neki nekisa, Serigebisa...

neki nekisa, Serigebisa... neki nekisa, Serigebisa...

iuristebi.files.wordpress.com
from iuristebi.files.wordpress.com More from this publisher
04.08.2013 Views

neki nekisa, Serigebisa... konfliqtebis marTvis safuZvlebi mozardebisaTvis meore gamocema Tbilisi 2007

<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa,<br />

<strong>Serigebisa</strong>...<br />

konfliqtebis marTvis safuZvlebi<br />

mozardebisaTvis<br />

meore gamocema<br />

Tbilisi<br />

2007


This second edition of the “Conflict Management Basics for Youth” is published in frames of the one year<br />

Program -Conflict Prevention through Environmental Awareness for Youth (COPE), implemented by CARE-<br />

Georgia and Center for Change and Conflict Management PARTNERS-GEORGIA in three districts of Samtskhe<br />

sub-region and Tsalka Town (Kvemo-Kartli region) since May’2006. The project funded by Austrian Development<br />

Agency (ADA), CARE/Austria and BP and its partners in implementation of BTC and SCP projects aimed to<br />

empower youth to contribute to the social and environmental development of their communities by increasing<br />

peace building capacities and environmental awareness of young leaders.<br />

<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa, <strong>Serigebisa</strong>...<br />

konfliqtebis marTvis safuZvlebi mozardebisaTvis<br />

meore gamocema<br />

© partniorebi – saqarTvelo<br />

Tbilisi, 2007<br />

publikacia moamzades: sofiko SublaZem, lela giorgobianma,<br />

milena miTagvariam, vaJa kvernaZem<br />

Tina asaTianma<br />

kompiuteruli dizaini da garekani: giorgi carciZe<br />

Sida gverdebis mxatvruli gaformeba: lazare gvimraZe<br />

daibeWda “qalTa poligrafiul servisSi”<br />

tel.: (995 32) 942 699, wps@ginsc.net, www.ginsc.net<br />

wignis garekanis dizainSi gamoyenebulia arqiteqturisa da samSeneblo menejmentis kompania „arsis”<br />

kedlis moxatulobis fragmenti.


sarCevi<br />

Sesavali.................................................................................................. 5<br />

1. konfliqtis arsi.............................................................................. 7<br />

ra aris konfliqti? .......................................................................................................... 9<br />

ra iwvevs konfliqtis gamZafrebas? ......................................................................... 13<br />

ra aris konfliqtebis mogvareba? ............................................................................ 18<br />

rogor unda moviqceT, rom Cveni konfliqti<br />

konstruqciulad gadawydes?..................................................................................... 26<br />

konfliqtebis alternatiuli gadawyvetis ZiriTadi principebi ................. 28<br />

subieqturi realobebi .................................................................................................. 30<br />

konfliqtis wyaroebi da tipebi ................................................................................. 33<br />

konfliqtebis marTvis strategiebi ........................................................................ 36<br />

problemebis erToblivi gadawyvetis principebi .............................................. 41<br />

konfliqtebis mogvareba da kultura ..................................................................... 43<br />

erTi forToxlis ambavi ............................................................................................... 47<br />

2. komunikacia konfliqtur situaciebSi ...................................49<br />

efeqturi komunikaciis modeli ................................................................................ 51<br />

rogor davexmaroT adamians misi problemebis mogvarebaSi .......................... 54<br />

barierebi komunikaciaSi .............................................................................................. 62<br />

`Tqven~ da `me~ - Setyobinebebi ................................................................................... 66<br />

rogor gamovxatoT grZnobebi ise, rom adamianebs ar vawyeninoT ............... 71<br />

asertiuloba ..................................................................................................................... 74<br />

konstruqciuli ukukavSiris unar-Cvevebi ........................................................... 78<br />

araverbaluri komunikacia.......................................................................................... 83<br />

efeqturi mosmena ........................................................................................................... 88<br />

xarT Tu ara aqtiuri msmeneli? ................................................................................. 93<br />

mosmenis unaris gaumjobeseba ................................................................................... 96<br />

3. yvela mxare imarjvebs!............................................................. 105<br />

molaparakebebi da konfliqtebis mogvareba...................................................... 106<br />

molaparakebebis mimdinareoba: ramdenime martivi wesi ................................. 108<br />

gunduri molaparakebebi: strategia da taqtika ............................................... 112<br />

rogor gavzardoT Cveni Sansebi molaparakebebis dros ............................... 119<br />

mediacia: molaparakebebi mesame mxaris daxmarebiT ........................................ 123<br />

4. TanatolTa mediacia ................................................................. 129<br />

konfliqtebis mogvarebis swavleba skolebSi ................................................... 130<br />

mediaciis programebi skolebSi .............................................................................. 133<br />

TanatolTa mediacia: ideidan saqmemde!............................................................... 138<br />

epilogis magivrad .......................................................................... 152<br />

wiTelquda - 2 .................................................................................................................. 153<br />

3


naxatebis avtori - manuSak kaloiani<br />

axalcixis #3 sajaro skola


Zvirfaso mkiTxvelebo!<br />

Sesavali<br />

21-e saukunis dasawyisis axalgazrda Taobas sakmaod swrafi cvlilebebis garemocvaSi uwevs<br />

cxovreba. Cveni samyaro mudmivad viTardeba: inergeba axali teqnologiebi, mcirdeba<br />

distanciebi da kacobrioba sul ufro swrafi nabijebiT miiwevs win. cxovrebis aseTi ritmiT<br />

gamowveuli stresi arTulebs adamianebs Soris keTilganwyobil urTierTobebs da sazogadoebaSi<br />

problemebis matebasac uwyobs xels.<br />

aseT garemoSi, moTminebasa da tolerantobasTan erTad, meti codna da unar-Cvevebia saWiro,<br />

raTa efeqturad gavumklavdeT Cvens irgvliv arsebul problemebsa da konfliqtur situaciebs.<br />

sxva sityvebiT rom vTqvaT, teqnikuri progresi adamianuri urTierTobebis teqnologiebis<br />

ganviTarebasac moiTxovs. migvaCnia, rom pirvel rigSi, swored mozardebma unda SeZlon<br />

erTmaneTTan iseTi efeqturi da nayofieri urTierTobis damyareba, romelic Riad, gulwrfelad<br />

da konstruqciulad warimarTeba. samwuxarod, Tanamedrove sazogadoebam ukve iswavla<br />

adamianebs Soris barierebis ageba da damangreveli iaraRis warmoeba. axla droa viswavloT am<br />

barierebis gadalaxva partnioruli urTierTobebis ganviTarebiTa da SemoqmedebiTi midgomiT.<br />

warmodgenili krebulis momzadebisas Cven, “partniorebi – saqarTvelos” TanamSromlebi,<br />

miznad visaxavdiT axalgazrda Taobis warmomadgenelTaTvis konfliqtebis mogvarebasTan<br />

dakavSirebuli saintereso sakiTxavi masalis miwodebas. konfliqtebis marTvis xelovnebaze<br />

naTeli warmodgenis Seqmnis mizniT krebulSi warmodgenili Tematikac, Sesabamisad,<br />

mravalferovania da zogjer gansxvavebul Tvalsazrissac asaxavs.<br />

gvinda aseve aRvniSnoT, rom es aris krebulis meore, specialuri gamocema, romelic ibeWdeba<br />

proeqtis “konfliqtis prevencia axalgazrdebSi garemosdacviTi cnobierebis amaRlebis<br />

saSualebiT” farglebSi da dafinansebulia avstriis ganviTarebis saagentos (ADA), qea avstriisa<br />

da kompania “bi pi”-sa da “baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenisa” da “samxreT kavkasiuri<br />

gazsadenis” proeqtebSi misi partniori kompaniebis mier. gamocemaSi Sesulia borjomis,<br />

axalcixis, adigenisa da walkis sajaro skolebis moswavleTa mier konfliqtis Temaze<br />

momzadebuli naxatebi da mokle moTxrobebi.<br />

vimedovnebT, rom krebuli “<strong>neki</strong> <strong>neki</strong>sa, <strong>Serigebisa</strong>...” gamoadgeba ara mxolod mozardebs, aramed<br />

yvelas, vinc konfliqtebis mogvarebis sakiTxiTaa dainteresebuli.<br />

5


naxatis avtori - manuSak SuSaniani<br />

axalcixis #3 sajaro skola


1o ra aris konfliqti?<br />

o ra iwvevs konfliqtis gamZafrebas?<br />

o ra aris konfliqtebis mogvareba?<br />

o rogor unda moviqceT, rom Cveni konfliqti konstruqciulad gadawydes?<br />

o konfliqtis alternatiuli gadawyvetis ZiriTadi principebi<br />

o subieqturi realobebi<br />

o konfliqtis wyaroebi da tipebi<br />

o konfliqtebis marTvis strategiebi<br />

o problemebis erToblivi gadawyvetis principebi<br />

o konfliqtebis mogvareba da kultura<br />

o erTi forToxlis ambavi<br />

konfliqtis<br />

arsi<br />

7


naxatis avtori - ana saroiani<br />

axalcixis #3 sajaro skola


a aris<br />

konfliqti?<br />

ganmartebiTi leqsikonis Tanaxmad, sityva “konfliqti” –<br />

brZolas, Widils, urTierT dapirispirebas niSnavs. Cvens<br />

garSemo uamravi konfliqtia. zogi konfliqtebis Seqmnas<br />

cdilobs, sxvebi yvelafers akeTeben, raTa konfliqtebi<br />

aicilon Tavidan.<br />

ra moxdeba, Tu yvela konfliqti cxovrebidan erTianad,<br />

ukvalod gaqreba? es albaT warmosadgenadac Znelia, radgan<br />

dapirispireba, kamaTi, uTanxmoeba nebismieri jansaRi<br />

sazogadoebis ganuyofeli nawilia. adamianebs gansxvavebuli<br />

azrebi, miznebi da interesebi amoZravebT da es bunebrivicaa;<br />

amavdroulad, adamianebs Soris arsebuli amgvari gansxvavebebi<br />

konfliqtis warmoSobis potenciur SesaZleblobas qmnis. zog<br />

situaciaSi, konfliqtis gaRvivebisTvis mcire naperwkalic ki<br />

sakmarisia.<br />

konfliqtSi, rogorc wesi, sul cota ori mxare monawileobs.<br />

maT Tavisi mosazrebebi aqvT. isini sakuTari miznis miRwevas<br />

cdiloben da am gzaze dabrkolebas erTmaneTSi xedaven. isini<br />

erTmaneTs aRiqvamen, rogorc mowinaaRmdegeebs da zogjer,<br />

rogorc mtrebsac ki.<br />

konfliqti sxvadasxva doneze SeiZleba moxdes da sxvadasxva<br />

sakiTxTan dakavSirebuli dapirispirebiT iyos gamowveuli. igi<br />

konfliqti<br />

Cndeba maSin,<br />

rodesac<br />

sxvadasxva<br />

interesebi<br />

upirispirdeba<br />

erTmaneTs<br />

9


10<br />

konfliqti<br />

warmoaCens<br />

problemebs,<br />

romlebic<br />

moiTxovs<br />

gadawyvetas<br />

xdeba individebsa da jgufebs, organizaciebsa da qveynebs<br />

Soris da SeiZleba nebismier sakiTxs exebodes, dawyebuli<br />

mxareebs Soris arsebuli piradi urTierTobebiT da<br />

damTavrebuli politikiTa Tu religiiT.<br />

konfliqti Cndeba iq da maSin, sadac da rodesac Cndeba<br />

dapirispirebuli mxareebis Widili. martiv analogias<br />

mivmarToT: warmovidginoT manqana gzajvaredinze. manqanis<br />

erTi mgzavri marcxniv moiTxovs wasvlas, xolo meores –<br />

marjvniv urCevnia. Cndeba konfliqti. Tu adamians konfliqti<br />

“ar uyvars”, man SesaZloa, ukan daixios da daTmobaze wavides.<br />

xolo, Tu adamiani konfliqtur situaciebs ar erideba, igi<br />

ufro agresiuli xdeba da Tavisi “simarTlis” mtkicebas iwyebs.<br />

garegnulad es SeiZleba sxvadasxvanairad gamoiyurebodes,<br />

magram amgvari konfliqturi scenebi Cvens sazogadoebaSi<br />

ganuwyvetliv mimdinareobs.<br />

ra xdeba aseT dros da ra SeiZleba gavakeToT imisaTvis, rom ar<br />

davkargoT kontroli situaciaze da sakuTar Tavze? ra<br />

SeiZleba mogvitanos im didma energiam, romelic<br />

dapirispirebis fonze, umetes SemTxvevaSi, uaryofiTi emociis<br />

saxiT gvevlineba?<br />

am da sxva mraval sakiTxze dafiqrebam, SesaZloa, axleburad<br />

dagvanaxos samyaro, romelic winaaRmdegobebiTa da<br />

dapirispirebebiTaa savse. da Tanac, iqneb, konfliqts sxva<br />

kuTxiTac SevxedoT - konfliqti masSi CarTuli adamianebis<br />

gareSe ar arsebobs; adamianebisa, romlebic, miuxedavad<br />

konfliqtis Tanmdevi garkveuli diskomfortisa,<br />

gamocdilebas iReben da sakuTar warsulsa da awmyoze<br />

dayrdnobiT, samomavlo daskvnebsac akeTeben.<br />

modiT, davubrundeT gzajvaredinis magaliTs. SesaZloa, rom<br />

pirovneba, romelsac marcxniv surda wasvla, ubralod mSieria;<br />

mas surs marcxniv gaxveva, radgan iq, odnav moSorebiT, mas kargi<br />

restorani eguleba. analogiurad, SesaZlebelia, rom meore<br />

pirovnebasac marjvniv wasvlis sakuTari interesi hqondes,<br />

magaliTad, miaCndes, rom marjvniv gaxvevis SemTxvevaSi isini<br />

transportisgan Tavisufal quCaze gavlen da ufro swrafad<br />

da komfortulad imoZraveben.<br />

konfliqtis gaCenis erT-erTi ZiriTadi mizezi isaa, rom<br />

adamianebs sxvadasxva situaciebSi gansxvavebuli<br />

moTxovnilebebi da interesebi aqvT. konfliqti gvaZlevs


saSualebas davinaxoT meore adamianis Tvalsazrisi,<br />

movisminoT misi mosazreba da gavacnobieroT, Tu ratom<br />

gaaCnia mas Cvengan gansxvavebuli survilebi Tu<br />

moTxovnilebebi.<br />

modiT, ganvixiloT kidev erTi magaliTi – patara Temos<br />

ambavi:<br />

Temos cekvaze siaruli surs, mamamisi ki darwmunebulia, rom<br />

bavSvisTvis sporti, kerZod ki fexburTi – saukeTeso<br />

arCevania.<br />

Temo winaswar aRfrTovanebulia imis gafiqrebazec ki, rogor<br />

ifrens haerSi qarTuli cekvis elementebis Sesrulebisas; mas<br />

musikis TanxlebiT triali da bzriali izidavs. Temo<br />

darwmunebulia, rom cekva misTvis saxaliso da saintereso<br />

saqmianobaa. mas ar ainteresebs fexburTi; misi azriT,<br />

fexburTi damRleli da mosabezrebeli TamaSia. safexburTo<br />

moedanze xSiria Zaladoba da travmebi, Temo ki silaRes,<br />

xelovnebasa da musikas afasebs.<br />

Temos mama siamayiT ixsenebs fexburTis im SesaniSnav xanas,<br />

rodesac Tbilisis dinamo matCs matCze igebda, ibrZoda da<br />

imarjvebda, Tasebis Tasis mflobelic ki gaxda! mas axsovs,<br />

rogor TamaSobda fexburTs ezoSi, Semdeg rogor Sevida erTerT<br />

safexburTo klubSi da namdvili fexburTis TamaSi daiwyo.<br />

gundurma sportma igi brZolas da gamarjvebas miaCvia, iq<br />

miRebuli gakveTilebi ki mTeli cxovrebis ganmavlobaSi<br />

gamoadga. mama darwmunebulia, rom misma Svilma msgavsi<br />

gamocdilebis miRebis SesaZlebloba xelidan ar unda gauSvas.<br />

rogorc xedavT, mamasa da Svils Soris konfliqtia. rogor<br />

moviqceT?<br />

konfliqtis mogvarebis saukeTeso SesaZleblobas adamianebs<br />

Soris Ria urTierToba, azrebis urTierTgacvla iZleva.<br />

adamianebma unda isaubron imaze, Tu ra surT da ratom surT.<br />

rodesac erTi mxare gaigebs, Tu sad iRebs saTaves da riTia<br />

ganpirobebuli meore adamianis pozicia (misi survili an<br />

moTxovna), daZabulobis didi nawili gaqreba. Temos hgonia, rom<br />

mamamisi mkacrad da ulmoblad eqceva, radgan fexburTze<br />

siaruls aZalebs. mamas ki, Zalian uyvars Temo da misTvis igive<br />

sikeTe surs, rac Tavad miiRo fexburTisgan. mas miaCnia, rom<br />

cekvaze siaruli kacis saqme ar aris.<br />

konfliqti<br />

xSirad<br />

sakuTari<br />

interesebis<br />

garkvevaSi<br />

gvexmareba<br />

11


12<br />

konfliqti xSirad sakuTari interesebis gansazRvrasa da<br />

CamoyalibebaSi gvexmareba. is, vinc konfliqts gaurbis,<br />

faqtiurad, xelidan uSvebs am Sanss. maSasadame, miuxedavad<br />

imisa, rom konfliqtur situaciaSi monawileoba sakmaod mZimed<br />

da mtkivneulad aRiqmeba, arsebobs konfliqtebTan<br />

dakavSirebuli dadebiTi momentebic. kerZod:<br />

§ konfliqti warmoaCens problemebs, romlebic gadawyvetas<br />

moiTxovs;<br />

§ konfliqti iZleva cvlilebebisa da ganviTarebis<br />

saSualebas;<br />

§ konfliqti gvexmareba imis garkvevaSi, Tu vin varT Cven;<br />

§ konfliqti warmoadgens ganmuxtvis saSualebas;<br />

§ konfliqti SeiZleba iyos stimulis momcemi da azartuli;<br />

Tqven xom ar daumatebdiT raimes am CamonaTvals?<br />

gaxsovdeT, rom:<br />

§ konfliqti arsebobs yvelgan da yvelanair garemoSi, is<br />

cxovrebis ganuyofeli nawilia;<br />

§ konfliqti waagavs dramatul piesas an moTxrobas, Tavisi<br />

siuJeturi xaziT, Tanmxlebi movlenebiT, gmirebiTa da<br />

zogjer intrigebiTac;<br />

§ konfliqts mniSvnelobas Cven vaniWebT. konfliqts SeuZlia<br />

sabolood gadaamteros, an kidev ufro daamegobros<br />

adamianebi. is SeiZleba iyos damangrevelic (Tuki ar viciT<br />

rogor movagvaroT igi) da konstruqciulic (Tuki kargad<br />

vflobT konfliqtebis marTvis xelovnebas).<br />

§ konfliqts gaaCnia Tavisi ganviTarebis etapebi, rac<br />

mniSvnelovnad gansazRvravs misi mogvarebisaTvis saWiro<br />

Carevis tipsa da dros;<br />

konfliqtebi savsea safrTxiTa da SesaZleblobebiT.<br />

SemTxveviTi ar aris, rom sityva “konfliqtis” aRmniSvneli<br />

Cinuri ieroglifi ori nawilisgan Sedgeba, esenia “safrTxe” da<br />

“SesaZlebloba”.


a iwvevs<br />

konfliqtis<br />

gamZafrebas?<br />

miuxedavad TiToeuli konfliqtis unikalurobisa, yvela<br />

maTgans aqvs raRac saerTo. magaliTad, saerToa ganviTarebis<br />

is gza, romelsac gadis konfliqti aRmocenebidan ukidures<br />

gamZafrebamde.<br />

konfliqtis eskalaciis, anu gamZafrebis droc adgili aqvs<br />

qcevebis garkveul Tanmimdevrobas:<br />

† sawyisi qmedeba – garkveul fonze, konfliqtis<br />

gaRvivebisaTvis naperwklad ubralo sityva, an Jesti<br />

SeiZleba iqces. magaliTad, adamiani gviyveba aRSfoTebuli:<br />

“xeli amiqnia”, an “bavSvio, ase Tqva”. TavisTavad, arc xelis<br />

moZraobaSia raime problema da arc sityvaSi, magram im<br />

konkretul SemTxvevaSi isini konfliqtis sawyis qmedebad<br />

iqcnen.<br />

† problemebis gamravleba – situaciis damatebiTi<br />

problemebiT daxunZvla konfliqtis eskalaciis Semdegi<br />

safexuria. amiT adamiani, TiTqos imis demonstrirebas<br />

axdens, rom igi moCxubari sulac ar aris da ubralo mizeziT<br />

ar Caebmeboda dapirispirebaSi. magaliTad, arCilma Cais Wiqa<br />

gatexa. daRlili (es, SesaZloa foni iyos) deda gabrazebuli<br />

eubneba: “...marto es Wiqa xom ar aris, sul damimtvrieT<br />

13


14<br />

sibrazis, an<br />

gaRizianebis<br />

gamoxatvisas,<br />

pirvel rigSi<br />

aRwereT is<br />

konkretuli<br />

qceva, romelmac<br />

TqvenSi es<br />

grZnoba<br />

gamoiwvia<br />

WurWeli, maTematikac ar giswavlia, guSin qarTulSic cudi<br />

niSani miiRe da saerTod Seni upasuxismgebloba ukve<br />

autanelia, sakuTari Tavis meti araferi gainteresebs . . .”<br />

am magaliTSi naTlad Cans, Tu ramdeni problema “daxvavda”<br />

(zogjer, sawyisi problema aRarc gvaxsovs) da igrZnoba, Tu<br />

rogor agorda dapirispireba, gamwvavebis Semdeg doneze.<br />

† mtruli aliansebis Seqmna – bunebrivia, rom Tu<br />

konfliqti mwvavdeba, mxolod problemebis gamravlebiT ar<br />

SemovifarglebiT da imis Cvenebac gvinda, rom marto ar varT<br />

da Cvens Tvalsazriss sxva uamravi adamianic (sazogadoebis<br />

saukeTeso nawili) iziarebs. Tu “Wiqis gatexvis” magaliTs<br />

mivyvebiT, “. . . da amas marto me ar vambob, Senma<br />

maswavlebelmac miTxra, mamaSenic am azrzea da SoTa<br />

rusTavelsac xom uweria ...“.<br />

† komunikaciis damaxinjeba an Sewyveta – sawyisi<br />

probleba daviwyebulia. urTierTobaze aravin zrunavs.<br />

adamianebi xmas maRla uweven da sakuTari simarTlis<br />

mtkicebaze arian gadasuli. isini aRar usmenen erTmaneTs,<br />

an usmenen (ukeTes SemTxvevaSi) imisaTvis, rom ufro Zlieri<br />

kontrargumenti Camoayalibon, ufro “magrad daartyan<br />

mowinaaRmdeges”. gansxvavebuli azri aravis ainteresebs –<br />

konfliqtSi CarTul mxareebs igi mxolod aRizianebT.<br />

† mkacri, ukiduresi poziciebis dakaveba – Tu aRaravin<br />

usmens erTmaneTs, maSin raRa azri aqvs bevr laparaks.<br />

erTaderTi rasac vaxerxebT, sakuTari poziciis mokle<br />

formulirebaa da am poziciaze gamagreba, raTa “ver<br />

mogerion”.<br />

† dapirispirebuli mxarisaTvis zianis, tkivilis<br />

miyenebis mcdeloba – Tqvens winaSe “mteria”, romelic<br />

Tqvengan mxolod risxvasa da “zianis miyenebas” imsaxurebs.<br />

eskalaciis am etapze, Znelia ifiqro raime sasikeTo<br />

SesaZleblobis arsebobaze - aRarc problema gvaxsovs, aRarc<br />

urTierToba – mzad varT “gavanadguroT” mowinaaRmdege.<br />

konfliqtis eskalaciis sxva, aranakleb saintereso sqemebic<br />

arsebobs. aseTia, magaliTad, e.w. “eskalaciis kibe”, romlis<br />

yoveli momdevno safexuri konfliqtis Semdgom, ufro maRal<br />

dones asaxavs. rac ufro maRla avdivarT am safexurebze,<br />

konfliqtSi monawile meore mxarisadmi miyenebuli dartyma<br />

ufro da ufro gamanadgurebeli xdeba. TiToeuli safexuri<br />

garkveuli niSnebiT xasiaTdeba, romelTa saSualebiTac<br />

SeiZleba gairkves konkretuli konfliqtis eskalaciis done.


