Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... 673 H2g taldeko 12 haurretatik 11k ekoitzi dute estilo zuzeneko pasarteren bat, lehen edo bigarren pertsonako markadun adizkiren bat erabiltzeak adierazten duen bezala, eta beraz, H2g taldean estilo zuzena erabilitako haurren kopurua handiagoa da H1ekoan baino (12 haurretik 7k). Adizkien erabileraren zuzentasunari dagokionez, akats gutxi aurkitu dira bi taldeen artean, eta egiten dituzten huts-kopuruen artean, alde txikia nabarmentzen da (H1 %10 / H2g %15-12). Alde kuantitatiboak baino adierazgarriagoak dirudite H1 eta H2gren artean aurkitutako alde kualitatiboek. Alde batetik, ekoitzitako adizkietan ikusi denez, bost urteko haurrentzat oraindik ere arazo-iturri diren pertsona tasun-konbinaketa batzuk badaude, haurrak ez baitira oraindik helduek bezalako adizkiak erabat erabiltzeko gauza. Zuzentasun-maila handiagoa erakusten dute H1ekoek hiru laginetan emankorrak diren bost adizkietan (5. grafikoa), oro har. Mattin Zakuren kontaketan agertu beharreko lehen eta bigarren pertsonako markadun adizkiak egokiro erabiltzen dituzte, forma sendotzat har daitezkeenak ugariak dira, beraz. Halere, hirugarren pertsonen arteko konbinaketa batzuk (datibodun edota pluralekoren bat tartean dagoenean, gehienbat) akats-iturri dira haurren ekoizpenetan. Esate batera, hiru laginetan aurkitzen dira dute-zuten, dio-zion, du-zuen, diote-zioten adizkiak gaizki erabilitako adibideak, eta huts-kopuru handiagoa erakutsi ohi dute H2gekoek H1ekoek baino, gehienetan. Zailtasuna zehazteko irizpideen arabera (7), ordea, adizki zail bakarra aurkitu da ekoitzitako adizkien corpusean, eta zaila H2g taldearentzat bakarrik izan da, du-zuen mota hain zuzen. Adizki hau, emankorra izanik, beste batzuen ordez erabili ohi dute (%20) H2gekoek, eta gutxiagotan H1ekoek (%11). H2g taldearen bi saioak alderatuz gero, bigarren saioko adizki arazotsuen zuzentasun-maila kontuan izanda, H2g-iiko emaitzek H1ekoen antz handiagoa dute. Die-zien adizkia da salbuespen gai honetan. Adizki-motetan ikusi den bezala, testuinguruetan ere pertsona-konbinaketa aukerak ugarixeagoak izan dira H2gean (9 mota emankor lehen saioan eta 10 Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564
674 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... bigarrenean), H1ean baino (7 mota). Hutsegite-maila handiagoa aurkitu da hirugarren pertsona hutseko tasunak zeuden testuinguruetan, eta hiru taldeetan gertatu da. H1ekoek %10ean huts egin dute testuinguru hauetan, H2koek %16an lehen saioan eta %12an bigarrenean. Badira hiru laginetan hutsak aurkitu diren testuinguruak, du-zuen, dute-zuten, ditu-zituen, diote-zioten eta die-zien adizkiak espero zirenetan, hain zuzen. Bost testuinguru hauetan denetan H2koek huts gehiago egin dituzte H1ekoek baino. Zailtasunaren irizpidearen arabera, hiru testuinguru dira zailak H2koentzat (dute-zuten, ditu-zituen eta die-zien), eta hauetatik bi H1ekoentzat (dute-zuten eta die-zien). H2ko lehen saiotik bigarrenera hutsegiteen maiztasunak zertxobait behera egiten badu ere, lehenengo saioan zailak diren testuinguruak bigarren saioan ere halaxe gertatzen dira. Ezin esan daiteke, beraz, hobetze handiegirik dagoenik sei hilabeteko tartean. Testuinguru eta ekoizpen-mailako datuak bateratuta, oro har, ez da pertso - na-mailako hutsik aurkitu (3. pertsona besteren baten ordez erabiltzea, adibidez). ia huts guztiak hirugarren pertsonen konbinaketetan izan dira, baina batez ere objektua biziduna edo plurala izan denetan. Batzuetan nOr-nOrinOrK zion paradigma edo nOr-nOrK zuen paradigma hautatzeko garaian, eta inoiz nOr-nOri eta nOr-nOri-nOrK paradigmen artean ere bai; H1 eta H2g taldeetan. subjektu pertsona-mailan ez da akatsik aurkitu talde bakar batean ere. Antzeko arazoak edo paradigma-hautaketa bereziak aurkitu izan dira etxe tik elebidunen luzaroko ikerketetan ere (Ezeizabarrena 1996), eta inoiz baita euskalkien artean ere (Fernandez & Ezeizabarrena 2003). Emaitzok erakusten dute, pertsona-markaketa euskararen morfologiaren alderdi sendoa izanik, ez dela arazo haur euskaldunen aditz-paradigmen erabilera ikasteko garaian, ez H1ekoentzat ezta H2gekoentzat ere. Zailtasun handixeagoa sortzen dute, ordea, aditz barruko kasu eta numero-markek. Pluraltasunaren zailtasunaren adibide dugu nOr-nOrK zuten adizkia nOr-nOrK zituen-ekin nahastea. Horrelako hutsak H2 taldeak egiten ditu nagusiki, eta lehenengo saioan batez ere. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564
- Page 175 and 176: 622 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 177 and 178: 624 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 179 and 180: 626 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 181 and 182: 628 Izen-sintagmaren markak -an (49
- Page 183 and 184: 630 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 185 and 186: 632 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 187 and 188: 634 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 189 and 190: 636 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 191 and 192: 638 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 193 and 194: 640 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 195 and 196: 642 EZEiBArrEnA, M., MAnTErOLA, i.,
