neki nekisa, Serigebisa...
neki nekisa, Serigebisa... neki nekisa, Serigebisa...
neki nekisa, Serigebisa... konfliqtebis marTvis safuZvlebi mozardebisaTvis meore gamocema Tbilisi 2007
- Page 2 and 3: This second edition of the “Confl
- Page 4 and 5: naxatebis avtori - manuSak kaloiani
- Page 6 and 7: naxatis avtori - manuSak SuSaniani
- Page 8 and 9: naxatis avtori - ana saroiani axalc
- Page 10 and 11: 10 konfliqti warmoaCens problemebs,
- Page 12 and 13: 12 konfliqti xSirad sakuTari intere
- Page 14 and 15: 14 sibrazis, an gaRizianebis gamoxa
- Page 16 and 17: 16 rogor SevwyvitoT konfliqtis eska
- Page 18 and 19: 18 konfliqti TavisTavad araa proble
- Page 20 and 21: 20 vaqcioT konfliqtebi ukeTesi urTi
- Page 22 and 23: 22 Tu konfliqti mxolod erTi mxaris
- Page 24 and 25: 24 konfliqti araa Sejibri, romelSic
- Page 26 and 27: 26 gamijneT erTmaneTisgan pirovneba
- Page 28 and 29: 28 urTieTmisaRebi gadawyvetilebis p
- Page 30 and 31: 30 yvela adamians Tavisi subieqturi
- Page 32 and 33: 32 problemis mogvareba iwyeba maSin
- Page 34 and 35: 34 mxareebs uCndebaT grZnoba imisa,
- Page 36 and 37: 36 problemuri situaciis mogvarebisa
- Page 38 and 39: 38 qcevis TanamSromlobiTi stili mim
- Page 40 and 41: 40 yalibdeba dadebiTi urTierTdamoki
- Page 42 and 43: 42 erTmaneTis interesebSi naTlad ga
- Page 44 and 45: 44 kultura - ganwyobebis, faseulobe
- Page 46 and 47: 46 unda Catardes winaswari kulturol
- Page 48 and 49: naxatis avtori - mariana guguliani
- Page 50 and 51: naxatis avtori - Tamar yuljaniSvili
<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa,<br />
<strong>Serigebisa</strong>...<br />
konfliqtebis marTvis safuZvlebi<br />
mozardebisaTvis<br />
meore gamocema<br />
Tbilisi<br />
2007
This second edition of the “Conflict Management Basics for Youth” is published in frames of the one year<br />
Program -Conflict Prevention through Environmental Awareness for Youth (COPE), implemented by CARE-<br />
Georgia and Center for Change and Conflict Management PARTNERS-GEORGIA in three districts of Samtskhe<br />
sub-region and Tsalka Town (Kvemo-Kartli region) since May’2006. The project funded by Austrian Development<br />
Agency (ADA), CARE/Austria and BP and its partners in implementation of BTC and SCP projects aimed to<br />
empower youth to contribute to the social and environmental development of their communities by increasing<br />
peace building capacities and environmental awareness of young leaders.<br />
<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa, <strong>Serigebisa</strong>...<br />
konfliqtebis marTvis safuZvlebi mozardebisaTvis<br />
meore gamocema<br />
© partniorebi – saqarTvelo<br />
Tbilisi, 2007<br />
publikacia moamzades: sofiko SublaZem, lela giorgobianma,<br />
milena miTagvariam, vaJa kvernaZem<br />
Tina asaTianma<br />
kompiuteruli dizaini da garekani: giorgi carciZe<br />
Sida gverdebis mxatvruli gaformeba: lazare gvimraZe<br />
daibeWda “qalTa poligrafiul servisSi”<br />
tel.: (995 32) 942 699, wps@ginsc.net, www.ginsc.net<br />
wignis garekanis dizainSi gamoyenebulia arqiteqturisa da samSeneblo menejmentis kompania „arsis”<br />
kedlis moxatulobis fragmenti.
sarCevi<br />
Sesavali.................................................................................................. 5<br />
1. konfliqtis arsi.............................................................................. 7<br />
ra aris konfliqti? .......................................................................................................... 9<br />
ra iwvevs konfliqtis gamZafrebas? ......................................................................... 13<br />
ra aris konfliqtebis mogvareba? ............................................................................ 18<br />
rogor unda moviqceT, rom Cveni konfliqti<br />
konstruqciulad gadawydes?..................................................................................... 26<br />
konfliqtebis alternatiuli gadawyvetis ZiriTadi principebi ................. 28<br />
subieqturi realobebi .................................................................................................. 30<br />
konfliqtis wyaroebi da tipebi ................................................................................. 33<br />
konfliqtebis marTvis strategiebi ........................................................................ 36<br />
problemebis erToblivi gadawyvetis principebi .............................................. 41<br />
konfliqtebis mogvareba da kultura ..................................................................... 43<br />
erTi forToxlis ambavi ............................................................................................... 47<br />
2. komunikacia konfliqtur situaciebSi ...................................49<br />
efeqturi komunikaciis modeli ................................................................................ 51<br />
rogor davexmaroT adamians misi problemebis mogvarebaSi .......................... 54<br />
barierebi komunikaciaSi .............................................................................................. 62<br />
`Tqven~ da `me~ - Setyobinebebi ................................................................................... 66<br />
rogor gamovxatoT grZnobebi ise, rom adamianebs ar vawyeninoT ............... 71<br />
asertiuloba ..................................................................................................................... 74<br />
konstruqciuli ukukavSiris unar-Cvevebi ........................................................... 78<br />
araverbaluri komunikacia.......................................................................................... 83<br />
efeqturi mosmena ........................................................................................................... 88<br />
xarT Tu ara aqtiuri msmeneli? ................................................................................. 93<br />
mosmenis unaris gaumjobeseba ................................................................................... 96<br />
3. yvela mxare imarjvebs!............................................................. 105<br />
molaparakebebi da konfliqtebis mogvareba...................................................... 106<br />
molaparakebebis mimdinareoba: ramdenime martivi wesi ................................. 108<br />
gunduri molaparakebebi: strategia da taqtika ............................................... 112<br />
rogor gavzardoT Cveni Sansebi molaparakebebis dros ............................... 119<br />
mediacia: molaparakebebi mesame mxaris daxmarebiT ........................................ 123<br />
4. TanatolTa mediacia ................................................................. 129<br />
konfliqtebis mogvarebis swavleba skolebSi ................................................... 130<br />
mediaciis programebi skolebSi .............................................................................. 133<br />
TanatolTa mediacia: ideidan saqmemde!............................................................... 138<br />
epilogis magivrad .......................................................................... 152<br />
wiTelquda - 2 .................................................................................................................. 153<br />
3
naxatebis avtori - manuSak kaloiani<br />
axalcixis #3 sajaro skola
Zvirfaso mkiTxvelebo!<br />
Sesavali<br />
21-e saukunis dasawyisis axalgazrda Taobas sakmaod swrafi cvlilebebis garemocvaSi uwevs<br />
cxovreba. Cveni samyaro mudmivad viTardeba: inergeba axali teqnologiebi, mcirdeba<br />
distanciebi da kacobrioba sul ufro swrafi nabijebiT miiwevs win. cxovrebis aseTi ritmiT<br />
gamowveuli stresi arTulebs adamianebs Soris keTilganwyobil urTierTobebs da sazogadoebaSi<br />
problemebis matebasac uwyobs xels.<br />
aseT garemoSi, moTminebasa da tolerantobasTan erTad, meti codna da unar-Cvevebia saWiro,<br />
raTa efeqturad gavumklavdeT Cvens irgvliv arsebul problemebsa da konfliqtur situaciebs.<br />
sxva sityvebiT rom vTqvaT, teqnikuri progresi adamianuri urTierTobebis teqnologiebis<br />
ganviTarebasac moiTxovs. migvaCnia, rom pirvel rigSi, swored mozardebma unda SeZlon<br />
erTmaneTTan iseTi efeqturi da nayofieri urTierTobis damyareba, romelic Riad, gulwrfelad<br />
da konstruqciulad warimarTeba. samwuxarod, Tanamedrove sazogadoebam ukve iswavla<br />
adamianebs Soris barierebis ageba da damangreveli iaraRis warmoeba. axla droa viswavloT am<br />
barierebis gadalaxva partnioruli urTierTobebis ganviTarebiTa da SemoqmedebiTi midgomiT.<br />
warmodgenili krebulis momzadebisas Cven, “partniorebi – saqarTvelos” TanamSromlebi,<br />
miznad visaxavdiT axalgazrda Taobis warmomadgenelTaTvis konfliqtebis mogvarebasTan<br />
dakavSirebuli saintereso sakiTxavi masalis miwodebas. konfliqtebis marTvis xelovnebaze<br />
naTeli warmodgenis Seqmnis mizniT krebulSi warmodgenili Tematikac, Sesabamisad,<br />
mravalferovania da zogjer gansxvavebul Tvalsazrissac asaxavs.<br />
gvinda aseve aRvniSnoT, rom es aris krebulis meore, specialuri gamocema, romelic ibeWdeba<br />
proeqtis “konfliqtis prevencia axalgazrdebSi garemosdacviTi cnobierebis amaRlebis<br />
saSualebiT” farglebSi da dafinansebulia avstriis ganviTarebis saagentos (ADA), qea avstriisa<br />
da kompania “bi pi”-sa da “baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenisa” da “samxreT kavkasiuri<br />
gazsadenis” proeqtebSi misi partniori kompaniebis mier. gamocemaSi Sesulia borjomis,<br />
axalcixis, adigenisa da walkis sajaro skolebis moswavleTa mier konfliqtis Temaze<br />
momzadebuli naxatebi da mokle moTxrobebi.<br />
vimedovnebT, rom krebuli “<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa, <strong>Serigebisa</strong>...” gamoadgeba ara mxolod mozardebs, aramed<br />
yvelas, vinc konfliqtebis mogvarebis sakiTxiTaa dainteresebuli.<br />
5
naxatis avtori - manuSak SuSaniani<br />
axalcixis #3 sajaro skola
1o ra aris konfliqti?<br />
o ra iwvevs konfliqtis gamZafrebas?<br />
o ra aris konfliqtebis mogvareba?<br />
o rogor unda moviqceT, rom Cveni konfliqti konstruqciulad gadawydes?<br />
o konfliqtis alternatiuli gadawyvetis ZiriTadi principebi<br />
o subieqturi realobebi<br />
o konfliqtis wyaroebi da tipebi<br />
o konfliqtebis marTvis strategiebi<br />
o problemebis erToblivi gadawyvetis principebi<br />
o konfliqtebis mogvareba da kultura<br />
o erTi forToxlis ambavi<br />
konfliqtis<br />
arsi<br />
7
naxatis avtori - ana saroiani<br />
axalcixis #3 sajaro skola
a aris<br />
konfliqti?<br />
ganmartebiTi leqsikonis Tanaxmad, sityva “konfliqti” –<br />
brZolas, Widils, urTierT dapirispirebas niSnavs. Cvens<br />
garSemo uamravi konfliqtia. zogi konfliqtebis Seqmnas<br />
cdilobs, sxvebi yvelafers akeTeben, raTa konfliqtebi<br />
aicilon Tavidan.<br />
ra moxdeba, Tu yvela konfliqti cxovrebidan erTianad,<br />
ukvalod gaqreba? es albaT warmosadgenadac Znelia, radgan<br />
dapirispireba, kamaTi, uTanxmoeba nebismieri jansaRi<br />
sazogadoebis ganuyofeli nawilia. adamianebs gansxvavebuli<br />
azrebi, miznebi da interesebi amoZravebT da es bunebrivicaa;<br />
amavdroulad, adamianebs Soris arsebuli amgvari gansxvavebebi<br />
konfliqtis warmoSobis potenciur SesaZleblobas qmnis. zog<br />
situaciaSi, konfliqtis gaRvivebisTvis mcire naperwkalic ki<br />
sakmarisia.<br />
konfliqtSi, rogorc wesi, sul cota ori mxare monawileobs.<br />
maT Tavisi mosazrebebi aqvT. isini sakuTari miznis miRwevas<br />
cdiloben da am gzaze dabrkolebas erTmaneTSi xedaven. isini<br />
erTmaneTs aRiqvamen, rogorc mowinaaRmdegeebs da zogjer,<br />
rogorc mtrebsac ki.<br />
konfliqti sxvadasxva doneze SeiZleba moxdes da sxvadasxva<br />
sakiTxTan dakavSirebuli dapirispirebiT iyos gamowveuli. igi<br />
konfliqti<br />
Cndeba maSin,<br />
rodesac<br />
sxvadasxva<br />
interesebi<br />
upirispirdeba<br />
erTmaneTs<br />
9
10<br />
konfliqti<br />
warmoaCens<br />
problemebs,<br />
romlebic<br />
moiTxovs<br />
gadawyvetas<br />
xdeba individebsa da jgufebs, organizaciebsa da qveynebs<br />
Soris da SeiZleba nebismier sakiTxs exebodes, dawyebuli<br />
mxareebs Soris arsebuli piradi urTierTobebiT da<br />
damTavrebuli politikiTa Tu religiiT.<br />
konfliqti Cndeba iq da maSin, sadac da rodesac Cndeba<br />
dapirispirebuli mxareebis Widili. martiv analogias<br />
mivmarToT: warmovidginoT manqana gzajvaredinze. manqanis<br />
erTi mgzavri marcxniv moiTxovs wasvlas, xolo meores –<br />
marjvniv urCevnia. Cndeba konfliqti. Tu adamians konfliqti<br />
“ar uyvars”, man SesaZloa, ukan daixios da daTmobaze wavides.<br />
xolo, Tu adamiani konfliqtur situaciebs ar erideba, igi<br />
ufro agresiuli xdeba da Tavisi “simarTlis” mtkicebas iwyebs.<br />
garegnulad es SeiZleba sxvadasxvanairad gamoiyurebodes,<br />
magram amgvari konfliqturi scenebi Cvens sazogadoebaSi<br />
ganuwyvetliv mimdinareobs.<br />
ra xdeba aseT dros da ra SeiZleba gavakeToT imisaTvis, rom ar<br />
davkargoT kontroli situaciaze da sakuTar Tavze? ra<br />
SeiZleba mogvitanos im didma energiam, romelic<br />
dapirispirebis fonze, umetes SemTxvevaSi, uaryofiTi emociis<br />
saxiT gvevlineba?<br />
am da sxva mraval sakiTxze dafiqrebam, SesaZloa, axleburad<br />
dagvanaxos samyaro, romelic winaaRmdegobebiTa da<br />
dapirispirebebiTaa savse. da Tanac, iqneb, konfliqts sxva<br />
kuTxiTac SevxedoT - konfliqti masSi CarTuli adamianebis<br />
gareSe ar arsebobs; adamianebisa, romlebic, miuxedavad<br />
konfliqtis Tanmdevi garkveuli diskomfortisa,<br />
gamocdilebas iReben da sakuTar warsulsa da awmyoze<br />
dayrdnobiT, samomavlo daskvnebsac akeTeben.<br />
modiT, davubrundeT gzajvaredinis magaliTs. SesaZloa, rom<br />
pirovneba, romelsac marcxniv surda wasvla, ubralod mSieria;<br />
mas surs marcxniv gaxveva, radgan iq, odnav moSorebiT, mas kargi<br />
restorani eguleba. analogiurad, SesaZlebelia, rom meore<br />
pirovnebasac marjvniv wasvlis sakuTari interesi hqondes,<br />
magaliTad, miaCndes, rom marjvniv gaxvevis SemTxvevaSi isini<br />
transportisgan Tavisufal quCaze gavlen da ufro swrafad<br />
da komfortulad imoZraveben.<br />
konfliqtis gaCenis erT-erTi ZiriTadi mizezi isaa, rom<br />
adamianebs sxvadasxva situaciebSi gansxvavebuli<br />
moTxovnilebebi da interesebi aqvT. konfliqti gvaZlevs
saSualebas davinaxoT meore adamianis Tvalsazrisi,<br />
movisminoT misi mosazreba da gavacnobieroT, Tu ratom<br />
gaaCnia mas Cvengan gansxvavebuli survilebi Tu<br />
moTxovnilebebi.<br />
modiT, ganvixiloT kidev erTi magaliTi – patara Temos<br />
ambavi:<br />
Temos cekvaze siaruli surs, mamamisi ki darwmunebulia, rom<br />
bavSvisTvis sporti, kerZod ki fexburTi – saukeTeso<br />
arCevania.<br />
Temo winaswar aRfrTovanebulia imis gafiqrebazec ki, rogor<br />
ifrens haerSi qarTuli cekvis elementebis Sesrulebisas; mas<br />
musikis TanxlebiT triali da bzriali izidavs. Temo<br />
darwmunebulia, rom cekva misTvis saxaliso da saintereso<br />
saqmianobaa. mas ar ainteresebs fexburTi; misi azriT,<br />
fexburTi damRleli da mosabezrebeli TamaSia. safexburTo<br />
moedanze xSiria Zaladoba da travmebi, Temo ki silaRes,<br />
xelovnebasa da musikas afasebs.<br />
Temos mama siamayiT ixsenebs fexburTis im SesaniSnav xanas,<br />
rodesac Tbilisis dinamo matCs matCze igebda, ibrZoda da<br />
imarjvebda, Tasebis Tasis mflobelic ki gaxda! mas axsovs,<br />
rogor TamaSobda fexburTs ezoSi, Semdeg rogor Sevida erTerT<br />
safexburTo klubSi da namdvili fexburTis TamaSi daiwyo.<br />
gundurma sportma igi brZolas da gamarjvebas miaCvia, iq<br />
miRebuli gakveTilebi ki mTeli cxovrebis ganmavlobaSi<br />
gamoadga. mama darwmunebulia, rom misma Svilma msgavsi<br />
gamocdilebis miRebis SesaZlebloba xelidan ar unda gauSvas.<br />
rogorc xedavT, mamasa da Svils Soris konfliqtia. rogor<br />
moviqceT?<br />
konfliqtis mogvarebis saukeTeso SesaZleblobas adamianebs<br />
Soris Ria urTierToba, azrebis urTierTgacvla iZleva.<br />
adamianebma unda isaubron imaze, Tu ra surT da ratom surT.<br />
rodesac erTi mxare gaigebs, Tu sad iRebs saTaves da riTia<br />
ganpirobebuli meore adamianis pozicia (misi survili an<br />
moTxovna), daZabulobis didi nawili gaqreba. Temos hgonia, rom<br />
mamamisi mkacrad da ulmoblad eqceva, radgan fexburTze<br />
siaruls aZalebs. mamas ki, Zalian uyvars Temo da misTvis igive<br />
sikeTe surs, rac Tavad miiRo fexburTisgan. mas miaCnia, rom<br />
cekvaze siaruli kacis saqme ar aris.<br />
konfliqti<br />
xSirad<br />
sakuTari<br />
interesebis<br />
garkvevaSi<br />
gvexmareba<br />
11
12<br />
konfliqti xSirad sakuTari interesebis gansazRvrasa da<br />
CamoyalibebaSi gvexmareba. is, vinc konfliqts gaurbis,<br />
faqtiurad, xelidan uSvebs am Sanss. maSasadame, miuxedavad<br />
imisa, rom konfliqtur situaciaSi monawileoba sakmaod mZimed<br />
da mtkivneulad aRiqmeba, arsebobs konfliqtebTan<br />
dakavSirebuli dadebiTi momentebic. kerZod:<br />
§ konfliqti warmoaCens problemebs, romlebic gadawyvetas<br />
moiTxovs;<br />
§ konfliqti iZleva cvlilebebisa da ganviTarebis<br />
saSualebas;<br />
§ konfliqti gvexmareba imis garkvevaSi, Tu vin varT Cven;<br />
§ konfliqti warmoadgens ganmuxtvis saSualebas;<br />
§ konfliqti SeiZleba iyos stimulis momcemi da azartuli;<br />
Tqven xom ar daumatebdiT raimes am CamonaTvals?<br />
gaxsovdeT, rom:<br />
§ konfliqti arsebobs yvelgan da yvelanair garemoSi, is<br />
cxovrebis ganuyofeli nawilia;<br />
§ konfliqti waagavs dramatul piesas an moTxrobas, Tavisi<br />
siuJeturi xaziT, Tanmxlebi movlenebiT, gmirebiTa da<br />
zogjer intrigebiTac;<br />
§ konfliqts mniSvnelobas Cven vaniWebT. konfliqts SeuZlia<br />
sabolood gadaamteros, an kidev ufro daamegobros<br />
adamianebi. is SeiZleba iyos damangrevelic (Tuki ar viciT<br />
rogor movagvaroT igi) da konstruqciulic (Tuki kargad<br />
vflobT konfliqtebis marTvis xelovnebas).<br />
§ konfliqts gaaCnia Tavisi ganviTarebis etapebi, rac<br />
mniSvnelovnad gansazRvravs misi mogvarebisaTvis saWiro<br />
Carevis tipsa da dros;<br />
konfliqtebi savsea safrTxiTa da SesaZleblobebiT.<br />
SemTxveviTi ar aris, rom sityva “konfliqtis” aRmniSvneli<br />
Cinuri ieroglifi ori nawilisgan Sedgeba, esenia “safrTxe” da<br />
“SesaZlebloba”.
a iwvevs<br />
konfliqtis<br />
gamZafrebas?<br />
miuxedavad TiToeuli konfliqtis unikalurobisa, yvela<br />
maTgans aqvs raRac saerTo. magaliTad, saerToa ganviTarebis<br />
is gza, romelsac gadis konfliqti aRmocenebidan ukidures<br />
gamZafrebamde.<br />
konfliqtis eskalaciis, anu gamZafrebis droc adgili aqvs<br />
qcevebis garkveul Tanmimdevrobas:<br />
† sawyisi qmedeba – garkveul fonze, konfliqtis<br />
gaRvivebisaTvis naperwklad ubralo sityva, an Jesti<br />
SeiZleba iqces. magaliTad, adamiani gviyveba aRSfoTebuli:<br />
“xeli amiqnia”, an “bavSvio, ase Tqva”. TavisTavad, arc xelis<br />
moZraobaSia raime problema da arc sityvaSi, magram im<br />
konkretul SemTxvevaSi isini konfliqtis sawyis qmedebad<br />
iqcnen.<br />
† problemebis gamravleba – situaciis damatebiTi<br />
problemebiT daxunZvla konfliqtis eskalaciis Semdegi<br />
safexuria. amiT adamiani, TiTqos imis demonstrirebas<br />
axdens, rom igi moCxubari sulac ar aris da ubralo mizeziT<br />
ar Caebmeboda dapirispirebaSi. magaliTad, arCilma Cais Wiqa<br />
gatexa. daRlili (es, SesaZloa foni iyos) deda gabrazebuli<br />
eubneba: “...marto es Wiqa xom ar aris, sul damimtvrieT<br />
13
14<br />
sibrazis, an<br />
gaRizianebis<br />
gamoxatvisas,<br />
pirvel rigSi<br />
aRwereT is<br />
konkretuli<br />
qceva, romelmac<br />
TqvenSi es<br />
grZnoba<br />
gamoiwvia<br />
WurWeli, maTematikac ar giswavlia, guSin qarTulSic cudi<br />
niSani miiRe da saerTod Seni upasuxismgebloba ukve<br />
autanelia, sakuTari Tavis meti araferi gainteresebs . . .”<br />
am magaliTSi naTlad Cans, Tu ramdeni problema “daxvavda”<br />
(zogjer, sawyisi problema aRarc gvaxsovs) da igrZnoba, Tu<br />
rogor agorda dapirispireba, gamwvavebis Semdeg doneze.<br />
† mtruli aliansebis Seqmna – bunebrivia, rom Tu<br />
konfliqti mwvavdeba, mxolod problemebis gamravlebiT ar<br />
SemovifarglebiT da imis Cvenebac gvinda, rom marto ar varT<br />
da Cvens Tvalsazriss sxva uamravi adamianic (sazogadoebis<br />
saukeTeso nawili) iziarebs. Tu “Wiqis gatexvis” magaliTs<br />
mivyvebiT, “. . . da amas marto me ar vambob, Senma<br />
maswavlebelmac miTxra, mamaSenic am azrzea da SoTa<br />
rusTavelsac xom uweria ...“.<br />
† komunikaciis damaxinjeba an Sewyveta – sawyisi<br />
probleba daviwyebulia. urTierTobaze aravin zrunavs.<br />
adamianebi xmas maRla uweven da sakuTari simarTlis<br />
mtkicebaze arian gadasuli. isini aRar usmenen erTmaneTs,<br />
an usmenen (ukeTes SemTxvevaSi) imisaTvis, rom ufro Zlieri<br />
kontrargumenti Camoayalibon, ufro “magrad daartyan<br />
mowinaaRmdeges”. gansxvavebuli azri aravis ainteresebs –<br />
konfliqtSi CarTul mxareebs igi mxolod aRizianebT.<br />
† mkacri, ukiduresi poziciebis dakaveba – Tu aRaravin<br />
usmens erTmaneTs, maSin raRa azri aqvs bevr laparaks.<br />
erTaderTi rasac vaxerxebT, sakuTari poziciis mokle<br />
formulirebaa da am poziciaze gamagreba, raTa “ver<br />
mogerion”.<br />
† dapirispirebuli mxarisaTvis zianis, tkivilis<br />
miyenebis mcdeloba – Tqvens winaSe “mteria”, romelic<br />
Tqvengan mxolod risxvasa da “zianis miyenebas” imsaxurebs.<br />
eskalaciis am etapze, Znelia ifiqro raime sasikeTo<br />
SesaZleblobis arsebobaze - aRarc problema gvaxsovs, aRarc<br />
urTierToba – mzad varT “gavanadguroT” mowinaaRmdege.<br />
konfliqtis eskalaciis sxva, aranakleb saintereso sqemebic<br />
arsebobs. aseTia, magaliTad, e.w. “eskalaciis kibe”, romlis<br />
yoveli momdevno safexuri konfliqtis Semdgom, ufro maRal<br />
dones asaxavs. rac ufro maRla avdivarT am safexurebze,<br />
konfliqtSi monawile meore mxarisadmi miyenebuli dartyma<br />
ufro da ufro gamanadgurebeli xdeba. TiToeuli safexuri<br />
garkveuli niSnebiT xasiaTdeba, romelTa saSualebiTac<br />
SeiZleba gairkves konkretuli konfliqtis eskalaciis done.
konfliqtis eskalacia iwvevs garkveul cvlilebebs adamianis<br />
qcevasa da gancdaSi. kerZod, am dros:<br />
§ konfliqtSi CarTuli meore mxare oponentad, an mtrad<br />
aRiqmeba;<br />
§ wina planze wamoiweva oponentis mxolod usiamovno da<br />
gamaRizianebeli Tvisebebi;<br />
§ adamiani ar iRebs pasuxismgeblobas sakuTar Tavze da<br />
cdilobs brali sxvas dasdos;<br />
§ pirovneba Caketili xdeba da cdilobs, rom ar gasces<br />
informacia, raTa mowinaaRmdegem es informacia Tavis<br />
sasargeblod ar gamoiyenos;<br />
§ adamiani ufro da ufro darwmunebuli xdeba sakuTari<br />
azris sisworeSi da uWirs misi Secvla;<br />
§ mxareebi ikaveben “me marTali var, is - ara!” pozicias da maT<br />
Soris komunikacia irRveva;<br />
§ dapirispirebuli mxaris nebismieri qmedeba aRiqmeba,<br />
rogorc mtruli - maxinjdeba aRqma.<br />
15
16<br />
rogor SevwyvitoT konfliqtis eskalaciis<br />
procesi?<br />
konfliqtis deeskalaciis ZiriTadi principebi SemdegSi<br />
mdgomareobs:<br />
· aiReT pasuxismgebloba sakuTar Tavze, grZnobebsa da azrebze;<br />
· SeecadeT, rom sxva adamianis qcevam ar gikarnaxoT sakuTari<br />
qcevis formebi, radgan yvela adamians aqvs arCevanis ufleba<br />
da is unda moiqces sakuTari eTikuri normebisa da<br />
Sexedulebebis Tanaxmad, miuxedavad imisa, Tu rogor<br />
moiqcevian sxvebi;<br />
· SeecadeT, rom gaiTvaliswinoT sxva adamianis interesebi - nu<br />
miejaWvebiT erTi fraziT gamoTqmul pozicias, mis ukan am<br />
adamianis moTxovnilebebi da interesebi Zevs.<br />
arsebobs kidev 7 principi, romelTa gaTvaliswineba xels Seuwyobs<br />
konfliqtis deesakalacias:<br />
† gamoxateT Tqveni grZnobebi sayveduris gareSe -<br />
konfliqtis dros aRZruli emociebi, rogorc wesi, uaryofiTi<br />
Seferilobisaa (ganrisxeba, siZulvili, wyena, guldawyveta da<br />
sxv.). isini braldebebisa da sayvedurebisaken gvibiZgebs, rac<br />
dapirispirebas mniSvnelovan simZafres hmatebs. umjobesia,<br />
SeatyobinoT adamians Tqveni grZnoba, da is konkretuli faqti,<br />
romlis gamoc es grZnoba gagiCndaT.<br />
† nu ganavrcobT sakamaTo sakiTxs, isaubreT konkretul<br />
problemaze – konfliqturi situaciisaTvis<br />
damaxasiaTebelia, rom mxareebi saubars ramodenime Temaze<br />
erTdroulad iwyeben. Sedegad viRebT dapirispirebis<br />
gamZafrebas da ara konkretuli problemis mogvarebas.<br />
SeecadeT, gamijnoT erTmaneTisagan konkretuli problemebi<br />
da saTiTaod imuSaoT maT gadawyvetaze.<br />
† nu moiSveliebT sxva adamianebs, an avtoritetebs –<br />
momxreebis Zieba da moxmoba konfliqtis gamwvavebis Semdeg<br />
safexurze gadagviyvans, kidev ufro gaarTulebs situacias,<br />
gaafarToebs dapirispirebis areals. umjobesia, rom sadao<br />
sakiTxze im adamianebma imuSaon, vinc aris konfliqtSi uSualod<br />
CarTuli.<br />
† ar gamoiyenoT sityvebi “yovelTvis” da “arasdros” -<br />
amgvari ganzogadeba, adamianis gaRizianebis garda arafers<br />
mogvitans. igi Tavis marTlebas daiwyebs, an kontrSetevaze
gadava, rac realuri problemis gadawyvetidan kidev ufro<br />
dagvaSorebs. isaubreT konkretul faqtze, an SemTxvevaze.<br />
† nu miawebebT sxva adamians “iarliyebs” - isini (mag.,<br />
“upasuxismgeblo”, “usindiso”, “arxeini”) ufro uaryofiTi,<br />
SefasebiTi damokidebulebisaTvis aris damaxasiaTebeli.<br />
adamians ki, ar uyvars, rodesac mas afaseben da Tanac<br />
uaryofiTad. umjobesia, saTqmeli naTlad, konkretulad da<br />
meore adamianisaTvis gasagebad gamoTqvaT.<br />
† nu CaudgebiT konfliqtSi CarTul sxva mxares jibrSi<br />
– aseTi damokidebuleba mniSvnelovnad SezRudavs Tqvens<br />
SesaZleblobebs. gamoiyeneT konfliqtis gadawyvetis<br />
sxvadasxva gzebi, isaubreT sxvadasxva SesaZlo variantebze.<br />
† nu miiRebT gadawyvetilebas gabrazebul gulze – aseT<br />
dros, Tqven uaryofiTi emociebiT xarT datvirTuli, rac<br />
gonebas gibindavT da Tvalsawiers giviwroebT. umjobesia, rom<br />
damSviddeT da problemaze muSaoba daiwyoT.<br />
17
18<br />
konfliqti<br />
TavisTavad<br />
araa problema.<br />
problemaa<br />
mougvarebeli<br />
konfliqti<br />
Semdegi ramodenime gverdis yuradRebiT wakiTxvis Sedegad,<br />
Tqven:<br />
· gaecnobiT ZiriTad cnebebsa da meTodebs, romlebsac<br />
konfliqtze, mis aridebasa da mogvarebaze saubrisas<br />
viyenebT;<br />
· ganixilavT konfliqtebis mogvarebis sxvadasxva xerxebsa<br />
da arsebul midgomebs;<br />
· ukeT CawvdebiT im konfliqtebs, romlebic Tavad gqoniaT<br />
cxovrebaSi.<br />
konfliqtis gansazRvra<br />
ra aris<br />
konfliqtebis<br />
mogvareba?<br />
sityva “konfliqts”, yoveldRiur cxovrebaSi sakmaod xSirad<br />
viyenebT da Sesabamisad, masze Cveni sakuTari warmodgenac<br />
gvaqvs.<br />
modiT, sanam kiTxvas ganagrZobdeT, ramodenime wuTiT<br />
SeCerdiT da dafiqrdiT. SeadgineT da CawereT konfliqtis<br />
Tqveneuli ganmarteba:<br />
_<br />
__________________________________________________________________________<br />
_
Tuki konfliqtis arsebul Teoriebs gadavxedavT, aRmoCndeba,<br />
rom sityva “konfliqtis” bevrnairi ganmarteba arsebobs,<br />
Tumca arc erTi maTgani araa universaluri:<br />
§ konfliqti – SeuTanxmeblobaa...<br />
§ konfliqti aris im gansxvavebebis gamovlena, romlebic<br />
erTmaneTis sawinaaRmdegod moqmedeben . . .<br />
§ konfliqti - realurad arsebuli gansxvavebidan<br />
gamomdinareobs, romelic marTvas saWiroebs; amasTanave,<br />
konfliqti garduvalia, exeba sakiTxs da ara pirovnebas, da<br />
bolos – igi energiis wyaroa.<br />
§ konfliqti dapirispirebis Sedegia, da ara mizezi.<br />
§ konfliqti TavisTavad, problema araa. problema -<br />
mougvarebeli konfliqtia. konfliqti cocxali arsebebisa<br />
da jgufebis zrdisa da ganviTarebis ganuyofeli nawilia.<br />
igi warmoiqmneba, rodesac erTmaneTs ori, an meti adamianis<br />
azri, interesi, an qceva ejaxeba.<br />
§ konfliqts uwodeben adamianebis, an adamianTa jgufebis<br />
swrafvas SeuTavsebadi miznebisken.<br />
§ konfliqti iseTi situaciaa, rodesac mxareebis ideebi,<br />
Sexedulebebi, interesebi, miznebi SeuTavsebadia, an<br />
mxareebi amas ase aRiqvamen.<br />
yvela SemTxvevaSi, konfliqti sul cota or pirovnebas an<br />
jgufs (anu, mxares) Soris ganviTarebul dapirispirebul<br />
urTierTobas gulisxmobs.<br />
SeadareT Tqveni ganmarteba, am ganmartebebs. raSia maTi<br />
msgavseba? riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan?<br />
konfliqti Zaladoba araa<br />
Cven ukve ganvmarteT konfliqti, magram albaT, arc Zaladobis<br />
ganmarteba iqneba zedmeti, radgan xSirad am or cnebas<br />
(movlenas) erTmaneTTan aigiveben.<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
konfliqti<br />
sazogadoebrivi<br />
cxovrebis<br />
ganuyofeli<br />
nawilia da<br />
xSirad<br />
sasikeTo<br />
cvlilebebis<br />
damaCqareblis<br />
rolSi gamodis<br />
19
20<br />
vaqcioT<br />
konfliqtebi<br />
ukeTesi<br />
urTierTobis<br />
safuZvlad<br />
Zaladoba - im qmedebebis, sityvebis, damokidebulebis,<br />
struqturebis, an sistemebis erTobliobaa, romelic fizikur,<br />
fsiqologiur, socialur, an ekologiur zians ayenebs<br />
adamianebs.<br />
konfliqti - cxovrebis ganuyofeli da xSirad Zalze<br />
saintereso, SemoqmedebiTi nawilia. azrTa sxvadasxvaobis,<br />
dapirispirebis mogvarebisaTvis Zaladobis gamoyeneba sulac<br />
ar aris aucilebeli. ufro metic, Tu konfliqtze muSaoba da<br />
misi mogvareba Zaladobis gareSe xdeba, mas ara mxolod winsvla,<br />
aramed urTierTobis mniSvnelovani gaumjobeseba mohyveba.<br />
konfliqti cvlilebisa da ganviTarebis safuZvelia, misi<br />
sawindaria. cnobilia, rom romis imperiis dangrevis ZiriTadi<br />
mizezi is iyo, rom man Secvlil pirobebTan (cvlilebebTan)<br />
Segueba ver moaxerxa.<br />
arsebobs uamravi literatura, gansakuTrebiT biznesis<br />
sferodan, sadac konfliqtis swored pozitiur mxareebzea<br />
yuradReba gamaxvilebuli; kerZod imaze, rom konfliqtis<br />
Sedegad:<br />
· adamianebi acnobiereben problemas<br />
· adamianebs SeaqvT situaciaSi saTanado cvlilebebi<br />
· xdeba miRebuli gadawyvetilebebis xarisxis gaumjobeseba<br />
· xdeba pirovnuli zrda da a.S.<br />
migaCniaT Tu ara, rom aucilebeli cvlilebebi, swored<br />
konfliqtis gziT miiRweva? iqneb gaixsenoT konkretuli<br />
magaliTi?<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_
sakuTari gamocdilebidan gamomdinare, SesaZloa, gagiWirdeT<br />
daTanxmeba konfliqtis dadebiT mxareebTan dakavSirebiT,<br />
Tumca amaze dafiqreba mainc Rirs. SeecadeT gaixsenoT iseTi<br />
situacia, sadac konfliqtma dadebiTi roli Seasrula. raSi<br />
mdgomareobda igi?<br />
sainteresoa, rom zogjer, konfliqtebze momuSave adamians misi<br />
ara mogvareba, aramed swored warmoCena uxdeba.<br />
magaliTad, adamianis uflebaTa damcvelebs bevr iseT<br />
konfliqtze uwevT saubari, romelic maTi Zalisxmevis gareSe<br />
uyuradRebod, an “miCumaTebuli” darCeboda.<br />
Tuki gavacnobierebT, rom konfliqti Cveni cxovrebis<br />
Tanmdevia da adamianebis urTierTobis yvela doneze arsebobs,<br />
imasac mivxvdebiT, rom Cven igi gvWirdeba, radgan xSirad, igi<br />
sasikeTo cvlilebebis damaCqareblis rolSi gamodis.<br />
maSasadame, Cveni mizani konfliqturi situaciebis aRmofxvra<br />
ki araa (rac SeuZlebelia da sazianoc), aramed imis codna, Tu<br />
rogor vmarToT isini. sxva sityvebiT rom vTqvaT, modiT erTad<br />
SevecadoT da gavigoT, Tu rogor SeiZleba konfliqtis marTva,<br />
raTa igi ukeTesi urTierTobis, ganviTarebisa da winsvlis<br />
safuZvlad vaqcioT.<br />
konfliqtis marTvis ramodenime<br />
gansxvavebuli midgoma<br />
konfliqtebis mogvarebis sferoSi, sakmaod bevri termini<br />
gamoiyeneba im saqmianobebisa da procesebis aRsawerad,<br />
romlebsac sabolood konfliqtis dasrulebamde mivyavarT.<br />
konfliqtebis arideba, mogvareba, daregulireba, gadawyveta,<br />
transformacia. rogor gavikvlioT gza terminebis am<br />
labirinTSi? iqneb, ganvixiloT isini, rogorc erTi procesis<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
interesebis<br />
Serigeba<br />
xSirad ufro<br />
advilia,<br />
vidre<br />
poziciebis<br />
21
22<br />
Tu konfliqti<br />
mxolod erTi<br />
mxaris<br />
sasargeblodaa<br />
mogvarebuli,<br />
is aucileblad<br />
iCens Tavs<br />
momavalSi<br />
erTmaneTze gadajaWvuli rgolebi? an, rogorc movlenebis<br />
gaSuqeba sxvadasxva kuTxiT?<br />
es terminebi Semdegnairad SeiZleba ganimartos:<br />
konfliqtis Tavidan arideba - miznad Zaladobis Tavidan<br />
aridebas isaxavs.<br />
konfliqtis mogvareba - Zaladobrivi qmedebebis Sewyvetasa<br />
da mSvodobiani SeTanxmebis miRwevas gulisxmobs.<br />
konfliqtis daregulireba - gulisxmobs Zaladobis<br />
SezRudvas da momavalSi mis Tavidan aridebas, mxareebis mxridan<br />
qcevis pozitiuri Secvlis gziT.<br />
konfliqtis gadawyveta - konfliqtis mizezebs exeba da<br />
axali, mtkice urTierTobebis agebas isaxavs miznad mxareebs<br />
Soris.<br />
konfliqtis transformacia – misi mizania konfliqtis<br />
negatiuri energiis pozitiuri socialuri da politikuri<br />
cvlilebebiT Secvla.<br />
TiToeuli maTganis gamoyeneba Zalze mniSvnelovania<br />
konfliqturi situaciis marTvisaTvis da TiToeuli maTgani,<br />
saboloo jamSi, mSvidobiani momavlis SenebaSi gvexmareba.<br />
kosovos konfliqtis magaliTi:<br />
1999 wels kosovoSi konfliqti mZvinvarebda, romelmac uamravi<br />
msxverpli da adamianebis masobrivi gadaadgileba moitana<br />
Sedegad. saWiro Seiqna muSaoba, rogorc mogvarebaze, aseve<br />
gadawyvetaze. amave dros, arsebobda adamianebis jgufebi, vinc<br />
ufro Sors ixedeboda da samomavlod amzadebda niadags. es<br />
adamianebi konfliqtis transformaciaze muSaobdnen. swored<br />
maT Seqmnes imis safuZveli da SesaZlebloba, rom omis<br />
dasrulebisTanave, sazogadoebaSi urTierTobebisa da<br />
socialuri institutebis Seneba dawyebuliyo.
