Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... 783 islatzen duen sistema bakar eta egonkor baten existentzia frogatzea, sistema bere horretan deskubritzea baizik. Arbuiatu beharrean, ahozko testuek erakusten duten heterogeneotasun eta ezegonkortasuna deskripzioan integratzen ahalegintzen dira. Ahozkoaren ekoizpenaren berri ematen diguten hizkuntzaarrasto eta hutsegiteen azterketan ez ezik, ahozkoaren berezko egituraketa sintaktiko eta diskurtsiboan ere jartzen dute interesa. Hizkuntza ekoizpen errealez osatutako corpusean oinarrituta, hizkuntza bere horretan, errealitatean agertzen den bezala (eta ez “behar lukeen” moduan) aztertzen dute. 1.2.1. GARS taldearen proposamena Aix-en-Provenceko gArS (groupe Aixois de recherches en Syntaxe) taldearen azterketak komunikazio-egoera desberdinetan 11 bildutako ahozko testuez osatutako corpus zabal batean oinarritutakoak dira. Testu hauek monologalak dira gehienak. Darabilten prozedura berriz, guztiz deskriptiboa eta induktiboa da. Ikuspegi orokor bat hartu eta dena kontuan hartu beharrean, azterketa maila eta plano desberdinen arteko bereizketa egiten dute. Abiapuntu bezala maila morfo-sintaktikoa hartzen badute ere, irizpide deskriptiboak egokituz eta moldatuz beste azterketa-maila batzuk (lexikoa, tematiko zein diskurtsiboak) ere kontuan hartzeko aukera ematen du haien proposamenak. Haien ordenamendu-sistemak garbi erakusten du ahozko testuen antolaketa berezia, “hezurdura sintaktiko” multzo bat eskaintzen baitu. Ordenamendu honen funtsa transkribatutako testua bi dimentsio edo ardatzen baitan antolatzean datza: ardatz horizontala edo sintagmatikoaren eta ardatz 11 Zenbait elkarrizketa (gazteen zein helduen artean eta etxebizitza pribatuetan zein leku publikoetan buruturikoak); bizitzari buruzko kontaketa ugari (emakumeen bizimoduaz, haur - tzaroaz, gerrako pasarteak, auzoko bizimoduaz…); gertaera edo gai zehatzen inguruko pasarteak (hiri barruko denda txikien egungo egoeraz); biztanleen eta instituzioen arteko harremanen ingurukoak; bere lanbidean esperimentatua den norbaiten ahotik jasotako pasartea; elkarte edo asoziazioren baten izenean hitz egiten dutenen pertsonen testigantza; irrati eta telebistatik jasotakoak etab. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo ISSN 0210-1564
784 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... bertikala edo paradigmatikoaren baitan. Testuko elementu eta unitate desberdinak bi ardatz hauen arabera ordenatzeko orduan, lehenik eta behin, gobernu sintaktikoaren teorian oinarrituz, aditzak gobernatuak direnak eta aditza ren gobernutik kanpo gelditzen direnak (éléments associés) bereizten dituzte. Hala, beheko adibidean antzeman dezakegun moduan, ardatz horizontalean zehar-funtzio sintaktiko eta diskurtsibo bakoitzari kokaleku sintagmatiko propio bat dagokio. Halaber, funtzio (eta kokaleku) bera partekatzen duten unitateak paradigma edo ardatz bertikal beraren azpian aurkitzen dira: (9) on est allé à on est arrivé à Barcelone on s’est perdu à Barcelone du coup on a dit tiens ben on va jusqu’à Valence puis on est allé là-bas (lIC 93, Sagape, Savelli, Blanche-Benveniste, 1990-etik hartua) on est allé à on est arrivé à Barcelone on s’est perdu à Barcelone du coup on a dit tiens ben on va jusqu’à Valence puis on est allé là-bas Ardatz paradigmatikoaren erabilerari eskerrak, oso modu argian aurkez daitezke ahozkoan oso ohikoak diren egituraketa arrasto eta fenomenoak: esaldi osatze edo aldaketa, unitate beraren errepikapenak, aditzik gabeko segida nominalak, hutsegite, zalantza-une, bertan behera gelditutako enuntzia - tu, berformulazioak etab. Baita, enuntziatu batean autonomia intonatiboa eta semantikoa izan arren, kategoria gramatikalen arteko gobernuzko erlazio bidez azaldu ezin ditugun eta galderen erantzunetan maiz aurkitzen ditugun “bai, ados” moduko enuntziatuetako elementu edo unitateen banaketa ere. Bereziki ahozko erabilera batzuetan hain arruntak diren arrasto hauek, ordea, ez dituzte hizkuntzaren sintaxi gisa definitzen, hizkuntzaren ahozko modalitatearen ekoizpen modu eta ezaugarri gisa baizik (Blanche-Benvenistek, 1997). Haien iritziz desegokia da, subjektua+aditza egituradun enuntziatu bat Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo ISSN 0210-1564
- Page 285 and 286: 732 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 287 and 288: 734 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 289 and 290: 736 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 291 and 292: 738 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 293 and 294: 740 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 295 and 296: 742 Gramatika ikuspegitik gure izen
- Page 297 and 298: 744 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 299 and 300: 746 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 301 and 302: 748 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 303 and 304: 750 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 305 and 306: 752 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 307 and 308: 754 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 309 and 310: 756 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 311 and 312: 758 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 313 and 314: 760 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 315 and 316: 762 tzen dituenak. Elementu horiek,