- Page 197 and 198: 644 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 199 and 200: 646 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 201 and 202: 648 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 203 and 204: 650 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 205 and 206: 652 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 207 and 208: 654 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 209 and 210: 656 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 211 and 212: 658 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 213 and 214: 660 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 215 and 216: 662 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 217 and 218: 664 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 219 and 220: 666 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 221 and 222: 668 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 223 and 224: 670 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 225: 672 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 229 and 230: 676 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 231 and 232: 678 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 233 and 234: 680 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 236 and 237: Euskararen ikaskuntza H1 eta H2 gis
- Page 238 and 239: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 240 and 241: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 242 and 243: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 244 and 245: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 246 and 247: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 248 and 249: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 250 and 251: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 252 and 253: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 254 and 255: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 256 and 257: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 258 and 259: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 260 and 261: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 262 and 263: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 264 and 265: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 266 and 267: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 268 and 269: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 270 and 271: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 272 and 273: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 274: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
674 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien...<br />
bigarrenean), H1ean baino (7 mota). Hutsegite-maila handiagoa aurkitu da<br />
hirugarren pertsona hutseko tasunak zeuden testuinguru<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> hiru talde<strong>eta</strong>n<br />
gertatu da. H1ekoek %10ean huts egin dute testuinguru hau<strong>eta</strong>n,<br />
H2koek %16an lehen saioan <strong>eta</strong> %12an bigarrenean. Badira hiru lagin<strong>eta</strong>n<br />
hutsak aurkitu diren testuinguruak, du-zuen, dute-zuten, ditu-zituen, diote-zioten<br />
<strong>eta</strong> die-zien adizkiak espero ziren<strong>eta</strong>n, hain zuzen. Bost testuinguru hau<strong>eta</strong>n<br />
den<strong>eta</strong>n H2koek huts gehiago egin dituzte H1ekoek baino. Zailtasunaren irizpidearen<br />
arabera, hiru testuinguru dira zailak H2koentzat (dute-zuten, ditu-zituen<br />
<strong>eta</strong> die-zien), <strong>eta</strong> hau<strong>eta</strong>tik bi H1ekoentzat (dute-zuten <strong>eta</strong> die-zien). H2ko<br />
lehen saiotik bigarrenera hutsegiteen maiztasunak zertxobait behera egiten<br />
badu ere, lehenengo saioan zailak diren testuinguruak bigarren saioan ere halaxe<br />
gertatzen dira. Ezin esan daiteke, beraz, hobetze handiegirik dagoenik<br />
sei hilabeteko tartean.<br />
Testuinguru <strong>eta</strong> ekoizpen-mailako datuak bateratuta, oro har, ez da pertso -<br />
na-mailako hutsik aurkitu (3. pertsona besteren baten ordez erabiltzea, adibidez).<br />
ia huts guztiak hirugarren pertsonen konbinaket<strong>eta</strong>n izan dira, baina<br />
batez ere objektua biziduna edo plurala izan den<strong>eta</strong>n. Batzu<strong>eta</strong>n nOr-nOrinOrK<br />
zion paradigma edo nOr-nOrK zuen paradigma hautatzeko garaian,<br />
<strong>eta</strong> inoiz nOr-nOri <strong>eta</strong> nOr-nOri-nOrK paradigmen artean ere bai; H1<br />
<strong>eta</strong> H2g talde<strong>eta</strong>n. subjektu pertsona-mailan ez da akatsik aurkitu talde bakar<br />
batean ere. Antzeko arazoak edo paradigma-hautak<strong>eta</strong> bereziak aurkitu izan<br />
dira etxe tik elebidunen luzaroko ikerket<strong>eta</strong>n ere (Ezeizabarrena 1996), <strong>eta</strong><br />
inoiz baita euskalkien artean ere (Fernandez & Ezeizabarrena 2003). Emaitzok<br />
erakusten dute, pertsona-markak<strong>eta</strong> <strong>euskararen</strong> morfologiaren alderdi sendoa<br />
izanik, ez dela arazo haur euskaldunen aditz-paradigmen erabilera ikasteko<br />
garaian, ez H1ekoentzat ezta H2gekoentzat ere. Zailtasun handixeagoa sortzen<br />
dute, ordea, aditz barruko kasu <strong>eta</strong> numero-markek.<br />
Pluraltasunaren zailtasunaren adibide dugu nOr-nOrK zuten adizkia<br />
nOr-nOrK zituen-ekin nahastea. Horrelako hutsak H2 taldeak egiten ditu<br />
nagusiki, <strong>eta</strong> lehenengo saioan batez ere.<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo<br />
issn 0210-1564
Change language