poziciebi da interesebi<br />
konfliqtebis mogvarebis erT-erTi klasikuri ideaa mxareTa<br />
poziciebis (anu konkretuli moTxovnebis) da maTi realuri<br />
interesebis erTmaneTisgan gamijvna da gansxvaveba.<br />
interesebis Serigeba, xSirad ufro martivia, vidre<br />
poziciebisa, radgan, rogorc wesi, TiTqmis yovelTvis arsebobs<br />
am interesebis damakmayofilebeli ramodenime pozicia (da ara<br />
mxolod is erTi, romelsac mxareebi konkretul situaciaSi<br />
warmoadgenen).<br />
magaliTad, ori mezobeli kaklis xis gamo daobs. TiToeuli<br />
maTgani am xes iCemebs (ikavebs pozicias), ambobs, rom igi mis<br />
teritoriazea. kompromisis varianti ar Cans, xes orad ver<br />
gaWri. samagierod, Tuki am poziciebis ukan mdgom interesebs<br />
CavuRrmavdebiT, SesaZloa aRmoCndes, rom erT mezobels am xis<br />
nayofi (kakali) sWirdeba, xolo meores - misi totebiT Seqmnili<br />
Crdili. amdenad, maTi poziciebi erTmaneTs ewinaaRmdegeba,<br />
xolo interesebi namdvilad Tavsebadia.<br />
magaliTi uaxlesi istoriidan:<br />
kemp devidSi (aSS) gamarTuli molaparakebebi menaxem beginsa<br />
(israeli) da anvar sadaTs (egvipte) Soris sinais<br />
naxevarkunZulis statuss exeboda. molaparakebebis dros<br />
TiToeulma maTganma daikava pozicia, romlis mixedviTac mis<br />
qveyanas surda naxevarkunZulis sruli kontroli. ufro Rrma<br />
Ziebis Sedegad gairkva, rom israelis upirvelesi interesi iyo<br />
usafrTxoeba (mas Semdeg rac mezoblebTan ramodenime omi<br />
gadaitana). egviptelTa interesi iyo suvereniteti, radgan<br />
egviptis mier axali miRweuli iyo damoukidebloba. aman misca<br />
SesaZlebloba mxareebs gamoenaxaT gadawyveta, romelic<br />
akmayofilebda TiToeulis interesebsa da moTxovnilebebs<br />
sxvaTa interesebis xelyofis gareSe. sinai gadaeca egviptelebs<br />
(maT miaRwies TavianT mizans - suverenitets), magram ganiaraRda<br />
(israelma miaRwia Tavis mizans - usafrTxoebas). rogorc<br />
xedavT, konfliqtis gadawyveta SesaZlebeli gaxda mxareTa<br />
realuri interesebis Seswavlis Sedegad.<br />
23
24<br />
konfliqti<br />
araa Sejibri,<br />
romelSic<br />
unda<br />
gaimarjvo, is<br />
problemaa,<br />
romelic unda<br />
gadawyvito<br />
mogeba - mogeba<br />
israelisa da egviptis magaliTSi kargad Cans, rom konfliqtSi<br />
myofi mxareebi sakuTar interesebs ise aRiqvamen, rogorc<br />
absoluturad urTierT sawinaaRmdegos. qveynebi da erebi<br />
TavianTi liderebisgan erovnuli interesebis dacvas da sxvaTa<br />
damarcxebas elian (Tu, ra Tqma unda, konfliqti ganviTarda).<br />
aqedan SesaZlo gamosavalia an mogeba, an wageba (anu erTi igebs,<br />
meore agebs). arsebobs kompromisis (nawilobrivi daTmobis)<br />
variantic. xSirad, Zaladobrivi konfliqtebi orive mxaris<br />
wagebiT mTavrdeba. Tu mxareebs arc daTmobaze wasvla surT<br />
(kompromisi) da verc erTi meores morevas axerxeben (mogeba -<br />
wageba), SesaZloa, isini gacilebiT ufro uares mdgomareobaSi<br />
aRmoCndnen, vidre es sxva strategiis arCevis SemTxvevaSi<br />
iqneboda. samwuxarod, mxareebi amas gvian xvdebian, magram<br />
rogorc ki xvdebian, maSinaTve aqtiurad iwyeben muSaobas sxva<br />
– urTierTmomgebiani Sedegis misaRwevad.<br />
konfliqtebis mogvarebisas mniSvnelovania, rom Zalisxmeva<br />
swored urTierTmomgebiani Sedegis misaRwevad daixarjos.<br />
xSirad, konfliqtis mogeba-wageba principiT gadawyveta,<br />
faqtiurad konfliqtis mougvareblobas niSnavs. arsebobs<br />
mosazreba, rom Tu konfliqti mxolod erTi mxaris<br />
sasargeblodaa mogvarebuli, is momavalSi aucileblad iCens<br />
Tavs. konfliqtebis mogvarebis specialistebi naTlad<br />
miuTiTeben, rom konfliqtis gadawyvetis<br />
sicocxlisunarianobisaTvis iseTi gadawyvetis povnaa<br />
aucilebeli, romelic orive mxaris interesebs<br />
daakmayofilebda.<br />
mogvarebis sxvadasxva xerxi<br />
praqtikaSi, konfliqtis mosagvareblad yvelaze Sesatyvisi<br />
meTodis arCeva rig faqtorebzea damokidebuli: konfliqtis<br />
gamwvavebis doneze, masSi CarTul adamianebze, Zalauflebasa<br />
da resursebze, samomavlo gegmebze, grZnobebis siZlieresa da<br />
problemis sirTuleze. am TavSi SevexebiT konfliqtis<br />
mogvarebis yvelaze popularul xerxebs.<br />
molaparakebebi - es is procesia, romlis drosac konfliqtSi<br />
CarTuli mxareebi, konfliqtis daregulirebas/mogvarebas<br />
sakuTari ZalebiT cdiloben. es aris mxareebs Soris pirdapiri<br />
komunikaciis procesis damyareba, urTierTmisaRebi
SeTanxmebis miRwevisaTvis. es procesi mesame mxaris<br />
(fasilitatoris, mediatoris) Carevis gareSe mimdinareobs.<br />
zogjer, molaparakeba Zalze formaluri procesia, magaliTad,<br />
molaparakeba profkavSirebsa da menejmentis warmomadgenlebs,<br />
an ori qveynis samTavrobo delegaciebs Soris. ufro xSirad ki,<br />
araformalur, yoveldRiur procesTan gvaqvs saqme, rodesac<br />
magaliTad, ojaxis wevrebi televizoris gadarTvaze, an puris<br />
amotanaze kamaToben.<br />
mediacia – konfliqtebis mogvarebis erT-erTi procesia,<br />
romlis drosac dapirispirebuli mxareebi cdiloben<br />
uTanxmoebis mogvarebas mesame neitraluri mxaris, mediatoris<br />
daxmarebiT. mediatori aris miukerZoebeli profesionali,<br />
romelsac gaaCnia mediaciis procesis gaZRolis Sesabamisi<br />
kvalifikacia. is arasodes iRebs gadawyvetilebebs mxareebis<br />
nacvlad, is mxolod exmareba mxareebs sakuTari interesebis<br />
wardgenaSi, gaugebrobebis garkvevaSi, problemuri sakiTxebis<br />
gansazRvrasa da saboloo SeTanxmebis miRwevaSi. mediacia ar<br />
ganixilavs konfliqtSi CarTul mxareebs, rogorc “marTals”<br />
da “mtyuans”, is orientirebulia mxareebs Soris<br />
urTierTobebis SenarCunebasa da gaumjobesebazec ki.<br />
arsebobs kidev erTi procesi, romelic mimdinareobs mesame<br />
neitraluri mxaris CareviT, esaa problemebis erToblivi<br />
mogvareba. am proceduras mxareebs sTavazoben maSin, rodesac<br />
maT aqvT survili yvela sadao sakiTxi Tu problema<br />
erTmaneTTan TanamSromlobiT moagvaron. am SemTxvevaSi<br />
saqmeSi fasilitatori1 erTveba. fasilitatori aris<br />
miukerZoebeli mesame mxare, romelic Sesabamisi meTodebis da<br />
ileTebis gamoyenebiT uZRveba erToblivi muSaobis process da<br />
exmareba mxareebs gaaanalizon garkveuli problemebi, an sadao<br />
sakiTxebi, ganixilon isini sxvadasxva perspeqtividan da erTad<br />
gamonaxon uerTierTmomgebiani gamosavali. fasilitatori ar<br />
ereva Sinaarsobriv sakiTxebSi; samagierod igi aregulirebs<br />
TviT procesis mimdinareobas, akontrolebs dros, zrunavs<br />
dRis wesrigis dacvaze da imaze, rom yvela mxares procesSi<br />
monawileobis (sakuTari mosazrebis gamoTqmis) Tanabari<br />
SesaZlebloba mieces; yvelaferi es ki saboloo jamSi xels<br />
uwyobs ufro swrafi da efeqturi gadawyvetilebis povnas.<br />
1 fasilitatori (facilitator) – warmoiqmna inglisuri sityvidan<br />
“facilitate“, rac niSnavs gaiolebas, gaadvilebas, daxmarebas, xelis<br />
Sewyobas<br />
25
26<br />
gamijneT<br />
erTmaneTisgan<br />
pirovneba da<br />
problema<br />
rogor unda<br />
moviqceT, rom<br />
Cveni konfliqti<br />
konstruqciulad<br />
gadawydes?<br />
1. hkiTxeT sakuTar Tavs - iqneb arsebobs raRac, ris<br />
Sesaxebac jer araferi iciT? yovelTvis gaiTvaliswineT,<br />
rom bolomde verasdros gecodinebaT, Tu ra xdeba sxva<br />
adamianis TavSi. TiToeul adamians Tavisi Sexeduleba aqvs<br />
imaze, Tu ra aris mniSvnelovani da ratom. am gansxvavebul<br />
SexedulebebSi wvdomis unari didad gansazRvravs<br />
konfliqtebis mogvarebis unars. SeecadeT gaarkvioT, Tu ra<br />
xdeba. dasviT Ria SekiTxvebi, romlebic konfliqtis<br />
winapirobebis ukeT gagebaSi dagexmarebaT. is, Tu ras aniWeben<br />
mniSvnelobas adamianebi yovel konkretul situaciaSi,<br />
mniSvnelovnad ganapirobebs maT moqmedebas. Tu adamians<br />
Seecvala es warmodgenebi, misi ganwyoba da moqmedebac Seicvleba.<br />
2. gamijneT erTmaneTisgan pirovneba da problema.<br />
CamoayalibeT konfliqturi sakiTxebi, rogorc erToblivi<br />
problema, romelic TanamSromlobis gziT unda mogvardes.<br />
moerideT braldebebs da nu gamoTqvamT uaryofiT Sefasebebs<br />
sxvebis mimarT. naTlad CamoayalibeT Tqveni survilebi da<br />
erTad eZieT gadawyvetileba. azrebi da emociebi ise unda<br />
gamoxatoT, rom sasurveli Sedegebis miRwevis procesi<br />
gagiadvildeT. gaxsovdeT, rom adamianebis qmedebebis ukan,<br />
SesaZloa, dadebiTi zraxvebi imalebodes. xSirad isini ver<br />
axerxebdnen maT gamoxatvas.<br />
3. isaubreT naTlad, konkretulad da gulaxdilad.<br />
garkveviT CamoayalibeT, Tu ra naxeT, moismineT da ganicadeT<br />
iseTi, ramac gavlena moaxdina Tqvens Sexedulebebze mocemul
sakiTxTan dakavSirebiT. uambeT meore adamians, Tu ra aris<br />
TqvenTvis mniSvnelovani, ratom aris es mniSvnelovani, ras<br />
grZnobT da risi imedi gaqvT. gamoxateT Tqveni emociebi da<br />
survilebi konkretuli da garkveuli winadadebebiT. sTxoveT<br />
meore mxares, giamboT Tavisi SiSebisa da survilebis Sesaxeb,<br />
agrZnobineT, rom maT angariSs uwevT.<br />
4. SeinarCuneT kontaqti Tqvens oponentTan. konfliqtis<br />
dros oponentTan kontaqtis gawyvetas konfliqtis swrafi<br />
eskalaciis gamowveva SeuZlia. maqsimalurad ecadeT SeinarCunoT<br />
adamianTan kontaqti da imuSaveT Tqveni urTierTobebis<br />
gamosasworeblad maSinac ki, Tu konfliqturi sakiTxebi<br />
mougvareblad geCvenebaT. SeusruleT oponents romelime misi<br />
survilebidan, sul umciresi mainc, da sTxoveT man sanacvlod<br />
Tqveni, aseTive patara survili Seasrulos. miuxedavad<br />
SezRudulobisa, aseT qmedebebs urTierTobis dadebiTi<br />
mimarTulebiT Secvlis imedis ganmtkiceba SeuZlia.<br />
5. ecadeT ipovoT is moTxovnilebebi da interesebi, rac<br />
konkretuli poziciebis miRmaa damaluli. poziciebidan<br />
gamomdinare vaWroba xSirad CixSi gvaqcevs. gamoiZieT, Tu ra<br />
saWiroebebi da interesebi imaleba konkretuli moTxovnebis miRma<br />
da Semdeg gaarkvieT, arsebobs Tu ara raime sxva, alternatiuli<br />
da orivesTvis misaRebi gza, raTa es saWiroebebi da interesebi<br />
dakmayofildes. dabraleba, dadanaSauleba da negatiuri Sefaseba<br />
- emociebis gamoxatvis uunarobad CaTvaleT. aCveneT meore<br />
mxares, rom gesmiT misi da ar wamoegoT mis provokacias, rodesac<br />
igi Setevaze gadmova. kargad gaiazreT, Tu ra aris TqenTvis<br />
mniSvnelovani da mudmivad gaiTvaliswineT es konfliqturi<br />
situaciis ganmavlobaSi.<br />
6. gauadvileT Tqvens oponents konstruqciuli qcevis<br />
ganxorcieleba. SeecadeT ar gamoiwvioT Tqvens oponentSi<br />
TavdacviTi reaqciebi misi dadanaSaulebiT, gakritikebiTa Tu<br />
SefasebiT. Tu SegiZliaT, gamoxateT mis mimarT gulwrfeli<br />
pativiscema. aCveneT mas, rom zrunavT misTvis mniSvnelovan<br />
sakiTxebsa da saWiroebebze. momxdaris gamo pasuxismgeblobis wili<br />
sakuTar Tavzec aiReT.<br />
7. SeecadeT, konfliqts garedan SexedoT. gadaxedeT<br />
konfliqts da mis istorias mTlianobaSi. moiniSneT, Tu ra tipis<br />
qmedebebi ubiZgebdnen konfliqts eskalaciisaken, an piriqiT,<br />
anelebdnen mas. SeafaseT, Tu rogor SeZlebT konfliqtis Semdgom<br />
warmarTvas pozitiuri mimarTulebiT. ecadeT droulad mixedoT<br />
problemebs, Torem SesaZloa, isini msxvil konfliqtebSi<br />
gadaizardon.<br />
ecadeT<br />
ipovoT is<br />
interesebi,<br />
rac damalulia<br />
konkretuli<br />
poziciebis<br />
miRma<br />
27
28<br />
urTieTmisaRebi<br />
gadawyvetilebis<br />
povna<br />
SesaZlebelia<br />
konfliqtebis<br />
alternatiuli<br />
gadawyvetis<br />
urTierTmisaRebi gadawyvetilebis miReba SesaZlebelia<br />
- yovelTvis arsebobs kompromisze ukeTesi alternativa.<br />
kerZod, Tuki kompromisis SemTxvevaSi mxareebi erTi<br />
mimarTulebiT raRacas igeben, maT amave dros, garkveul<br />
daTmobebze wasvlac uxdebaT (isini sxva mimarTulebiT raRacas<br />
ageben). gancda imisa, rom adamianma waago (Tundac raRacaSi),<br />
gadawyvetilebis arastabilurobis safuZveli xdeba.<br />
konfliqtebis alternatiuli gadawyvetis meTodebiT,<br />
SesaZlebelia molaparakebis warmoeba da konfliqtis<br />
gadawyveta ise, rom yvela mxare mogebuli darCes. amgvari<br />
midgoma mxareebis winaSe axal, xSirad sruliad moulodnel<br />
SesaZleblobebs xsnis. amitomac uwodeben am models “mogebamogeba”<br />
models.<br />
“dakmayofileba” ar gulisxmobs<br />
mxolod materialur<br />
mogebas. xSirad, konfliqtze<br />
saubrisas, an miRebuli gadawyvetilebis<br />
Sefasebisas laparakia<br />
ekonomikur (materialur) mogebaze.<br />
es SeiZleba iyos miwa, fuli,<br />
Zalaufleba, gavlenis sferoebi.<br />
ZiriTadi<br />
principebi
gamocdileba gviCvenebs, rom davis mogvarebis Sedegad<br />
adamianma unda miiRos ara mxolod materialuri, aramed<br />
fsiqologiuri da proceduruli dakmayofilebac, rac xSirad<br />
misTvis gacilebiT ufro mniSvnelovania. pirovnebisaTvis<br />
gadamwyveti SeiZleba iyos swored is, rom man pativiscema,<br />
aRiareba igrZnos. an dainaxos, rom procesi samarTlianad da<br />
racionalurad, “sworad” warimarTa.<br />
mniSvnelovania, Tu rogor vmarTavT konfliqts. albaT,<br />
SegiZliaT gaixsenoT iseTi konfliqtebi, romlebic<br />
konstruqciulad warimarTa da sabolood mxareebis<br />
daaxlovebiTac ki damTavrda. ram ganapiroba amgvari<br />
pozitiuroba maSin, roca sxva uamravi konfliqti<br />
nerviulobisa da imedgacruebis mizezad iqceva xolme?<br />
konfliqtebis alternatiuli mogvarebis meTodebis erT-erTi<br />
amosavali principi imaSi mdgomareobs, rom mniSvnelovania ara<br />
mxolod kamaTis Sinaarsi, aramed isic, Tu rogor warimarTeba<br />
kamaTis procesi, rogor vawarmoebT molaparakebas.<br />
29
30<br />
yvela adamians<br />
Tavisi<br />
subieqturi,<br />
unikaluri<br />
emociuri<br />
samyaro aqvs<br />
saidan iciT ase zustad, Tu ra aris “realuri”? am SekiTxvas<br />
arsebobis yvelanairi ufleba gaaCnia, radgan xSirad adamiani<br />
Tavadve qmnis sakuTar realobas. anu, Cven gacilebiT meti<br />
gavlena gvaqvs egreT wodebul “obieqtur realobaze”, vidre<br />
es erTis SexedviT Cans. manam sanam adamiani ar gaacnobierebs,<br />
Tu ramdenad Zlieria es gavlena, bunebrivia, mas bevri verafris<br />
Secvla SeeZleba.<br />
umetesad Cven veyrdnobiT im amosaval debulebebs, rom:<br />
1.arsebobs mxolod erTaderTi realoba<br />
2.Cven mas vicnobT da<br />
3.sxva, vinc raRacas Cvengan gansxvavebulad “xedavs” - cdeba.<br />
swored amis gamo, xdeba xolme, rom Cven momentalurad<br />
uarvyofT im mosazrebebs, romlebic Cvens realobasTan<br />
TanxmobaSi ar modis.<br />
amave dros, Cvens interesebSia, rom naTeli warmodgena gvqondes<br />
imis Taobaze, Tu ra aris Cvens irgvliv “realuri”. vinaidan<br />
samyaros Cveneuli gageba Tu aRqma, faqtiurad Cveni warmatebis<br />
(warumateblobis) safuZvels warmoadgens.<br />
axla, sxvagvarad davsvaT SekiTxva:<br />
subieqturi<br />
realobebi<br />
SesaZlebelia, rom realoba aRmqmelisagan damoukideblad<br />
arsebobdes?
sityva “realobis” nebismier ganmartebaSi monawileobs<br />
mosazreba, rom mas kavSiri aqvs Cvens aRqmasTan. amitomac azri<br />
aqvs am ori sakiTxis - realoba da aRqma, erTmaneTTan kavSirSi<br />
ganxilvas. aRqma, Tavis mxriv, SegrZnebis organoebs<br />
ukavSirdeba.<br />
magaliTad, ori adamianidan, romlebic erTmaneTis gverdiT<br />
sxedan, erTs SeiZleba scxelodes da iniavebdes, xolo meore<br />
amave dros sicxes saerTod ver grZnobdes.<br />
Cveni samyaro Cveni sakuTari aRqmiT iqmneba. realoba Cveni<br />
warmodgenebis nayofi aris. aRqmis Cveneuli manera<br />
gansazRvravs Cvens realobas. ar arsebobs samyaros Secnobis<br />
saSualeba, an mecnieruli meTodi, romliTac adamiani<br />
“obieqturi”, “WeSmariti”, “sufTa” realobis aRmoCenas<br />
SeZlebda, realobisa, romelic yvela adamianma unda gaiziaros.<br />
sagnebi da adamianebi SeiZleba sul sxvadasxvagvarad<br />
warmogvidges, Tu mzeris mimarTulebas SevicvliT. erTi da<br />
igive saganic ki sxvadsxvanairad moCans imis mixedviT, Tu<br />
romeli perspeqtividan aRviqvamT mas.<br />
yvela adamians Tavisi subieqturi, unikaluri emociuri<br />
samyaro aqvs. erTi da igive obieqturad arsebul movlenas<br />
sxvadasxva adamiani Tavisi subieqturi realobidan<br />
gamomdinare sxvadasxvanairad aRiqvams. xSirad Cven gvgonia,<br />
rom konkretulma movlenam sxvaSic iseTive grZnobebi unda<br />
gamoiwvios, rac CvenSi. magram, faqtiurad, emociebs iwvevs<br />
ara esa Tu is movlena TavisTavad, aramed is azri, rasac Cven<br />
masSi vdebT.<br />
yvela adamians sakuTari Sinagani samyaro aqvs Tavisi wesebiT,<br />
romelsac am konkretuli adamianis unikaluri gamocdileba<br />
ganapirobebs. rodesac Cven vTxovT sxvas, Seicvalos Tavisi<br />
subieqturi realoba, faqtiurad es niSnavs imas, rom vcdilobT<br />
uari vaTqmevinoT mas sakuTar gamocdilebaze. nu moviTxovT<br />
sxvebisagan maTi grZnobebis Cvensaze misadagebas. problemas<br />
verasodes gadavwyvetT sxvisi subieqturi realobis Secvlis<br />
gziT. problemis mogvareba maSin iwyeba, rodesac Cven mzad varT<br />
gavugoT sxvas da vaRiaroT misi subieqturi samyaro.<br />
amitomac, azri ara aqvs problemebis mogvarebis imgvar<br />
mcdelobas, rodesac Cven vcdilobT gavarkvioT - Tu visi<br />
realobaa ufro realuri. umjobesia SevecadoT gavigoT, Tu<br />
erTi da igive<br />
obieqturad<br />
arsebul<br />
sagansa Tu<br />
movlenas<br />
sxvadasxva<br />
adamiani<br />
Tavisi<br />
subieqturi<br />
realobidan<br />
gamomdinare<br />
sxvadasxvanairad<br />
aRiqvams<br />
31
32<br />
problemis<br />
mogvareba<br />
iwyeba maSin,<br />
rodesac Cven<br />
mzad varT<br />
gavugoT sxvas<br />
da vaRiaroT<br />
misi subieqturi<br />
samyaro<br />
rogor Seiqmna Cveni gansxvavebuli realobebi da rogor gvsurs<br />
maTTan gamklaveba.<br />
zogierTi problemis mogvarebisaTvis, SesaZloa, realobis<br />
pirveli da meore rigis realobad dayofa dagvexmaros. pirveli<br />
rigis realobas warmoadgens gazomvadi realoba, xolo<br />
rodesac saubaria meore rigis realobaze aq saqme exeba<br />
subieqtur reaqciebs pirveli rigis realobaze.<br />
magaliTad, temperatura gazomvadia da igi pirveli rigis<br />
realobas ganekuTvneba. xolo, es gazomvadi temperatura<br />
“Tbili”, “civi”, Tu “cxelia” - meore rigis realobaa da amaze<br />
didxans SeiZleba kamaTi.<br />
Zalze xSirad xdeba am ori realobis erTmaneTSi areva. bevri<br />
(gansakuTrebiT politikosebi) erTmaneTSi urevs sakuTar<br />
Tvalsazriss, sakuTar subieqtur Sexedulebas da faqtebs, rac<br />
konfliqturi situaciebis mizezi xdeba. amitomac Zalze<br />
mniSvnelovania, davinaxoT gansxvaveba pirveli da meore rigis<br />
realobas Soris.
konfliqtis<br />
wyaroebi da<br />
tipebi<br />
imis mixedviT, Tu ra warmoadgens konfliqtis wyaros, arsebobs<br />
gansxvavebuli tipis konfliqtebi. konkretuli konfliqtis<br />
gadaWris gzebi da saSualebebi swored misi wyaroebisa da tipis<br />
mixedviT ganisazRvreba.<br />
informaciasTan dakavSirebuli konfliqtebi - xSirad,<br />
konfliqtis mizezad iqceva xolme araswori, damaxinjebuli,<br />
gansxvavebuli an arasakmarisi informacia.<br />
aseTi konfliqtebi Zalian xSiria; darwmunebulebi varT, rom<br />
Tqven gagaxsendebaT Sesabamisi magaliTi:<br />
aseT dros problemis mogvareba SesaZlebelia informaciis<br />
mopovebasTan dakavSirebul sakiTxebze molaparakebis gziT.<br />
mxareebi unda SeTanxmdnen imaze, Tu ra informacia sWirdebaT,<br />
rogor moipovon sando informacia da rodis SeiZleba<br />
CaiTvalos, rom mopovebuli informacia sakmarisia.<br />
urTierTdamokidebulebasTan dakavSirebuli konfliqtebi<br />
- am tipis konfliqtebi warmoiqmneba, rodesac<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
xSirad<br />
konfliqtis<br />
mizezia<br />
araswori,<br />
damaxinjebuli,<br />
gansxvavebuli,<br />
an arasakmarisi<br />
informacia<br />
33
34<br />
mxareebs uCndebaT grZnoba imisa, rom maT ar afaseben, ar uweven<br />
angariSs, ar aqceven yuradRebas. aseT konfliqtebs SesaZloa<br />
axasiaTebdes Zlieri emociuri foni, rac gaTvaliswinebuli<br />
unda iqnas maTi mogvarebisas.<br />
Tqven Tu gqoniaT amgvari gamocdileba?<br />
_<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
faseulobebTan dakavSirebuli konfliqtebi -<br />
faseulobebi CvenTvis imis sazomia, Tu ra aris kargi-cudi,<br />
samarTliani-usamarTlo, moraluri-amoraluri. amaze dava<br />
rTulia da aseT dros, saubari TiTqos CixSi eqceva xolme.<br />
SegiZliaT gaixsenoT msgavsi situacia?<br />
Tu faseulobebTan dakavSirebiT ganviTarebuli konfliqtis<br />
pirobebSi mxareebi kategoriul, absolutur formaSi<br />
gamoTqvamen TavianT mosazrebebs, maT Soris molaparakeba<br />
SeuZlebeli xdeba. amgvari konfliqtebis mogvarebis erT-erTi<br />
gzaa, TiToeuli mxaris mier sxvisi azris, misi mniSvnelovnebis,<br />
aRiareba. sasurvelia, mxareebma gaacnobieron, rom<br />
faseulobaTa es konkretuli sfero, maTi urTierTobis<br />
mxolod nawilia da arsebobs sxva (araerTi) maTTvis saerTo da<br />
savsebiT misaRebi faseulobac.<br />
gare struqturebTan dakavSirebuli konfliqtebi –<br />
zogjer, konfliqts masSi CarTuli mxareebisagan<br />
damoukidebeli gare Zala, struqtura iwvevs (magaliTad,<br />
kanonebi, adamianis socialuri rolebi, droiTi SezRudvebi,<br />
geografiuli da fizikuri faqtorebi).<br />
gaixseneT magaliTebi, rodesac adamianebi problemur<br />
situaciaSi maTi socialuri rolidan (maswavlebeli-moswavle,<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_
mSobeli-Svili, direqtori-qveSevrdomi, policieli-mZRoli),<br />
an raime sxva gare faqtoridan gamomdinare moqmedeben:<br />
aseT SemTxvevebSi, xSirad, konfliqtis romelime mxare arsebul<br />
problemas meore mxares miawers xolme. amitom, sasurvelia<br />
Sedges sakiTxis Ria, gulwrfeli ganxilva, ris Sedegadac,<br />
mxareebma, SesaZloa, gamonaxon Serigebis gzebi (Tundac<br />
situaciis struqturas veraferi mouxerxon).<br />
interesebTan dakavSirebuli konfliqtebi - amgvari<br />
konfliqtebis wyaroa moTxovnilebebis realuri, an<br />
moCvenebiTi SeuTavsebloba. sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />
interesTa konfliqti aRmocendeba, rodesac orive mxares<br />
erTi da igive, erTi SexedviT SeuTavsebeli interesi gaaCnia,<br />
an maTi interesebi erTmaneTTan srul dapirispirebaSi<br />
imyofeba.<br />
SeecadeT gaixsenoT da moiyvanoT interesebTan dakavSirebuli<br />
konfliqtis magaliTi:<br />
Semdeg TavSi motanilia ramdenime, konfliqtebis Teoriasa da<br />
praqtikaSi kargad cnobili magaliTi, romelic naTlad<br />
dagvanaxebs, rom interesebTan dakavSirebul konfliqtebTan<br />
muSaoba SesaZlebelia da aucilebelic.<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
35
36<br />
problemuri<br />
situaciis<br />
mogvarebisas<br />
udidesi<br />
mniSvneloba<br />
aqvs imas, Tu<br />
ra strategias<br />
airCeven<br />
konfliqtSi<br />
CarTuli<br />
mxareebi<br />
konfliqtebis<br />
marTvis<br />
strategiebi<br />
konfliqtur situaciaSi, samoqmedo gzis, anu qcevis<br />
strategiis arCeva konfliqtis marTvis umniSvnelovanesi<br />
komponentia. imisaTvis, rom igi efeqturad ganxorcieldes,<br />
mravali faqtoris gaTvaliswinebaa saWiro. gasaTvaliswinebelia<br />
situaciis Taviseburebebi, CarTuli mxareebi, mizani,<br />
konteqsti da a.S. es yovelive ki, saWiro unarebsa da codnas<br />
moiTxovs.<br />
is, Tu rogor umklavdebian adamianebi konfliqts,<br />
garkveulwilad asaxavs maT pirovnul midgomas cxovrebisadmi,<br />
qcevis normebs, warsul gamocdilebas, garemos zegavlenas da<br />
janmrTelobis mdgomareobasac ki.<br />
yoveli Cvengani, konfliqtur situaciaSi qcevis sxvadasxva<br />
stils iyenebs. sagulisxmoa ara mxolod is, Tu vinaa<br />
konfliqtSi CarTuli da ra mniSvnelobas aniWebs igi am<br />
problemas, aramed adamianis emociuri mdgomarebac da is, Tu<br />
ras moviazrebT sasurvel Sedegad. konfliqtis mogvareba<br />
damokidebulia, erTis mxriv, pirovnebis survilze da mzaobaze<br />
iTanamSromlos (anu daexmaros sxvebs miiRon is, rac maT surT)<br />
da meores mxriv, mis asertiulobaze (mis swrafvaze moipovos<br />
is, rac mas Tavad surs, oRond sxvisi survilebis<br />
gaTvaliswinebiT).
aqedan gamomdinare, yvela adamiani konfliqtis mogvarebis,<br />
sul cota, 5 stils iyenebs. ganvixiloT TiToeuli maTgani:<br />
1. ganrideba. es is qcevaa, rodesac adamianebi konfliqtSi<br />
CarTvas Tavs arideben. isini, Cveulebriv, mTlianad<br />
ganeridebian konfliqtis arsebiT problemas da faqtiurad,<br />
“gadian” TamaSidan. maT arc sakuTari survilebis dacva da<br />
gatana surT da arc sxvisi daxmareba. isini, interess ar<br />
gamoxataven da “es Cemi saqme araa” pozicias ikaveben.<br />
2. Segueba. am strategiis ganxorcielebisas adamianebi sxvebs<br />
eTanxmebian, raTa konfliqti airidon Tavidan. isini yvelafers<br />
akeTeben imisaTvis, rom sxva pirovnebas misTvis sasurveli ram<br />
miaRebinon, xSirad sakuTari Tavis sazaralodac ki.<br />
uTanxmoebis Tavidan aridebis mizniT, isini yvelanair<br />
moTxovnas asruleben. magaliTad, maT urCevniaT samuSao sxvis<br />
magivrad Seasrulon, imis nacvlad, rom am samuSaos Sesruleba<br />
Sesabamisi movaleobis mqone pirisagan moiTxovon.<br />
3. konkurencia. es Sejibris strategiaa. adamianebi<br />
upirispirdebian erTmaneTs da daoben imaze, Tu “vin aris<br />
marTali”. am adamianebs, pirvel rigSi ainteresebT, rom<br />
konfliqti maT sasargeblod gadawydes. sxvisi interesebis<br />
dakmayofileba maTTvis “dRis wesrigSi ar dgas”. isini sakuTar<br />
poziciebs Zalian mtkiced icaven da uWirT situaciis sxva<br />
TvaliT danaxva. magaliTad, isini SeiZleba daJinebiT<br />
moiTxovdnen, rom jgufis yvela danarCenma wevrma Tavisi<br />
movaleobis Sesruleba miatovos da miexmaros maTi saqmis<br />
droulad dasrulebaSi. is, vinc amgvar (Sejibris) strategias<br />
axorcielebs, xSirad, sjabnis (manipulirebas ukeTebs) Seguebis<br />
strategiis mimdevars.<br />
4. kompromisi. rodesac adamiani konfliqtis mosagvareblad<br />
kompromisze midis, mas erTis mxriv, raRacis “gaRebis” mzaoba<br />
aqvs, da meores mxriv – “miRebisa”. es ormxrivi daTmobaa da<br />
gulisxmobs miznis nawilobriv miRwevas da aseve,<br />
urTierTobebis sanaxevrod ganviTarebas. Tumca, ar aris<br />
gamoricxuli, rom es gza yvelaze kargi iyos mxareebisaTvis,<br />
konkretul situaciaSi. magaliTad, organizaciis romelime<br />
proeqtis emblemis Seqmnisas TanamSromlebi Tanxmdebian mis<br />
Sinaarsze, magram ver Tanxmdebian emblemis ferze. aseT<br />
SemTxvevaSi maT SeuZliaT daTmon feris TavianTi pirveli<br />
arCevani da ariCion iseTi, romelsac yvela ase Tu ise<br />
daeTanxmeba (arc wiTeli da arc mwvane - modi iyos lurji!). amis<br />
Semdeg, SesaZlebeli xdeba muSaobis mSvidad gagrZeleba.<br />
TiToeuli<br />
strategia<br />
SeiZleba iyos<br />
efeqturic da<br />
araefeqturic<br />
imis mixedviT,<br />
Tu rogor<br />
situaciaSi<br />
mivmarTavT<br />
mas<br />
37
38<br />
qcevis<br />
TanamSromlobiTi<br />
stili<br />
mimarTulia<br />
konfliqtSi<br />
CarTuli<br />
mxareebis<br />
interesebis<br />
dakmayofilebaze<br />
5. TanamSromloba. arsebobs situaciebi, rodesac saerTo da<br />
urTierTmomgebian SeTanxmebamde misvla aucilebelia.<br />
adamianebma unda iTanamSromlon. maT unda dainaxon, rom yvelas<br />
interesi sruladaa dakmayofilebuli. magaliTad, aseTia<br />
situacia, rodesac jgufis wevrebi sakuTar Tavs ganixilaven,<br />
rogorc gunds. isini SemoqmedebiTad muSaoben da problemis<br />
mogvarebaze arian mimarTuli. TanamSromlobis<br />
strategiisaTvis damaxasiaTebelia, rom miRweuli Sedegebi,<br />
zogjer, sagrZnoblad aRemateba mosalodnels.<br />
aq moyvanili xuTi strategiidan TiToeuli SeiZleba iyos<br />
efeqturic da araefeqturic imis mixedviT, Tu rogor<br />
situaciaSi mivmarTavT mas. rodis mivmarTavT qcevis ama<br />
Tu im stils, strategias? ra ganapirobebs ama Tu im<br />
strategiis arCevas? modiT, erTad vupasuxoT am kiTxvas.<br />
Cven SegijamebT strategiebis arss, xolo Tqven ecadeT<br />
TiToeul strategias moufiqroT iseTi situaciis magaliTi,<br />
romelSic es strategia yvelaze ufro efeqturi iqneboda.<br />
konfliqts Tavs varidebT, rodesac migvaCnia, rom is Cven ar<br />
gvexeba, masSi Cabma wvalebad ar Rirs, an ubralod ar gvinda<br />
masSi “cxviris Cayofa”. magaliTad:<br />
_<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
konkurencia-konfrontaciaze mivdivarT, vejibrebiT,<br />
rodesac darwmunebuli varT sakuTar ideebSi, maT sisworeSi.<br />
magaliTad:<br />
_<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
veguebiT, rodesac sxvisTvis Tavis mowoneba gvinda, an ar gvinda<br />
simSvidis darRveva, an ubralod miviCnevT, rom sakmarisi<br />
uflebebi ar gvaqvs. magaliTad:<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_
kompromisze mivdivarT, rodesac gveCqareba, an`da advilad<br />
gvinda SeTanxmebis miRweva. magaliTad:<br />
TanamSromlobas viyenebT, rodesac metoqes pativs vcemT,<br />
seriozul sakiTxze vmuSaobT da mtkice gadawyvetileba<br />
gvWirdeba; miRweuli Sedegis mimarT, yvelas gvinda gvqondes<br />
“sakuTrebis gancda”. magaliTad:<br />
konkurencia da TanamSromloba<br />
problemuri situaciebis mogvarebisas udidesi mniSvneloba<br />
aqvs imas, Tu ra strategias, qcevis ra stils airCeven<br />
konfliqtSi CarTuli mxareebi.<br />
qcevis konkurentuli stili, kerZo miznebis miRwevazea<br />
mimarTuli. metoqeebi sakuTari upiratesobisaken miiswrafian.<br />
adamianebs erTmaneTis mimarT stereotipebi uyalibdebaT, rac<br />
urTierTobebs arTulebs da konfliqtis erT-erT wyarodac<br />
SeiZleba iqces. konkurenciis SemTxvevaSi “mogeba - wageba”<br />
principi moqmedebs da Sedegad erTi mxare, meoris damarcxebis<br />
xarjze imarjvebs.<br />
konkurenciis dros aqtualuria:<br />
§ davamtkico, rom me marTali var, sxva ki - mtyuani;<br />
§ gamoviyeno momenti zemoqmedebis mosaxdenad;<br />
§ vajobo maRali xmiT saubarSi;<br />
§ movaxdino fizikuri zemoqmedeba;<br />
§ movTxovo, dammorCildes;<br />
§ movatyuo;<br />
§ movixmo momxreebi da Sevqmna aliansebi;<br />
§ movTxovo oponents daTanxmeba.<br />
qcevis TanamSromlobiTi stili mimarTulia konfliqtSi<br />
CarTuli mxareebis interesebis dakmayofilebaze. am dros,<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
39
40<br />
yalibdeba dadebiTi urTierTdamokidebuleba. moqmedebs<br />
“mogeba-mogeba” principi, rac yvela mxarisaTvis xelsayreli<br />
gadawyvetilebis miRwevas niSnavs. im SemTxvevaSi, rodesac<br />
mxareebs mogebis Sansi aqvT, isini urTierTSeTanxmebiT metad<br />
arian dainteresebulni.<br />
TanamSromlobisas aqtualuria:<br />
§ ganisazRvros konfliqtSi CarTuli mxareebis<br />
§<br />
moTxovnilebebi da interesebi;<br />
vizrunoT imaze, rom es moTxovnilebebi dakmayofildes;<br />
§ adeqvaturad<br />
Sexedulebebi;<br />
SevafasoT sxvisi Rirebulebebi da<br />
§ SemoqmedebiTad mivudgeT gadawyvetilebis miRebis process;<br />
§ gavmijnoT erTmaneTisagan adamiani da problema (problema<br />
ar davindoT, davindoT adamiani).
problemaze erToblivi muSaobis procesi Tanmimdvruli<br />
qmedebebis ganxorcielebas gulisxmobs. am qmedebebis<br />
etapobrivi Sesruleba warmatebis sawindaria. arsebobs<br />
problemaze erToblivi muSaobis ori mniSvnelovani faza -<br />
mosamzadebeli da sakuTriv problemis gadawyvetisa.<br />
mosamzadebeli faza:<br />
problemebis<br />
unda darwmundeT, rom Setakeba dasrulebulia. mxareebi imaze<br />
unda SeTanxmdnen, rom yvelas aqvs sakuTari azris gamoxatvis<br />
ufleba. Tuki jer kidev undobloba igrZnoba da braldebebi<br />
ar amowurula, umjobesia mxareebma gulaxdilad gamoxaton<br />
grZnobebi.<br />
SeTanxmdiT imaze, rom problema urTierTmisaRebi gziT unda<br />
gadawydes. procesi ar daiwyeba manam, sanam mxareebi ar<br />
darwmundebian, rom maTi interesebi gaTvaliswinebuli iqneba.<br />
SeTanxmdiT problemis gadawyvetis procesze, anu Semdgomi<br />
moqmedebis gegmaze, etapebze, raTa momavalSi ar aRmoCndes, rom<br />
Tqven sul sxva rames elodiT.<br />
problemaze muSaobis faza:<br />
erToblivi<br />
gadawyvetis<br />
principebi<br />
problemaze erToblivi muSaobis procesis umniSvnelovanesi<br />
etapia problemis formulireba, amitom nu dagenanebaT dro<br />
SeTanxmdiT<br />
imaze, rom<br />
problema<br />
urTierTmisaRebi<br />
gziT gadawydes<br />
41
42<br />
erTmaneTis<br />
interesebSi<br />
naTlad<br />
garkveva<br />
problemis<br />
erToblivi<br />
gadawyvetis<br />
procesis<br />
aucilebeli<br />
etapia<br />
imisaTvis, rom es etapi guldasmiT gaiaroT. am dros naTeli<br />
xdeba problemis Sinaarsi da is faqti, rom es problema yvela<br />
mxarisaTvis saerToa! amiT mxareebs TanamSromlobis saSualeba<br />
eZlevaT da isini ukve “saerTo saqmeze” zrunaven.<br />
Semdeg SeqmeniT gadawyvetilebebis, alternativebis nusxa;<br />
SeecadeT, rom ukritikod CamoyaroT variantebi. rac metia<br />
idea, miT ukeTesi.<br />
SearCieT yvela mxarisaTvis damakmayoflebeli alternativebi.<br />
nu SeecdebiT alternativaTa dawvrilebiT damuSavebas.<br />
airCieT perspeqtiuli ideebi da gamoyaviT urTierTmisaRebi<br />
kriteriumebi. Tu am dros viTareba daiZaba da kvlav grZeldeba<br />
saubari imaze, raSic ver rigdebiT, SeCerdiT da SeajameT<br />
erToblivi muSaobis dadebiTi Sedegebi (anu, CamoTvaleT is<br />
sakiTxebi, romlebic gadawyda). es iwvevs imis gancdas, rom<br />
mizani arc ise Sorsaa da molaparakebebis gagrZelebis stimuls<br />
iZleva.<br />
SeTanxmdiT gadawyvetilebis Sesrulebis meqnizmebze; amis<br />
gareSe xelSekrulebam, SesaZlebelia, ver imuSaos. darwmundiT,<br />
rom yvela mxarem kargad gaigo, Tu ra molodinebi arsebobs mis<br />
mimarT da mzadaa am molodinebis gamarTlebisTvis imuSaos.<br />
sruldeba Tu ara Tqvens mier erToblivad miRebuli<br />
gadawyvetileba? SeTanxmdiT, Tu rogor SeafasebT amas;<br />
problemaze erToblivi muSaobiT miRebuli gadawyvetilebis<br />
Sesrulebis process uyuradRebod nu datovebT. SeTanxmdiT<br />
Semowmebis konkretul vadebze da, saWiroebis SemTxvevaSi,<br />
dagegmeT axali Sexvedrebi, raTa ukve miRebuli<br />
gadawyvetilebis Sesrulebis srulyofaze imuSaoT.
