26.08.2013 Views

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepikapen lexikoak ahozko modalitatearen koherentzia ... 775<br />

1. Aurretikoak<br />

Hizkuntzaren ahozko <strong>eta</strong> idatzizko modalitateak zein hau<strong>eta</strong>riko bakoitzean<br />

sortutako testu<strong>eta</strong>ko egitura sintaktikoak alderatzerakoan hainbat desberdintasunekin<br />

egiten dugu topo. Hauek, funtsean, modalitate bakoitzaren linealtasun,<br />

izaera material <strong>eta</strong> enuntziazio baldintzekin dute zerikusia. Ahozko<br />

modalitatearen gauzatze lineala denborazkoa da <strong>eta</strong> gauzatze testualen materialari<br />

begira, kanal desberdinen bitartez helarazten da mezua. Interlokutoreen<br />

artean hitzak ez ezik, begiradak, keinuak, inpresioak… elkartrukatzen<br />

dira. Beraz, hizkuntzazko elementuek, elementu prosodikoek, paralinguistikoek,<br />

kinesikoek <strong>eta</strong> proxemikoek bezainbesteko garrantzia hartzen dute. Ida -<br />

tzizko ekoizpenen linealtasuna bestalde, espaziala da <strong>eta</strong> materiala, grafikoa.<br />

Enuntziatuen 2 eraikuntzari begira, ahozkoan berehala eraikitzen ditugu enun -<br />

tzia tuak, pentsatzen <strong>eta</strong> aukeratzen diren heinean esaten ditugu hitzak; ida -<br />

tzian ordea, enuntziatuak eraiki aurretik denbora gehiago har dezakegu, zer<br />

esan nahi dugun <strong>eta</strong> nola esan nahi dugun pentsatzeko.<br />

Horrela bada, bi modalitateek hitzak enuntziatuan ordenatzeko orduan sistema<br />

sintaktiko bera oinarri hartzen badute ere, ahozko enuntziatu<strong>eta</strong>n –bereziki,<br />

honen ekoizpen espontaneoen<strong>eta</strong>n, lagun arteko solasean, esaterakoidatzizko<strong>eta</strong>n<br />

hain ohikoak ez diren fenomeno bereziekin egiten dugu topo:<br />

parataxia, monema proposizionalak, anakolutuak, errepikapenak, silepsi <strong>eta</strong><br />

elipsi fenomenoak… (luzzati, 1998; Krier, 2000). Hauek guztiak, ahozko diskurtsoaren<br />

gauzatze testual askotan arruntak badira ere, modalitate idatziaren<br />

arau edo lege sintaktikoen ikuspegitik arau hausteak dira.<br />

Ahozko <strong>euskararen</strong> hizkuntza-azterk<strong>eta</strong> ugari egin dira gurean, bereziki, dialektologia<br />

<strong>eta</strong> fonologiaren arloan. Era berean, diskurtsoaren analisiaren barruan<br />

ere pixkanaka ugaritzen ari dira ahozko hizkuntza aztertzeko lanak,<br />

2 Enuntziatu: Hizk<strong>eta</strong>-mailan, helburu komunikatiboa duen hitz-multzoa, testuinguru espazio-tenporal<br />

batean jaulkia, <strong>eta</strong> mintzajardunaren oinarrizko unitatetzat har daitekeena. Perpaus<br />

gramatikal edo ez-gramatikal baten bitartez nahiz perpausa laburbil dezakeen esamolde<br />

baten bitartez gauza daiteke (Elhuyar-en Euskal Hiztegi Moderno-tik hartutako definizioa).<br />

Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 771-809. Bilbo<br />

ISSN 0210-1564

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!