- Page 317 and 318: 764 inola ere anbiguotasunik sortze
- Page 319 and 320: 766 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 321 and 322: 768 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 323 and 324: 770 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 325 and 326: 772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 327 and 328: 774 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 329 and 330: 776 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 331 and 332: 778 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 333 and 334: 780 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 335: 782 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 339 and 340: 786 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 341 and 342: 788 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 343 and 344: 790 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 345 and 346: 792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
- Page 347 and 348: 794 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 349 and 350: 796 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 351 and 352: 798 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 353 and 354: 800 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 355 and 356: 802 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 357 and 358: 804 • Errepikapen paradigmatikoak
- Page 359 and 360: 806 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 361 and 362: 808 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 364 and 365: Kortesiaren azterketa euskarazko bi
- Page 366 and 367: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 368 and 369: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 370 and 371: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 372 and 373: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 374 and 375: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 376 and 377: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 378 and 379: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 380 and 381: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 382 and 383: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
- Page 384 and 385: ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
784<br />
AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ...<br />
bertikala edo paradigmatikoaren baitan. Testuko elementu <strong>eta</strong> unitate desberdinak<br />
bi ardatz hauen arabera ordenatzeko orduan, lehenik <strong>eta</strong> behin, gobernu<br />
sintaktikoaren teorian oinarrituz, aditzak gobernatuak direnak <strong>eta</strong><br />
aditza ren gobernutik kanpo gelditzen direnak (éléments associés) bereizten dituzte.<br />
Hala, beheko adibidean antzeman dezakegun moduan, ardatz horizontalean<br />
zehar-funtzio sintaktiko <strong>eta</strong> diskurtsibo bakoitzari kokaleku sintagmatiko<br />
propio bat dagokio. Halaber, funtzio (<strong>eta</strong> kokaleku) bera partekatzen duten<br />
unitateak paradigma edo ardatz bertikal beraren azpian aurkitzen dira:<br />
(9) on est allé à on est arrivé à Barcelone on s’est perdu à Barcelone<br />
du coup on a dit tiens ben on va jusqu’à Valence puis on est allé là-bas<br />
(lIC 93, Sagape, Savelli, Blanche-Benveniste, 1990-etik hartua)<br />
on est allé à<br />
on est arrivé à Barcelone<br />
on s’est perdu à Barcelone<br />
du coup on a dit tiens ben on va jusqu’à Valence<br />
puis on est allé là-bas<br />
Ardatz paradigmatikoaren erabilerari eskerrak, oso modu argian aurkez<br />
daitezke ahozkoan oso ohikoak diren egiturak<strong>eta</strong> arrasto <strong>eta</strong> fenomenoak:<br />
esaldi osatze edo aldak<strong>eta</strong>, unitate beraren errepikapenak, aditzik gabeko segida<br />
nominalak, hutsegite, zalantza-une, bertan behera gelditutako enuntzia -<br />
tu, berformulazioak <strong>eta</strong>b. Baita, enuntziatu batean autonomia intonatiboa<br />
<strong>eta</strong> semantikoa izan arren, kategoria gramatikalen arteko gobernuzko erlazio<br />
bidez azaldu ezin ditugun <strong>eta</strong> galderen erantzun<strong>eta</strong>n maiz aurkitzen ditugun<br />
“bai, ados” moduko enuntziatu<strong>eta</strong>ko elementu edo unitateen banak<strong>eta</strong> ere.<br />
Bereziki ahozko erabilera batzu<strong>eta</strong>n hain arruntak diren arrasto hauek,<br />
ordea, ez dituzte hizkuntzaren sintaxi gisa definitzen, hizkuntzaren ahozko<br />
modalitatearen ekoizpen modu <strong>eta</strong> ezaugarri gisa baizik (Blanche-Benvenistek,<br />
1997). Haien iritziz desegokia da, subjektua+aditza egituradun enuntziatu bat<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo<br />
ISSN 0210-1564
Change language