konfliqtebis<br />
mogvareba da<br />
kultura<br />
Tu Cvens Soris arsebul<br />
gansxvavebebTan Seguebas ver vaxerxebT,<br />
is mainc movaxerxoT,<br />
rom am mravalferovnebas<br />
usafrTxo saarsebo garemo SevuqmnaT.<br />
j.f. kenedi<br />
miuxedavad imisa, rom konfliqti universaluria, misi<br />
gamoxatvisa da marTvis meTodebi yovel calkeul kulturul<br />
garemocvaSi gansxvavebulia. TiToeul kulturas, konfliqtis<br />
sakuTari koncefcia da misi marTvis sakuTari xerxebi da<br />
procesebi gaaCnia.<br />
kulturaze saubrisas, Cven ufro xSirad iseTi gamokveTili<br />
fenomenebi gvaxsendeba, rogoricaa: xelovneba, ena, sakvebi, an<br />
tansacmeli. magram kulturis cneba bevrad ufro rTulia,<br />
magaliTad, rwmena da faseulobebi aseve kulturis ganuyofeli<br />
nawilia. kulturuli faseulobani gansazRvraven imas, Tu<br />
rogor aRiqvamen adamianebi samyaros; amaSi konfliqtebis da<br />
maTi marTvis aRqmac Sedis.<br />
amdenad, kultura SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc ganwyobis,<br />
faseulobebis, rwmenisa da qcevis erToblioba, romelic TviT<br />
pirovnebis mieraa Seqmnili, an gadmoecema mas, rogorc misi<br />
jgufis socialuri gamocdileba.<br />
kultura ar aris ucvleli, an erTgvarovani ram da arc<br />
ubralod Cvevebisa da Cveulebebis krebuli; igi rTuli,<br />
situaciuri procesia. rogorc wesi, adamianebs mravali<br />
kultura aqvT xolme SeTvisebuli.<br />
43
44<br />
kultura -<br />
ganwyobebis,<br />
faseulobebis,<br />
rwmenebisa da<br />
qcevebis<br />
erTobliobaa,<br />
romelic an TviT<br />
pirovnebis mieraa<br />
Seqmnili, an<br />
gadmoeca mas<br />
socialuri<br />
gamocdilebis<br />
gziT<br />
Cven ar varsebobT izolirebulad. yoveli Cvengani garkveuli<br />
jgufis, garkveuli kulturis warmomadgenelia. aqedan<br />
gamomdinare, Cveni azrovneba, Tu qmedebebi im sxvadasxva<br />
aracnobieri ideebiT, varaudebiTa da wesebiTaa nakarnaxebi,<br />
romlebic am jgufis memkvidreobas warmoadgens. miuxedavad<br />
amisa, xSirad arc ki vacnobierebT, Tu rogor imoqmeda Cvenma<br />
kulturulma gamocdilebam Cvens azrebsa da moqmedebaze, da<br />
es gansakuTrebiT konfliqtebis gamocdilebas exeba. Tu<br />
gvinda, rom konfliqtebis (rogorc Cveni sakuTari, aseve sxvisi)<br />
efeqturi marTva viswavloT, aucilebelia gavarkvioT, Tu<br />
rogor ganixilavs konfliqtebs da maT mogvarebas, Cveni<br />
kultura.<br />
Cveni rwmena da faseulobebi zemoqmedeben, rogorc<br />
konfliqtSi myofi mxareebis urTierT-damokidebulebaze,<br />
aseve maT damokidebulebaze mesame mxaresTan, rac konfliqtur<br />
situaciaSi Zalze mniSvnelovania.<br />
gaixseneT raime magaliTi, rodesac kulturiT ganpirobebuli<br />
konkretuli Sexedulebebi, an qceva konfliqtSi CarTuli<br />
mxareebis urTierTobaze axdendnen gavlenas:<br />
kulturis konfliqtze zegavlenis Secnobis dros sasargebloa<br />
garkveuli ganzogadebebis gakeTeba, raTa saSualeba mogveces,<br />
rom erTi situaciidan miRebuli codna sxva msgavsi situaciis<br />
mimarTac gamoviyenoT. Tumca, unda gvaxsovdes, rom (1)<br />
adamianebSi yovelTvis iarsebebs individualuri sxvaobebi,<br />
Tundac erTi jgufis SigniT da (2) mxolod is faqti, rom<br />
adamiani amJRavnebs romelime jgufisTvis damaxasiaTebel<br />
niSnebs, ar niSnavs, rom igi am jgufis wevria (da piriqiT).<br />
kultura konfliqtebis mogvarebis<br />
Teoriasa da praqtikaSi<br />
konfliqtebis mogvarebis Teoria da praqtika, ZiriTadad<br />
dasavluri (evro-amerikuli) tradiciebis konteqstSi<br />
ganviTarda da im molodinebis, faseulobebisa da logikis<br />
matarebelia, romelic dasavluri kulturisTvisaa<br />
damaxasiaTebeli. Tumca, am sferoSi moRvaweoben adamianebi<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_
(magaliTad, norvegieli mecnieri iohan galtungi), romelTa<br />
naazrevsa da namoqmedarSi mniSvnelovnadaa Sejerebuli<br />
gansxvavebul kulturaTa wiaRSi dagrovili sibrZne.<br />
amasTanave, konfliqtebis mogvarebis tradiciuli Teoriebis<br />
mimarT gamoTqmuli pretenziebi sruliadac ar aris safuZvels<br />
moklebuli. es Teoriebi universaluri modelebisa da xerxebis<br />
agebas, konkretuli konfliqtis socialuri da kulturuli<br />
aspeqtebis gaTvaliswinebis gareSe cdilobdnen. magaliTad,<br />
jon bartonma, romelmac didi wvlili Seitana konfliqtebis<br />
mogvarebis e.w. generikuli Teoriis ganviTarebaSi, seriozuli<br />
kritika daimsaxura imis gamo, rom igi, kritikosebis azriT,<br />
kulturul sxvaobebs ver iTvaliswinebda.<br />
arsebobs mosazreba, rom konfliqtebis mogvarebis dasavlurma<br />
xedvam, verc sxva sakiTxebSi (saTemo mediaciaSi, diplomatiur<br />
molaparakebebSi, humanitarul daxmarebasa, Tu samSvidobo<br />
intervenciebSi) gaiTvaliswina aradasavluri Taviseburebani.<br />
xSirad, konfliqtis mogvarebaSi daxmareba kulturuli<br />
konteqstis, arsebuli adgilobrivi tradiciebis,<br />
institutebisa da resursebis gaTvaliswinebis gareSe igegmeba.<br />
1980-iani wlebis dasawyisSi praqtikosebma da Teoretikosebmac<br />
gamoTqves eWvi konfliqtebis mogvarebis dasavluri<br />
Teoriebisa da modelebis sandoobisa da gamoyenebadobis<br />
Sesaxeb.<br />
rogoraa SesaZlebelia konfliqtebis mogvarebis<br />
praqtikaSi kulturuli aspeqtis gaTvaliswineba?<br />
damokidebuleba kulturasa da konfliqts Soris mecnieruli<br />
Seswavlis sagania. samecniero literaturaSi uxvad gvxvdeba<br />
konfliqtebis da davebis mogvarebis eTnografiuli<br />
magaliTebi (CineTis, koreis da iaponiis mediaciis saukunovani<br />
tradiciebis CaTvliT). es magaliTebi gvTavazoben msoflioSi<br />
arsebuli konfliqtebis marTvisa da mogvarebis unikaluri<br />
meTodebis speqtrs.<br />
rogorc ukve vaxseneT, mecnierebi varaudoben, rom kultura,<br />
rogorc cneba, mZlavri analitikuri instrumentia; am<br />
mosazrebidan gamomdinare isini akritikeben konfliqtebis<br />
mogvarebisadmi kulturulad brma midgomebs da emxrobian<br />
konfliqtebis marTvisa Tu mogvarebis Teoriul da praqtikul<br />
safuZvlebSi kulturuli aspeqtis CarTvas. maTi azriT,<br />
nebismieri kulturaTaSorisi konfliqtebis mogvarebis win<br />
kulturaTaSorisi<br />
konfliqtebis<br />
mogvarebisas<br />
mniSvnelovania<br />
kulturuli<br />
konteqstis, anu<br />
arsebuli<br />
adgilobrivi<br />
tradiciebis,<br />
institutebisa<br />
da resursebis<br />
gaTvaliswineba<br />
45
46<br />
unda Catardes winaswari kulturologiuri analizi. yvelaze<br />
mcire, aseTma gamokvlevam unda gamoavlinos is faruli<br />
varaudebi da konfliqtis interpretaciebi, rac gaaCniaT<br />
konfliqtis mxareebsa da mediators (Suamavals).<br />
kulturologiuri analizis Catarebisas gaTvaliswinebul<br />
unda iqnas Semdegi momentebi:<br />
§ mxareebi: vin arian konfliqtSi CarTuli mxareebi? vis<br />
SeuZlia Seitanos wvlili mogvarebaSi, an vis Seexeba mxareTa<br />
mier problemis irgvliv miRebuli gadawyvetileba? mxareTa<br />
azriT, romeli pirovnebebis, an jgufebis interesebi unda<br />
iyos gaTaliswinebuli? rogor ganixilavs mxareTa<br />
kultura konfliqts, mis bunebas da rogori qceva iTvleba<br />
miRebulad konfliqtis dros?<br />
§ mesame mxare`konfliqtis momgvarebeli: ra<br />
faseulobebi, an ra ganwyobebia, romlebmac SesaZloa, mesame<br />
mxaris konfliqtSi monawileobis procesze iqonios<br />
gavlena? xom ar arsebobs romelime sxva kandidatura,<br />
romlis Carevasac mxareebi ndobis ufro maRali xarisxiT<br />
Sexvdebian?<br />
§ problemebi: rogoria arsebuli problemebi da ra awuxebT<br />
mxareebs? xom ar arsebobda mxareebs Soris raime problema<br />
warsulSi? rogor uyureben mxareebi aseTi tipis<br />
problemebs TavianTi kulturidan gamomdinare? rogor<br />
unda gadawydes msgavsi problemebi maTi kulturis<br />
CarCoebSi? ra faseulobebi, rwmena iqoniebs gavlenas<br />
situaciaze?<br />
§ procesi: konfliqtis mogvarebis ra tipis procesi<br />
Seesabameba yvelaze metad mxareTa kulturas? ra surT<br />
mxareebs procesisagan, ras moelian isini? sakuTari<br />
gancdebis moyolas? TavinTi simarTlis damtkicebas?<br />
gadawyvetilebis miRebas? SeTanxmebis miRwevas? an iqneb<br />
sulac bodiSis moxdas (an mosmenas)? rogori tipis mogvareba<br />
iqneba misaRebi mxareebisTvis (formaluri`araformaluri,<br />
sajaro`kerZo?) rogori ganrigi urCevniaT - xangrZlivi<br />
diskusiebi, Tu struqturirebuli Sexvedrebi?<br />
konfliqturi situaciis dros kulturuli sakiTxebis<br />
gaTvaliswineba konfliqtSi mesame mxaris Carevis procesis<br />
Sesatyvisobas gazrdis. Sesabamisad, misi efeqturobac<br />
gaizrdeba.
gvinda SemogTavazoT erTi patara igavi, romelsac boloSi<br />
morali aklia. moralis avtori Tavad Tqven iqnebiT. SeajameT<br />
is codna, rac ukve gagaCniaT konfliqtebis mogvarebasTan<br />
mimarTebaSi da moifiqreT am istoriis Taviseburi daskvna,<br />
morali, anu, sxva sityvebiT rom vTqvaT, is gakveTili, romelic<br />
gamotaneT misi wakiTxvis Sedegad. CawereT Tqveni mosazrebebi<br />
moTxrobis bolos gamoyofil specialur adilas.<br />
saRamoa. mama fexburTis matCs uyurebs televizoriT, magram<br />
komentatoris naTqvamidan wesierad erT sityvasac ver igebs,<br />
radgan misi ori gogona xmamaRla kamaTobs samzareuloSi. mama<br />
sabolood kargavs moTminebas da Sedis samzareuloSi, sadac<br />
irkveva, rom gogonebi macivarSi darCenili bolo forToxlis<br />
gamo Cxuboben. mama xmis amoRebis gareSe iRebs forToxals,<br />
aTavsebs xis dafaze da danis erTi dasmiT or Tanabar nawilad<br />
Wris. Semdeg, TiToeul gogonas Tavis kuTvnil wils awvdis,<br />
TviTon ki Wiqa wyals isxavs da amasobaSi xedavs, rom erT-erTma<br />
gogonam forToxlis guli SeWama, qerqi ki nagvis yuTSi<br />
moisrola; meorem ki, aseve gafcqvna forToxali, guli nagavSi<br />
gadaagdo, qerqi ki wvrilad daWra da namcxvris gamosacxobad<br />
gamzadebul comSi Seuria.<br />
morali:<br />
erTi<br />
forToxlis<br />
ambavi<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
47
naxatis avtori - mariana guguliani<br />
varxanis sajaro skola
2o efeqturi komunikaciis modeli<br />
o rogor davexmaroT adamians misi problemebis mogvarebaSi<br />
o barierebi komunikaciaSi<br />
o ``Tqven`` da ``me`` - Setyobinebebi<br />
o rogor gamovxatoT grZnobebi ise, rom adamianebs ar vawyeninoT<br />
o asertiuloba<br />
o konstruqciuli ukukavSiris unar-Cvevebi<br />
o araverbaluri komunikacia<br />
o efeqturi mosmena<br />
o xarT Tu ara aqtiuri msmeneli?<br />
o mosmenis unaris gaumjobeseba<br />
komunikacia<br />
konfliqtur<br />
situaciebSi<br />
49
naxatis avtori - Tamar yuljaniSvili<br />
abasTumnis sajaro skola
efeqturi komunikacia myardeba im SemTxvevaSi, Tuki<br />
adamianebi erT martiv princips icaven – fokusirebas<br />
maTTan urTierTobaSi myof adamianze, partniorze<br />
akeTeben. Tanac, yuradRebas ara marto naTqvamis<br />
Sinaarsze amaxvileben, aramed mosaubris grZnobebzec.<br />
gaixseneT adamiani, romelTanac gsiamovnebT urTierToba.<br />
raSia misi xibli? rogoria igi urTierobisas?<br />
kargi komunikatori interess avlens misi partnioris mimarT.<br />
igi, meore adamianis naTqvamis mxolod Sinaarsobriv maxeSi ar<br />
ebmeba, aramed im grZnobebsac wvdeba, romelic am naTqvamis<br />
miRma imaleba.<br />
ra aris Sinaarsi<br />
efeqturi<br />
komunikaciis<br />
modeli<br />
Sinaarsi Setyobinebis is nawilia, romelic pasuxobs kiTxvaze -<br />
“ra”, anu Setyobinebis sakiTxi, sagani. garkveulwilad, misi<br />
raodenobrivi Sefaseba SesaZlebelia, igi gazomvadia. mas<br />
SeuZlia gamoiwvios susti, an sakmaod Zlieri emociuri<br />
reaqcia. yvela uTanxmoeba da kamaTi, ufro xSirad,<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
kargi<br />
komunikatori ara<br />
mxolod<br />
yuradRebiT<br />
usmens naTqvamis<br />
Sinaarss, aramed<br />
cdilobs Cawvdes<br />
im grZnobebsac,<br />
romlebic am<br />
naTqvamis miRma<br />
imaleba<br />
51
52<br />
ar arsebobs<br />
swori an<br />
araswori<br />
grZnoba;<br />
adamians ver<br />
etyvi, rom misi<br />
grZnoba<br />
WeSmaritia an<br />
yalbi<br />
Setyobinebis Sinaarsis irgvliv xdeba xolme. “marTali xar!” an<br />
“Sen cdebi!” - SinaarsiT gamowveuli gamoTqmebia. mogeba, an<br />
wageba swored im komunikaciis Sedegia, romelic Sinaarszea<br />
fokusirebuli.<br />
Sinaarsi adamianisaTvis mniSvnelovania, radgan is - samsaxurs,<br />
finansebs, bavSvebs, saxls, manqanebs, religias, dros,<br />
politikas, skolas, modas da a.S. exeba. magram, Sinaarsze<br />
metismetad koncentrirebas SeuZlia areuloba gamoiwvios.<br />
erTmaneTis sityvebze gamokidebam, SesaZloa, adamianebs mizani<br />
daaviwyoT. aseT situaciaSi, isini problemis mogvarebis<br />
nacvlad, erTmaneTis sityvieri dajabvnis uazro SejibrSi<br />
ebmebian. Sinaarsze zedmeti fokusirebis savalalo Sedegebis<br />
mowmeni vxdebiT, magaliTad, zogierTi politikosis<br />
satelevizio debatebis dros.<br />
ra aris grZnoba?<br />
grZnoba Setyobinebis is nawilia, romelic adamianis<br />
damokidebulebas asaxavs da pasuxobs kiTxvaze “rogor?” anu,<br />
es aris Setyobinebis miRma arsebuli emociuri foni. grZnobaze<br />
ufro Tvisobriv terminebSi vsaubrobT, vidre raodenobrivSi.<br />
ar arsebobs swori, an araswori grZnoba. adamians iSviaTad<br />
veubnebiT, rom misi grZnoba WeSmaritia, an yalbi. albaT,<br />
swored imitom, rom es misi grZnobaa da man Tavad icis, rasac<br />
grZnobs. grZnobaze fokusirebisas aRar arsebobs “mogeba” da<br />
“wageba”. Tu adamiani gaigebs meore adamianis grZnobebs, da<br />
pativscemas gamoavlens maT mimarT, es mxolod ndobis<br />
atmosferos gaaZlierebs urTierTobaSi. amgvari “gagebis”<br />
situaciaSi keTilad ganvewyobiT xolme da imis survilic<br />
gviCndeba, rom sxvas aseve gagebiT movekidoT.<br />
efeqturi komunikaciis sargebeli<br />
1. efeqturi mosmena<br />
adamianebi, romlebic mTeli “gulisyuriT” usmenen, mosaubris<br />
grZnobebze arian fokusirebuli, Tanac gansjisa da Sefasebis<br />
gareSe – efeqtur msmenelebad iTvlebian xolme. amgvari<br />
qceviT, isini interess, zrunvasa da gagebas amJRavneben<br />
mosaubris mimarT, rac maTi warmatebuli urTierTobis<br />
sawindaria.
2. efeqturi pasuxis gacema<br />
meore dadebiTi momentia - pasuxi, romliTac msmeneli<br />
mosaubres gulaxdili da Tavisufali saubris gagrZelebas<br />
uadvilebs. pasuxebi, sadac sworad aris asaxuli mosaubris<br />
grZnobebi da Setyobinebis Sinaarsi, Taviseburi sarkis rols<br />
asruleben. maTi daxmarebiT mosaubre ukeT erkveva sakuTar<br />
grZnobebSi da xvdeba, Tu realurad ra damokidebuleba aqvs im<br />
sakiTxisadmi, romelzec saubrobs. grZnobebSi garkveva<br />
urTierTgagebisa da urTierTpativiscemis atmosferos<br />
Camoyalibebas uwyobs xels, rac TavisTavad, gaumjobesebul<br />
komunikacias niSnavs.<br />
3. efeqturi komunikaciis meSveobiT problemebis<br />
nayofieri mogvareba<br />
efeqturi mosmena da saubris wamaxalisebeli pasuxebi<br />
problemis nayofieri mogvarebis sawindaria. sayuradReboa,<br />
rom xSirad, konfliqtis mougvarebloba Sinaarsobrivi<br />
sakiTxebis irgvliv arsebuli SeuTanxmeblobis brali sulac<br />
ar aris, aramed (da es gacilebiT ufro mniSvnelovania) imis,<br />
rom adamianebis grZnobebia ugulebelyofili, an<br />
gaufasurebuli. maTi grZnobebis aRiarebis SemTxvevaSi,<br />
adamianebi ufro xalisianad da SemoqmedebiTad udgebian<br />
problemis mogvarebas da ufro advilad midian<br />
urTierTmisaReb da urTierTmomgebian SeTanxmebamde.<br />
53
54<br />
dasawyisisaTvis, rac SeiZleba adre unda davinaxoT<br />
simptomebi, romlebic adamianis problemaze mianiSneben. amis<br />
Semdeg ki, mis dasaxmareblad garkveuli RonisZiebebis<br />
ganxorcielebac SeiZleba.<br />
sayovelTaod cnobilia, rom adamianebi sakuTari problemebis<br />
Sesaxeb Riad da Tavisuflad ar saubroben. xandaxan gviWirs<br />
sakuTari grZnobebis sityvebiT gamoxatva. saqmes isic<br />
arTulebs, rom sazogadod vSiSobT da ar gvsiamovnebs, rodesac<br />
Sefasebis obieqti vxdebiT, Tanac Tu es Sefaseba uaryofiTia.<br />
zemoqmedeba kidev ufro Zlieria, rodesac “Semfasebeli”,<br />
CvenTvis mniSvnelovani pirovnebaa (magaliTad, saukeTeso<br />
megobari, an ufrosi adamiani).<br />
maSinac ki, rodesac adamiani Tavisi problemis Sesaxeb saubars<br />
bedavs, igi rogorc wesi, amas naTeli da erTmniSvnelovani<br />
SetyobinebiT ar, an ver akeTebs.<br />
arsebobs garkveuli signalebi, romlebic migvaniSneben, rom<br />
adamians problema gauCnda. igi:<br />
· sityvaZunwi xdeba<br />
· cud xasiaTzea<br />
· Tvals garidebT<br />
· advilad Riziandeba<br />
· SedarebiT naklebad iRimeba<br />
rogor<br />
davexmaroT<br />
adamians misi<br />
problemebis<br />
mogvarebaSi
· uxalisoa da daTrgunuli<br />
· ufro nela, an ufro swrafad dadis<br />
· dabneulia<br />
signalebi problemis arsebobaze migvaniSnebs, magram arafers<br />
gveubneba Tavad problemis xasiaTis Sesaxeb. ase rom, yvelaze<br />
rTuli saqme jer kidev gasakeTebelia – adamians misi<br />
problemis SecnobaSi unda davexmaroT. imasac ki, vinc Riad da<br />
Tavisuflad saubrobs problemis Sesaxeb, xSirad bolomde<br />
kargad ara aqvs gacnobierebuli realuri problema. adamiani<br />
problemis arsSi mxolod maSin iwyebs wvdomas, rodesac mas<br />
eZleva saSualeba gamoxatos sityvebiT sakuTari grZnobebi, an<br />
Tundac Sesavali fraza warmoTqvas:<br />
“marTlac rom gabrazebuli var”<br />
“dRes marcxena fexze avdeqi”<br />
“daiviwye”<br />
“es ase unda momxdariyo”<br />
“Tavi damanebeT”<br />
“yovelTvis raRac xdeba xolme”<br />
“xandaxan survili maqvs yvelafers Tavi davanebo”<br />
“gamagiJebs es yvelaferi...”<br />
“ra davaSave amisTana!”<br />
…da ase Semdeg.<br />
SeuZlebelia, vinmem zustad icodes, Tu ra xdeba meore<br />
adamianis gunebaSi. amitom, aseT dros, varaudebis agebas<br />
viwyebT. es varaudebi, rogorc wesi, am adamianisagan momavali<br />
sityvieri da usityvo signalebis gaSifvris (dekodirebis)<br />
safuZvelze gviCndeba.<br />
yvelaferi imiT iwyeba, rom gadamcems uCndeba garkveuli<br />
grZnoba – vTqvaT, erTgvari daukmayofilebloba Sinagani<br />
daZabulobis gamo<br />
SeuZlebelia<br />
vinmem zustad<br />
icodes, Tu ra<br />
xdeba meore<br />
adamianSi<br />
55
56<br />
mimRebs ar SeuZlia icodes, Tu ra xdeba gadamcemis pirad<br />
samyaroSi. Tu am ukanasknels surs vinmes raime acnobos, man jer<br />
Sesabamisi kodi unda amoirCios, romliTac sakuTar grZnobebs<br />
gamoxatavs.<br />
Semdeg gadamcemi agzavnis kodirebul gzavnils; vTqvaT,<br />
sityvier cnobas.<br />
xarT ra mimRebis rolSi, Tqven ismenT am kods da iwyebT<br />
dekodirebis process. dekodirebis Sedegad miRebuli<br />
informaciidan Tqven varaudobT, an akeTebT daskvnas, Tu ras<br />
ganicdis gadamcemi. davuSvaT, Tqven daaskveniT, rom gadamcemi<br />
aris Zalian imeddakarguli.<br />
es naxati aris pirovnebaTSorisi komunikaciis procesis<br />
vizualuri sqema. rodesac adamiani ubralod raRacas<br />
gamoTqvavs, es ar aris komunikacia. komunikaciis process
ganekuTvneba rogorc gadamcemis gamonaTqvami, aseve<br />
mimRebis STabeWdileba. efeqtur, anu srulyofil<br />
komunikacias aqvs adgili mxolod maSin, rodesac<br />
STabeWdileba = gamonaTqvams<br />
anu, Tu mimRebis STabeWdileba zustad daemTxva imas, risi<br />
gadacema (gamoTqma) surda gadamcems, maSin SegviZlia vTqvaT,<br />
rom efeqturi komunikacia Sedga da mimRebma gaugo gadamcems.<br />
samwuxarod, efeqturi komunikacia, romlis drosac adgili<br />
aqvs WeSmarit da srul gagebas, imaze iSviaTi movlenaa, vidre<br />
Cven gvgonia, radgan:<br />
· adamianebi yovelTvis ar amboben imas, rasac sinamdvileSi<br />
fiqroben;<br />
· adamianebma yovelTvis ar ician Tavisi WeSmariti grZnobebis<br />
Sesaxeb;<br />
· arc ise advilia grZnobebis sityvebiT gadmocema (anu, arc<br />
ise advilia swori kodis moZebna);<br />
· erTi da igive sityvebi gansxvavebulad esmiT sxvadasxva<br />
adamianebs;<br />
· xandaxan mxolod is gvesmis, ris gagebasac visurvebdiT;<br />
· mimRebi xSirad dakavebulia ara dekodirebis procesiT,<br />
aramed sakuTari pasuxis mofiqrebiT;<br />
· gadamcemma ar icis, sworad moaxdina Tu ara misi gzavnilis<br />
dekodireba mimRebma;<br />
· amis msgavsad, arc mimRebma icis, sworad moaxdina Tu ara<br />
man gadamcemis gzavnilis dekodireba.<br />
pasuxebi, romlebic aadvileben problemis<br />
mogvarebas<br />
“mopatiJeba”<br />
pirovneba agzavnis mokle Sesaval Setyobinebas sakuTari<br />
grZnobebis Sesaxeb, romelic msmenels raRac problemis<br />
arsebobaze miuTiTebs. problemis mogvarebis procesi mxolod<br />
maSin daiwyeba, rodesac msmeneli Tavis mxriv gaugzavnis mas<br />
erTgvar mopatiJebas, anu, sxva sityvebiT rom vTqvaT, kars<br />
gauRebs mas, visac daxmareba sWirdeba:<br />
“isurvebdiT amis Sesaxeb saubars?”<br />
“SemiZlia am problemis mogvarebaSi dagexmaroT?”<br />
“siamovnebiT movismendi Tqvens mosazrebas”<br />
erTi da igive<br />
sityvebi<br />
sxvadasxva<br />
adamianebs<br />
gansxvavebulad<br />
esmis<br />
57
58<br />
adamianebs,<br />
romelTac<br />
problema aqvT,<br />
msmenelisagan<br />
gacilebiT meti<br />
sWirdebaT, vidre<br />
mxolod Cumad<br />
yofna<br />
“dagexmarebodaT amaze saubari?”<br />
“xandaxan problemas Svelis gulaxdili saubari”<br />
“siamovnebiT dagexmarebodiT Tu SemiZlia”<br />
“momiyeviT amis Sesaxeb”<br />
“Tu Tqven dro gaqvT, mec gamovnaxavdi. isurvebdiT amis Sesaxeb<br />
saubars?”<br />
rogorc wesi, adamianebs eridebaT TavianTi problemebiT sxva<br />
adamianebis “datvirTva” da maTi drois dakaveba. amitom<br />
msmenelma raime formiT unda aCvenos Tavisi mzaoba<br />
mosmenisaTvis, raTa gauadvilos adamians problemaze saubris<br />
dawyeba. zemoT moyvanili “mopatiJebis” magaliTebi aCvenebs<br />
adamians, rom msmeneli ara mxolod usmens mas, aramed<br />
TanaugrZnobs da dainteresebulia misi problemiT.<br />
pasiuri mosmena<br />
Tu problemiT Sewuxebuli adamiani ipovis msmenels, romelic<br />
Cumad aris da usmens, amiT igi Tavis problemaze saubris<br />
gambedaobas iZens. Cveulebriv, msmenelis mSvidi qceva aRiqmeba<br />
rogorc interesi. Cumad yofna (anu pasiuri mosmena) Zalian<br />
qmediTi instrumentia. igi adamianebs ubiZgebs isaubron imaze,<br />
rac maT awuxebT.<br />
yuradRebis reaqciebi<br />
adamianebs, romelTac problema aqvT, msmenelisagan gacilebiT<br />
meti sWirdebaT, vidre mxolod Cumad yofna. maT sWirdebaT imis<br />
dasabuTeba, rom msmeneli Tavisi fiqrebiT ar aris dakavebuli.<br />
msmenelma drodaro unda aCvenos, rom igi yuradRebiT usmens;<br />
amisaTvis kargi saSualebaa mxedvelobiTi kontaqtis<br />
SenarCuneba, an Tavis daqneva. garda amisa, msmenels SeuZlia<br />
gamoiyenos e.w. yuradRebis reaqciebi:<br />
· “mesmis”<br />
· “oh…”<br />
· “hmm…”<br />
· “mivxvdi”<br />
· “sainteresoa”<br />
· “marTla?”<br />
· “xumromis gareSe!?”<br />
· “diax”<br />
· “gismen”
aqtiuri mosmena<br />
mopatiJeba, pasiuri mosmena da yuradRebis reaqciebi<br />
uadvileben adamians saubris dawyebas, magram es jer kidev araa<br />
sakmarisi zemoT naxsenebi tolobisaTvis:<br />
STabeWdileba = gamonaTqvams<br />
imisaTvis, rom mosaubre darwmundes, rom msmenelis<br />
STabeWdileba mis gamonaTqvams Seesabameba, msmenelma mosmenis<br />
aqtiur formas unda mimarTos. kidev erTxel davubrundeT<br />
bolo naxats. mimRebma moaxdina gadamcemis Setyobinebis<br />
dekodireba garkveuli saxiT. warmovidginoT, rom mimRebma<br />
ukukavSiris saxiT daubruna gadamcems Tavisi dekodirebis<br />
Sedegi .<br />
amgvari ukukavSiris Semdeg gadamcemma ukve icis, Tu ramdenad<br />
sworad moaxdina mimRebma misi Setyobinebis dekodireba.<br />
ukukavSiris miRebis Semdeg gadamcems SeuZlia an daadasturos<br />
igi (“marTali xarT”), an misi koreqcia moaxdinos (“me ufro<br />
gabrazebuli var, vidre imeddakarguli”). gadamcemis dasturi<br />
mimRebs aCvenebs, rom misi STabeWdileba swori iyo, koreqtireba<br />
ki aCvenebs, rom - araswori.<br />
aqtiuri mosmenis mTeli xelovneba imaSi mdgomareobs, rom<br />
mimRebi xSirad da Tanmimdevrulad awvdis gadamcems Tavisi<br />
dekodirebis Sedegebs. arasodes SegviZlia bolomde<br />
darwmunebuli viyoT imaSi, rom srulad da zustad gavigeT<br />
adamianis naTqvami. amitom, Tu gvsurs, rom pirovnebaTSorisi<br />
urTierTobebis Cveuli gaugebrobebi minimumamde daviyvanoT,<br />
aucileblad unda gadavamowmoT, Tu ramdenad sworad gavigeT<br />
meore adamianis sityvebi.<br />
mopatiJeba, pasiuri mosmena da yuradRebis reaqciebi<br />
gamoxataven mosmenis mzaobas, xolo aqtiuri mosmena iZleva<br />
59
60<br />
sxvisi gageba<br />
ar niSnavs<br />
daTanxmebas<br />
dasabuTebas, rom mimRebma sworad gaigo misTvis miwodebuli<br />
informacia. es ki, Tavis mxriv, ubiZgebs gadamcems gaagrZelos<br />
saubari da ufro Rrmad ganixilos problema.<br />
erTi SexedviT, aqtiuri mosmena martivia – msmeneli Tavisi<br />
sityvebiT ujamebs da ubrunebs gadamcems mosmenilis Sinaarss;<br />
amis miuxedavad, aqtiuri mosmenis Cvevis daufleba arc ise<br />
iolia; amisaTvis garkveuli dro da varjiSia saWiro.<br />
yvela Setyoboneba saWiroebs Tu ara ukukavSirs?<br />
ra Tqma unda, ara. Cven ukve visaubreT reaqciis sami sxva formis<br />
Sesaxeb, romlebic problemis mogvarebis safuZvels qmnis:<br />
mopatiJeba, pasiuri mosmena, yuradRebis raqciebi. SesaZloa<br />
zogierTi Setyobineba TqvenTvis bolomde naTeli ar iyos<br />
imisaTvis, rom misi dabruneba SesZloT. aseT SemTxvevaSi<br />
umjobesia reagireba siCumiT an yuradRebis romelime reaqciiT<br />
moaxdinoT.<br />
gulisxmobs Tu ara aqtiuri mosmena daTanxmebas?<br />
es SekiTxva sakmaod xSirad ismis. rogorc wesi, Cven miCveulni<br />
varT, rom msmeneli saubrisas an daTanxmebas gamoxatavs, an<br />
uaryofas. rodesac adamianebi usmenen, maTi sapasuxo<br />
Setyobinebebis mniSvneloba daiyvaneba Semdegze: sworia, an<br />
arasworia; azriania, an uazroa; kargia, an cudia; logikuria,<br />
an ulogikoa.<br />
aqtiuri mosmena ar gulisxmobs mosmenilis negatiur Sefasebas<br />
da SewinaaRmdegebas, amitom zogierTi xedavs aqtiuri mosmenis<br />
safrTxes imaSi, rom igi SesaZloa gaigivdes daTanxmebasTan (“me<br />
viziareb Tqvens grZnobebs”, “me mjera, Tqven marTali xarT”,<br />
“geTanxmebiT”). magram sinamdvileSi aq safrTxe ar arsebobs;<br />
miReba ar niSnavs daTanxmebas. aqtiuri mosmena gadascems Semdeg<br />
cnobas: “me mesmis, Tu ras grZnobT”. es arc daTanxmebaa da arc<br />
uaryofa. msmeneli ar gamoTqvavs araviTar mosazrebas imis<br />
Sesaxeb, grZnobebi sworia, Tu araswori, eTanxmeba is am<br />
grZnobebs, Tu ara. igi ubralod adasturebs (aRiarebs)<br />
grZnobebis arsebobis faqts.
a vqnaT, rodesac mosasmenad ar gvcalia?<br />
rodesac raime mizezis gamo mosmena ar SegiZliaT (magaliTad,<br />
geCqarebaT, an TavSi sul sxva fiqrebi gitrialebT), nu<br />
SeecdebiT moaCvenoT mosaubres, rom usmenT. Tqveni WeSmariti<br />
ganwyobis dafarva gagiWirdebaT, da aqtiur mosmenas ver<br />
SeZlebT. aseT dros yvelaze Wkvianuria moubodiSoT adamians,<br />
auxsnaT, rom amJamad ar SegiZliaT masTan saubari da<br />
SesTavazoT, Tu survili eqneba, mogvianebiT movides TqvenTan.<br />
61
62<br />
Zalian xSirad<br />
Cven erTs<br />
vgulisxmobT,<br />
adamianebs ki<br />
Cveni<br />
naTqvamidan<br />
sruliad sxva<br />
azri gamoaqvT<br />
barierebi<br />
komunikaciaSi<br />
albaT gqoniaT SemTxveva, rodesac cdilobdiT, adamiani<br />
genugeSebinaT, is ki gaginawyendaT? an, sruliad gulwrfelad<br />
apirebdiT megobris daxmarebas, is ki Tqvens rCevebs ar usmenda<br />
da bolos gaRizianda kidec?<br />
komunikacia ucnauri da rTuli ramaa. xSirad, Cven gvgonia, rom<br />
savsebiT gasagebad gamovxatavT imas, rasac vfiqrobT (an, ufro<br />
sworad, vgulisxmobT), magram adamianebs Cveni naTqvamidan sul<br />
sxva azri gamoaqvT.<br />
SegiZliaT, gaixsenoT aseTi magaliTi Tqveni gamocdilebidan?<br />
_<br />
_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />
ratom xdeba ase? amis mizezi komunikaciaSi arsebuli<br />
barierebia, anu is xelis SemSleli faqtorebi, romlebic<br />
sruliad kanonzomieria da amave dros, uamrav sirTules<br />
gviqmnis urTierTobaSi.