konfliqtis eskalacia iwvevs garkveul cvlilebebs adamianis<br />

qcevasa da gancdaSi. kerZod, am dros:<br />

§ konfliqtSi CarTuli meore mxare oponentad, an mtrad<br />

aRiqmeba;<br />

§ wina planze wamoiweva oponentis mxolod usiamovno da<br />

gamaRizianebeli Tvisebebi;<br />

§ adamiani ar iRebs pasuxismgeblobas sakuTar Tavze da<br />

cdilobs brali sxvas dasdos;<br />

§ pirovneba Caketili xdeba da cdilobs, rom ar gasces<br />

informacia, raTa mowinaaRmdegem es informacia Tavis<br />

sasargeblod ar gamoiyenos;<br />

§ adamiani ufro da ufro darwmunebuli xdeba sakuTari<br />

azris sisworeSi da uWirs misi Secvla;<br />

§ mxareebi ikaveben “me marTali var, is - ara!” pozicias da maT<br />

Soris komunikacia irRveva;<br />

§ dapirispirebuli mxaris nebismieri qmedeba aRiqmeba,<br />

rogorc mtruli - maxinjdeba aRqma.<br />

15


16<br />

rogor SevwyvitoT konfliqtis eskalaciis<br />

procesi?<br />

konfliqtis deeskalaciis ZiriTadi principebi SemdegSi<br />

mdgomareobs:<br />

· aiReT pasuxismgebloba sakuTar Tavze, grZnobebsa da azrebze;<br />

· SeecadeT, rom sxva adamianis qcevam ar gikarnaxoT sakuTari<br />

qcevis formebi, radgan yvela adamians aqvs arCevanis ufleba<br />

da is unda moiqces sakuTari eTikuri normebisa da<br />

Sexedulebebis Tanaxmad, miuxedavad imisa, Tu rogor<br />

moiqcevian sxvebi;<br />

· SeecadeT, rom gaiTvaliswinoT sxva adamianis interesebi - nu<br />

miejaWvebiT erTi fraziT gamoTqmul pozicias, mis ukan am<br />

adamianis moTxovnilebebi da interesebi Zevs.<br />

arsebobs kidev 7 principi, romelTa gaTvaliswineba xels Seuwyobs<br />

konfliqtis deesakalacias:<br />

† gamoxateT Tqveni grZnobebi sayveduris gareSe -<br />

konfliqtis dros aRZruli emociebi, rogorc wesi, uaryofiTi<br />

Seferilobisaa (ganrisxeba, siZulvili, wyena, guldawyveta da<br />

sxv.). isini braldebebisa da sayvedurebisaken gvibiZgebs, rac<br />

dapirispirebas mniSvnelovan simZafres hmatebs. umjobesia,<br />

SeatyobinoT adamians Tqveni grZnoba, da is konkretuli faqti,<br />

romlis gamoc es grZnoba gagiCndaT.<br />

† nu ganavrcobT sakamaTo sakiTxs, isaubreT konkretul<br />

problemaze – konfliqturi situaciisaTvis<br />

damaxasiaTebelia, rom mxareebi saubars ramodenime Temaze<br />

erTdroulad iwyeben. Sedegad viRebT dapirispirebis<br />

gamZafrebas da ara konkretuli problemis mogvarebas.<br />

SeecadeT, gamijnoT erTmaneTisagan konkretuli problemebi<br />

da saTiTaod imuSaoT maT gadawyvetaze.<br />

† nu moiSveliebT sxva adamianebs, an avtoritetebs –<br />

momxreebis Zieba da moxmoba konfliqtis gamwvavebis Semdeg<br />

safexurze gadagviyvans, kidev ufro gaarTulebs situacias,<br />

gaafarToebs dapirispirebis areals. umjobesia, rom sadao<br />

sakiTxze im adamianebma imuSaon, vinc aris konfliqtSi uSualod<br />

CarTuli.<br />

† ar gamoiyenoT sityvebi “yovelTvis” da “arasdros” -<br />

amgvari ganzogadeba, adamianis gaRizianebis garda arafers<br />

mogvitans. igi Tavis marTlebas daiwyebs, an kontrSetevaze


gadava, rac realuri problemis gadawyvetidan kidev ufro<br />

dagvaSorebs. isaubreT konkretul faqtze, an SemTxvevaze.<br />

† nu miawebebT sxva adamians “iarliyebs” - isini (mag.,<br />

“upasuxismgeblo”, “usindiso”, “arxeini”) ufro uaryofiTi,<br />

SefasebiTi damokidebulebisaTvis aris damaxasiaTebeli.<br />

adamians ki, ar uyvars, rodesac mas afaseben da Tanac<br />

uaryofiTad. umjobesia, saTqmeli naTlad, konkretulad da<br />

meore adamianisaTvis gasagebad gamoTqvaT.<br />

† nu CaudgebiT konfliqtSi CarTul sxva mxares jibrSi<br />

– aseTi damokidebuleba mniSvnelovnad SezRudavs Tqvens<br />

SesaZleblobebs. gamoiyeneT konfliqtis gadawyvetis<br />

sxvadasxva gzebi, isaubreT sxvadasxva SesaZlo variantebze.<br />

† nu miiRebT gadawyvetilebas gabrazebul gulze – aseT<br />

dros, Tqven uaryofiTi emociebiT xarT datvirTuli, rac<br />

gonebas gibindavT da Tvalsawiers giviwroebT. umjobesia, rom<br />

damSviddeT da problemaze muSaoba daiwyoT.<br />

17


18<br />

konfliqti<br />

TavisTavad<br />

araa problema.<br />

problemaa<br />

mougvarebeli<br />

konfliqti<br />

Semdegi ramodenime gverdis yuradRebiT wakiTxvis Sedegad,<br />

Tqven:<br />

· gaecnobiT ZiriTad cnebebsa da meTodebs, romlebsac<br />

konfliqtze, mis aridebasa da mogvarebaze saubrisas<br />

viyenebT;<br />

· ganixilavT konfliqtebis mogvarebis sxvadasxva xerxebsa<br />

da arsebul midgomebs;<br />

· ukeT CawvdebiT im konfliqtebs, romlebic Tavad gqoniaT<br />

cxovrebaSi.<br />

konfliqtis gansazRvra<br />

ra aris<br />

konfliqtebis<br />

mogvareba?<br />

sityva “konfliqts”, yoveldRiur cxovrebaSi sakmaod xSirad<br />

viyenebT da Sesabamisad, masze Cveni sakuTari warmodgenac<br />

gvaqvs.<br />

modiT, sanam kiTxvas ganagrZobdeT, ramodenime wuTiT<br />

SeCerdiT da dafiqrdiT. SeadgineT da CawereT konfliqtis<br />

Tqveneuli ganmarteba:<br />

_<br />

__________________________________________________________________________<br />

_


Tuki konfliqtis arsebul Teoriebs gadavxedavT, aRmoCndeba,<br />

rom sityva “konfliqtis” bevrnairi ganmarteba arsebobs,<br />

Tumca arc erTi maTgani araa universaluri:<br />

§ konfliqti – SeuTanxmeblobaa...<br />

§ konfliqti aris im gansxvavebebis gamovlena, romlebic<br />

erTmaneTis sawinaaRmdegod moqmedeben . . .<br />

§ konfliqti - realurad arsebuli gansxvavebidan<br />

gamomdinareobs, romelic marTvas saWiroebs; amasTanave,<br />

konfliqti garduvalia, exeba sakiTxs da ara pirovnebas, da<br />

bolos – igi energiis wyaroa.<br />

§ konfliqti dapirispirebis Sedegia, da ara mizezi.<br />

§ konfliqti TavisTavad, problema araa. problema -<br />

mougvarebeli konfliqtia. konfliqti cocxali arsebebisa<br />

da jgufebis zrdisa da ganviTarebis ganuyofeli nawilia.<br />

igi warmoiqmneba, rodesac erTmaneTs ori, an meti adamianis<br />

azri, interesi, an qceva ejaxeba.<br />

§ konfliqts uwodeben adamianebis, an adamianTa jgufebis<br />

swrafvas SeuTavsebadi miznebisken.<br />

§ konfliqti iseTi situaciaa, rodesac mxareebis ideebi,<br />

Sexedulebebi, interesebi, miznebi SeuTavsebadia, an<br />

mxareebi amas ase aRiqvamen.<br />

yvela SemTxvevaSi, konfliqti sul cota or pirovnebas an<br />

jgufs (anu, mxares) Soris ganviTarebul dapirispirebul<br />

urTierTobas gulisxmobs.<br />

SeadareT Tqveni ganmarteba, am ganmartebebs. raSia maTi<br />

msgavseba? riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan?<br />

konfliqti Zaladoba araa<br />

Cven ukve ganvmarteT konfliqti, magram albaT, arc Zaladobis<br />

ganmarteba iqneba zedmeti, radgan xSirad am or cnebas<br />

(movlenas) erTmaneTTan aigiveben.<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

konfliqti<br />

sazogadoebrivi<br />

cxovrebis<br />

ganuyofeli<br />

nawilia da<br />

xSirad<br />

sasikeTo<br />

cvlilebebis<br />

damaCqareblis<br />

rolSi gamodis<br />

19


20<br />

vaqcioT<br />

konfliqtebi<br />

ukeTesi<br />

urTierTobis<br />

safuZvlad<br />

Zaladoba - im qmedebebis, sityvebis, damokidebulebis,<br />

struqturebis, an sistemebis erTobliobaa, romelic fizikur,<br />

fsiqologiur, socialur, an ekologiur zians ayenebs<br />

adamianebs.<br />

konfliqti - cxovrebis ganuyofeli da xSirad Zalze<br />

saintereso, SemoqmedebiTi nawilia. azrTa sxvadasxvaobis,<br />

dapirispirebis mogvarebisaTvis Zaladobis gamoyeneba sulac<br />

ar aris aucilebeli. ufro metic, Tu konfliqtze muSaoba da<br />

misi mogvareba Zaladobis gareSe xdeba, mas ara mxolod winsvla,<br />

aramed urTierTobis mniSvnelovani gaumjobeseba mohyveba.<br />

konfliqti cvlilebisa da ganviTarebis safuZvelia, misi<br />

sawindaria. cnobilia, rom romis imperiis dangrevis ZiriTadi<br />

mizezi is iyo, rom man Secvlil pirobebTan (cvlilebebTan)<br />

Segueba ver moaxerxa.<br />

arsebobs uamravi literatura, gansakuTrebiT biznesis<br />

sferodan, sadac konfliqtis swored pozitiur mxareebzea<br />

yuradReba gamaxvilebuli; kerZod imaze, rom konfliqtis<br />

Sedegad:<br />

· adamianebi acnobiereben problemas<br />

· adamianebs SeaqvT situaciaSi saTanado cvlilebebi<br />

· xdeba miRebuli gadawyvetilebebis xarisxis gaumjobeseba<br />

· xdeba pirovnuli zrda da a.S.<br />

migaCniaT Tu ara, rom aucilebeli cvlilebebi, swored<br />

konfliqtis gziT miiRweva? iqneb gaixsenoT konkretuli<br />

magaliTi?<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_


sakuTari gamocdilebidan gamomdinare, SesaZloa, gagiWirdeT<br />

daTanxmeba konfliqtis dadebiT mxareebTan dakavSirebiT,<br />

Tumca amaze dafiqreba mainc Rirs. SeecadeT gaixsenoT iseTi<br />

situacia, sadac konfliqtma dadebiTi roli Seasrula. raSi<br />

mdgomareobda igi?<br />

sainteresoa, rom zogjer, konfliqtebze momuSave adamians misi<br />

ara mogvareba, aramed swored warmoCena uxdeba.<br />

magaliTad, adamianis uflebaTa damcvelebs bevr iseT<br />

konfliqtze uwevT saubari, romelic maTi Zalisxmevis gareSe<br />

uyuradRebod, an “miCumaTebuli” darCeboda.<br />

Tuki gavacnobierebT, rom konfliqti Cveni cxovrebis<br />

Tanmdevia da adamianebis urTierTobis yvela doneze arsebobs,<br />

imasac mivxvdebiT, rom Cven igi gvWirdeba, radgan xSirad, igi<br />

sasikeTo cvlilebebis damaCqareblis rolSi gamodis.<br />

maSasadame, Cveni mizani konfliqturi situaciebis aRmofxvra<br />

ki araa (rac SeuZlebelia da sazianoc), aramed imis codna, Tu<br />

rogor vmarToT isini. sxva sityvebiT rom vTqvaT, modiT erTad<br />

SevecadoT da gavigoT, Tu rogor SeiZleba konfliqtis marTva,<br />

raTa igi ukeTesi urTierTobis, ganviTarebisa da winsvlis<br />

safuZvlad vaqcioT.<br />

konfliqtis marTvis ramodenime<br />

gansxvavebuli midgoma<br />

konfliqtebis mogvarebis sferoSi, sakmaod bevri termini<br />

gamoiyeneba im saqmianobebisa da procesebis aRsawerad,<br />

romlebsac sabolood konfliqtis dasrulebamde mivyavarT.<br />

konfliqtebis arideba, mogvareba, daregulireba, gadawyveta,<br />

transformacia. rogor gavikvlioT gza terminebis am<br />

labirinTSi? iqneb, ganvixiloT isini, rogorc erTi procesis<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

interesebis<br />

Serigeba<br />

xSirad ufro<br />

advilia,<br />

vidre<br />

poziciebis<br />

21


22<br />

Tu konfliqti<br />

mxolod erTi<br />

mxaris<br />

sasargeblodaa<br />

mogvarebuli,<br />

is aucileblad<br />

iCens Tavs<br />

momavalSi<br />

erTmaneTze gadajaWvuli rgolebi? an, rogorc movlenebis<br />

gaSuqeba sxvadasxva kuTxiT?<br />

es terminebi Semdegnairad SeiZleba ganimartos:<br />

konfliqtis Tavidan arideba - miznad Zaladobis Tavidan<br />

aridebas isaxavs.<br />

konfliqtis mogvareba - Zaladobrivi qmedebebis Sewyvetasa<br />

da mSvodobiani SeTanxmebis miRwevas gulisxmobs.<br />

konfliqtis daregulireba - gulisxmobs Zaladobis<br />

SezRudvas da momavalSi mis Tavidan aridebas, mxareebis mxridan<br />

qcevis pozitiuri Secvlis gziT.<br />

konfliqtis gadawyveta - konfliqtis mizezebs exeba da<br />

axali, mtkice urTierTobebis agebas isaxavs miznad mxareebs<br />

Soris.<br />

konfliqtis transformacia – misi mizania konfliqtis<br />

negatiuri energiis pozitiuri socialuri da politikuri<br />

cvlilebebiT Secvla.<br />

TiToeuli maTganis gamoyeneba Zalze mniSvnelovania<br />

konfliqturi situaciis marTvisaTvis da TiToeuli maTgani,<br />

saboloo jamSi, mSvidobiani momavlis SenebaSi gvexmareba.<br />

kosovos konfliqtis magaliTi:<br />

1999 wels kosovoSi konfliqti mZvinvarebda, romelmac uamravi<br />

msxverpli da adamianebis masobrivi gadaadgileba moitana<br />

Sedegad. saWiro Seiqna muSaoba, rogorc mogvarebaze, aseve<br />

gadawyvetaze. amave dros, arsebobda adamianebis jgufebi, vinc<br />

ufro Sors ixedeboda da samomavlod amzadebda niadags. es<br />

adamianebi konfliqtis transformaciaze muSaobdnen. swored<br />

maT Seqmnes imis safuZveli da SesaZlebloba, rom omis<br />

dasrulebisTanave, sazogadoebaSi urTierTobebisa da<br />

socialuri institutebis Seneba dawyebuliyo.


poziciebi da interesebi<br />

konfliqtebis mogvarebis erT-erTi klasikuri ideaa mxareTa<br />

poziciebis (anu konkretuli moTxovnebis) da maTi realuri<br />

interesebis erTmaneTisgan gamijvna da gansxvaveba.<br />

interesebis Serigeba, xSirad ufro martivia, vidre<br />

poziciebisa, radgan, rogorc wesi, TiTqmis yovelTvis arsebobs<br />

am interesebis damakmayofilebeli ramodenime pozicia (da ara<br />

mxolod is erTi, romelsac mxareebi konkretul situaciaSi<br />

warmoadgenen).<br />

magaliTad, ori mezobeli kaklis xis gamo daobs. TiToeuli<br />

maTgani am xes iCemebs (ikavebs pozicias), ambobs, rom igi mis<br />

teritoriazea. kompromisis varianti ar Cans, xes orad ver<br />

gaWri. samagierod, Tuki am poziciebis ukan mdgom interesebs<br />

CavuRrmavdebiT, SesaZloa aRmoCndes, rom erT mezobels am xis<br />

nayofi (kakali) sWirdeba, xolo meores - misi totebiT Seqmnili<br />

Crdili. amdenad, maTi poziciebi erTmaneTs ewinaaRmdegeba,<br />

xolo interesebi namdvilad Tavsebadia.<br />

magaliTi uaxlesi istoriidan:<br />

kemp devidSi (aSS) gamarTuli molaparakebebi menaxem beginsa<br />

(israeli) da anvar sadaTs (egvipte) Soris sinais<br />

naxevarkunZulis statuss exeboda. molaparakebebis dros<br />

TiToeulma maTganma daikava pozicia, romlis mixedviTac mis<br />

qveyanas surda naxevarkunZulis sruli kontroli. ufro Rrma<br />

Ziebis Sedegad gairkva, rom israelis upirvelesi interesi iyo<br />

usafrTxoeba (mas Semdeg rac mezoblebTan ramodenime omi<br />

gadaitana). egviptelTa interesi iyo suvereniteti, radgan<br />

egviptis mier axali miRweuli iyo damoukidebloba. aman misca<br />

SesaZlebloba mxareebs gamoenaxaT gadawyveta, romelic<br />

akmayofilebda TiToeulis interesebsa da moTxovnilebebs<br />

sxvaTa interesebis xelyofis gareSe. sinai gadaeca egviptelebs<br />

(maT miaRwies TavianT mizans - suverenitets), magram ganiaraRda<br />

(israelma miaRwia Tavis mizans - usafrTxoebas). rogorc<br />

xedavT, konfliqtis gadawyveta SesaZlebeli gaxda mxareTa<br />

realuri interesebis Seswavlis Sedegad.<br />

23


24<br />

konfliqti<br />

araa Sejibri,<br />

romelSic<br />

unda<br />

gaimarjvo, is<br />

problemaa,<br />

romelic unda<br />

gadawyvito<br />

mogeba - mogeba<br />

israelisa da egviptis magaliTSi kargad Cans, rom konfliqtSi<br />

myofi mxareebi sakuTar interesebs ise aRiqvamen, rogorc<br />

absoluturad urTierT sawinaaRmdegos. qveynebi da erebi<br />

TavianTi liderebisgan erovnuli interesebis dacvas da sxvaTa<br />

damarcxebas elian (Tu, ra Tqma unda, konfliqti ganviTarda).<br />

aqedan SesaZlo gamosavalia an mogeba, an wageba (anu erTi igebs,<br />

meore agebs). arsebobs kompromisis (nawilobrivi daTmobis)<br />

variantic. xSirad, Zaladobrivi konfliqtebi orive mxaris<br />

wagebiT mTavrdeba. Tu mxareebs arc daTmobaze wasvla surT<br />

(kompromisi) da verc erTi meores morevas axerxeben (mogeba -<br />

wageba), SesaZloa, isini gacilebiT ufro uares mdgomareobaSi<br />

aRmoCndnen, vidre es sxva strategiis arCevis SemTxvevaSi<br />

iqneboda. samwuxarod, mxareebi amas gvian xvdebian, magram<br />

rogorc ki xvdebian, maSinaTve aqtiurad iwyeben muSaobas sxva<br />

– urTierTmomgebiani Sedegis misaRwevad.<br />

konfliqtebis mogvarebisas mniSvnelovania, rom Zalisxmeva<br />

swored urTierTmomgebiani Sedegis misaRwevad daixarjos.<br />

xSirad, konfliqtis mogeba-wageba principiT gadawyveta,<br />

faqtiurad konfliqtis mougvareblobas niSnavs. arsebobs<br />

mosazreba, rom Tu konfliqti mxolod erTi mxaris<br />

sasargeblodaa mogvarebuli, is momavalSi aucileblad iCens<br />

Tavs. konfliqtebis mogvarebis specialistebi naTlad<br />

miuTiTeben, rom konfliqtis gadawyvetis<br />

sicocxlisunarianobisaTvis iseTi gadawyvetis povnaa<br />

aucilebeli, romelic orive mxaris interesebs<br />

daakmayofilebda.<br />

mogvarebis sxvadasxva xerxi<br />

praqtikaSi, konfliqtis mosagvareblad yvelaze Sesatyvisi<br />

meTodis arCeva rig faqtorebzea damokidebuli: konfliqtis<br />

gamwvavebis doneze, masSi CarTul adamianebze, Zalauflebasa<br />

da resursebze, samomavlo gegmebze, grZnobebis siZlieresa da<br />

problemis sirTuleze. am TavSi SevexebiT konfliqtis<br />

mogvarebis yvelaze popularul xerxebs.<br />

molaparakebebi - es is procesia, romlis drosac konfliqtSi<br />

CarTuli mxareebi, konfliqtis daregulirebas/mogvarebas<br />

sakuTari ZalebiT cdiloben. es aris mxareebs Soris pirdapiri<br />

komunikaciis procesis damyareba, urTierTmisaRebi


SeTanxmebis miRwevisaTvis. es procesi mesame mxaris<br />

(fasilitatoris, mediatoris) Carevis gareSe mimdinareobs.<br />

zogjer, molaparakeba Zalze formaluri procesia, magaliTad,<br />

molaparakeba profkavSirebsa da menejmentis warmomadgenlebs,<br />

an ori qveynis samTavrobo delegaciebs Soris. ufro xSirad ki,<br />

araformalur, yoveldRiur procesTan gvaqvs saqme, rodesac<br />

magaliTad, ojaxis wevrebi televizoris gadarTvaze, an puris<br />

amotanaze kamaToben.<br />

mediacia – konfliqtebis mogvarebis erT-erTi procesia,<br />

romlis drosac dapirispirebuli mxareebi cdiloben<br />

uTanxmoebis mogvarebas mesame neitraluri mxaris, mediatoris<br />

daxmarebiT. mediatori aris miukerZoebeli profesionali,<br />

romelsac gaaCnia mediaciis procesis gaZRolis Sesabamisi<br />

kvalifikacia. is arasodes iRebs gadawyvetilebebs mxareebis<br />

nacvlad, is mxolod exmareba mxareebs sakuTari interesebis<br />

wardgenaSi, gaugebrobebis garkvevaSi, problemuri sakiTxebis<br />

gansazRvrasa da saboloo SeTanxmebis miRwevaSi. mediacia ar<br />

ganixilavs konfliqtSi CarTul mxareebs, rogorc “marTals”<br />

da “mtyuans”, is orientirebulia mxareebs Soris<br />

urTierTobebis SenarCunebasa da gaumjobesebazec ki.<br />

arsebobs kidev erTi procesi, romelic mimdinareobs mesame<br />

neitraluri mxaris CareviT, esaa problemebis erToblivi<br />

mogvareba. am proceduras mxareebs sTavazoben maSin, rodesac<br />

maT aqvT survili yvela sadao sakiTxi Tu problema<br />

erTmaneTTan TanamSromlobiT moagvaron. am SemTxvevaSi<br />

saqmeSi fasilitatori1 erTveba. fasilitatori aris<br />

miukerZoebeli mesame mxare, romelic Sesabamisi meTodebis da<br />

ileTebis gamoyenebiT uZRveba erToblivi muSaobis process da<br />

exmareba mxareebs gaaanalizon garkveuli problemebi, an sadao<br />

sakiTxebi, ganixilon isini sxvadasxva perspeqtividan da erTad<br />

gamonaxon uerTierTmomgebiani gamosavali. fasilitatori ar<br />

ereva Sinaarsobriv sakiTxebSi; samagierod igi aregulirebs<br />

TviT procesis mimdinareobas, akontrolebs dros, zrunavs<br />

dRis wesrigis dacvaze da imaze, rom yvela mxares procesSi<br />

monawileobis (sakuTari mosazrebis gamoTqmis) Tanabari<br />

SesaZlebloba mieces; yvelaferi es ki saboloo jamSi xels<br />

uwyobs ufro swrafi da efeqturi gadawyvetilebis povnas.<br />

1 fasilitatori (facilitator) – warmoiqmna inglisuri sityvidan<br />

“facilitate“, rac niSnavs gaiolebas, gaadvilebas, daxmarebas, xelis<br />

Sewyobas<br />

25


26<br />

gamijneT<br />

erTmaneTisgan<br />

pirovneba da<br />

problema<br />

rogor unda<br />

moviqceT, rom<br />

Cveni konfliqti<br />

konstruqciulad<br />

gadawydes?<br />

1. hkiTxeT sakuTar Tavs - iqneb arsebobs raRac, ris<br />

Sesaxebac jer araferi iciT? yovelTvis gaiTvaliswineT,<br />

rom bolomde verasdros gecodinebaT, Tu ra xdeba sxva<br />

adamianis TavSi. TiToeul adamians Tavisi Sexeduleba aqvs<br />

imaze, Tu ra aris mniSvnelovani da ratom. am gansxvavebul<br />

SexedulebebSi wvdomis unari didad gansazRvravs<br />

konfliqtebis mogvarebis unars. SeecadeT gaarkvioT, Tu ra<br />

xdeba. dasviT Ria SekiTxvebi, romlebic konfliqtis<br />

winapirobebis ukeT gagebaSi dagexmarebaT. is, Tu ras aniWeben<br />

mniSvnelobas adamianebi yovel konkretul situaciaSi,<br />

mniSvnelovnad ganapirobebs maT moqmedebas. Tu adamians<br />

Seecvala es warmodgenebi, misi ganwyoba da moqmedebac Seicvleba.<br />

2. gamijneT erTmaneTisgan pirovneba da problema.<br />

CamoayalibeT konfliqturi sakiTxebi, rogorc erToblivi<br />

problema, romelic TanamSromlobis gziT unda mogvardes.<br />

moerideT braldebebs da nu gamoTqvamT uaryofiT Sefasebebs<br />

sxvebis mimarT. naTlad CamoayalibeT Tqveni survilebi da<br />

erTad eZieT gadawyvetileba. azrebi da emociebi ise unda<br />

gamoxatoT, rom sasurveli Sedegebis miRwevis procesi<br />

gagiadvildeT. gaxsovdeT, rom adamianebis qmedebebis ukan,<br />

SesaZloa, dadebiTi zraxvebi imalebodes. xSirad isini ver<br />

axerxebdnen maT gamoxatvas.<br />

3. isaubreT naTlad, konkretulad da gulaxdilad.<br />

garkveviT CamoayalibeT, Tu ra naxeT, moismineT da ganicadeT<br />

iseTi, ramac gavlena moaxdina Tqvens Sexedulebebze mocemul


sakiTxTan dakavSirebiT. uambeT meore adamians, Tu ra aris<br />

TqvenTvis mniSvnelovani, ratom aris es mniSvnelovani, ras<br />

grZnobT da risi imedi gaqvT. gamoxateT Tqveni emociebi da<br />

survilebi konkretuli da garkveuli winadadebebiT. sTxoveT<br />

meore mxares, giamboT Tavisi SiSebisa da survilebis Sesaxeb,<br />

agrZnobineT, rom maT angariSs uwevT.<br />

4. SeinarCuneT kontaqti Tqvens oponentTan. konfliqtis<br />

dros oponentTan kontaqtis gawyvetas konfliqtis swrafi<br />

eskalaciis gamowveva SeuZlia. maqsimalurad ecadeT SeinarCunoT<br />

adamianTan kontaqti da imuSaveT Tqveni urTierTobebis<br />

gamosasworeblad maSinac ki, Tu konfliqturi sakiTxebi<br />

mougvareblad geCvenebaT. SeusruleT oponents romelime misi<br />

survilebidan, sul umciresi mainc, da sTxoveT man sanacvlod<br />

Tqveni, aseTive patara survili Seasrulos. miuxedavad<br />

SezRudulobisa, aseT qmedebebs urTierTobis dadebiTi<br />

mimarTulebiT Secvlis imedis ganmtkiceba SeuZlia.<br />

5. ecadeT ipovoT is moTxovnilebebi da interesebi, rac<br />

konkretuli poziciebis miRmaa damaluli. poziciebidan<br />

gamomdinare vaWroba xSirad CixSi gvaqcevs. gamoiZieT, Tu ra<br />

saWiroebebi da interesebi imaleba konkretuli moTxovnebis miRma<br />

da Semdeg gaarkvieT, arsebobs Tu ara raime sxva, alternatiuli<br />

da orivesTvis misaRebi gza, raTa es saWiroebebi da interesebi<br />

dakmayofildes. dabraleba, dadanaSauleba da negatiuri Sefaseba<br />

- emociebis gamoxatvis uunarobad CaTvaleT. aCveneT meore<br />

mxares, rom gesmiT misi da ar wamoegoT mis provokacias, rodesac<br />

igi Setevaze gadmova. kargad gaiazreT, Tu ra aris TqenTvis<br />

mniSvnelovani da mudmivad gaiTvaliswineT es konfliqturi<br />

situaciis ganmavlobaSi.<br />

6. gauadvileT Tqvens oponents konstruqciuli qcevis<br />

ganxorcieleba. SeecadeT ar gamoiwvioT Tqvens oponentSi<br />

TavdacviTi reaqciebi misi dadanaSaulebiT, gakritikebiTa Tu<br />

SefasebiT. Tu SegiZliaT, gamoxateT mis mimarT gulwrfeli<br />

pativiscema. aCveneT mas, rom zrunavT misTvis mniSvnelovan<br />

sakiTxebsa da saWiroebebze. momxdaris gamo pasuxismgeblobis wili<br />

sakuTar Tavzec aiReT.<br />

7. SeecadeT, konfliqts garedan SexedoT. gadaxedeT<br />

konfliqts da mis istorias mTlianobaSi. moiniSneT, Tu ra tipis<br />

qmedebebi ubiZgebdnen konfliqts eskalaciisaken, an piriqiT,<br />

anelebdnen mas. SeafaseT, Tu rogor SeZlebT konfliqtis Semdgom<br />

warmarTvas pozitiuri mimarTulebiT. ecadeT droulad mixedoT<br />

problemebs, Torem SesaZloa, isini msxvil konfliqtebSi<br />

gadaizardon.<br />

ecadeT<br />

ipovoT is<br />

interesebi,<br />

rac damalulia<br />

konkretuli<br />

poziciebis<br />

miRma<br />

27


28<br />

urTieTmisaRebi<br />

gadawyvetilebis<br />

povna<br />

SesaZlebelia<br />

konfliqtebis<br />

alternatiuli<br />

gadawyvetis<br />

urTierTmisaRebi gadawyvetilebis miReba SesaZlebelia<br />

- yovelTvis arsebobs kompromisze ukeTesi alternativa.<br />

kerZod, Tuki kompromisis SemTxvevaSi mxareebi erTi<br />

mimarTulebiT raRacas igeben, maT amave dros, garkveul<br />

daTmobebze wasvlac uxdebaT (isini sxva mimarTulebiT raRacas<br />

ageben). gancda imisa, rom adamianma waago (Tundac raRacaSi),<br />

gadawyvetilebis arastabilurobis safuZveli xdeba.<br />

konfliqtebis alternatiuli gadawyvetis meTodebiT,<br />

SesaZlebelia molaparakebis warmoeba da konfliqtis<br />

gadawyveta ise, rom yvela mxare mogebuli darCes. amgvari<br />

midgoma mxareebis winaSe axal, xSirad sruliad moulodnel<br />

SesaZleblobebs xsnis. amitomac uwodeben am models “mogebamogeba”<br />

models.<br />

“dakmayofileba” ar gulisxmobs<br />

mxolod materialur<br />

mogebas. xSirad, konfliqtze<br />

saubrisas, an miRebuli gadawyvetilebis<br />

Sefasebisas laparakia<br />

ekonomikur (materialur) mogebaze.<br />

es SeiZleba iyos miwa, fuli,<br />

Zalaufleba, gavlenis sferoebi.<br />

ZiriTadi<br />

principebi


gamocdileba gviCvenebs, rom davis mogvarebis Sedegad<br />

adamianma unda miiRos ara mxolod materialuri, aramed<br />

fsiqologiuri da proceduruli dakmayofilebac, rac xSirad<br />

misTvis gacilebiT ufro mniSvnelovania. pirovnebisaTvis<br />

gadamwyveti SeiZleba iyos swored is, rom man pativiscema,<br />

aRiareba igrZnos. an dainaxos, rom procesi samarTlianad da<br />

racionalurad, “sworad” warimarTa.<br />

mniSvnelovania, Tu rogor vmarTavT konfliqts. albaT,<br />

SegiZliaT gaixsenoT iseTi konfliqtebi, romlebic<br />

konstruqciulad warimarTa da sabolood mxareebis<br />

daaxlovebiTac ki damTavrda. ram ganapiroba amgvari<br />

pozitiuroba maSin, roca sxva uamravi konfliqti<br />

nerviulobisa da imedgacruebis mizezad iqceva xolme?<br />

konfliqtebis alternatiuli mogvarebis meTodebis erT-erTi<br />

amosavali principi imaSi mdgomareobs, rom mniSvnelovania ara<br />

mxolod kamaTis Sinaarsi, aramed isic, Tu rogor warimarTeba<br />

kamaTis procesi, rogor vawarmoebT molaparakebas.<br />

29


30<br />

yvela adamians<br />

Tavisi<br />

subieqturi,<br />

unikaluri<br />

emociuri<br />

samyaro aqvs<br />

saidan iciT ase zustad, Tu ra aris “realuri”? am SekiTxvas<br />

arsebobis yvelanairi ufleba gaaCnia, radgan xSirad adamiani<br />

Tavadve qmnis sakuTar realobas. anu, Cven gacilebiT meti<br />

gavlena gvaqvs egreT wodebul “obieqtur realobaze”, vidre<br />

es erTis SexedviT Cans. manam sanam adamiani ar gaacnobierebs,<br />

Tu ramdenad Zlieria es gavlena, bunebrivia, mas bevri verafris<br />

Secvla SeeZleba.<br />

umetesad Cven veyrdnobiT im amosaval debulebebs, rom:<br />

1.arsebobs mxolod erTaderTi realoba<br />

2.Cven mas vicnobT da<br />

3.sxva, vinc raRacas Cvengan gansxvavebulad “xedavs” - cdeba.<br />

swored amis gamo, xdeba xolme, rom Cven momentalurad<br />

uarvyofT im mosazrebebs, romlebic Cvens realobasTan<br />

TanxmobaSi ar modis.<br />

amave dros, Cvens interesebSia, rom naTeli warmodgena gvqondes<br />

imis Taobaze, Tu ra aris Cvens irgvliv “realuri”. vinaidan<br />

samyaros Cveneuli gageba Tu aRqma, faqtiurad Cveni warmatebis<br />

(warumateblobis) safuZvels warmoadgens.<br />

axla, sxvagvarad davsvaT SekiTxva:<br />

subieqturi<br />

realobebi<br />

SesaZlebelia, rom realoba aRmqmelisagan damoukideblad<br />

arsebobdes?


