Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna... 757 (38) gizon bat / aizkora batekin […] zuk ja! harrizko aizkora horrekin ez duzu gauza handik egingo / baina honekin (> igitaia) bai posible da lana egitea / […] gure gizona: (igitaiaren mugimendua egingo du) rist rast rist rast / horrela egiten du / igitaiak / eta horrela egin du… Badaude maila extradiegetikoan dauden elementuak berrartzen dituzten erakusleak ere, ondoren maila diegetikoan integratzen direnak (igitaia > horrekin). igitaiari dagokionez, esate baterako, lehen aldiz maila diegetikoan agertzen da (gizon horietariko batek bazeukan eskuan igitai bat (2)), lehendabiziko ipuinean. Gatozen orain une batez atalean ikusi ditugun adberbioen erabilerara (hantxe kanpoan, hortxe herriko enparantzan, hantxe nunbait izkutuan…), enuntziatu horiek ipuinen narratibotasuna sortzen laguntzen dute; Garcia et alii-n (argitaratzeko) esaten genuen bezala, aforismo edo sententzia balorea duten enuntziatuak dira eta horrelakoetan narratzaileak lokutore ezezagun baten ahotsaren bitartez hitz egiten du. Polifonia-jokoek, (40, 41) adibideak kasu, adierazkortasuna ematen diote narrazioari eta errealismoa ematen diote istorioan kontatzen diren gertaerei, narratiboago bihurtzen dute istorioa: (39) aha! harro harro / a::: a! honek denak! denak! katu ta ba: xagu a arratoi guztiak denak hil / hil dizkizu! a bai? eta / salduko ze / zeniguke hau?... Amaitzeko ahozko mintza-jarduera hauetan agertzen diren beste bi fenomeno aipatu nahi genituzke, labur bada ere. Batetik, narratzaileek, egokien deritzenean, testuaren kohesioan ardatz diren elementuei buruz galde diezaiekete entzuleei, interlokuzioaren bidez nolabaiteko diskurtsoaren ko-eraikuntza esplizitua eginez. (35) adibidean ikus daiteekeen bezala, narratzaileak asmakizun poetiko gisa aurkeztu duen txoriaren izena asmatzea eskatzen die edo hobe esan, lehenengo galdetzen die ea asmatu duten zein txori izango den kontakizunean agertuko dena. Beste adibide bat honako hau dugu: Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo issn 0210-1564
758 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna... (40) Kontalaria: eta gure: lagunak / kamioian sartu eta rau! abiatu da / berriro kamioi / m / e: / (kriskitin; ahaztu zaionarena eginez) kolorea? Entzuleak: gorri ta beltza Kontalaria: a hori da! gorri ta beltza / gorri ta beltza / detaile hoiek dira zue ba gure irudia ere piska martxan emateko / ahaz / eta badaukat holako (kriskitin) / beti (_) / ka: / kamioi gorri ta beltza / berriz abiatu da bum!... ikusten den bezala, kontalariak lehenik kamioaren koloreak ahaztu balitzaizkio bezala jokatzen du, eta gero, zirikatzeko entzuleei esaten die irudimena laguntzearren galdetu duela. interakzioa indartzeko interlokuziozko mekanismoa da. Bestetik, aipatu nahi genuke ahozko hizkuntzaren izaerari berari lotuta lapsuak (edo sasi-lapsusak) gertatzen direla konta-saioetan, hau da, gerta daiteke transkribatutako testuetan konturatzea sintaxiaren aldetik perpausak osatu gabe daudela edo oso bereziak direla (adibideei begiratu besterik ez dago), hu - tsen bat dagoela pertsonaia bat aipatu beharrean beste bat aipatu delako, edo aditz forma singularren eta pluralen arteko erabilera nahastuak eta komunztadura nahasketak (igitaia daukatenak / o! / igitaia zaukan gizon honek (10)), e.a. Ahozko hizkuntzan sintaxia ez da idatzian bezain sistematikoa eta era honetako lapsusak aurkitzea arruntagoa da idatzian baino. Arrazoia agerikoa da: idatzian berrirakurketak eta zuzenketak egiteko astia dago, eta ahozkoan berriz, aurrera egitea baino ez dago hutsa konpontzeko. Gainera, genero honi dagokionez, aurkitu ditugun lapsusek ez dute inola ere eragozten ulermena eta istorioaren jarraipena. Batetik, ahozkoan ez dago segmentalki agertzen den elementu linguistiko hori bakarrik kohesio-mekanismo gisa, keinuek, tonoak, eta abarrek laguntzen dute, eta beraz, izenez nahastu arren kontakizunean bertan badaude beste mintzairazko nahiz ez mintzairazko zeinu edo mekanismoak ulermena ahalbidetzen dutenak. Bestetik, narratzaileek ez dute sekula atzera egiten haiek konpontzeko, arian-arian konpontzen dituzte, narrazioak aurrera joan ahala, Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo issn 0210-1564
- Page 260 and 261: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 262 and 263: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 264 and 265: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 266 and 267: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 268 and 269: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 270 and 271: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 272 and 273: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 274: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 277 and 278: 724 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 279 and 280: 726 Sarrera GArCiA-AzkOAGA, L.M. -
