Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

More documents

Recommendations

Info

BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehenengo hitzak eta morfologia-markak haur ... 607 Sarrera Munduko haur guztiek, edozein izanik bereganatzen ari diren hizkuntza, urrats berak betetzen dituzte jabekuntzaren garapenean, psikolinguistikaren arloko adituek azken aspaldian erakutsi dutenez (Gleitman eta Newport, 1995; Serra eta beste, 2000; Guasti, 2002). Hasieran, haurraren lehenengo urtean, gutxi gorabehera, garapen fonologikoa gertatzen da; edo zehatzago esanik, haurraren garapen fonologikoa egiten zaigu azpimarragarriena hizkuntzaren garapenean. Haurrak entzuten duen hizkuntza identifikatzen du egun gutxi dituenean (Mehler eta beste, 1988; De- Casper eta beste, 1994). Lau hilabete dituenean, eta lehenago ere hainbaten, haur elebidunak hizkuntza biak identifikatzen ditu, eta hizkuntza arrotzetatik bereizi (Bosch eta Sebastián-Gallés, 2001a, 2001b). Hilabete gutxirekin ere, zezelera edo totelera aroan hain zuzen, bere inguruan entzuten dituen hizkuntza-hotsak erabiltzen hasten da, eta entzuten ez dituen hainbat ere bai, bere mintzamen-organoek eta hizkuntza-ahalmenak horretarako ahalbidetzen dutelako (Locke, 1983; Werker, 1995; Guasti, 2002). Hamar edo hamabi hilabete dituenerako, bere hots-gaitasuna entzuten duen hizkuntzaren hotsak ekoiztera mugatzen da eta lehenago izan duen ahalmen zabalagoa murrizten da; halere, oraindik ez ditu erabiliko garatzen ari den hizkuntzaren hots guztiak (Newport, 1990; Elman, 1993). Entzuten duen hizkuntzaren hots guztiak egiteko gauza ez den arren, urtebete inguru duenean, lehen hitzak hasiko da ekoizten haurra (López-Ornat eta beste, 2005). Hasiera-hasieran hitzak banan-banan erabiliko ditu. Aro honi ikertzaileek hitz bakarreko aroa deitu diote (Brown, 1973; Idiazabal, 1991; Zubiri, 1995). Edozelan ere, hitzak erabili baino lehen, haurrak ulertu egiten ditu hitzok, eta 13 hilabete dituenerako, esaterako, badirudi berrogeitaka hi - tze tik gora ulertzen dituela, askoz ere gutxiago darabilen arren (De Houwer eta beste, 2006; Barreña eta beste, 2008). Hamazortzi hilabete dituenean, gutxi gorabehera, hitz biko ekoizpenak hasiko da egiten haurra (Serra eta beste, 2000; Serrat eta beste, 2004). Aro hone- Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 603-638. Bilbo ISSN 0210-1564
608 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehenengo hitzak eta morfologia-markak haur ... tan haurra hitzak elkartzen hasiko da, hori ez edo aitita apapa bezalako esaldiak sortuz (Barreña, 1995). Aro honi hitz biko aroa deitu zaio. Hilabete gutxira, nabarmen hasiko dira agertzen haurraren hitzezko ekoizpenean morfologia-markak eta sintaxi-ezaugarriak, eta bat-batean ez bada ere, apurka-apurka aipatutako hizkuntzaren berezitasunok egoki garatzen joango da haurra. Horrela, hiru urte dituenerako, konplexutasun sintaktiko sendoa izango du haurraren hizkerak (Bel, 2001). Bost urte betetzen dituenerako, eta seguruenik lehenago ere bai, ahozko hizkuntza guztiz garatua izango du haurrak (Gleitman eta Newport, 1995; Guasti, 2002). Hemendik aurrera hiztegia aberastu beharko du, eskola-hizkuntzaren arauetara moldatzen ikasi beharko du bere hizkera, pragmatikaren eta diskurtsoaren arloak landu eta sendotu beharko ditu eta bereganatu duen hizkuntzaren aldaerak ere erabiltzen ikasi beharko du: baina bost urte dituenean berezko gramatikaren hezurdura guztiz bereganatua duela esan daiteke. Horrela laburbil daiteke haurraren lehen hizkuntz(ar)en garapena munduko edozein hizkuntzatan, betiere haurraren garapena baldintza arruntetan gertatzen bada, hots, ez badu inolako zailtasun fisiko edo psikikorik hizkuntza garatzean. 1. Lexikoaren eta gramatikaren garapenen arteko erlazioa Goian egin den laburbilketaren ondorioetako bat jabekuntzan hizkuntzaren atalen artean gertatzen den garapen asinkronikoa da. Fonologiaren ataleko elementuak dira haurrak ekoizten dituen lehenak; ondoren, hitzak erabiltzen hasten da haurra, eta, azkenik, gramatikaren ataleko ezaugarriak garatzen ditu. Horrek ez du esan nahi atal bakoitza guztiz garatua izan behar duenik hurrengoarekin hasteko, noski. Hizkuntzaren garabide horretan kategoria lexikoen agerrera –eduki semantikoa daukaten hitzak, alegia (izenak, adjektiboak, aditzak eta adberbioak)- goizago Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 603-638. Bilbo ISSN 0210-1564
