Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... 675 Oro har, bi taldeen arteko aldea nabarmenagoa da H1 eta H2g-i alderatuz gero; H2g-ii laginean H1ekoen antzeko emaitzak aurkitzen baitira gai honetan. Halere, badira H2g-ii taldeak bakarrik ekoitzi dituen adizkiak, eta ez H1ean ez eta H2g-iean aurkitu ez direnak: die-zien eta neologismoak. Adizkion ekoizteak argi erakusten du adin horretako haurrak trebeak direla testuinguruko tasunak antzematen, inoiz, bila dabiltzan adizkia oraindik eskuragarri ez badute ere bost urterekin. Horrela uler daitezke testuinguru-mailako hutsegite altua die-zien-ekin 10. eta 11. grafikoetan (gutxixeago 2.saioan) edota adizki berriak sortu beharra (ireki zuetenean, zuten-en ordez edota eraman zaiete, ezazue-ren ordez). izen-sintagmetako kasu-markaren azterketak ere emaitza interesgarriak eskaini dizkigu hiru gramatika-kasuen ekoizpenaren inguruan. Ekoizpenari erreparatuz gero, ergatibo kasu-markaren erabilera helduena bezalakoa da hiru laginetan, adibide bat edo beste kenduta; bost urteko haurrek ez baitute beste kasu-markaren baten ordez erabili. Datiboaren eta absolutiboaren kasuan, aldiz, emaitza desberdinak aurkitu dira H1ean eta H2an. Etxetik euskaldunak diren haurren ekoizpenetan hutsegiteak urriak dira (guztira 5 oker 157 datibo eta absolutibo adibidetatik); H2geko ekoizpenetan, aldiz, gehiago: 71 adibide oker 242 absolutibo + datiboko adibidetatik, lehen saioan, eta 95 oker 325etik bigarrenean. Datiboaren erabileran bakarrik %20ko hutsak erakutsi dituzte lehen saioan eta %13koak bigarrenean. Baina batez ere absolutiboaren erabilera “hedatuegia”-rena dute ezaugarri bi taldeon kontaketetako esaldiek. izan ere, %30ean beste kasu bat esperoko litzatekeenetan agertzen dira zero marka absolutiboa duten izen-sintagmak, eta maiztasuna ez da batere aldatzen lehen saiotik bigarrenera; fosilizazio antzeko baten adierazgarri. Absolutiboaren erabilera hedatua, gainera, ergatiboa esperoko litzatekeen kasuetan gertatu da ia beti. Gure laginetan ikusi dugunez, bost urteko haurren artean H1ekoek bereganatua dute jada izen-sintagmetako kasuak markatzea, ez ordea H2gekoek. Austin-ek (2007) 2-3 urteko haurrekin garatutako zeharkako ikerketan ere, ergatiboa isiltzea maiz gertatzen dela erakutsi du, bai elebidunen (%50,4) bai elebakarren Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564

676 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... artean (%31,4), baina bi taldeen arteko aldea esanguratsua da. Lan honetako haurren eta Austinen haurren adinak desberdinak badira ere, emaitzak era bateratuan azal daitezkeela dirudi. Haur elebakarrek 2-3 urterekin %30 inguru huts egiten dute ergatibo-marka espero denetan, baina beti ekoizten dituzte, berriz, bost urterekin aztertutakoek. Adin bereko H2gdunek, berriz, huts asko egiten dituzte 2-3 urterekin (%50), asko oraindik 5 urterekin (%30). Garapenarekin batera menderatzen den zailtasuna izateko, oso aurrerapen txikia, bat ere ez, erakutsi dute gure H2geko haurrek sei hilabeteren buruan. Hutsen maiztasuna egonkor mantentzeak fosilizaio-gertakariaren hastapenaren antza du euskara H2 berantiarraren ezaugarri ezagun ere badena. Bestalde, hizkuntzazko adin bertsuko H1 eta H2dunen arteko alderaketak erakusten du ikastolan hiru urte daramatzaten bost urteko euskara H2dun haurrek ez dituztela egiten bi-hiru urteko haur euskaldun elebakarrek egin ohi dituzten zenbait huts-mota, esate batera, adizki jokatugabeen gehiegizko erabilera (Ezeizabarrena 2003), edota hirugarren pertsonako adizkien erabilera (tarteka) bestelako pertsona esperoko zenetan (Barreña 1995). Egiten dituzte beste huts batzuk, ordea, H2gekoek eta haur elebakarrek ere bai, esate batera, nOr-nOrK eta nOr-nOri-nOrK paradigmetako formen arteko nahasketak, zion (333), zuen (330)en ordez (edo alderantziz) bezalakoak (Ezeizabarrena 1996, Fernandez & Ezeizabarrena 2003). Eskolan sei hilabete gehiago jardun ondorengo saioan (H2g-ii) huts horiek urritu direla ikusi da, eta pentsatzekoa da urte pare baten ondoren huts horiek gaindituta izango dituztela H2dun haurrek, H1ekoek bezala. Kasuari erreparatuz gero, H2gekoek testuinguru askotan ez dute ergatiboa ekoitzi, H1dun haur txikien antzera (Barreña 1995, Larrañaga 2000, Almgren & Barreña 2001). Baina etxetik euskaldun diren haurrek (elebakarrak eta elebidun batzuek) ergatiboaren morfologia-marka 3-4 urterako menderatu ohi duten ohi duten bezala (Barreña 1995, Zubiri 1997, Elosegi 1998), gure laginetako H2dunen datuek ez dute horrelakorik espero izatera bultzatzen, ez baita urte erdian (H2g-i/ H2g-ii) batere hobekuntzarik ikusi haien ekoizpenetan (%30 huts bi saioetan). Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564