modiT davfiqrdeT am sakiTxze da vnaxoT, Tu ra barierebzea<br />
saubari, raTa gaviTvaliswinoT isini da Cveni urTierToba<br />
adamianebTan ufro nayofieri da sasiamovno gavxadoT.<br />
1. miTiTeba, brZaneba, moTxovna<br />
moTxovnas, brZanebebs da miTiTebebis micemas - “Sen unda...”,<br />
“Sen valdebuli xar axlave...” da a.S. SiSis, an aqtiuri<br />
winaaRmdegobis gamowveva SeuZlia. adamians, SesaZloa<br />
jibrSi Cadgomis survilic ki aReZras. aseTi tipis<br />
komunikacia protestis grZnobasa da samagieros gadaxdis<br />
survils badebs.<br />
2. gafrTxileba, Sexseneba, muqara<br />
rodesac adamians eubnebiT, Tu ra moelis mas garkveuli<br />
qcevis, an moqmedebis Seusruleblobis (an Sesrulebis)<br />
SemTxvevaSi - “Tu ar dameTanxmebi, maSin...”, “girCevnia...,<br />
Torem...”, - es masSi SiSsa da morCilebas badebs, rac<br />
sruliadac ar aris jansaRi da efeqturi urTierTobis<br />
sawindari. SesaZloa, adamians “dapirebis” (muqaris)<br />
realobis Semowmebis survili gauCndes; an, SesaZloa, aman<br />
gaRizianeba, aRSfoTeba, protesti gamoiwvios.<br />
3. moralis wakiTxva, damoZRvra, namusze agdeba<br />
“Seni bralia, rom...”, “es ase ar unda geqna”, “Sen unda gezruna<br />
imaze, rom...” – Sedegad, adamians uxerxulobis garda,<br />
danaSaulis grZnobac uCndeba da man, SesaZloa, TavdacviTi<br />
pozicia daikavos da agresiac ki gamoamJRavnos – mas xom,<br />
faqtobrivad, upasuxismgeblobas abraleben.<br />
4. rCevis micema, mza gadawyvetilebis SeTavazeba<br />
“Sens adgilze ici ras gavakeTebdi?”, “modi, scade....?”,<br />
“vici, rac unda gaakeTo!”, “me gaswavli, rogor moiqce...” -<br />
aseTi winadadebebis faruli Sinaarsi gulisxmobs, rom<br />
adamians ar SeuZlia sakuTari problemebis gansazRvra, maTi<br />
mogvarebis gzebis gaanalizeba da swori arCevanis gakeTeba.<br />
bunebrivia, rom uunarobis dabraleba da misi<br />
damoukideblobis aseTi SezRudva adamianSi protestis<br />
grZnobas gamoiwvevs.<br />
5. Wkuis swavleba, “leqciis wakiTxva”, logikuri<br />
argumentebis moSvelieba<br />
es aris adamianze gavlenis moxdenis mcdeloba faqtebis,<br />
kontr-argumentebis, logikis, informaciis, an sakuTari<br />
mosazrebis meSveobiT. “me getyvi raSi cdebi...”, “faqtebi<br />
metyveleben, rom...”, “ki, magram, logikurad rom<br />
vimsjeloT....” - aseTi tipis gamoTqmebis sapasuxod<br />
is Setyobineba,<br />
romlis mizania<br />
ara miiRos<br />
mosaubre, aramed<br />
Secvalos igi,<br />
amuxruWebs da<br />
Trgunavs<br />
problemis<br />
mogvarebis<br />
process<br />
63
64<br />
adamianma, SesaZloa, ubralod “gamorTos” Tavisi<br />
yuradReba da saerTod aRar mogisminoT. aseTi komunikacia<br />
Trgunavs da sakuTari arasrulfasovnebis gancdas aCens.<br />
6. kritika, gansja, SewinaaRmdegeba<br />
adamiani ver grZnobs Tavs komfortulad, rodesac misi<br />
Sefaseba, kritika, an misi saqcielis gansja xdeba. “Sen<br />
absoluturad ver xvdebi...”, “gamousworebeli zarmaci<br />
xar...”, - aseTi gamoTqmebi niSnavs, rom adamiani<br />
arakompetenturi, an sulelia; bevrs ubralod eSinia aseTi<br />
Sefasebebis da amitom gaurbis amgvar komunikacias.<br />
zogierTi morCilad miiRebs kritikas, daeTanxmeba<br />
negatiur Sefasebas da amiT did zians miayenebs sakuTar<br />
TviTSefasebas – “me marTlac cudi var…”; zogierTi ki<br />
piriqiT, gabrazdeba da moindomebs samagieros gadaxdas –<br />
“girCevnia, Sens Tavs mixedo!”<br />
7. Seqeba, daTanxmeba, pirferoba<br />
dadebiTi Sefaseba - “Zalian magari xar!”, “absoluturad<br />
marTali xar am pirovnebis SefasebaSi”, “me vfiqrob, rom am<br />
saqmeSi Seudarebeli xar!” - adamianis mimarT maRali<br />
molodinebis arsebobas gulisxmobs da TiTqos mis Seqeba`<br />
waxalisebas emsaxureba, magram amis nacvlad adamians<br />
SfoTva uCndeba, radgan grZnobs, rom ar Seesabameba<br />
gamoTqmul aRfrTovanebas. garda amisa, aseTi Sefasebebi<br />
xSirad ganixileba, rogorc erTgvari pirferoba,<br />
mfarvelur-familiaruli toni, an pirovnebiT<br />
manipulireba misgan sasurveli qcevis misaRebad.<br />
8. Sercxvena, masxrad agdeba<br />
urTierTobaSi, dasafiqrebelia adamianTan Sexumrebis,<br />
misi masxrad agdebis an Sercxvenis, “iarliyis mikerebis”<br />
mcdeloba. “Se, mtirala...”, “gasagebia, batono<br />
Wkuiskolofo!”, “kai, morCi axla zluquns!” – aseTi<br />
mimarTva atyobinebs adamians, rom is sruliad usargebloa,<br />
ignorirebulia, da ar imsaxurebs elementarul<br />
pativiscemas. ra Tqma unda, aseTi komunikacia<br />
damangrevelia adamianis TviT-SefasebisaTvis; is masSi<br />
imedgacruebas, da Sesabamisad sapasuxo agresias, sityvier<br />
samagieros iwvevs.<br />
9. interpretireba, analizi, diagnozis dasma<br />
Tu urTierTobisas Cven vuxsniT adamianas mis motivebs,<br />
vuanalizebT qcevas an saubars, vatyobinebT, rom “Seni<br />
problema sruliad naTelia”, “Seni susti mxare imaSia,<br />
rom...”, “Sen ubralod gadaiRale..”, “Sen amas sinamdvileSi
verasodes gaakeTeb...” - aseTi komunikacia unayofoa,<br />
gamawbilebeli da SesaZloa zogjer muqaris matarebelic<br />
ki iyos. pirovneba, faqtiurad, blokirebulia; igi grZnobs,<br />
rom mis mimarT interesi mcirea, radgan is ukve<br />
“gaSifrulia”, misi grZnobebi gaSiSvlebulia da is sruliad<br />
daucvelia sxvebis winaSe. adamians uCndeba survili<br />
ramenairad Sewyvitos “rentgeniT gaSuqebis” procesi da<br />
gaeqces amgvar komunikacias.<br />
10. darwmuneba, simpaTiisa da mxardaWeris gamoxatva,<br />
danugeSeba<br />
mcdeloba gamoukeTo adamians ganwyobileba, esaubro misi<br />
emociebisagan daclis mizniT zogjer sruldeba misi<br />
grZnobebis siZlieris uaryofiT. “nu dardob”, “cotaxanSi<br />
ukeT iqnebi”, “kai, gamxiaruldi, ra!”, “saqme arc ise<br />
cudadaa...”, “nu azviadeb…” - amiT adamians uCndeba gancda,<br />
rom misi sruliad ar esmiT. SesaZloa aseTi urTierTobiT<br />
masSi mtruli ganwyoba gamoiwvioT (“SenTvis advilia amis<br />
Tqma!”).<br />
11. kiTxvebis dasma, dakiTxva<br />
zogjer imis nacvlad, rom yuri dagvigdos, mosaubre<br />
cdilobs Cvengan damatebiTi informaciis mopovebas,<br />
TiTqos da Cveni problemis mogvarebis mizniT. is arkvevs<br />
mizezebs, motivebs, eZieba situaciis detalebSi: “ratom...”,<br />
“vin....”, “Sen ra gaakeTe...”, “mere ra moxda…rogor...”.<br />
rogorc wesi, adamianebi gaurbian aseT kiTxvebs,<br />
amjobineben, rom moityuon, damalon faqtebi da a.S., radgan<br />
eSiniaT, rom damatebiTi informaciis miwodebas<br />
damatebiTi kiTxvebi, kritika, an Sefaseba moyveba. garda<br />
amisa, adamiani xSirad ubralod ibneva amden kiTxvebSi,<br />
veRar xvdeba, Tu saiTken miyavs saubari mosaubres da<br />
Sedegad SiSi da SfoTva eufleba.<br />
12. yuradRebis gadatana, problemis Semsubuqeba<br />
aris situaciebi, rodesac vcdilobT, adamiani problemas<br />
movaSoroT, yuradReba sxva rameze gadavataninoT. “modi<br />
ra, ufro sasiamovno rameebze visaubroT...”, “qveyana amiT<br />
ar daingreva..”, “vis ar mosvlia.. “ - msgavsi replikebiT<br />
Tqven albaT alalad cdilobT SeumsubuqoT adamians<br />
mdgomareoba, sTavazobT mas Tavi aaridos sirTuleebs da<br />
martivad Sexedos viTarebas, magram man SesaZloa aRiqvas<br />
es yvelaferi, rogorc misi problemis ukugdeba,<br />
ugulebelyofa da sirTuleebis dros sakuTar TavSi<br />
Caiketos.<br />
65
66<br />
“Tqven” da<br />
“me” -<br />
Setyobinebebi<br />
albaT SeniSneT, rom wina TavSi aRwerili yvela komunikaciuri<br />
barieri Seicavs an gulisxmobs erT naTlad gamoxatul<br />
komponents: “Tqven” (“Sen”).<br />
Tavi daanebe (Sen) amgvar saqciels!<br />
es (Tqven) ar unda gaakeToT!<br />
es (Tqven) ukeT unda gcodnodaT!<br />
es (Tqven) ase unda gaakeToT..<br />
ratom ar ginda (Sen), rom erTxel mainc ...<br />
(Tqven) araTavaziani xarT!<br />
(Sen) amas imitom akeTeb, rom ...<br />
ratom akeTebT (Tqven) amas?<br />
me minda (Tqven) giTxraT, Tu ra unda gaakeToT (Tqven)…<br />
adamianTan aseT mimarTvas “Tqven” – Setyobineba ewodeba.<br />
“Tqven”-Setyobineba xifaTis qveS ayenebs urTierTobas, rasac<br />
Tavisi mizezebi aqvs:<br />
· Setyobineba JRers, rogorc dadanaSauleba da Sesabamisad,<br />
iwvevs adamianSi danaSaulis gancdas;<br />
· is aRiqmeba adamianis mier, rogorc misi gakicxva, kritika,<br />
uaryofa;<br />
· adamians eqmneba STabeWdileba, rom mas Wkuas aswavlian;<br />
sjian an cdiloben misi Tavmoyvareobis Selaxvas;
yovelive amis gamo adamians reaqciuli qcevis – SurisZiebis<br />
survili uCndeba; xolo pozitiuri cvlilebis nacvlad masSi<br />
Sinagani protestis da winaaRmdegobis grZnoba Rvivdeba.<br />
“Tqven” – SetyobinebiT Zalian rTulia miaRwio sasurvel<br />
Sedegs da Seacvlevino adamians romelime qceva. saamisod<br />
minimum sami mizezi arsebobs:<br />
1. adamianebs ar moswonT Wkuis swavleba da miTiTeba,<br />
Tu ra unda gaakeTon, da ra – ara. aseT dros adamiani<br />
jiutdeba da ewinaaRmdegeba nebismier, Tundac misTvis<br />
sasikeTo cvlilebas. adamianis bunebidan gamomdinare, mas<br />
yovelTvis urCevnia sakuTari nebiT Secvalos esa Tu is qceva.<br />
“Tqven” – Setyobineba ki mis gadawyvetilebasa da arCevans win<br />
uswrebs da sakuTari nebis ganxorcielebis saSualebas<br />
uzRudavs. magaliTad, warmoidgineT, rom eubnebiT adamians:<br />
“Tqvens mier daweril werilSi bevri Secdomaa. Tavidan unda<br />
daweroT”. am Setyobinebis pirveli nawilis Sedegad adamiani,<br />
SesaZloa, Tavadac mixvda, rom werili Tavidanaa dasaweri,<br />
magram Setyobinebis meore nawiliT mas, faqtiurad, waerTva<br />
amis sakuTari surviliT gakeTebis da Tqveni simpaTiis<br />
damsaxurebis Sansi.<br />
2. amgvar SetyobinebaSi dominirebs adresatisaken<br />
mimarTuli braldeba. “Tqven” - Setyobineba gulisxmobs: “es<br />
Seni bralia”, “Sen xar uvargisi”, “Sen es ukeT unda gcodnoda”,<br />
“Sen xar qarafSuta”. braldebas ki, rogorc wesi, uaryofiTi<br />
emociebi, sapasuxo reaqcia mosdevs. saerTod, adamianebi<br />
naklebad fiqroben imaze, Tu ramdenad misaRebia, an miuRebeli<br />
maTi qceva sxvisTvis. umetes SemTxvevaSi maT sakuTari<br />
moTxovnilebis dakmayofilebis survili amoZravebs da ara<br />
raime boroti zraxva (magaliTad, rom sxvebs SeuSalon xelis<br />
maTi moTxovnilebebis dakmayofilebaSi). ase rom, rodesac<br />
adamians “Tqven” - Setyobinebas” ugzavniT, mas sinamdvileSi<br />
esmis: “Sen cudi xar, radgan Seni sakuTari moTxovnilebis<br />
dakmayofilebaze zrunav”. TavisTavad cxadia, rom amgvari<br />
SeniSvna misTvis sruliad gaugebaria.<br />
3. da bolos, “Tqven” - Setyobineba araa qmediTi, radgan<br />
ver gadascems meore adamians Sesatyvis informacias.<br />
gavixsenoT wina TavebSi ganxiluli komunikaciis procesis<br />
modeli. gadamcemma unda gadasces mimRebs kodirebuli<br />
informacia, xolo mimRebma unda moaxdinos am informaciis<br />
dekodireba. rodesac meore adamianis qceva TqvenTvis<br />
adamianebma<br />
xSirad ar<br />
ician imis<br />
Sesaxeb, rom<br />
maTi qceva<br />
SesaZloa<br />
miuRebeli<br />
iyos<br />
sxvisTvis<br />
67
68<br />
``me``-Setyobineba<br />
gulisxmobs: ``me<br />
adamiani var da<br />
iseve, rogorc<br />
yvela adamians,<br />
maqvs problemebi<br />
da grZnobebi``<br />
miuRebelia, es pirvel rigSi Tqveni problemaa; es Tqven xarT<br />
SeSfoTebuli, gabrazebuli, nawyeni, imedgacruebuli,<br />
SeSinebuli da sxva. Sesabamisad, Setyobinebis dawyeba sityviT<br />
“Tqven” gaugebaricaa.<br />
davuSvaT, megobarma droulad ar dagibrunaT Tqvengan<br />
naTxovari saxelmZRvanelo. aman wyobidan gamogiyvanaT,<br />
radganac saswrafod dagWirdaT es wigni da uamravi dro<br />
dakargeT mis mopovebaze. am situaciaSi swori kodi iqneboda:<br />
“Zalian vnerviulob, rodesac saxelmZRvanelos uqonlobis<br />
gamo gakveTilebis momzadebaze amdeni dro mekargeba “.<br />
aRsaniSnavia, rom Setyobineba “me-s” Seicavs da ara “Tqven-s”<br />
da amas urTierTobaSi didi mniSvneloba aqvs. yovelTvis,<br />
rodesac adamianTan urTierTobaSi problema SegeqmnebaT,<br />
umjobesia mas “me” – Setyobinebis kodi gaugzavnoT,<br />
magaliTad: “imedgacruebuli var, rodesac piroba ar<br />
sruldeba”, “ver vitan, rodesac sityvas mawyvetineben”,<br />
“vRelav, rodesac dro ikargeba” da sxv.<br />
“Tqven” - Setyobineba sxvebs exeba da arafers ambobs imis<br />
grZnobebze, visac realurad aqvs problema. aseT dros, faqtiurad,<br />
pasuxismgeblobis sxvaze gadatana, gadabraleba xdeba.<br />
“me” - Setyobineba garSemo myof adamianebTan Ria, gulwrfeli<br />
(patiosani) da pirdapiri urTierTobis damyarebas niSnavs.<br />
swored amaSia “me” - Setyobinebis Zala. igi gulisxmobs, rom “me<br />
adamiani var da iseve, rogorc yvela adamians maqvs problemebi<br />
da grZnobebi”. garkveulwilad, “me” - Setyobineba Txovnaa<br />
daxmarebis Sesaxeb da am TxovniT swored im pirovnebas<br />
mimarTavT, visTanac es problema uSualodaa dakavSirebuli.<br />
yvelasaTvis cnobilia, Tu ra Znelia ar miiRo mxedvelobaSi<br />
amgvari momarTva.<br />
„me” - Setyobinebis Semadgeneli<br />
elementebi<br />
albaT gqoniaT SemTxveva, rodesac adamians uTqvavs Tu ras<br />
ganicdis da meti araferi daumatebia. magaliTad:<br />
“Senze gabrazebuli var”<br />
“imedgacruebuli var”
“Zalian Sewuxebuli var”<br />
“nawyeni var”<br />
amgvari cnobebi gvabnevs, gvaocebs da pirveli reaqcia<br />
SekiTxvis dasmaa – “ki magram, ratom xar gabrazebuli<br />
(imedgacruebuli, Sewuxebuli an nawyeni)?” an - “ra Cavidine?”.<br />
sakmarisi ar aris, mxolod is vuTxraT adamians, Tu ras<br />
vgrZnobT (gansakuTrebiT dapirispirebis dros). es aris “me<br />
Setyobinebis” mxolod erTi komponenti. srulfasovani “me<br />
Setyobineba” ki sami komponentisgan Sedeba:<br />
(1) Tqveni grZnobebi<br />
(2) qceva (faqti), romelic miuRebelia TqvenTvis<br />
(3) am qcevis konkretuli da TvalsaCino gavlena Tqvenze<br />
(Sedegebi).<br />
imisaTvis, rom adamianma zustad gaigos, ra iwvevs Tqvens<br />
uaryofiT grZnobebs, mas gasagebad unda SeatyobinoT im qcevis<br />
an faqtis Sesaxeb, romlis miRebac Tqven ar SegiZliaT.<br />
aucilebelia, rom grZnobebi naTlad da gulwrfelad<br />
gamoxatoT, arc moakloT da arc daamatoT simZafre. da bolos,<br />
SegiZliaT mesame elementic daamatoT – qcevis Tu faqtis<br />
konkretuli gavlena Tqvenze (an misi Sedegebi). amiT Tqven<br />
arwmunebT adamians, rom Tqveni emociebi safuZvels moklebuli<br />
ar aris da misi qceva Tqvens cxovrebaze konkretul da<br />
xelSesaxeb uaryofiT zemoqmedebas axdens.<br />
amgvarad, “me-Setyobineba” Semdegi formulis saxiT SeiZleba<br />
gamovxatoT:<br />
“me”-Setyobineba = qceva + grZnoba + gavlena<br />
amasTan Tanmimdevrobas mniSvneloba ara aqvs.<br />
Tavidan, rodesac am formulis gamoyenebas ecdebiT, SesaZloa<br />
cota uxerxulad da pedantad igrZnoT Tavi, magram TandaTan<br />
Tqveni Setyobinebebi sul ufro bunebrivi gaxdeba.<br />
ra xdeba, rodesac “me” - Setyobinebas<br />
agzavniT?<br />
Tqven gsurT, rom “me Setyobinebis” gamoyenebiT sxva adamians<br />
misi qceva SeacvlevinoT, magram unda gaxsovdeT, rom amgvari<br />
``me`` -<br />
Setyobineba<br />
aris Txovna<br />
daxmarebis<br />
Sesaxeb da<br />
swored amaSia<br />
misi Zala<br />
69
70<br />
adamianTa<br />
umetesoba<br />
dadebiTad<br />
reagirebs<br />
gulwrfel<br />
Txovnaze da<br />
ara<br />
pretenziebze,<br />
muqaraze, mza<br />
gadawyvetilebebze,<br />
an Wkuis<br />
darigebebze<br />
Setyobineba cvlilebis procesis mxolod pirveli (da Zalian<br />
mniSvnelovani) nabijia, romelic Semdgomi urTierTobis<br />
xasiaTsa da mis efeqturobas ganapirobebs.<br />
vis aqvs problema?<br />
nu daiviwyebT, rom problema gaqvT Tqven da ara im adamians,<br />
romlis qcevis Secvlac gadawyviteT. mas araviTari problema<br />
ara aqvs, igi ubralod sakuTari moTxovnilebebis<br />
dakmayofilebisaTvis zrunavs, rasac konkretuli qceviT<br />
axorcielebs. amis gamo Tqven ver usayvedurebT adamians.<br />
Tumca, sruli ufleba gaqvT “gabrazdeT” imis gamo, rom<br />
problema SegeqmnaT da Tqveni emocia “me Setyobinebis”<br />
saSualebiT, sayveduris gareSe gamoxatoT.<br />
bolo sityva Tqvenze ar aris<br />
Tqveni nebaa da pasuxismgeblobac, rom sakuTari problemisa<br />
da emociis Sesaxeb meore adamians SeatyobinoT, magram<br />
gadawyvetileba misi qcevis Secvlis Taobaze am ukanasknelis<br />
misaRebia; aq pasuxismgebloba ukve masze gadadis. “me”-<br />
Setyobineba arafers eubneba adamians imis Taobaze, Tu ra an<br />
rogor unda Secvalos; is ufro daxmarebis Txovnaa, vidre<br />
raimes moTxovna da swored amaSia misi Zala. adamianTa<br />
umetesoba dadebiTad reagirebs gulwrfel Txovnaze da ara<br />
pretenziebze, muqaraze, mza gadawyvetilebaze, an Wkuis<br />
darigebaze.
ogor<br />
gamovxatoT<br />
grZnobebi ise,<br />
rom adamianebs<br />
ar vawyeninoT<br />
ar isaubroT zogadad. rodesac Tqvens gancdas aRwerT,<br />
SeecadeT rac SeiZleba konkretuli iyoT. Tu ori sityviT<br />
ityviT, rom Tqven cud xasiaTze xarT – es Zalian zogadi da<br />
bundovani iqneba. ras niSnavs “cud xasiaTze”?. gaRizianebuli?<br />
ganrisxebuli? SeSinebuli? mowyenili? ganawyenebuli?<br />
martosuli? aRelvebuli? am sityvebis gagebis uamravi<br />
varianti arsebobs.<br />
daakonkreteT Tqveni grZnobebis xarisxi. amiT Tqven<br />
gaugebrobis albaTobas SeamcirebT. magaliTad, xSirad vambobT<br />
xolme - “Zalian gavbrazdi!” viRacisTvis, es SeiZleba ukidures<br />
ganrisxebas niSnavdes, maSin rodesac avtori sinamdvileSi<br />
gaRizianebas gulisxmobs.<br />
Tu Tqven “gaorebuli” grZnoba gaqvT adamianis mimarT,<br />
gamoxateT TiToeuli maTgani da auxseniT adamians, Tu<br />
ratom aRmocenda is TqvenSi. magaliTad: “Sens<br />
moqmedebasTan dakavSirebiT gaorebuli grZnoba miCndeba.<br />
erTis mxriv, mixaria da Zalian madlobeli var Seni, radgan<br />
damexmare, magram meores mxriv, ar momewona Seni komentari Cems<br />
naTqvamTan dakavSirebiT. aman gamaRiziana.”<br />
71
72<br />
``me`` -<br />
Setyobinebebi<br />
dagexmarebaT<br />
gamoxatoT<br />
grZnobebi<br />
pirovnebis<br />
mimarT, mis<br />
TviT-Sefasebaze<br />
Tavdasxmis<br />
gareSe<br />
me – Setyobinebebi dagexmarebaT:<br />
· gamoxatoT grZnobebi pirovnebis mimarT, mis TviT-<br />
Sefasebaze Tavdasxmis gareSe;<br />
· rodesac viRacis qceva ar mogwonT, daupirispirdeT mas<br />
Seuracxyofis gareSe;<br />
· zustad ganumartoT Tqveni gancda (grZnoba) rogorc sxvas,<br />
aseve sakuTar Tavsac;<br />
· ar gaazviadoT sakuTari grZnobebi da amiT ar gazardoT<br />
problemis realuri masStabi;<br />
· gamoxatoT rTuli grZnobebi ise, rom adamians Seumcirdes<br />
Tavdacvis survili da moematos mosmenis survili.<br />
“me” – Setyobinebis xerxis pirvelad gamoyenebisas sakuTari<br />
saubari tlanqi da gaumarTavi mogeCvenebaT. magram gaxsovdeT,<br />
rom varjiSis da regularuli gamoyenebis Sedegad “me” –<br />
Setyobineba CvevaSi gadava da misi meSveobiT grZnobebis<br />
gamoxatva Zalian gagiadvildebaT.<br />
“me” – Setyobinebis ramdenime magaliTi:<br />
v rodesac Sen samuSao dros piradi saqmeebis mosagvareblad<br />
iyeneb da Cems mier mocemul saswrafo samuSaos ar asruleb,<br />
Zalian vnerviulob. Cemi survilia, jer samuSao daasrulo<br />
da Semdeg mixedo pirad saqmeebs.<br />
v veRar vaxerxeb koncentrirebas saqmeze, rodesac usasrulod<br />
modixar da raRaceebs mekiTxebi. es ar momwons da Zalian gTxov,<br />
Tu saswrafo araferia, nu mawyvetineb azrs muSaobis dros.<br />
v Zalian mirTuldeba sisufTavis SenarCuneba, rodesac yvela<br />
Seni nivTi mobneulia oTaxSi. mere mTeli dRe dalagebaSi<br />
var, saSinlad viRlebi da cud xasiaTze vdgebi. kargi<br />
iqneboda, Tu sakuTar tansacmels mouvlidi da Sens Semdeg<br />
darCenil nagavs sanagveSi gadayridi.<br />
v Zalian mawuxebs, rom Seni gauTavebeli romanebi xels giSlis<br />
swavlaSi. minda, rom ukeT mpasuxobde gakveTilebze, radgan<br />
Sen es namdvilad SegiZlia.<br />
“gadarTvis” mniSvneloba<br />
zogjer, adamianisTvis raRacis Secvla usiamovnod ganicdeba,<br />
amitomac, “me Setyobinebaze” SeiZleba SiSiT, braziT, bodiSebiT<br />
an jiutobiT reagirebdes.
ganvixiloT ori magaliTi:<br />
maiko da Tea erTad amzadebdnen gakveTilebs. maT saqmis<br />
gaadvileba undodaT da maTematikis davaleba gadainawiles.<br />
maiko: “Zalian gavbrazdi, rodesac Sens mier Sesrulebul<br />
maTematikis davalebaSi Secdomebi aRmovaCine. Sengan<br />
gadaumowmeblad mqonda gadawerili da uxerxul<br />
mdgomareobaSi Cavvardi maswavlebelTan”.<br />
Tea: “Sen ise geCqareboda diskoTekaze, rom veRar SevZeli Cemi<br />
gamoTvlebis gadamowmeba!”.<br />
am situaciaSi, “me” - Setyobinebis sapasuxod braldeba modis.<br />
amgvari SewinaaRmdegebis pirobebSi “me” – Setyobinebis<br />
gamoyenebas azri aRar aqvs. amitom, umjobesia rac SeiZleba<br />
swrafad gadaverToT aqtiur mosmenaze:<br />
maiko: “ese igi, drois simciris gamo ver SeZeli davalebis<br />
gadamowmeba?”<br />
mosaubris rolidan msmenelis rolSi amgvar gadasvlas<br />
“gadarTva” ewodeba. gadarTva, anu kidev erTi xerxis<br />
gamoyeneba urTierTobaSi, pozitiuri muxtis SenarCunebasa da<br />
am urTierTobis warmatebul ganviTarebaSi dagexmarebaT.<br />
“gadarTvis” xerxis gamoyenebis Sedegad:<br />
1.adamiani rwmundeba, rom Tqven gaigeT da aRiareT misi<br />
pozicia, misi grZnobebi, mosazrebebi (gageba da aRiareba<br />
ar niSnavs daTanxmebas). Sedegad, isic ganewyoba da mzad<br />
iqneba gaigos da aRiaros Tqveni pozicia da grZnobebis<br />
(man me momismina, modi axla me movusmen mas).<br />
2.mosaubris emociuri reaqcia neldeba - SeSfoTeba,<br />
uxerxuloba, brazi qreba. am fonze gacilebiT ufro<br />
advilia, rogorc misi qcevis Secvla, aseve arsebuli<br />
problemis erToblivi mogvareba (me man momismina da<br />
gamigo, igi namdvili megobaria, Cven erTad<br />
gamovasworebT am SemTxvevas).<br />
3.amgvari urTierToba cvlilebebs Tavad CvenSic da Cvens<br />
damokidebulebaSi iwvevs. Tu adre sxvisi qceva<br />
miuRebeli iyo, axla igi SesaZloa, savsebiT misaRebi<br />
gaxdes. (axla gasagebia, Tu ratom gagepara Secdomebi -<br />
Sen ubralod ver moaswari Sesrulebuli davalebis<br />
gadamowmeba!).<br />
nu gamoxatavT<br />
pirovnebis<br />
mimarT<br />
uaryofiT<br />
grZnobebs da<br />
nu gansjiT<br />
mas<br />
73
74<br />
asertiuloba<br />
erT-erTi<br />
strategiaa,<br />
romelsac<br />
menejerebi<br />
TavianTi<br />
gavlenis<br />
gazrdis mizniT<br />
iyeneben<br />
asertiuloba<br />
asertiuloba – urTierTobisa da konfliqtis marTvis erTerTi<br />
umniSvnelovanesi unar-Cvevaa. sam sxvadasxva qveyanaSi<br />
Catarebulma kvlevebma cxadyo, rom asertiuloba erT-erTi<br />
dominanturi strategiaa, romelsac menejerebi sxva<br />
strategiebTan erTad (rogorebicaa keTilganwyobili da<br />
gonieri damokidebuleba, koaliciebis Seqmna, avtoritetis<br />
moSvelieba, sanqciebi da vaWroba), TavianTi gavlenis gazrdis<br />
mizniT iyeneben.<br />
sanam asertiuli qcevis daxasiaTebaze gadavalT, modiT<br />
mokled aRvweroT qcevis danarCeni sami tipi – pasiuri,<br />
agresiuli da pasiur-agresiuli – romlebsac adamiani<br />
konfliqtur situaciebSi axorcielebs.<br />
1. pasiuri qceva sakuTari Tavis (miznebis, interesebis)<br />
ugulvebelyofas, upativcemlobas emyareba. pasiuri qcevis<br />
ganxorcielebisas ar vzrunavT sakuTar uflebebze. adamiani<br />
ar gamoxatavs Tavis survilebsa da grZnobebs.<br />
2. pasiur-agresiuli qceva – emyareba rogorc sakuTari,<br />
aseve sxvaTa interesebis mimarT upativcemlobas. aseTi qcevis<br />
dros irRveva, rogorc sakuTari, aseve sxva adamianis uflebebi.<br />
pasiur-agreciuli qceva gamoixateba sxvaTa dadanaSaulebaSi,<br />
boikotSi, zogjer reaqciis uqonlobaSi, araadeqvatur<br />
sityvier gamosvlebSi.
3. agresiuli qceva – koncentrirebulia sakuTari<br />
interesebisa da moTxovnilebebis dakmayofilebaze. igi sxva<br />
adamianis (misi miznebis, interesebis) ugulvebelyofas,<br />
upativcemlobas emyareba; aseTi qceva arRvevs sxva adamianis<br />
uflebebs. xSirad es damsjeli qcevaa. molaparakebebis<br />
magidasTan aseTi qceva sxvadasxva tipis moTxovnebSi<br />
gamoixateba.<br />
qcevis am sami tipisgan gansxvavebiT, asertiuli qceva<br />
rogorc sxva adamianebis, aseve sakuTari uflebebis<br />
pativiscemas emyareba. asertiuloba sakuTari survilebis,<br />
wuxilisa da grZnobebis naTeli da mkafio gamoTqma da “me”-<br />
SetyobinebebiT saubaria.<br />
asertiuloba gvexmareba, rom:<br />
· gvqondes kmayofilebis gancda, rogorc sakuTari Tavis,<br />
aseve meore adamianis mimarT;<br />
· agvimaRldes pativiscema rogorc sakuTari Tavis, aseve<br />
meore adamianis mimarT;<br />
· mivaRwioT CvenTvis sasurvel miznebs;<br />
· warmatebulad gadavlaxoT wamoWrili problemebi.<br />
zogjer, adamiani Tavs aridebs asertiulobas, radgan eSinia<br />
rom is uxeS da ugrZnob pirovnebad ar CaTvalon; an, mas<br />
ubralod ar surs sxvebSi ukmayofilebis grZnobis gamowveva.<br />
sinamdvileSi ki piriqiTaa, asertiuloba gamoricxavs uxeSobas,<br />
an vinmesadmi zianis miyenebas; - igi gulwrfelobas da<br />
urTierTobaze zrunvas emsaxureba.<br />
asertiuli qcevis riski<br />
asertiuli qcevis sargebels, garkveuli riskic sdevs Tan:<br />
a) Tqveni asertiuloba, sxvebs SeiZleba ar moewonoT, an<br />
sworad ver gaigon.<br />
magaliTad, megobarma raRac gTxovaT, Tqven ki uariT<br />
gaistumreT. misi reaqcia sxvadasxvagavari SeiZleba iyos:<br />
· esiamovnos, rom imdenad scemT pativs mas da sakuTar<br />
Tavsac, rom gulwrfelad moeqeciT;<br />
asertiuli qceva<br />
emyareba<br />
rogorc sxva<br />
adamianebis,<br />
aseve sakuTari<br />
uflebebis<br />
pativiscemas<br />
75
76<br />
· kmayofili darCes, radgan sxva situaciaSi masac<br />
Tavisuflad SeeZleba uaris Tqma;<br />
· gaukvirdes, radgan Tqvengan uars ar eloda;<br />
· imedgacrueba igrZnos, radgan uxerxul mdgomareobaSi<br />
aRmoCnda;<br />
· gabrazdes, radgan fiqrobs, rom uaris Tqmis ufleba ar<br />
gqondaT;<br />
· guli etkinos, radgan CaTvala, rom aRar afasebT,<br />
rogorc megobars;<br />
· ubralod miiRos es uari, yovelgvari Semdgomi fiqris<br />
gareSe.<br />
magram unda gaxsovdeT, rom yvela adamiani unikaluria da<br />
Tqvens naTqvamsa Tu qcevaze didwilad sakuTari xedvidan an<br />
fsiqologiuri Taviseburebebidan gamomdinare reagirebs. is<br />
negatiuri reaqcia, romelsac Tqveni asertiuli qcevis<br />
sapasuxod miiRebT, sulac ar niSnavs, rom Tqven arasworad<br />
moiqeciT, an cudi adamiani xarT.<br />
b) rodesac sxvis interesebsa da uflebebs iseve icavT,<br />
rogorc sakuTars, SesaZloa TqvenTvis sasurvel mizans<br />
ver miaRwioT.<br />
magaliTad, rodesac mowevis nebarTvas iTxovT da Tanac<br />
agrZnobinebT adamians, rom mas uaris Tqmac SeuZlia, riski<br />
imisa, rom misgan uars miiRebT – sakmaod didia.<br />
g) asertiuli mimarTvis dros, SesaZloa aRmoaCinoT,<br />
rom cdebiT, maSin, roca sxva SemTxvevaSi, Tqvens<br />
simarTleSi iqnebodiT darwmunebuli.<br />
magaliTad, gadawyviteT moiqceT asertiulad da pirdapir<br />
hkiTxeT Tqvens ufross, Tu ras fiqrobs Tqvens namuSevarze.<br />
ufrosma SesaZloa Zalze moulodneli da usiamovno pasuxi<br />
gagceT (magaliTad is, rom Tqven kvalifikacia gakliaT da<br />
amitom dawinaurebis imedi ar unda gqondeT); Tanac, Tqvenive<br />
namuSevris moSveliebiT daamtkicos Tavisi naTqvamis<br />
samarTlianoba.<br />
asertiulis nacvlad agresiuli qceva rom agerCiaT da ar<br />
dainteresebuliyaviT ufrosis komentariT, am mware<br />
simarTles ver gaigebdiT da darwmunebuli iqnebodiT, rom<br />
SesaniSnavaT umklavdebiT Tqvens movaleobebs.