Page 1 and 2:
10,00 € 2009 54, 2-1. zatia Ikast
Page 3 and 4:
EUSKALTZAINDIA EUSKERA AGERKARIA Pl
Page 5 and 6:
ADOLFO AREJITA. Deustuko Unibertsit
Page 7 and 8:
454 [639-681] Euskara H2 goiztiarra
Page 9 and 10:
456 idiazabal, i. - barreña, a.: I
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
464 idiAzABAL, i. - MAnTEroLA, i.:
Page 19 and 20:
466 Sarrera idiAzABAL, i. - MAnTEro
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
498 Bibliografia idiAzABAL, i. - MA
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
506 Larringan aranzaBaL, L.M.: Test
Page 61 and 62:
508 Sarrera Larringan aranzaBaL, L.
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
520 “Testu enpirikoa” nozioak b
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
526 (...) la introducción del conc
Page 81 and 82:
528 2.4. Testua eta ikas/irakaskunt
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
534 aipu horretan ikus daitekeenez,
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 94 and 95:
Gelako interakzioa: irakasleen esku
Page 96 and 97:
sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
Page 130: sAinz, M. - gArrO, E. - OzAEtA, A.
Page 133 and 134: 580 Amorrortu, E. - ortEgA, A.: Zer
Page 135 and 136: 582 1. Sarrera Amorrortu, E. - ortE
Page 157 and 158: 604 BArrEñA, A. - GArCIA, I.: Lehe
Page 159: 606 IDIAZABAL, I. - BArrEñA, A.: I
Page 181 and 182: 628 Izen-sintagmaren markak -an (49
Page 193 and 194: 640 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
Page 195 and 196: 642 EZEiBArrEnA, M., MAnTErOLA, i.,
Page 211 and 212:
658 EZEiZABArrEnA, M. - MAnTErOLA,
Page 213 and 214:
Page 215 and 216:
Page 217 and 218:
Page 219 and 220:
Page 221 and 222:
Page 223 and 224:
Page 225 and 226:
Page 227 and 228:
Page 229 and 230:
Page 231 and 232:
Page 233 and 234:
Page 236 and 237:
Euskararen ikaskuntza H1 eta H2 gis
Page 238 and 239:
Almgren, m. - IdIAzAbAl, I. - mAnte
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274:
Page 277 and 278:
724 GArCiA-AzkOAGA, L.M. - DiAz DE
Page 279 and 280:
726 Sarrera GArCiA-AzkOAGA, L.M. -
Page 281 and 282:
Page 283 and 284:
Page 285 and 286:
Page 287 and 288:
Page 289 and 290:
Page 291 and 292:
Page 293 and 294:
Page 295 and 296:
742 Gramatika ikuspegitik gure izen
Page 297 and 298:
Page 299 and 300:
Page 301 and 302:
Page 303 and 304:
Page 305 and 306:
Page 307 and 308:
Page 309 and 310:
Page 311 and 312:
Page 313 and 314:
Page 315 and 316:
762 tzen dituenak. Elementu horiek,
Page 317 and 318:
764 inola ere anbiguotasunik sortze
Page 319 and 320:
Page 321 and 322:
Page 323 and 324:
Page 325 and 326:
772 AlEgrIA SUSPErrEgI, A.: Errepik
Page 327 and 328:
Page 329 and 330:
Page 331 and 332:
Page 333 and 334:
Page 335 and 336:
Page 337 and 338:
Page 339 and 340:
Page 341 and 342:
Page 343 and 344:
Page 345 and 346:
792 2. Metodologia AlEgrIA SUSPErrE
Page 347 and 348:
Page 349 and 350:
Page 351 and 352:
Page 353 and 354:
Page 355 and 356:
Page 357 and 358:
804 • Errepikapen paradigmatikoak
Page 359 and 360:
Page 361 and 362:
Page 364 and 365:
Kortesiaren azterketa euskarazko bi
Page 366 and 367:
ZaBala alBErdi, J.: Kortesiaren azt
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
‘Omen’en zalantzak argitu nahia
Page 398 and 399:
ZuBeldia, l.: ‘Omen’en zalantza
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436:
Page 439 and 440:
886 Gartzia isasti, P.: C.C. Uhlenb
Page 441 and 442:
888 Gartzia isasti, P.: C.C. Uhlenb
Page 443 and 444:
890 Gartzia isasti, P.: The sisters
Page 445 and 446:
Page 447 and 448:
Page 449 and 450:
896 UrrUtiA BAdioLA, A.: Do Not Lea
Page 451 and 452:
898 UrrUtiA BAdioLA, A.: Do Not Lea
Page 453 and 454:
900 hitzak hitz, argigarri oso hona
Page 456:
Euskera agerkariaren idazketa araua
Page 459 and 460:
906 · Iurilinguistika eta hizkun t
Page 461 and 462:
908 9. Bibliografia Bibliografia ar
Page 463 and 464:
910 · Iurilingüística y Derecho
Page 465 and 466:
912 9. Bibliografía La bibliograf
Page 467 and 468:
914 · Sociolinguistique · Langue
Page 469 and 470:
916 ci devront être indiquées de
Page 471 and 472:
918 · Jurilinguistics and Language
Page 473 and 474:
920 9. Bibliography The bibliograph
Page 475:
Zenbaki solteen prezioa 2010rako /
show all

Ikasteredu elebidunak eta euskararen azterketan ... - Euskaltzaindia

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?