sityva “realobis” nebismier ganmartebaSi monawileobs<br />

mosazreba, rom mas kavSiri aqvs Cvens aRqmasTan. amitomac azri<br />

aqvs am ori sakiTxis - realoba da aRqma, erTmaneTTan kavSirSi<br />

ganxilvas. aRqma, Tavis mxriv, SegrZnebis organoebs<br />

ukavSirdeba.<br />

magaliTad, ori adamianidan, romlebic erTmaneTis gverdiT<br />

sxedan, erTs SeiZleba scxelodes da iniavebdes, xolo meore<br />

amave dros sicxes saerTod ver grZnobdes.<br />

Cveni samyaro Cveni sakuTari aRqmiT iqmneba. realoba Cveni<br />

warmodgenebis nayofi aris. aRqmis Cveneuli manera<br />

gansazRvravs Cvens realobas. ar arsebobs samyaros Secnobis<br />

saSualeba, an mecnieruli meTodi, romliTac adamiani<br />

“obieqturi”, “WeSmariti”, “sufTa” realobis aRmoCenas<br />

SeZlebda, realobisa, romelic yvela adamianma unda gaiziaros.<br />

sagnebi da adamianebi SeiZleba sul sxvadasxvagvarad<br />

warmogvidges, Tu mzeris mimarTulebas SevicvliT. erTi da<br />

igive saganic ki sxvadsxvanairad moCans imis mixedviT, Tu<br />

romeli perspeqtividan aRviqvamT mas.<br />

yvela adamians Tavisi subieqturi, unikaluri emociuri<br />

samyaro aqvs. erTi da igive obieqturad arsebul movlenas<br />

sxvadasxva adamiani Tavisi subieqturi realobidan<br />

gamomdinare sxvadasxvanairad aRiqvams. xSirad Cven gvgonia,<br />

rom konkretulma movlenam sxvaSic iseTive grZnobebi unda<br />

gamoiwvios, rac CvenSi. magram, faqtiurad, emociebs iwvevs<br />

ara esa Tu is movlena TavisTavad, aramed is azri, rasac Cven<br />

masSi vdebT.<br />

yvela adamians sakuTari Sinagani samyaro aqvs Tavisi wesebiT,<br />

romelsac am konkretuli adamianis unikaluri gamocdileba<br />

ganapirobebs. rodesac Cven vTxovT sxvas, Seicvalos Tavisi<br />

subieqturi realoba, faqtiurad es niSnavs imas, rom vcdilobT<br />

uari vaTqmevinoT mas sakuTar gamocdilebaze. nu moviTxovT<br />

sxvebisagan maTi grZnobebis Cvensaze misadagebas. problemas<br />

verasodes gadavwyvetT sxvisi subieqturi realobis Secvlis<br />

gziT. problemis mogvareba maSin iwyeba, rodesac Cven mzad varT<br />

gavugoT sxvas da vaRiaroT misi subieqturi samyaro.<br />

amitomac, azri ara aqvs problemebis mogvarebis imgvar<br />

mcdelobas, rodesac Cven vcdilobT gavarkvioT - Tu visi<br />

realobaa ufro realuri. umjobesia SevecadoT gavigoT, Tu<br />

erTi da igive<br />

obieqturad<br />

arsebul<br />

sagansa Tu<br />

movlenas<br />

sxvadasxva<br />

adamiani<br />

Tavisi<br />

subieqturi<br />

realobidan<br />

gamomdinare<br />

sxvadasxvanairad<br />

aRiqvams<br />

31


32<br />

problemis<br />

mogvareba<br />

iwyeba maSin,<br />

rodesac Cven<br />

mzad varT<br />

gavugoT sxvas<br />

da vaRiaroT<br />

misi subieqturi<br />

samyaro<br />

rogor Seiqmna Cveni gansxvavebuli realobebi da rogor gvsurs<br />

maTTan gamklaveba.<br />

zogierTi problemis mogvarebisaTvis, SesaZloa, realobis<br />

pirveli da meore rigis realobad dayofa dagvexmaros. pirveli<br />

rigis realobas warmoadgens gazomvadi realoba, xolo<br />

rodesac saubaria meore rigis realobaze aq saqme exeba<br />

subieqtur reaqciebs pirveli rigis realobaze.<br />

magaliTad, temperatura gazomvadia da igi pirveli rigis<br />

realobas ganekuTvneba. xolo, es gazomvadi temperatura<br />

“Tbili”, “civi”, Tu “cxelia” - meore rigis realobaa da amaze<br />

didxans SeiZleba kamaTi.<br />

Zalze xSirad xdeba am ori realobis erTmaneTSi areva. bevri<br />

(gansakuTrebiT politikosebi) erTmaneTSi urevs sakuTar<br />

Tvalsazriss, sakuTar subieqtur Sexedulebas da faqtebs, rac<br />

konfliqturi situaciebis mizezi xdeba. amitomac Zalze<br />

mniSvnelovania, davinaxoT gansxvaveba pirveli da meore rigis<br />

realobas Soris.


konfliqtis<br />

wyaroebi da<br />

tipebi<br />

imis mixedviT, Tu ra warmoadgens konfliqtis wyaros, arsebobs<br />

gansxvavebuli tipis konfliqtebi. konkretuli konfliqtis<br />

gadaWris gzebi da saSualebebi swored misi wyaroebisa da tipis<br />

mixedviT ganisazRvreba.<br />

informaciasTan dakavSirebuli konfliqtebi - xSirad,<br />

konfliqtis mizezad iqceva xolme araswori, damaxinjebuli,<br />

gansxvavebuli an arasakmarisi informacia.<br />

aseTi konfliqtebi Zalian xSiria; darwmunebulebi varT, rom<br />

Tqven gagaxsendebaT Sesabamisi magaliTi:<br />

aseT dros problemis mogvareba SesaZlebelia informaciis<br />

mopovebasTan dakavSirebul sakiTxebze molaparakebis gziT.<br />

mxareebi unda SeTanxmdnen imaze, Tu ra informacia sWirdebaT,<br />

rogor moipovon sando informacia da rodis SeiZleba<br />

CaiTvalos, rom mopovebuli informacia sakmarisia.<br />

urTierTdamokidebulebasTan dakavSirebuli konfliqtebi<br />

- am tipis konfliqtebi warmoiqmneba, rodesac<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

xSirad<br />

konfliqtis<br />

mizezia<br />

araswori,<br />

damaxinjebuli,<br />

gansxvavebuli,<br />

an arasakmarisi<br />

informacia<br />

33


34<br />

mxareebs uCndebaT grZnoba imisa, rom maT ar afaseben, ar uweven<br />

angariSs, ar aqceven yuradRebas. aseT konfliqtebs SesaZloa<br />

axasiaTebdes Zlieri emociuri foni, rac gaTvaliswinebuli<br />

unda iqnas maTi mogvarebisas.<br />

Tqven Tu gqoniaT amgvari gamocdileba?<br />

_<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

faseulobebTan dakavSirebuli konfliqtebi -<br />

faseulobebi CvenTvis imis sazomia, Tu ra aris kargi-cudi,<br />

samarTliani-usamarTlo, moraluri-amoraluri. amaze dava<br />

rTulia da aseT dros, saubari TiTqos CixSi eqceva xolme.<br />

SegiZliaT gaixsenoT msgavsi situacia?<br />

Tu faseulobebTan dakavSirebiT ganviTarebuli konfliqtis<br />

pirobebSi mxareebi kategoriul, absolutur formaSi<br />

gamoTqvamen TavianT mosazrebebs, maT Soris molaparakeba<br />

SeuZlebeli xdeba. amgvari konfliqtebis mogvarebis erT-erTi<br />

gzaa, TiToeuli mxaris mier sxvisi azris, misi mniSvnelovnebis,<br />

aRiareba. sasurvelia, mxareebma gaacnobieron, rom<br />

faseulobaTa es konkretuli sfero, maTi urTierTobis<br />

mxolod nawilia da arsebobs sxva (araerTi) maTTvis saerTo da<br />

savsebiT misaRebi faseulobac.<br />

gare struqturebTan dakavSirebuli konfliqtebi –<br />

zogjer, konfliqts masSi CarTuli mxareebisagan<br />

damoukidebeli gare Zala, struqtura iwvevs (magaliTad,<br />

kanonebi, adamianis socialuri rolebi, droiTi SezRudvebi,<br />

geografiuli da fizikuri faqtorebi).<br />

gaixseneT magaliTebi, rodesac adamianebi problemur<br />

situaciaSi maTi socialuri rolidan (maswavlebeli-moswavle,<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_


mSobeli-Svili, direqtori-qveSevrdomi, policieli-mZRoli),<br />

an raime sxva gare faqtoridan gamomdinare moqmedeben:<br />

aseT SemTxvevebSi, xSirad, konfliqtis romelime mxare arsebul<br />

problemas meore mxares miawers xolme. amitom, sasurvelia<br />

Sedges sakiTxis Ria, gulwrfeli ganxilva, ris Sedegadac,<br />

mxareebma, SesaZloa, gamonaxon Serigebis gzebi (Tundac<br />

situaciis struqturas veraferi mouxerxon).<br />

interesebTan dakavSirebuli konfliqtebi - amgvari<br />

konfliqtebis wyaroa moTxovnilebebis realuri, an<br />

moCvenebiTi SeuTavsebloba. sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />

interesTa konfliqti aRmocendeba, rodesac orive mxares<br />

erTi da igive, erTi SexedviT SeuTavsebeli interesi gaaCnia,<br />

an maTi interesebi erTmaneTTan srul dapirispirebaSi<br />

imyofeba.<br />

SeecadeT gaixsenoT da moiyvanoT interesebTan dakavSirebuli<br />

konfliqtis magaliTi:<br />

Semdeg TavSi motanilia ramdenime, konfliqtebis Teoriasa da<br />

praqtikaSi kargad cnobili magaliTi, romelic naTlad<br />

dagvanaxebs, rom interesebTan dakavSirebul konfliqtebTan<br />

muSaoba SesaZlebelia da aucilebelic.<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

35


36<br />

problemuri<br />

situaciis<br />

mogvarebisas<br />

udidesi<br />

mniSvneloba<br />

aqvs imas, Tu<br />

ra strategias<br />

airCeven<br />

konfliqtSi<br />

CarTuli<br />

mxareebi<br />

konfliqtebis<br />

marTvis<br />

strategiebi<br />

konfliqtur situaciaSi, samoqmedo gzis, anu qcevis<br />

strategiis arCeva konfliqtis marTvis umniSvnelovanesi<br />

komponentia. imisaTvis, rom igi efeqturad ganxorcieldes,<br />

mravali faqtoris gaTvaliswinebaa saWiro. gasaTvaliswinebelia<br />

situaciis Taviseburebebi, CarTuli mxareebi, mizani,<br />

konteqsti da a.S. es yovelive ki, saWiro unarebsa da codnas<br />

moiTxovs.<br />

is, Tu rogor umklavdebian adamianebi konfliqts,<br />

garkveulwilad asaxavs maT pirovnul midgomas cxovrebisadmi,<br />

qcevis normebs, warsul gamocdilebas, garemos zegavlenas da<br />

janmrTelobis mdgomareobasac ki.<br />

yoveli Cvengani, konfliqtur situaciaSi qcevis sxvadasxva<br />

stils iyenebs. sagulisxmoa ara mxolod is, Tu vinaa<br />

konfliqtSi CarTuli da ra mniSvnelobas aniWebs igi am<br />

problemas, aramed adamianis emociuri mdgomarebac da is, Tu<br />

ras moviazrebT sasurvel Sedegad. konfliqtis mogvareba<br />

damokidebulia, erTis mxriv, pirovnebis survilze da mzaobaze<br />

iTanamSromlos (anu daexmaros sxvebs miiRon is, rac maT surT)<br />

da meores mxriv, mis asertiulobaze (mis swrafvaze moipovos<br />

is, rac mas Tavad surs, oRond sxvisi survilebis<br />

gaTvaliswinebiT).


aqedan gamomdinare, yvela adamiani konfliqtis mogvarebis,<br />

sul cota, 5 stils iyenebs. ganvixiloT TiToeuli maTgani:<br />

1. ganrideba. es is qcevaa, rodesac adamianebi konfliqtSi<br />

CarTvas Tavs arideben. isini, Cveulebriv, mTlianad<br />

ganeridebian konfliqtis arsebiT problemas da faqtiurad,<br />

“gadian” TamaSidan. maT arc sakuTari survilebis dacva da<br />

gatana surT da arc sxvisi daxmareba. isini, interess ar<br />

gamoxataven da “es Cemi saqme araa” pozicias ikaveben.<br />

2. Segueba. am strategiis ganxorcielebisas adamianebi sxvebs<br />

eTanxmebian, raTa konfliqti airidon Tavidan. isini yvelafers<br />

akeTeben imisaTvis, rom sxva pirovnebas misTvis sasurveli ram<br />

miaRebinon, xSirad sakuTari Tavis sazaralodac ki.<br />

uTanxmoebis Tavidan aridebis mizniT, isini yvelanair<br />

moTxovnas asruleben. magaliTad, maT urCevniaT samuSao sxvis<br />

magivrad Seasrulon, imis nacvlad, rom am samuSaos Sesruleba<br />

Sesabamisi movaleobis mqone pirisagan moiTxovon.<br />

3. konkurencia. es Sejibris strategiaa. adamianebi<br />

upirispirdebian erTmaneTs da daoben imaze, Tu “vin aris<br />

marTali”. am adamianebs, pirvel rigSi ainteresebT, rom<br />

konfliqti maT sasargeblod gadawydes. sxvisi interesebis<br />

dakmayofileba maTTvis “dRis wesrigSi ar dgas”. isini sakuTar<br />

poziciebs Zalian mtkiced icaven da uWirT situaciis sxva<br />

TvaliT danaxva. magaliTad, isini SeiZleba daJinebiT<br />

moiTxovdnen, rom jgufis yvela danarCenma wevrma Tavisi<br />

movaleobis Sesruleba miatovos da miexmaros maTi saqmis<br />

droulad dasrulebaSi. is, vinc amgvar (Sejibris) strategias<br />

axorcielebs, xSirad, sjabnis (manipulirebas ukeTebs) Seguebis<br />

strategiis mimdevars.<br />

4. kompromisi. rodesac adamiani konfliqtis mosagvareblad<br />

kompromisze midis, mas erTis mxriv, raRacis “gaRebis” mzaoba<br />

aqvs, da meores mxriv – “miRebisa”. es ormxrivi daTmobaa da<br />

gulisxmobs miznis nawilobriv miRwevas da aseve,<br />

urTierTobebis sanaxevrod ganviTarebas. Tumca, ar aris<br />

gamoricxuli, rom es gza yvelaze kargi iyos mxareebisaTvis,<br />

konkretul situaciaSi. magaliTad, organizaciis romelime<br />

proeqtis emblemis Seqmnisas TanamSromlebi Tanxmdebian mis<br />

Sinaarsze, magram ver Tanxmdebian emblemis ferze. aseT<br />

SemTxvevaSi maT SeuZliaT daTmon feris TavianTi pirveli<br />

arCevani da ariCion iseTi, romelsac yvela ase Tu ise<br />

daeTanxmeba (arc wiTeli da arc mwvane - modi iyos lurji!). amis<br />

Semdeg, SesaZlebeli xdeba muSaobis mSvidad gagrZeleba.<br />

TiToeuli<br />

strategia<br />

SeiZleba iyos<br />

efeqturic da<br />

araefeqturic<br />

imis mixedviT,<br />

Tu rogor<br />

situaciaSi<br />

mivmarTavT<br />

mas<br />

37


38<br />

qcevis<br />

TanamSromlobiTi<br />

stili<br />

mimarTulia<br />

konfliqtSi<br />

CarTuli<br />

mxareebis<br />

interesebis<br />

dakmayofilebaze<br />

5. TanamSromloba. arsebobs situaciebi, rodesac saerTo da<br />

urTierTmomgebian SeTanxmebamde misvla aucilebelia.<br />

adamianebma unda iTanamSromlon. maT unda dainaxon, rom yvelas<br />

interesi sruladaa dakmayofilebuli. magaliTad, aseTia<br />

situacia, rodesac jgufis wevrebi sakuTar Tavs ganixilaven,<br />

rogorc gunds. isini SemoqmedebiTad muSaoben da problemis<br />

mogvarebaze arian mimarTuli. TanamSromlobis<br />

strategiisaTvis damaxasiaTebelia, rom miRweuli Sedegebi,<br />

zogjer, sagrZnoblad aRemateba mosalodnels.<br />

aq moyvanili xuTi strategiidan TiToeuli SeiZleba iyos<br />

efeqturic da araefeqturic imis mixedviT, Tu rogor<br />

situaciaSi mivmarTavT mas. rodis mivmarTavT qcevis ama<br />

Tu im stils, strategias? ra ganapirobebs ama Tu im<br />

strategiis arCevas? modiT, erTad vupasuxoT am kiTxvas.<br />

Cven SegijamebT strategiebis arss, xolo Tqven ecadeT<br />

TiToeul strategias moufiqroT iseTi situaciis magaliTi,<br />

romelSic es strategia yvelaze ufro efeqturi iqneboda.<br />

konfliqts Tavs varidebT, rodesac migvaCnia, rom is Cven ar<br />

gvexeba, masSi Cabma wvalebad ar Rirs, an ubralod ar gvinda<br />

masSi “cxviris Cayofa”. magaliTad:<br />

_<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

konkurencia-konfrontaciaze mivdivarT, vejibrebiT,<br />

rodesac darwmunebuli varT sakuTar ideebSi, maT sisworeSi.<br />

magaliTad:<br />

_<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

veguebiT, rodesac sxvisTvis Tavis mowoneba gvinda, an ar gvinda<br />

simSvidis darRveva, an ubralod miviCnevT, rom sakmarisi<br />

uflebebi ar gvaqvs. magaliTad:<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_


kompromisze mivdivarT, rodesac gveCqareba, an`da advilad<br />

gvinda SeTanxmebis miRweva. magaliTad:<br />

TanamSromlobas viyenebT, rodesac metoqes pativs vcemT,<br />

seriozul sakiTxze vmuSaobT da mtkice gadawyvetileba<br />

gvWirdeba; miRweuli Sedegis mimarT, yvelas gvinda gvqondes<br />

“sakuTrebis gancda”. magaliTad:<br />

konkurencia da TanamSromloba<br />

problemuri situaciebis mogvarebisas udidesi mniSvneloba<br />

aqvs imas, Tu ra strategias, qcevis ra stils airCeven<br />

konfliqtSi CarTuli mxareebi.<br />

qcevis konkurentuli stili, kerZo miznebis miRwevazea<br />

mimarTuli. metoqeebi sakuTari upiratesobisaken miiswrafian.<br />

adamianebs erTmaneTis mimarT stereotipebi uyalibdebaT, rac<br />

urTierTobebs arTulebs da konfliqtis erT-erT wyarodac<br />

SeiZleba iqces. konkurenciis SemTxvevaSi “mogeba - wageba”<br />

principi moqmedebs da Sedegad erTi mxare, meoris damarcxebis<br />

xarjze imarjvebs.<br />

konkurenciis dros aqtualuria:<br />

§ davamtkico, rom me marTali var, sxva ki - mtyuani;<br />

§ gamoviyeno momenti zemoqmedebis mosaxdenad;<br />

§ vajobo maRali xmiT saubarSi;<br />

§ movaxdino fizikuri zemoqmedeba;<br />

§ movTxovo, dammorCildes;<br />

§ movatyuo;<br />

§ movixmo momxreebi da Sevqmna aliansebi;<br />

§ movTxovo oponents daTanxmeba.<br />

qcevis TanamSromlobiTi stili mimarTulia konfliqtSi<br />

CarTuli mxareebis interesebis dakmayofilebaze. am dros,<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

39


40<br />

yalibdeba dadebiTi urTierTdamokidebuleba. moqmedebs<br />

“mogeba-mogeba” principi, rac yvela mxarisaTvis xelsayreli<br />

gadawyvetilebis miRwevas niSnavs. im SemTxvevaSi, rodesac<br />

mxareebs mogebis Sansi aqvT, isini urTierTSeTanxmebiT metad<br />

arian dainteresebulni.<br />

TanamSromlobisas aqtualuria:<br />

§ ganisazRvros konfliqtSi CarTuli mxareebis<br />

§<br />

moTxovnilebebi da interesebi;<br />

vizrunoT imaze, rom es moTxovnilebebi dakmayofildes;<br />

§ adeqvaturad<br />

Sexedulebebi;<br />

SevafasoT sxvisi Rirebulebebi da<br />

§ SemoqmedebiTad mivudgeT gadawyvetilebis miRebis process;<br />

§ gavmijnoT erTmaneTisagan adamiani da problema (problema<br />

ar davindoT, davindoT adamiani).


problemaze erToblivi muSaobis procesi Tanmimdvruli<br />

qmedebebis ganxorcielebas gulisxmobs. am qmedebebis<br />

etapobrivi Sesruleba warmatebis sawindaria. arsebobs<br />

problemaze erToblivi muSaobis ori mniSvnelovani faza -<br />

mosamzadebeli da sakuTriv problemis gadawyvetisa.<br />

mosamzadebeli faza:<br />

problemebis<br />

unda darwmundeT, rom Setakeba dasrulebulia. mxareebi imaze<br />

unda SeTanxmdnen, rom yvelas aqvs sakuTari azris gamoxatvis<br />

ufleba. Tuki jer kidev undobloba igrZnoba da braldebebi<br />

ar amowurula, umjobesia mxareebma gulaxdilad gamoxaton<br />

grZnobebi.<br />

SeTanxmdiT imaze, rom problema urTierTmisaRebi gziT unda<br />

gadawydes. procesi ar daiwyeba manam, sanam mxareebi ar<br />

darwmundebian, rom maTi interesebi gaTvaliswinebuli iqneba.<br />

SeTanxmdiT problemis gadawyvetis procesze, anu Semdgomi<br />

moqmedebis gegmaze, etapebze, raTa momavalSi ar aRmoCndes, rom<br />

Tqven sul sxva rames elodiT.<br />

problemaze muSaobis faza:<br />

erToblivi<br />

gadawyvetis<br />

principebi<br />

problemaze erToblivi muSaobis procesis umniSvnelovanesi<br />

etapia problemis formulireba, amitom nu dagenanebaT dro<br />

SeTanxmdiT<br />

imaze, rom<br />

problema<br />

urTierTmisaRebi<br />

gziT gadawydes<br />

41


42<br />

erTmaneTis<br />

interesebSi<br />

naTlad<br />

garkveva<br />

problemis<br />

erToblivi<br />

gadawyvetis<br />

procesis<br />

aucilebeli<br />

etapia<br />

imisaTvis, rom es etapi guldasmiT gaiaroT. am dros naTeli<br />

xdeba problemis Sinaarsi da is faqti, rom es problema yvela<br />

mxarisaTvis saerToa! amiT mxareebs TanamSromlobis saSualeba<br />

eZlevaT da isini ukve “saerTo saqmeze” zrunaven.<br />

Semdeg SeqmeniT gadawyvetilebebis, alternativebis nusxa;<br />

SeecadeT, rom ukritikod CamoyaroT variantebi. rac metia<br />

idea, miT ukeTesi.<br />

SearCieT yvela mxarisaTvis damakmayoflebeli alternativebi.<br />

nu SeecdebiT alternativaTa dawvrilebiT damuSavebas.<br />

airCieT perspeqtiuli ideebi da gamoyaviT urTierTmisaRebi<br />

kriteriumebi. Tu am dros viTareba daiZaba da kvlav grZeldeba<br />

saubari imaze, raSic ver rigdebiT, SeCerdiT da SeajameT<br />

erToblivi muSaobis dadebiTi Sedegebi (anu, CamoTvaleT is<br />

sakiTxebi, romlebic gadawyda). es iwvevs imis gancdas, rom<br />

mizani arc ise Sorsaa da molaparakebebis gagrZelebis stimuls<br />

iZleva.<br />

SeTanxmdiT gadawyvetilebis Sesrulebis meqnizmebze; amis<br />

gareSe xelSekrulebam, SesaZlebelia, ver imuSaos. darwmundiT,<br />

rom yvela mxarem kargad gaigo, Tu ra molodinebi arsebobs mis<br />

mimarT da mzadaa am molodinebis gamarTlebisTvis imuSaos.<br />

sruldeba Tu ara Tqvens mier erToblivad miRebuli<br />

gadawyvetileba? SeTanxmdiT, Tu rogor SeafasebT amas;<br />

problemaze erToblivi muSaobiT miRebuli gadawyvetilebis<br />

Sesrulebis process uyuradRebod nu datovebT. SeTanxmdiT<br />

Semowmebis konkretul vadebze da, saWiroebis SemTxvevaSi,<br />

dagegmeT axali Sexvedrebi, raTa ukve miRebuli<br />

gadawyvetilebis Sesrulebis srulyofaze imuSaoT.


