen ez dena. Esanahi erantsi hori zedarritze aldera, esaten da, testua, gutxienez, ondoko tasun edo ezaugarri hauen jabe dela: a) testuaren barnean eta berari esker, perpausen desanbiguatzea egin daiteke, testuak bide eta aukera ematen baitu hitzen adiera zehazteko; b) testuari perpausari ez bezalako aurresuposizioak eta inplikazioak errepara dakizkioke; c) testuaren eta esaldiaren parafrasiak eta laburtzapenak guztiz bestelakoak izan ohi dira. Testuaren esanahia bideratzeko erabilitako operazioak gaitasun edo konpetentzia mailakoak direla proposatzen du testu-hizkuntzalaritzak. Hau da, operazio horiek hizkuntz sistemaren barrukoak direla. zentzu honetan, testu-mailako gertakariak mintzaira-gaitasunaren osagai lirateke. Halatan: a) testua osatzen duten perpausen interpretazioa superegitura semantikoaren barruan egingo litzateke; b) testuaren eta bera osatzen duten perpausen ar- Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 505-539. Bilbo issn 0210-1564
516 Larringan aranzaBaL, L.M.: Testua, testu-generoa eta hizkuntzaren... tean bateragarritasun baldintzak leudeke; c) testua osatzen duten segmentoen artean baliokidetza-erlazioak atzeman daitezke. Beaugrande eta Dressler (1972) autoreek testua komunikazio-gertaera bezala definitzen dute, testutasunak ondoko zazpi ezaugarri hauek biltzen dituela: kohesioa, koherentzia, kausaltasuna, onargarritasuna, in ten tzionalitatea, informatibitatea, eta intertestualitatea. aurreneko biak kontzeptu “izarrak” dira eta testuari begiratzen diote; hirugarrena, hots kausaltasuna, koherentziaren adierazle da. gainerako lauak, erabiltzaileari egiten diote erreferentzia. Bestalde, ondoko hauek dira testu-komunikazioaren printzi pio edo osagai gorenak: eraginkortasuna, eragiletasuna eta egokitasuna. nozio horiek guztiak, jakina, metalinguistikoak izanik, oraingoz ez dira linguistikoak. ahalegin eta lan ugari egin da beroriek hurbilagotik zehazteko eta operatibizatzeko. Efektibitaterik izango badute hizkuntz unitatez hornitu beharra dago. 2.3. ISD-ren ildotiko planteamendua: Bronckart-en ekarpena autore honek testuaren teoriari oinarri sendoak eskaintzen dizkio, oro har, mintzairaren funtzionamendua eta izaera aztertzeko, eta bereziki, hala testuaren estatusa zehazteko, nola testu-tipologia arazoa testu teoriaren barnean integratzeko. Bestalde, bereizkuntza ontologikoa (in re) defendatzen du testuaren eta diskurtsoaren artean, eta horrek mesede ikaragarria egiten dio hala hizkuntzalaritzari zein didaktikari. azkenik, oso kontutan hartzen du hizkuntzen ikas/irakaskuntza. Planteamendu honen kokatze epistemologikoak eta metodologikoak hiru aribide ahalbidetzen dizkigu: a) mintzairaren ekoizpen-arazoa aztertzeko bidea; b) testu-generoei eta diskurtso-tipologiei ekiteko bidea; c) hipotesi tipologikoak ikas/irakaskuntzan (eta hezkuntzan eta psikologian) izan dezakeen eragina aztertzeko aribidea. Bronckart-en hurbilketa interakzionismo sozio-Diskurtsiboa (aurreran - tzean isD) deitu korrontearen barruan kokatzen da. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 505-539. Bilbo issn 0210-1564
- Page 17 and 18: 464 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 19 and 20: 466 Sarrera idiAzABAL, i. - MAnTEro
- Page 21 and 22: 468 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 23 and 24: 470 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 25 and 26: 472 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 27 and 28: 474 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 29 and 30: 476 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 31 and 32: 478 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 33 and 34: 480 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 35 and 36: 482 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 37 and 38: 484 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 39 and 40: 486 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 41 and 42: 488 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 43 and 44: 490 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 45 and 46: 492 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 47 and 48: 494 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 49 and 50: 496 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 51 and 52: 498 Bibliografia idiAzABAL, i. - MA
- Page 53 and 54: 500 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 55 and 56: 502 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 57 and 58: 504 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
- Page 59 and 60: 506 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 61 and 62: 508 Sarrera Larringan aranzaBaL, L.
