Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

858
- Beste batek esandako p hori proposizioa da, hiztunak bere hitzetan dakarrena,
indexikoak egokituta. Gehienetan, hiztunaren hizketako unera eta bere
ikuspegira egokitu behar izaten dira izenordainak eta denbora markak; zeharestiloan
bezala. 14
alde horretatik, ‘omen’ urrundu egiten da tankerako baliabide dituen komatxoetatik.
Komatxoekin ere beste batek esana dakargu, baina hitzez hitz;
‘omen’ekin, berriz, hiztunarengana egokituta. alabaina, nahas edo tarteka litezke
biak, mixed quotation delakoa sortuz; nahasketa gramatikaren aldetik zuzena denean
betiere. Halakoetan, ‘zuhurtzia komatxoak’ izan ohi dira batzuetan. Kasu
horietan, hiztunak garbi utzi nahi izaten du beste baten hitzak ekarri dituela,
eta ez bereak; bestearen hitz zehatza(k) dakar(tza). Har dezagun (20) esaldia:
(20) “ni mendizalea naiz.”
demagun unaik esan duela hori. Komatxoak erabiltzen dira, estilo zuzenean,
horren berri emateko:
(21) unaik esan du: “ni mendizalea naiz”.
Horiek lirateke jatorrizko hiztunak esandako hitzak, estilo zuzenean. Honela
emango genuke ‘omen’ekin:
(22) “unai mendizalea omen da.”
Hiztunak egokitu egin ditu jatorrizko hiztunaren hitzak; ‘ni’ izenordainaren
lekuan ‘unai’ izena sartu du, eta ‘naiz’ aditzaren ordez ‘da’ jarri.
Baina badirudi ez dagoela eragozpenik biak tartekatzeko ere:
(23) “unai ‘mendizalea’ omen da.”
14 Hain zuzen, ‘esan du(te)’ren esanahiaren parekotzat har daiteke ‘omen’ena, eta, askotan, parafrasi
horren bidez ematen dugu ‘omen’dun perpausaren esanahia. nolanahi ere, desberdintasun esanguratsuak
dituzte biek; biak bereiz aztertzeko adinakoak (ikus Zubeldia & Korta, 2007, 249-253).
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 843-883. Bilbo
issn 0210-1564
ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantzak argitu nahian