ogorc xedavT, asertiul qcevas Tan axlavs riskis garkveuli<br />
xarisxi, magram misi gazviadebac ar Rirs. adamianebi afaseben<br />
da zogjer, gvemadlierebian kidec, rodesac Cveni qceva<br />
gulwrfeli, pirdapiri da asertiulia. gamoxateT pativiscema<br />
maTi uflebebis, grZnobebisa da azrebis mimarT.<br />
77
78<br />
sworad<br />
miwodebuli<br />
ukukavSiri<br />
adamianebs<br />
Semdgomi<br />
srulyofis<br />
motivacias<br />
uqmnis<br />
konstruqciuli<br />
ukukavSiris<br />
unar-Cvevebi<br />
adamians yovelTvis ainteresebs, Tu ra STabeWdilebas tovebs<br />
misi esa Tu is saqcieli sxva adamianebSi. komunikaciis iseT<br />
formas, rodesac erTi adamiani sityvierad gamoxatavs<br />
sakuTar STabeWdilebas meore adamianis konkretuli qcevis<br />
Sesaxeb, ukukavSiri ewodeba.<br />
sxva adamianebis qcevis Sesaxeb konstruqciuli da sasargeblo<br />
ukukavSiris miwodeba ioli saqme araa. ukukavSiri<br />
adamianisaTvis Zalian mniSvnelovania, radgan is xels uwyobs<br />
adamianis iseTi sabaziso moTxovnilebis dakmayofilebas,<br />
rogoric aris sakuTari Tavis srulyofa da ganviTareba.<br />
koreqtulad miwodebuli ukukavSiri TiTqmis yovelTvis<br />
madlierebis grZnobiT miiReba da adamians Semdgomi srulyofis<br />
motivacias uqmnis. magram aqve unda aRvniSnoT, rom arasworad<br />
mowodebuli ukukavSiri, SesaZloa, wyenisa da dapirispirebis<br />
mizezad iqces. ganvixiloT magaliTi:<br />
bavSvma Tavisi oTaxi daalaga da dedas ekiTxeba: “deda, mogwons<br />
rogor davalage?” deda Tvals avlebs oTaxs, moswons<br />
dalagebuli, magram misi yuradReba swored imaze Cerdeba, risi<br />
dawunebac SeiZleba: “logins ufro wesierad undoda<br />
gasworeba!”<br />
moyvanil magaliTSi deda ise iqceva, TiTqos mas gakeTebul<br />
saqmeSi maincdamainc susti wertilis povna da misi gakritikeba<br />
sTxoves. mas, albaT, gulwrfelad sjera, rom azris gamoTqmis
mniSvneloba swored amaSia, xolo is, rom yvelaferi danarCeni<br />
kargadaa gakeTebuli – es xom asec unda iyos, amitom amaze<br />
laparakic aRaraa saWiro.<br />
rogor mivawodoT adamians ukukavSiri ise, rom man amiT<br />
maqsimaluri sargebeli miiRos?<br />
r ukukavSiri unda miewodos adamians maSin, rodesac<br />
igi mas iTxovs. sxva SemTxvevaSi, igi “Tavze moxvevad”<br />
ganicdeba da ufasurdeba (efeqti ar aqvs). kargi variantia<br />
ukukavSiris micema maSin, rodesac adamianma Tavad dasva<br />
SekiTxva da Tqven mogecaT saSualeba, upasuxoT.<br />
r ukukavSiri unda iZleodes imden informacias,<br />
ramdenis gamoyenebac realurad SeuZlia mis mimRebs,<br />
da ara imdens, ramdenis gacemac Cven gvinda. pirovnebis<br />
gadatvirTva ukukavSiriT amcirebs misi efeqturobis<br />
Sanss. rodesac Cven ufro met ukukavSirs vaZlevT, vidre<br />
saWiroa, amiT ufro sakuTar moTxovnilebas<br />
vikmayofilebT, vidre vexmarebiT sxvas.<br />
efeqturi ukukavSiri unda iyos:<br />
r aRweriTi da ara SefasebiTi. pirovnebis Sefaseba da<br />
gansja mis gaRizianebas iwvevs. igi TavdacviT pozicias<br />
ikavebs. Tu adamians etyviT: “Sexvedris ganmavlobaSi<br />
oTxjer Semawyvetine saubari”, da Tu es fraza realobas<br />
Seesabameba, is gacilebiT ukeTesia ukukavSirisTvis, vidre,<br />
magaliTad “saSinlad xmauriani da mousvenari xar”.<br />
aRweriTi msjeloba mxolod aRwers qcevas (“Sen gaakeTe…”),<br />
maSin rodesac SefasebiTi msjeloba iarliyebs akravs (“Sen<br />
xar…”) da ganicdeba, rogorc dadanaSauleba.<br />
r fokusirebuli Tqvens gancdaze da ara pirovnebaze.<br />
“me avReldi da cota gavbrazdi kidec, rodesac Sen meoTxed<br />
Semawyvetine, radgan amis gamo Cemi prezentaciis<br />
SeTanxmebuli ganrigi irRveoda.” efeqturi ukukavSiris am<br />
magaliTSi gamoxatulia misi avtoris grZnobebi da<br />
aRwerilia is obieqturi Sedegebi, rac moyva adamianis<br />
konkretul saqciels.<br />
r konkretuli da ara zogadi. efeqturi ukukavSiris dros<br />
saubaria qcevis specifiur magaliTebze, da ara zogadze.<br />
umjobesia vTqvaT”Sen Sexvedris ganmavlobaSi oTxjer<br />
ukukavSiri<br />
fokusirebulia<br />
qcevaze da ara<br />
pirovnebaze<br />
79
80<br />
ukukavSiris<br />
mizania<br />
daxmareba da<br />
ara tkivilis<br />
miyeneba<br />
Semawyvetine”, vidre – “Sen yovelTvis awyvetineb adamians”.<br />
rac ufro specifiuri (konkretulia) ukukavSiri, miT<br />
ufro advilia adamanisaTvis mixvdes, Tu ras gulisxmob,<br />
daijeros, rasac ambob, da dagegmos cvlilebis<br />
ganaxorcieleba.<br />
r kontrolirebadi, anu exebodes iseT qcevas, romlis<br />
Secvlac adamians SeuZlia. Tu Cven mas imaze vesaubrebiT<br />
rac mis kontrols ar eqvemdebareba da rasac imTaviTve<br />
naTelia, rom verafers mouxerxebs, pirovneba gawbilebuli<br />
an gulnatkeni rCeba.<br />
r drouli, anu Sesabamisi qcevis Semdeg maleve unda moxdes.<br />
aseT SemTxvevaSi ufro advili gasaxsenebelia rogorc<br />
Tavad qceva, aseve STabeWdileba am qcevis Sesaxeb, romlis<br />
gaziarebac xdeba ukukavSiris dros. mSvenieri ukukavSiri,<br />
magram araSesatyvis dros miwodebuli, usargeblo xdeba da<br />
zogjer zianis momtanic. Tumca, isic sagulisxmoa, rom<br />
ukukavSiris gabrazebul gulze micema sasurveli ar aris.<br />
r dabalansebuli, anu rogorc negatiuri, aseve<br />
pozitiuri komponentis Semcveli. ukukavSiris dros<br />
arsebobs mxolod negatiur terminebSi fiqris tendencia.<br />
ara da, rodesac adamiani xedavs, rom misi qcevis pozitiuri<br />
mxareebi danaxulia da dafasebuli, igi negatiur<br />
ukukavSirsac ufro seriozulad da meti mondomebiT iRebs.<br />
dabalansebuli ukukavSiris miwodebisas idealuria<br />
garkveuli balansirebuli Tanmimdevrobis monaxva.<br />
umjobesia, pozitiuri ukukavSiriT daiwyoT, Semdeg<br />
gadainacvloT negatiurze da kvlav pozitiuriT<br />
daasruloT. dabalansebuli ukukavSiris miRebis Sedegad<br />
adamiani igebs ara mxolod imas, Tu ra unda Secvalos (radgan<br />
ver akeTebs ise, rogorc saWiroa), aramed imasac, Tu ra unda<br />
datovos ucvlelad (radgan gansakuTrebiT kargad<br />
gamosdis).<br />
naTqvamia: “karg mTqmels – kargi gamgone undao”. imisaTvis,<br />
rom ukukavSirma miaRwios mizans, da namdvilad dadebiTi<br />
efeqti moaxdinos mis mimRebze, am ukanasknelmac unda<br />
gaiTvaliswinos zogierTi mniSvnelovani momenti:<br />
r dainteresdes da daadginos, Tu ra STabeWdileba<br />
moaxdina misma qmedebam. adamianebi yovelTvis ver<br />
riskaven, rom giTxran, Tu ra azrisa arian Tqvens saqcielze
(Tu rogor imoqmeda maTze Tqvenma qcevam). amitom, saWiroa<br />
SeekiTxoT maT, raTa miiRoT TqvenTvis Zalze faseuli<br />
informacia. es sulac ar niSnavs, rom Tavi unda moabezroT<br />
yvelas gauTavebeli SekiTxvebiT. saubaria imaze, rom ar<br />
gauSvaT xelidan saintereso da sasargeblo informaciis<br />
miRebis Sansi. dasviT kiTxva, romelic am informaciis<br />
mopovebaSi dagexmarebaT.<br />
r mousminos da ar iyos gafantuli, radgan ukukavSiris<br />
efeqturoba mosmenas da gagebas emyareba. ukukavSiris<br />
mosmenisas moaxdineT naTqvamze koncentrireba,<br />
yuradRebiT mousmineT da SeecadeT kargad gaigoT<br />
gamoTqmuli SeniSvnebi (miuxedavad imisa, eTanxmebiT maT,<br />
Tu ara).<br />
r gadaamowmos miRebuli informacia, darwmundes, rom<br />
yvelaferi sworad gaigo. Cveni subieqturi realobebidan<br />
gamomdinare, SesaZloa gansxvavebulad gvesmodes naTqvami.<br />
amgvari Secdomis Tavidan asacileblad gamoiyeneT<br />
aqtiuri mosmena da darwmundiT, rom ukukavSiris mosmenis<br />
Sedegad gaigeT zustad is, rasac gulisxmobda Tqveni<br />
mosaubre.<br />
r ar daiwyos Tavis marTleba - ukukavSiris miRebisas es<br />
gavrcelebuli Secdomaa. sakuTari qcevis axsna,<br />
gamarTleba an dacva mxolod ukuefeqts iZleva. aseT dros<br />
axsna-ganmartebebi sruliad uadgiloa, radgan<br />
ukukavSiris mizani daxmarebaa da ara mizezebis analizi.<br />
umjobesia dasvaT kiTxvebi, sTxovoT mosaubres, rom man<br />
konkretuli magaliTebi moitanos. amgvari SekiTxvebis<br />
dasmisas mniSvnelovania, rom maTSi gamowveva an Tavdacva<br />
ar igrZnobodes. magaliTad, araswori frazaa: “ara mgonia,<br />
rom es ase yofiliyo. konkretuli magaliTi damisaxeleT,<br />
rodis moxda is, razec Tqven saubrobT!” gacilebiT ukeT<br />
JRers: “Zalian damexmarebiT, Tuki raime konkretul<br />
magaliTs damisaxelebT, ase ufro gamiadvildeba gavigo,<br />
Tu ras gulisxmobT Tqvens naTqvamSi”.<br />
ukukavSiri<br />
unda exebodes<br />
iseT qcevas,<br />
romlis Secvlac<br />
adamians SeuZlia<br />
81
araverbaluri<br />
komunikacia<br />
aba, scadeT da ramdenime wuTis ganmavlobaSi dadumdiT. im<br />
SemTxvevaSic ki, rodesac Tqven saerTod ar moZraobT, garSemo<br />
myof adamianebs raRacas mainc atyobinebT – aRSfoTebas,<br />
sixaruls, sijiutes, wyenas an sxva Tqvens damokidebulebasa,<br />
Tu emocias. Cven yovelTvis vatyobinebT irgvliv myof<br />
adamianebs raimes - sityvierad, an usityvod - araverbalurad.<br />
sxeulis ena uZvelesia, radgan misi saSualebiT adamiani jer<br />
kidev maSin urTierTobda, rodesac ar arsebobda metyveleba.<br />
amitomaa, rom Cven is gvesmis da gansakuTrebulad vendobiT.<br />
iqneb, gaixsenoT da CainiSnoT sxeulis enis, TqvenTvis cnobili,<br />
ramodenime signali:<br />
_<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________________________________________________________<br />
ufro xSirad, adamianebi laparakoben imaze, Tu ras fiqroben,<br />
vidre imaze, Tu ras grZnoben. samagierod, is rasac ar<br />
gamoTqvamen (grZnobebi, emociebi) – “saxeze aweriaT”. Tu<br />
kargad davakvirdebiT da sworad gavigebT sxeulis enas, bevr<br />
sainteresos SevityobT sxvaTa grZnobebis Sesaxeb.<br />
zogierTi adamiani, araverbaluri signalebis dafarvas,<br />
sxeulis enis SeniRbvas cdilobs. aseTma “niRabma”, SeiZleba,<br />
Zalian cudi samsaxuri gauwios mis patrons, Seaferxos misTvis<br />
sworad gagebuli<br />
sxeulis ena<br />
sakmao<br />
informacias<br />
gvawvdis<br />
adamianis<br />
grZnobebis<br />
Sesaxeb<br />
83
84<br />
sasurveli urTierTobis ganviTareba da sxva adamianebTan<br />
daaxloveba. zogjer piriqiTac xdeba – adamians uWirs<br />
grZnobebis dafarva, igi ver akontrolebs pozas, Jests, mimikas,<br />
gansakuTrebiT ki im SemTxvevaSi, rodesac emocia moeZaleba.<br />
adamianis sxeulis enis interpretireba aucileblad unda<br />
iTvaliswinebdes misi cxovrebis stils, ojaxs, kulturul<br />
Taviseburebebs da sxva faqtorebs, romlebsac SeuZliaT<br />
sxeulis enaze iqonion gavlena. TiToeul adamians Jestebis<br />
sakuTari SezRuduli repertuari gaaCnia. zogjer, igi<br />
konkretuli grnobebis gamosaxatavad erTsa da igive Jestebs<br />
iyenebs. SesaZloa, Jestebi garkveul kombinacias qmnides, da<br />
Sesabamisad, erTi calke aRebuli Jesti bevrs arafers<br />
niSnavdes. aseve, igive Jesti sxva JestebTan kombinaciaSi,<br />
SesaZloa, ukve sakmaod naTlad adasturebdes garkveul<br />
grZnobas, an ganwyobas.<br />
rogor gamoixateba sxeulis eniT zogierTi<br />
grZnoba?<br />
gulaxdiloba, ndoba<br />
Þ xelebi gaSlili, xelisgulebiT zemoTken<br />
Þ pijakis gaxda, Rilebis Sexsna (kacebSi)<br />
Þ Tvalis gasworeba<br />
Þ Rimili, mosaubrisken gadaxra<br />
Þ xelebi saxes ar faravs<br />
Þ adamiani gamarTulia, fexebi odnav daSorebulia, mxrebi<br />
gaSlili<br />
Þ taSis dakvra xelisgulebiT<br />
TanamSromloba, mzaoba<br />
Þ dgomis dros xelebi TeZoze, fexebi gaSlilad, Tavi odnav<br />
daxrili<br />
Þ fexebi gadajvaredinebuli ar aris<br />
Þ pirovneba meorisaken iwevs<br />
Þ Sexsnili pijaki (kacebSi)<br />
Þ Tvalebis moWutva, an xamxami<br />
Þ gaSlili xelebi da xelisgulebi zemoT<br />
Þ misalmeba xelis CamorTmeviT<br />
Þ Rimili<br />
Þ Tvalebis kontaqti<br />
Þ xelebis “fSvneta” raime sasiamovnos molodinSi
Þ xelis mitana gulmkerdTan kacebSi loialobas aRniSnavs<br />
(qalebSi es Tavdacvis niSania)<br />
Þ Sexeba, xelze Sexeba darwmunebis mizniT<br />
indiferentuloba, mobezreba<br />
Þ fexi skamis saxelurzea gadakidebuli<br />
Þ kakuni (riTmuli)<br />
Þ gadajvaredinebuli fexebi<br />
Þ erTi fexis rxeva (qalebSi)<br />
Þ gasasvlelisken gaxedva, sxeulis Sebruneba<br />
Þ gaunZrevlad jdoma da Tvalis gaStereba<br />
Þ mTqnareba<br />
Þ xeliT saxis daWera da quTuToebis daSveba<br />
Þ skamze qanaoba<br />
interesi<br />
Þ rodenis “moazrovnis” poza (xeli loyasTan)<br />
Þ Tvalebis xamxami, an moWutva<br />
Þ nikapis sresa<br />
Þ zeda tuCze xeliT Sexeba<br />
Þ win (pozitiuri interesi), an ukan (negatiuri interesi)<br />
gadaxra<br />
Þ Tavis daxra da yuris “moSvera”<br />
Þ fanqris, an saTvalis yuris kbilebiT wvaleba<br />
Þ aweuli warbebi<br />
Þ tuCebis galokva<br />
Þ cxviris SeWmuxvna<br />
Þ Tavis mofxana<br />
Þ TmebSi xelebis Cargva<br />
meryeoba<br />
Þ xeli afarebuli cxvirze<br />
Þ daxuWuli Tvalebi<br />
Þ aweuli warbebi<br />
Þ SeWmuxnuli Subli<br />
Þ moRuSva<br />
Þ Tvalebis sresva<br />
Þ bolTis cema, xelebi gadatanili zurgs ukan<br />
eWvi da gulCaTxrobiloba<br />
Þ mosaubrisgan ukan gaweva (meti distanciis dakaveba)<br />
Þ xelebis mkerdze dawyoba (jvaredinad)<br />
Þ cxviris fxana<br />
Þ Tvalis arideba<br />
85
86<br />
Þ xelebis pirze afareba<br />
Þ moRuSva<br />
Þ gverdze yureba, an malulad yureba<br />
Þ iatakis daTvaliereba<br />
Þ tuCebis dasveleba<br />
Þ Caxveleba<br />
Þ nerwyvis xSiri ylapva<br />
SfoTva<br />
Þ frCxilebis “kvneta”<br />
Þ TiTebis moZraoba<br />
Þ xvneSa<br />
Þ xelebis dagrexva<br />
Þ swrafi da nervuli moZraobebi<br />
Þ Caxveleba<br />
Þ mZime sunTqva<br />
Þ xmis daZabva<br />
Þ Tvalebis swrafi moZraoba<br />
Þ raimes ReWva<br />
Þ TiTebis gadajvaredineba<br />
gawbileba da risxva<br />
Þ muStebis Sekvra<br />
Þ xelebis Semodeba TeZoebze<br />
Þ fexebis bakuni<br />
Þ skamis kideze jdoma (reagirebisTvis mzaoba)<br />
Þ win waweuli nikapi<br />
Þ fexsacmlis wveris iatakze mirtyma<br />
Þ tuCebi mokumuli, ybebis kunTebi daZabuli<br />
Þ kisris ukana nawilis mosresva<br />
Þ xelebi jibeebSi<br />
Þ sigaretis amoReba, ganskuTrebiT misi TiTebiT sresa da<br />
triali<br />
Þ saxeze feris cvalebadoba<br />
Þ mtruli gamoxedva<br />
TviTkontroli, Sinagani konfliqti<br />
Þ xeli Cavlebuli meore xelis majaze, an mklavze<br />
Þ xelebi gadatanili zurgs ukan da TiTebi gadajaWvuli<br />
Þ mWidrod SeerTebuli muxlebi<br />
Þ skamis saxelurebze moWideba<br />
Þ pirze afarebuli xeli (SiSis, an gaocebis niSnad)<br />
Þ TmebSi TiTebis gatareba<br />
Þ cremlebis damalva xvelebiT, an cxviris moxocviT
dominireba<br />
Þ sakuTari Tavis “amaRleba” (dgoma, rodesac sxvebi sxedan)<br />
Þ jgufSi yofnisas gansxvavebuli pozis miReba<br />
(gansakuTrebiT xelebi Tavs ukan)<br />
Þ xelebi, gadatanili skamis ukan<br />
Þ skamze moxerxebulad jdoma<br />
Þ gaSlili xelebiT dgoma<br />
Þ xmamaRali saubari<br />
Þ xmadabali, magram uaRresad mkafio saubari<br />
araverbaluri ileTebi komunikaciis<br />
gasaumjobeseblad<br />
n saubrisas komfortulad moewyeT. arc Zalian axlos yofnaa<br />
saWiro mosaubresTan da arc zedmetad Sors. daZabuloba<br />
moixseniT da yuradReba moikribeT.<br />
n imisaTvis, rom mosaubre Tqvendami keTilad ganawyoT, odnav<br />
win gadaixareT. nu moixrebiT mxrebSi da nu gaSeSdebiT<br />
umoZraod.<br />
n SeecadeT, rom mosaubresTan vizualuri kontaqti<br />
SeinarCunoT, magram nu miaSterdebiT mas. aseve nurc<br />
gverdebze yurebas daiwyebT.<br />
n sanam Tqveni partniori saubrobs, SeecadeT araverbaluri<br />
Setyobineba miawodoT mas – sakmarisia ubralod Tavi<br />
dauqnioT Tanxmobis niSnad.<br />
n ecadeT, rom Jestebi, saubarTan SedarebiT, wina planze ar<br />
gamodiodes.<br />
n Tqveni saubris siCqare saSualo, an saSualoze odnav ufro<br />
neli unda iyos. Tqvens saubarSi mouTmenloba, an<br />
daurwmunebloba ar unda JRerdes. gaakontroleT Tqveni<br />
xmis toni. nu isaubrebT civad da xistad. metyveleba<br />
garkveuli unda iyos – arc Zalian xmamaRali, arc Zalian<br />
xmadabali.<br />
n gaiRimeT, rodesac es saWiroa, moiqeciT bunebrivad.<br />
saubris dros SeinarCuneT sifxizle. Tvalebis daxuWva, an<br />
mTqnareba komunikacias aferxebs.<br />
Jestebi ar<br />
unda<br />
gamodiodes<br />
wina planze<br />
saubarTan<br />
SedarebiT<br />
87
88<br />
efeqturi<br />
komunikacia<br />
myardeba maSin,<br />
rodesac<br />
mimRebi zustad<br />
ise igebs<br />
Setyobinebas,<br />
rogorc es<br />
Setyobinebis<br />
gamgzavnma<br />
ganizraxa<br />
efeqturi<br />
mosmena<br />
RmerTma admians ori yuri da erTi piri imitom misca,<br />
rom mosmena orjer ufro rTulia, vidre laparaki.<br />
ucnobi avtori<br />
Cveni survilebis, grZnobebis, azrebisa da Sexedulebebis<br />
garkveviT da efeqturad gamoxatva komunikaciis procesis<br />
mxolod erTi naxevaria. meore naxevari, sxvaTa naambobis<br />
mosmenasa da gagebas moicavs.<br />
Cven ukve visaubreT am wignis wina furclebze, rom rodesac<br />
adamiani urTierTobis procesSi erTveba, igi Tavisi<br />
SetyobinebisTvis Sesabamis (da misi azriT yvelaze efeqtur)<br />
kods irCevs. Setyobinebis gasagzavni kodi SeiZleba sityvieri<br />
(verbaluri) iyos, an - usityvo (araverbaluri). rodesac meore<br />
adamiani kodirebul Setyobinebas miiRebs, is mis dekodirebas<br />
(interpretirebas) iwyebs, raTa misi mniSvneloba gaigos.<br />
or adamians Soris efeqturi komunikacia maSin myardeba,<br />
rodesac mimRebi zustad iseve igebs Setyobinebas (zustad iseve<br />
akeTebs Setyobinebis dekodirebas, anu interpretacias),<br />
rogorc es Setyobinebis gamgzavnma ganizraxa.
ogor SeuZlia mosaubres komunikaciis<br />
procesis garTuleba?<br />
komunikaciis procesi rTuldeba, rodesac mosaubre:<br />
§ Zalze dabali xmiT saubrobs;<br />
§ bevr umniSvnelo detalze, an erTbaSad ramdenime sakiTxze<br />
laparakobs;<br />
§ laparakisas ibneva, azrs kargavs, naTqvams da zogadad<br />
saubris daniSnulebas iviwyebs;<br />
§ iyenebs saubris Temis araSesatyvis araverbalur<br />
elementebs (magaliTad iRimeba maSin, rodesac<br />
sinamdvileSi nawyeni, an ganrisxebulia);<br />
§ zedmet yuradRebas aqcevs imas, Tu rogor usmenT da<br />
rogor reagirebT mis naTqvamze;<br />
§ informaciis gadmosacemad Zalian Tavisebur,<br />
aratradiciul meTodebs iyenebs<br />
rogor SeuZlia msmenels komunikaciis<br />
procesis garTuleba?<br />
komunikaciis procesi rTuldeba, rodesac msmeneli:<br />
§ garTulia, an dakavebulia Tavisi saqmiT da ar usmens<br />
mosaubres;<br />
§ imdenadaa dainteresebuli saubriT, rom sabolood<br />
mosaubres uwevs misi mosmena;<br />
§ ismens mxolod im mizniT, rom mosaubris naTqvami rogorme<br />
gaabaTilos;<br />
§ axdens mosaubris Sefasebas da gansjas<br />
§ ar iTxovs ganmartebebs, maSinac ki, rodesac grZnobs, rom<br />
naTqvams ver igebs<br />
mosmenis sami ZiriTadi saxeoba<br />
1. konfrontaciuli mosmena<br />
iwyeba maSin, rodesac Cven sakuTari Tvalsazrisis warmoCena<br />
ufro gvainteresebs, vidre sxvisi Sexedulebis gageba. aseT<br />
SemTxvevaSi, Cven an mxolod imisaTvis vusmenT, rom daviWiroT<br />
xelsayreli momenti da iniciativa Cvens xelSi CavigdoT, an<br />
efeqturi<br />
mosmena igivea,<br />
rac sinamdvilis<br />
sxva adamianis<br />
TvalebiT<br />
danaxva<br />
89
90<br />
nu reagirebT<br />
mxolod da<br />
mxolod<br />
sityvebis<br />
mniSvnelobaze;<br />
eZebeT maT<br />
miRma grZnobebi,<br />
survili, an<br />
ganzraxva<br />
imisTvis, rom mosaubris naTqvamSi Secdomebi, susti wertilebi<br />
vipovoT da masze ieriSi mivitanoT. sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />
konfrontaciuli mosmenis dros yuradRebiani msmenelis rols<br />
vTamaSobT, sinamdvileSi ki SetevisaTvis mosaxerxebel moments<br />
velodebiT da mosaubris dasamarcxebel argumentebs<br />
viazrebT.<br />
2. pasiuri, anu yuradRebiani mosmena<br />
am dros gulwrfelad gvainteresebs mosaubris azrebi da<br />
Sexedulebebi da vcdilobT movusminoT da gavigoT, Tu ras<br />
ambobs. wynarad (pasiurad) da yuradRebiT vismenT mis naTqvams.<br />
am dros vTvliT (vvaraudobT), rom yvelaferi sworad<br />
movismineT da gavigeT da raRa Tqma unda, azradac ar mogvdis<br />
mosmenili informaciis sisworis gadamowmeba.<br />
3. aqtiuri, an arekvliTi mosmena<br />
mosmenis yvelaze mniSvnelovani da sasargeblo tipi aqtiuri<br />
mosmenaa. aqtiuri mosmenisas Cven gulwrfelad gvsurs gavigoT,<br />
Tu ras fiqrobs, grZnobs, an ra unda im adamians, romelic<br />
gvesaubreba. magram manam, sanam mas sapasuxo SetyobinebiT<br />
gamovexmaurebodeT, vcdilobT gadavamowmoT, sworad gavigeT<br />
Tu ara misi naTqvami. amisaTvis, vaxdenT misi naTqvamis<br />
perefrazirebas, anu Cveni sityvebiT vimeorebT mis naTqvams<br />
ise, rogorc gavigeT. faqtiurad Cven vaxdenT Setyobinebis<br />
erTgvar “arekvlas” da mosaubrisaTvis “dabrunebas”, misi<br />
sisworis Semowmebis mizniT. swored es procesi, anu ukukavSiri<br />
aris is, rac aqtiur mosmenas sxva tipis mosmenisagan<br />
ganasxvavebs da efeqturs xdis mas.<br />
arsebobs realuri gansxvaveba sityvebis mosmenasa da maTSi<br />
kodirebuli Setyobinebis gagebas Soris. rodesac efeqturad<br />
vusmenT, vigebT imas, Tu ras grZnobs, an fiqrobs adamiani. es<br />
igivea, rac sinamdvilis misi TvalebiT danaxva. Cveni sakuTari<br />
Tvalsazrisi, SesaZloa, gansxvavebuli iyos misi azrisgan da<br />
Cven ar veTanxmebodeT am adamians, magram mosmenisas saWiroa,<br />
rom swored misi xedvis gageba SegveZlos. efeqturi<br />
mosmenisaTvis, komunikaciis procesSi aqtiuri Cabmaa<br />
aucilebeli da ara mxolod pasiuri mosmena.<br />
Cveulebriv, Cveni sapasuxo reagireba imazea damokidebuli, Tu<br />
rogor gavigeT esa Tu is Setyobineba. gaugebroba swored maSin<br />
xdeba, rodesac misi arsebobis Sesaxeb arc ki vvaraudobT xolme.<br />
aqtiuri mosmena, imis saSualebas gvaZlevs, rom Seqmnili<br />
gaugebroba dauyovnebliv iyos amocnobili da garkveuli.
aqtiur mosmenis ramdenime dadebiTi momenti:<br />
§ zogjer, adamians mxolod is sWirdeba, rom vinmem mousminos<br />
da aRiaros misi azri da Sexeduleba. mogvianebiT, igi<br />
SesaZloa, alternatiuli mosazrebis gaziarebaze, an<br />
sakuTari poziciis Serbilebazec dagvTanxmdes;<br />
§ adamians uadvildeba meore adamianis mosmena da misi<br />
poziciis gaTvaliswineba, Tuki icis, rom meore adamianic<br />
igives akeTebs (anu usmens da iTvaliswinebs mis pozicias);<br />
§ aqtiuri mosmena, adamianebs im sferoebis povnaSi exmareba,<br />
romelSic isini advilad Tanxmdebian. amis Semdeg,<br />
uTanxmoebac ufro mcire Cans da Semdgomi muSaobac<br />
advildeba;<br />
§ didi mniSvneloba aqvs mosaubris Sexedulebis zust wvdomas.<br />
es masac daanaxebs sakuTari poziciis sust mxareebsa da<br />
Secdomebs;<br />
§ analogiurad, Tu Cven kargad gvesmis meore adamianis<br />
Tvalsazrisi, ufro advilad vipoviT sakuTari poziciis<br />
sust mxareebsa da Secdomebs.<br />
rCevebi efeqturi mosmenisaTvis<br />
efeqturi mosmenisTvis mniSvnelovania, movaxdinoT mosmenili<br />
Setyobinebis perefrazireba, anu sakuTari sityvebiT gameoreba.<br />
sityva-sityviT (TuTiyuSiviT) gameoreba gamaRizianebelia,<br />
magram zogjer, gansakuTrebiT ki situaciaSi, sadac sizuste<br />
Zalian mniSvnelovania, esec dagvWirdeba.<br />
imis mixedviT, Tu ra mizani aqvs yovel konkretul<br />
urTierTobas, da ras CaTvliT ama Tu im SemTxvevaSi saWirod,<br />
SegiZliaT moisminoT da mosaubres pasuxad “daubrunoT” mis<br />
mier gadmocemuli:<br />
§ faqtebis CamonaTvali<br />
§ azrebi da rwmenebi<br />
§ grZnobebi da emociebi<br />
§ survilebi, moTxovnilebebi, an motivacia<br />
§ imedebi da molodinebi<br />
nu moaxdenT reagirebas mxolod da mxolod sityvebis<br />
mniSvnelobaze, eZebeT maT miRma grZnobebi, survili an<br />
ganzraxva.<br />
nu gansjiT sxva<br />
adamians. pativi<br />
eciT mis<br />
grZnobebsa da<br />
rwmenebs Tqveni<br />
sakuTari<br />
grZnobebis<br />
gaufasurebis<br />
gareSe<br />
91
92<br />
aqtiuri mosmena<br />
dagexmarebaT<br />
gabrazebul, an<br />
ganawyenebul<br />
adamianTan<br />
saubrisas<br />
Tu xvdebiT, rom araferi gesmiT - uTxariT mosaubres amis<br />
Sesaxeb da sTxoveT sxva sityvebiT gaimeoros Setyobineba, an<br />
gadaamowmeT Tqveni savaraudo STabeWdileba mosmenilis<br />
Tqveneuli variantis SeTavazebiT. gverwmuneT, rom Tu Tqven<br />
arasworad gaigeT raime, mosaubre namdvilad Seecdeba<br />
gaugebrobis gamosworebas.<br />
aqtiuri mosmena, Zalian efeqturia sapasuxo reagirebisas im<br />
SemTxvevaSi, rodesac meore adamiani gabrazebuli an nawyenia<br />
da Tqvens mimarT sakuTari grZnobebis gamoxatvas cdilobs<br />
(TqvenTvis ki masTan urTierToba mniSvnelovania).<br />
mosmenisas gamoiyeneT vizualuri kontaqti da mosmenis<br />
aRmniSvneli Jestebi. nu daiwyebT saaTze yurebas, an oTaxSi<br />
myofi sxva adamianebis da maTi moqmedebebis dakvirvebas.<br />
SexedeT mosaubres, gadaixareT misken da saWiroebis<br />
SemTxvevaSi Tanxmobis niSnad Tavi dauqnieT. SeecadeT ar<br />
gamoxatoT mis mimaerT kritikuloba.<br />
moerideT sxva adamianis gansjas. miiReT adamiani iseTi,<br />
rogoric is aris. pativi eciT mis grZnobebsa da rwmenas, Tqveni<br />
sakuTari grZnobebis gaufasurebis, an poziciis daTmobis<br />
gareSe. amasTan gaxsovdeT, rom sulac ar aris aucilebeli, mis<br />
Tvalsazriss eTanxmebodeT.
xarT Tu ara<br />
aqtiuri<br />
msmeneli?<br />
aqtiuri mosmena gacilebiT metia, vidre ubralod yuris<br />
dagdeba. aqtiuri msmeneli komunikaciis yvela signals aqcevs<br />
yuradRebas (verbalursa da araverbalurs). igi usmens sityvebs,<br />
xmis JReradobas, akvirdeba mosaubris mimikasa da Jestebs.<br />
xarT Tu ara aqtiuri msmeneli, rodesac Tqvens megobrebs,<br />
mSoblebs, nacnobebs esaubrebiT? gTavazobT SeamowmoT<br />
sakuTari Tavi martivi testis meSveobiT.<br />
yuradRebiT waikiTxeT qvemoT motanili msjelobebi da<br />
SeafaseT sakuTari Tavi imis mixedviT, Tu ramdenad gaqvT esa<br />
Tu is unari an Cveva. Tu aRweril unars regularulad iyenebT<br />
yoveldRiur cxovrebaSi, mis gaswvriv 2 qula CawereT. Tu am<br />
unars drodadro mimarTavT - 1 qula. xolo Tu iSviaTad, an<br />
saerTod ar mimarTavT - 0 qula. Tu gsurT, rom Sedegi sando<br />
iyos, kiTxvari gulaxdilad unda SeavsoT. saqmis<br />
gasaadvileblad, warmoidgineT, rom Tavad esaubrebiT vinmes.<br />
magaliTad, TqvenTan movida megobari da gTxovaT, rom misi<br />
ambavi moisminoT . . .<br />
93
94<br />
&YHYHEL TXOHEL<br />
VDQDP VHULR]XO VDNL7[]H VDXEDUV GDYLZ\HEGH<br />
kPRVDP]DGHEHOl -HVWV PLYPDU7DY PDJDOL7DG Y[XUDY ZLJQV<br />
GD JYHUG]H YGHE<br />
7X Y[HGDY URP VDXEDUL [DQJU=OLYL LTQHED &HPV PRVDXEUHV<br />
DXFLOHEODG Y7DYD]RE &DLV DQ \DYDV<br />
PRVDXEUHV7DQ D[ORV YMGHEL GD SLUGDSLU YX\XUHE<br />
PRVDXEULV JU=QREHELV XNH7 JDVDJHEDG PLVL [PLV<br />
-5HUDGRELV FYOLOHEDV YDNYLUGHEL<br />
\XUDG5HEL7 YX\XUHE PRVDXEUHV GD YFGLORE &HPL P]HUD<br />
FLYL JXOJULOL DU L\RV<br />
YFGLORE DU JDPRY7TYD VDNX7DUL D]UL VDXEULV<br />
GDVUXOHEDPGH GD DU PRYD[GLQR PRVDXEULV PLHU PR\ROLOL<br />
IDTWHELV 6HIDVHED<br />
7X PRVDXEUH UDLPH PQL6YQHORYDQL PRPHQWLV [DVJDVPDV<br />
FGLOREV -HVWHELV JDPR\HQHEL7 YD&YHQHE PDV URP PHVPLV<br />
PLVL<br />
DU YUHDJLUHE V[YDGDV[YD [HOLV6HP6OHO IDTWRUHE]H<br />
URJRULFDD VDWHOHIRQR ]DUL [PDXUL IDQMUHEV JDUH7 GD<br />
V[YD<br />
VDXEULV 7HPLV PLX[HGDYDG \RYHO7YLV YLQDU&XQHE P6YLG<br />
GDX=DEDY SR]DV<br />
]RJMHU PRVDXEULV \YHOD]H PQL6YQHORYDQ PRVD]UHEHEV<br />
VDNX7DUL VLW\YHEL7 YLPHRUHE<br />
YVYDP 6HNL7[YHEV UD7D NDUJDG JDYHUNYH IDTWHE6L GD<br />
PRVDXEULV JU=QREHE6L<br />
YFGLORE DU JDPRY[DWR &HPL JD5L]LDQHED URGHVDF<br />
PRVDXEUH JDPDU7XODG YHU ODSDUDNREV DQ UDWRP5DF<br />
DIHU[HEV VDXEDUV<br />
PRVDXEUHV GUR GD GUR VD[HOL7 PLYPDU7DY<br />
U7XOL VDXEULV GURV PRVDXEUHV GURGDGUR 7HPLGDQ<br />
JDGD[YHYLV VD6XDOHEDV YD=OHY<br />
YFGLORE DU JDPRPU&HV HPRFLLV QL6QHEL PRVDXEULV [PD6L<br />
&HPL PDQHUHEL 6HHVDW\YLVHED PRVDXEULV PDQHUHEV GD DYVHEV<br />
PD7
YFGLORE JDYX=OR FGXQHEDV GD ZLQDGDGHEHEL PRVDXEULV<br />
QDFYODG DU GDYDVUXOR DQ GUR]H DGUH DU JDPRYLWDQR<br />
GDVNYQHEL<br />
YVDXEURE QHOD GD P6YLGL WRQL7<br />
7DYV YDULGHE [HOLV6HP6OHO -HVWHEV PDJDOL7DG VDD7]H<br />
GD[HGYD DQ JYHUG]H JDGDGHEXOL ZLJQLVDNHQ JD[HGYD<br />
PDGOLHUHEDV JDPRY[DWDY URGHVDF DGDPLDQL 7DYLV<br />
JU=QREHEV PL]LDUHEV<br />
URGHVDF PRVDXEUH UDLPH 6HNL7[YDV PLVYDPV PH PDV PDUWLY<br />
SLUGDSLU SDVX[HEV YFHP \RYHOJYDUL 6HIDVHELV JDUH6H<br />
DU PH6LQLD Y7TYD kDU YLFLl URGHVDF GDQDPGYLOHEL7 YHU<br />
YSDVX[RE<br />
SHULRGXODG PRVDXEUHV7DQ LPLV JDGDPRZPHEDV YD[GHQ 7X<br />
UDPGHQDG VZRUDG JDYLJH PLVL QD7TYDPL<br />
YH[PDUHEL PRVDXEUHV UD7D PDQ VDXEDUL &YHQL HU7REOLYL<br />
GDVNYQHELV DQ GDNYLUYHEHELV 6HMDPHEL7 GDDVUXORV<br />
MDPXUL TXOD<br />
SeajameT qulebi? Tu Tqveni jamuri qula 38-s aRemateba -<br />
gilocavT. Tqven kargi mosaubre brZandebiT da aqtiur<br />
mosmenas sakmaod efeqturad iyenebT.<br />
Tu saerTo qula 28-sa da 37-s Sorisaa, Tqven namdvilad iciT<br />
aqtiuri mosmenis xerxebi da maTi gamoyenebac SegiZliaT.<br />
Tumca, am mniSvnelovani komunikaciuri unarebis damatebiTi<br />
praqtika ar gawyendaT.<br />
Tu Tqveni qulebis jami 28-ze naklebia, ar aReldeT. Tqven<br />
yovelTvis SegiZliaT efeqturi komunikaciis Cvevebis<br />
gavarjiSeba (aqtiuri mosmenis unaris CaTvliT).<br />
testi Sedgenilia riCard ensmanis originalur<br />
meTodikaze dayrdnobiT.<br />
95
96<br />
gavagrZeloT saubari efeqtur mosmenaze. amjerad gvinda<br />
SevaCeroT Tqveni yuradReba imaze, Tu rogor SeiZleba am<br />
uaRresad mniSvnelovani unar-Cvevis daufleba da<br />
gaumjobeseba. sanam mosmenis unar-Cvevis gavarjiSebas<br />
daviwyebdeT, saWiroa gaverkveT, Tu ra ZiriTadi komponentebi<br />
Sedis efeqtur mosmenaSi.<br />
efeqturi mosmenis komponentebia:<br />
1.parafrazireba<br />
2.Ria SekiTxvebi<br />
3.grZnobebis asaxva<br />
mosmenis<br />
unaris<br />
gaumjobeseba<br />
1. parafrazireba<br />
parafrazireba - msmenelis mier mosaubris naTqvamis sakuTari<br />
sityvebiT gameorebas niSnavs. magaliTad, mosaubre ambobs: “ra<br />
sisulele gaakeTa anam, im samsaxuridan rom wamovida!” xolo<br />
msmeneli pasuxobs: “Sen ambob, rom mas is samuSao adgili ar unda<br />
daetovebina?” parafrazirebis dros msmeneli cdilobs<br />
gaarkvios, Tu ras gulisxmobda Tavis naTqvamSi mosaubre.<br />
parafrazireba aris sxva pirovnebis naTqvamis gameoreba<br />
sakuTari sityvebiT.<br />
magaliTi:<br />
mosaubre: “saSinlad daviRale erTi da igive raRacis<br />
gameorebiT!”<br />
msmeneli: “Sen Tvli, rom am sakiTxs ar sWirdeba amdeni<br />
ganxilva?”
2. Ria SekiTxvebi<br />
Ria SekiTxvebiT, Cven SegviZlia mosaubre sapasuxod<br />
wavaxalisoT da Tan mokle (“diax”, an “ara”) pasuxebis miRebas<br />
avaridoT Tavi, romlebic, Cveulebriv, daxuruli SekiTxvis<br />
dasmis SemTxvevaSi miiReba .<br />
Ria SekiTxvaze pasuxi sakiTxis Rrmad gaazrebas moiTxovs.<br />
daxuruli SekiTxvis dros es ase ar xdeba. daxurul SekiTxvas<br />
SeuZlia daaCqaros pasuxi maSinac ki, rodesac adamiani mzad ar<br />
aris amisaTvis, radgan “diax” an “ara” pasuxi ar saWiroebs did<br />
gansjasa da fiqrs. Ria SekiTxvis dros ki adamians gaazrebisken,<br />
analizisken vubiZgebT. magaliTad, mosaubre ambobs: “me ar<br />
momwons Cemi samsaxuri”. msmenels SeuZlia dausvas mas Ria<br />
SekiTxva: “ra ar mogwons Sens samsaxurSi”?, an “momiyevi, ras<br />
grZnob da ras fiqrob Sens samsaxurze?”<br />
Ria SekiTxva – es aris SekiTxva, romelic exmareba<br />
adamians gaerkves mosaubris grZnobebSi.<br />
magaliTi:<br />
mosaubre:” me ar momewona es warmodgena!”<br />
msmeneli: “SegiZlia momiyve, ra ar mogewona masSi?”<br />
3. grZnobebis asaxva<br />
grZnobebis asaxva aris msmenelis mier im emociis, an im grZnobis<br />
sityvieri gamoxatva, romelsac, misi azriT, ganicdis mosaubre<br />
raime konkretuli movlenis mimarT. magaliTad, mosaubre<br />
ambobs: “yelSi maqvs amosuli dilidan saRamomde muSaoba!”,<br />
xolo msmeneli pasuxobs: “Tqven ganicdiT, rom xSirad giwevT<br />
samuSao dRis dasrulebis Semdeg darCena da muSaobis<br />
gagrZeleba.”<br />
grZnobis asaxva aqtiuri mosmenis yvelaze rTuli ileTia,<br />
radgan am dros Tqven cdilobT moisminoT da gaigoT ara<br />
mxolod naTqvamis Sinaarsi, aramed is grZnobac, romelic Tan<br />
axlavs am naTqvams. grZnobis asaxvis dros Tqven sarkesaviT<br />
unda ausaxoT mosaubres is emocia, romelic amoikiTxeT mis<br />
naTqvamSi. es raRaciT waagavs parafrazirebas, magram aq Tqven<br />
unda gaumeoroT adamianebs ara is, rasac isini amboben, aramed<br />
is, rasac isini grZnoben. imisaTvis, raTa gaigoT adamianis<br />
grZnobebi, yuradReba unda miaqcioT da daakvirdeT sam rames:<br />
mis sityvebs, xmis tons, da sxeulis enas.<br />
grZnobis asaxvis<br />
dros Tqven<br />
sarkesaviT unda<br />
ausaxoT<br />
mosaubres is<br />
emocia, romelic<br />
amoikiTxeT mis<br />
naTqvamSi<br />
97
98<br />
mousmineT imas,<br />
rac iTqmeba da<br />
SeecadeT<br />
mixvdeT imas,<br />
rac uTqmeli<br />
rCeba<br />
grZnobis asaxva aris mosaubris grZnobebis Tqveneuli<br />
aRqma, romelic efuZneba mosaubris sityvebs, xmis tonsa<br />
da Jestebs.<br />
magaliTi:<br />
mosaubre: ver vitan, rodesac malodineben!<br />
msmeneli: xmaze gatyob, rom Zalian brazdebi, rodesac dros<br />
gakargvineben.<br />
rogor SeiZleba gaviumjobesoT mosmenis<br />
unari?<br />
r mousmineT yuradRebiT da gulmodgined ise, rom<br />
SegeZloT naTqvamSi kargad garkveva. gulmodgine<br />
mosmenas sakmao Zalisxmeva sWirdeba, radgan unda<br />
moaxerxoT CawvdeT rogorc verbalur, aseve<br />
araverbalur Setyobinebas.<br />
r mosmenisaTvis mzad unda iyoT rogorc fsiqologiurad,<br />
aseve fizikuradac. ecadeT mosmenis dros Tavidan<br />
gandevnoT sxva azrebi. yuradRebiT mosmenas ver<br />
SeZlebT, Tu sakuTari pasuxebis winaswar mofiqrebas<br />
SeecdebiT.<br />
r mosmena Zalze rTulia, rodesac umetes wilad Tqven<br />
saubrobT! nu ilaparakebT Zalian bevrs.<br />
r mousmineT empaTiurad (STagrZnobiT) - SexedeT<br />
situacias mosaubris TvalebiT.<br />
r nu SeawyvetinebT mosaubres.<br />
r mniSvnelovania, ar ayveT stereotipebs – adamianebs<br />
araferi “miaweroT” da ar ivaraudoT winaswar, Tu ra<br />
aris mosalodneli maTgan. amiT mosmenis<br />
tendenciurobas airidebT Tavidan.<br />
r mousmineT imas, rac iTqmeba da SeecadeT mixvdeT imas,<br />
rac uTqmeli rCeba.<br />
r mosaubres saxeSi uyureT, odnav gadaixareT misken, da<br />
daamyareT masTan mxedvelobiTi kontaqti.
