Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantzak argitu nahian 853
Hortxe utziko dugu galdera hori oraingoz (4. atalean helduko diogu berriro),
eta lehenengo puntukoei erantzuten saiatuko gara lehenbizi, hainbat
kontzeptu ekarriz.
3. Kontzeptu batzuk argituz
Gaur egungo pragmatikako oinarrizko bi bereizketa ekarriko ditugu, ezinbesteko
izango baitzaizkigu gauza batzuk ulertzeko: esanahia vs. edukia eta
esandakoa vs. inplikatutakoa.
3.1. Perpausa eta esaldia: esanahia eta edukia
Perpausak (hizkuntza jakin bateko adierazpenez osatutako kate gramatikal
osoak) ez du egia-baldintzarik berez; esan nahi baita, ez du proposiziorik adierazten
bere kabuz, ez du edukirik. Esaldiak (perpaus bat erabiltzeko ekintzak)
ditu egia-baldintzak, eta proposizio baten bidez irudikatzen dira. esaldiak, edo
esaldia egiten 10 duen hiztunak, proposizio hori adierazi egiten duela esaten
da; esaldiaren edukia esaten zaio proposizio horri. Kaplani (1989) jarraiki, perpausaren
esanahia 11 eta esaldiaren edukia bereizi behar dira. esaterako,
(17) ni bertsolaria naiz.
perpausak esanahia dauka, euskal hiztun gisa ezagutzen duguna; ‘ni’, ‘ber -
tsolari’, ‘-a’ eta ‘naiz’en esanahiak eta horien konposizio-erregelak badakizkigun
neurrian.
nolanahi ere, ez da nahikoa esanahia jakitea hiztunak, perpaus hori erabiliz,
adierazitako proposizioa mugatzeko; hau da, esaldiaren egia-baldintzak mugatzeko.
izan ere, hiztuna bera esaldiaren edukiaren osagaietako bat da, eta
10 ingelesezko ‘utter’ esateko darabilgu ‘esaldia egin’. ‘Say’ (‘what is said’) eta ‘utter’ (‘utterance’) bereizten
baitituzte ingelesez; ‘esan’ (‘esandakoa’) eta ‘esaldia egin’ (‘esaldi’) erabiliko ditugu guk.
11 Kaplanek (1989) ‘karaktere’ esaten dio ‘esanahi’ri.
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 843-883. Bilbo
issn 0210-1564