Predikuak saindu batzuen biziaz (PDF, 3,69 MB) - Euskaltzaindia

G. Ademaren biziaz eta lanez adituek zer dioten
6
bazuten haren ezpainek zerbeit, zerbeit erraiteko ! Batzuetan ezin atertua,
xaharra baitzen eta xaharra baino gehiago... koblakaria. Zer nahi bazakien
Eskual Herriaz, Eskual Herriko ohitzez, sinesteez, jaidurez, Eskual Herriko
xokoetan aditzen diren hizkuntza bereziez. Ez dut uste nehork maitatu duen
Eskual Herria bihotz kartsuago batekin eta ukan fede gehiago gure etorkizunean.
Arratsaldetan haren atseginik handiena Aldudako plazan batzu eta
bertzeekin eleketa artzea. Hemengo jendea argitua zaukan, ikusia, idekia,
ohartua izpirituko gauzer. Gogotik entzuten ere zuten orok, ez baita deus
jakintsun batentzat goxoagorik.
Artetan bazoan plazatik urruntxago. Begiak behar zituen ase hemengo
mendiek erakusten dituzten itxura pollitez, beharriak ibaiaren xurrungaz,
bularrak aire garbiz. Bazterraren ederrak osagarria emaiten zakon bai eta
liburuek hain ardura kentzen duten bihotzeko bakea.
Zer erranen dugu harek utzi koblez ? Eskualdunak bat bertzearen ondotik
ezartzera doatza, eskerrak baitiozkagu. Ja ezagun da zer ofiziale fina zen,
xuhurra, garbia. Orratza bezain xuxen lerrokatzen dauzkitzu behar diren
hitzak, iraziz, izartuz. Badaki zer erran, zer ez. Gogoeta bakotxari bere lekua
eratxikitzen dako, lumatik erortzera utzi baino lehen. Labur aireño bat ote
duenez bizkitartean ? Haria mehetto ? Idorxko ez ote duen orhatzen ? Aitortu
behar dugu beharria ez daukula hain gozoki hatzemaiten nola Elissanburuk
edo Dibarrartek.
Etzen norbeit kantuz adiaraztekoa itsasoaren ur uriak, zeruen eder handi
izigarria, lur gainaren itxura aldakorrak, gizonaren bihotzean ihalozkatzen
diren azturen orroa. Baditeke ere gure eskuara zaharrak hoinbertzeren erraitea
ez dezaken jasan, ez duelakotz hortako aski hitz, aski itzulika. Baditeke
eskualdun koblek ez dezaketen ukan, hurbilik ere, gauzek manatzen lioketen
hedadura edo indarra ; xume eta pollit baizik ez diren izanen beti, Eskual
Herriko bazterrak bezala...
Zenbeitek miretsi dukete, bertzalde, Zalduby ixur zadien, izkiriatzen zuen
aldi bakotx, erlisioneko gauzetarat. Bainan etzuken hortako behar apez.
Edozoin aipa dezan, apeza bere hartarat laster lerratzen ohi da. Onets
dezagun hargatik elizako zerez mintzatu denean dituela apaindu bere koblarik
hoberenak, zoin nahi izan dadien erlisioneaz bezenbatean gutarik bakotxak
bere barnean daukan sinestea. Irakurtzekoa da eta elizetan kantatzekoa,
bertze hanitzen artean, aldareko ostia sakratuak atera dakon bertsu andana.
Aldudan zabilaneko utzixea zuen bizkitartean hitz neurtzeak galdegiten
duen eta doi-doia aipatu dugun lan nekea. Jarraikitzen zen bakarrik egunean
eguneko ikusi edo aditu zituen larrienen paperean ezartzerat. Berrogoi urtez
holaxet izkiriatu ukan ditu arrats guziez, bat hutsegin gabe, bere berriak,