a uSlis xels efeqtur mosmenas?<br />
adamiani ar usmens efeqturad, Tu igi mosaubres:<br />
§ gansjis<br />
§ awyvetinebs SekiTxvebiT<br />
§ aZlevs Sefasebas<br />
§ aZlevs gafrTxilebas<br />
§ aanalizebs<br />
§ adanaSaulebs<br />
§ ukiTxavs morals<br />
§ emuqreba<br />
§ dascinis<br />
§ arwmunebs<br />
§ avlens simpaTias<br />
§ moiTxovs<br />
§ akeTebs interpretacias<br />
§ Wkuas aswavlis<br />
§ aZlevs mza gadawyvetilebebs<br />
§ tuqsavs<br />
§ aqebs<br />
§ aZlevs rCevebs<br />
§ akritikebs<br />
§ “ukiTxavs leqcias”<br />
§ awebebs “iarliyebs”<br />
ratom unda gaviumjobesoT mosmenis<br />
unari?<br />
mosmenis unari unda gaviumjobesoT, raTa:<br />
§ SevamsubuqoT mosaubris Zlieri gancdebi<br />
§ viswavloT sxvisi da sakuTari grZnobebis aRiareba<br />
§ vagrZnobinoT adamians, rom masze vzrunavT<br />
§ davanaxoT, rom vzrunavT urTierTobaze Cvens Soris<br />
§ davexmaroT adamians mosmenaSi<br />
§ gavzardoT ndoba Cvendami<br />
§ vagrZnobinoT adamians, rom igi mniSvnelovania da<br />
aRiarebuli<br />
§ davrwmundeT, rom oriveni erTsa da imave “talRaze varT<br />
awyobili”<br />
99
100<br />
praqtikuli savarjiSo<br />
waikiTxeT qvemoT mocemuli frazebi. upasuxeT TiToeuls an<br />
parafrazirebiT, an Ria SekiTxviT, an grZnobebis asaxviT.<br />
1.Zalian gadaRlili var samuSaoTi, amitom Sens proeqts jer<br />
ver movkideb xels.<br />
2.madlobis erTi sityvac ki aravis wamoscdenia!<br />
3. dabneuli var. mgoni, am saqmes verasdros movrCebi. xom ver<br />
damexmarebodi?<br />
4.sul patara rom viyavi, arasodes vicodi, risi molodini<br />
mqonoda mamaCemisgan. erT dRes igi bednieri da udardeli<br />
iyo, meore dRes ki - ukmayofilo da braziani.<br />
5.yovelTvis viriviT vmuSaob, rom gundis miznebs mivaRwio.<br />
pirdapir daujerebelia, rom sxvebi ase ar iqcevian.<br />
6.ratom veravin igebs CemSi ra xdeba? yvelanairad vcdilob<br />
gavagebino xalxs Cemi grZnobebi, magram araferi gamomdis,<br />
isini mainc gamudmebiT mekamaTebian da mebrZvian.<br />
7.mirCevnia movkvde, vidre Cemi grZnobebi gavamxilo vinmesTan.<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_
8.Cems cxovrebaze mxolod me vageb pasuxs. Cems saqmeebSi nu<br />
Caerevi da arc me Caverevi SensaSi.<br />
9.ratom unda momsvloda es maincdamainc me? ra gavakeTe<br />
araworad? ratom gamimeta ase RmerTma?<br />
10.am jgufSi Zalian uxerxulad vgrZnob Tavs. Zalian<br />
Sekrulebi arian erTmaneTTan! meSinia, rom arasodes<br />
mimiReben TavianT rigebSi Cemi vinaobis da Cemi azrebis gamo.<br />
11.meSinia grZnobebis gamomJRavneba. mgonia, rom Tu erTi mainc<br />
gamovuSvi, mere veRar gavCerdebi da SeiZleba zRvramde<br />
mivide.<br />
12.dedaCemi da mamaCemi Cems umcros Zmaze zrunviT ise arian<br />
dakavebulni, rom maTTan misvla meSinia. ara da, Cems<br />
problemebze minda vuambo. Cemi problemebi ki Cemi Zmis<br />
problemebTan SedarebiT umniSvnelo Cans.<br />
13.imdenad uniWo, uvici da maxinji var, rom veravis<br />
Sevuyvardebi.<br />
14.ar jobda, ar davbadebuliyavi? Cems ojaxs aseTi problemebi<br />
ar eqneboda, deda da mama bednierebi iqnebodnen da ar<br />
gaSordebodnen erTmaneTs!<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
_<br />
101
102<br />
15.minda didi madloba gadagixadoT dResasawaulisTvis,<br />
romelic dabadebis dReze momiwyveT. yvelani Zalian kargebi<br />
da SesaniSnavebi xarT da uzomod miyvarxarT.<br />
mosmenis savarjiSo – roluri TamaSi<br />
Tqven da Tqvens megobars SegiZliaT erTad ivarjiSoT efeqtur<br />
mosmenaSi. ai rogor unda gaakeToT es:<br />
am savarjiSos dros rig-rigobiT xarT xan msmenelis rolSi, xan<br />
mosaubris (anu Tu erT-erTi laparakobs, meore – usmens;<br />
Semdeg rolebi icvleba). mosaubre, qvemoT mocemuli Temebidan<br />
erT-erTs xuTi wuTis ganmavlobaSi anviTarebs. msmeneli ki<br />
efeqturi mosmenis xerxebs iyenebs, cdilobs mosaubres<br />
Sesabamisi “pasuxebi gasces”.<br />
xuTwuTiani saubris dasrulebis Semdeg, mosaubrem ori wuTis<br />
ganmavlobaSi unda uTxras msmenels, Tu rogor (ramdenad<br />
efeqturad) iyenebda is efeqturi mosmenis ileTebs (anu,<br />
faqtiurad, unda miawodos msmenels ukukavSiri).<br />
amis Semdeg, SecvaleT rolebi da gaagrZeleT varjiSi manam,<br />
sanam yvela mocemul Temas ar amowuravT.<br />
Temebi aqtiuri mosmenis gasavarjiSeblad<br />
ras vgrZnob da vfiqrob:<br />
§ Cemi dRevandeli cxovrebis Sesaxeb<br />
§ Cemi ojaxis da warmoSobis Sesaxeb<br />
§ yvela im dadebiTi movlenis Sesaxeb, rac ki odesme<br />
gadamxdenia<br />
§ Cemi momavlis Sesaxeb<br />
§ Cemi amJamindeli piradi problemebis Sesaxeb<br />
§ problemebTan gamklavebis Taobaze<br />
§ sxva adamianebis grZnobebisa da sazrunavis gaziarebis<br />
Sesaxeb<br />
§ imaze, Tu rogor vaCveno axloblebs, rom namdvilad miyvars<br />
isini…da a. S.<br />
_<br />
_<br />
_
103
naxatis avtori - manuSak kaloiani<br />
axalcixis #3 sajaro skola
yvela mxare<br />
imarjvebs!<br />
3o molaparakebebi da konfliqtebis mogvareba<br />
o molaparakebebis mimdinareoba: ramdenime martivi wesi<br />
o gunduri molaparakebebi: strategia da taqtika<br />
o rogor gavzardoT Cveni Sansebi molaparakebis dros<br />
o mediacia: molaparakebebi mesame mxaris daxmarebiT<br />
105
106<br />
yovelTvis,<br />
rodesac<br />
adamianebi<br />
uziareben<br />
erTmaneTs<br />
azrebs<br />
TavianTi<br />
urTierTobis<br />
Secvlis mizniT,<br />
saqme gvaqvs<br />
molaparakebebTan<br />
molaparakebebi<br />
da konfliqtebis<br />
mogvareba<br />
yovelTvis, rodesac adamianebi uziareben erTmaneTs azrebs<br />
TavianTi urTierTobebis Secvlis mizniT; yovelTvis, rodesac<br />
isini msjeloben SeTanxmebis misaRwevad, saqme gvaqvs<br />
molaparakebebTan.<br />
TiTqmis yoveldRe vxvdebiT situaciebSi, sadac<br />
molaparakebebis warmoeba gviwevs; es SeiZleba iyos samsaxurSi,<br />
saxlSi, dasvenebisas. Tu dafiqrdebiT, dagveTanxmebiT, rom<br />
Tqveni urTierTobebis didi nawilic swored rom molaparakebas<br />
warmoadgens – magaliTad, rodesac mSoblebs uTanxmdebiT<br />
diskoTekaze wasvlis Taobaze; an rodesac megobrebTan daobT<br />
filmis an momRerlis Sesaxeb; an rodesac bazarSi raimes<br />
yidulobT da gamyidvels evaWrebiT.<br />
martivad rom vTqvaT, molaparakebebis situacia<br />
aRmocendeba, rodesac ori adamianis interesebi an<br />
survilebi ver Tavsdeba erTmaneTTan, da rodesac orive<br />
maTgans konfliqtis gaRvivebas gadawyvetilebebis<br />
Zieba urCevnia.<br />
Zalian cota Tu moinaxeba iseTi adamiani, romelsac moswons<br />
konfliqtur situaciaSi yofna - iqneba es konfliqti<br />
mSoblebTan, megobrebTan, TanamSromlebTan, Tu ucnobebTan.<br />
gansakuTrebiT usiamovnoa konfliqti, rodesac masSi Zlieri
emociebia CarTuli, radgan aseTi konfliqti Ria<br />
dapirispirebaSi gadadis da bevr fizikur Tu fsiqikur<br />
energias moiTxovs. mniSvnelovania imis gacnobiereba – da Cven<br />
ukve visaubreT amis Sesaxeb – rom konfliqti TavisTavad arc<br />
cudia, arc kargi. mas SesaZloa rogorc dadebiTi, aseve<br />
uaryofiTi Sedegebi hqondes, is SeiZleba damangreveli iyos,<br />
an produqtiuli roli iTamaSos. yvelaferi damokidebulia<br />
imaze, gavamZafrebT konfliqts, mivCqmalavT mas, Tu<br />
SevecdebiT, rom vmarToT da Cvens sasikeTod gamoviyenoT.<br />
ase rom profesiuli Tu piradi cxovrebis ganmavlobaSi,<br />
konfliqtebis mogvarebis Tu saqmiani mizniT – mudmivad<br />
mogiwevT molaparakebebis warmoeba. gamokiTxvebi adasturebs,<br />
rom warmatebuli karieris erT-erTi umniSvnelovanesi<br />
ganmsazRvrelia molaparakebebis warmoebis unar-Cvevebis<br />
floba.<br />
ar arsebobs erTi romelime „saukeTeso” stili molaparakebebis<br />
sawarmoeblad. amis miuxedavad, molaparakebis procesSi yvelas<br />
SeuZlia miaRwios warmatebas (imgvar SeTanxmebas, rodesac<br />
molaparakebaSi monawile yvela mxare igrZnobs, rom misi<br />
moTxovnilebebis nawili mainc dakmayofilda). amisaTvis<br />
ubralod saWiroa yuradRebiT yofna, aqtiurad mosmena,<br />
komunikaciis kargi unar-Cvevebis floba, winaswari momzadeba<br />
da, rac umTavresia, problemis gadawyvetaze pasuxismgeblobis<br />
wilis aReba.<br />
rojer fiSeri, harvardis molaparakebebis proeqtis<br />
direqtori, mis ganTqmul wignSi „SeTanxmebamde misvla”<br />
(“Getting to YES”) gvirCevs:<br />
iyaviT upirobod konstruqciulni. miudeqiT<br />
molaparakebebs aseTnairad:<br />
„me Tqven rogorc Tanasworuflebian partniors<br />
giyurebT. pativs vcem Tqvens uflebas iqonioT<br />
gansxvavebuli azri. mzad var gavigo igi”.<br />
zogierTma SesaZloa CaTvalos, rom aseTi midgoma<br />
zedmetad rbilia. sinamdvileSi, aseTi principebiT<br />
molaparakebis warmoeba - siZlieris niSania.<br />
warmatebuli<br />
molaparakebebis<br />
dros yvela<br />
mxare imarjvebs.<br />
mizani -<br />
SeTanxmebaa, da<br />
ara gamarjveba<br />
107
108<br />
molaparakebebis<br />
misalmeba<br />
mimdinareoba:<br />
molaparakebis dawyebisas, an masSi axali monawileebis<br />
SemoerTebisas unda moxdes yvela monawilis wardgena. rogorc<br />
wesi, molaparakebis wamyvanebi orive mxridan waradgenen<br />
TavianT gundebs. wardgenis dros ganmartebuli unda iyos<br />
gundis TiToeuli wevris funqcia. Cveulebriv amas is akeTebs,<br />
vinc molaparakebis yvela partniors icnobs. Tu Sesavali<br />
sityva momzadebulia dabali rangis monawilis mier, maSin man<br />
jer Tavisi ufrosi unda waradginos da Semdeg molaparakebis<br />
gundis danarCeni wevrebi. miRebuli proceduraa savizito<br />
baraTebis gacvla.<br />
magidasTan jdomis wesi<br />
ramdenime<br />
martivi wesi<br />
molaparakebis monawileTa magidasTan ganlagebis<br />
Tanmimdevroba imis mier unda iyos momzadebuli, vis<br />
teritoriazec imarTeba molaparakeba. Tu molaparakebebi<br />
neitralur teritoriaze midis, maSin am Tanmimdevrobas is<br />
amzadebs, vinc organizaciul saqmeebs agvarebs.
magidasTan ganlagebis sxvadasxva strategiebi da wesebi<br />
arsebobs. rogorc wesi, molaparakebis mxareebi erTmaneTis<br />
pirispir sxedan. magram savsebiT SesaZlebelia, rom mxareTa<br />
zogierTi wevrebi, vTqvaT eqspertebi, erTmaneTis gverdiT<br />
ganlagdnen. zogjer Zalian momgebiania, rodesac Tqveni gundis<br />
romelime wevri “mowinaaRmdegeTa banakSi” zis. aseTi ganlageba<br />
erTgvar “teritoriul” upiratesobas ganiWebT da SesaZloa<br />
saboloo warmatebac mogitanoT.<br />
saubris warmarTva<br />
saubars im gundis wevri iwyebs, vis teritoriazec imarTeba<br />
molaparakeba. Tu molaparakeba neitralur teritoriaze<br />
midis, maSin iwyebs is, vinc teritoriis organizeba moaxdina.<br />
molaparakebis gundis xelmZRvaneli sakuTar gunds<br />
“diriJorobs”. calkeuli Temebis ganxilvis dros, gundis<br />
wevrebs ufleba aqvT Caerion saubarSi sakuTari azris<br />
gamosaTqmelad, oRond, winaswar SeTanxmebuli formiT.<br />
miuxedavad amisa, xelmZRvanelma molaparakebis procesis<br />
sadaveebi xelidan ar unda gauSvas. molaparakebaSi gundis<br />
wevrTa nebismieri Careva procesze gavlenas axdes, da SesaZloa,<br />
xeli SeuSalos xelmZRvanelis gegmas im SemTxvevaSic ki,<br />
rodesac es kargi ganzraxviT keTdeba.<br />
saubris momzadebuli proceduris mkacrad dacva sasargebloa<br />
rogorc molaparakebis mimdinareobisaTvis, aseve misi<br />
efeqturobisTvisac. kargad marTuli gundis SemTxvevaSi,<br />
molaparakebis procesis bolos gadawyvetilebis misaRebad<br />
molaparakebis magidasTan mxolod ori adamiani rCeba –<br />
mxareTa xelmZRvanelebi.<br />
moqmedebaTa Tanmimdevroba<br />
warmatebuli molaparakeba iwyeba imiT, rom misi TiToeuli<br />
monawile molaparakebisaTvis sakmaris dros gamoyofs.<br />
rTulia, sworad SeafasoT, Tu ramdeni dro dasWirdeba<br />
molaparakebas, gansakuTrebiT rodesac saqme sruliad axal<br />
sakiTxs, axal Temas exeba, romlis irgvliv molaparakebis<br />
warmoebis gamocdileba jer ar gaqvT. aseT situaciaSi unda<br />
ixelmZRvaneloT im mosazrebiT, rom umjobesia,<br />
molaparakebaze gauTvaliswinebeli Tavisufali dro darCes,<br />
vidre caitnotis pirobebSi imuSaoT.<br />
nebismieri<br />
survili, romelic<br />
iTxovs<br />
dakmayofilebas<br />
da nebismieri<br />
moTxovna,<br />
romelic unda<br />
Sesruldes,<br />
molaparakebebis<br />
potenciuri<br />
sababia<br />
109
110<br />
“me giyurebT<br />
Tqven, rogorc<br />
Tanasworuflebian<br />
partniors. me<br />
pativs vcem<br />
Tqvens uflebas<br />
iqonioT<br />
gansxvavebuli<br />
azri. me mzad<br />
var gavigo<br />
igi.“<br />
pirvel rigSi unda ganisazRvros molaparakebis Temebi da<br />
miznebi. Semdeg unda SeaTanxmoT molaparakebis Sinaarsobrivi<br />
mimdinareoba (dRis wesrigi) da droiTi CarCoebi. molaparakebis<br />
struqturirebis bolo nabijia im Sedegebis dakonkreteba,<br />
romlebiTac molaparakebis dasrulebas isurvebdiT.<br />
rodesac Temebi, miznebi da mimdinareoba gansazRvrulia, iwyeba<br />
molaparakebis calkeul sakiTxze muSaoba, Semdegi wesebis<br />
gaTvaliswinebiT:<br />
1.dRis wesrigSi Setanili TiToeuli punqtis mimarT unda<br />
ganixiloT: sawyisi mdgomareoba, arsebuli masalebi da<br />
dokumentebi, sakiTxebi, romelTa Sesaxebac saerTo azri<br />
(Tanxmoba) ukve miRweulia da sakamaTo sakiTxebi.<br />
2.partnioris yvela argumenti yuradRebiT unda<br />
moisminoT, seriozulad aRiqvaT da ganixiloT.<br />
diskusia unda mimdinareobdes “mozrdilis poziciidan”,<br />
rac Sefasebis gareSe, mSvidad da obieqturad mosmenas<br />
niSnavs.<br />
3.urTierTmomgebiani gadawyvetelebebis moZieba<br />
erToblivad unda moxdes. amaSi Tqvens mier winaswar<br />
momzadebuli argumentebi dagexmarebaT.<br />
4.sakamaTo sakiTxebi saqmianad da mSvidad unda iyos<br />
wardgenili. amiT konfliqturi sferoebis kargad<br />
damuSavebis SesaZlebloba mogecemaT. SesaZlo<br />
formulirebebia:<br />
§ “me Tqveni naTqvami ase gavige ...”<br />
§ “sworad Cavwvdi Tqvens mosazrebas? maSin neba<br />
momeciT mokled warmogidginoT Cveni mosazreba:<br />
Cven SevTanxmdiT, rom...”<br />
§ “imisaTvis. rom win waviwioT, Cven axla am<br />
sakiTxze unda SevTanxmdeT..”<br />
5.erToblivad SemuSavebuli Sualeduri Sedegebi unda<br />
saboloo saxiT CamoayaliboT da dokumenturad<br />
gaaformoT, raTa qvesakiTxebis ganxilva sabolood<br />
dasruldes.<br />
6.gamoricxulia molaparakebis Seferxeba satelefono<br />
zarebis, an Tundac sxvadasxva saswrafo saqmis -<br />
magaliTad, xelmosaweri dokumentebis gamo.
7.saubris klimati pozitiurad neitraluri unda iyos.<br />
rac ufro uaxlovdebiT saerTo gadawyvetas, miT ufro<br />
partnioruli unda gaxadoT urTierToba<br />
molaparakebis procesSi.<br />
8.Tavdasxmis SemTxvevaSi, SeecadeT auRelvebeli reaqcia<br />
gqondeT. Tavdamsxmeli zrdilobianad unda “dasvaT<br />
Tavis adgilze”. magaliTisaTvis, momgebiania aseTi<br />
pasuxi: “me mesmis, rom es aspeqti TqvenTvis usiamovnoa<br />
da vwuxvar, rom ar SegviZlia misi gamotoveba. am sakiTxis<br />
gadawyvetaze namdvilad mogviwevs Zalisxmevis<br />
daxarjva. Cven gTavazobT...”.<br />
9.erToblivad unda Sedges daskvniTi oqmi, romelic, sul<br />
cota, Semdeg sakiTxebs unda Seicavdes:<br />
§ molaparakebis adgili, Tema da monawileebi<br />
§ TariRi da dro<br />
§ molaparakebis sakiTxebi<br />
§ miRweuli SeTanxmebebi<br />
§ Sesasrulebeli RonisZiebebi<br />
§ maT Sesrulebaze pasuxismgebeli pirebi<br />
§ Sesrulebis vadebi<br />
molaparakebis damTavrebisTanave oqmi unda iyos xelmowerili<br />
wamyvanebis mier.<br />
daaxloveba<br />
xSirad, warmatebuli molaparakebis Semadgenel nawils saqmiani<br />
sadili warmoadgens. Tu molaparakeba xangrZlivia, sadilis<br />
dros kargad warmarTulma saubarma SeiZleba bevri dro<br />
dagizogoT, radgan am viTarebaSi, adamianebi gacilebiT<br />
Tavisufali, moqnili da keTilganwyobili xdebian. cnobilia<br />
mravali SemTxveva imisa, rodesac mniSvnelovani SeTanxmebebi<br />
(gansakuTrebiT politikis sferoSi) swored araformalur<br />
garemoSi, sadilis an yavis mirTmevis dros iyo miRweuli.<br />
politikuri<br />
molaparakebebis<br />
warmateba xSirad<br />
araformalur<br />
garemoSi,<br />
sadilobis dros<br />
miiRweva<br />
111
112<br />
warmatebuli<br />
molaparakebebis<br />
erT-erTi<br />
umTavresi<br />
ganmsazRvrelia<br />
gunduri<br />
muSaoba<br />
gunduri<br />
molaparakebebi:<br />
strategia da<br />
taqtika<br />
maT, visac miuRia monawileoba gundur molaparakebebSi,<br />
ueWvelad ician, Tu ramden sirTulesTanaa dakavSirebuli es<br />
procesi. xSirad xdeba, rom gundis erT-erT wevrs urCevnia<br />
sifrTxile, igi cdilobs SeaTanxmos da bevrjer gadaamowmos<br />
TiToeuli nabiji; am dros meores miaCnia, rom siswrafe da<br />
dinamiuroba gadamwyvetia warmatebisTvis da cdilobs<br />
daaCqaros gadawyvetilebebis miRebis tempi. namdvilad<br />
rTulia awarmoo molaparakebebi meore mxaresTan da<br />
amavdroulad cdilobde daareguliro urTierTobebi<br />
sakuTari gundis wevrebTan, magram ar unda daviviwyoT, rom<br />
gundur molaparakebas Zalian bevri dadebiTi momentic axlavs<br />
Tan. kargad momzadebuli da organizebuli gundi, romelic<br />
namdvilad TanamSromlobs miznis misaRwevad, yovelTvis ufro<br />
metia, vidre misi Semadgeneli nawilebis ubralo jami.<br />
miuxedavad imisa, rom Zalian bevr situaciaSi umjobesia erTi<br />
erTze molaparakebebis warmoeba, urTierTmisaRebi<br />
gadawyvetilebis povnis procesSi sul ufro da ufro<br />
aqtualuri xdeba gunduri molaparakebebi, radgan Tu gundis<br />
wevrebi „sworadaa” SerCeuli, daizogeba rogorc dro, aseve<br />
adamianuri resursebic. gunduri molaparakebis gamocdileba<br />
gviCvenebs, rom gundur muSaobas ufro swraf da ufro<br />
damakmayofilebel gadawyvetilebamde mivyavarT.
ecadeT kargad gaiazroT, Tu ra tipis adamianebs CarTavT<br />
gundSi. imisaTvis, rom gundi efeqturi iyos, masSi Semavali<br />
pirovnebebi unda avsebdnen erTmaneTs; Tu moaxerxebT maTi<br />
Zlieri mxareebisa da komunikaciis gansxvavebuli stilis<br />
gamoyenebas – molaparakebis process Tqvens sasikeTod<br />
warmarTavT.<br />
axla ki mokled mimovixiloT, Tu ra ZiriTad strategiul<br />
elementebs moicavs gunduri molaparakebebis procesi.<br />
miznis dasaxva da misi miyola<br />
molaparakebis gundis TiToeuli wevrma Zalian naTlad da<br />
detalebSi unda icodes, Tu ra aris molaparakebis procesis<br />
saboloo mizani.<br />
molaparakebebze kargi ganwyobiT misvla<br />
pozitiuri ganwyoba da mondomeba (motivacia) warmatebis<br />
safuZvelia nebismier saqmeSi. izruneT Tqveni gundis karg<br />
ganwyobilebaze. strategiis momzadebis dros yuradRebiT<br />
moekideT Tqveni gundis wevrebs, romlebic SemoqmedebiTad da<br />
mravalmxrivad azrovneben. gamoiyeneT SemoqmedebiTi muSaobis<br />
yvela TqvenTvis xelmisawvdomi meTodi. mxedvelobaSi iqonieT<br />
yvela alternativa. mogvianebiT, SegiZliaT uari TqvaT im<br />
alternativebze, romlebic ar migaCniaT misaRebad.<br />
gaocebis momentis gamoyeneba<br />
saomar strategiaSi gaocebis momentis gamoyeneba niSnavs<br />
ganaxorcielo Seteva maSin, rodesac Seni mowinaaRmdege1 amas<br />
ar elodeba. molaparakebis procesSi es SeiZleba niSnavdes<br />
Tavidan moCvenebiT daTmobas, ukan daxevas, mowinaaRmdegis<br />
yuradRebis modunebas da Semdeg ki zusti “dartymis” miyenebas.<br />
es xerxi mravalnairad SeiZleba iyos gamoyenebuli. magaliTad,<br />
SesaZlebelia mizanmimarTulad araswori araverbaluri<br />
signalebis gamoyeneba; mowinaaRmdegis daRla; mowinaaRmdegis<br />
iqamde miyvana, rom man yvela winaswar momzadebuli argumenti<br />
da faqtobrivi masala gamoiyenos, da Semdeg Setevis<br />
ganxorcieleba.<br />
1 molaparakebis konteqstSi sityva “mowinaaRmdege” niSnavs<br />
molaparakebis meore mxares. miuxedavaT imisa, rom Cven (am krebulis<br />
avtorebs) gvirCevnia gamoviyenoT cneba “molaparakebis partniori”,<br />
zogierT SemTxvevaSi, Sinaarsobriv mxareSi meti garkveulobis Setanis<br />
mizniT Cven ganvixilavT molaparakebebs rogorc dapirispirebul<br />
mxareTa urTierTobas.<br />
molaparakebebis<br />
mwarmoebeli<br />
gundis<br />
TiToeulma<br />
wevrma<br />
garkveviT da<br />
detalurad<br />
unda icodes<br />
molaparakebebis<br />
saboloo<br />
mizani<br />
113
114<br />
molaparakebebis<br />
strategia<br />
oponentis<br />
miznebisa da<br />
misi qcevis<br />
gaTvaliswinebiT<br />
airCieT<br />
Zalebis mokrefa<br />
Zalebis mokrefa niSnavs molaparakebis procesis win sakuTari<br />
resursebis gaZlierebas, mokavSireebis moZebnas,<br />
dokumentaluri (faqtobrivi) „iaraRis” momzadebas da SesaZlo<br />
alternativebis moZiebas.<br />
sakuTari usafrTxoebis dacva<br />
ar unda dauSvaT, rom Tqvens gunds mowinaaRmdegis mxridan<br />
safrTxe daemuqros (magaliTad, romelime wevris izolaciaSi<br />
moqceviT). nebismieri Seteva erToblivad unda iyos<br />
mogeriebuli; magaliTad, Tu Tqveni gundis romelime wevrs<br />
mowinaaRmdege sakuTari argumentebis maxeSi Seityuebs da<br />
Semdeg Seutevs, gundis xelmZRvanelis movaleobaa daexmaros<br />
kolegas rTuli situaciidan gamosvlaSi.<br />
Zalebis ekonomiuri gamoyeneba<br />
“nebismier karg generals gaaCnia rezervebi”. molaparakebebis<br />
dros gamoiyeneT mxolod is Zalebi, romlebic uSualod<br />
gWirdebaT da mudam iqonieT rezervebi.<br />
koordinirebisken miswrafeba<br />
molaparakebis procesis koordinireba niSnavs gunduri<br />
muSaobis efeqtur marTvas. TiToeuli wevri Tavis viwro<br />
sferoSi unda iyos eqsperti, xolo Tqven, rogorc gundis<br />
xelmZRvanels, unda SegeZloT maTi resursebis<br />
koordinirebulad gamoyeneba.<br />
Seguebisaken, adaptaciisaken miswrafeba<br />
gundis TiToeul wevrs unda gaaCndes danarCen wevrebTan da<br />
axal situaciasTan Seguebis unari. amiT miiRweva qcevis is<br />
moqniloba, romelic aucilebelia molaparakebis procesis<br />
dros. ar CarToT molaparakebis gundSi iseTi adamiani,<br />
romelsac uWirs axali ideebisa da mosazrebebis miReba da ar<br />
SeuZlia Tavisi winaswari ganwyobebis Secvla.<br />
ubraloebisken, simartivisken miswrafeba<br />
rac ufro rTulia strategia, miT nakleb funqcionirebs igi<br />
molaparakebebis dros. saukeTeso strategia imdenad<br />
harmoniulad erwymis normalur qcevas, rom misi gamoyeneba arc<br />
SeimCneva.
ekomendebuli strategiebi<br />
aqamde saubari iyo strategiebis calkeul elementebze. magram,<br />
rogor unda moviqceT praqtikulad, raTa gavlenis moxdena<br />
SevZloT? mowinaaRmdegis miznebis, misi garemocvisa da qcevis<br />
gaTvaliswinebiT, aseve Tqveni jgufisa da mowinaaRmdegis<br />
ZalTa Tanafardobis Sefasebaze dayrdnobiT, gadaamowmeT<br />
Tqveni qcevis alternativebi:<br />
§ irCevT konstruqciul, TanamSromlobiT strategias<br />
§ irCevT Tavdasxmis strategias<br />
§ irCevT Tavdacvis strategias<br />
rogor gamoiyureba TavdasxmiTi strategiebi<br />
molaparakebis dros?<br />
viwyebT “frontaluri SeteviT”:<br />
“gadavamowmeT Tqvens mier mowodebuli masalebi da samwuxarod<br />
davadgineT, rom ar xarT sakmarisad kargad momzadebuli. Cven<br />
velodiT iseT partniors, romlisTvisac davalebis gadacema<br />
SegveZlo da ara iseTs, romelsac aqeT Cven unda gavuwioT<br />
konsultaciebi”.<br />
amis Semdeg mowinaaRmdege Tavdacvis pozicias ikavebs,<br />
romelic, albaT, SeimuSava molaparakebebis momzadebis dros.<br />
Tu igi Tavdasxmas ar eloda, da mas moumzadebeli Sexvda, maSin<br />
mas SeuZlia reagireba:<br />
§ gaqceviT (iwyebs mobodiSebas);<br />
§ sapasuxo TavdasxmiT (“cxadia, rom Tqven amgvari<br />
saqmeebis mcire gamocdileba gaqvT”);<br />
§ aqtivobis SewyvetiT (zis, rogorc paralizebuli da ar<br />
gvpasuxobs);<br />
Tavdasxmis amgvar strategias maSin aqvs azri, rodesac Tqven<br />
gsurT mowinaaRmdegis “dapataraveba” imdenad, ramdenis<br />
moTmenac mas SeuZlia.<br />
“flangidan dartymis” strategia Semdegnairad SeiZleba<br />
iyos CarTuli:<br />
“A da B sakiTxebSi Cven sruli Tanxmoba gvaqvs...” (Tavdasxmam<br />
Cauara mowiaaRmdeges) “magram cxadia, rom umniSvnelovanes<br />
erT-erTi mxaris<br />
Zalauflebaze<br />
dafuZnebuli<br />
strategiebis<br />
mizania ara<br />
SeTanxmebamde<br />
misvla, aramed<br />
sakuTari<br />
pirobebis karnaxi<br />
115
116<br />
sakiTxebSi Tqven problemebi gaqvT!” (Tavdasxma ganxorcielda<br />
gverdidan).<br />
“SemovliTi strategia” esxmis Tavs mowinaaRmdeges im<br />
mxridan, romelzec igi aqtiuri ar aris. molaparakebebis dros<br />
aman Semdegi saxe SeiZleba miiRos: erTi sferos Temebze xdeba<br />
pozitiuri reagireba, an ar xdeba araviTari reagireba, da<br />
Semdeg, moulodnelad meore sferoze ganxorcieldeba<br />
Tavdasxma.<br />
TavdacviTi strategiebia Semdegi:<br />
„cixesimagris” strategiis dros yvelaferi keTdeba<br />
imisaTvis, raTa sakuTari pozicia gamagrdes da<br />
“araTavdasxmadi” gaxdes (magaliTad, sayovelTaod miRebul<br />
avtoritetebze da gamokvlevebze apelireba, adreul<br />
SeTanxmebebze apelireba da sxva).<br />
„Semakavebeli brZolis” dros droebiT ukan ixeven, raTa<br />
Semdeg ukeTesi poziciidan Seution. molaparakebebis dros aman<br />
Semdegi saxe SeiZleba miiRos:<br />
“Tqven aq susti adgili aRmoaCineT, es unda vaRiaroT. magram<br />
arc Cven varT mTlad kmayofili imiT, rac Tqven SemogvTavazeT<br />
ai am konkretul sakiTxTan dakavSirebiT ...”.<br />
„daTmoba, an ukan daxeva” niSnavs, rom Tqven sakiTxTa erT<br />
sferoSi mTlianad TmobT (an aRiarebT Tqvens damarcxebas am<br />
sferoSi, an sul cota, Tavad TqvenTvis gadawyvetT amas da<br />
iTvaliswinebT Semdgomi moqmedebebisas).<br />
molaparakebebis agresiuli partnioris SemTxvevaSi SeiZleba<br />
ganvixiloT ramdenime strategia, oRond movepyroT maT Zalian<br />
frTxilad, radgan es strategiebi ararekomendebul<br />
strategiaTa ricxvs ganekuTvneba.<br />
ararekomendebuli strategiebi<br />
arsebobs strategiebi, romlebic agebulia Cveni Zlieri<br />
mxareebis gamoyenebaze da mimarTulia mowinaaRmdegis<br />
“adgilze dasmisaken”. amgvari strategiebi SeiZleba<br />
warmatebulic iyos, magram arsebobs erTi “magram”: isini qmnian
ara partniorul situacias, aramed iZulebiT garemos.<br />
erToblivi muSaoba SesaZlebeli xdeba mxolod imis xarjze, rom<br />
erT erT partniors sxvagvarad ar SeuZlia, an situaciaSi<br />
raRac sasargeblos xedavs TavisTvis.<br />
strategia “mas sxva gza ara aqvs”<br />
es strategia mTlianad igeba mowinaaRmdegis sisusteebze,<br />
rodesac igi garkveulwilad damokidebulia Tqvenze. amgvari<br />
strategiis dros molaparakebis mizans warmoadgens ara<br />
erTobliv gadawyvetilebamde misvla, aramed<br />
mowinaaRmdegisaTvis sakuTari pirobebis karnaxi. daTmobebi<br />
mxolod im masStabiT da winaswari gaTvliT keTdeba, rom<br />
molaparakebis imitacia Seiqmnas.<br />
amgvar molaparakebebs Tumca mivyavaraT situaciis<br />
garkvevamde, magram isini mtrul tendenciebs ufro qmnian,<br />
vidre megobruls. mowinaaRmdege manam daicavs molaparakebis<br />
Sedegebs, sanam mas kontraqtis, ekonomikuri, an sxva msgavsi<br />
pirobebi aiZuleben; rogorc ki saSualeba miecema, is Seecdeba<br />
Tqvenze sapasuxo ieriSis motanas.<br />
“xelSi Cagdebis” strategia<br />
es strategia mimarTulia konfrontaciaze. meore mxare<br />
ganixileba mowinaaRmdeged am sityvis uaresi gagebiT, an mtrad.<br />
amgvar strategiebs umetesad mimarTaven maSin, rodesac<br />
mowinaaRmdegeebs Soris iZulebiTi molaparakebebia (anu<br />
rodesac mxareebs ara aqvT molaparakebis survili). aseTia,<br />
magaliTad, molaparakebebi gayris dros, molaparakebebi<br />
memkvidreobiTi valebis situaciaSi, molaparakebebi<br />
kontraqtis droze adre gawyvetis Sesaxeb da sxva.<br />
strategia “yvelaferi mxolod blefia”<br />
am SemTxvevaSi molaparakebis mxareebi (an erT erTi mxare)<br />
monawileoben molaparakebaSi mxolod imitom, rom<br />
gadaataninon partniors yuradReba da moigon dro Tavisi sxva<br />
romelime miznebis miRwevisaTvis.<br />
117
118<br />
naxatis avtori - marika werediani<br />
q. walkis qarTuli sajaro skola
ogor<br />
gavzardoT<br />
Cveni Sansebi<br />
molaparakebis<br />
dros?<br />
miuxedavad imisa, Tu ras exeba molaparakebis Tema, arsebobs<br />
ramdenime universaluri rCeva, romelTa regularuli<br />
SesrulebiT SeZlebT gaiumjobesoT molaparakebis warmoebis<br />
unar-Cvevebi da Sedegad gazardoT Tqveni warmatebis Sansebi.<br />
iyaviT mzad. es warmatebuli molaparakebis erTaderTi<br />
yvelaze mniSvnelovani elementia. molaparakebis dros<br />
informacia – Zalauflebaa. rac ufro Sesatyvisi informacia<br />
gagaCniaT, miT ufro ukeTes poziciaSi imyofebiT. ar arsebobs<br />
cneba “zedmeti momzadeba”; rac ar unda bevrs emzadebodeT –<br />
yovelTvis SeiZleba moinaxos iseTi mniSvnelovani detali,<br />
romelic damatebiTi drois da yuradRebis daTmobas mogTxovT.<br />
amitom ecadeT moitovoT sakmarisi dro molaparakebis<br />
procesis mosamzadeblad.<br />
gaTvaleT Tqveni partnioris moTxovnilebebi. daayeneT<br />
sakuTari Tavi molaparakebis partnioris adgilze. risi miReba<br />
surs mas molaparakebis Sedegad? CamowereT rac SeiZleba meti<br />
mizani. Semdeg daalageT es sia prioritetebis mixedviT ise,<br />
rogorc amas, Tqveni azriT, Tqveni partniori gaakeTebda.<br />
gamoyaviT TqvenTvis is sakiTxebi, romlebzec iservebdiT da`an<br />
ar isurvebdiT molaparakebas.<br />
119
120<br />
nurasodes<br />
moamwyvdevT<br />
oponents<br />
kuTxeSi;<br />
yovelTvis<br />
daexmareT mas<br />
SeinarCunos<br />
sakuTari<br />
Rirseba da<br />
reputacia<br />
daalageT sakuTari moTxovnilebebi. ras elodebiT<br />
molaparakebebis procesisgan? materialur mogebas? met<br />
Tavisuflebas moqmedebebSi? ukeTes SesaZleblobebs?<br />
CamowereT im miznebis sia, romelTa miRwevac gsurT<br />
molaparakebis Sedegad. molaparakebis dawyebamde daxveweT es<br />
sia da gamoyaviT masSi prioritetebi. aqac, iseve rogorc wina<br />
siaSi, gansazRvreT TqvenTvis “molaparakebadi” da<br />
“aramolaparakebadi” sakiTxebi. es ori sia mogcemT saSualebas<br />
gansazRvroT, Tu ra aris am molaparakebebSi Tqveni programaminimumi<br />
(anu is minimaluri Sedegi, romlis miRebazec unda<br />
imuSaoT molaparakebis procesSi).<br />
molaparakebebis umetesoba gulisxmobs urTierTobebis<br />
gagrZelebas. zogierTi SemTxvevis gamoklebiT,<br />
molaparakebebi TiTqmis yovelTvis gulisxmobs rom mxareebi<br />
xangrZliv urTierTobaSi imyofebian da gaagrZeleben am<br />
urTierTobas molaparakebebis dasrulebis Semdgom (imis<br />
miuxedavad, Tu vin aris ama Tu im konkretuli molaparakebis<br />
“meore mxare” – Tqveni ojaxis wevri, megobari Tu<br />
TanamSromeli). ase rom yovelTvis gulisyuriT moekideT im<br />
potenciur zegavlenas, romelic SesaZloa moaxdinos<br />
molaparakebebma Tqvens uerTierTobebze.<br />
TiToeuli molaparakeba gansxvavebulia. gasaTvaliswinebelia,<br />
rom molaparakeba Tqvens SeyvarebulTan gansxvavdeba<br />
im molaparakebisgan, romelsac raime nivTis SeZenisas<br />
awarmoebT. gansxvaveba im urTierTobaSia, romelic gsurT<br />
iqonioT Tqvens partniorTan molaparakebis dasrulebis<br />
Semdeg. SeyvarebulTan molaparakebis dros namdvilad ufro<br />
met daTmobaze waxvalT, masTan harmoniuli urTierTobis<br />
SenarCunebis mizniT; xolo rac Seexeba raRac nivTis SeZenas da<br />
amis irgvliv vaWrobas, aq harmonia nakleb mniSvnelovania,<br />
mTavaria is fasi, risi gadaxdac mogiwevT saboloo SeTanxmebis<br />
Sedegad.<br />
arasodes moityuoT. rogorc ukve aRvniSneT,<br />
molaparakebaTa mxolod mcire nawilia erTjeradi movlena.<br />
molaparakebaSi CarTuli mxareebi umetes wilad ganagrZnoben<br />
urTierTobas misi dasrulebis Semdgom. Tu Tqven tyuilSi<br />
dagiWires (da cxadia rom es ase iqneba) – Tqvendami ndoba<br />
sabolood daikargeba. savsebiT SesaZlebelia winaswar<br />
moemzadoT da dagegmoT, Tu rogor gaumklavdebiT<br />
molaparakebis im sakiTxebs, sadac Tavs sustad (daucvelad)<br />
grZnobT da giCndebaT motyuebis survili.
iyaviT samarTliani. molaparakeba ar niSnavs “me unda movigo,<br />
Sen ki - waago”. bervi cnobili leqsikoni ganmartavs<br />
molaparakebas rogorc process, “romelsac<br />
urTierTSeTanxmebamde mivyavarT”. molaparakebis yvelaze<br />
saukeTeso “specialistebad” iTvlebian isini, visac SeuZlia<br />
yvela molaparakebis “mogeba – mogeba” SedegiT dasruleba.<br />
nu gadauSliT guls. umetes molaparakebaSi gaurkvevloba<br />
upirvelesi upiratesobaa. Tu Tqvens partniors daanaxebT, ra<br />
gsurT yvelaze Zalian - Tqveni pozicia Sesustdeba.<br />
iyaviT moqnili. gagebiT moekideT im faqts, rom<br />
molaparakebebi xSirad gulisxmobs kompromisze wasvlas. eZebeT<br />
molaparakebis problemis SemoqmedebiTi gadawyvetis gzebi.<br />
SesTavazeT zogierTi daTmoba imisaTvis, rom sapasuxod<br />
miiRoT is, rac yvelaze ufro sasurvelia TqvenTvis.<br />
da kidev:<br />
r Tu Tqveni partniori daTmobaze wavida, nu wauyenebT<br />
mas maSinve axal moTxovnas. es qmnis STabeWdilebas, rom<br />
Tqven mudam ukmayofilo xarT da molaparakebebs<br />
aragulwrfelad udgebiT;<br />
r madlierebiT aRniSneT partnioris daTmobaze wasvla.<br />
madlierebis gamoxatva keTili nebis ganwyobas qmnis;<br />
r nu daiwyebT vaWrobas iseTi ukiduresi poziciidan, rom<br />
partnioris gaRizianeba gamowvioT. es gaamwvavebs<br />
situacias, radgan Tqveni gadametebuli moTxovnebis<br />
sapasuxod Tqveni partniori kidev ufro gazrdis Tavis<br />
moTxovnebs;<br />
r Tu partnioris mier wamoyenebuli winadadeba<br />
ararealurad geCvenebaT, nu gaakritikebT mas maSinve.<br />
mSvidad hkiTxeT partniors, rogor warmoudgenia<br />
Tavisi ideis ganxorcileba. etapobrivad, nabij-nabij<br />
mosTxoveT partniors ganmartebebi misi logikuri<br />
jaWvis TiToeul rgolTan dakavSirebiT manam, sanam is<br />
TvalnaTliv ar dainaxavs Tavisi ideis iluzorobas, an -<br />
rac aseve SesaZlebelia - sanam Tqveni eWvebi ar<br />
gaqarwyldeba;<br />
r Tu atyobT, rom Tqvens sakmaod misaReb winadadebaze<br />
partniori Zlier winaaRmdegobas giwevT, es imis niSania,<br />
121
122<br />
rom igi SfoTavs, raRacis eSinia. gaarkvieT, ra awuxebs<br />
mas. iqneb SesaZlebelia Tqveni winadadebebis Secvla ise,<br />
rom SeumciroT partniors SfoTva?<br />
r rogori mciredic ar unda iyos molaparakebebis dros<br />
miRweuli Sedegi, ar aaridoT Tavi xelis CamorTmevas<br />
Tanxmobis niSnad. es Jesti ufro amtkicebs miRweul<br />
SeTanxmebas da misi Sesrulebis albaTobas zrdis!<br />
r ecadeT daabalansoT moklevadiani da grZelvadiani<br />
miznebi. moisazreT ras moigebT axla, am wuTSi, momavali<br />
dapirispirebis xarjze. giRirT ki partniorTan<br />
momavali urTierTobis gafuWebis fasad moklevadiani<br />
miznis miRweva?
