Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

876
‘Bide’ren adibideei erreparatuta, esango genuke erabil litekeela halako kasuetan:
(57) “Gauez, ostera bai, agertzen bide dira itsaspekoak azalera,
Gregoryk kontatuko duen legez.” (Jimenez, 2003, 187)
(58) “egun haietantxe, hain zuzen, donostiarron festa nagusiaren
ospaketa betean (urtarrilaren 20an, alegia), ni nengoen inguru
hartatixe botatako granada batek zauritu bide zuen larriki
(berehala gure arteraino zabaldu zenez) bere etxean
bertan (…).” (Txillardegi, 1999, 278)
Baina baita norberak inferentzia bidez edo arrazoitzez ondorioztatutakoetan
ere; hala zantzuren batean oinarrituta, nola bestela. esaterako:
(59) “Hori baino izen arruntagorik zaila izanen zen asmatzen,
baina agian horrexegatik jarri bide zen modan.” (iturralde,
2000, 83)
(60) “aita ez zen inondik ageri: bere ohealdi haietako batean bide
zegoen.” (Zaldua, 2001, 164)
Halakoetan, inplizituki ageri ohi da, askotan, zantzua edo inferentzia egiteko
arrazoia. adibidez:
(61) “Hilketa baldintza izugarrietan burutu bide zen: hilotzari eskuin
eskuko hatz nagia falta zitzaion.” (epaltza, 2000, 65)
(62) “Bai, uda bide zen, garai epelen bat behintzat, galtza haiek
udakoak baitziren.” (Oñederra, 1999, 128)
Beraz, izatez gero, ‘esan du(te)’ren gisako edukia partekatzen dutelakoan
gaude ‘omen’ek eta ‘bide’k; eta ez ‘dirudienez’ena. Haatik, ez kasu guztietan,
baizik eta arrazoitzea beste baten hitzetan oinarritua denean. izan ere,
badirudi beste batek esan izana dela ‘bide’ erabiltzeko arrazoia, kasu ba -
tzuetan.
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 843-883. Bilbo
issn 0210-1564
ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantzak argitu nahian