konfliqtebis<br />

mogvareba da<br />

kultura<br />

Tu Cvens Soris arsebul<br />

gansxvavebebTan Seguebas ver vaxerxebT,<br />

is mainc movaxerxoT,<br />

rom am mravalferovnebas<br />

usafrTxo saarsebo garemo SevuqmnaT.<br />

j.f. kenedi<br />

miuxedavad imisa, rom konfliqti universaluria, misi<br />

gamoxatvisa da marTvis meTodebi yovel calkeul kulturul<br />

garemocvaSi gansxvavebulia. TiToeul kulturas, konfliqtis<br />

sakuTari koncefcia da misi marTvis sakuTari xerxebi da<br />

procesebi gaaCnia.<br />

kulturaze saubrisas, Cven ufro xSirad iseTi gamokveTili<br />

fenomenebi gvaxsendeba, rogoricaa: xelovneba, ena, sakvebi, an<br />

tansacmeli. magram kulturis cneba bevrad ufro rTulia,<br />

magaliTad, rwmena da faseulobebi aseve kulturis ganuyofeli<br />

nawilia. kulturuli faseulobani gansazRvraven imas, Tu<br />

rogor aRiqvamen adamianebi samyaros; amaSi konfliqtebis da<br />

maTi marTvis aRqmac Sedis.<br />

amdenad, kultura SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc ganwyobis,<br />

faseulobebis, rwmenisa da qcevis erToblioba, romelic TviT<br />

pirovnebis mieraa Seqmnili, an gadmoecema mas, rogorc misi<br />

jgufis socialuri gamocdileba.<br />

kultura ar aris ucvleli, an erTgvarovani ram da arc<br />

ubralod Cvevebisa da Cveulebebis krebuli; igi rTuli,<br />

situaciuri procesia. rogorc wesi, adamianebs mravali<br />

kultura aqvT xolme SeTvisebuli.<br />

43


44<br />

kultura -<br />

ganwyobebis,<br />

faseulobebis,<br />

rwmenebisa da<br />

qcevebis<br />

erTobliobaa,<br />

romelic an TviT<br />

pirovnebis mieraa<br />

Seqmnili, an<br />

gadmoeca mas<br />

socialuri<br />

gamocdilebis<br />

gziT<br />

Cven ar varsebobT izolirebulad. yoveli Cvengani garkveuli<br />

jgufis, garkveuli kulturis warmomadgenelia. aqedan<br />

gamomdinare, Cveni azrovneba, Tu qmedebebi im sxvadasxva<br />

aracnobieri ideebiT, varaudebiTa da wesebiTaa nakarnaxebi,<br />

romlebic am jgufis memkvidreobas warmoadgens. miuxedavad<br />

amisa, xSirad arc ki vacnobierebT, Tu rogor imoqmeda Cvenma<br />

kulturulma gamocdilebam Cvens azrebsa da moqmedebaze, da<br />

es gansakuTrebiT konfliqtebis gamocdilebas exeba. Tu<br />

gvinda, rom konfliqtebis (rogorc Cveni sakuTari, aseve sxvisi)<br />

efeqturi marTva viswavloT, aucilebelia gavarkvioT, Tu<br />

rogor ganixilavs konfliqtebs da maT mogvarebas, Cveni<br />

kultura.<br />

Cveni rwmena da faseulobebi zemoqmedeben, rogorc<br />

konfliqtSi myofi mxareebis urTierT-damokidebulebaze,<br />

aseve maT damokidebulebaze mesame mxaresTan, rac konfliqtur<br />

situaciaSi Zalze mniSvnelovania.<br />

gaixseneT raime magaliTi, rodesac kulturiT ganpirobebuli<br />

konkretuli Sexedulebebi, an qceva konfliqtSi CarTuli<br />

mxareebis urTierTobaze axdendnen gavlenas:<br />

kulturis konfliqtze zegavlenis Secnobis dros sasargebloa<br />

garkveuli ganzogadebebis gakeTeba, raTa saSualeba mogveces,<br />

rom erTi situaciidan miRebuli codna sxva msgavsi situaciis<br />

mimarTac gamoviyenoT. Tumca, unda gvaxsovdes, rom (1)<br />

adamianebSi yovelTvis iarsebebs individualuri sxvaobebi,<br />

Tundac erTi jgufis SigniT da (2) mxolod is faqti, rom<br />

adamiani amJRavnebs romelime jgufisTvis damaxasiaTebel<br />

niSnebs, ar niSnavs, rom igi am jgufis wevria (da piriqiT).<br />

kultura konfliqtebis mogvarebis<br />

Teoriasa da praqtikaSi<br />

konfliqtebis mogvarebis Teoria da praqtika, ZiriTadad<br />

dasavluri (evro-amerikuli) tradiciebis konteqstSi<br />

ganviTarda da im molodinebis, faseulobebisa da logikis<br />

matarebelia, romelic dasavluri kulturisTvisaa<br />

damaxasiaTebeli. Tumca, am sferoSi moRvaweoben adamianebi<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_


(magaliTad, norvegieli mecnieri iohan galtungi), romelTa<br />

naazrevsa da namoqmedarSi mniSvnelovnadaa Sejerebuli<br />

gansxvavebul kulturaTa wiaRSi dagrovili sibrZne.<br />

amasTanave, konfliqtebis mogvarebis tradiciuli Teoriebis<br />

mimarT gamoTqmuli pretenziebi sruliadac ar aris safuZvels<br />

moklebuli. es Teoriebi universaluri modelebisa da xerxebis<br />

agebas, konkretuli konfliqtis socialuri da kulturuli<br />

aspeqtebis gaTvaliswinebis gareSe cdilobdnen. magaliTad,<br />

jon bartonma, romelmac didi wvlili Seitana konfliqtebis<br />

mogvarebis e.w. generikuli Teoriis ganviTarebaSi, seriozuli<br />

kritika daimsaxura imis gamo, rom igi, kritikosebis azriT,<br />

kulturul sxvaobebs ver iTvaliswinebda.<br />

arsebobs mosazreba, rom konfliqtebis mogvarebis dasavlurma<br />

xedvam, verc sxva sakiTxebSi (saTemo mediaciaSi, diplomatiur<br />

molaparakebebSi, humanitarul daxmarebasa, Tu samSvidobo<br />

intervenciebSi) gaiTvaliswina aradasavluri Taviseburebani.<br />

xSirad, konfliqtis mogvarebaSi daxmareba kulturuli<br />

konteqstis, arsebuli adgilobrivi tradiciebis,<br />

institutebisa da resursebis gaTvaliswinebis gareSe igegmeba.<br />

1980-iani wlebis dasawyisSi praqtikosebma da Teoretikosebmac<br />

gamoTqves eWvi konfliqtebis mogvarebis dasavluri<br />

Teoriebisa da modelebis sandoobisa da gamoyenebadobis<br />

Sesaxeb.<br />

rogoraa SesaZlebelia konfliqtebis mogvarebis<br />

praqtikaSi kulturuli aspeqtis gaTvaliswineba?<br />

damokidebuleba kulturasa da konfliqts Soris mecnieruli<br />

Seswavlis sagania. samecniero literaturaSi uxvad gvxvdeba<br />

konfliqtebis da davebis mogvarebis eTnografiuli<br />

magaliTebi (CineTis, koreis da iaponiis mediaciis saukunovani<br />

tradiciebis CaTvliT). es magaliTebi gvTavazoben msoflioSi<br />

arsebuli konfliqtebis marTvisa da mogvarebis unikaluri<br />

meTodebis speqtrs.<br />

rogorc ukve vaxseneT, mecnierebi varaudoben, rom kultura,<br />

rogorc cneba, mZlavri analitikuri instrumentia; am<br />

mosazrebidan gamomdinare isini akritikeben konfliqtebis<br />

mogvarebisadmi kulturulad brma midgomebs da emxrobian<br />

konfliqtebis marTvisa Tu mogvarebis Teoriul da praqtikul<br />

safuZvlebSi kulturuli aspeqtis CarTvas. maTi azriT,<br />

nebismieri kulturaTaSorisi konfliqtebis mogvarebis win<br />

kulturaTaSorisi<br />

konfliqtebis<br />

mogvarebisas<br />

mniSvnelovania<br />

kulturuli<br />

konteqstis, anu<br />

arsebuli<br />

adgilobrivi<br />

tradiciebis,<br />

institutebisa<br />

da resursebis<br />

gaTvaliswineba<br />

45


46<br />

unda Catardes winaswari kulturologiuri analizi. yvelaze<br />

mcire, aseTma gamokvlevam unda gamoavlinos is faruli<br />

varaudebi da konfliqtis interpretaciebi, rac gaaCniaT<br />

konfliqtis mxareebsa da mediators (Suamavals).<br />

kulturologiuri analizis Catarebisas gaTvaliswinebul<br />

unda iqnas Semdegi momentebi:<br />

§ mxareebi: vin arian konfliqtSi CarTuli mxareebi? vis<br />

SeuZlia Seitanos wvlili mogvarebaSi, an vis Seexeba mxareTa<br />

mier problemis irgvliv miRebuli gadawyvetileba? mxareTa<br />

azriT, romeli pirovnebebis, an jgufebis interesebi unda<br />

iyos gaTaliswinebuli? rogor ganixilavs mxareTa<br />

kultura konfliqts, mis bunebas da rogori qceva iTvleba<br />

miRebulad konfliqtis dros?<br />

§ mesame mxare`konfliqtis momgvarebeli: ra<br />

faseulobebi, an ra ganwyobebia, romlebmac SesaZloa, mesame<br />

mxaris konfliqtSi monawileobis procesze iqonios<br />

gavlena? xom ar arsebobs romelime sxva kandidatura,<br />

romlis Carevasac mxareebi ndobis ufro maRali xarisxiT<br />

Sexvdebian?<br />

§ problemebi: rogoria arsebuli problemebi da ra awuxebT<br />

mxareebs? xom ar arsebobda mxareebs Soris raime problema<br />

warsulSi? rogor uyureben mxareebi aseTi tipis<br />

problemebs TavianTi kulturidan gamomdinare? rogor<br />

unda gadawydes msgavsi problemebi maTi kulturis<br />

CarCoebSi? ra faseulobebi, rwmena iqoniebs gavlenas<br />

situaciaze?<br />

§ procesi: konfliqtis mogvarebis ra tipis procesi<br />

Seesabameba yvelaze metad mxareTa kulturas? ra surT<br />

mxareebs procesisagan, ras moelian isini? sakuTari<br />

gancdebis moyolas? TavinTi simarTlis damtkicebas?<br />

gadawyvetilebis miRebas? SeTanxmebis miRwevas? an iqneb<br />

sulac bodiSis moxdas (an mosmenas)? rogori tipis mogvareba<br />

iqneba misaRebi mxareebisTvis (formaluri`araformaluri,<br />

sajaro`kerZo?) rogori ganrigi urCevniaT - xangrZlivi<br />

diskusiebi, Tu struqturirebuli Sexvedrebi?<br />

konfliqturi situaciis dros kulturuli sakiTxebis<br />

gaTvaliswineba konfliqtSi mesame mxaris Carevis procesis<br />

Sesatyvisobas gazrdis. Sesabamisad, misi efeqturobac<br />

gaizrdeba.


gvinda SemogTavazoT erTi patara igavi, romelsac boloSi<br />

morali aklia. moralis avtori Tavad Tqven iqnebiT. SeajameT<br />

is codna, rac ukve gagaCniaT konfliqtebis mogvarebasTan<br />

mimarTebaSi da moifiqreT am istoriis Taviseburi daskvna,<br />

morali, anu, sxva sityvebiT rom vTqvaT, is gakveTili, romelic<br />

gamotaneT misi wakiTxvis Sedegad. CawereT Tqveni mosazrebebi<br />

moTxrobis bolos gamoyofil specialur adilas.<br />

saRamoa. mama fexburTis matCs uyurebs televizoriT, magram<br />

komentatoris naTqvamidan wesierad erT sityvasac ver igebs,<br />

radgan misi ori gogona xmamaRla kamaTobs samzareuloSi. mama<br />

sabolood kargavs moTminebas da Sedis samzareuloSi, sadac<br />

irkveva, rom gogonebi macivarSi darCenili bolo forToxlis<br />

gamo Cxuboben. mama xmis amoRebis gareSe iRebs forToxals,<br />

aTavsebs xis dafaze da danis erTi dasmiT or Tanabar nawilad<br />

Wris. Semdeg, TiToeul gogonas Tavis kuTvnil wils awvdis,<br />

TviTon ki Wiqa wyals isxavs da amasobaSi xedavs, rom erT-erTma<br />

gogonam forToxlis guli SeWama, qerqi ki nagvis yuTSi<br />

moisrola; meorem ki, aseve gafcqvna forToxali, guli nagavSi<br />

gadaagdo, qerqi ki wvrilad daWra da namcxvris gamosacxobad<br />

gamzadebul comSi Seuria.<br />

morali:<br />

erTi<br />

forToxlis<br />

ambavi<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

47


naxatis avtori - mariana guguliani<br />

varxanis sajaro skola


2o efeqturi komunikaciis modeli<br />

o rogor davexmaroT adamians misi problemebis mogvarebaSi<br />

o barierebi komunikaciaSi<br />

o ``Tqven`` da ``me`` - Setyobinebebi<br />

o rogor gamovxatoT grZnobebi ise, rom adamianebs ar vawyeninoT<br />

o asertiuloba<br />

o konstruqciuli ukukavSiris unar-Cvevebi<br />

o araverbaluri komunikacia<br />

o efeqturi mosmena<br />

o xarT Tu ara aqtiuri msmeneli?<br />

o mosmenis unaris gaumjobeseba<br />

komunikacia<br />

konfliqtur<br />

situaciebSi<br />

49


naxatis avtori - Tamar yuljaniSvili<br />

abasTumnis sajaro skola


efeqturi komunikacia myardeba im SemTxvevaSi, Tuki<br />

adamianebi erT martiv princips icaven – fokusirebas<br />

maTTan urTierTobaSi myof adamianze, partniorze<br />

akeTeben. Tanac, yuradRebas ara marto naTqvamis<br />

Sinaarsze amaxvileben, aramed mosaubris grZnobebzec.<br />

gaixseneT adamiani, romelTanac gsiamovnebT urTierToba.<br />

raSia misi xibli? rogoria igi urTierobisas?<br />

kargi komunikatori interess avlens misi partnioris mimarT.<br />

igi, meore adamianis naTqvamis mxolod Sinaarsobriv maxeSi ar<br />

ebmeba, aramed im grZnobebsac wvdeba, romelic am naTqvamis<br />

miRma imaleba.<br />

ra aris Sinaarsi<br />

efeqturi<br />

komunikaciis<br />

modeli<br />

Sinaarsi Setyobinebis is nawilia, romelic pasuxobs kiTxvaze -<br />

“ra”, anu Setyobinebis sakiTxi, sagani. garkveulwilad, misi<br />

raodenobrivi Sefaseba SesaZlebelia, igi gazomvadia. mas<br />

SeuZlia gamoiwvios susti, an sakmaod Zlieri emociuri<br />

reaqcia. yvela uTanxmoeba da kamaTi, ufro xSirad,<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

kargi<br />

komunikatori ara<br />

mxolod<br />

yuradRebiT<br />

usmens naTqvamis<br />

Sinaarss, aramed<br />

cdilobs Cawvdes<br />

im grZnobebsac,<br />

romlebic am<br />

naTqvamis miRma<br />

imaleba<br />

51


52<br />

ar arsebobs<br />

swori an<br />

araswori<br />

grZnoba;<br />

adamians ver<br />

etyvi, rom misi<br />

grZnoba<br />

WeSmaritia an<br />

yalbi<br />

Setyobinebis Sinaarsis irgvliv xdeba xolme. “marTali xar!” an<br />

“Sen cdebi!” - SinaarsiT gamowveuli gamoTqmebia. mogeba, an<br />

wageba swored im komunikaciis Sedegia, romelic Sinaarszea<br />

fokusirebuli.<br />

Sinaarsi adamianisaTvis mniSvnelovania, radgan is - samsaxurs,<br />

finansebs, bavSvebs, saxls, manqanebs, religias, dros,<br />

politikas, skolas, modas da a.S. exeba. magram, Sinaarsze<br />

metismetad koncentrirebas SeuZlia areuloba gamoiwvios.<br />

erTmaneTis sityvebze gamokidebam, SesaZloa, adamianebs mizani<br />

daaviwyoT. aseT situaciaSi, isini problemis mogvarebis<br />

nacvlad, erTmaneTis sityvieri dajabvnis uazro SejibrSi<br />

ebmebian. Sinaarsze zedmeti fokusirebis savalalo Sedegebis<br />

mowmeni vxdebiT, magaliTad, zogierTi politikosis<br />

satelevizio debatebis dros.<br />

ra aris grZnoba?<br />

grZnoba Setyobinebis is nawilia, romelic adamianis<br />

damokidebulebas asaxavs da pasuxobs kiTxvaze “rogor?” anu,<br />

es aris Setyobinebis miRma arsebuli emociuri foni. grZnobaze<br />

ufro Tvisobriv terminebSi vsaubrobT, vidre raodenobrivSi.<br />

ar arsebobs swori, an araswori grZnoba. adamians iSviaTad<br />

veubnebiT, rom misi grZnoba WeSmaritia, an yalbi. albaT,<br />

swored imitom, rom es misi grZnobaa da man Tavad icis, rasac<br />

grZnobs. grZnobaze fokusirebisas aRar arsebobs “mogeba” da<br />

“wageba”. Tu adamiani gaigebs meore adamianis grZnobebs, da<br />

pativscemas gamoavlens maT mimarT, es mxolod ndobis<br />

atmosferos gaaZlierebs urTierTobaSi. amgvari “gagebis”<br />

situaciaSi keTilad ganvewyobiT xolme da imis survilic<br />

gviCndeba, rom sxvas aseve gagebiT movekidoT.<br />

efeqturi komunikaciis sargebeli<br />

1. efeqturi mosmena<br />

adamianebi, romlebic mTeli “gulisyuriT” usmenen, mosaubris<br />

grZnobebze arian fokusirebuli, Tanac gansjisa da Sefasebis<br />

gareSe – efeqtur msmenelebad iTvlebian xolme. amgvari<br />

qceviT, isini interess, zrunvasa da gagebas amJRavneben<br />

mosaubris mimarT, rac maTi warmatebuli urTierTobis<br />

sawindaria.


2. efeqturi pasuxis gacema<br />

meore dadebiTi momentia - pasuxi, romliTac msmeneli<br />

mosaubres gulaxdili da Tavisufali saubris gagrZelebas<br />

uadvilebs. pasuxebi, sadac sworad aris asaxuli mosaubris<br />

grZnobebi da Setyobinebis Sinaarsi, Taviseburi sarkis rols<br />

asruleben. maTi daxmarebiT mosaubre ukeT erkveva sakuTar<br />

grZnobebSi da xvdeba, Tu realurad ra damokidebuleba aqvs im<br />

sakiTxisadmi, romelzec saubrobs. grZnobebSi garkveva<br />

urTierTgagebisa da urTierTpativiscemis atmosferos<br />

Camoyalibebas uwyobs xels, rac TavisTavad, gaumjobesebul<br />

komunikacias niSnavs.<br />

3. efeqturi komunikaciis meSveobiT problemebis<br />

nayofieri mogvareba<br />

efeqturi mosmena da saubris wamaxalisebeli pasuxebi<br />

problemis nayofieri mogvarebis sawindaria. sayuradReboa,<br />

rom xSirad, konfliqtis mougvarebloba Sinaarsobrivi<br />

sakiTxebis irgvliv arsebuli SeuTanxmeblobis brali sulac<br />

ar aris, aramed (da es gacilebiT ufro mniSvnelovania) imis,<br />

rom adamianebis grZnobebia ugulebelyofili, an<br />

gaufasurebuli. maTi grZnobebis aRiarebis SemTxvevaSi,<br />

adamianebi ufro xalisianad da SemoqmedebiTad udgebian<br />

problemis mogvarebas da ufro advilad midian<br />

urTierTmisaReb da urTierTmomgebian SeTanxmebamde.<br />

53


54<br />

dasawyisisaTvis, rac SeiZleba adre unda davinaxoT<br />

simptomebi, romlebic adamianis problemaze mianiSneben. amis<br />

Semdeg ki, mis dasaxmareblad garkveuli RonisZiebebis<br />

ganxorcielebac SeiZleba.<br />

sayovelTaod cnobilia, rom adamianebi sakuTari problemebis<br />

Sesaxeb Riad da Tavisuflad ar saubroben. xandaxan gviWirs<br />

sakuTari grZnobebis sityvebiT gamoxatva. saqmes isic<br />

arTulebs, rom sazogadod vSiSobT da ar gvsiamovnebs, rodesac<br />

Sefasebis obieqti vxdebiT, Tanac Tu es Sefaseba uaryofiTia.<br />

zemoqmedeba kidev ufro Zlieria, rodesac “Semfasebeli”,<br />

CvenTvis mniSvnelovani pirovnebaa (magaliTad, saukeTeso<br />

megobari, an ufrosi adamiani).<br />

maSinac ki, rodesac adamiani Tavisi problemis Sesaxeb saubars<br />

bedavs, igi rogorc wesi, amas naTeli da erTmniSvnelovani<br />

SetyobinebiT ar, an ver akeTebs.<br />

arsebobs garkveuli signalebi, romlebic migvaniSneben, rom<br />

adamians problema gauCnda. igi:<br />

· sityvaZunwi xdeba<br />

· cud xasiaTzea<br />

· Tvals garidebT<br />

· advilad Riziandeba<br />

· SedarebiT naklebad iRimeba<br />

rogor<br />

davexmaroT<br />

adamians misi<br />

problemebis<br />

mogvarebaSi


· uxalisoa da daTrgunuli<br />

· ufro nela, an ufro swrafad dadis<br />

· dabneulia<br />

signalebi problemis arsebobaze migvaniSnebs, magram arafers<br />

gveubneba Tavad problemis xasiaTis Sesaxeb. ase rom, yvelaze<br />

rTuli saqme jer kidev gasakeTebelia – adamians misi<br />

problemis SecnobaSi unda davexmaroT. imasac ki, vinc Riad da<br />

Tavisuflad saubrobs problemis Sesaxeb, xSirad bolomde<br />

kargad ara aqvs gacnobierebuli realuri problema. adamiani<br />

problemis arsSi mxolod maSin iwyebs wvdomas, rodesac mas<br />

eZleva saSualeba gamoxatos sityvebiT sakuTari grZnobebi, an<br />

Tundac Sesavali fraza warmoTqvas:<br />

“marTlac rom gabrazebuli var”<br />

“dRes marcxena fexze avdeqi”<br />

“daiviwye”<br />

“es ase unda momxdariyo”<br />

“Tavi damanebeT”<br />

“yovelTvis raRac xdeba xolme”<br />

“xandaxan survili maqvs yvelafers Tavi davanebo”<br />

“gamagiJebs es yvelaferi...”<br />

“ra davaSave amisTana!”<br />

…da ase Semdeg.<br />

SeuZlebelia, vinmem zustad icodes, Tu ra xdeba meore<br />

adamianis gunebaSi. amitom, aseT dros, varaudebis agebas<br />

viwyebT. es varaudebi, rogorc wesi, am adamianisagan momavali<br />

sityvieri da usityvo signalebis gaSifvris (dekodirebis)<br />

safuZvelze gviCndeba.<br />

yvelaferi imiT iwyeba, rom gadamcems uCndeba garkveuli<br />

grZnoba – vTqvaT, erTgvari daukmayofilebloba Sinagani<br />

daZabulobis gamo<br />

SeuZlebelia<br />

vinmem zustad<br />

icodes, Tu ra<br />

xdeba meore<br />

adamianSi<br />

55


56<br />

mimRebs ar SeuZlia icodes, Tu ra xdeba gadamcemis pirad<br />

samyaroSi. Tu am ukanasknels surs vinmes raime acnobos, man jer<br />

Sesabamisi kodi unda amoirCios, romliTac sakuTar grZnobebs<br />

gamoxatavs.<br />

Semdeg gadamcemi agzavnis kodirebul gzavnils; vTqvaT,<br />

sityvier cnobas.<br />

xarT ra mimRebis rolSi, Tqven ismenT am kods da iwyebT<br />

dekodirebis process. dekodirebis Sedegad miRebuli<br />

informaciidan Tqven varaudobT, an akeTebT daskvnas, Tu ras<br />

ganicdis gadamcemi. davuSvaT, Tqven daaskveniT, rom gadamcemi<br />

aris Zalian imeddakarguli.<br />

es naxati aris pirovnebaTSorisi komunikaciis procesis<br />

vizualuri sqema. rodesac adamiani ubralod raRacas<br />

gamoTqvavs, es ar aris komunikacia. komunikaciis process


ganekuTvneba rogorc gadamcemis gamonaTqvami, aseve<br />

mimRebis STabeWdileba. efeqtur, anu srulyofil<br />

komunikacias aqvs adgili mxolod maSin, rodesac<br />

STabeWdileba = gamonaTqvams<br />

anu, Tu mimRebis STabeWdileba zustad daemTxva imas, risi<br />

gadacema (gamoTqma) surda gadamcems, maSin SegviZlia vTqvaT,<br />

rom efeqturi komunikacia Sedga da mimRebma gaugo gadamcems.<br />

samwuxarod, efeqturi komunikacia, romlis drosac adgili<br />

aqvs WeSmarit da srul gagebas, imaze iSviaTi movlenaa, vidre<br />

Cven gvgonia, radgan:<br />

· adamianebi yovelTvis ar amboben imas, rasac sinamdvileSi<br />

fiqroben;<br />

· adamianebma yovelTvis ar ician Tavisi WeSmariti grZnobebis<br />

Sesaxeb;<br />

· arc ise advilia grZnobebis sityvebiT gadmocema (anu, arc<br />

ise advilia swori kodis moZebna);<br />

· erTi da igive sityvebi gansxvavebulad esmiT sxvadasxva<br />

adamianebs;<br />

· xandaxan mxolod is gvesmis, ris gagebasac visurvebdiT;<br />

· mimRebi xSirad dakavebulia ara dekodirebis procesiT,<br />

aramed sakuTari pasuxis mofiqrebiT;<br />

· gadamcemma ar icis, sworad moaxdina Tu ara misi gzavnilis<br />

dekodireba mimRebma;<br />

· amis msgavsad, arc mimRebma icis, sworad moaxdina Tu ara<br />

man gadamcemis gzavnilis dekodireba.<br />

pasuxebi, romlebic aadvileben problemis<br />

mogvarebas<br />

“mopatiJeba”<br />

pirovneba agzavnis mokle Sesaval Setyobinebas sakuTari<br />

grZnobebis Sesaxeb, romelic msmenels raRac problemis<br />

arsebobaze miuTiTebs. problemis mogvarebis procesi mxolod<br />

maSin daiwyeba, rodesac msmeneli Tavis mxriv gaugzavnis mas<br />

erTgvar mopatiJebas, anu, sxva sityvebiT rom vTqvaT, kars<br />

gauRebs mas, visac daxmareba sWirdeba:<br />

“isurvebdiT amis Sesaxeb saubars?”<br />

“SemiZlia am problemis mogvarebaSi dagexmaroT?”<br />

“siamovnebiT movismendi Tqvens mosazrebas”<br />

erTi da igive<br />

sityvebi<br />

sxvadasxva<br />

adamianebs<br />

gansxvavebulad<br />

esmis<br />

57


58<br />

adamianebs,<br />

romelTac<br />

problema aqvT,<br />

msmenelisagan<br />

gacilebiT meti<br />

sWirdebaT, vidre<br />

mxolod Cumad<br />

yofna<br />

“dagexmarebodaT amaze saubari?”<br />

“xandaxan problemas Svelis gulaxdili saubari”<br />

“siamovnebiT dagexmarebodiT Tu SemiZlia”<br />

“momiyeviT amis Sesaxeb”<br />

“Tu Tqven dro gaqvT, mec gamovnaxavdi. isurvebdiT amis Sesaxeb<br />

saubars?”<br />

rogorc wesi, adamianebs eridebaT TavianTi problemebiT sxva<br />

adamianebis “datvirTva” da maTi drois dakaveba. amitom<br />

msmenelma raime formiT unda aCvenos Tavisi mzaoba<br />

mosmenisaTvis, raTa gauadvilos adamians problemaze saubris<br />

dawyeba. zemoT moyvanili “mopatiJebis” magaliTebi aCvenebs<br />

adamians, rom msmeneli ara mxolod usmens mas, aramed<br />

TanaugrZnobs da dainteresebulia misi problemiT.<br />

pasiuri mosmena<br />

Tu problemiT Sewuxebuli adamiani ipovis msmenels, romelic<br />

Cumad aris da usmens, amiT igi Tavis problemaze saubris<br />

gambedaobas iZens. Cveulebriv, msmenelis mSvidi qceva aRiqmeba<br />

rogorc interesi. Cumad yofna (anu pasiuri mosmena) Zalian<br />

qmediTi instrumentia. igi adamianebs ubiZgebs isaubron imaze,<br />

rac maT awuxebT.<br />

yuradRebis reaqciebi<br />

adamianebs, romelTac problema aqvT, msmenelisagan gacilebiT<br />

meti sWirdebaT, vidre mxolod Cumad yofna. maT sWirdebaT imis<br />

dasabuTeba, rom msmeneli Tavisi fiqrebiT ar aris dakavebuli.<br />

msmenelma drodaro unda aCvenos, rom igi yuradRebiT usmens;<br />

amisaTvis kargi saSualebaa mxedvelobiTi kontaqtis<br />

SenarCuneba, an Tavis daqneva. garda amisa, msmenels SeuZlia<br />

gamoiyenos e.w. yuradRebis reaqciebi:<br />

· “mesmis”<br />

· “oh…”<br />

· “hmm…”<br />

· “mivxvdi”<br />

· “sainteresoa”<br />

· “marTla?”<br />

· “xumromis gareSe!?”<br />

· “diax”<br />

· “gismen”