mediacia:<br />
molaparakebebi<br />
mesame mxaris<br />
daxmarebiT<br />
sazogadoebaSi mimdinare cvlilebebs, Tundac pozitiurs,<br />
yovelTvis Tan axlavs konfliqtebi, romelTa samarTavadac<br />
axal garemoSi axali, alternatiuli meTodebia saWiro. Cveni<br />
sazogadoebisTvis, romelic tradiciulad pirovnul<br />
urTierTobebzea orientirebuli, Zalian mniSvnelovania<br />
konfliqtebis marTvis iseTi meTodis arseboba, romelic<br />
gaiTvaliswinebs am kulturul Taviseburebas da Seecdeba<br />
adamianebs Soris arsebuli uTanxmoeba ise moagvaros, rom<br />
sabolood ar daazianos maTi urTierToba.<br />
mediacia, konfliqtis mogvarebis tradiciuli meTodebis<br />
swored iseTi alternativaa, romelic problemis<br />
mogvarebasTan erTad mxareebs Soris urTierTobebis<br />
gaumjobesebazec aris mimarTuli. ukve sakmaod didi xania, rac<br />
mediacias warmatebiT iyeneben mTels msoflioSi da misi<br />
popularoba dRiTidRe izrdeba. zogjer mas axseneben, rogorc<br />
molaparakebis procesis ufro daxvewil da farTo formas.<br />
mediacia xSirad mas Semdeg iwyeba, rac mxareebi CaSlian<br />
molaparakebebs da gaacnobiereben, rom SeTanxmebisTvis mesame<br />
neitraluri mxaris daxmarebas saWiroeben. miuxedavad mesame<br />
mediacia<br />
ewodeba<br />
uTanxmoebis<br />
mogvarebis<br />
nebismier<br />
process, romlis<br />
drosac gareSe<br />
piri exmareba<br />
mxareebs<br />
daregulirebis<br />
miRwevaSi<br />
123
124<br />
mediatori<br />
neitraluri da<br />
miukerZoebeli<br />
piria, romelsac<br />
mediaciis<br />
procesis<br />
gaZRolis<br />
specialuri<br />
kvalifikacia<br />
aqvs<br />
mxaris monawileobisa, saboloo gadawyvetilebas konfliqtis<br />
mogvarebis procesSi Tavad konfliqtSi CarTuli mxareebi<br />
iReben.<br />
mediacia - sasamarTlo procesis erTerTi<br />
alternativaa<br />
mediaciis procesi – konfliqtis mogvarebis tradiciuli<br />
meTodebis alternativaa. erT-erTi aseTi tradiciuli da<br />
yvelasaTvis cnobili meTodia sasamarTlo. modiT, vnaxoT, ra<br />
gansxvavebaa sasamarTlosa da mediaciis process Soris da ra<br />
upiratesobebs sTavazobs mediacia konfliqtSi monawile<br />
mxareebs.<br />
sasamarTlo - konfliqtis mogvarebis iseTi procesia, sadac<br />
dapirispirebuli mxarebi TavianTi advokatebis meSveobiT<br />
ayeneben moTxovnebs da waradgenen mtkicebulebebs; am<br />
mtkicebulebebis safuZvelze mosamarTle gadawyvetilebas<br />
erTi, an meore mxaris sasargeblod iRebs. mediacia - ar<br />
ganixilavs konfliqtSi CarTul mxareebs, rogorc “marTals”<br />
da “mtyuans”, aramed cdilobs maT saerTo interesebis povnaSi<br />
da urTierTmisaReb SeTanxmebamde misvlaSi daexmaros.<br />
mediaciis dros mxareebi gadawyvetilebas Tavad iReben da amis<br />
gamo, procesis SedegiT mxareTa kmayofileba maqsimumamde<br />
izrdeba.<br />
sasamarTloSi adamianebi did dros da energias xarjaven<br />
meore mxaris damarcxebaze, rac Sesabamisad aisaxeba mxareebs<br />
Soris urTierTobaze. mediaciis procesi aramarto<br />
problemis mogvarebazea orientirebuli, aramed problemaSi<br />
CarTul mxareebs Soris arsebuli urTerTobis SenarCunebazec.<br />
mediacia gansakuTrebiT efeqturia iseTi konfliqtebis<br />
mogvarebisas, rodesac dapirispirebul mxareebs momavalSi<br />
aucileblad mouwevT erTmaneTTan urTierToba. magaliTad,<br />
bavSviani wyvilis gayrisas, an erT organizaciaSi momuSave<br />
adamianebs Soris warmoqmnili davis dros da sxva.<br />
sasamarTlo mimdinareobs mkacrad gansazRvruli<br />
proceduris mixedviT, romelic ucvleli rCeba saqmis<br />
Sinaarsis miuxedavad. mediaciis dros, mxareebs sruli<br />
Tavisufleba eniWebaT, raTa komfortulad da<br />
Zaldautaneblad ganixilon saqmis yvela aspeqti, teqnikuri<br />
wesebisa da iuridiuli procedurebis SezRudvebis gareSe.
amasTan, mediacia yvela mxarisaTvis mosaxerxebel dros<br />
iniSneba.<br />
sasamarTloSi saqmis Setanas, mis ganxilvasa da Semdgom<br />
gasaCivrebas, zogjer, Tveebi da wlebi sWirdeba. mediaciis<br />
procesiT sadao sakiTxis mogvareba, xSir SemTxvevaSi, 2-4<br />
SexvedriT xdeba SesaZlebeli.<br />
sasamarTlo - sajaro procesia (gansakuTrebuli SemTxvevebis<br />
garda). mediacia - kerZo procesia, anu konfidencialuria<br />
imdenad, ramdenadac es mxareebs surT.<br />
mediacia nebayoflobiTia: mediaciis procesis dawyeba<br />
SeuZlebelia, Tu es mxolod erT mxares surs. aucilebelia<br />
meore mxaris Tanxmobac. nebismier mxares nebismier momentSi<br />
SeuZlia datovos mediaciis procesi.<br />
mediacia TanamSromlobiTia: TavianTi uTanxmoebis<br />
mogvarebas, mxareebi mediatoris daxmarebiTa da erToblivi<br />
ZalisxmeviT cdiloben.<br />
mediacia kontrolirebadia: mediaciis dros<br />
gadawyvetilebas mxareebi iReben da akontroleben da ara<br />
mediatori.<br />
mediacia SemoqmedebiTia: mediacia uTanxmoebisa Tu<br />
konfliqtis originalurad gadawyvetis saSualebas iZleva.<br />
mediacia moqnilia: mediaciis procesSi mxareebi, SesaZloa,<br />
iseT SeTanxmebamde mividnen, romelic iuridiuli precedentis,<br />
an sazogadoebrivi standartebis Sesatyvisi ar iqneba da amave<br />
dros, misaRebi iqneba orive mxarisaTvis.<br />
mediaciis dros miRebuli SeTanxmebebi, rogorc wesi, sruldeba,<br />
radgan es SeTanxmebebi mxareTa erToblivi Zalisxmevis<br />
Sedegadaa miRweuli da ar aris sxvis mier maTze Tavs moxveuli.<br />
rogor mimdinareobs mediaciis procesi?<br />
konfliqtSi CarTuli erT-erTi mxare ukavSirdeba mediators,<br />
romelic misgan moismens problemis arss. Tuki mediacia<br />
esadageba am konkretul SemTxvevas, mediatori daukavSirdeba<br />
meore mxares da mis poziciasac moismens. Tu meore mxarec<br />
mediaciis dros<br />
gadawyvetilebas<br />
iReben da<br />
akontroleben<br />
mxareebi da ara<br />
mediatori<br />
125
126<br />
mediaciis<br />
procesebis<br />
daaxloebiT<br />
93%<br />
konfliqtis<br />
mogvarebiT<br />
mTavrdeba<br />
daTanaxmdeba mediaciis procesSi monawileobaze, dainiSneba<br />
yvelasaTvis misaRebi dro da adgili, sadac mxareebi<br />
mediatoris daxmarebiT Seecdebian urTierTmisaRebi<br />
gadawyvetilebis miRebas. mxareebs minimum or sesiaze mouwevT<br />
daswreba. esenia winaswari gasaubreba da uSualod mediaciis<br />
sesia.<br />
winaswari gasaubrebis dros mediatori axsnis mediaciis<br />
procesis ZiriTad principebs da SesTavazebs mxareebs mediaciis<br />
Sesaxeb SeTanxmebaze xelis moweras. amiT mxareebi sabolood<br />
daadastureben, rom mzad arian CaerTon mediaciaSi da misi<br />
konfidencialobis pirobebi daicvan.<br />
mediaciis sesiis dros, TiToeul mxares problemis miseuli<br />
xedvis wardgenisa da gansakuTrebiT mniSvnelovani sakiTxebis<br />
xazgasmis saSualeba eZleva. mxareTa dialogs mediatori<br />
uZRveba, raTa isini ukeT gaerkven erTmaneTis poziciebSi.<br />
SesaZloa, mediatori calk-calke gaesaubros TiToeul mxares.<br />
es mxareebs daexmareba, raTa mediators is mosazrebebi an<br />
miznebi gauziaron, romelTa gamxelac meore mxaris<br />
TandaswrebiT ar surdaT. amis Semdeg, mediatoris daxmarebiT,<br />
mxareebi problemis mogvarebis maTeuli variantebis<br />
mofiqrebasa da damuSavebas Seecdebian.<br />
dasasruls, mediatori, mxareebTan erTad saboloo werilobiT<br />
SeTanxmebas Seadgens, romelsac mxareebi Tanxmobis niSnad xels<br />
moaweren.<br />
ramden xans grZeldeba mediaciis<br />
procesi?<br />
mediaciis xangrZlivoba damokidebulia konkretuli<br />
konfliqtis sirTuleze. mediaciis procesi, mediatorTan<br />
winaswari Sexvedris, an satelefono saubris garda, saSualod,<br />
2-4 Sexvedras saWiroebs. TiTo Sexvedra, SeTanxmebisamebr, 2-3<br />
saaTs grZeldeba.<br />
vin aris mediatori?<br />
mediatori neitraluri da miukerZoebeli piria. igi<br />
profesionalia, romelsac mediaciis procesis gaZRolis<br />
specialuri kvalifikacia aqvs.
mediatori ar iRebs gadawyvetilebas mxareebis magivrad. igi<br />
mxareebs maTi interesebis wardgenaSi, gaugebrobis garkvevaSi,<br />
problemuri sakiTxebis gansazRvrasa da saboloo SeTanxmebis<br />
miRwevaSi exmareba. Zalian xSirad, mediaciis process ori Tanamediatori<br />
uZRveba.<br />
efeqturia Tu ara mediacia yvela tipis<br />
konfliqtis mogvarebisas?<br />
konfliqti mediacias eqvemdebareba, Tuki mxareebi mzad arian<br />
molaparakebisaTvis da surT imuSaon SeTanxmebaze. mediacia<br />
efeqturia mezoblebTan, ojaxTan, TemTan, garemos dacvasTan<br />
dakavSirebuli sakiTxebis mogvarebisaTvis. igi qmediTia<br />
sxvadasxva saxis komerciuli, saskolo, organizaciuli<br />
konfliqtebis arsebobisas da sxva.<br />
zogierTi mediatori Tvlis, rom mediacias ar eqvemdebareba<br />
iseTi konfliqtebi, sadac saqme fizikur Zaladobamde, an sxva<br />
raime saxis ukidures gamwvavebamde mivida. Tumca,<br />
gadawyvetilebas imis Taobaze, imuSavebs Tu ara mediacia,<br />
mediatorebi konkretuli SemTxvevis specifikis<br />
gaTvaliswinebiT iReben.<br />
problemis<br />
mogvarebasTan<br />
erTad, mediacia<br />
mxareebs Soris<br />
urTierTobebis<br />
gaumjobesebazea<br />
mimarTuli<br />
127
naxatis avtori - naTia bolqvaZe<br />
q.walkis qarTuli sajaro skola
4TanatolTa<br />
mediacia<br />
o konfliqtebis mogvarebis swavleba skolebSi<br />
o mediaciis programebi skolebSi<br />
o TanatolTa mediacia: ideidan saqmemde!<br />
129
130<br />
skola is<br />
adgilia, sadac<br />
mozardebi,<br />
specialur<br />
sagnebTan erTad,<br />
pirovnul<br />
urTierTobebs da<br />
sxvebTan erTad<br />
Tanaarsebobasac<br />
swavloben<br />
konfliqtebis<br />
mogvarebis<br />
swavleba<br />
skolebSi<br />
albaT, dagveTanxmebiT, rom axalgazrdebis ganaTlebis maRali<br />
donisa da maTSi arsebuli potencialis sruli realizebis<br />
uzrunvelsayofad, aucilebelia, rom skolebSi usafrTxo da<br />
mowesrigebuli garemo arsebobdes. magram ra xdeba realobaSi?<br />
realobaSi, gamomdinare maTi asakobrivi Taviseburebebidan,<br />
mozardebi yovelTvis pouloben konfliqtis sababs, skolaSic<br />
da mis kedlebs gareTac. albaT gqoniaT gamocdilebaSi iseTi<br />
situacia, rodesac Tqven an Tqveni megobari yvelanairad<br />
cdilobdiT saxlSi darCenas imis gamo, rom ubralod geSinodaT<br />
skolaSi wasvlis. aseTi aranormaluri viTarebis Secvla<br />
namdvilad SesaZlebelia da amaze metyvelebs is dadebiTi<br />
magaliTebi, romlebic bolo drois gamocdilebidan dagrovda<br />
(saubaria ucxoeTis skolebis gamocdilebaze, radgan<br />
saqarTvelos aseTi gamocdileba jer-jerobiT ar gaaCnia).<br />
kerZod, arsebobs monacemebi imis Sesaxeb, rom konfliqtebis<br />
mogvarebis swavlebas SeuZlia mniSvnelovnad Seamciros<br />
gakveTilebis gacdenebis ricxvi, disciplinis sxvadasxvagvari<br />
darRvevis SemTxvevebi, CxubSi gadazrdili TamaSebisa da<br />
mSoblebTan warmoqmnili kamaTebis raodenoba. ucxoeli<br />
specialistebi saubroben imazec, rom konfliqtebis<br />
mogvarebis swavlebas ukeTesi Sedegebi moaqvs, Tu igi<br />
Zaladobisa da danaSaulis Semcirebis erTiani, kargad<br />
gaazrebuli sistemis Semadgeneli nawili xdeba, Tumca Cvens<br />
SemTxvevaSi es calke saubris Temaa.
umTavresi daskvna ki aseTia: savsebiT realuria CaverioT<br />
mozardTa konfliqtebSi da ar davuSvaT maTi gadasvla<br />
ZaladobaSi.<br />
skolaSi, specialuri sagnebis Seswavlis garda, swavlis sxva,<br />
aranakleb mniSvnelovani procesebic mimdinareobs. zustad aq<br />
swavloben bavSvebi pirovnul urTierTobebs da sxvebTan erTad<br />
erT sociumSi Tanaarsebobas, aq eZlevaT maT saSualeba<br />
mosinjon da moirgon sakuTar Tavze sxvadasxva socialuri<br />
roli — mSoblebis, TanamSromlebis, liderebis da a.S. am<br />
garemoebis gaTvaliswinebiT Zalian mniSvnelovania, rom<br />
bavSvebma skolidanve daiwyon konfliqtebis marTvis unar-<br />
Cvevebis aTviseba, radgan konfliqtebis marTva gacilebiT<br />
ufro metia, vidre problemis mogvarebis procesebis ubralo<br />
krebuli: didi, globaluri sakiTxebis mogvareba<br />
damokidebulia imaze, Tu rogor urTierToben adamianebi<br />
erTmaneTSi yoveldRiurad.<br />
saskolo konfliqtebis umetesoba mozardebs Soris arsebuli<br />
gansxvavebebiTaa ganpirobebuli. kulturuli konfliqtebi<br />
emyareba erovnul an moqalaqeobriv sxvaobebs, socialuri<br />
konfliqtebis mizezia sqesis, sqesobrivi orientaciis,<br />
socialuri jgufis, mrwamsis, fizikuri da gonebrivi<br />
SesaZleblobebis sxvaobebi. pirovnuli da institucionaluri<br />
reaqcia amgvar gansxvavebebze SesaZloa gamovlindes<br />
diskriminaciaSi, stereotipebis SeqmnaSi, tendenciur<br />
damokidebulebaSi, devnasa da zogjer fizikuri zianis<br />
miyenebaSic. mgoni, zedmetia imis axsna, Tu raoden aqtualuria<br />
es yvelaferi Cveni qveynis pirobebSic.<br />
unda iTqvas, rom aseTi tipis konfliqtebi Zalian rTulia<br />
Tavisi bunebiT, radgan maTi fesvebi ara mxolod kulturuli<br />
da socialuri mravalferovnebiT gamowveul diskriminaciaSia,<br />
aramed am diskriminaciis safuZvelze Camoyalibebuli<br />
araTanasworuflebianobisa da privilegirebulobis<br />
struqturebSia Cakiruli. kofnliqtebis mogvarebis swavleba<br />
am problemebsac mimarTavs, radgan yovelTvis cdilobs wina<br />
planze wamowios gansxvavebuli Tvalisazrisis danaxvis, misi<br />
pativiscemisa da aRiarebis aucilebloba.<br />
dResdReobiT ucxoeTis saganmanaTleblo dawesebulebebSi<br />
(skolebsa da kolejebSi) konfliqtebis mogvarebis swavleba<br />
oTxi ZiriTadi midgomiT xorcieldeba. mokled aRvwerT<br />
TiToeuls:<br />
konfliqtebis<br />
mogvarebis<br />
swavlebas SeuZlia<br />
Seamciros<br />
disciplinaluri<br />
darRvevebis ricxvi,<br />
CxubSi gadazrdili<br />
TamaSebis da<br />
mSoblebTan<br />
warmoqmnili<br />
kamaTebis<br />
raodenoba<br />
131
132<br />
konfliqtebis<br />
mogvarebis<br />
swavleba oTxi<br />
ZiriTadi<br />
midgomiT<br />
xorcieldeba.<br />
maT Sorisaa<br />
mediaciis<br />
programebic<br />
Þ programuli: aseTi midgoma gulisxmobs konfliqtebis<br />
mogvarebis saswavlo programis SemuSavebas da misTvis<br />
saaTebis garkveuli raodenobis gamoyofas. skolebSi,<br />
romlebmac aseTi midgoma arCies, konfliqtebis marTva<br />
Cveulebrivi saskolo sagnebis ricxvSi Sedis. sainteresoa,<br />
rom konfliqtebis marTvas aswavlian yvelas – dawyebiT<br />
klasebsac da ufrosklaselebsac. saswavlo programebis<br />
Sedgena moswavleTa asakobrivi jgufebis gaTvaliswinebiT<br />
xdeba; ucvleli rCeba mxolod swavlebis meTodebi, –<br />
gakveTilebi saxaliso xasiaTs atarebs da uxvadaa<br />
Sezavebuli sxvadasxva TamaSebiTa da praqtikuli<br />
savarjiSoebiT. konfliqtebis mogvarebis savaldebulo<br />
swavleba SesaZlebelia agreTve klasgareSe gakveTilebis,<br />
an intensiuri speckursis saxiT, romelic drois garkveul<br />
intervalze, magaliTad erT semestrzea gaTvlili.<br />
Þ mediaciis programebi: mediaciis programebis<br />
ganxorcieleba sxvadasxvagvarad xdeba, Tumca zogadad<br />
maTi arsi SemdegSi mdgomareobs: skolis moswavleebs, an<br />
Tavad pedagogebs survilisamebr SeuZliaT Seiswavlon<br />
konfliqtebis mogvarebis safuZvlebi da mediaciis<br />
procesi. swavlebis dasrulebis Semdgom am adamianebs aqvT<br />
sakmarisi codna da unar-Cvevebi, raTa SesTavazon<br />
konfliqtSi myof mozardebs mesame neitraluri mxaris<br />
profesionaluri daxmareba.<br />
Þ mSvidobiani saklaso oTaxi: es aris ufro farTo<br />
xasiaTis meTodologia; konfliqtebis mogvareba erTgvari<br />
ideologiis rangSia ayvanili da Tanabradaa Sezavebuli<br />
rogorc saskolo programis yvela saganSi, aseve klasis<br />
marTvis strategiebSi. mSvidobiani saklaso oTaxebisgan<br />
Semdeg doneze – mSvidobian skolebze gadavdivarT:<br />
Þ mSvidobiani skola: rogorc ukve vTqviT, es aris<br />
mSvidobian saklaso oTaxebze dayrdnobiT damuSavebuli<br />
meTodologia, romelic mTliani skolis masStabiT muSaobs.<br />
konfliqtebis mogvarebis principebi da procesebi ara<br />
mxolod saklaso oTaxis, aramed mTliani skolis marTvaSia<br />
gamjdari da mas yvela swavlobs da iyenebs – dawyebuli<br />
biblioTekis personalidan, maswavleblebidan Tu<br />
direqtoridan da damTavrebuli moswavleebiTa da maTi<br />
mSoblebiT.
mediaciis<br />
programebi<br />
skolebSi<br />
gvinda ufro dawvrilebiT SevCerdeT mediaciis programebis<br />
aRweraze, da amas, gavimeorebT, mxolod ucxouri<br />
gamocdilebis safuZvelze gavakeTebT, ragdan, samwuxarod,<br />
saqarTveloSi aseTi programebi jer-jerobiT ar amuSavebula.<br />
pirvel rigSi unda iTqvas, rom sxvadasxva skolebSi<br />
gansxvavebuli mediaciis programebi xorcieldeba, radgan<br />
yoveli konkretuli skola TavisTvis yvelaze ufro<br />
moxerxebul midgomas iyenebs, sakuTari resursebisa Tu sxva<br />
konkretuli pirobebidan da interesebidan gamomdinare.<br />
saskolo mediaciis ZiriTadi arsi ki imaSi mdgomareobs, rom<br />
skolas gaaCnia specialurad momzadebuli mediatorebis<br />
jgufi, romlebic mzad arian nebismier dros daexmaron<br />
konfliqtSi CarTul mxareebs gaarkvion urTierToba da<br />
miaRwion SeTanxmebas.<br />
aseTi jgufis Camosayalibeblad saWiroa saguldagulod<br />
SeirCes potenciuri mediatorebi. sxvaTa Soris, mediatorebad<br />
SeiZleba moamzado rogorc mozardebi, aseve maTi<br />
maswavleblebi. zogierT SemTxvevaSi mediatoris rols skolis<br />
fsiqologic asrulebs. SerCeuli jgufi gaivlis<br />
konfliqtebis mogvarebis principebisa da safuZvlebis<br />
trenings, romelSic gansakuTrebuli adgili daeTmoba<br />
mediaciis procesis gacnobas da misi warmarTvis unar-Cvevebis<br />
dauflebas. treningis dasrulebisTanave momzadebul<br />
mediatorebs SeuZliaT daiwyon TavianTi moRvaweoba da<br />
SesTavazon mesame neitraluri mxaris daxmareba maT, visac<br />
konfliqti, an uTanxmoeba aqvs, da visac aqvs survili miiRos<br />
aseTi daxmareba.<br />
konfliqtebis<br />
mogvarebis<br />
kulturas iseTive<br />
daufleba<br />
sWirdeba, rogorc<br />
sxva Cveulebriv<br />
saskolo sagnebs<br />
133
134<br />
saskolo<br />
mediaciis<br />
programebidan<br />
erT-erTi<br />
yvelaze<br />
popularulia<br />
TanatolTa<br />
mediacia<br />
cxadia, imisaTvis, rom aseTi survili gaCndes, skolaSi yvelam<br />
unda icodes, Tu ra aris mediacia, rogor process sTavazobs<br />
igi konfliqtSi CarTul mxareebs da ras miaRweven isini am<br />
procesSi monawileobis Sedegad. amitomaa, rom yvela skolaSi,<br />
sadac mediaciis programas amkvidreben, paralelurad tardeba<br />
konfliqtebis mogvarebis swavlebis specialuri kursi, raTa<br />
skolis absoluturad yvela moswavlem kargad icodes, Tu ra<br />
aris zogadad konfliqti, rogoria misi konstruqciuli da<br />
araZaladobrivi mogvarebis gzebi, da ratomaa kargi mediacia,<br />
rogorc erT-erTi aseTi gza (ra Tqma unda, iseT skolebSi,<br />
sadac konfliqtebis mogvareba raRaca saxiT – klasgareSe, an<br />
saskolo programis farglebSi – ukve iswavleba, aseTi<br />
speckursis SemoReba saWiro aRaraa). garda amisa, skolis yvela<br />
moswavlem unda icodes, Tu konkretulad ra xdeba mediaciis<br />
procesis dros. xSirad, am mizniT, axlad momzadebul<br />
mediatorTa wyvili sagangebod Sedis yvela saklaso oTaxSi da<br />
Tavisi momavali saqmianobis mokle prezentacias akeTebs,<br />
romlis drosac “saCvenebeli” procesis gaTamaSebacaa<br />
gaTvaliswinebuli.<br />
garda moswavleebisa, mediacias unda gaecnos agreTve skolis<br />
mTliani personalic, dawyebuli maswavlebliTa da<br />
damTavrebuli damlageblebiT. amiT miiRweva is, rom skolis<br />
yvela “mobinadre” saerTo eniT saubrobs da aravisTvisaa ucxo,<br />
an saSayiro is ambavi, rom konfliqtebis mogvarebis kulturas<br />
iseTive daufleba sWirdeba, rogorc sxva Cveulebriv saskolo<br />
sagnebs.<br />
zogierT skolebSi Tvlian, rom saukeTeso Sedegebis misaRwevad<br />
am procesSi mSoblebic unda CarTo da maTTvis am Temaze<br />
ramodenime leqcia an seminari moawyo. seminarebis dros<br />
mSoblebs uyvebian mediciis programis ganxorcielebis Sesaxeb<br />
da sTxoven maqsimalurad Seecadon TavianT SvilebSi<br />
gansxvavebuli azris mimarT pativiscemis waxaliseba. SesaZloa,<br />
am Segonebam yovelTvis ar imoqmedos, magram zogierTi mSobeli<br />
namdvilad Seecdeba bavSvTan urTierTobaSi aqtiuri mosmenis,<br />
“me”- Setyobinebebisa da konfliqtebis mogvarebis xelSemwyobi<br />
sxva xerxebis gamoyenebas.<br />
unda iTqvas, rom saskolo mediacia ar gulisxmobs mxolod<br />
moswavleebs Soris aRmocenebuli konfliqtebis mogvarebas. es<br />
SesaZloa iyos konfliqti moswavlesa da maswavlebels Soris,<br />
an konfliqti skolis TanamSromlebs Soris, an sulac skolis<br />
maswavlebelsa da erT-erT ukmayofilo mSobels Soris.
a aris TanatolTa mediacia?<br />
rogorc ukve vaxseneT, saskolo mediaciis programebi<br />
sxvadasxvagvaria, da maT Soris erT-erTi yvelaze popularuli<br />
dResdReobiT TanatolTa mediaciis programebia. mediaciis<br />
sxva programebisgan maTi ZiriTadi gansxvaveba imaSi<br />
mdgomareobs, rom mediatorebis rolSi aq mxolod da mxolod<br />
mozardebi gamodian – ara maswavleblebi, ara skolis<br />
direqtori da ara fsiqologi, aramed Tanaklaseli,<br />
Tanaskoleli, rigiTi moswavle, erTi sityviT – Tanatoli.<br />
aRmoCnda, rom mozardebs SeuZliaT sakmaod efeqturi<br />
mediatorebi iyvnen, radgan maT kargad esmiT TavianTi<br />
Tanatolebis; isini mediaciis procesis asakobriv Sesadagebas<br />
axerxeben, imsaxureben TanatolTa pativiscemas da<br />
konfliqtebis mogvarebas cxovrebis erT-erT normad<br />
aRiqvaven.<br />
Tanatolebs SeuZliaT erTmaneTTan iseTi urTierTobis<br />
damyareba, romelic ufrosebis SesaZleblobebs scildeba.<br />
axalgazrda mediatorebs ZaluZT gaiziaron TanatolTa xedva,<br />
maTi ena, ganwyobebi da a.S. Tavis mxriv, mozardebi, romlebic<br />
midian mediaciaze, aRiqvaven mas rogor problemaze saubris<br />
iseT saSualebas, romlis drosac SegiZlia ar geSinodes, rom<br />
ufrosebi gagkicxaven, Segifaseben qcevas, azrebs, an gancdebs.<br />
Tanatol mediatorebs pativs scemen, radgan isini Tavad scemen<br />
pativs mokamaTe mxareebs. TanatolTa mediacia amaRlebs<br />
mozardebSi TviT-Sefasebasa da disciplinas: rodesac<br />
axalgazrdebi xedaven, rom SeuZliaT sakuTari problemebis<br />
damoukidebeli mogvareba, isini miRebul Sedegebze met<br />
pasuxismgeblobas grZnoben da meti mondomebiT asruleben<br />
miRweul SeTanxmebebsa Tu dapirebebs.<br />
TanatolTa mediaciis programebi yvela axalgazrdas<br />
konfliqtebis konstruqciuli mogvarebis saSualebas<br />
sTavazobs. kargad momzadebuli axalgazrda mediatorebi<br />
iZenen da iTaviseben konfliqtebis mogvarebis unar-Cvevebs,<br />
romlebic maT cxovrebaSi mravalgzis daexmareba. zustad am<br />
mizezis gamo bevri specialisti Tvlis, rom TanatolTa<br />
mediaciis programebi izolirebulad ki ar unda<br />
xorcieldebodes, aramed skolebSi konfliqtebis mogvarebis<br />
swavlebis ganuyrel nawils warmoagendes.<br />
mozardebi<br />
sakmoad efeqturi<br />
mediatorebi<br />
arian, radgan<br />
SeuZliaT<br />
TanatolebTan<br />
iseTi<br />
urTierTobis<br />
damyareba,<br />
romelic<br />
ufrosebis<br />
SesaZleblobebs<br />
scildeba<br />
135
136<br />
naxatis avtori - jumber lomTaTiZe<br />
q.walkis qarTuli sajaro skola<br />
ucxouri wyaroebi irwmunebian, rom mediaciis programebis<br />
gamoyeneba skolebSi mniSvnelovnad amcirebs disciplinaruli<br />
zomebis raodenobas, konfliqtebisa da problemebis<br />
mogvarebaze daxarjul dros da, rac mTavaria, mkveTrad<br />
aumjobesebs mTlianad skolis klimats.<br />
am krebulis momdevno statiaSi Tqven mogecemaT saSualeba<br />
ufro dawvrilebiT SeityoT, Tu rogor SeiZleba daigegmos da<br />
dainergos Tanatola mediaciis programa TviT mozardTa<br />
TaosonobiT da maTi aqtiuri monawileobiT.
137
138<br />
TanatolTa<br />
mediacia:<br />
ideidan<br />
saqmemde!<br />
nebismier skolas yoveldRiurad uwevs moswavleebs Soris<br />
gaCenili konfliqtebis mogvareba. mediacia saSualebas aZlevs<br />
moswavleebs Tavad moagvaron TavianTi konfliqtebi,<br />
ufrosebis mxridan mza gadawyvetilebebis Tavze moxvevis<br />
gareSe. mediaciis programebi aviTarebs moswavleebSi<br />
komunikaciisa da problemebis mogvarebis unar-Cvevebs da<br />
konfliqtSi CarTuli mxareebisagan moiTxovs konfliqtur<br />
situaciaze pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aRebas, rac<br />
aucilebeli pirobaa misi mogvarebisaTvis.<br />
TanatolTa mediaciis dros, moswavleebi, romlebsac gavlili<br />
aqvT specialuri momzadeba mediaciaSi, sakuTar Tavze iReben<br />
mesame neitraluri mxaris rols da exmarebian skolis sxva<br />
moswavleebs maTi konfliqtebis mogvarebaSi. TanatolTa<br />
mediaciiT, rogorc wesi, gvardeba Semdegi tipis saskolo<br />
problemebi: Worebi, enis mitana, dabezReba, kulturaTa<br />
sxvaobis niadagze aRmoCenili konfliqtebi, sityvieri da<br />
fizikuri Seuracxyofa, motyueba, qurdoba da sxva.<br />
gvinda SemogTavazoT ramdenime praqtikuli rCeva, romlebic<br />
emyareba TanatolTa mediaciis programis ganxorcielebis
erT-erT gamocdil strategias. ra Tqma unda, es strategia,<br />
romelmac ukve gaira erTgvari testireba dasavleTis<br />
skolebSi, ver iqneba idealuri Cveni pirobebisaTvis, magram is<br />
aucileblad gamogadgebaT, rogorc kargi saxelmZRvanelo,<br />
rodesac daapirebT TanatolTa mediaciis programis Tqvens<br />
skolaSi, an saswavlebelSi danergvas.<br />
nabiji pirveli: miznad daisaxeT<br />
TanatolTa mediaciis programis<br />
danergva; moekideT mas, rogorc Tqvens<br />
sakuTar saqmes!<br />
Tu axalgazrdebs miecaT saSualeba Tavad mixedon programis<br />
ganxorcielebas, isini ukeT gaiTaviseben saqmes da<br />
damoukideblad gadadgaven misi SesrulebisaTvis saWiro<br />
nabijebs. dasavleTis qveynebSi ganxorcielebuli sxvadasxva<br />
programebis gamocdileba gviCvenebs, rom mozardebs surT miiRon<br />
monawileoba maTTvis mniSvnelovani problemebisa da sakiTxebis<br />
gadawyvetaSi; maT surT, rom gadawyvetilebebis miRebisas maTi<br />
azric gaiTvaliswinon. WeSmariti monawileoba ki iwyeba maSin,<br />
rodesac mozardebi Tavad arian CarTulebi programaSi da<br />
garkveviT arian informirebulebi TavianTi rolebis Sesaxeb.<br />
amitom, Tu axalgazrdebi mzad arian Tavad mouaron sakuTar<br />
problemebs - SeTanxmdiT da gadadgiT es pirveli nabiji!<br />
Þ momavlis suraTis Seqmna<br />
iseve, rogorc nebismieri procesis dros, aqac pirvel rigSi<br />
unda arsebobdes momavlis xedva – naTeli warmodgena imisa,<br />
Tu risi miRweva gsurT. aseTi xedvis Camoyalibebas, rogorc<br />
wesi, uZRveba lideri, adamiani, romelsac SeuZlia Tavisi xedvis<br />
sityvieri gadmocema sxvebisaTvis da misi miRwevisaTvis<br />
kompetenturi da energiuli gundis Seqmna. Tu skolaSi<br />
arsebobs aseTi lideri, romelsac SeuZlia am amocanis daZleva,<br />
SeikribeT erTad da maSinve SeudeqiT meore etapis<br />
ganxorcielebas.<br />
Þ am suraTSi sakuTari adgilis danaxva<br />
rogorc ki gundi gaerkveva lideris mier Camoyalibebul<br />
xedvaSi, saWiroa, rom gundis TiToeulma wevrma amjerad ukve<br />
Tavisi TvaliT “dainaxos” Seqmnili suraTi, ipovos masSi<br />
sakuTari Tavi, moergos mas, mixvdes, Tu rogori SeiZleba iyos<br />
misi roli da funqcia am suraTis konteqstSi. rogorc ki am<br />
kiTxvebze pasuxi iarsebebs, es niSnavs, rom iwyeba xedvis<br />
mediacia<br />
saSualebas aZlevs<br />
moswavleebs<br />
Tavad moagvaron<br />
TavianTi<br />
konfliqtebi,<br />
ufrosebis<br />
mxridan mza<br />
gadawyvetilebebis<br />
Tavze moxvevis<br />
gareSe<br />
139
140<br />
gaTavisebis procesi da saqme, romelsac gegmavT, piradad<br />
Tqveni xdeba, Tqven xdebiT masze pasuxismgebeli da Tqvenzea<br />
damokidebuli misi warmatebiT dagvirgvineba.<br />
Þ suraTSi sakuTari adgilis sabolood damkvidreba<br />
mesame etapze gundma unda gariskos da aiRos realuri<br />
valdebuleba saqmesTan mimarTebaSi. amieridan es saqme<br />
cxovrebis prioriteti unda gaxdes da SesaZloa gundis wevrebs<br />
raRac msxverplis gaRebac ki mouwioT misTvis. dasaxuli<br />
suraTis misaRwevad sakmarisad bevri dro da energiaa saWiro,<br />
es ki imas niSnavs, rom gundis wevrebs bevri sxva raRacis,<br />
magaliTad, diskoTekebze siarulis, an kompiuterze TamaSis<br />
daTmoba mouwevT.<br />
Þ bevri ver uZlebs siZneleebs da “TamaSidan gadis”<br />
rodesac mozardebi igrZnoben TavianTi valdebulebis<br />
safasurs, maT SesaZloa yoymani daiwyon. am etapze is mozardebi,<br />
romlebic ver gauZleben siZneleebs, process Camoscildebian.<br />
amisaTvis bevri mizezi dasaxeldeba: “mapatieT, magram mSoblebi<br />
ar maZleven uflebas..”, “ar SemiZlia am saqmes amdeni dro<br />
davuTmo sxva raRaceebis xarjze”, “sul axlaxans viavadmyofe<br />
da ar minda mdgomareoba gaviuareso”... da a.S.<br />
Þ bevri Sroma iqneba saWiro<br />
xedvis ganxorcielebas uzRvavi energia da Sroma sWirdeba.<br />
mozardebs mouwevT gansakuTrebuli sibejiTis gamoCena, raTa<br />
daabalanson, erTis mxriv, skolis gakveTilebze daswreba da<br />
zogadad swavla, da, meores mxriv, TanatolTa mediaciis<br />
programis monawilis movaleobebi (damatebiTi Sexvedrebi,<br />
mediaciis unar-Cvevebis gavarjiSeba, damatebiTi<br />
literaturis kiTxva konfliqtebsa da Zaladobaze).<br />
TanatolTa mediatorebi Zalian Tavdadebulebi unda iyvnen,<br />
radgan maT SesaZloa mediatoroba skolis gamocdebis drosac<br />
mouwioT. ase rom, maT ormagi Sroma mouwevT, maT Soris<br />
gacdenili gakveTilebis anazRaureba, zogjer ki gamocdebis<br />
da testebis naadrevi Cabarebac ki!<br />
Þ es arc ise cudi yofila!<br />
Sromisa da mudmivi datvirTvis fasad mozardebi namdvilad<br />
daesakuTrebian process, xolo maTi sakuTari Tavis mimarT<br />
rwmena da saqmisadmi Tavdadebis xarisxi gaizrdeba. am etapze<br />
isini nel-nela SeeCvevian cxovrebis axal reJims da dadgeba<br />
dro, rodesac darwmundebian, rom “es yvelaferi arc ise cudi<br />
da damRleli yofila, rogorc Tavidan Canda!”
