Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... 805 gun bederatzi errepikapen moten artean, etendako leiho edo enuntziatu ez osoak aurkitu baditugu ere (cf. 4., 5., 6., 7., eta 8. motak), horiek guztiak ahozko koherentzia sintaktikoaren eta enuntziazio-baldintzen ikuspegitik guztiz onargarri eta justifikagarriak dira. Haietan ez da inongo arau sintaktikorik urratzen. Horregatik, ez dugu, aztergai izan ditugun kasuetan behintzat, errepikapena baztergarritzat jotzeko inongo arrazoirik ikusten. Alderantziz, kasu askotan funtzio zehatzen bat betetzen du errepikapenak. Errepikapen paradigmatikoek (cf. 4., 5. eta 6. motak) enuntziatuaren eta honekin batera helarazi nahi den edukiaren ulermena ziurtatu, aberastu edo erraztea dute helburu. Bestetik, errepikapen sintagmatikoek (1., 2., 3. eta 7. motak) erakusten duten moduan, errepikapen-kasu batzuk ikuspegi komunikatibo eta pragmatikoa kontuan hartuta interpretatu beharrekoak dira. Errepikapena ez baita soilik gertaera paradigmatikoekin zerikusia duen fenomenoa, ardatz sintagmatikoaren garapena oztopatzen duten zalantza-une, hitz-tarte eta informazio-gehitzeek eragiten dutena. Are gehiago, errepikapenak elkartrukeetan mintzakideen artean sortzen eta eraikitzen den elkarkidetza -edo dimentsio dialogikoaren- alderdiari begira ere, bere funtzioa betetzen du zenbait kasutan. Izan ere, emaitza bera lortzeko erabili ohi diren bestelako estrategien -esaterako, funtzio fatikoa duten elementu edo fatemen (“eh”, “ezta?” “bai?”)- baliokidetzat jo dezakegu zenbaitetan. Beraz, solaskidetza eta mezuaren deskodetzea errazteko hiztunek eskura duten estrategia bat gehiago dela esan dezakegu. Bederatzi moten artean, azkenik, edukiaren esanahiari begira aldaketarik eragin ez arren -funtzio pragmatikorik eduki ez arren-, ahozko komunikazioaren izaera eta ezaugarriei oso lotuta dauden bi errepikapen mota (8.a eta 9.a) ere bildu ditugu: [(X)/[(X)…*…] eta [(X)…[*]…(X)]. lehengoa intonazioaz edo etenaz baliatzen da mintzakideari enuntziatuan garatuko duen edukiaren barruan pertinentea dena nabarmentzeko, eta horrela mezuaren deskodetzea errazten da. Bigarrenak berriz, ahozko komunikazioaren behar materialei erantzuten die, enuntziatuen berehalako izaera eta iraupen iheskorrari. Bata zein bestea, ahozko modalitatearen berezko egitura edo konfiguraziotzat har ditzakegu, honen enuntziazio-baldintzetara egokitzen baitira. Biek ere ahozko Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo ISSN 0210-1564
806 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... sintaxiaren funtzionamendu eta mekanismoak agertzen dizkigute, enuntziazioaren garapenean zehar birmoldatu, eraiki eta antzematen den ordenamendu sintaktiko baten erakusle dira. Azterketa honen bitartez errepikapenaren fenomenoa ahozko modalitatearen funtzionamendu sintaktikoa ezagutzeko eta ulertzeko baliagarri zaigula ondorioztatu dugu. Hari eskerrak, ahozko estilo baten erakusle diren egiturak ezagutu ditugu: [(X)/[(X)…*…] eta [(X)…[*]…(X)]. Eta gainera, gure abiapuntua berretsi ahal izan dugu, alegia, ahozkoaren eta idatzizkoaren koherentzia sintaktikoa ezin direla inolaz ere parekatu. Bi dira ideia hori indartzen duten arrazoiak: a) errepikapena bezalako fenomenoak ahozko komunikazioaren behar materialei, hau da, enuntziatuen berehalako izaera eta iraupen iheskorrari erantzuten dieten gertakariak dira; eta b) bereziki ahozko elkartruke dialogaletan mintzakideen artean sortzen eta eraikitzen den elkarkidetza alderdiarekin harreman estua dute. Beraz, argi dago errepikapena bezalako fenomenoen inguruan eraikitako egitura sintaktikoak ahozko modalitatearen arauen barruan neurtu, baloratu eta interpretatu behar direla. gogorarazi behar dugu bestalde, fenomeno hau tentuz aztertu beharrekoa dela. gure azterketa errepikapen kasu gutxi batzuetara mugatu badugu ere, berehala konturatu gara haien barruan ere, aldeak ez direla nolanahikoak. Komenigarria deritzogu halaber, aurrez prestatu gabe eraikitako ahozko elkartrukeetan –eta bereziki era espontaneoan sortutakoetan- errepikapenaz gain, bestelako fenomenoak ere aztertzea: parataxia, monema proposizionalak, anakolutuak, silepsi eta elipsi fenomenoak… Ez hori bakarrik, guk hemen berezitzat eta ahozko estilo baten berezitasun gisa interpretatu ditugun egiturek, mintzajarduenen izaera idatzizko modalitatera hurbildu ahala edo hiztunaren tipologiaren arabera agerpen bera duten edo ez ikustea ere interesgarria litzatekeela uste dugu. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo ISSN 0210-1564
- Page 307 and 308: 754 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 309 and 310: 756 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 311 and 312: 758 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 313 and 314: 760 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 315 and 316: 762 tzen dituenak. Elementu horiek,
- Page 317 and 318: 764 inola ere anbiguotasunik sortze
- Page 319 and 320: 766 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 321 and 322: 768 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 323 and 324: 770 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 325 and 326: 772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 327 and 328: 774 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 329 and 330: 776 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 331 and 332: 778 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 333 and 334: 780 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 335 and 336: 782 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 337 and 338: 784 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 339 and 340: 786 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 341 and 342: 788 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 343 and 344: 790 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 345 and 346: 792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
