Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna... 751 dugu kohesioaren kasuan. kontalari hauengan baiezta dezakegu errepikapenak ez direla inola ere akats edo pobrezia literarioaren iturri. Alderantziz, behar komunikatibo eta estetikoei erantzuten dieten sormen-lan konplexuaren langai eta emaitza dira. Gure genitiboarekin lagunduta doazen errepikapenen kasuetan, (1, 2, 5, 9) adibidetan ikusi ditugunak kasu, maiz erabiltzen du narratzaileak pertsonaiei edo istorioa gertatzen ari den lekuari erreferentzia egiteko: gure herria, gure gizona, gu:re igitaiduna, gure nausia, gure morroia, gure andrea, gure Ahoandi, gure Maiena, gure gidaria, gure lagunak… Baliabide horrek indar narratiboa ematen dio kontaketari. Alde batetik, leku bat ekartzen du gogora, leku komuna narratzailea eta entzulearentzat; bestalde, pertsonaiak entzuleengana hurbiltzen ditu azken hauen konplizitatea bilatzeko eta narrazioan partaide egiteko. Beste era batera esanda, narratzaileak entzuleen inplikazioa bilatzen du, ikuspuntu narratiboa aldatuta, garatzen ari den istorioaren partaide bilakatuz entzulea. Ordezkatze lexikalei dagokienez, anafora kontzeptualen erabileraren helburua (oilarduna, oilar saltzailea, gure igitaiduna, igitaia zaukana) kohesio formen aldaera ekartzera ez ezik entzuleen memoria sustatzera eta pertsonaiak eta bestelako diskurtso-objektuak elkarren artean bereiztera bideratuta ere badaude. Anafora hauek elementu desberdintzaile bat sartzen dute; dena dela, hizkuntza-forma berdina erabil daiteke aurrekari ezberdinei erreferentzia egiteko, esate baterako, ipuinetako objektu edo tresna magikoak eskuz aldatzen direnean (29) adibideetan igitaia hasieran pertsonaia baten eskuetan dago eta pertsonaia hori igitaiduna da, (30) adibidean, igitaia eskuz aldatu da eta jabe berria ere igitaia dauka(te)nak bihurtzen da: (29) sartu ziren gure herrian / hiru gizon > gizon horietariko batek bazeukan eskuan igitai bat > gure gizona > gure gizona > gure igitaiduna (30) ikusi zuten hortxe gizon bat > zuk ja! > nekazaria > igitaia daukatenak / igitaia zaukan gizon honek Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo issn 0210-1564
752 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna... Gorago esan dugun bezala, erlatiboek balore anaforikoa dute kotestuan dagoen aurrekari baten arabera interpretatu behar direlako; (29, 30) adibideetan erlatiboak (gure igitaiduna, igitaia daukatenak, igitaia zaukan gizon honek) bere testuingurutik ateraz gero ematen digun informazio bakarra da igitaia gizon baten eskuetan dagoela, baina ez zein gizonen eskuetan, ez dago jakiterik jatorrizko jabea den (saltzailea –hiru protagonista nagusietako bat–) edo jabe berria (eroslea –narrazioan zehar agertzen den beste pertsonaietako bat–), horretarako ipuinaren hariari jarraitu behar diogu, maila narratibora jo behar dugu, ez baita nahikoa gramatikak ematen digun informazioa. Gauzak horrela eta kontuan hartuta erlatibozko berrartze hori narrazioaren une aurreratu batean agertzen dela, eta agerpena istorioan beste diskurtsoko objektu batek (kasu honetan pertsonaia berri bat) parte hartu ondoren gertatu dela, gure buruari galdetzen diogu erlatiboaren erabilera ipuinaren egiturarekin lotuta izango ote den eta entzuleen memorian era indartsuagoan eragiteko erabiltzen den, hau da, narratzailea oraingoan erosleari buruz ari dela azpimarratzeko erabiltzen den. interpretazio honen aldekoa izan liteke pluraleko lehehengo pertsonako genitiboaren erabilera (gure gizona) eta baita interjekzioen erabilera ere, esate baterako (10) adibidean: igitaia daukatenak / o! / igitaia zaukan gizon honek , “o!” interjekzioak, osatu gabeko sintaxian edo parataxi gisa horrelako zerbait izango luke baliokide: “eta igitaia duena / zer gertatu da igitaia duenarekin?”. nolanahi ere, ukaezina da, sortzen dituen harreman gramatikalen haratago, diskurtso-objektua aktualizatu eta fokalizatzeko estrategia narratibo gisa erabiltzen dela. konta-saioan zehar berrartzeak gertatzen dira, pertsonaia nahiz objektuenak, eta oraintxe aipatutakoak baliabide batzuk dira berrartze horiek modu eraginkorrean egiteko. Erabiltzen diren kontzeptualizazio motak direla eta, interakzioaren ikuspegitik narratibotasun handia dute balore argumentatiboa duen ebaluazio bat sartzen dutelako eta istorioaren garapenaren orientazioa iradokitzen dutelako, adibidez, narratzaileak pertsonaia baten ahotsaz baliatuta oilarrari txori deitzen dionean (9 adibidea) eta izendapen horren jarraian barrea egiten duenean, Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo issn 0210-1564
- Page 254 and 255: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 256 and 257: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 258 and 259: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 260 and 261: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 262 and 263: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 264 and 265: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 266 and 267: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 268 and 269: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 270 and 271: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 272 and 273: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 274: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 277 and 278: 724 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 279 and 280: 726 Sarrera GArCiA-AzkOAGA, L.M. -
