Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

More documents

Recommendations

Info

BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehenengo hitzak eta morfologia-markak haur ... 631 5. Ondorioak eta geroko ikerlerroak Erakutsitako emaitzetan ikusten den legez, nabarmena da haurraren hiztegiaren barne-egituran aldaketa gertatzen dela hiztegiaren tamaina hazi ahala. Adina ez bada beti oso gardena fenomeno hau ikusteko, hiztegiaren barneegitura hiztegiaren tamainaren arabera aztertuta argi ikus daiteke hiztegia hazi ahala bere barne-egitura aberastu eta aldatu egiten dela, hemen aztertutako adin-tartean bederen. Hasiera-hasieran, hitzak ekoizten hasten denean haurrak batez ere izenak erabiltzeko joera du. Une horretan aditz, adjektibo, adberbio eta morfologiahitz gutxi darabiltza haurrak. Baina, laster hasiko da haurra hitz-kategoria guztietakoak erabiltzen. Beharbada, zehaztu beharko da izenen ehunekoa beti izango dela handiena haurraren hiztegian, baina azpimarratu behar da kategoriak era mailakatuan hasten direla agertzen bere hiztegian: lehenengo izenak, ondoren aditzak, adjetktiboak eta adberbioak, eta azkenik morfologia-hitzak. Izenen erabileraren bidez bizidunak eta bizigabeak hitzen bidez ezagut daitezkeela ikasi du haurrak, eta hortik abiatuta bere inguruaz jabetzeko ahaleginetan pertsona, bizidun eta bizigabeei dagozkien hitzak ikasteari ekiten dio. Garrantzia berezia dauka aditzen erabilerak, jakina baita aditzen esanahiaz jabetzeko haurrak beharrezkoa duela nolabaiteko egitura sintaktikoren bat erabiltzea edo prozesatzea. Ildo horretatik, azpimagarria da 26 hilabetetik 30 hilabetera bitarteko haurren %80k, edo gehiagok, gutxienez 15 aditz ekoizten dituela (ikus bederatzigarren taula), eta aditz hauen artean, erabilienak direnak adin-tarte horretan, badira argumentu bakarrekoak (etorri, jausi, eseri), bi argumentukoak (bota, hartu, jo, ikusi) zein hiru argumentukoak (eman, kendu). Aditzen ekoiztearen hasieran, beharbada ez ditu argumentu horiek esaldian ekoitziko edo ez die izenei euskararen gramatikak ezartzen dizkien marka bereziak erantsiko, zein funtzio betetzen duten adierazteko, baina berehala ikasiko du hori egoki egiten, eta izenei dagozkien markez gain, komunztadura egokia islatzen duten adizkiak ere erabiltzen hasiko da. Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 603-638. Bilbo ISSN 0210-1564
632 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehenengo hitzak eta morfologia-markak haur ... Adjektiboen eta adberbioen bidez zehaztasuna irabaziko du haurrak adierazi nahi duenaren inguruan. Morfologia-hitzak, multzo legez hartuta, azkenak dira agertzen. Hamasei hilabete izan baino lehen oso haur gutxik erabiltzen dituzte. Kontuan izan behar da 16 hilabetetik 20 hilabetera bitarteko haurren artean morfologiahitzik erabilienak haurren %15ek ere ez darabiltzatela (ikus zazpigarren taula): -ta (%12k), -ra (%11k), -ren, -rena, -an, -k, (%10ek), eta abar. Halere, hurrengo zortzi hilabeteetan asko garatuko dira haurrengan eta 25etik 30 hilabetera bitarteko aldian haurren %60tik gora darabiltzate halako batzuk, gutxienez (ikus bederatzigarren taula). Gogoan izan behar da, gainera, morfologia-hitzak gramatikaren hezurdura osatzen dutela, eta gramatikak ahalbidetzen duela, hiztegi mugatuaren jabe izanik, ekoizpen mugagabea izatea hitz egitean. Bestalde, gramatikaren eta hiztegiaren arteko erlazioak era nabarmenean ikusi ahal izan dira bildutako emaitzei esker (ikus seigarren taula). Edozein dela haurrek entzundako euskararen kantitatea, korrelaziook beti gertatu dira esanguratsu eginiko analisi estatistikoen arabera; horrela, esan daiteke lexikoaren ekoizpenak erlazio zuzena duela garapen morfologiko-sintaktikoarekin, hau da, ekoizpen lexikoa handitu ahala ekoizpen morfologikoa eta sintaktikoa ere handitzen direla. Amaitzeko, aurreikusi den hirugarren helburuaren ildotik, elebakarrak eta elebidunak era bertsuan garatzen ote duten euskara, zera esan daiteke: 1. hiztegiaren tamaina hazi ahala hiztegiaren barne-eraketa era bertsuan eta zentzu bertsuan aldatzen da haur-talde guztietan (ikus hirugarren taula) 2. haur-talde guztietan aurkitu dira korrelazioak hiztegiaren tamainaren eta atzizkien, adizkien eta esaldi luzeeraren garapenaren artean (ikus seigarren taula); 3. badira aldeak euskaraz gehiago (elebakarrak eta euskara maila handian entzun duten elebidunak, A eta B taldeak alegia) eta gutxiago (euskara maila ertainean zein maila txikian entzun duten elebidunak, C eta D taldeak alegia) entzuten duten haurren artean, batez besteko datuetan behintzat; badirudi lehenek bizkorrago garatzen dituztela hiztegia zein gramatika, aztertutako adin-tartean behintzat (ikus hirugaren taula). Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 603-638. Bilbo ISSN 0210-1564
Page 1 and 2:
10,00 € 2009 54, 2-1. zatia Ikast
Page 3 and 4:
EUSKALTZAINDIA EUSKERA AGERKARIA Pl
Page 5 and 6:
ADOLFO AREJITA. Deustuko Unibertsit
Page 7 and 8:
454 [639-681] Euskara H2 goiztiarra
Page 9 and 10:
456 idiazabal, i. - barreña, a.: I
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
464 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
Page 19 and 20:
466 Sarrera idiAzABAL, i. - MAnTEro
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
498 Bibliografia idiAzABAL, i. - MA
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
506 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
Page 61 and 62:
508 Sarrera Larringan aranzaBaL, L.
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
520 “Testu enpirikoa” nozioak b
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
526 (...) la introducción del conc
Page 81 and 82:
528 2.4. Testua eta ikas/irakaskunt
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
534 aipu horretan ikus daitekeenez,
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 94 and 95:
Gelako interakzioa: irakasleen esku
Page 96 and 97:
sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130:
Page 133 and 134: 580 Amorrortu, E. - ortEgA, A.: Zer
Page 135 and 136: 582 1. Sarrera Amorrortu, E. - ortE
Page 157 and 158: 604 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
Page 159 and 160: 606 IDIAZABAL, I. - BArrEñA, A.: I
Page 181 and 182: 628 Izen-sintagmaren markak -an (49
Page 183: 630 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
Page 193 and 194: 640 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
Page 195 and 196: 642 EZEiBArrEnA, M., MAnTErOLA, i.,
Page 236 and 237:
Euskararen ikaskuntza H1 eta H2 gis
Page 238 and 239:
Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274:
Page 277 and 278:
724 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
Page 279 and 280:
726 Sarrera GArCiA-AzkOAGA, L.M. -
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
742 Gramatika ikuspegitik gure izen
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
762 tzen dituenak. Elementu horiek,
Page 317 and 318:
764 inola ere anbiguotasunik sortze
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
804 • Errepikapen paradigmatikoak
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 364 and 365:
Kortesiaren azterketa euskarazko bi
Page 366 and 367:
ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
‘Omen’en zalantzak argitu nahia
Page 398 and 399:
ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436:
Page 439 and 440:
886 Gartzia isasti, P.: C.C. Uhlenb
Page 441 and 442:
888 Gartzia isasti, P.: C.C. Uhlenb
Page 443 and 444:
890 Gartzia isasti, P.: The sisters
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
896 UrrUtiA BAdioLA, A.: Do Not Lea
Page 451 and 452:
898 UrrUtiA BAdioLA, A.: Do Not Lea
Page 453 and 454:
900 hitzak hitz, argigarri oso hona
Page 456:
Euskera agerkariaren idazketa araua
Page 459 and 460:
906 · Iurilinguistika eta hizkun t
Page 461 and 462:
908 9. Bibliografia Bibliografia ar
Page 463 and 464:
910 · Iurilingüística y Derecho
Page 465 and 466:
912 9. Bibliografía La bibliograf
Page 467 and 468:
914 · Sociolinguistique · Langue
Page 469 and 470:
916 ci devront être indiquées de
Page 471 and 472:
918 · Jurilinguistics and Language
Page 473 and 474:
920 9. Bibliography The bibliograph
Page 475:
Zenbaki solteen prezioa 2010rako /
show all

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?