Þ gamZleobis Semowmeba (sxvebi Seecdebian gamarjvebis<br />
moparvas)<br />
rodesac programa pirvel warmatebebs miaRwevs, gundi mzad unda<br />
iyos moigerios isini, visac am etapze moundeba programaSi uceb<br />
Semosvla da misi kuTvnili warmatebis nawilobriv misakuTreba.<br />
SesaZloa aseTi etapi arc ganviTardes, magram Tu ganviTardeba,<br />
saqmes namdvilad aurevs. daiwyeba Worebi, Zalauflebis mopovebis<br />
mcdelobebi, aTasgvari sxva wvrilmani konfliqti da usiamovneba.<br />
am dros bevri mozardi seriozulad fiqrobs xolme yvelafers<br />
Tavi daanebos, radgan mas moTmineba eleva.<br />
Þ problemebis daZleva da gamocdilebis SeZena!<br />
Sua gzaze programaSi SemoRwevis mcdelobebs erTi dadebiTi<br />
momenti axlavs Tan: gundi damatebiTi energiiTa da<br />
mondomebiT ibrZvis sakuTari poziciebisa da gamarjvebis<br />
SesanarCuneblad da am dros Zalian bevrs swavlobs. xolo Tu<br />
bevrs iswavli, SeZleb sxvebsac aswavlo.<br />
nabiji meore: administraciis<br />
mxardaWeris mopoveba<br />
skolis administraciam unda icodes, rom skolaSi xorcieldeba<br />
TanatolTa mediaciis programa. marTalia dafinanseba didi<br />
iSviaTobaa, magram mainc arsebobs Sansi, rom skolam dafaros<br />
adgilobriv, an gasvliT treningebze daswrebis xarjebi. skolas<br />
SeuZlia dagexmaroT treningis Casatarebeli adgilis<br />
moZebnaSi (Tumca saerTod, umjobesia treningebis skolis<br />
gareT Catareba, raTa treningisTvis damaxasiaTebelma<br />
aurzaurma da xmaurma xeli ar SeuSalos swavlis process).<br />
garda amisa, skolis administracia SesaZloa dagexmaroT imis<br />
gadawyvetaSi, Tu ra tipis problemebi Tu sakiTxebi unda<br />
gaigzavnos samediaciod. gaxsovdeT, rom iaraRis,<br />
narkotikebisa da sastiki fizikuri Zaladobis SemTxvevebi<br />
aucileblad unda ganixilebodes ufrosebis mier!<br />
nabiji mesame: ufrosi koordinatoris<br />
povna<br />
TanatolTa mediaciis programis koordinacia<br />
sapasuxismgeblo saqmea. programis warmatebis sawindaria<br />
masTan SexebaSi myof yvela adamianTan Ria komunikacia. ase rom,<br />
skolis<br />
administraciis<br />
mxardaWera<br />
aucilebelia<br />
TanatolTa<br />
mediaciis<br />
programis<br />
ganxorcielebisaTvis<br />
141
142<br />
mediaciis<br />
programas unda<br />
hyavdes<br />
koordinatori,<br />
romelic<br />
programasTan<br />
dakavSirebul<br />
yvelanair<br />
saqmianobas<br />
gauwevs<br />
zedamxedvelobas<br />
programis koordinators sakmaod mniSvnelovani funqcia<br />
akisria da evaleba saqmianobis yvela elementis zedamxedveloba<br />
ganaxorcielos. koordinatoris rolSi SeiZleba skolis<br />
administratori, maswavlebeli, fsiqologi, an moxalise<br />
mSobeli gamovides. mis movaleobebSi, Sedis:<br />
§ skolis administraciasa da mowveul trenerebs Soris<br />
kavSiris damyareba da ganxorcieleba;<br />
§ mediaciis programis farglebSi ufrosTa saorganizacio<br />
komitetis mowveva da formireba;<br />
§ treningis monawileTa SerCevis meTvalyureoba;<br />
§ treningis organizeba da meTvalyureoba;<br />
§ mediaciis treningSi monawileobis miReba da mediatoris<br />
unar-Cvevebis daufleba;<br />
§ mediaciis programis Sida-saskolo gaSuqebis organizeba,<br />
skolis personalisa da moswavleebis informireba;<br />
§ samediacio saqmeebis SerCevis proceduris SemuSaveba;<br />
§ programisTvis Sesabamisi werilobiTi formebis SemuSaveba;<br />
§ mediaciis procesis wvrilmani detalebis ganmarteba,<br />
moswavleTa darwmuneba, raTa maT konfliqtur situaciebSi<br />
mimarTon mediacias;<br />
§ samediacio sesiebis daniSvna da maTi Casatarebeli adgilis<br />
uzrunvelyofa;<br />
§ TiToeuli SemTxvevisaTvis Sesatyvisi mediatorebis<br />
SerCeva;<br />
§ Tu saWiroa, mediaciis sesiebze daswreba;<br />
§ mediatorebTan<br />
gasaumjobeseblad;<br />
muSaoba maTi unar-Cvevebis<br />
§ mediatorebTan erTad mediaciis sesiebis ganxilva maTi<br />
dasrulebis Semdgom;<br />
§ mediatorTa gundTan regularuli Sexvedrebis Catareba<br />
gundis ganmtkicebis mizniT;<br />
§ Canawerebis warmoeba da mediaciis Semdgomi sesiebis<br />
daniSvna konfliqtis mxareTa moTxovnis SemTxvevaSi;<br />
§ axali mediatorebis ayvana;<br />
§ mediatorTa gundis motivacia maTi mxridan mudmivi<br />
dainteresebisa da enTuziazmis uzrunvelsayofad;<br />
§ mediatorebisTvis Semdgomi, sakvalifikacio treningebis<br />
organizeba
am siidan gamomdinare naTelia, rom koordinatorma am saqmes<br />
sakmao dro unda dauTmos. Sesabamisad, zogierT skolaSi<br />
urCevniaT hyavdeT ramdenime koorindatori, rac kidev ufro<br />
ganamtkicebs gunduri muSaobis principebs, da stimuls aZlevs<br />
gundis wevrebs Soris TanamSromlobas.<br />
nabiji meoTxe: mSobelTa jgufebisagan<br />
mxardaWeris mopoveba<br />
aucileblad CarTeT programaSi mSoblebi da sTxoveT maT<br />
daxmareba programis mokle da grZlevadiani<br />
sicocxlisunarianobis uzrunvelyofaSi. mSoblebi marTlac<br />
udidesi resursia, romelic skolam unda aiTvisos. sTxoveT<br />
maT; isini aucileblad dagiTmoben dros da imuSaveben<br />
moxaliseebad. bevri maTgani Zalian dainteresdeba kidec<br />
programaSi monawileobiT, zogierTi ki SeZlebs, Tavisi<br />
profesiidan gamomdinare, usasyidlod daexmaros skolas.<br />
aqve SevecadoT vupasuxoT kiTxvas: saidan SeiZleba<br />
modiodes mediaciis programis dafinanseba?<br />
programas rogorc moklevadiani, aseve grZelvadiani miznebi<br />
da finansuri saWiroebebi gaaCnia. fuli SesaZloa saWiro gaxdes<br />
Semdegi RonisZiebebisaTvis:<br />
§ ·mediatorTa swavlebis Tanxebi;<br />
§ ·koordinatoris Sromis anazRaureba;<br />
§ ·saxelmZRvaneloebis, videomasalis, specialuri<br />
formebis dabeWdvis, gaSuqebis (mag., plakatebis<br />
gamocemis) xarjebi. SesaZlebelia gakeTdes specialuri<br />
qudebi, maisurebi da mediatorebisTvis gankuTvnili<br />
specialuri samkerde niSnebi;<br />
§ ·treningis masalebisa da satreningo oTaxis rentis<br />
safasuri da sxva.<br />
am xarjebis dasafari Tanxebi sxvadasxva wyaroebidan SeiZleba<br />
modiodes. sazRvargareT mediaciis programebi, rogorc wesi,<br />
erTdroulad ramdenime wyarodan finansdeba, esenia: TviT<br />
skolis biujeti, skolis gamgeobis mxardaWera, mSobelTa da<br />
moswavleTa mier gaRebuli saxsrebi, sxvadasxva saTemo da`an<br />
ganaTlebis mxardamWeri fondebi.<br />
143
144<br />
nabiji mexuTe: mediatorebis SerCeva<br />
vin unda gaxdes mediatori? mediatorTa SerCeva SesaZloa<br />
rTuli procesi iyos, radgan masSi bevri momentia<br />
gasaTvaliswinebeli. SeecadeT, ise SearCioT potenciur<br />
mediatorTa gundi, rom igi warmomadgenlobiTi iyos<br />
konkretuli skolisaTvis, rac imas niSnavs, rom gundis wevrebi<br />
unda iyvnen SerCeulni skolaSi warmodgenili yvela kulturis,<br />
qcevis, akademiuri moswrebisa Tu socialuri warmoSobis<br />
gaTvaliswinebiT. unda gaxsovdeT, rom Tu momaval<br />
mediatorebad mxolod karg moswavleebs (xuTosnebs) SearCevT,<br />
isini, vinc am kategorias ar miekuTvnebian, ubralod aRar<br />
miiReben programaSi monawileobas.<br />
kidev ramdenime ram, rac unda gaiTvaliswinoT:<br />
§ rogoria kandidatebis weriTi da zepiri komunikaciuri<br />
unar-Cvevebi;<br />
§ SeZleben Tu ara moswavleebi Tavad gamoiCinon<br />
iniciativa da Caeweron treningze, Tu<br />
§ treningze moiwvevT mxolod maT, visac maswavleblebi<br />
gauweven rekomendacias?<br />
§ rogor SeafasebT da rogor SearCevT sabolood<br />
kandidatebs?<br />
§ SerCeulma moswavleebma garkveuli piroba unda dadon<br />
programaSi monawileobis miRebasTan dakavSirebiT;<br />
§ SerCeuli monawileebi regularulad unda eswrebodnen<br />
Sexvedrebs da Rebulobdnen monawileobas programis<br />
gaSuqebaSi;<br />
§ maT mudmivad unda imuSaon TavianTi unar-Cvevebis<br />
daxvewaze da monawileoba miiRon axali mediatorebis<br />
swavlebaSi;<br />
§ im moswavleebs, romlebsac ar miiwvevT treningze, unda<br />
SeatyobinoT amis mizezebi da, Tu es SesaZlebelia,<br />
SepirdeT Semdgom treningze mowvevas.<br />
potenciuri mediatorebis SerCevaSi Tavad moswavleebic<br />
dagexmarebian, Tu maT am mizniT Sesabamis kiTxvars SesTavazebT.<br />
kiTxvarSi Setanili kiTxvebi daaxloebiT aseTi unda iyos:<br />
§ daasaxeleT, TqvenTvis nacnobi Tanaskolelebidan vis<br />
SeuZlia kargad mosmena?<br />
§ vis (am skolis romel moswavles) SeuZlia yvelaze kargad<br />
dagexmaroT problemis mogvarebaSi?
da a.S.<br />
§ vis (am skolis romel moswavles) SeuZlia saukeTeso<br />
rCeva mogceT maSin, rodesac Tqven garTulebuli gaqvT<br />
urTierToba romelime megobarTan?<br />
§ icnobT Tu ara am skolaSi moswavles, romelic<br />
gamoirCeva Tavisi mSvidi manerebiTa da<br />
keTilganwyobiT?<br />
gaxsovdeT: TanatolTa mediaciis dros ori mediatori muSaobs.<br />
es ki imas niSnavs, rom orma adamianma wyvilSi unda imuSaos da<br />
erTmaneTs mxari unda dauWiros. Tu erT-erTs gauWirdeba<br />
situaciis marTva, meorem Tavis Tavze unda aiRos procesis<br />
wayvana; Tu erT-erTi mTlianad garTulia procesSi, meores<br />
SeuZlia amasobaSi saWiro Canawerebi gaakeTos. garda amisa,<br />
mediatorTa wyvili Zalze efeqturia araerTgvarovani<br />
konfliqtebis mogvarebisas; magaliTad, Tu konfliqtis<br />
mxareebs warmoadgenen maswavlebeli da moswavle, mediatorTa<br />
wyvilic, Sesabamisad, moswavlisa da maswavleblisgan<br />
dakompleqtdeba, rac ueWvelad gazrdis mediaciis procesis<br />
efeqturobas, radgan aseT viTarebaSi mxareebi ufro<br />
komfortulad igrZnoben Tavs.<br />
xSirad xdeba, rom “sust” moswavleebad Seracxuli mozardebi<br />
brwyinvale mediatorebi gamodian. treningi aZlevs am<br />
axalgazrdebs SesaZleblobas sargebeli moutanon TavianT<br />
skolas, rasac xSirad mosdevs am bavSvebis TviTSefasebisa da<br />
sakuTar ZalebSi rwmenis gazrda.<br />
nabiji meeqvse: Tanatol mediatorTa<br />
treningi<br />
rodis unda Catardes treningi? es mniSvnelovani sakiTxia,<br />
radgan treningis dros moswavleebs uwevT skolis<br />
gakveTilebis gacdena da maswavleblebs am faqtis mimarT<br />
sxvadasxva damokidebuleba aqvT. aseT situaciaSi erT-erTi<br />
kargi argumentia is, rom treningis dros moswavleebi<br />
euflebian efeqtur komunikacias, mosmenis da konfliqtebis<br />
mogvarebis unar-Cvevebs, rac pirovnuli da akademiuri zrdisa<br />
da ganviTarebis Zlieri damaCqarebelia. imisaTvis, raTa<br />
treningis gamo gacdenili gakveTilebis raodenoba minimumamde<br />
daviyvanoT, treningis sesiebi sxvadasxva dros unda dainiSnos<br />
– zogi dRisiT, zogi – saRamos, zogic – SabaT-kviras da<br />
sakmaod xSiria<br />
SemTxvevebi,<br />
rodesac<br />
uaryofiTad<br />
Seracxuli<br />
moswavleebi<br />
brwyinvale<br />
mediatorebi<br />
gamodian<br />
145
146<br />
TanatolTa<br />
mediaciaSi<br />
konfidencialobis<br />
sakiTxs<br />
garkveuli<br />
gamonaklisebi<br />
gaaCnia<br />
dResaswaulebze da a.S. treningis dawyebis Sesaxeb yvela<br />
maswavlebeli winaswar unda iyos gaafrTxilebuli.<br />
nabiji meSvide: gamocdili trenerebis<br />
mowveva<br />
aucileblad izruneT imaze, rom mediatorTa treningi<br />
gamocdilma, kvalificiurma trenerebma Caataron.<br />
nabiji merve: mediaciis sesiebi da<br />
Semdgomi RonisZiebebi<br />
sad unda Catardes mediacia? saukeTeso variantia, rodesac<br />
skolas gaaCnia saamisod gamoyofili specialuri oTaxi,<br />
romelsac droTa ganmavlobaSi mediaciis centris saxelwodeba<br />
mieniWeba. am oTaxis gamoyenebas ara mxolod mediaciis<br />
sesiebisaTvis, aramed treningisa da samuSao SexvedrebisTvisac<br />
SesZlebT. specialuri oTaxi kargi safuZvelia mediaciis<br />
programis swrafi ganviTarebisaTvis. Tu aseTi oTaxi ar<br />
arsebobs, maSin adgilis SerCevisas unda ifiqroT Semdegze:<br />
mediacia iTxovs simSvidesa da gancalkevebas. mediaciis oTaxi<br />
unda iyos sakmaod didi, raTa daitios mediaciasTan<br />
dakavSirebuli masalebi - stendebi, plakatebi, literatura.<br />
kargia, Tu masSi gamoyofili iqneba mxareebTan winaswari<br />
gasaubrebis sivrce da TviT sesiebisaTvis gankuTvnili kuTxe.<br />
ukeTesia, samediacio oTaxi skolis SenobaSi mdebareobdes,<br />
raTa moswavle-mediators Sors wasvla ar uwevdes.<br />
rodis gaimarTeba xolme mediaciis sesiebi? mxolod<br />
lanCis dros? rogorc ki konfliqti gaCndeba? Tu mxolod<br />
skolis gakveTilebis damTavrebis Semdeg? es sakiTxic<br />
gadasawyveti da SesaTanxmebelia.<br />
ras upirebT konfidencialobas? mxareTa Soris arsebuli<br />
konfliqtis mimarT sruli konfidencialobis SenarCuneba<br />
mediaciis programis warmatebis sawindaria. mediatorebs ar<br />
SeuZliaT konfidencialuri informaciis gamxela.<br />
konfidencialobis umniSvnelo darRvevac ki sagrZnoblad<br />
daazianebs mediaciis programas. es sakiTxi imdenad<br />
mniSvnelovania, rom saWiroa treningis dros misTvis calke<br />
sesiis daTmoba da moswavle-mediatorebTan am Temaze samuSao<br />
Sexvedris mowyoba.
amave dros sagulisxmoa, rom skolis administraciam winaswar<br />
unda gansazRvros is informacia, romelic, mediatorebisTvis<br />
misi gamxelis SemTxvevaSi, dauyonebliv unda ecnobos<br />
programis koordinators, an skolis direqtors. es SesaZloa<br />
exebodes seqsualur Zaladobas, bavSvebTan sastik mopyrobas,<br />
TviTmkvlelobas, narkotikebis moxmarebas, an iaraRis tarebas.<br />
konfidencialobis es gamonaklisebi winaswar unda ecnobos<br />
mediaciaze misul mxareebs. ukeTesia, rom<br />
konfidencialobasTan dakavSirebul yvelanair wvrilmanze<br />
informireba gaakeTos programis koordinatorma, mxareebTan<br />
winaswari Sexvedris dros. Tu es sakiTxi mediaciis dros<br />
amotivtivda, maSin ukve mediatorebi iZlevian ganmartebas da<br />
ekiTxebian mxareebs, surT Tu ara maT mediaciis gagrZeleba.<br />
mediatorebma unda agreTve acnobon mxareebs, Tu vis gadaecema<br />
maTgan miRebuli informacia, da SesTavazon mxareebs, rom<br />
Tavad daeswron informaciis skolis direqtorisadmi (an<br />
programis koordinatorisadmi) gadacemis process.<br />
ra mxardaWera da damatebiTi treningi CautardebaT<br />
mediatorebs? mediatorTa gundi regularul Sexvedrebs<br />
saWiroebs, garda amisa, mas sWirdeba arsebuli unar-Cvevebis<br />
daxvewa`gavarjiSeba da motivireba. ifiqreT am Sexvedrebis<br />
sixSireze, vin iqneba maTi organizatori, vin wauZRveba maT, sad<br />
da rodis Catardeba isini. moifiqreT, rogor SeiZleba<br />
mediatorTa Sromis aRiareba da waxaliseba.<br />
nabiji mecxre: Tqveni programis<br />
popularizacia da misi ganviTarebis<br />
xelSewyoba<br />
rogor gaaSuqebT programas?<br />
rac ufro meti iqneba informacia programaze, miT ukeTesi.<br />
skolis personalisaTvis Tavidan isedac rTulia programis<br />
miReba, miTumetes Tu masze Zalian mcire informacia eqnebaT.<br />
igive SeiZleba iTqvas moswavleebze, romlebic, informaciis<br />
uqonlobis SemTxvevaSi, ar isargebleben mediaciis procesiT<br />
da amiT yvelaferi damTavrdeba. amdenad, Zalze mniSvnelovania,<br />
rom skolis sazogadoebam icodes mediaciis Sesaxeb da imis<br />
Sesaxeb, Tu rogor xdeba saqmis aReba da ganxilva.<br />
ramdenime rCeva programis reklamirebisaTvis:<br />
§ moaxdineT programis prezentacia da CarTeT masSi<br />
mediaciis procesis sademonstracio roluri TamaSi;<br />
147
148<br />
TanatolTa<br />
mediaciis<br />
programis<br />
amuSavebamde<br />
aucilebelia<br />
skolis<br />
administraciis<br />
mxardaWeris<br />
mopoveba<br />
§ mediatorebs SeuZliaT ewvion saklaso oTaxebs da<br />
moswavleebs mediaciis programis Sesaxeb TavianTi<br />
praqtikuli gamocdileba gauziaron;<br />
§ skolis kedlebze gakruli plakatebi Seaxsenebn yvelas,<br />
rom skolaSi moqmedebs mediaciis programa;<br />
§ skolis gamocemebSi da adgilobriv gazeTebSi<br />
gamoqveynebuli publikaciebi iZlevian saSualebas<br />
Tqveni programis sxvadasxva aspeqti gaSuqdes.<br />
programis Catarebaze Tanxmobis miReba. skolaSi<br />
TanatolTa mediaciis programis sruli masStabiT<br />
amuSavebamde aucilebelia skolis administraciisa da<br />
personalis im nawilis mxardaWeris mopoveba, romlebic ar<br />
arian pirdapiri gziT CarTulebi am programaSi. zustad am<br />
dros programaSi monawile moswavleebs eZlevaT saSualeba<br />
gamoavlinon TavianTi unar-Cvevebi, radganac mosalodnelia,<br />
rom skolis personalis umetesoba sakmaod skeptikurad iqneba<br />
ganwyobili mediaciis programis mimarT; maT SeiZleba<br />
gauWirdeT imis dajereba, rom programas realuri Sedegis<br />
motana SeuZlia. saWiroa skolis pedagogTa Sexvedrebze<br />
Sesabamisi prezentaciebis mudmivad keTeba da maTTvis<br />
miRweuli Sedegebis gacnoba. ar aris gamoricxuli, rom aseTi<br />
SexvedrisaTvis mxolod 20 wuTi dagiTmon, ase rom mogiwevT<br />
gamoiyenoT efeqturi prezentaciis Cvevebi da mokled da<br />
yovlismomcvelad moaxsenoT Sekrebilebs programis arsi.<br />
rogorc wesi, aseTi prezentacia unda daiwyos TanatolTa<br />
mediaciis ganmartebiT; Semdeg, ukeTesi TvalsaCinoebisaTvis,<br />
mokle roluri TamaSis meSveobiT mediaciis procesis<br />
demonstrirebis moxdenac SeiZleba. daitoveT ramdenime wuTi<br />
kiTxvebze pasuxis gasacemad.<br />
skolis moswavleTa daintereseba. Semdgomi etapia skolis<br />
moswavleebis informireba imis Sesaxeb, rom mediatorTa gundi<br />
Camoyalibebulia da mzad aris daiwyos realur konfliqtebze<br />
muSaoba. amisaTvis ramdenime strategiaa gamosadegi. erT-erTi<br />
strategiaa mediatorebis dayofa wyvilebad da maTi<br />
“mivlineba” TiToeul saklaso oTaxSi, sadac isini programis<br />
5-wuTian wardgenas gaakeTeben da moswavleTa kiTxvebs<br />
upasuxeben. meore strategia, romelic nakleb dros moiTxovs,<br />
skolis moswavleTa saerTo Sekrebas iTvaliswinebs. es SeiZleba<br />
iyos mediaciis programis specialuri oficialuri wardgena<br />
– lanCi, an, Tu aseTi specialuri prezentaciis mowyoba<br />
SeuZlebelia, ubralod unda isargebloT raime RonisZiebis
farglebSi mowyobili SekrebiT da iq moaxerxoT ramdenime<br />
wuTis ganmavlobaSi prezentaciis gakeTeba.<br />
winaswar gafrTxilebT, rom mTliani skolis winaSe aseTi tipis<br />
prezentaciebis Catarebas aucileblad moyveba darbazidan<br />
SeZaxilebi, xiTxiTi da a.S. es normaluri molenaa, radgan<br />
zogierT mozards uyvars amgvarad yuradRebis miqceva. Tu<br />
zogadad auditoriis yuradRebis SenarCunebas axerxebT, aseTi<br />
erTeuli reaqciebis nu SegeSindebaT, radgan, maT miuxedavad,<br />
moswavleTa umetesoba sakmaod seriozul dainteresebas<br />
gamoiCens programis mimarT. mosalodnelia, rom TviTon<br />
Sekrebis dros darbazidan arc ise bevri kiTxva dagisvan,<br />
samagierod, SemdgomSi moimatebs Tqvendami kiTxvebiT<br />
momarTvis ricxvi. amjerad ki, prezentaciis dros, SeecadeT<br />
mxolod mokle informacia miawodoT da acnoboT, Tu sad da<br />
visTan SeiZleba am programis Sesaxeb ufro detalurad<br />
dalaparakeba.<br />
kargi iqneba, Tu aseT iniciativasTan erTad Tqvens skolaSi<br />
plakatebis kampaniac moewyoba. amisaTvis, SekribeT yela<br />
mediatori lanCis dros, an skolis gakveTilebis Semdeg da<br />
sTxoveT moifiqron da daxaton mediaciis programasTan<br />
dakavSirebuli plakatebi. garda imisa, rom erT-or saaTSi<br />
ramodenime mSvenieri plakati gamzaddeba, amave dros<br />
mediatorTa gundis ukeT SekavSirebac da maTi gunduri<br />
muSaobis awyobac moxerxdeba.<br />
nabiji meaTe: mediaciis gundi rogorc<br />
cvlilebis agenti<br />
programa amoqmedda da ramodenime konfliqturi situacia<br />
ukve gairCa? ese igi droa izeimoT gamarjveba! dasawyisi<br />
yovelTvis rTulia da programa Tavidan mraval bariers<br />
waawydeba. programis efeqturobis Sefaseba SesaZlebelia<br />
mediaciaze Sesuli saqmeebisa da realurad mogvarebuli<br />
konfliqtebis raodenobis aRricxviT. mas Semdeg, rac<br />
programis iniciatorebi miRweul Sedegebs Seafaseben, kargi<br />
iqneba gundisaTvis patara zeimis mowyoba. garda amisa, dadga<br />
dro, rom sxva perspeqtividan gadaxedoT Tqvens saqmes da<br />
ecadoT raime gziT gaafarTovoT moRvaweoba. iqneb<br />
SesaZlebelia ara mxolod skolis SigniT arsebuli<br />
konfliqtebis mogvarebaze zrunva, aramed moswavleebisTvis<br />
iseTi unar-Cvevebis micema, rom maT Tavadac SeZlon<br />
skolis<br />
SenobaSi<br />
specialuri<br />
oTaxis<br />
gamoyofa<br />
mediaciis<br />
programis<br />
swrafi<br />
ganviTarebas<br />
safuZvelia<br />
149
150<br />
naxatis avtori - giorgi wiqariSvili<br />
fersis sajaro skola<br />
konstruqciulad moagvaron TavianTi problemebi skolis<br />
kedlebs gareTac? rogor aris SesaZlebeli konfliqtebis<br />
mogvarebisadmi araZaladobrivi midgomebis popularizacia<br />
skolis masStabiT da ufro farTod? rogor SeiZleba mediaciis<br />
programis ganviTareba ise, rom is yovelTvis aqtualuri,<br />
saxaliso da Sesatyvisi iyos?<br />
samsjelo da safiqrali bevria, win bevri Sromac geliT, magram<br />
mTavari is aris, rom Tqvens mier wamowyebuli keTili saqme<br />
Zalian bevr mozards daexmareba rTuli situaciidan<br />
gamosavalis povnaSi; amis gacnobiereba, albaT, saukeTeso<br />
gancda da udidesi stimulia Semdgomi muSaobisTvis.
151
152<br />
epilogis<br />
magivrad...<br />
iSviaTad moiZebneba adamiani, romelsac zRaprebi ar uyvars.<br />
zRapari, pataraobidanve, Cveni cxovrebis ganuyofeli da<br />
mniSvnelovani nawilia. zRaprebis saSualebiT veziarebiT<br />
zogadsakacobrio Rirebulebebs, vswavlobT keTilisa da<br />
borotis garCevas, vecnobiT sxvadasxva situaciebSi qcevisa da<br />
azrovnebis modelebs, veuflebiT sxva adamianebTan,<br />
sazogadoebasTan, bunebasTan, zogadad samyarosTan<br />
urTierTobis formebsa da saSualebebs.<br />
gavixsenoT “wiTelquda”. am zRapris erT-erTi mTavari morali<br />
aseTia: ufrTxildiT ucnobebs! masSi sakmaod mkveTradaa<br />
daxatuli konfliqtSi CarTuli ori mxare – erTi dadebiTi<br />
gmiria, anu “kargia”, xolo meore – “cudi”; erTi alali da<br />
udanaSauloa, meore ki cbieri; erTi marTalia, meore –<br />
mtyuani. Tqven, albaT, TiTqmis sityva-sityviT gaxsovT<br />
sayvareli zRapris siuJeti.<br />
am krebulSi Cven visaubreT konfliqtebis mogvarebis iseT<br />
principebze, romlebic adamianebTan urTierTobis axal<br />
models gvTavazoben. es modeli ar aqcevs yuradRebas<br />
stereotipebs, iTvaliswinebs sxvaTa mosazrebebs da cdilobs<br />
iseT SeTanxmebas miaRwios, romlis Sedegad yvela mxare<br />
mogebuli darCeba.<br />
axla ki moemzadeT, Tqven geliT siurprizi. konfliqtebisa da<br />
maTi mogvarebis Sesaxeb saubars „wiTelqudas” axali variantiT<br />
davasrulebT. SesaZloa yvelasaTvis kargad cnobili zRapris<br />
amgvari “rimeiqi” metad ucnaurad mogeCvenoT, radgan masSi<br />
ukugdebulia “didi da cudi” mglis stereotipi da nacadia<br />
momxdari movlenebis mglis poziciidan danaxva!<br />
maS ase, konfliqtebis mogvarebis erT-erTi procesis<br />
sailustraciod, gTavazobT wiTelqudasa da mglis ambavs,<br />
romelic efeqturi molaparakebis meTodis gamoyenebis gamo<br />
sruliad gansxvavebulad ganviTarda da sayovelTao hefiendiT<br />
dasrulda.
wiTelquda - 2<br />
anu rogor SeiZleba mglisa da wiTelqudas<br />
konfliqtis mogvareba efeqturi<br />
molaparakebis meSveobiT<br />
nabiji 1 - SeTanxmeba molaparakebis<br />
Sesaxeb<br />
wiTelquda: me wiTelquda mqvia. Tanaxma var visaubro,<br />
rodesac Cemi jeri iqneba da vimuSao problemis<br />
mogvarebaze.<br />
mgeli: me mgeli var. Tanaxma var visaubroT da<br />
movusminoT erTmaneTs rigrigobiT. mzad var<br />
viTanamSromlo SenTan, wiTelqudav, problemis<br />
mosagvareblad.<br />
nabiji 2 - mxareTa azris mosmena<br />
wiTelquda: bebiaCemi tyis bolos cxovrobs. dedaCemis<br />
TxovniT, masTan cxel-cxeli Rvezeli mimqonda.<br />
bolo dros bebia Tavs kargad ver grZnobda da<br />
odnav mainc rom gamexalisebina misTvis<br />
153
154<br />
mdgomareoba, gadavwyvite, misTvis gzad<br />
mokrefili yvavilebis Taiguli mimetana.<br />
yvavilebis krefiT garTuli viyavi, rodesac<br />
Sen, mgelo, uecrad gadmoxti buCqebidan,<br />
sastikad SemaSine da uamravi SekiTxva damayare:<br />
ras vakeTebdi, sad mivdiodi... Tanac<br />
ganuwyvetliv da xarbad acmacunebdi pirs.<br />
sakmaod uxeSad da uzrdelad iqceodi. mere<br />
aseve moulodnelad sadRac gavardi, me ki<br />
SeSinebuli davrCi.<br />
mgeli: ese igi, bebiasTan migqonda raRac-raRaceebi,<br />
rodesac me gadmovxti buCqebidan da<br />
dagafrTxe?<br />
wiTelquda: diax, batono, zustad ase iyo.<br />
mgeli: momismine, wiTelqudav. tye Cemi saxlia. me masze<br />
vzrunav da vcdilob igi sufTad da lamazad<br />
SevinarCuno. zustad im dRes vcdilobdi<br />
gamesufTavebina nagvisgan, romelic<br />
adamianebma datoves. uecrad fexis xma gavigone.<br />
mivimale xeebis ukan da davinaxe rogor modiodi<br />
savse kalaTiT xelSi. cota ar iyos davibeni,<br />
radgan Sen metad ucnaurad iyavi Cacmuli.<br />
raRac saSineli wiTeli qudi gexura, TiTqos ar<br />
gindoda, rom vinmes ecne. modiodi, Cems<br />
yvavilebs krefdi da Cems nergebs fexs abijebdi.<br />
bunebrivia, rom me gagaCere da gkiTxe, ras<br />
akeTeb-Tqo. Sen kidev raRac suleluri cekva-<br />
TamaSis TanxlebiT miambe, rom bebiasTan<br />
midiodi da kalaTiT misTvis Rvezeli migqonda.<br />
simarTle giTxra, didad ar momewona Tu rogor<br />
mepyrobodi an me, an Cems saxls.<br />
wiTelquda: mgelo, marTla Sewuxdi, rodesac dainaxe, am<br />
wiTel qudSi gamowyobili rogor vkrefdi Sens<br />
yvavilebs da amitom gamaCere da gamomkiTxe, Tu<br />
ras vakeTebdi?<br />
mgeli: diax batono !<br />
wiTelquda: magram problema amiT xom ar amowurula!<br />
rodesac bebiasTan mivedi, iq damxvdi bebias
Ramis perangiT SeniRbuli da scade Cemi SeWma<br />
mag Seni sazizRari didi kbilebiT. is monadire<br />
rom ara, romelmac gadamarCina, me dRes<br />
cocxali ar viqnebodi. garda amisa, Sen bebia<br />
SemiSine. sawyali sawolis qveS imaleboda.<br />
mgeli: Sen fiqrob, rom Ramis perangi imisTvis Cavicvi,<br />
rom mometyuebine da Tavi bebiaSenad<br />
gamesaRebina? da rom me cudad mogeqeci?<br />
wiTelquda: me vTqvi, rom Sen Seecade Cems SeWmas. me<br />
namdvilad megona, rom SemWamdi da lamis<br />
isterika damemarTa.<br />
mgeli: ara, ara… moica, wiTelqudav. me vicnob<br />
bebiaSens. vifiqre, rom kargi iqneboda SenTvis<br />
Wkua meswavlebina, rom meti aRar gagefuWebina<br />
nergebi da yvavilebi. amitomac Tavi daganebe da<br />
gaviqeci bebias saxlisken. bebiasTan mivirbine<br />
da movuyevi rac moxda. igi dameTanxma, rom Sen<br />
namdvilad saWiroebdi garkveul gakveTils.<br />
bebia sawolis qveS daimala, me ki mis Ramis<br />
perangSi gamovewyve.<br />
amasobaSi Seinc Semoxvedi, daminaxe sawolSi<br />
mwoliare da raRac sisulele mkiTxe Cemi<br />
yurebis Sesaxeb. Cemi yurebis sidideze sxva<br />
drosac uTqvamT raRac-raRaceebi, ase rom ar<br />
SevimCnie da rac SeiZleba mSvidad gipasuxe, rom<br />
didi yurebi ukeT mosmenas emsaxureboda. magram<br />
Sen amas ar dajerdi da axla Zalian<br />
sawyenad mkiTxe gadmokarkluli<br />
Tvalebis Sesaxeb. amis atana<br />
namdvilad Zneli iyo, Tanac<br />
imdenad sazizRrad ikiTxe, rom….<br />
da mainc meore loyis SeSvera<br />
vamjobine da giTxari, rom aseTi<br />
Tvalebi Sens ukeT danaxvaSi<br />
mexmareboda.<br />
magram Cemi kbilebis Sesaxeb Senma<br />
bolo SeniSvnam sabolood<br />
gamomiyvana wyobidan. ise, rom<br />
icode, kbilebis mimarT<br />
155
156<br />
gansakuTrebiT mgrZnobiare var. SesaZloa am<br />
Sens xumrobaze Tavi unda Semekavebina, magram<br />
veRar miviTmine, gadmovxti sawolidan da<br />
daviRriale, rom aseTi kbilebi Sens SeWmaSi<br />
damexmareboda.<br />
magram, Sen xom ici, da yvelam icis, rom mgeli<br />
verasodes SeWams gogonas, ase araa? Sen kidev<br />
morTe wivil-kivili da daiwye sirbili mTels<br />
saxlSi. me vcdilobdi Sens SeCerebas da<br />
damSvidebas, magram amaod. uceb kari TiTqos<br />
Semoingrao da zRurblze is veeba metyeve<br />
gamoCnda TofiT xelSi. mivxvdi, rom safrTxe<br />
memuqreboda, Zlivs movaxerxe Ria fanjarSi<br />
gadaxtoma da gaviqeci.<br />
mas Semdeg vimalebi. tyeSi Cemze saSineli Worebi<br />
dadis. Sen didi da cudi mgeli miwode da im<br />
SemTxvevidan moyolebuli me bednieri<br />
aRarasodes vyofilvar. mikvirs da ver vigeb,<br />
ratom ar mogiyva bebiam, Tu ra moxda<br />
sinamdvileSi? saSinlad ganvicdi Worebs da<br />
tyeSi Tavi ver gamomiyvia… ratom gaaWianureT<br />
aseTi viTareba Sen da bebiaSenma? es xom<br />
usamarTlobaa? me sul marto davrCi da Tavs<br />
Zalian cudad vgrZnob.<br />
wiTelquda: Sen ggonia, rom Worebi Cemi gavrcelebulia, Sen<br />
cudad xar, martod grZnob Tavs da ver gagigia,<br />
Tu ratom ar uambo bebiam sxvebs am ambis realuri<br />
viTareba... albaT imitom, rom bebia Zalzed<br />
avadaa da gadaiRala. rodesac me vTxove, rom<br />
eCvenebina, Tu rogor SeZvra sawolis qveS, man<br />
mipasuxa rom araferi axsovda momxdaridan. ase<br />
rom Tavadaa gaognebuli da Semcbari.<br />
mgeli: fiqrob, rom bebias araferi axsovs imitom, rom<br />
avadaa?. . .<br />
nabiji 3 - interesebze fokusireba<br />
wiTelquda: me minda, rom SemeZlos bebiasTan yvavilebis<br />
mitana, radgan is sul martoa da yvavilebi mas
gaaxalisebs; minda SemeZlos bebiasTan tyis<br />
gavliT viaro, radgan SemovliTi gza saSinlad<br />
grZelia; da kidev minda, rom Sen Sewyvito Cemi<br />
SeSineba da muqara, radgan msurs Tavi<br />
usafrTxod vigrZno. garda amisa, mimaCnia, rom<br />
tye saerToa da kargi gasarTobi adgilia!<br />
mgeli: ese igi, Sen ginda iaro tyis gavliT bebiasTan,<br />
romelic marto cxovrobs, da gsurs<br />
usafrTxoeba, radgan tye dasasvenebeli<br />
adgilia?<br />
wiTelquda: diax, da Tanac minda, rom bebias yvavilebi<br />
wavuRo xolme.<br />
mgeli: me ki minda, rom siarulisas fexqveS iyurebode<br />
da amCnevde, Tu ras adgav fexs. minda Sewydes<br />
yvavilebis krefa, radgan msurs, rom Cemi<br />
mSobliuri tye lamazad gamoiyurebodes. minda,<br />
Sewydes Worebi, radgan msurs rom adamianebs<br />
movwonde. garda amisa, minda visiamovno tyeSi<br />
cxovrebiT da ar mqondes imis SiSi, rom Cemze<br />
viRaca nadirobs.<br />
wiTelquda: ese igi, Seni interesi mdgomareobs imaSi, rom<br />
tye lamazad gamoiyurebodes, rom tyeSi Tavi<br />
usafrTxod igrZno da ginda rom tyeSi Semosul<br />
adamianebs moswonde (da ara eSinodeT Seni)?<br />
mgeli: diax, tye Cemi saxlia. me unda SemeZlos<br />
Tavisuflad vigrZno Tavi sakuTar saxlSi.<br />
nabiji 4 - “mogeba - mogeba” variantebis<br />
SemuSaveba<br />
wiTelquda: am problemis mosagvareblad me SemiZlia vcado<br />
tyeSi seirnobisas biliks mivyve.<br />
mgeli: me ki vecdebi, rom yovelTvis winaswar<br />
Segexmiano, rodesac daginaxav, imis nacvlad,<br />
rom Cumad gamogecxado buCqebidan. garda amisa,<br />
me davrgav bebias saxlis siaxloves yvavilebs,<br />
ase rom Sen SegeZleba maTi dakrefa.<br />
157
158<br />
wiTelquda: me SemiZlia movagrovo nagavi, romelsac tyeSi<br />
davinaxav da gadavyaro is bebiaCemis sanagve<br />
yuTSi.<br />
mgeli: me kidev Sevivli xolme bebiasTan, rodesac Sen<br />
ar gcalia da movinaxuleb, is xom Cemi megobaria.<br />
wiTelquda: me da bebias SegviZlia davelaparakoT metyeves<br />
da avuxsnaT, rom man Secdoma dauSva SenTan<br />
mimarTebaSi. Cems megobrebsac vetyvi, rom Seni<br />
aRar meSinia da rom Sen SegiZlia Zalian keTilic<br />
iyo.<br />
mgeli: me SemiZlia Sevxvde Sens megobrebs da<br />
davaTvalierebino maT tye!<br />
nabiji 5 - variantebis Sefaseba<br />
mgeli: rogor fiqrob, Sen Tu etyvi metyeves da Sens<br />
megobrebs, rom Secdi CemTan dakavSirebiT, da<br />
rom me marTlac kargi vinme var, aRar momiwevs<br />
imaze nerviuloba, rom Cemze nadirobas<br />
gaagrZeleben?<br />
wiTelquda: vfiqrob, rom SegiZlia mSvidad iyo.<br />
mgeli: iqneb me wamogyolodi metyevesTan<br />
dasalaparakeblad.<br />
wiTelquda: ki, kargi iqneboda. Tu ginda megobrebTanac<br />
wamyevi, rodesac maTTan mival da vetyvi rom<br />
Seni aRar meSinia… me minda dagexmaro bebias<br />
saxlTan yvavilebis dargvaSi, da kidev, modi<br />
cota yvevili tyeSic davrgoT! da kidev ici ra?<br />
mgoni, kargi iqneboda zogjer bebia erTad<br />
mogvenaxulebina.<br />
mgeli: mSvenieri ideaa.<br />
wiTelquda: me Tanaxma var!<br />
mgeli: me axla vifiqre… mgoni, Sen gagiWirdeba<br />
yovelTvis mxolod bilikiT siaruli. modi, me
gaCveneb, sad da rogor gaiaro, rom araferi<br />
gaafuWo.<br />
wiTelquda: vfiqrob, es samarTliani moTxovnaa.<br />
mgeli: mec ase vfiqrob.<br />
wiTelquda: xom ar SegiZlia gadaamowmo xolme bebiasTan, Tu<br />
rodis SemiZlia masTan misvla?<br />
mgeli: ki batono, oRond Tu diliT damirekav.<br />
wiTelquda: kargi iqneboda, Cemi megobrebisaTvis mcire<br />
Semowiruloba meTxova tyeSi eqskursiis<br />
sanacvlod. es fuli ki SeiZleba gamoviyenoT<br />
ufro meti xeebis dasargavad, an teritoriis<br />
dasasufTaveblad.<br />
mgeli: mgoni, ukve orive Cvenganis interesebze<br />
vizruneT.<br />
wiTelquda: diax, aseTi saxis gamosavali orives<br />
dagvexmareba.<br />
nabiji 6 - SeTanxmebis Seqmna<br />
wiTelquda: me vizruneb Cemi da bebias Sexvedraze<br />
metyevesTan. Sevecdebi dRes naSuadRevs<br />
SevuTanxmde da Senc Segatyobineb.<br />
mgeli: me SabaTisTvis movitan yvavilebs bebias<br />
saxlTan dasargavad. garda amisa, eqskursiis<br />
savaraudo<br />
mogawvdi.<br />
marSrutsac movxazav da<br />
wiTelquda: rogorc ki marSruts miviReb Sengan, Cems<br />
amxanagebs davuZaxeb, rom gamoscadon igi. Tanac<br />
SesaZlebloba momecema Seni Tavi gavacno da<br />
vuTxra, rom kargi vinme xar.<br />
mgeli: yuTs SemowirulobebisaTvis tyis piras<br />
davkideb.<br />
159
160<br />
wiTelquda: me ki, diliT, 7 saaTze, dagirekav bebiasTan<br />
vizitis SesaZleblobis gadasamowmeblad.<br />
mgeli: kargi. ese igi, me SabaTisTvis unda movitano<br />
yvavilebi, movxazo ruqa, wamogyve metyevesTan<br />
salaparakod, Sevxvde Sens megobrebs da<br />
megzuroba gavuwio maT tyeSi; mivxedo<br />
Semowirulobebis yuTs da mivakiTxo bebias,<br />
roca Sen ar gecleba.<br />
wiTelquda: me ki unda davniSno Sexvedra bebiasTan da<br />
metyevesTan, davrgo SenTan erTad yvavilebi,<br />
moviyvano megobrebi tyis dasaTvaliereblad da<br />
warvudgino maT Seni Tavi; dagireko dilis 7<br />
saaTze, raTa gavigo, SemiZlia Tu ara bebiasTan<br />
stumroba.<br />
mgelma da wiTelqudam erTmaneTs xeli CamoarTves.<br />
SeTanxmeba Sedga.