aqtiuri mosmena<br />

mopatiJeba, pasiuri mosmena da yuradRebis reaqciebi<br />

uadvileben adamians saubris dawyebas, magram es jer kidev araa<br />

sakmarisi zemoT naxsenebi tolobisaTvis:<br />

STabeWdileba = gamonaTqvams<br />

imisaTvis, rom mosaubre darwmundes, rom msmenelis<br />

STabeWdileba mis gamonaTqvams Seesabameba, msmenelma mosmenis<br />

aqtiur formas unda mimarTos. kidev erTxel davubrundeT<br />

bolo naxats. mimRebma moaxdina gadamcemis Setyobinebis<br />

dekodireba garkveuli saxiT. warmovidginoT, rom mimRebma<br />

ukukavSiris saxiT daubruna gadamcems Tavisi dekodirebis<br />

Sedegi .<br />

amgvari ukukavSiris Semdeg gadamcemma ukve icis, Tu ramdenad<br />

sworad moaxdina mimRebma misi Setyobinebis dekodireba.<br />

ukukavSiris miRebis Semdeg gadamcems SeuZlia an daadasturos<br />

igi (“marTali xarT”), an misi koreqcia moaxdinos (“me ufro<br />

gabrazebuli var, vidre imeddakarguli”). gadamcemis dasturi<br />

mimRebs aCvenebs, rom misi STabeWdileba swori iyo, koreqtireba<br />

ki aCvenebs, rom - araswori.<br />

aqtiuri mosmenis mTeli xelovneba imaSi mdgomareobs, rom<br />

mimRebi xSirad da Tanmimdevrulad awvdis gadamcems Tavisi<br />

dekodirebis Sedegebs. arasodes SegviZlia bolomde<br />

darwmunebuli viyoT imaSi, rom srulad da zustad gavigeT<br />

adamianis naTqvami. amitom, Tu gvsurs, rom pirovnebaTSorisi<br />

urTierTobebis Cveuli gaugebrobebi minimumamde daviyvanoT,<br />

aucileblad unda gadavamowmoT, Tu ramdenad sworad gavigeT<br />

meore adamianis sityvebi.<br />

mopatiJeba, pasiuri mosmena da yuradRebis reaqciebi<br />

gamoxataven mosmenis mzaobas, xolo aqtiuri mosmena iZleva<br />

59


60<br />

sxvisi gageba<br />

ar niSnavs<br />

daTanxmebas<br />

dasabuTebas, rom mimRebma sworad gaigo misTvis miwodebuli<br />

informacia. es ki, Tavis mxriv, ubiZgebs gadamcems gaagrZelos<br />

saubari da ufro Rrmad ganixilos problema.<br />

erTi SexedviT, aqtiuri mosmena martivia – msmeneli Tavisi<br />

sityvebiT ujamebs da ubrunebs gadamcems mosmenilis Sinaarss;<br />

amis miuxedavad, aqtiuri mosmenis Cvevis daufleba arc ise<br />

iolia; amisaTvis garkveuli dro da varjiSia saWiro.<br />

yvela Setyoboneba saWiroebs Tu ara ukukavSirs?<br />

ra Tqma unda, ara. Cven ukve visaubreT reaqciis sami sxva formis<br />

Sesaxeb, romlebic problemis mogvarebis safuZvels qmnis:<br />

mopatiJeba, pasiuri mosmena, yuradRebis raqciebi. SesaZloa<br />

zogierTi Setyobineba TqvenTvis bolomde naTeli ar iyos<br />

imisaTvis, rom misi dabruneba SesZloT. aseT SemTxvevaSi<br />

umjobesia reagireba siCumiT an yuradRebis romelime reaqciiT<br />

moaxdinoT.<br />

gulisxmobs Tu ara aqtiuri mosmena daTanxmebas?<br />

es SekiTxva sakmaod xSirad ismis. rogorc wesi, Cven miCveulni<br />

varT, rom msmeneli saubrisas an daTanxmebas gamoxatavs, an<br />

uaryofas. rodesac adamianebi usmenen, maTi sapasuxo<br />

Setyobinebebis mniSvneloba daiyvaneba Semdegze: sworia, an<br />

arasworia; azriania, an uazroa; kargia, an cudia; logikuria,<br />

an ulogikoa.<br />

aqtiuri mosmena ar gulisxmobs mosmenilis negatiur Sefasebas<br />

da SewinaaRmdegebas, amitom zogierTi xedavs aqtiuri mosmenis<br />

safrTxes imaSi, rom igi SesaZloa gaigivdes daTanxmebasTan (“me<br />

viziareb Tqvens grZnobebs”, “me mjera, Tqven marTali xarT”,<br />

“geTanxmebiT”). magram sinamdvileSi aq safrTxe ar arsebobs;<br />

miReba ar niSnavs daTanxmebas. aqtiuri mosmena gadascems Semdeg<br />

cnobas: “me mesmis, Tu ras grZnobT”. es arc daTanxmebaa da arc<br />

uaryofa. msmeneli ar gamoTqvavs araviTar mosazrebas imis<br />

Sesaxeb, grZnobebi sworia, Tu araswori, eTanxmeba is am<br />

grZnobebs, Tu ara. igi ubralod adasturebs (aRiarebs)<br />

grZnobebis arsebobis faqts.


a vqnaT, rodesac mosasmenad ar gvcalia?<br />

rodesac raime mizezis gamo mosmena ar SegiZliaT (magaliTad,<br />

geCqarebaT, an TavSi sul sxva fiqrebi gitrialebT), nu<br />

SeecdebiT moaCvenoT mosaubres, rom usmenT. Tqveni WeSmariti<br />

ganwyobis dafarva gagiWirdebaT, da aqtiur mosmenas ver<br />

SeZlebT. aseT dros yvelaze Wkvianuria moubodiSoT adamians,<br />

auxsnaT, rom amJamad ar SegiZliaT masTan saubari da<br />

SesTavazoT, Tu survili eqneba, mogvianebiT movides TqvenTan.<br />

61


62<br />

Zalian xSirad<br />

Cven erTs<br />

vgulisxmobT,<br />

adamianebs ki<br />

Cveni<br />

naTqvamidan<br />

sruliad sxva<br />

azri gamoaqvT<br />

barierebi<br />

komunikaciaSi<br />

albaT gqoniaT SemTxveva, rodesac cdilobdiT, adamiani<br />

genugeSebinaT, is ki gaginawyendaT? an, sruliad gulwrfelad<br />

apirebdiT megobris daxmarebas, is ki Tqvens rCevebs ar usmenda<br />

da bolos gaRizianda kidec?<br />

komunikacia ucnauri da rTuli ramaa. xSirad, Cven gvgonia, rom<br />

savsebiT gasagebad gamovxatavT imas, rasac vfiqrobT (an, ufro<br />

sworad, vgulisxmobT), magram adamianebs Cveni naTqvamidan sul<br />

sxva azri gamoaqvT.<br />

SegiZliaT, gaixsenoT aseTi magaliTi Tqveni gamocdilebidan?<br />

_<br />

_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />

_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />

_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />

_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />

_________________________________________________________________________________________________________________________________<br />

ratom xdeba ase? amis mizezi komunikaciaSi arsebuli<br />

barierebia, anu is xelis SemSleli faqtorebi, romlebic<br />

sruliad kanonzomieria da amave dros, uamrav sirTules<br />

gviqmnis urTierTobaSi.


modiT davfiqrdeT am sakiTxze da vnaxoT, Tu ra barierebzea<br />

saubari, raTa gaviTvaliswinoT isini da Cveni urTierToba<br />

adamianebTan ufro nayofieri da sasiamovno gavxadoT.<br />

1. miTiTeba, brZaneba, moTxovna<br />

moTxovnas, brZanebebs da miTiTebebis micemas - “Sen unda...”,<br />

“Sen valdebuli xar axlave...” da a.S. SiSis, an aqtiuri<br />

winaaRmdegobis gamowveva SeuZlia. adamians, SesaZloa<br />

jibrSi Cadgomis survilic ki aReZras. aseTi tipis<br />

komunikacia protestis grZnobasa da samagieros gadaxdis<br />

survils badebs.<br />

2. gafrTxileba, Sexseneba, muqara<br />

rodesac adamians eubnebiT, Tu ra moelis mas garkveuli<br />

qcevis, an moqmedebis Seusruleblobis (an Sesrulebis)<br />

SemTxvevaSi - “Tu ar dameTanxmebi, maSin...”, “girCevnia...,<br />

Torem...”, - es masSi SiSsa da morCilebas badebs, rac<br />

sruliadac ar aris jansaRi da efeqturi urTierTobis<br />

sawindari. SesaZloa, adamians “dapirebis” (muqaris)<br />

realobis Semowmebis survili gauCndes; an, SesaZloa, aman<br />

gaRizianeba, aRSfoTeba, protesti gamoiwvios.<br />

3. moralis wakiTxva, damoZRvra, namusze agdeba<br />

“Seni bralia, rom...”, “es ase ar unda geqna”, “Sen unda gezruna<br />

imaze, rom...” – Sedegad, adamians uxerxulobis garda,<br />

danaSaulis grZnobac uCndeba da man, SesaZloa, TavdacviTi<br />

pozicia daikavos da agresiac ki gamoamJRavnos – mas xom,<br />

faqtobrivad, upasuxismgeblobas abraleben.<br />

4. rCevis micema, mza gadawyvetilebis SeTavazeba<br />

“Sens adgilze ici ras gavakeTebdi?”, “modi, scade....?”,<br />

“vici, rac unda gaakeTo!”, “me gaswavli, rogor moiqce...” -<br />

aseTi winadadebebis faruli Sinaarsi gulisxmobs, rom<br />

adamians ar SeuZlia sakuTari problemebis gansazRvra, maTi<br />

mogvarebis gzebis gaanalizeba da swori arCevanis gakeTeba.<br />

bunebrivia, rom uunarobis dabraleba da misi<br />

damoukideblobis aseTi SezRudva adamianSi protestis<br />

grZnobas gamoiwvevs.<br />

5. Wkuis swavleba, “leqciis wakiTxva”, logikuri<br />

argumentebis moSvelieba<br />

es aris adamianze gavlenis moxdenis mcdeloba faqtebis,<br />

kontr-argumentebis, logikis, informaciis, an sakuTari<br />

mosazrebis meSveobiT. “me getyvi raSi cdebi...”, “faqtebi<br />

metyveleben, rom...”, “ki, magram, logikurad rom<br />

vimsjeloT....” - aseTi tipis gamoTqmebis sapasuxod<br />

is Setyobineba,<br />

romlis mizania<br />

ara miiRos<br />

mosaubre, aramed<br />

Secvalos igi,<br />

amuxruWebs da<br />

Trgunavs<br />

problemis<br />

mogvarebis<br />

process<br />

63


64<br />

adamianma, SesaZloa, ubralod “gamorTos” Tavisi<br />

yuradReba da saerTod aRar mogisminoT. aseTi komunikacia<br />

Trgunavs da sakuTari arasrulfasovnebis gancdas aCens.<br />

6. kritika, gansja, SewinaaRmdegeba<br />

adamiani ver grZnobs Tavs komfortulad, rodesac misi<br />

Sefaseba, kritika, an misi saqcielis gansja xdeba. “Sen<br />

absoluturad ver xvdebi...”, “gamousworebeli zarmaci<br />

xar...”, - aseTi gamoTqmebi niSnavs, rom adamiani<br />

arakompetenturi, an sulelia; bevrs ubralod eSinia aseTi<br />

Sefasebebis da amitom gaurbis amgvar komunikacias.<br />

zogierTi morCilad miiRebs kritikas, daeTanxmeba<br />

negatiur Sefasebas da amiT did zians miayenebs sakuTar<br />

TviTSefasebas – “me marTlac cudi var…”; zogierTi ki<br />

piriqiT, gabrazdeba da moindomebs samagieros gadaxdas –<br />

“girCevnia, Sens Tavs mixedo!”<br />

7. Seqeba, daTanxmeba, pirferoba<br />

dadebiTi Sefaseba - “Zalian magari xar!”, “absoluturad<br />

marTali xar am pirovnebis SefasebaSi”, “me vfiqrob, rom am<br />

saqmeSi Seudarebeli xar!” - adamianis mimarT maRali<br />

molodinebis arsebobas gulisxmobs da TiTqos mis Seqeba`<br />

waxalisebas emsaxureba, magram amis nacvlad adamians<br />

SfoTva uCndeba, radgan grZnobs, rom ar Seesabameba<br />

gamoTqmul aRfrTovanebas. garda amisa, aseTi Sefasebebi<br />

xSirad ganixileba, rogorc erTgvari pirferoba,<br />

mfarvelur-familiaruli toni, an pirovnebiT<br />

manipulireba misgan sasurveli qcevis misaRebad.<br />

8. Sercxvena, masxrad agdeba<br />

urTierTobaSi, dasafiqrebelia adamianTan Sexumrebis,<br />

misi masxrad agdebis an Sercxvenis, “iarliyis mikerebis”<br />

mcdeloba. “Se, mtirala...”, “gasagebia, batono<br />

Wkuiskolofo!”, “kai, morCi axla zluquns!” – aseTi<br />

mimarTva atyobinebs adamians, rom is sruliad usargebloa,<br />

ignorirebulia, da ar imsaxurebs elementarul<br />

pativiscemas. ra Tqma unda, aseTi komunikacia<br />

damangrevelia adamianis TviT-SefasebisaTvis; is masSi<br />

imedgacruebas, da Sesabamisad sapasuxo agresias, sityvier<br />

samagieros iwvevs.<br />

9. interpretireba, analizi, diagnozis dasma<br />

Tu urTierTobisas Cven vuxsniT adamianas mis motivebs,<br />

vuanalizebT qcevas an saubars, vatyobinebT, rom “Seni<br />

problema sruliad naTelia”, “Seni susti mxare imaSia,<br />

rom...”, “Sen ubralod gadaiRale..”, “Sen amas sinamdvileSi


verasodes gaakeTeb...” - aseTi komunikacia unayofoa,<br />

gamawbilebeli da SesaZloa zogjer muqaris matarebelic<br />

ki iyos. pirovneba, faqtiurad, blokirebulia; igi grZnobs,<br />

rom mis mimarT interesi mcirea, radgan is ukve<br />

“gaSifrulia”, misi grZnobebi gaSiSvlebulia da is sruliad<br />

daucvelia sxvebis winaSe. adamians uCndeba survili<br />

ramenairad Sewyvitos “rentgeniT gaSuqebis” procesi da<br />

gaeqces amgvar komunikacias.<br />

10. darwmuneba, simpaTiisa da mxardaWeris gamoxatva,<br />

danugeSeba<br />

mcdeloba gamoukeTo adamians ganwyobileba, esaubro misi<br />

emociebisagan daclis mizniT zogjer sruldeba misi<br />

grZnobebis siZlieris uaryofiT. “nu dardob”, “cotaxanSi<br />

ukeT iqnebi”, “kai, gamxiaruldi, ra!”, “saqme arc ise<br />

cudadaa...”, “nu azviadeb…” - amiT adamians uCndeba gancda,<br />

rom misi sruliad ar esmiT. SesaZloa aseTi urTierTobiT<br />

masSi mtruli ganwyoba gamoiwvioT (“SenTvis advilia amis<br />

Tqma!”).<br />

11. kiTxvebis dasma, dakiTxva<br />

zogjer imis nacvlad, rom yuri dagvigdos, mosaubre<br />

cdilobs Cvengan damatebiTi informaciis mopovebas,<br />

TiTqos da Cveni problemis mogvarebis mizniT. is arkvevs<br />

mizezebs, motivebs, eZieba situaciis detalebSi: “ratom...”,<br />

“vin....”, “Sen ra gaakeTe...”, “mere ra moxda…rogor...”.<br />

rogorc wesi, adamianebi gaurbian aseT kiTxvebs,<br />

amjobineben, rom moityuon, damalon faqtebi da a.S., radgan<br />

eSiniaT, rom damatebiTi informaciis miwodebas<br />

damatebiTi kiTxvebi, kritika, an Sefaseba moyveba. garda<br />

amisa, adamiani xSirad ubralod ibneva amden kiTxvebSi,<br />

veRar xvdeba, Tu saiTken miyavs saubari mosaubres da<br />

Sedegad SiSi da SfoTva eufleba.<br />

12. yuradRebis gadatana, problemis Semsubuqeba<br />

aris situaciebi, rodesac vcdilobT, adamiani problemas<br />

movaSoroT, yuradReba sxva rameze gadavataninoT. “modi<br />

ra, ufro sasiamovno rameebze visaubroT...”, “qveyana amiT<br />

ar daingreva..”, “vis ar mosvlia.. “ - msgavsi replikebiT<br />

Tqven albaT alalad cdilobT SeumsubuqoT adamians<br />

mdgomareoba, sTavazobT mas Tavi aaridos sirTuleebs da<br />

martivad Sexedos viTarebas, magram man SesaZloa aRiqvas<br />

es yvelaferi, rogorc misi problemis ukugdeba,<br />

ugulebelyofa da sirTuleebis dros sakuTar TavSi<br />

Caiketos.<br />

65


66<br />

“Tqven” da<br />

“me” -<br />

Setyobinebebi<br />

albaT SeniSneT, rom wina TavSi aRwerili yvela komunikaciuri<br />

barieri Seicavs an gulisxmobs erT naTlad gamoxatul<br />

komponents: “Tqven” (“Sen”).<br />

Tavi daanebe (Sen) amgvar saqciels!<br />

es (Tqven) ar unda gaakeToT!<br />

es (Tqven) ukeT unda gcodnodaT!<br />

es (Tqven) ase unda gaakeToT..<br />

ratom ar ginda (Sen), rom erTxel mainc ...<br />

(Tqven) araTavaziani xarT!<br />

(Sen) amas imitom akeTeb, rom ...<br />

ratom akeTebT (Tqven) amas?<br />

me minda (Tqven) giTxraT, Tu ra unda gaakeToT (Tqven)…<br />

adamianTan aseT mimarTvas “Tqven” – Setyobineba ewodeba.<br />

“Tqven”-Setyobineba xifaTis qveS ayenebs urTierTobas, rasac<br />

Tavisi mizezebi aqvs:<br />

· Setyobineba JRers, rogorc dadanaSauleba da Sesabamisad,<br />

iwvevs adamianSi danaSaulis gancdas;<br />

· is aRiqmeba adamianis mier, rogorc misi gakicxva, kritika,<br />

uaryofa;<br />

· adamians eqmneba STabeWdileba, rom mas Wkuas aswavlian;<br />

sjian an cdiloben misi Tavmoyvareobis Selaxvas;


yovelive amis gamo adamians reaqciuli qcevis – SurisZiebis<br />

survili uCndeba; xolo pozitiuri cvlilebis nacvlad masSi<br />

Sinagani protestis da winaaRmdegobis grZnoba Rvivdeba.<br />

“Tqven” – SetyobinebiT Zalian rTulia miaRwio sasurvel<br />

Sedegs da Seacvlevino adamians romelime qceva. saamisod<br />

minimum sami mizezi arsebobs:<br />

1. adamianebs ar moswonT Wkuis swavleba da miTiTeba,<br />

Tu ra unda gaakeTon, da ra – ara. aseT dros adamiani<br />

jiutdeba da ewinaaRmdegeba nebismier, Tundac misTvis<br />

sasikeTo cvlilebas. adamianis bunebidan gamomdinare, mas<br />

yovelTvis urCevnia sakuTari nebiT Secvalos esa Tu is qceva.<br />

“Tqven” – Setyobineba ki mis gadawyvetilebasa da arCevans win<br />

uswrebs da sakuTari nebis ganxorcielebis saSualebas<br />

uzRudavs. magaliTad, warmoidgineT, rom eubnebiT adamians:<br />

“Tqvens mier daweril werilSi bevri Secdomaa. Tavidan unda<br />

daweroT”. am Setyobinebis pirveli nawilis Sedegad adamiani,<br />

SesaZloa, Tavadac mixvda, rom werili Tavidanaa dasaweri,<br />

magram Setyobinebis meore nawiliT mas, faqtiurad, waerTva<br />

amis sakuTari surviliT gakeTebis da Tqveni simpaTiis<br />

damsaxurebis Sansi.<br />

2. amgvar SetyobinebaSi dominirebs adresatisaken<br />

mimarTuli braldeba. “Tqven” - Setyobineba gulisxmobs: “es<br />

Seni bralia”, “Sen xar uvargisi”, “Sen es ukeT unda gcodnoda”,<br />

“Sen xar qarafSuta”. braldebas ki, rogorc wesi, uaryofiTi<br />

emociebi, sapasuxo reaqcia mosdevs. saerTod, adamianebi<br />

naklebad fiqroben imaze, Tu ramdenad misaRebia, an miuRebeli<br />

maTi qceva sxvisTvis. umetes SemTxvevaSi maT sakuTari<br />

moTxovnilebis dakmayofilebis survili amoZravebs da ara<br />

raime boroti zraxva (magaliTad, rom sxvebs SeuSalon xelis<br />

maTi moTxovnilebebis dakmayofilebaSi). ase rom, rodesac<br />

adamians “Tqven” - Setyobinebas” ugzavniT, mas sinamdvileSi<br />

esmis: “Sen cudi xar, radgan Seni sakuTari moTxovnilebis<br />

dakmayofilebaze zrunav”. TavisTavad cxadia, rom amgvari<br />

SeniSvna misTvis sruliad gaugebaria.<br />

3. da bolos, “Tqven” - Setyobineba araa qmediTi, radgan<br />

ver gadascems meore adamians Sesatyvis informacias.<br />

gavixsenoT wina TavebSi ganxiluli komunikaciis procesis<br />

modeli. gadamcemma unda gadasces mimRebs kodirebuli<br />

informacia, xolo mimRebma unda moaxdinos am informaciis<br />

dekodireba. rodesac meore adamianis qceva TqvenTvis<br />

adamianebma<br />

xSirad ar<br />

ician imis<br />

Sesaxeb, rom<br />

maTi qceva<br />

SesaZloa<br />

miuRebeli<br />

iyos<br />

sxvisTvis<br />

67


68<br />

``me``-Setyobineba<br />

gulisxmobs: ``me<br />

adamiani var da<br />

iseve, rogorc<br />

yvela adamians,<br />

maqvs problemebi<br />

da grZnobebi``<br />

miuRebelia, es pirvel rigSi Tqveni problemaa; es Tqven xarT<br />

SeSfoTebuli, gabrazebuli, nawyeni, imedgacruebuli,<br />

SeSinebuli da sxva. Sesabamisad, Setyobinebis dawyeba sityviT<br />

“Tqven” gaugebaricaa.<br />

davuSvaT, megobarma droulad ar dagibrunaT Tqvengan<br />

naTxovari saxelmZRvanelo. aman wyobidan gamogiyvanaT,<br />

radganac saswrafod dagWirdaT es wigni da uamravi dro<br />

dakargeT mis mopovebaze. am situaciaSi swori kodi iqneboda:<br />

“Zalian vnerviulob, rodesac saxelmZRvanelos uqonlobis<br />

gamo gakveTilebis momzadebaze amdeni dro mekargeba “.<br />

aRsaniSnavia, rom Setyobineba “me-s” Seicavs da ara “Tqven-s”<br />

da amas urTierTobaSi didi mniSvneloba aqvs. yovelTvis,<br />

rodesac adamianTan urTierTobaSi problema SegeqmnebaT,<br />

umjobesia mas “me” – Setyobinebis kodi gaugzavnoT,<br />

magaliTad: “imedgacruebuli var, rodesac piroba ar<br />

sruldeba”, “ver vitan, rodesac sityvas mawyvetineben”,<br />

“vRelav, rodesac dro ikargeba” da sxv.<br />

“Tqven” - Setyobineba sxvebs exeba da arafers ambobs imis<br />

grZnobebze, visac realurad aqvs problema. aseT dros, faqtiurad,<br />

pasuxismgeblobis sxvaze gadatana, gadabraleba xdeba.<br />

“me” - Setyobineba garSemo myof adamianebTan Ria, gulwrfeli<br />

(patiosani) da pirdapiri urTierTobis damyarebas niSnavs.<br />

swored amaSia “me” - Setyobinebis Zala. igi gulisxmobs, rom “me<br />

adamiani var da iseve, rogorc yvela adamians maqvs problemebi<br />

da grZnobebi”. garkveulwilad, “me” - Setyobineba Txovnaa<br />

daxmarebis Sesaxeb da am TxovniT swored im pirovnebas<br />

mimarTavT, visTanac es problema uSualodaa dakavSirebuli.<br />

yvelasaTvis cnobilia, Tu ra Znelia ar miiRo mxedvelobaSi<br />

amgvari momarTva.<br />

„me” - Setyobinebis Semadgeneli<br />

elementebi<br />

albaT gqoniaT SemTxveva, rodesac adamians uTqvavs Tu ras<br />

ganicdis da meti araferi daumatebia. magaliTad:<br />

“Senze gabrazebuli var”<br />

“imedgacruebuli var”


“Zalian Sewuxebuli var”<br />

“nawyeni var”<br />

amgvari cnobebi gvabnevs, gvaocebs da pirveli reaqcia<br />

SekiTxvis dasmaa – “ki magram, ratom xar gabrazebuli<br />

(imedgacruebuli, Sewuxebuli an nawyeni)?” an - “ra Cavidine?”.<br />

sakmarisi ar aris, mxolod is vuTxraT adamians, Tu ras<br />

vgrZnobT (gansakuTrebiT dapirispirebis dros). es aris “me<br />

Setyobinebis” mxolod erTi komponenti. srulfasovani “me<br />

Setyobineba” ki sami komponentisgan Sedeba:<br />

(1) Tqveni grZnobebi<br />

(2) qceva (faqti), romelic miuRebelia TqvenTvis<br />

(3) am qcevis konkretuli da TvalsaCino gavlena Tqvenze<br />

(Sedegebi).<br />

imisaTvis, rom adamianma zustad gaigos, ra iwvevs Tqvens<br />

uaryofiT grZnobebs, mas gasagebad unda SeatyobinoT im qcevis<br />

an faqtis Sesaxeb, romlis miRebac Tqven ar SegiZliaT.<br />

aucilebelia, rom grZnobebi naTlad da gulwrfelad<br />

gamoxatoT, arc moakloT da arc daamatoT simZafre. da bolos,<br />

SegiZliaT mesame elementic daamatoT – qcevis Tu faqtis<br />

konkretuli gavlena Tqvenze (an misi Sedegebi). amiT Tqven<br />

arwmunebT adamians, rom Tqveni emociebi safuZvels moklebuli<br />

ar aris da misi qceva Tqvens cxovrebaze konkretul da<br />

xelSesaxeb uaryofiT zemoqmedebas axdens.<br />

amgvarad, “me-Setyobineba” Semdegi formulis saxiT SeiZleba<br />

gamovxatoT:<br />

“me”-Setyobineba = qceva + grZnoba + gavlena<br />

amasTan Tanmimdevrobas mniSvneloba ara aqvs.<br />

Tavidan, rodesac am formulis gamoyenebas ecdebiT, SesaZloa<br />

cota uxerxulad da pedantad igrZnoT Tavi, magram TandaTan<br />

Tqveni Setyobinebebi sul ufro bunebrivi gaxdeba.<br />

ra xdeba, rodesac “me” - Setyobinebas<br />

agzavniT?<br />

Tqven gsurT, rom “me Setyobinebis” gamoyenebiT sxva adamians<br />

misi qceva SeacvlevinoT, magram unda gaxsovdeT, rom amgvari<br />

``me`` -<br />

Setyobineba<br />

aris Txovna<br />

daxmarebis<br />

Sesaxeb da<br />

swored amaSia<br />

misi Zala<br />

69


70<br />

adamianTa<br />

umetesoba<br />

dadebiTad<br />

reagirebs<br />

gulwrfel<br />

Txovnaze da<br />

ara<br />

pretenziebze,<br />

muqaraze, mza<br />

gadawyvetilebebze,<br />

an Wkuis<br />

darigebebze<br />

Setyobineba cvlilebis procesis mxolod pirveli (da Zalian<br />

mniSvnelovani) nabijia, romelic Semdgomi urTierTobis<br />

xasiaTsa da mis efeqturobas ganapirobebs.<br />

vis aqvs problema?<br />

nu daiviwyebT, rom problema gaqvT Tqven da ara im adamians,<br />

romlis qcevis Secvlac gadawyviteT. mas araviTari problema<br />

ara aqvs, igi ubralod sakuTari moTxovnilebebis<br />

dakmayofilebisaTvis zrunavs, rasac konkretuli qceviT<br />

axorcielebs. amis gamo Tqven ver usayvedurebT adamians.<br />

Tumca, sruli ufleba gaqvT “gabrazdeT” imis gamo, rom<br />

problema SegeqmnaT da Tqveni emocia “me Setyobinebis”<br />

saSualebiT, sayveduris gareSe gamoxatoT.<br />

bolo sityva Tqvenze ar aris<br />

Tqveni nebaa da pasuxismgeblobac, rom sakuTari problemisa<br />

da emociis Sesaxeb meore adamians SeatyobinoT, magram<br />

gadawyvetileba misi qcevis Secvlis Taobaze am ukanasknelis<br />

misaRebia; aq pasuxismgebloba ukve masze gadadis. “me”-<br />

Setyobineba arafers eubneba adamians imis Taobaze, Tu ra an<br />

rogor unda Secvalos; is ufro daxmarebis Txovnaa, vidre<br />

raimes moTxovna da swored amaSia misi Zala. adamianTa<br />

umetesoba dadebiTad reagirebs gulwrfel Txovnaze da ara<br />

pretenziebze, muqaraze, mza gadawyvetilebaze, an Wkuis<br />

darigebaze.


