Predikuak saindu batzuen biziaz (PDF, 3,69 MB) - Euskaltzaindia

Piarres Charritton
Edo lehen zazpi alegiak :
—« Belea eta Axeria », —« Kuia eta Ezkurra »,
—« Akerra eta Axeria », —« Abreak izurritearekin »,
—« Otsoa eta Bildotsa », —« Axeria, Otsoa eta Zaldia »,
—« Tupina eta Eltzea ».
Besteak aipatu gabeak :
—« Denboraz Moro Sarrasinaren eta Euskaldunaren artean gertaturiko gudu baten
gainean ».
Berrogei pertsu Nafarroako harmarriaz eta koroaz argiturik :
—« Eskualdunaren omore oneko kanta »,
—« Euskaldunen omore txarreko kanta »
—« Andredena Mariari » bi kantika.
Orotara Adema gaztearen 15 bat olerki, egileak berak 1850 irian bildu
zituenak. Sail berari jarraiki zitzaion Senpertar pertsularia 1851an ontzen
zituela « Martin eta Kattalin » izeneko pertsuak eta 1854ean berriz Abbadia-ren
Euskal Festetara bidaltzen zituela « Ameriketarako bidean » deituak.
Anartean 1853ko abenduaren 17an Baionan apezturik, Larresororat irakasle
zetorren Gratien Adema apez gaztea. Ondoko urtean berean ordea,
1854ean Hazparneko apezlagun izendatu beharra zen.
Iparraldeko Hiri Nausia bezala zen ordu haietan Hazparne herria. Bazen
hor gaindi orai bezenbat bizilagun, hots bost milako bat, nekazari, ilagin,
ehule, larru-apaintzale, zapatain, hargin, zurgin eta beste arotz. Horien guzien
artetik ditxolari, pertsulari ala pilotari asko, ororekin gogotik kurutzatzen
baitzen bikario berria. Adema Hazparnen zelarik, han sortua baitzen Manex
Hiriart-Urruty idazle aipatua (1859-1915), entzun omen zuen haurrean
kondatzen nola Ademak Hazparnen benedikatu zuen lehen ezkontza, jaun
« Gose » eta andere « Egarri »-rena izan zela eta Manex Tturla delako baten
arabera, ezkont-gaiei egin zien etsorta labur eta sarkorra honela izan omen
zen : « Jaun andere espos maiteak, egun hemen enekin duzue egitekoa. Bihar goizetik harat
ukanen duzue eiherazainarekin !» 6
Tturla iduriko beste gizon edo emazte mihi luze xorrotx zenbaiti zien nik
uste bikariak bota bere gisako errefera, « Hitzuntziak » izeneko kopla atera
zielarik, « Ikazketako mandoaren » airean :
« Gure herri xumetan zenbat hitzuntzi !
Zinez edo jostetan oro erasi,
Trebes, nahasi.
Beha daude zertan hobendun kausi,
Nori pitz auzi,
Deus ez nahiz bertzetan onik ikusi ». (berriz)
33