Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia
EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... 661 6. grafikoak erakusten duen bezala, H1ekoek helduek bezalako erabilera erakusten dute singularreko zein pluraleko formetan, eta tarteka agertzen diren hutsak du-zuen–en (%10) eta datibo markadun dio-zion bezalako adizkien gehiegizko (%20) erabileran aurkitzen dira, testuinguruak eskatzen zuen beste forma baten ordez erabili baitituzte. H2koen artean joera hori bera aurkitzen da, eta indartsuagoa dela erakusten dute hutsen maiztasunek, %20koak baitira du-zuenekin eta %10-40 ingurukoak datibo-markadun adizkiekin. H2ko haurren artean, dio-zion gehienetan egoki erabilia agertzearen arrazoia (%85 inguru zuzen) ipuinean izaera ia formulaikoa duen esan zion aditzaren maiztasuna izan daiteke. Aipatutakoez gain, ditu-zituen-en (%75 zuzen) erabilera okerra ere nabaritzen da H2 taldearen lehenengo saioan (H2g-i). Jarraian, hau guztia adibideekin erakutsiko dugu. Esate batera, du-zuen (330) adizkia askotan erabiltzen da datibo-markadun dio-zion (333)-en ordez (4a). Hurrengo atalean ikusiko den bezala, ditu-zituen (630) testuinguruan egindako hutsak agertu dira hiru laginetan (6a,b,g), baina H2g taldean bakarrik hedatzen da zuten-en erabilera zituen (630) testuinguruetara (6c,6f). Datibodun zion (333) eta zioten (363) formak datiborik gabeko testuinguruetan erabilita agertzen dira inoiz, zuen (330) (6d) edo zituen (630), edota zuten-en (360) (6h) ordez. Horrelako hutsak gertatzen direnetan objektua kasu guztietan biziduna izan ohi da (6d,e). Beraz, huts hauetan ezin esan daiteke pertsona-akatsa dagoenik, kasu-akatsa baizik, eta aditz jakin batzuekin ager - tzen dira, gainera: esan, eraman, harrapatu, ikusi, sartu. inoiz, zion (333) eta zioten (363) formak datibodun beste forma batzuen ordez ere agertzen dira, inoiz nOr-nOri paradigmakoa den zitzaion-en (303) ordez, eta horrelako aditzekin: loditu, agertu, joan (6e). Hirugarren pluralekiko komunztadura ere hutsetarako gunea da: akabatu, ekarri, jan aditzekin doan laguntzaileak nOr-3pl marka eraman beharrean nOrK-3plren marka baitarama behin baino gehiagotan. Horrelako hutsak, Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564
662 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... alegia, zuten (630) ekoiztea zituen (360) adizkiaren ordez (6f), H2g taldean bakarrik aurkitu dira, aurreneko zein bigarren saioan gainera, eta berdin objektu bizidun (6c) zein bizigabeekin (6f). (6) a. ta plis plas akabatuztu zuen guzti oilarrak (H2-i17) espero: akabatu zituen oilar guztiak b. eta otsoa den den zaldiak akabatu zuen (H2-i23) espero: otsoak zaldi denak akabatu zituen. c. eta orduan otsoa zaldi guztiak akabatu zuten (H2-ii32) espero: kabatu zituen d. eta (azeria) poltsan sartu zion (H1-1) espero: poltsan sartu zuen e. eta gero suakin jun zion (H1-1) espero: joan zitzaion f. eta puskak jan zuten (H2-i29) espero: puskak jan zituen g. eta pin pon hildu zuen (H2-i31) espero: hil zituen h. eraman zioten zalditegira (H1-14) espero: zuten 5.1.2. H2g-I eta H2g-II taldeen alderaketa Adizkien egokitasunaren sendotzea sumatu da H2g taldean lehenengo saiotik (H2g-i) sei hilabete geroago egindako bigarren saiora (H2g-ii). Esate batera, eta 6. grafikora bueltatuz, ditu-zituen adizki-motaren zuzentasuna H2g-iean %75ekoa zen eta %100ekoa bihurtu da H2g-iian (dena dela, adibide gutxi daude bi laginetan). Gainera, erabilera oker gutxiago aurkitu dira du-zuen (330) adizkiarekin eta dira-ziren-ekin (600) H2g-iian, H2g-iean baino. Kontrako joera ikusten da, aldiz, diote-zioten adizkiekin; agian adizki honen ikasketa atzerantz doala pentsa genezake, baina kontuan izan behar da guztira adizki honen oso adibide gutxi agertu direla: H2g-iean 5 adibide, H1ean 10 (horietatik 2na adibide oker), eta H2g-iian, berriz, 18 adibide (horietatik 11 oker). Adibide gutxiok, ordea, ez dagozkio haur bakar edo pare bati bakarrik, aitzitik, zenbait taldekideren artean banatzen dira, eta hori dela eta, pentsa daiteke adizki honekiko hutsak fenomeno orokorragoa direla bost urteko haurren artean. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo issn 0210-1564
- Page 163 and 164: 610 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 165 and 166: 612 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 167 and 168: 614 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 169 and 170: 616 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 171 and 172: 618 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 173 and 174: 620 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 175 and 176: 622 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 177 and 178: 624 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 179 and 180: 626 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 181 and 182: 628 Izen-sintagmaren markak -an (49
- Page 183 and 184: 630 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 185 and 186: 632 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 187 and 188: 634 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 189 and 190: 636 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 191 and 192: 638 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