- Page 347 and 348: 794 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 349 and 350: 796 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 351 and 352: 798 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 353 and 354: 800 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 355 and 356: 802 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 357: 804 • Errepikapen paradigmatikoak
- Page 361 and 362: 808 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 364 and 365: Kortesiaren azterketa euskarazko bi
- Page 366 and 367: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 368 and 369: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 370 and 371: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 372 and 373: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 374 and 375: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 376 and 377: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 378 and 379: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 380 and 381: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 382 and 383: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 384 and 385: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 386 and 387: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 388 and 389: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 390 and 391: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 392 and 393: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 394 and 395: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 396 and 397: ‘Omen’en zalantzak argitu nahia
- Page 398 and 399: ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
- Page 400 and 401: ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
- Page 402 and 403: ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
- Page 404 and 405: ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
- Page 406 and 407: ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... 805<br />
gun bederatzi errepikapen moten artean, etendako leiho edo enuntziatu ez<br />
osoak aurkitu baditugu ere (cf. 4., 5., 6., 7., <strong>eta</strong> 8. motak), horiek guztiak ahozko<br />
koherentzia sintaktikoaren <strong>eta</strong> enuntziazio-baldintzen ikuspegitik guztiz onargarri<br />
<strong>eta</strong> justifikagarriak dira. Hai<strong>eta</strong>n ez da inongo arau sintaktikorik urratzen.<br />
Horregatik, ez dugu, aztergai izan ditugun kasu<strong>eta</strong>n behintzat, errepikapena<br />
baztergarritzat jotzeko inongo arrazoirik ikusten. Alderantziz, kasu askotan funtzio<br />
zehatzen bat betetzen du errepikapenak. Errepikapen paradigmatikoek<br />
(cf. 4., 5. <strong>eta</strong> 6. motak) enuntziatuaren <strong>eta</strong> honekin batera helarazi nahi den<br />
edukiaren ulermena ziurtatu, aberastu edo erraztea dute helburu. Bestetik, errepikapen<br />
sintagmatikoek (1., 2., 3. <strong>eta</strong> 7. motak) erakusten duten moduan, errepikapen-kasu<br />
batzuk ikuspegi komunikatibo <strong>eta</strong> pragmatikoa kontuan hartuta<br />
interpr<strong>eta</strong>tu beharrekoak dira. Errepikapena ez baita soilik gertaera paradigmatikoekin<br />
zerikusia duen fenomenoa, ardatz sintagmatikoaren garapena oztopatzen<br />
duten zalantza-une, hitz-tarte <strong>eta</strong> informazio-gehitzeek eragiten dutena. Are<br />
gehiago, errepikapenak elkartruke<strong>eta</strong>n mintzakideen artean sortzen <strong>eta</strong> eraikitzen<br />
den elkarkidetza -edo dimentsio dialogikoaren- alderdiari begira ere, bere<br />
funtzioa betetzen du zenbait kasutan. Izan ere, emaitza bera lortzeko erabili ohi<br />
diren bestelako estrategien -esaterako, funtzio fatikoa duten elementu edo fatemen<br />
(“eh”, “ezta?” “bai?”)- baliokidetzat jo dezakegu zenbait<strong>eta</strong>n. Beraz, solaskidetza<br />
<strong>eta</strong> mezuaren deskodetzea errazteko hiztunek eskura duten estrategia<br />
bat gehiago dela esan dezakegu.<br />
Bederatzi moten artean, azkenik, edukiaren esanahiari begira aldak<strong>eta</strong>rik<br />
eragin ez arren -funtzio pragmatikorik eduki ez arren-, ahozko komunikazioaren<br />
izaera <strong>eta</strong> ezaugarriei oso lotuta dauden bi errepikapen mota (8.a <strong>eta</strong> 9.a)<br />
ere bildu ditugu: [(X)/[(X)…*…] <strong>eta</strong> [(X)…[*]…(X)]. lehengoa intonazioaz edo<br />
etenaz baliatzen da mintzakideari enuntziatuan garatuko duen edukiaren barruan<br />
pertinentea dena nabarmentzeko, <strong>eta</strong> horrela mezuaren deskodetzea<br />
errazten da. Bigarrenak berriz, ahozko komunikazioaren behar materialei<br />
erantzuten die, enuntziatuen berehalako izaera <strong>eta</strong> iraupen iheskorrari. Bata<br />
zein bestea, ahozko modalitatearen berezko egitura edo konfiguraziotzat har<br />
ditzakegu, honen enuntziazio-baldintz<strong>eta</strong>ra egokitzen baitira. Biek ere ahozko<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo<br />
ISSN 0210-1564
Change language