Predikuak saindu batzuen biziaz (PDF, 3,69 MB) - Euskaltzaindia

GRATIEN ADÉMA APEZA
Jean Hiriart-Urruty
Eskualdun bat hil da. Balinbazen eta izan bada egundaino egiazko
eskualdunik, hura zen. Eztut erran nahi eskualdunaren on-gaitz guziak oro
bazituela ; bainan haren gogoa, bihotza, lana, hots, haren izaite guzia, solas eta
urrats, Eskual Herriari, eskualduntasunari zatxikizkola, ba.
Eskuararen eta eskualdunen aipamena, zoin eder, zoin handi, zoin zahar,
leihorrez leihor, menderen mende, hel ahala urrun oro zauzkala, loria zen
haren aditzea.
Etzitzaioken beti jarraik, ez baitzuen gizagaixoak hasiz geroz baratzerik.
Bainan hain zen solas-egile maitagarria, haur ona : bere zaharrean ere
haur bat bere aita amez espantuka bezala mintzo beti Eskual Herriaz,
eskuaraz, Eskualdunez, non onerat baizik ez baitzitazken har haren ateraldiak.
Koplaria zen lehenetarik ; bainan egun zortzi mintzatuko gira hemen
Adéma zenaren kopla ederrez.
Egun bakarrik Eskualdunaz gira mintzo, eta apezaz. Apeztasuna eta
Eskualduntasuna, biak elgarrekin, zerbeit badira. Hitz dautzuet bazazkola
zerbeit Adéma zenari.
Eliza gizona zen : predikaria, kantaria ; gostu handia zuen elizaren
apaintzen, ba eta hortako jakitatea ere. Egon den herrietan bada harek
eginikako asko lan ; bera langile.
Bikari egon zen sei urte Hazparnen ; erretor Bidarrain hamar urte ; gero
Atharratzen hemezortzi. Azkenik Baionan kalonje. Han hil da eta Senperen
ehortzi, elizako ohoreak Baionako katedralean izanik.
Ehorzte horrek orhoit-arazten gitu Hazparnen bikari zelarik, 1858-an
izan baitzen izigarriko eritasun bat, sukar ustela, etxe bakarretik hiru, lau
jendetaraino ereman zituena (ez kolera denboran ; hura lau urtez lehenago
zen); orhoitzen gira entzunik batzuen eta bertzen ahotik, eriz eri zabilalarik,
kuraia handia erakutsi zuela.
Omen zion : sekulan egitekotz, orduan zitakela behar pilota partida eder
bat egin, jenden gogoaren arintzeko. Hura behar zen izan, uraren gainean
1