ogor<br />

gamovxatoT<br />

grZnobebi ise,<br />

rom adamianebs<br />

ar vawyeninoT<br />

ar isaubroT zogadad. rodesac Tqvens gancdas aRwerT,<br />

SeecadeT rac SeiZleba konkretuli iyoT. Tu ori sityviT<br />

ityviT, rom Tqven cud xasiaTze xarT – es Zalian zogadi da<br />

bundovani iqneba. ras niSnavs “cud xasiaTze”?. gaRizianebuli?<br />

ganrisxebuli? SeSinebuli? mowyenili? ganawyenebuli?<br />

martosuli? aRelvebuli? am sityvebis gagebis uamravi<br />

varianti arsebobs.<br />

daakonkreteT Tqveni grZnobebis xarisxi. amiT Tqven<br />

gaugebrobis albaTobas SeamcirebT. magaliTad, xSirad vambobT<br />

xolme - “Zalian gavbrazdi!” viRacisTvis, es SeiZleba ukidures<br />

ganrisxebas niSnavdes, maSin rodesac avtori sinamdvileSi<br />

gaRizianebas gulisxmobs.<br />

Tu Tqven “gaorebuli” grZnoba gaqvT adamianis mimarT,<br />

gamoxateT TiToeuli maTgani da auxseniT adamians, Tu<br />

ratom aRmocenda is TqvenSi. magaliTad: “Sens<br />

moqmedebasTan dakavSirebiT gaorebuli grZnoba miCndeba.<br />

erTis mxriv, mixaria da Zalian madlobeli var Seni, radgan<br />

damexmare, magram meores mxriv, ar momewona Seni komentari Cems<br />

naTqvamTan dakavSirebiT. aman gamaRiziana.”<br />

71


72<br />

``me`` -<br />

Setyobinebebi<br />

dagexmarebaT<br />

gamoxatoT<br />

grZnobebi<br />

pirovnebis<br />

mimarT, mis<br />

TviT-Sefasebaze<br />

Tavdasxmis<br />

gareSe<br />

me – Setyobinebebi dagexmarebaT:<br />

· gamoxatoT grZnobebi pirovnebis mimarT, mis TviT-<br />

Sefasebaze Tavdasxmis gareSe;<br />

· rodesac viRacis qceva ar mogwonT, daupirispirdeT mas<br />

Seuracxyofis gareSe;<br />

· zustad ganumartoT Tqveni gancda (grZnoba) rogorc sxvas,<br />

aseve sakuTar Tavsac;<br />

· ar gaazviadoT sakuTari grZnobebi da amiT ar gazardoT<br />

problemis realuri masStabi;<br />

· gamoxatoT rTuli grZnobebi ise, rom adamians Seumcirdes<br />

Tavdacvis survili da moematos mosmenis survili.<br />

“me” – Setyobinebis xerxis pirvelad gamoyenebisas sakuTari<br />

saubari tlanqi da gaumarTavi mogeCvenebaT. magram gaxsovdeT,<br />

rom varjiSis da regularuli gamoyenebis Sedegad “me” –<br />

Setyobineba CvevaSi gadava da misi meSveobiT grZnobebis<br />

gamoxatva Zalian gagiadvildebaT.<br />

“me” – Setyobinebis ramdenime magaliTi:<br />

v rodesac Sen samuSao dros piradi saqmeebis mosagvareblad<br />

iyeneb da Cems mier mocemul saswrafo samuSaos ar asruleb,<br />

Zalian vnerviulob. Cemi survilia, jer samuSao daasrulo<br />

da Semdeg mixedo pirad saqmeebs.<br />

v veRar vaxerxeb koncentrirebas saqmeze, rodesac usasrulod<br />

modixar da raRaceebs mekiTxebi. es ar momwons da Zalian gTxov,<br />

Tu saswrafo araferia, nu mawyvetineb azrs muSaobis dros.<br />

v Zalian mirTuldeba sisufTavis SenarCuneba, rodesac yvela<br />

Seni nivTi mobneulia oTaxSi. mere mTeli dRe dalagebaSi<br />

var, saSinlad viRlebi da cud xasiaTze vdgebi. kargi<br />

iqneboda, Tu sakuTar tansacmels mouvlidi da Sens Semdeg<br />

darCenil nagavs sanagveSi gadayridi.<br />

v Zalian mawuxebs, rom Seni gauTavebeli romanebi xels giSlis<br />

swavlaSi. minda, rom ukeT mpasuxobde gakveTilebze, radgan<br />

Sen es namdvilad SegiZlia.<br />

“gadarTvis” mniSvneloba<br />

zogjer, adamianisTvis raRacis Secvla usiamovnod ganicdeba,<br />

amitomac, “me Setyobinebaze” SeiZleba SiSiT, braziT, bodiSebiT<br />

an jiutobiT reagirebdes.


ganvixiloT ori magaliTi:<br />

maiko da Tea erTad amzadebdnen gakveTilebs. maT saqmis<br />

gaadvileba undodaT da maTematikis davaleba gadainawiles.<br />

maiko: “Zalian gavbrazdi, rodesac Sens mier Sesrulebul<br />

maTematikis davalebaSi Secdomebi aRmovaCine. Sengan<br />

gadaumowmeblad mqonda gadawerili da uxerxul<br />

mdgomareobaSi Cavvardi maswavlebelTan”.<br />

Tea: “Sen ise geCqareboda diskoTekaze, rom veRar SevZeli Cemi<br />

gamoTvlebis gadamowmeba!”.<br />

am situaciaSi, “me” - Setyobinebis sapasuxod braldeba modis.<br />

amgvari SewinaaRmdegebis pirobebSi “me” – Setyobinebis<br />

gamoyenebas azri aRar aqvs. amitom, umjobesia rac SeiZleba<br />

swrafad gadaverToT aqtiur mosmenaze:<br />

maiko: “ese igi, drois simciris gamo ver SeZeli davalebis<br />

gadamowmeba?”<br />

mosaubris rolidan msmenelis rolSi amgvar gadasvlas<br />

“gadarTva” ewodeba. gadarTva, anu kidev erTi xerxis<br />

gamoyeneba urTierTobaSi, pozitiuri muxtis SenarCunebasa da<br />

am urTierTobis warmatebul ganviTarebaSi dagexmarebaT.<br />

“gadarTvis” xerxis gamoyenebis Sedegad:<br />

1.adamiani rwmundeba, rom Tqven gaigeT da aRiareT misi<br />

pozicia, misi grZnobebi, mosazrebebi (gageba da aRiareba<br />

ar niSnavs daTanxmebas). Sedegad, isic ganewyoba da mzad<br />

iqneba gaigos da aRiaros Tqveni pozicia da grZnobebis<br />

(man me momismina, modi axla me movusmen mas).<br />

2.mosaubris emociuri reaqcia neldeba - SeSfoTeba,<br />

uxerxuloba, brazi qreba. am fonze gacilebiT ufro<br />

advilia, rogorc misi qcevis Secvla, aseve arsebuli<br />

problemis erToblivi mogvareba (me man momismina da<br />

gamigo, igi namdvili megobaria, Cven erTad<br />

gamovasworebT am SemTxvevas).<br />

3.amgvari urTierToba cvlilebebs Tavad CvenSic da Cvens<br />

damokidebulebaSi iwvevs. Tu adre sxvisi qceva<br />

miuRebeli iyo, axla igi SesaZloa, savsebiT misaRebi<br />

gaxdes. (axla gasagebia, Tu ratom gagepara Secdomebi -<br />

Sen ubralod ver moaswari Sesrulebuli davalebis<br />

gadamowmeba!).<br />

nu gamoxatavT<br />

pirovnebis<br />

mimarT<br />

uaryofiT<br />

grZnobebs da<br />

nu gansjiT<br />

mas<br />

73


74<br />

asertiuloba<br />

erT-erTi<br />

strategiaa,<br />

romelsac<br />

menejerebi<br />

TavianTi<br />

gavlenis<br />

gazrdis mizniT<br />

iyeneben<br />

asertiuloba<br />

asertiuloba – urTierTobisa da konfliqtis marTvis erTerTi<br />

umniSvnelovanesi unar-Cvevaa. sam sxvadasxva qveyanaSi<br />

Catarebulma kvlevebma cxadyo, rom asertiuloba erT-erTi<br />

dominanturi strategiaa, romelsac menejerebi sxva<br />

strategiebTan erTad (rogorebicaa keTilganwyobili da<br />

gonieri damokidebuleba, koaliciebis Seqmna, avtoritetis<br />

moSvelieba, sanqciebi da vaWroba), TavianTi gavlenis gazrdis<br />

mizniT iyeneben.<br />

sanam asertiuli qcevis daxasiaTebaze gadavalT, modiT<br />

mokled aRvweroT qcevis danarCeni sami tipi – pasiuri,<br />

agresiuli da pasiur-agresiuli – romlebsac adamiani<br />

konfliqtur situaciebSi axorcielebs.<br />

1. pasiuri qceva sakuTari Tavis (miznebis, interesebis)<br />

ugulvebelyofas, upativcemlobas emyareba. pasiuri qcevis<br />

ganxorcielebisas ar vzrunavT sakuTar uflebebze. adamiani<br />

ar gamoxatavs Tavis survilebsa da grZnobebs.<br />

2. pasiur-agresiuli qceva – emyareba rogorc sakuTari,<br />

aseve sxvaTa interesebis mimarT upativcemlobas. aseTi qcevis<br />

dros irRveva, rogorc sakuTari, aseve sxva adamianis uflebebi.<br />

pasiur-agreciuli qceva gamoixateba sxvaTa dadanaSaulebaSi,<br />

boikotSi, zogjer reaqciis uqonlobaSi, araadeqvatur<br />

sityvier gamosvlebSi.


3. agresiuli qceva – koncentrirebulia sakuTari<br />

interesebisa da moTxovnilebebis dakmayofilebaze. igi sxva<br />

adamianis (misi miznebis, interesebis) ugulvebelyofas,<br />

upativcemlobas emyareba; aseTi qceva arRvevs sxva adamianis<br />

uflebebs. xSirad es damsjeli qcevaa. molaparakebebis<br />

magidasTan aseTi qceva sxvadasxva tipis moTxovnebSi<br />

gamoixateba.<br />

qcevis am sami tipisgan gansxvavebiT, asertiuli qceva<br />

rogorc sxva adamianebis, aseve sakuTari uflebebis<br />

pativiscemas emyareba. asertiuloba sakuTari survilebis,<br />

wuxilisa da grZnobebis naTeli da mkafio gamoTqma da “me”-<br />

SetyobinebebiT saubaria.<br />

asertiuloba gvexmareba, rom:<br />

· gvqondes kmayofilebis gancda, rogorc sakuTari Tavis,<br />

aseve meore adamianis mimarT;<br />

· agvimaRldes pativiscema rogorc sakuTari Tavis, aseve<br />

meore adamianis mimarT;<br />

· mivaRwioT CvenTvis sasurvel miznebs;<br />

· warmatebulad gadavlaxoT wamoWrili problemebi.<br />

zogjer, adamiani Tavs aridebs asertiulobas, radgan eSinia<br />

rom is uxeS da ugrZnob pirovnebad ar CaTvalon; an, mas<br />

ubralod ar surs sxvebSi ukmayofilebis grZnobis gamowveva.<br />

sinamdvileSi ki piriqiTaa, asertiuloba gamoricxavs uxeSobas,<br />

an vinmesadmi zianis miyenebas; - igi gulwrfelobas da<br />

urTierTobaze zrunvas emsaxureba.<br />

asertiuli qcevis riski<br />

asertiuli qcevis sargebels, garkveuli riskic sdevs Tan:<br />

a) Tqveni asertiuloba, sxvebs SeiZleba ar moewonoT, an<br />

sworad ver gaigon.<br />

magaliTad, megobarma raRac gTxovaT, Tqven ki uariT<br />

gaistumreT. misi reaqcia sxvadasxvagavari SeiZleba iyos:<br />

· esiamovnos, rom imdenad scemT pativs mas da sakuTar<br />

Tavsac, rom gulwrfelad moeqeciT;<br />

asertiuli qceva<br />

emyareba<br />

rogorc sxva<br />

adamianebis,<br />

aseve sakuTari<br />

uflebebis<br />

pativiscemas<br />

75


76<br />

· kmayofili darCes, radgan sxva situaciaSi masac<br />

Tavisuflad SeeZleba uaris Tqma;<br />

· gaukvirdes, radgan Tqvengan uars ar eloda;<br />

· imedgacrueba igrZnos, radgan uxerxul mdgomareobaSi<br />

aRmoCnda;<br />

· gabrazdes, radgan fiqrobs, rom uaris Tqmis ufleba ar<br />

gqondaT;<br />

· guli etkinos, radgan CaTvala, rom aRar afasebT,<br />

rogorc megobars;<br />

· ubralod miiRos es uari, yovelgvari Semdgomi fiqris<br />

gareSe.<br />

magram unda gaxsovdeT, rom yvela adamiani unikaluria da<br />

Tqvens naTqvamsa Tu qcevaze didwilad sakuTari xedvidan an<br />

fsiqologiuri Taviseburebebidan gamomdinare reagirebs. is<br />

negatiuri reaqcia, romelsac Tqveni asertiuli qcevis<br />

sapasuxod miiRebT, sulac ar niSnavs, rom Tqven arasworad<br />

moiqeciT, an cudi adamiani xarT.<br />

b) rodesac sxvis interesebsa da uflebebs iseve icavT,<br />

rogorc sakuTars, SesaZloa TqvenTvis sasurvel mizans<br />

ver miaRwioT.<br />

magaliTad, rodesac mowevis nebarTvas iTxovT da Tanac<br />

agrZnobinebT adamians, rom mas uaris Tqmac SeuZlia, riski<br />

imisa, rom misgan uars miiRebT – sakmaod didia.<br />

g) asertiuli mimarTvis dros, SesaZloa aRmoaCinoT,<br />

rom cdebiT, maSin, roca sxva SemTxvevaSi, Tqvens<br />

simarTleSi iqnebodiT darwmunebuli.<br />

magaliTad, gadawyviteT moiqceT asertiulad da pirdapir<br />

hkiTxeT Tqvens ufross, Tu ras fiqrobs Tqvens namuSevarze.<br />

ufrosma SesaZloa Zalze moulodneli da usiamovno pasuxi<br />

gagceT (magaliTad is, rom Tqven kvalifikacia gakliaT da<br />

amitom dawinaurebis imedi ar unda gqondeT); Tanac, Tqvenive<br />

namuSevris moSveliebiT daamtkicos Tavisi naTqvamis<br />

samarTlianoba.<br />

asertiulis nacvlad agresiuli qceva rom agerCiaT da ar<br />

dainteresebuliyaviT ufrosis komentariT, am mware<br />

simarTles ver gaigebdiT da darwmunebuli iqnebodiT, rom<br />

SesaniSnavaT umklavdebiT Tqvens movaleobebs.