- Page 281 and 282: 728 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 283 and 284: 730 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 285 and 286: 732 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 287 and 288: 734 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 289 and 290: 736 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 291 and 292: 738 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 293 and 294: 740 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 295 and 296: 742 Gramatika ikuspegitik gure izen
- Page 297 and 298: 744 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 299 and 300: 746 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 301 and 302: 748 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 303: 750 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 307 and 308: 754 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 309 and 310: 756 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 311 and 312: 758 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 313 and 314: 760 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 315 and 316: 762 tzen dituenak. Elementu horiek,
- Page 317 and 318: 764 inola ere anbiguotasunik sortze
- Page 319 and 320: 766 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 321 and 322: 768 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 323 and 324: 770 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
- Page 325 and 326: 772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 327 and 328: 774 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 329 and 330: 776 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 331 and 332: 778 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 333 and 334: 780 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 335 and 336: 782 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 337 and 338: 784 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 339 and 340: 786 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 341 and 342: 788 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 343 and 344: 790 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 345 and 346: 792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
- Page 347 and 348: 794 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 349 and 350: 796 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 351 and 352: 798 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
- Page 353 and 354: 800 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE GErEñU, L.: Ahozko narratibotasuna... 751<br />
dugu kohesioaren kasuan. kontalari hauengan baiezta dezakegu errepikapenak<br />
ez direla inola ere akats edo pobrezia literarioaren iturri. Alderantziz,<br />
behar komunikatibo <strong>eta</strong> estetikoei erantzuten dieten sormen-lan konplexuaren<br />
langai <strong>eta</strong> emaitza dira.<br />
Gure genitiboarekin lagunduta doazen errepikapenen kasu<strong>eta</strong>n, (1, 2, 5,<br />
9) adibid<strong>eta</strong>n ikusi ditugunak kasu, maiz erabiltzen du narratzaileak pertsonaiei<br />
edo istorioa gertatzen ari den lekuari erreferentzia egiteko: gure herria,<br />
gure gizona, gu:re igitaiduna, gure nausia, gure morroia, gure andrea, gure Ahoandi,<br />
gure Maiena, gure gidaria, gure lagunak… Baliabide horrek indar narratiboa<br />
ematen dio kontak<strong>eta</strong>ri. Alde batetik, leku bat ekartzen du gogora, leku komuna<br />
narratzailea <strong>eta</strong> entzulearentzat; bestalde, pertsonaiak entzuleengana<br />
hurbiltzen ditu azken hauen konplizitatea bilatzeko <strong>eta</strong> narrazioan partaide<br />
egiteko. Beste era batera esanda, narratzaileak entzuleen inplikazioa bilatzen<br />
du, ikuspuntu narratiboa aldatuta, garatzen ari den istorioaren partaide bilakatuz<br />
entzulea.<br />
Ordezkatze lexikalei dagokienez, anafora kontzeptualen erabileraren helburua<br />
(oilarduna, oilar saltzailea, gure igitaiduna, igitaia zaukana) kohesio formen<br />
aldaera ekartzera ez ezik entzuleen memoria sustatzera <strong>eta</strong> pertsonaiak <strong>eta</strong><br />
bestelako diskurtso-objektuak elkarren artean bereiztera bideratuta ere badaude.<br />
Anafora hauek elementu desberdintzaile bat sartzen dute; dena dela,<br />
hizkuntza-forma berdina erabil daiteke aurrekari ezberdinei erreferentzia egiteko,<br />
esate baterako, ipuin<strong>eta</strong>ko objektu edo tresna magikoak eskuz aldatzen<br />
direnean (29) adibide<strong>eta</strong>n igitaia hasieran pertsonaia baten esku<strong>eta</strong>n dago <strong>eta</strong><br />
pertsonaia hori igitaiduna da, (30) adibidean, igitaia eskuz aldatu da <strong>eta</strong> jabe<br />
berria ere igitaia dauka(te)nak bihurtzen da:<br />
(29) sartu ziren gure herrian / hiru gizon > gizon hori<strong>eta</strong>riko<br />
batek bazeukan eskuan igitai bat > gure gizona > gure gizona ><br />
gure igitaiduna<br />
(30) ikusi zuten hortxe gizon bat > zuk ja! > nekazaria > igitaia<br />
daukatenak / igitaia zaukan gizon honek<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 723-770. Bilbo<br />
issn 0210-1564
Change language