'Omen'en zalantzak argitu nahian - Euskaltzaindia
'Omen'en zalantzak argitu nahian - Euskaltzaindia
'Omen'en zalantzak argitu nahian - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
852<br />
matikako tradizioetan, eta horien berri ematen ahaleginduko gara, labur bada<br />
ere, ‘omen’en esanahiaren definizioa zehazte aldera.<br />
Bigarren puntuak, berriz, searleren (1969) hizketa-ekintzen teoriako bereizketa<br />
bat dakarkigu gogora. Hain zuzen, hizketa-ekintza orotan, bi osagai bereizten<br />
dira haren ilokuzio-alderdiari dagokionez: ilokuzio-indarra (F) edo<br />
hizketa-ekintzarekin zer egiten den (baietsi, hitz eman, eskatu, zigortu, iradoki,<br />
ziurtatu, eta abar), batetik; eta, proposizio-edukia (p) edo hizketa-ekintzaren<br />
asetze-baldintzak (egia-baldintzak, baierakoen 9 kasuan), bestetik, egiten denaren<br />
edukia. Hala, proposizio-eduki bera izan dezakete ilokuzio-indar desberdina<br />
duten esaldiek. esaterako, eñautek esandako (13) esaldiak:<br />
(13) “Joango naiz.” (promesa)<br />
eta leirek esandakoek<br />
(14) “eñaut etorriko da.” (baiespena)<br />
(15) “eñaut, etor zaitez!” (erregua)<br />
(16) “eñaut etorriko al da?” (galdera)<br />
proposizio bera dute; alegia,<br />
eñauT eTOrri,<br />
baina ilokuzio-indar desberdina.<br />
Galdera bat sortzen da azterketa hori ‘omen’i ezartzean: zeri egiten dio<br />
ekarpena ‘omen’ek, ilokuzio-indarrari ala proposizio-edukiari edo egia-baldintzei?<br />
Goiko adibidean, ‘eñaut’ek, ‘etor’ek eta ‘pro’ izenordain isilak proposizio-edukiari<br />
egiten diote ekarpena; aditz jokatuari dagozkion morfemak,<br />
‘al’ partikula, doinua edo entonazioa eta bere zeinu grafikoak, berriz, ilokuzio-indarra<br />
markatzeko bitartekoak dira. eta ‘omen’?<br />
9 Bost taldetan sailkatzen dira ilokuzio-indarrak, hizketa-ekintzaren ilokuzio-xedearen arabera; hiztunak<br />
ilokuzio-ekintza egitean duen gutxieneko asmoaren arabera, alegia (searle, 1969; Vanderveken,<br />
1990, 1991): baierakoak, konpromisozkoak, zuzentzekoak, agerbidezkoak eta adieraztekoak.<br />
Euskera. 2009, 54, 2-1. zatia, 843-883. Bilbo<br />
issn 0210-1564<br />
ZuBeldia, l.: ‘Omen’en <strong>zalantzak</strong> <strong>argitu</strong> <strong>nahian</strong>