- Page 281 and 282: 728 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 283 and 284: 730 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 285 and 286: 732 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 287 and 288: 734 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 289 and 290: 736 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 291 and 292: 738 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 293 and 294: 740 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 295 and 296: 742 Gramatika ikuspegitik gure izen
- Page 297 and 298: 744 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 299 and 300: 746 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 301 and 302: 748 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 303 and 304: 750 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 305 and 306: 752 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 307 and 308: 754 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 309: 756 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 313 and 314: 760 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 315 and 316: 762 tzen dituenak. Elementu horiek,
- Page 317 and 318: 764 inola ere anbiguotasunik sortze
- Page 319 and 320: 766 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 321 and 322: 768 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 323 and 324: 770 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 325 and 326: 772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 327 and 328: 774 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 329 and 330: 776 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 331 and 332: 778 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 333 and 334: 780 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 335 and 336: 782 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 337 and 338: 784 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 339 and 340: 786 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 341 and 342: 788 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 343 and 344: 790 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 345 and 346: 792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
- Page 347 and 348: 794 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 349 and 350: 796 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 351 and 352: 798 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 353 and 354: 800 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 355 and 356: 802 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 357 and 358: 804 • Errepikapen paradigmatikoak
- Page 359 and 360: 806 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
758<br />
GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna...<br />
(40) Kontalaria: <strong>eta</strong> gure: lagunak / kamioian sartu <strong>eta</strong> rau!<br />
abiatu da / berriro kamioi / m / e: / (kriskitin; ahaztu zaionarena<br />
eginez) kolorea?<br />
Entzuleak: gorri ta beltza<br />
Kontalaria: a hori da! gorri ta beltza / gorri ta beltza / d<strong>eta</strong>ile<br />
hoiek dira zue ba gure irudia ere piska martxan emateko /<br />
ahaz / <strong>eta</strong> badaukat holako (kriskitin) / beti (_) / ka: / kamioi<br />
gorri ta beltza / berriz abiatu da bum!...<br />
ikusten den bezala, kontalariak lehenik kamioaren koloreak ahaztu balitzaizkio<br />
bezala jokatzen du, <strong>eta</strong> gero, zirikatzeko entzuleei esaten die irudimena<br />
laguntzearren galdetu duela. interakzioa indartzeko interlokuziozko mekanismoa<br />
da.<br />
Bestetik, aipatu nahi genuke ahozko hizkuntzaren izaerari berari lotuta lapsuak<br />
(edo sasi-lapsusak) gertatzen direla konta-saio<strong>eta</strong>n, hau da, gerta daiteke<br />
transkribatutako testu<strong>eta</strong>n konturatzea sintaxiaren aldetik perpausak osatu<br />
gabe daudela edo oso bereziak direla (adibideei begiratu besterik ez dago), hu -<br />
tsen bat dagoela pertsonaia bat aipatu beharrean beste bat aipatu delako, edo<br />
aditz forma singularren <strong>eta</strong> pluralen arteko erabilera nahastuak <strong>eta</strong> komunztadura<br />
nahask<strong>eta</strong>k (igitaia daukatenak / o! / igitaia zaukan gizon honek (10)), e.a.<br />
Ahozko hizkuntzan sintaxia ez da idatzian bezain sistematikoa <strong>eta</strong> era hon<strong>eta</strong>ko<br />
lapsusak aurkitzea arruntagoa da idatzian baino. Arrazoia agerikoa da: idatzian<br />
berrirakurk<strong>eta</strong>k <strong>eta</strong> zuzenk<strong>eta</strong>k egiteko astia dago, <strong>eta</strong> ahozkoan berriz, aurrera<br />
egitea baino ez dago hutsa konpontzeko. Gainera, genero honi dagokionez,<br />
aurkitu ditugun lapsusek ez dute inola ere eragozten ulermena <strong>eta</strong> istorioaren<br />
jarraipena. Batetik, ahozkoan ez dago segmentalki agertzen den elementu linguistiko<br />
hori bakarrik kohesio-mekanismo gisa, keinuek, tonoak, <strong>eta</strong> abarrek<br />
laguntzen dute, <strong>eta</strong> beraz, izenez nahastu arren kontakizunean bertan badaude<br />
beste mintzairazko nahiz ez mintzairazko zeinu edo mekanismoak ulermena<br />
ahalbidetzen dutenak. Bestetik, narratzaileek ez dute sekula atzera egiten haiek<br />
konpontzeko, arian-arian konpontzen dituzte, narrazioak aurrera joan ahala,<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo<br />
issn 0210-1564
Change language