ogorc xedavT, asertiul qcevas Tan axlavs riskis garkveuli<br />

xarisxi, magram misi gazviadebac ar Rirs. adamianebi afaseben<br />

da zogjer, gvemadlierebian kidec, rodesac Cveni qceva<br />

gulwrfeli, pirdapiri da asertiulia. gamoxateT pativiscema<br />

maTi uflebebis, grZnobebisa da azrebis mimarT.<br />

77


78<br />

sworad<br />

miwodebuli<br />

ukukavSiri<br />

adamianebs<br />

Semdgomi<br />

srulyofis<br />

motivacias<br />

uqmnis<br />

konstruqciuli<br />

ukukavSiris<br />

unar-Cvevebi<br />

adamians yovelTvis ainteresebs, Tu ra STabeWdilebas tovebs<br />

misi esa Tu is saqcieli sxva adamianebSi. komunikaciis iseT<br />

formas, rodesac erTi adamiani sityvierad gamoxatavs<br />

sakuTar STabeWdilebas meore adamianis konkretuli qcevis<br />

Sesaxeb, ukukavSiri ewodeba.<br />

sxva adamianebis qcevis Sesaxeb konstruqciuli da sasargeblo<br />

ukukavSiris miwodeba ioli saqme araa. ukukavSiri<br />

adamianisaTvis Zalian mniSvnelovania, radgan is xels uwyobs<br />

adamianis iseTi sabaziso moTxovnilebis dakmayofilebas,<br />

rogoric aris sakuTari Tavis srulyofa da ganviTareba.<br />

koreqtulad miwodebuli ukukavSiri TiTqmis yovelTvis<br />

madlierebis grZnobiT miiReba da adamians Semdgomi srulyofis<br />

motivacias uqmnis. magram aqve unda aRvniSnoT, rom arasworad<br />

mowodebuli ukukavSiri, SesaZloa, wyenisa da dapirispirebis<br />

mizezad iqces. ganvixiloT magaliTi:<br />

bavSvma Tavisi oTaxi daalaga da dedas ekiTxeba: “deda, mogwons<br />

rogor davalage?” deda Tvals avlebs oTaxs, moswons<br />

dalagebuli, magram misi yuradReba swored imaze Cerdeba, risi<br />

dawunebac SeiZleba: “logins ufro wesierad undoda<br />

gasworeba!”<br />

moyvanil magaliTSi deda ise iqceva, TiTqos mas gakeTebul<br />

saqmeSi maincdamainc susti wertilis povna da misi gakritikeba<br />

sTxoves. mas, albaT, gulwrfelad sjera, rom azris gamoTqmis


mniSvneloba swored amaSia, xolo is, rom yvelaferi danarCeni<br />

kargadaa gakeTebuli – es xom asec unda iyos, amitom amaze<br />

laparakic aRaraa saWiro.<br />

rogor mivawodoT adamians ukukavSiri ise, rom man amiT<br />

maqsimaluri sargebeli miiRos?<br />

r ukukavSiri unda miewodos adamians maSin, rodesac<br />

igi mas iTxovs. sxva SemTxvevaSi, igi “Tavze moxvevad”<br />

ganicdeba da ufasurdeba (efeqti ar aqvs). kargi variantia<br />

ukukavSiris micema maSin, rodesac adamianma Tavad dasva<br />

SekiTxva da Tqven mogecaT saSualeba, upasuxoT.<br />

r ukukavSiri unda iZleodes imden informacias,<br />

ramdenis gamoyenebac realurad SeuZlia mis mimRebs,<br />

da ara imdens, ramdenis gacemac Cven gvinda. pirovnebis<br />

gadatvirTva ukukavSiriT amcirebs misi efeqturobis<br />

Sanss. rodesac Cven ufro met ukukavSirs vaZlevT, vidre<br />

saWiroa, amiT ufro sakuTar moTxovnilebas<br />

vikmayofilebT, vidre vexmarebiT sxvas.<br />

efeqturi ukukavSiri unda iyos:<br />

r aRweriTi da ara SefasebiTi. pirovnebis Sefaseba da<br />

gansja mis gaRizianebas iwvevs. igi TavdacviT pozicias<br />

ikavebs. Tu adamians etyviT: “Sexvedris ganmavlobaSi<br />

oTxjer Semawyvetine saubari”, da Tu es fraza realobas<br />

Seesabameba, is gacilebiT ukeTesia ukukavSirisTvis, vidre,<br />

magaliTad “saSinlad xmauriani da mousvenari xar”.<br />

aRweriTi msjeloba mxolod aRwers qcevas (“Sen gaakeTe…”),<br />

maSin rodesac SefasebiTi msjeloba iarliyebs akravs (“Sen<br />

xar…”) da ganicdeba, rogorc dadanaSauleba.<br />

r fokusirebuli Tqvens gancdaze da ara pirovnebaze.<br />

“me avReldi da cota gavbrazdi kidec, rodesac Sen meoTxed<br />

Semawyvetine, radgan amis gamo Cemi prezentaciis<br />

SeTanxmebuli ganrigi irRveoda.” efeqturi ukukavSiris am<br />

magaliTSi gamoxatulia misi avtoris grZnobebi da<br />

aRwerilia is obieqturi Sedegebi, rac moyva adamianis<br />

konkretul saqciels.<br />

r konkretuli da ara zogadi. efeqturi ukukavSiris dros<br />

saubaria qcevis specifiur magaliTebze, da ara zogadze.<br />

umjobesia vTqvaT”Sen Sexvedris ganmavlobaSi oTxjer<br />

ukukavSiri<br />

fokusirebulia<br />

qcevaze da ara<br />

pirovnebaze<br />

79


80<br />

ukukavSiris<br />

mizania<br />

daxmareba da<br />

ara tkivilis<br />

miyeneba<br />

Semawyvetine”, vidre – “Sen yovelTvis awyvetineb adamians”.<br />

rac ufro specifiuri (konkretulia) ukukavSiri, miT<br />

ufro advilia adamanisaTvis mixvdes, Tu ras gulisxmob,<br />

daijeros, rasac ambob, da dagegmos cvlilebis<br />

ganaxorcieleba.<br />

r kontrolirebadi, anu exebodes iseT qcevas, romlis<br />

Secvlac adamians SeuZlia. Tu Cven mas imaze vesaubrebiT<br />

rac mis kontrols ar eqvemdebareba da rasac imTaviTve<br />

naTelia, rom verafers mouxerxebs, pirovneba gawbilebuli<br />

an gulnatkeni rCeba.<br />

r drouli, anu Sesabamisi qcevis Semdeg maleve unda moxdes.<br />

aseT SemTxvevaSi ufro advili gasaxsenebelia rogorc<br />

Tavad qceva, aseve STabeWdileba am qcevis Sesaxeb, romlis<br />

gaziarebac xdeba ukukavSiris dros. mSvenieri ukukavSiri,<br />

magram araSesatyvis dros miwodebuli, usargeblo xdeba da<br />

zogjer zianis momtanic. Tumca, isic sagulisxmoa, rom<br />

ukukavSiris gabrazebul gulze micema sasurveli ar aris.<br />

r dabalansebuli, anu rogorc negatiuri, aseve<br />

pozitiuri komponentis Semcveli. ukukavSiris dros<br />

arsebobs mxolod negatiur terminebSi fiqris tendencia.<br />

ara da, rodesac adamiani xedavs, rom misi qcevis pozitiuri<br />

mxareebi danaxulia da dafasebuli, igi negatiur<br />

ukukavSirsac ufro seriozulad da meti mondomebiT iRebs.<br />

dabalansebuli ukukavSiris miwodebisas idealuria<br />

garkveuli balansirebuli Tanmimdevrobis monaxva.<br />

umjobesia, pozitiuri ukukavSiriT daiwyoT, Semdeg<br />

gadainacvloT negatiurze da kvlav pozitiuriT<br />

daasruloT. dabalansebuli ukukavSiris miRebis Sedegad<br />

adamiani igebs ara mxolod imas, Tu ra unda Secvalos (radgan<br />

ver akeTebs ise, rogorc saWiroa), aramed imasac, Tu ra unda<br />

datovos ucvlelad (radgan gansakuTrebiT kargad<br />

gamosdis).<br />

naTqvamia: “karg mTqmels – kargi gamgone undao”. imisaTvis,<br />

rom ukukavSirma miaRwios mizans, da namdvilad dadebiTi<br />

efeqti moaxdinos mis mimRebze, am ukanasknelmac unda<br />

gaiTvaliswinos zogierTi mniSvnelovani momenti:<br />

r dainteresdes da daadginos, Tu ra STabeWdileba<br />

moaxdina misma qmedebam. adamianebi yovelTvis ver<br />

riskaven, rom giTxran, Tu ra azrisa arian Tqvens saqcielze


(Tu rogor imoqmeda maTze Tqvenma qcevam). amitom, saWiroa<br />

SeekiTxoT maT, raTa miiRoT TqvenTvis Zalze faseuli<br />

informacia. es sulac ar niSnavs, rom Tavi unda moabezroT<br />

yvelas gauTavebeli SekiTxvebiT. saubaria imaze, rom ar<br />

gauSvaT xelidan saintereso da sasargeblo informaciis<br />

miRebis Sansi. dasviT kiTxva, romelic am informaciis<br />

mopovebaSi dagexmarebaT.<br />

r mousminos da ar iyos gafantuli, radgan ukukavSiris<br />

efeqturoba mosmenas da gagebas emyareba. ukukavSiris<br />

mosmenisas moaxdineT naTqvamze koncentrireba,<br />

yuradRebiT mousmineT da SeecadeT kargad gaigoT<br />

gamoTqmuli SeniSvnebi (miuxedavad imisa, eTanxmebiT maT,<br />

Tu ara).<br />

r gadaamowmos miRebuli informacia, darwmundes, rom<br />

yvelaferi sworad gaigo. Cveni subieqturi realobebidan<br />

gamomdinare, SesaZloa gansxvavebulad gvesmodes naTqvami.<br />

amgvari Secdomis Tavidan asacileblad gamoiyeneT<br />

aqtiuri mosmena da darwmundiT, rom ukukavSiris mosmenis<br />

Sedegad gaigeT zustad is, rasac gulisxmobda Tqveni<br />

mosaubre.<br />

r ar daiwyos Tavis marTleba - ukukavSiris miRebisas es<br />

gavrcelebuli Secdomaa. sakuTari qcevis axsna,<br />

gamarTleba an dacva mxolod ukuefeqts iZleva. aseT dros<br />

axsna-ganmartebebi sruliad uadgiloa, radgan<br />

ukukavSiris mizani daxmarebaa da ara mizezebis analizi.<br />

umjobesia dasvaT kiTxvebi, sTxovoT mosaubres, rom man<br />

konkretuli magaliTebi moitanos. amgvari SekiTxvebis<br />

dasmisas mniSvnelovania, rom maTSi gamowveva an Tavdacva<br />

ar igrZnobodes. magaliTad, araswori frazaa: “ara mgonia,<br />

rom es ase yofiliyo. konkretuli magaliTi damisaxeleT,<br />

rodis moxda is, razec Tqven saubrobT!” gacilebiT ukeT<br />

JRers: “Zalian damexmarebiT, Tuki raime konkretul<br />

magaliTs damisaxelebT, ase ufro gamiadvildeba gavigo,<br />

Tu ras gulisxmobT Tqvens naTqvamSi”.<br />

ukukavSiri<br />

unda exebodes<br />

iseT qcevas,<br />

romlis Secvlac<br />

adamians SeuZlia<br />

81


araverbaluri<br />

komunikacia<br />

aba, scadeT da ramdenime wuTis ganmavlobaSi dadumdiT. im<br />

SemTxvevaSic ki, rodesac Tqven saerTod ar moZraobT, garSemo<br />

myof adamianebs raRacas mainc atyobinebT – aRSfoTebas,<br />

sixaruls, sijiutes, wyenas an sxva Tqvens damokidebulebasa,<br />

Tu emocias. Cven yovelTvis vatyobinebT irgvliv myof<br />

adamianebs raimes - sityvierad, an usityvod - araverbalurad.<br />

sxeulis ena uZvelesia, radgan misi saSualebiT adamiani jer<br />

kidev maSin urTierTobda, rodesac ar arsebobda metyveleba.<br />

amitomaa, rom Cven is gvesmis da gansakuTrebulad vendobiT.<br />

iqneb, gaixsenoT da CainiSnoT sxeulis enis, TqvenTvis cnobili,<br />

ramodenime signali:<br />

_<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

__________________________________________________________________________________________________________________<br />

ufro xSirad, adamianebi laparakoben imaze, Tu ras fiqroben,<br />

vidre imaze, Tu ras grZnoben. samagierod, is rasac ar<br />

gamoTqvamen (grZnobebi, emociebi) – “saxeze aweriaT”. Tu<br />

kargad davakvirdebiT da sworad gavigebT sxeulis enas, bevr<br />

sainteresos SevityobT sxvaTa grZnobebis Sesaxeb.<br />

zogierTi adamiani, araverbaluri signalebis dafarvas,<br />

sxeulis enis SeniRbvas cdilobs. aseTma “niRabma”, SeiZleba,<br />

Zalian cudi samsaxuri gauwios mis patrons, Seaferxos misTvis<br />

sworad gagebuli<br />

sxeulis ena<br />

sakmao<br />

informacias<br />

gvawvdis<br />

adamianis<br />

grZnobebis<br />

Sesaxeb<br />

83


84<br />

sasurveli urTierTobis ganviTareba da sxva adamianebTan<br />

daaxloveba. zogjer piriqiTac xdeba – adamians uWirs<br />

grZnobebis dafarva, igi ver akontrolebs pozas, Jests, mimikas,<br />

gansakuTrebiT ki im SemTxvevaSi, rodesac emocia moeZaleba.<br />

adamianis sxeulis enis interpretireba aucileblad unda<br />

iTvaliswinebdes misi cxovrebis stils, ojaxs, kulturul<br />

Taviseburebebs da sxva faqtorebs, romlebsac SeuZliaT<br />

sxeulis enaze iqonion gavlena. TiToeul adamians Jestebis<br />

sakuTari SezRuduli repertuari gaaCnia. zogjer, igi<br />

konkretuli grnobebis gamosaxatavad erTsa da igive Jestebs<br />

iyenebs. SesaZloa, Jestebi garkveul kombinacias qmnides, da<br />

Sesabamisad, erTi calke aRebuli Jesti bevrs arafers<br />

niSnavdes. aseve, igive Jesti sxva JestebTan kombinaciaSi,<br />

SesaZloa, ukve sakmaod naTlad adasturebdes garkveul<br />

grZnobas, an ganwyobas.<br />

rogor gamoixateba sxeulis eniT zogierTi<br />

grZnoba?<br />

gulaxdiloba, ndoba<br />

Þ xelebi gaSlili, xelisgulebiT zemoTken<br />

Þ pijakis gaxda, Rilebis Sexsna (kacebSi)<br />

Þ Tvalis gasworeba<br />

Þ Rimili, mosaubrisken gadaxra<br />

Þ xelebi saxes ar faravs<br />

Þ adamiani gamarTulia, fexebi odnav daSorebulia, mxrebi<br />

gaSlili<br />

Þ taSis dakvra xelisgulebiT<br />

TanamSromloba, mzaoba<br />

Þ dgomis dros xelebi TeZoze, fexebi gaSlilad, Tavi odnav<br />

daxrili<br />

Þ fexebi gadajvaredinebuli ar aris<br />

Þ pirovneba meorisaken iwevs<br />

Þ Sexsnili pijaki (kacebSi)<br />

Þ Tvalebis moWutva, an xamxami<br />

Þ gaSlili xelebi da xelisgulebi zemoT<br />

Þ misalmeba xelis CamorTmeviT<br />

Þ Rimili<br />

Þ Tvalebis kontaqti<br />

Þ xelebis “fSvneta” raime sasiamovnos molodinSi


Þ xelis mitana gulmkerdTan kacebSi loialobas aRniSnavs<br />

(qalebSi es Tavdacvis niSania)<br />

Þ Sexeba, xelze Sexeba darwmunebis mizniT<br />

indiferentuloba, mobezreba<br />

Þ fexi skamis saxelurzea gadakidebuli<br />

Þ kakuni (riTmuli)<br />

Þ gadajvaredinebuli fexebi<br />

Þ erTi fexis rxeva (qalebSi)<br />

Þ gasasvlelisken gaxedva, sxeulis Sebruneba<br />

Þ gaunZrevlad jdoma da Tvalis gaStereba<br />

Þ mTqnareba<br />

Þ xeliT saxis daWera da quTuToebis daSveba<br />

Þ skamze qanaoba<br />

interesi<br />

Þ rodenis “moazrovnis” poza (xeli loyasTan)<br />

Þ Tvalebis xamxami, an moWutva<br />

Þ nikapis sresa<br />

Þ zeda tuCze xeliT Sexeba<br />

Þ win (pozitiuri interesi), an ukan (negatiuri interesi)<br />

gadaxra<br />

Þ Tavis daxra da yuris “moSvera”<br />

Þ fanqris, an saTvalis yuris kbilebiT wvaleba<br />

Þ aweuli warbebi<br />

Þ tuCebis galokva<br />

Þ cxviris SeWmuxvna<br />

Þ Tavis mofxana<br />

Þ TmebSi xelebis Cargva<br />

meryeoba<br />

Þ xeli afarebuli cxvirze<br />

Þ daxuWuli Tvalebi<br />

Þ aweuli warbebi<br />

Þ SeWmuxnuli Subli<br />

Þ moRuSva<br />

Þ Tvalebis sresva<br />

Þ bolTis cema, xelebi gadatanili zurgs ukan<br />

eWvi da gulCaTxrobiloba<br />

Þ mosaubrisgan ukan gaweva (meti distanciis dakaveba)<br />

Þ xelebis mkerdze dawyoba (jvaredinad)<br />

Þ cxviris fxana<br />

Þ Tvalis arideba<br />

85


86<br />

Þ xelebis pirze afareba<br />

Þ moRuSva<br />

Þ gverdze yureba, an malulad yureba<br />

Þ iatakis daTvaliereba<br />

Þ tuCebis dasveleba<br />

Þ Caxveleba<br />

Þ nerwyvis xSiri ylapva<br />

SfoTva<br />

Þ frCxilebis “kvneta”<br />

Þ TiTebis moZraoba<br />

Þ xvneSa<br />

Þ xelebis dagrexva<br />

Þ swrafi da nervuli moZraobebi<br />

Þ Caxveleba<br />

Þ mZime sunTqva<br />

Þ xmis daZabva<br />

Þ Tvalebis swrafi moZraoba<br />

Þ raimes ReWva<br />

Þ TiTebis gadajvaredineba<br />

gawbileba da risxva<br />

Þ muStebis Sekvra<br />

Þ xelebis Semodeba TeZoebze<br />

Þ fexebis bakuni<br />

Þ skamis kideze jdoma (reagirebisTvis mzaoba)<br />

Þ win waweuli nikapi<br />

Þ fexsacmlis wveris iatakze mirtyma<br />

Þ tuCebi mokumuli, ybebis kunTebi daZabuli<br />

Þ kisris ukana nawilis mosresva<br />

Þ xelebi jibeebSi<br />

Þ sigaretis amoReba, ganskuTrebiT misi TiTebiT sresa da<br />

triali<br />

Þ saxeze feris cvalebadoba<br />

Þ mtruli gamoxedva<br />

TviTkontroli, Sinagani konfliqti<br />

Þ xeli Cavlebuli meore xelis majaze, an mklavze<br />

Þ xelebi gadatanili zurgs ukan da TiTebi gadajaWvuli<br />

Þ mWidrod SeerTebuli muxlebi<br />

Þ skamis saxelurebze moWideba<br />

Þ pirze afarebuli xeli (SiSis, an gaocebis niSnad)<br />

Þ TmebSi TiTebis gatareba<br />

Þ cremlebis damalva xvelebiT, an cxviris moxocviT


dominireba<br />

Þ sakuTari Tavis “amaRleba” (dgoma, rodesac sxvebi sxedan)<br />

Þ jgufSi yofnisas gansxvavebuli pozis miReba<br />

(gansakuTrebiT xelebi Tavs ukan)<br />

Þ xelebi, gadatanili skamis ukan<br />

Þ skamze moxerxebulad jdoma<br />

Þ gaSlili xelebiT dgoma<br />

Þ xmamaRali saubari<br />

Þ xmadabali, magram uaRresad mkafio saubari<br />

araverbaluri ileTebi komunikaciis<br />

gasaumjobeseblad<br />

n saubrisas komfortulad moewyeT. arc Zalian axlos yofnaa<br />

saWiro mosaubresTan da arc zedmetad Sors. daZabuloba<br />

moixseniT da yuradReba moikribeT.<br />

n imisaTvis, rom mosaubre Tqvendami keTilad ganawyoT, odnav<br />

win gadaixareT. nu moixrebiT mxrebSi da nu gaSeSdebiT<br />

umoZraod.<br />

n SeecadeT, rom mosaubresTan vizualuri kontaqti<br />

SeinarCunoT, magram nu miaSterdebiT mas. aseve nurc<br />

gverdebze yurebas daiwyebT.<br />

n sanam Tqveni partniori saubrobs, SeecadeT araverbaluri<br />

Setyobineba miawodoT mas – sakmarisia ubralod Tavi<br />

dauqnioT Tanxmobis niSnad.<br />

n ecadeT, rom Jestebi, saubarTan SedarebiT, wina planze ar<br />

gamodiodes.<br />

n Tqveni saubris siCqare saSualo, an saSualoze odnav ufro<br />

neli unda iyos. Tqvens saubarSi mouTmenloba, an<br />

daurwmunebloba ar unda JRerdes. gaakontroleT Tqveni<br />

xmis toni. nu isaubrebT civad da xistad. metyveleba<br />

garkveuli unda iyos – arc Zalian xmamaRali, arc Zalian<br />

xmadabali.<br />

n gaiRimeT, rodesac es saWiroa, moiqeciT bunebrivad.<br />

saubris dros SeinarCuneT sifxizle. Tvalebis daxuWva, an<br />

mTqnareba komunikacias aferxebs.<br />

Jestebi ar<br />

unda<br />

gamodiodes<br />

wina planze<br />

saubarTan<br />

SedarebiT<br />

87


88<br />

efeqturi<br />

komunikacia<br />

myardeba maSin,<br />

rodesac<br />

mimRebi zustad<br />

ise igebs<br />

Setyobinebas,<br />

rogorc es<br />

Setyobinebis<br />

gamgzavnma<br />

ganizraxa<br />

efeqturi<br />

mosmena<br />

RmerTma admians ori yuri da erTi piri imitom misca,<br />

rom mosmena orjer ufro rTulia, vidre laparaki.<br />

ucnobi avtori<br />

Cveni survilebis, grZnobebis, azrebisa da Sexedulebebis<br />

garkveviT da efeqturad gamoxatva komunikaciis procesis<br />

mxolod erTi naxevaria. meore naxevari, sxvaTa naambobis<br />

mosmenasa da gagebas moicavs.<br />

Cven ukve visaubreT am wignis wina furclebze, rom rodesac<br />

adamiani urTierTobis procesSi erTveba, igi Tavisi<br />

SetyobinebisTvis Sesabamis (da misi azriT yvelaze efeqtur)<br />

kods irCevs. Setyobinebis gasagzavni kodi SeiZleba sityvieri<br />

(verbaluri) iyos, an - usityvo (araverbaluri). rodesac meore<br />

adamiani kodirebul Setyobinebas miiRebs, is mis dekodirebas<br />

(interpretirebas) iwyebs, raTa misi mniSvneloba gaigos.<br />

or adamians Soris efeqturi komunikacia maSin myardeba,<br />

rodesac mimRebi zustad iseve igebs Setyobinebas (zustad iseve<br />

akeTebs Setyobinebis dekodirebas, anu interpretacias),<br />

rogorc es Setyobinebis gamgzavnma ganizraxa.


ogor SeuZlia mosaubres komunikaciis<br />

procesis garTuleba?<br />

komunikaciis procesi rTuldeba, rodesac mosaubre:<br />

§ Zalze dabali xmiT saubrobs;<br />

§ bevr umniSvnelo detalze, an erTbaSad ramdenime sakiTxze<br />

laparakobs;<br />

§ laparakisas ibneva, azrs kargavs, naTqvams da zogadad<br />

saubris daniSnulebas iviwyebs;<br />

§ iyenebs saubris Temis araSesatyvis araverbalur<br />

elementebs (magaliTad iRimeba maSin, rodesac<br />

sinamdvileSi nawyeni, an ganrisxebulia);<br />

§ zedmet yuradRebas aqcevs imas, Tu rogor usmenT da<br />

rogor reagirebT mis naTqvamze;<br />

§ informaciis gadmosacemad Zalian Tavisebur,<br />

aratradiciul meTodebs iyenebs<br />

rogor SeuZlia msmenels komunikaciis<br />

procesis garTuleba?<br />

komunikaciis procesi rTuldeba, rodesac msmeneli:<br />

§ garTulia, an dakavebulia Tavisi saqmiT da ar usmens<br />

mosaubres;<br />

§ imdenadaa dainteresebuli saubriT, rom sabolood<br />

mosaubres uwevs misi mosmena;<br />

§ ismens mxolod im mizniT, rom mosaubris naTqvami rogorme<br />

gaabaTilos;<br />

§ axdens mosaubris Sefasebas da gansjas<br />

§ ar iTxovs ganmartebebs, maSinac ki, rodesac grZnobs, rom<br />

naTqvams ver igebs<br />

mosmenis sami ZiriTadi saxeoba<br />

1. konfrontaciuli mosmena<br />

iwyeba maSin, rodesac Cven sakuTari Tvalsazrisis warmoCena<br />

ufro gvainteresebs, vidre sxvisi Sexedulebis gageba. aseT<br />

SemTxvevaSi, Cven an mxolod imisaTvis vusmenT, rom daviWiroT<br />

xelsayreli momenti da iniciativa Cvens xelSi CavigdoT, an<br />

efeqturi<br />

mosmena igivea,<br />

rac sinamdvilis<br />

sxva adamianis<br />

TvalebiT<br />

danaxva<br />

89


90<br />

nu reagirebT<br />

mxolod da<br />

mxolod<br />

sityvebis<br />

mniSvnelobaze;<br />

eZebeT maT<br />

miRma grZnobebi,<br />

survili, an<br />

ganzraxva<br />

imisTvis, rom mosaubris naTqvamSi Secdomebi, susti wertilebi<br />

vipovoT da masze ieriSi mivitanoT. sxva sityvebiT rom vTqvaT,<br />

konfrontaciuli mosmenis dros yuradRebiani msmenelis rols<br />

vTamaSobT, sinamdvileSi ki SetevisaTvis mosaxerxebel moments<br />

velodebiT da mosaubris dasamarcxebel argumentebs<br />

viazrebT.<br />

2. pasiuri, anu yuradRebiani mosmena<br />

am dros gulwrfelad gvainteresebs mosaubris azrebi da<br />

Sexedulebebi da vcdilobT movusminoT da gavigoT, Tu ras<br />

ambobs. wynarad (pasiurad) da yuradRebiT vismenT mis naTqvams.<br />

am dros vTvliT (vvaraudobT), rom yvelaferi sworad<br />

movismineT da gavigeT da raRa Tqma unda, azradac ar mogvdis<br />

mosmenili informaciis sisworis gadamowmeba.<br />

3. aqtiuri, an arekvliTi mosmena<br />

mosmenis yvelaze mniSvnelovani da sasargeblo tipi aqtiuri<br />

mosmenaa. aqtiuri mosmenisas Cven gulwrfelad gvsurs gavigoT,<br />

Tu ras fiqrobs, grZnobs, an ra unda im adamians, romelic<br />

gvesaubreba. magram manam, sanam mas sapasuxo SetyobinebiT<br />

gamovexmaurebodeT, vcdilobT gadavamowmoT, sworad gavigeT<br />

Tu ara misi naTqvami. amisaTvis, vaxdenT misi naTqvamis<br />

perefrazirebas, anu Cveni sityvebiT vimeorebT mis naTqvams<br />

ise, rogorc gavigeT. faqtiurad Cven vaxdenT Setyobinebis<br />

erTgvar “arekvlas” da mosaubrisaTvis “dabrunebas”, misi<br />

sisworis Semowmebis mizniT. swored es procesi, anu ukukavSiri<br />

aris is, rac aqtiur mosmenas sxva tipis mosmenisagan<br />

ganasxvavebs da efeqturs xdis mas.<br />

arsebobs realuri gansxvaveba sityvebis mosmenasa da maTSi<br />

kodirebuli Setyobinebis gagebas Soris. rodesac efeqturad<br />

vusmenT, vigebT imas, Tu ras grZnobs, an fiqrobs adamiani. es<br />

igivea, rac sinamdvilis misi TvalebiT danaxva. Cveni sakuTari<br />

Tvalsazrisi, SesaZloa, gansxvavebuli iyos misi azrisgan da<br />

Cven ar veTanxmebodeT am adamians, magram mosmenisas saWiroa,<br />

rom swored misi xedvis gageba SegveZlos. efeqturi<br />

mosmenisaTvis, komunikaciis procesSi aqtiuri Cabmaa<br />

aucilebeli da ara mxolod pasiuri mosmena.<br />

Cveulebriv, Cveni sapasuxo reagireba imazea damokidebuli, Tu<br />

rogor gavigeT esa Tu is Setyobineba. gaugebroba swored maSin<br />

xdeba, rodesac misi arsebobis Sesaxeb arc ki vvaraudobT xolme.<br />

aqtiuri mosmena, imis saSualebas gvaZlevs, rom Seqmnili<br />

gaugebroba dauyovnebliv iyos amocnobili da garkveuli.


aqtiur mosmenis ramdenime dadebiTi momenti:<br />

§ zogjer, adamians mxolod is sWirdeba, rom vinmem mousminos<br />

da aRiaros misi azri da Sexeduleba. mogvianebiT, igi<br />

SesaZloa, alternatiuli mosazrebis gaziarebaze, an<br />

sakuTari poziciis Serbilebazec dagvTanxmdes;<br />

§ adamians uadvildeba meore adamianis mosmena da misi<br />

poziciis gaTvaliswineba, Tuki icis, rom meore adamianic<br />

igives akeTebs (anu usmens da iTvaliswinebs mis pozicias);<br />

§ aqtiuri mosmena, adamianebs im sferoebis povnaSi exmareba,<br />

romelSic isini advilad Tanxmdebian. amis Semdeg,<br />

uTanxmoebac ufro mcire Cans da Semdgomi muSaobac<br />

advildeba;<br />

§ didi mniSvneloba aqvs mosaubris Sexedulebis zust wvdomas.<br />

es masac daanaxebs sakuTari poziciis sust mxareebsa da<br />

Secdomebs;<br />

§ analogiurad, Tu Cven kargad gvesmis meore adamianis<br />

Tvalsazrisi, ufro advilad vipoviT sakuTari poziciis<br />

sust mxareebsa da Secdomebs.<br />

rCevebi efeqturi mosmenisaTvis<br />

efeqturi mosmenisTvis mniSvnelovania, movaxdinoT mosmenili<br />

Setyobinebis perefrazireba, anu sakuTari sityvebiT gameoreba.<br />

sityva-sityviT (TuTiyuSiviT) gameoreba gamaRizianebelia,<br />

magram zogjer, gansakuTrebiT ki situaciaSi, sadac sizuste<br />

Zalian mniSvnelovania, esec dagvWirdeba.<br />

imis mixedviT, Tu ra mizani aqvs yovel konkretul<br />

urTierTobas, da ras CaTvliT ama Tu im SemTxvevaSi saWirod,<br />

SegiZliaT moisminoT da mosaubres pasuxad “daubrunoT” mis<br />

mier gadmocemuli:<br />

§ faqtebis CamonaTvali<br />

§ azrebi da rwmenebi<br />

§ grZnobebi da emociebi<br />

§ survilebi, moTxovnilebebi, an motivacia<br />

§ imedebi da molodinebi<br />

nu moaxdenT reagirebas mxolod da mxolod sityvebis<br />

mniSvnelobaze, eZebeT maT miRma grZnobebi, survili an<br />

ganzraxva.<br />

nu gansjiT sxva<br />

adamians. pativi<br />

eciT mis<br />

grZnobebsa da<br />

rwmenebs Tqveni<br />

sakuTari<br />

grZnobebis<br />

gaufasurebis<br />

gareSe<br />

91


92<br />

aqtiuri mosmena<br />

dagexmarebaT<br />

gabrazebul, an<br />

ganawyenebul<br />

adamianTan<br />

saubrisas<br />

Tu xvdebiT, rom araferi gesmiT - uTxariT mosaubres amis<br />

Sesaxeb da sTxoveT sxva sityvebiT gaimeoros Setyobineba, an<br />

gadaamowmeT Tqveni savaraudo STabeWdileba mosmenilis<br />

Tqveneuli variantis SeTavazebiT. gverwmuneT, rom Tu Tqven<br />

arasworad gaigeT raime, mosaubre namdvilad Seecdeba<br />

gaugebrobis gamosworebas.<br />

aqtiuri mosmena, Zalian efeqturia sapasuxo reagirebisas im<br />

SemTxvevaSi, rodesac meore adamiani gabrazebuli an nawyenia<br />

da Tqvens mimarT sakuTari grZnobebis gamoxatvas cdilobs<br />

(TqvenTvis ki masTan urTierToba mniSvnelovania).<br />

mosmenisas gamoiyeneT vizualuri kontaqti da mosmenis<br />

aRmniSvneli Jestebi. nu daiwyebT saaTze yurebas, an oTaxSi<br />

myofi sxva adamianebis da maTi moqmedebebis dakvirvebas.<br />

SexedeT mosaubres, gadaixareT misken da saWiroebis<br />

SemTxvevaSi Tanxmobis niSnad Tavi dauqnieT. SeecadeT ar<br />

gamoxatoT mis mimaerT kritikuloba.<br />

moerideT sxva adamianis gansjas. miiReT adamiani iseTi,<br />

rogoric is aris. pativi eciT mis grZnobebsa da rwmenas, Tqveni<br />

sakuTari grZnobebis gaufasurebis, an poziciis daTmobis<br />

gareSe. amasTan gaxsovdeT, rom sulac ar aris aucilebeli, mis<br />

Tvalsazriss eTanxmebodeT.


xarT Tu ara<br />

aqtiuri<br />

msmeneli?<br />

aqtiuri mosmena gacilebiT metia, vidre ubralod yuris<br />

dagdeba. aqtiuri msmeneli komunikaciis yvela signals aqcevs<br />

yuradRebas (verbalursa da araverbalurs). igi usmens sityvebs,<br />

xmis JReradobas, akvirdeba mosaubris mimikasa da Jestebs.<br />

xarT Tu ara aqtiuri msmeneli, rodesac Tqvens megobrebs,<br />

mSoblebs, nacnobebs esaubrebiT? gTavazobT SeamowmoT<br />

sakuTari Tavi martivi testis meSveobiT.<br />

yuradRebiT waikiTxeT qvemoT motanili msjelobebi da<br />

SeafaseT sakuTari Tavi imis mixedviT, Tu ramdenad gaqvT esa<br />

Tu is unari an Cveva. Tu aRweril unars regularulad iyenebT<br />

yoveldRiur cxovrebaSi, mis gaswvriv 2 qula CawereT. Tu am<br />

unars drodadro mimarTavT - 1 qula. xolo Tu iSviaTad, an<br />

saerTod ar mimarTavT - 0 qula. Tu gsurT, rom Sedegi sando<br />

iyos, kiTxvari gulaxdilad unda SeavsoT. saqmis<br />

gasaadvileblad, warmoidgineT, rom Tavad esaubrebiT vinmes.<br />

magaliTad, TqvenTan movida megobari da gTxovaT, rom misi<br />

ambavi moisminoT . . .<br />

93


94<br />

&YHYHEL TXOHEL<br />

VDQDP VHULR]XO VDNL7[]H VDXEDUV GDYLZ\HEGH<br />

kPRVDP]DGHEHOl -HVWV PLYPDU7DY PDJDOL7DG Y[XUDY ZLJQV<br />

GD JYHUG]H YGHE<br />

7X Y[HGDY URP VDXEDUL [DQJU=OLYL LTQHED &HPV PRVDXEUHV<br />

DXFLOHEODG Y7DYD]RE &DLV DQ \DYDV<br />

PRVDXEUHV7DQ D[ORV YMGHEL GD SLUGDSLU YX\XUHE<br />

PRVDXEULV JU=QREHELV XNH7 JDVDJHEDG PLVL [PLV<br />

-5HUDGRELV FYOLOHEDV YDNYLUGHEL<br />

\XUDG5HEL7 YX\XUHE PRVDXEUHV GD YFGLORE &HPL P]HUD<br />

FLYL JXOJULOL DU L\RV<br />

YFGLORE DU JDPRY7TYD VDNX7DUL D]UL VDXEULV<br />

GDVUXOHEDPGH GD DU PRYD[GLQR PRVDXEULV PLHU PR\ROLOL<br />

IDTWHELV 6HIDVHED<br />

7X PRVDXEUH UDLPH PQL6YQHORYDQL PRPHQWLV [DVJDVPDV<br />

FGLOREV -HVWHELV JDPR\HQHEL7 YD&YHQHE PDV URP PHVPLV<br />

PLVL<br />

DU YUHDJLUHE V[YDGDV[YD [HOLV6HP6OHO IDTWRUHE]H<br />

URJRULFDD VDWHOHIRQR ]DUL [PDXUL IDQMUHEV JDUH7 GD<br />

V[YD<br />

VDXEULV 7HPLV PLX[HGDYDG \RYHO7YLV YLQDU&XQHE P6YLG<br />

GDX=DEDY SR]DV<br />

]RJMHU PRVDXEULV \YHOD]H PQL6YQHORYDQ PRVD]UHEHEV<br />

VDNX7DUL VLW\YHEL7 YLPHRUHE<br />

YVYDP 6HNL7[YHEV UD7D NDUJDG JDYHUNYH IDTWHE6L GD<br />

PRVDXEULV JU=QREHE6L<br />

YFGLORE DU JDPRY[DWR &HPL JD5L]LDQHED URGHVDF<br />

PRVDXEUH JDPDU7XODG YHU ODSDUDNREV DQ UDWRP5DF<br />

DIHU[HEV VDXEDUV<br />

PRVDXEUHV GUR GD GUR VD[HOL7 PLYPDU7DY<br />

U7XOL VDXEULV GURV PRVDXEUHV GURGDGUR 7HPLGDQ<br />

JDGD[YHYLV VD6XDOHEDV YD=OHY<br />

YFGLORE DU JDPRPU&HV HPRFLLV QL6QHEL PRVDXEULV [PD6L<br />

&HPL PDQHUHEL 6HHVDW\YLVHED PRVDXEULV PDQHUHEV GD DYVHEV<br />

PD7


YFGLORE JDYX=OR FGXQHEDV GD ZLQDGDGHEHEL PRVDXEULV<br />

QDFYODG DU GDYDVUXOR DQ GUR]H DGUH DU JDPRYLWDQR<br />

GDVNYQHEL<br />

YVDXEURE QHOD GD P6YLGL WRQL7<br />

7DYV YDULGHE [HOLV6HP6OHO -HVWHEV PDJDOL7DG VDD7]H<br />

GD[HGYD DQ JYHUG]H JDGDGHEXOL ZLJQLVDNHQ JD[HGYD<br />

PDGOLHUHEDV JDPRY[DWDY URGHVDF DGDPLDQL 7DYLV<br />

JU=QREHEV PL]LDUHEV<br />

URGHVDF PRVDXEUH UDLPH 6HNL7[YDV PLVYDPV PH PDV PDUWLY<br />

SLUGDSLU SDVX[HEV YFHP \RYHOJYDUL 6HIDVHELV JDUH6H<br />

DU PH6LQLD Y7TYD kDU YLFLl URGHVDF GDQDPGYLOHEL7 YHU<br />

YSDVX[RE<br />

SHULRGXODG PRVDXEUHV7DQ LPLV JDGDPRZPHEDV YD[GHQ 7X<br />

UDPGHQDG VZRUDG JDYLJH PLVL QD7TYDPL<br />

YH[PDUHEL PRVDXEUHV UD7D PDQ VDXEDUL &YHQL HU7REOLYL<br />

GDVNYQHELV DQ GDNYLUYHEHELV 6HMDPHEL7 GDDVUXORV<br />

MDPXUL TXOD<br />

SeajameT qulebi? Tu Tqveni jamuri qula 38-s aRemateba -<br />

gilocavT. Tqven kargi mosaubre brZandebiT da aqtiur<br />

mosmenas sakmaod efeqturad iyenebT.<br />

Tu saerTo qula 28-sa da 37-s Sorisaa, Tqven namdvilad iciT<br />

aqtiuri mosmenis xerxebi da maTi gamoyenebac SegiZliaT.<br />

Tumca, am mniSvnelovani komunikaciuri unarebis damatebiTi<br />

praqtika ar gawyendaT.<br />

Tu Tqveni qulebis jami 28-ze naklebia, ar aReldeT. Tqven<br />

yovelTvis SegiZliaT efeqturi komunikaciis Cvevebis<br />

gavarjiSeba (aqtiuri mosmenis unaris CaTvliT).<br />

testi Sedgenilia riCard ensmanis originalur<br />

meTodikaze dayrdnobiT.<br />

95


96<br />

gavagrZeloT saubari efeqtur mosmenaze. amjerad gvinda<br />

SevaCeroT Tqveni yuradReba imaze, Tu rogor SeiZleba am<br />

uaRresad mniSvnelovani unar-Cvevis daufleba da<br />

gaumjobeseba. sanam mosmenis unar-Cvevis gavarjiSebas<br />

daviwyebdeT, saWiroa gaverkveT, Tu ra ZiriTadi komponentebi<br />

Sedis efeqtur mosmenaSi.<br />

efeqturi mosmenis komponentebia:<br />

1.parafrazireba<br />

2.Ria SekiTxvebi<br />

3.grZnobebis asaxva<br />

mosmenis<br />

unaris<br />

gaumjobeseba<br />

1. parafrazireba<br />

parafrazireba - msmenelis mier mosaubris naTqvamis sakuTari<br />

sityvebiT gameorebas niSnavs. magaliTad, mosaubre ambobs: “ra<br />

sisulele gaakeTa anam, im samsaxuridan rom wamovida!” xolo<br />

msmeneli pasuxobs: “Sen ambob, rom mas is samuSao adgili ar unda<br />

daetovebina?” parafrazirebis dros msmeneli cdilobs<br />

gaarkvios, Tu ras gulisxmobda Tavis naTqvamSi mosaubre.<br />

parafrazireba aris sxva pirovnebis naTqvamis gameoreba<br />

sakuTari sityvebiT.<br />

magaliTi:<br />

mosaubre: “saSinlad daviRale erTi da igive raRacis<br />

gameorebiT!”<br />

msmeneli: “Sen Tvli, rom am sakiTxs ar sWirdeba amdeni<br />

ganxilva?”