- Page 63 and 64: 510 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 65 and 66: 512 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 67: 514 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 71 and 72: 518 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 73 and 74: 520 “Testu enpirikoa” nozioak b
- Page 75 and 76: 522 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 77 and 78: 524 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 79 and 80: 526 (...) la introducción del conc
- Page 81 and 82: 528 2.4. Testua eta ikas/irakaskunt
- Page 83 and 84: 530 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 85 and 86: 532 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 87 and 88: 534 aipu horretan ikus daitekeenez,
- Page 89 and 90: 536 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 91 and 92: 538 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
- Page 94 and 95: Gelako interakzioa: irakasleen esku
- Page 96 and 97: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 98 and 99: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 100 and 101: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 102 and 103: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 104 and 105: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 106 and 107: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 108 and 109: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 110 and 111: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 112 and 113: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 114 and 115: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
- Page 116 and 117: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
Larringan aranzaBaL, L.M.: Testua, testu-generoa <strong>eta</strong> hizkuntzaren... 515<br />
edo perpausez osatua. Ez zaie “fonema-monema hitza-sintagma-perpausa” serieko<br />
/ saileko unitateei artikulatzen, hierarkizazio horr<strong>eta</strong>tik at gelditzen<br />
baita. Halatan, testuak dira:<br />
Ospa!<br />
Aho hori..!<br />
Dagoenean bonbon <strong>eta</strong> bestela hor konpon<br />
Bero, gero!<br />
Testua, baina, modu positiboz ere defini daiteke. Testua, esan bezala, ez da<br />
unitate linguistikoa, komunikazio-forma baino. autonomia komunikatiboa<br />
duen unitate txikiena da. Hiru irizpideren arabera definitzen ahal da: a) tamaina<br />
gora-behera, testuak biltzen dituen hizkuntza osagaiei nolabaiteko<br />
forma errepara dakieke; b) testuak, beti ere, mezu bat bideratzen du; c) testuak<br />
komunikazio kontuekin du zerikusia.<br />
Horrela, testuaren esanahia esaldi ezberdinen <strong>eta</strong> guztien batura baino zerbait<br />
gehiago da, hots, testuaren esanahia deskribatzeko ez da aski esaldi bakoitzaren<br />
(aleen) <strong>eta</strong> guztien esanahien besterik gabeko zerrendatze soila<br />
egitea. Horrekin esan nahi da testuak baduela “esanahi erantsi bat” perpaus<strong>eta</strong>ra<br />
errenditzen ez dena. Esanahi erantsi hori zedarritze aldera, esaten da,<br />
testua, gutxienez, ondoko tasun edo ezaugarri hauen jabe dela: a) testuaren<br />
barnean <strong>eta</strong> berari esker, perpausen desanbiguatzea egin daiteke, testuak bide<br />
<strong>eta</strong> aukera ematen baitu hitzen adiera zehazteko; b) testuari perpausari ez bezalako<br />
aurresuposizioak <strong>eta</strong> inplikazioak errepara dakizkioke; c) testuaren <strong>eta</strong><br />
esaldiaren parafrasiak <strong>eta</strong> laburtzapenak guztiz bestelakoak izan ohi dira.<br />
Testuaren esanahia bideratzeko erabilitako operazioak gaitasun edo konpetentzia<br />
mailakoak direla proposatzen du testu-hizkuntzalaritzak. Hau da, operazio<br />
horiek hizkuntz sistemaren barrukoak direla. zentzu hon<strong>eta</strong>n,<br />
testu-mailako gertakariak mintzaira-gaitasunaren osagai lirateke. Halatan:<br />
a) testua osatzen duten perpausen interpr<strong>eta</strong>zioa superegitura semantikoaren<br />
barruan egingo litzateke; b) testuaren <strong>eta</strong> bera osatzen duten perpausen ar-<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 505-539. Bilbo<br />
issn 0210-1564
Change language