676 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien...<br />

artean (%31,4), baina bi taldeen arteko aldea esanguratsua da. Lan hon<strong>eta</strong>ko<br />

haurren <strong>eta</strong> Austinen haurren adinak desberdinak badira ere, emaitzak era bateratuan<br />

azal daitezkeela dirudi. Haur elebakarrek 2-3 urterekin %30 inguru<br />

huts egiten dute ergatibo-marka espero den<strong>eta</strong>n, baina beti ekoizten dituzte, berriz,<br />

bost urterekin aztertutakoek. Adin bereko H2gdunek, berriz, huts asko egiten<br />

dituzte 2-3 urterekin (%50), asko oraindik 5 urterekin (%30).<br />

Garapenarekin batera menderatzen den zailtasuna izateko, oso aurrerapen txikia,<br />

bat ere ez, erakutsi dute gure H2geko haurrek sei hilabeteren buruan. Hutsen<br />

maiztasuna egonkor mantentzeak fosilizaio-gertakariaren hastapenaren<br />

antza du euskara H2 berantiarraren ezaugarri ezagun ere badena.<br />

Bestalde, hizkuntzazko adin bertsuko H1 <strong>eta</strong> H2dunen arteko alderak<strong>eta</strong>k<br />

erakusten du ikastolan hiru urte daramatzaten bost urteko euskara H2dun<br />

haurrek ez dituztela egiten bi-hiru urteko haur euskaldun elebakarrek egin<br />

ohi dituzten zenbait huts-mota, esate batera, adizki jokatugabeen gehiegizko<br />

erabilera (Ezeizabarrena 2003), edota hirugarren pertsonako adizkien erabilera<br />

(tarteka) bestelako pertsona esperoko zen<strong>eta</strong>n (Barreña 1995). Egiten dituzte<br />

beste huts batzuk, ordea, H2gekoek <strong>eta</strong> haur elebakarrek ere bai, esate<br />

batera, nOr-nOrK <strong>eta</strong> nOr-nOri-nOrK paradigm<strong>eta</strong>ko formen arteko<br />

nahask<strong>eta</strong>k, zion (333), zuen (330)en ordez (edo alderantziz) bezalakoak (Ezeizabarrena<br />

1996, Fernandez & Ezeizabarrena 2003). Eskolan sei hilabete gehiago<br />

jardun ondorengo saioan (H2g-ii) huts horiek urritu direla ikusi da,<br />

<strong>eta</strong> pentsatzekoa da urte pare baten ondoren huts horiek gaindituta izango<br />

dituztela H2dun haurrek, H1ekoek bezala.<br />

Kasuari erreparatuz gero, H2gekoek testuinguru askotan ez dute ergatiboa<br />

ekoitzi, H1dun haur txikien antzera (Barreña 1995, Larrañaga 2000, Almgren &<br />

Barreña 2001). Baina etxetik euskaldun diren haurrek (elebakarrak <strong>eta</strong> elebidun<br />

batzuek) ergatiboaren morfologia-marka 3-4 urterako menderatu ohi duten ohi<br />

duten bezala (Barreña 1995, Zubiri 1997, Elosegi 1998), gure lagin<strong>eta</strong>ko H2dunen<br />

datuek ez dute horrelakorik espero izatera bultzatzen, ez baita urte erdian (H2g-i/<br />

H2g-ii) batere hobekuntzarik ikusi haien ekoizpen<strong>eta</strong>n (%30 huts bi saio<strong>eta</strong>n).<br />

Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo<br />

issn 0210-1564

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!