- Page 193 and 194: 640 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 195 and 196: 642 EZEiBArrEnA, M., MAnTErOLA, i.,
- Page 197 and 198: 644 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 199 and 200: 646 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 201 and 202: 648 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 203 and 204: 650 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 205 and 206: 652 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 207 and 208: 654 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 209 and 210: 656 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 211 and 212: 658 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 213: 660 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 217 and 218: 664 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 219 and 220: 666 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 221 and 222: 668 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 223 and 224: 670 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 225 and 226: 672 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 227 and 228: 674 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 229 and 230: 676 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 231 and 232: 678 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 233 and 234: 680 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
- Page 236 and 237: Euskararen ikaskuntza H1 eta H2 gis
- Page 238 and 239: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 240 and 241: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 242 and 243: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 244 and 245: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 246 and 247: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 248 and 249: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 250 and 251: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 252 and 253: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 254 and 255: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 256 and 257: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 258 and 259: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 260 and 261: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
- Page 262 and 263: Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA, i. - BELOKi, L.: Euskara H2 goiztiarraren ezaugarrien... 661<br />
6. grafikoak erakusten duen bezala, H1ekoek helduek bezalako erabilera<br />
erakusten dute singularreko zein pluraleko form<strong>eta</strong>n, <strong>eta</strong> tarteka agertzen<br />
diren hutsak du-zuen–en (%10) <strong>eta</strong> datibo markadun dio-zion bezalako adizkien<br />
gehiegizko (%20) erabileran aurkitzen dira, testuinguruak eskatzen zuen beste<br />
forma baten ordez erabili baitituzte. H2koen artean joera hori bera aurkitzen<br />
da, <strong>eta</strong> indartsuagoa dela erakusten dute hutsen maiztasunek, %20koak baitira<br />
du-zuenekin <strong>eta</strong> %10-40 ingurukoak datibo-markadun adizkiekin. H2ko<br />
haurren artean, dio-zion gehien<strong>eta</strong>n egoki erabilia agertzearen arrazoia (%85<br />
inguru zuzen) ipuinean izaera ia formulaikoa duen esan zion aditzaren maiztasuna<br />
izan daiteke. Aipatutakoez gain, ditu-zituen-en (%75 zuzen) erabilera<br />
okerra ere nabaritzen da H2 taldearen lehenengo saioan (H2g-i). Jarraian,<br />
hau guztia adibideekin erakutsiko dugu.<br />
Esate batera, du-zuen (330) adizkia askotan erabiltzen da datibo-markadun<br />
dio-zion (333)-en ordez (4a). Hurrengo atalean ikusiko den bezala, ditu-zituen<br />
(630) testuinguruan egindako hutsak agertu dira hiru lagin<strong>eta</strong>n (6a,b,g), baina<br />
H2g taldean bakarrik hedatzen da zuten-en erabilera zituen (630) testuinguru<strong>eta</strong>ra<br />
(6c,6f).<br />
Datibodun zion (333) <strong>eta</strong> zioten (363) formak datiborik gabeko testuinguru<strong>eta</strong>n<br />
erabilita agertzen dira inoiz, zuen (330) (6d) edo zituen (630), edota<br />
zuten-en (360) (6h) ordez. Horrelako hutsak gertatzen diren<strong>eta</strong>n objektua kasu<br />
guzti<strong>eta</strong>n biziduna izan ohi da (6d,e). Beraz, huts hau<strong>eta</strong>n ezin esan daiteke<br />
pertsona-akatsa dagoenik, kasu-akatsa baizik, <strong>eta</strong> aditz jakin batzuekin ager -<br />
tzen dira, gainera: esan, eraman, harrapatu, ikusi, sartu. inoiz, zion (333) <strong>eta</strong> zioten<br />
(363) formak datibodun beste forma batzuen ordez ere agertzen dira, inoiz<br />
nOr-nOri paradigmakoa den zitzaion-en (303) ordez, <strong>eta</strong> horrelako aditzekin:<br />
loditu, agertu, joan (6e).<br />
Hirugarren pluralekiko komunztadura ere huts<strong>eta</strong>rako gunea da: akabatu,<br />
ekarri, jan aditzekin doan laguntzaileak nOr-3pl marka eraman beharrean<br />
nOrK-3plren marka baitarama behin baino gehiagotan. Horrelako hutsak,<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 639-681. Bilbo<br />
issn 0210-1564
Change language