2. Ria SekiTxvebi<br />

Ria SekiTxvebiT, Cven SegviZlia mosaubre sapasuxod<br />

wavaxalisoT da Tan mokle (“diax”, an “ara”) pasuxebis miRebas<br />

avaridoT Tavi, romlebic, Cveulebriv, daxuruli SekiTxvis<br />

dasmis SemTxvevaSi miiReba .<br />

Ria SekiTxvaze pasuxi sakiTxis Rrmad gaazrebas moiTxovs.<br />

daxuruli SekiTxvis dros es ase ar xdeba. daxurul SekiTxvas<br />

SeuZlia daaCqaros pasuxi maSinac ki, rodesac adamiani mzad ar<br />

aris amisaTvis, radgan “diax” an “ara” pasuxi ar saWiroebs did<br />

gansjasa da fiqrs. Ria SekiTxvis dros ki adamians gaazrebisken,<br />

analizisken vubiZgebT. magaliTad, mosaubre ambobs: “me ar<br />

momwons Cemi samsaxuri”. msmenels SeuZlia dausvas mas Ria<br />

SekiTxva: “ra ar mogwons Sens samsaxurSi”?, an “momiyevi, ras<br />

grZnob da ras fiqrob Sens samsaxurze?”<br />

Ria SekiTxva – es aris SekiTxva, romelic exmareba<br />

adamians gaerkves mosaubris grZnobebSi.<br />

magaliTi:<br />

mosaubre:” me ar momewona es warmodgena!”<br />

msmeneli: “SegiZlia momiyve, ra ar mogewona masSi?”<br />

3. grZnobebis asaxva<br />

grZnobebis asaxva aris msmenelis mier im emociis, an im grZnobis<br />

sityvieri gamoxatva, romelsac, misi azriT, ganicdis mosaubre<br />

raime konkretuli movlenis mimarT. magaliTad, mosaubre<br />

ambobs: “yelSi maqvs amosuli dilidan saRamomde muSaoba!”,<br />

xolo msmeneli pasuxobs: “Tqven ganicdiT, rom xSirad giwevT<br />

samuSao dRis dasrulebis Semdeg darCena da muSaobis<br />

gagrZeleba.”<br />

grZnobis asaxva aqtiuri mosmenis yvelaze rTuli ileTia,<br />

radgan am dros Tqven cdilobT moisminoT da gaigoT ara<br />

mxolod naTqvamis Sinaarsi, aramed is grZnobac, romelic Tan<br />

axlavs am naTqvams. grZnobis asaxvis dros Tqven sarkesaviT<br />

unda ausaxoT mosaubres is emocia, romelic amoikiTxeT mis<br />

naTqvamSi. es raRaciT waagavs parafrazirebas, magram aq Tqven<br />

unda gaumeoroT adamianebs ara is, rasac isini amboben, aramed<br />

is, rasac isini grZnoben. imisaTvis, raTa gaigoT adamianis<br />

grZnobebi, yuradReba unda miaqcioT da daakvirdeT sam rames:<br />

mis sityvebs, xmis tons, da sxeulis enas.<br />

grZnobis asaxvis<br />

dros Tqven<br />

sarkesaviT unda<br />

ausaxoT<br />

mosaubres is<br />

emocia, romelic<br />

amoikiTxeT mis<br />

naTqvamSi<br />

97


98<br />

mousmineT imas,<br />

rac iTqmeba da<br />

SeecadeT<br />

mixvdeT imas,<br />

rac uTqmeli<br />

rCeba<br />

grZnobis asaxva aris mosaubris grZnobebis Tqveneuli<br />

aRqma, romelic efuZneba mosaubris sityvebs, xmis tonsa<br />

da Jestebs.<br />

magaliTi:<br />

mosaubre: ver vitan, rodesac malodineben!<br />

msmeneli: xmaze gatyob, rom Zalian brazdebi, rodesac dros<br />

gakargvineben.<br />

rogor SeiZleba gaviumjobesoT mosmenis<br />

unari?<br />

r mousmineT yuradRebiT da gulmodgined ise, rom<br />

SegeZloT naTqvamSi kargad garkveva. gulmodgine<br />

mosmenas sakmao Zalisxmeva sWirdeba, radgan unda<br />

moaxerxoT CawvdeT rogorc verbalur, aseve<br />

araverbalur Setyobinebas.<br />

r mosmenisaTvis mzad unda iyoT rogorc fsiqologiurad,<br />

aseve fizikuradac. ecadeT mosmenis dros Tavidan<br />

gandevnoT sxva azrebi. yuradRebiT mosmenas ver<br />

SeZlebT, Tu sakuTari pasuxebis winaswar mofiqrebas<br />

SeecdebiT.<br />

r mosmena Zalze rTulia, rodesac umetes wilad Tqven<br />

saubrobT! nu ilaparakebT Zalian bevrs.<br />

r mousmineT empaTiurad (STagrZnobiT) - SexedeT<br />

situacias mosaubris TvalebiT.<br />

r nu SeawyvetinebT mosaubres.<br />

r mniSvnelovania, ar ayveT stereotipebs – adamianebs<br />

araferi “miaweroT” da ar ivaraudoT winaswar, Tu ra<br />

aris mosalodneli maTgan. amiT mosmenis<br />

tendenciurobas airidebT Tavidan.<br />

r mousmineT imas, rac iTqmeba da SeecadeT mixvdeT imas,<br />

rac uTqmeli rCeba.<br />

r mosaubres saxeSi uyureT, odnav gadaixareT misken, da<br />

daamyareT masTan mxedvelobiTi kontaqti.


a uSlis xels efeqtur mosmenas?<br />

adamiani ar usmens efeqturad, Tu igi mosaubres:<br />

§ gansjis<br />

§ awyvetinebs SekiTxvebiT<br />

§ aZlevs Sefasebas<br />

§ aZlevs gafrTxilebas<br />

§ aanalizebs<br />

§ adanaSaulebs<br />

§ ukiTxavs morals<br />

§ emuqreba<br />

§ dascinis<br />

§ arwmunebs<br />

§ avlens simpaTias<br />

§ moiTxovs<br />

§ akeTebs interpretacias<br />

§ Wkuas aswavlis<br />

§ aZlevs mza gadawyvetilebebs<br />

§ tuqsavs<br />

§ aqebs<br />

§ aZlevs rCevebs<br />

§ akritikebs<br />

§ “ukiTxavs leqcias”<br />

§ awebebs “iarliyebs”<br />

ratom unda gaviumjobesoT mosmenis<br />

unari?<br />

mosmenis unari unda gaviumjobesoT, raTa:<br />

§ SevamsubuqoT mosaubris Zlieri gancdebi<br />

§ viswavloT sxvisi da sakuTari grZnobebis aRiareba<br />

§ vagrZnobinoT adamians, rom masze vzrunavT<br />

§ davanaxoT, rom vzrunavT urTierTobaze Cvens Soris<br />

§ davexmaroT adamians mosmenaSi<br />

§ gavzardoT ndoba Cvendami<br />

§ vagrZnobinoT adamians, rom igi mniSvnelovania da<br />

aRiarebuli<br />

§ davrwmundeT, rom oriveni erTsa da imave “talRaze varT<br />

awyobili”<br />

99


100<br />

praqtikuli savarjiSo<br />

waikiTxeT qvemoT mocemuli frazebi. upasuxeT TiToeuls an<br />

parafrazirebiT, an Ria SekiTxviT, an grZnobebis asaxviT.<br />

1.Zalian gadaRlili var samuSaoTi, amitom Sens proeqts jer<br />

ver movkideb xels.<br />

2.madlobis erTi sityvac ki aravis wamoscdenia!<br />

3. dabneuli var. mgoni, am saqmes verasdros movrCebi. xom ver<br />

damexmarebodi?<br />

4.sul patara rom viyavi, arasodes vicodi, risi molodini<br />

mqonoda mamaCemisgan. erT dRes igi bednieri da udardeli<br />

iyo, meore dRes ki - ukmayofilo da braziani.<br />

5.yovelTvis viriviT vmuSaob, rom gundis miznebs mivaRwio.<br />

pirdapir daujerebelia, rom sxvebi ase ar iqcevian.<br />

6.ratom veravin igebs CemSi ra xdeba? yvelanairad vcdilob<br />

gavagebino xalxs Cemi grZnobebi, magram araferi gamomdis,<br />

isini mainc gamudmebiT mekamaTebian da mebrZvian.<br />

7.mirCevnia movkvde, vidre Cemi grZnobebi gavamxilo vinmesTan.<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_


8.Cems cxovrebaze mxolod me vageb pasuxs. Cems saqmeebSi nu<br />

Caerevi da arc me Caverevi SensaSi.<br />

9.ratom unda momsvloda es maincdamainc me? ra gavakeTe<br />

araworad? ratom gamimeta ase RmerTma?<br />

10.am jgufSi Zalian uxerxulad vgrZnob Tavs. Zalian<br />

Sekrulebi arian erTmaneTTan! meSinia, rom arasodes<br />

mimiReben TavianT rigebSi Cemi vinaobis da Cemi azrebis gamo.<br />

11.meSinia grZnobebis gamomJRavneba. mgonia, rom Tu erTi mainc<br />

gamovuSvi, mere veRar gavCerdebi da SeiZleba zRvramde<br />

mivide.<br />

12.dedaCemi da mamaCemi Cems umcros Zmaze zrunviT ise arian<br />

dakavebulni, rom maTTan misvla meSinia. ara da, Cems<br />

problemebze minda vuambo. Cemi problemebi ki Cemi Zmis<br />

problemebTan SedarebiT umniSvnelo Cans.<br />

13.imdenad uniWo, uvici da maxinji var, rom veravis<br />

Sevuyvardebi.<br />

14.ar jobda, ar davbadebuliyavi? Cems ojaxs aseTi problemebi<br />

ar eqneboda, deda da mama bednierebi iqnebodnen da ar<br />

gaSordebodnen erTmaneTs!<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

_<br />

101


102<br />

15.minda didi madloba gadagixadoT dResasawaulisTvis,<br />

romelic dabadebis dReze momiwyveT. yvelani Zalian kargebi<br />

da SesaniSnavebi xarT da uzomod miyvarxarT.<br />

mosmenis savarjiSo – roluri TamaSi<br />

Tqven da Tqvens megobars SegiZliaT erTad ivarjiSoT efeqtur<br />

mosmenaSi. ai rogor unda gaakeToT es:<br />

am savarjiSos dros rig-rigobiT xarT xan msmenelis rolSi, xan<br />

mosaubris (anu Tu erT-erTi laparakobs, meore – usmens;<br />

Semdeg rolebi icvleba). mosaubre, qvemoT mocemuli Temebidan<br />

erT-erTs xuTi wuTis ganmavlobaSi anviTarebs. msmeneli ki<br />

efeqturi mosmenis xerxebs iyenebs, cdilobs mosaubres<br />

Sesabamisi “pasuxebi gasces”.<br />

xuTwuTiani saubris dasrulebis Semdeg, mosaubrem ori wuTis<br />

ganmavlobaSi unda uTxras msmenels, Tu rogor (ramdenad<br />

efeqturad) iyenebda is efeqturi mosmenis ileTebs (anu,<br />

faqtiurad, unda miawodos msmenels ukukavSiri).<br />

amis Semdeg, SecvaleT rolebi da gaagrZeleT varjiSi manam,<br />

sanam yvela mocemul Temas ar amowuravT.<br />

Temebi aqtiuri mosmenis gasavarjiSeblad<br />

ras vgrZnob da vfiqrob:<br />

§ Cemi dRevandeli cxovrebis Sesaxeb<br />

§ Cemi ojaxis da warmoSobis Sesaxeb<br />

§ yvela im dadebiTi movlenis Sesaxeb, rac ki odesme<br />

gadamxdenia<br />

§ Cemi momavlis Sesaxeb<br />

§ Cemi amJamindeli piradi problemebis Sesaxeb<br />

§ problemebTan gamklavebis Taobaze<br />

§ sxva adamianebis grZnobebisa da sazrunavis gaziarebis<br />

Sesaxeb<br />

§ imaze, Tu rogor vaCveno axloblebs, rom namdvilad miyvars<br />

isini…da a. S.<br />

_<br />

_<br />

_


103


naxatis avtori - manuSak kaloiani<br />

axalcixis #3 sajaro skola


yvela mxare<br />

imarjvebs!<br />

3o molaparakebebi da konfliqtebis mogvareba<br />

o molaparakebebis mimdinareoba: ramdenime martivi wesi<br />

o gunduri molaparakebebi: strategia da taqtika<br />

o rogor gavzardoT Cveni Sansebi molaparakebis dros<br />

o mediacia: molaparakebebi mesame mxaris daxmarebiT<br />

105


106<br />

yovelTvis,<br />

rodesac<br />

adamianebi<br />

uziareben<br />

erTmaneTs<br />

azrebs<br />

TavianTi<br />

urTierTobis<br />

Secvlis mizniT,<br />

saqme gvaqvs<br />

molaparakebebTan<br />

molaparakebebi<br />

da konfliqtebis<br />

mogvareba<br />

yovelTvis, rodesac adamianebi uziareben erTmaneTs azrebs<br />

TavianTi urTierTobebis Secvlis mizniT; yovelTvis, rodesac<br />

isini msjeloben SeTanxmebis misaRwevad, saqme gvaqvs<br />

molaparakebebTan.<br />

TiTqmis yoveldRe vxvdebiT situaciebSi, sadac<br />

molaparakebebis warmoeba gviwevs; es SeiZleba iyos samsaxurSi,<br />

saxlSi, dasvenebisas. Tu dafiqrdebiT, dagveTanxmebiT, rom<br />

Tqveni urTierTobebis didi nawilic swored rom molaparakebas<br />

warmoadgens – magaliTad, rodesac mSoblebs uTanxmdebiT<br />

diskoTekaze wasvlis Taobaze; an rodesac megobrebTan daobT<br />

filmis an momRerlis Sesaxeb; an rodesac bazarSi raimes<br />

yidulobT da gamyidvels evaWrebiT.<br />

martivad rom vTqvaT, molaparakebebis situacia<br />

aRmocendeba, rodesac ori adamianis interesebi an<br />

survilebi ver Tavsdeba erTmaneTTan, da rodesac orive<br />

maTgans konfliqtis gaRvivebas gadawyvetilebebis<br />

Zieba urCevnia.<br />

Zalian cota Tu moinaxeba iseTi adamiani, romelsac moswons<br />

konfliqtur situaciaSi yofna - iqneba es konfliqti<br />

mSoblebTan, megobrebTan, TanamSromlebTan, Tu ucnobebTan.<br />

gansakuTrebiT usiamovnoa konfliqti, rodesac masSi Zlieri


emociebia CarTuli, radgan aseTi konfliqti Ria<br />

dapirispirebaSi gadadis da bevr fizikur Tu fsiqikur<br />

energias moiTxovs. mniSvnelovania imis gacnobiereba – da Cven<br />

ukve visaubreT amis Sesaxeb – rom konfliqti TavisTavad arc<br />

cudia, arc kargi. mas SesaZloa rogorc dadebiTi, aseve<br />

uaryofiTi Sedegebi hqondes, is SeiZleba damangreveli iyos,<br />

an produqtiuli roli iTamaSos. yvelaferi damokidebulia<br />

imaze, gavamZafrebT konfliqts, mivCqmalavT mas, Tu<br />

SevecdebiT, rom vmarToT da Cvens sasikeTod gamoviyenoT.<br />

ase rom profesiuli Tu piradi cxovrebis ganmavlobaSi,<br />

konfliqtebis mogvarebis Tu saqmiani mizniT – mudmivad<br />

mogiwevT molaparakebebis warmoeba. gamokiTxvebi adasturebs,<br />

rom warmatebuli karieris erT-erTi umniSvnelovanesi<br />

ganmsazRvrelia molaparakebebis warmoebis unar-Cvevebis<br />

floba.<br />

ar arsebobs erTi romelime „saukeTeso” stili molaparakebebis<br />

sawarmoeblad. amis miuxedavad, molaparakebis procesSi yvelas<br />

SeuZlia miaRwios warmatebas (imgvar SeTanxmebas, rodesac<br />

molaparakebaSi monawile yvela mxare igrZnobs, rom misi<br />

moTxovnilebebis nawili mainc dakmayofilda). amisaTvis<br />

ubralod saWiroa yuradRebiT yofna, aqtiurad mosmena,<br />

komunikaciis kargi unar-Cvevebis floba, winaswari momzadeba<br />

da, rac umTavresia, problemis gadawyvetaze pasuxismgeblobis<br />

wilis aReba.<br />

rojer fiSeri, harvardis molaparakebebis proeqtis<br />

direqtori, mis ganTqmul wignSi „SeTanxmebamde misvla”<br />

(“Getting to YES”) gvirCevs:<br />

iyaviT upirobod konstruqciulni. miudeqiT<br />

molaparakebebs aseTnairad:<br />

„me Tqven rogorc Tanasworuflebian partniors<br />

giyurebT. pativs vcem Tqvens uflebas iqonioT<br />

gansxvavebuli azri. mzad var gavigo igi”.<br />

zogierTma SesaZloa CaTvalos, rom aseTi midgoma<br />

zedmetad rbilia. sinamdvileSi, aseTi principebiT<br />

molaparakebis warmoeba - siZlieris niSania.<br />

warmatebuli<br />

molaparakebebis<br />

dros yvela<br />

mxare imarjvebs.<br />

mizani -<br />

SeTanxmebaa, da<br />

ara gamarjveba<br />

107


108<br />

molaparakebebis<br />

misalmeba<br />

mimdinareoba:<br />

molaparakebis dawyebisas, an masSi axali monawileebis<br />

SemoerTebisas unda moxdes yvela monawilis wardgena. rogorc<br />

wesi, molaparakebis wamyvanebi orive mxridan waradgenen<br />

TavianT gundebs. wardgenis dros ganmartebuli unda iyos<br />

gundis TiToeuli wevris funqcia. Cveulebriv amas is akeTebs,<br />

vinc molaparakebis yvela partniors icnobs. Tu Sesavali<br />

sityva momzadebulia dabali rangis monawilis mier, maSin man<br />

jer Tavisi ufrosi unda waradginos da Semdeg molaparakebis<br />

gundis danarCeni wevrebi. miRebuli proceduraa savizito<br />

baraTebis gacvla.<br />

magidasTan jdomis wesi<br />

ramdenime<br />

martivi wesi<br />

molaparakebis monawileTa magidasTan ganlagebis<br />

Tanmimdevroba imis mier unda iyos momzadebuli, vis<br />

teritoriazec imarTeba molaparakeba. Tu molaparakebebi<br />

neitralur teritoriaze midis, maSin am Tanmimdevrobas is<br />

amzadebs, vinc organizaciul saqmeebs agvarebs.


magidasTan ganlagebis sxvadasxva strategiebi da wesebi<br />

arsebobs. rogorc wesi, molaparakebis mxareebi erTmaneTis<br />

pirispir sxedan. magram savsebiT SesaZlebelia, rom mxareTa<br />

zogierTi wevrebi, vTqvaT eqspertebi, erTmaneTis gverdiT<br />

ganlagdnen. zogjer Zalian momgebiania, rodesac Tqveni gundis<br />

romelime wevri “mowinaaRmdegeTa banakSi” zis. aseTi ganlageba<br />

erTgvar “teritoriul” upiratesobas ganiWebT da SesaZloa<br />

saboloo warmatebac mogitanoT.<br />

saubris warmarTva<br />

saubars im gundis wevri iwyebs, vis teritoriazec imarTeba<br />

molaparakeba. Tu molaparakeba neitralur teritoriaze<br />

midis, maSin iwyebs is, vinc teritoriis organizeba moaxdina.<br />

molaparakebis gundis xelmZRvaneli sakuTar gunds<br />

“diriJorobs”. calkeuli Temebis ganxilvis dros, gundis<br />

wevrebs ufleba aqvT Caerion saubarSi sakuTari azris<br />

gamosaTqmelad, oRond, winaswar SeTanxmebuli formiT.<br />

miuxedavad amisa, xelmZRvanelma molaparakebis procesis<br />

sadaveebi xelidan ar unda gauSvas. molaparakebaSi gundis<br />

wevrTa nebismieri Careva procesze gavlenas axdes, da SesaZloa,<br />

xeli SeuSalos xelmZRvanelis gegmas im SemTxvevaSic ki,<br />

rodesac es kargi ganzraxviT keTdeba.<br />

saubris momzadebuli proceduris mkacrad dacva sasargebloa<br />

rogorc molaparakebis mimdinareobisaTvis, aseve misi<br />

efeqturobisTvisac. kargad marTuli gundis SemTxvevaSi,<br />

molaparakebis procesis bolos gadawyvetilebis misaRebad<br />

molaparakebis magidasTan mxolod ori adamiani rCeba –<br />

mxareTa xelmZRvanelebi.<br />

moqmedebaTa Tanmimdevroba<br />

warmatebuli molaparakeba iwyeba imiT, rom misi TiToeuli<br />

monawile molaparakebisaTvis sakmaris dros gamoyofs.<br />

rTulia, sworad SeafasoT, Tu ramdeni dro dasWirdeba<br />

molaparakebas, gansakuTrebiT rodesac saqme sruliad axal<br />

sakiTxs, axal Temas exeba, romlis irgvliv molaparakebis<br />

warmoebis gamocdileba jer ar gaqvT. aseT situaciaSi unda<br />

ixelmZRvaneloT im mosazrebiT, rom umjobesia,<br />

molaparakebaze gauTvaliswinebeli Tavisufali dro darCes,<br />

vidre caitnotis pirobebSi imuSaoT.<br />

nebismieri<br />

survili, romelic<br />

iTxovs<br />

dakmayofilebas<br />

da nebismieri<br />

moTxovna,<br />

romelic unda<br />

Sesruldes,<br />

molaparakebebis<br />

potenciuri<br />

sababia<br />

109


110<br />

“me giyurebT<br />

Tqven, rogorc<br />

Tanasworuflebian<br />

partniors. me<br />

pativs vcem<br />

Tqvens uflebas<br />

iqonioT<br />

gansxvavebuli<br />

azri. me mzad<br />

var gavigo<br />

igi.“<br />

pirvel rigSi unda ganisazRvros molaparakebis Temebi da<br />

miznebi. Semdeg unda SeaTanxmoT molaparakebis Sinaarsobrivi<br />

mimdinareoba (dRis wesrigi) da droiTi CarCoebi. molaparakebis<br />

struqturirebis bolo nabijia im Sedegebis dakonkreteba,<br />

romlebiTac molaparakebis dasrulebas isurvebdiT.<br />

rodesac Temebi, miznebi da mimdinareoba gansazRvrulia, iwyeba<br />

molaparakebis calkeul sakiTxze muSaoba, Semdegi wesebis<br />

gaTvaliswinebiT:<br />

1.dRis wesrigSi Setanili TiToeuli punqtis mimarT unda<br />

ganixiloT: sawyisi mdgomareoba, arsebuli masalebi da<br />

dokumentebi, sakiTxebi, romelTa Sesaxebac saerTo azri<br />

(Tanxmoba) ukve miRweulia da sakamaTo sakiTxebi.<br />

2.partnioris yvela argumenti yuradRebiT unda<br />

moisminoT, seriozulad aRiqvaT da ganixiloT.<br />

diskusia unda mimdinareobdes “mozrdilis poziciidan”,<br />

rac Sefasebis gareSe, mSvidad da obieqturad mosmenas<br />

niSnavs.<br />

3.urTierTmomgebiani gadawyvetelebebis moZieba<br />

erToblivad unda moxdes. amaSi Tqvens mier winaswar<br />

momzadebuli argumentebi dagexmarebaT.<br />

4.sakamaTo sakiTxebi saqmianad da mSvidad unda iyos<br />

wardgenili. amiT konfliqturi sferoebis kargad<br />

damuSavebis SesaZlebloba mogecemaT. SesaZlo<br />

formulirebebia:<br />

§ “me Tqveni naTqvami ase gavige ...”<br />

§ “sworad Cavwvdi Tqvens mosazrebas? maSin neba<br />

momeciT mokled warmogidginoT Cveni mosazreba:<br />

Cven SevTanxmdiT, rom...”<br />

§ “imisaTvis. rom win waviwioT, Cven axla am<br />

sakiTxze unda SevTanxmdeT..”<br />

5.erToblivad SemuSavebuli Sualeduri Sedegebi unda<br />

saboloo saxiT CamoayaliboT da dokumenturad<br />

gaaformoT, raTa qvesakiTxebis ganxilva sabolood<br />

dasruldes.<br />

6.gamoricxulia molaparakebis Seferxeba satelefono<br />

zarebis, an Tundac sxvadasxva saswrafo saqmis -<br />

magaliTad, xelmosaweri dokumentebis gamo.


7.saubris klimati pozitiurad neitraluri unda iyos.<br />

rac ufro uaxlovdebiT saerTo gadawyvetas, miT ufro<br />

partnioruli unda gaxadoT urTierToba<br />

molaparakebis procesSi.<br />

8.Tavdasxmis SemTxvevaSi, SeecadeT auRelvebeli reaqcia<br />

gqondeT. Tavdamsxmeli zrdilobianad unda “dasvaT<br />

Tavis adgilze”. magaliTisaTvis, momgebiania aseTi<br />

pasuxi: “me mesmis, rom es aspeqti TqvenTvis usiamovnoa<br />

da vwuxvar, rom ar SegviZlia misi gamotoveba. am sakiTxis<br />

gadawyvetaze namdvilad mogviwevs Zalisxmevis<br />

daxarjva. Cven gTavazobT...”.<br />

9.erToblivad unda Sedges daskvniTi oqmi, romelic, sul<br />

cota, Semdeg sakiTxebs unda Seicavdes:<br />

§ molaparakebis adgili, Tema da monawileebi<br />

§ TariRi da dro<br />

§ molaparakebis sakiTxebi<br />

§ miRweuli SeTanxmebebi<br />

§ Sesasrulebeli RonisZiebebi<br />

§ maT Sesrulebaze pasuxismgebeli pirebi<br />

§ Sesrulebis vadebi<br />

molaparakebis damTavrebisTanave oqmi unda iyos xelmowerili<br />

wamyvanebis mier.<br />

daaxloveba<br />

xSirad, warmatebuli molaparakebis Semadgenel nawils saqmiani<br />

sadili warmoadgens. Tu molaparakeba xangrZlivia, sadilis<br />

dros kargad warmarTulma saubarma SeiZleba bevri dro<br />

dagizogoT, radgan am viTarebaSi, adamianebi gacilebiT<br />

Tavisufali, moqnili da keTilganwyobili xdebian. cnobilia<br />

mravali SemTxveva imisa, rodesac mniSvnelovani SeTanxmebebi<br />

(gansakuTrebiT politikis sferoSi) swored araformalur<br />

garemoSi, sadilis an yavis mirTmevis dros iyo miRweuli.<br />

politikuri<br />

molaparakebebis<br />

warmateba xSirad<br />

araformalur<br />

garemoSi,<br />

sadilobis dros<br />

miiRweva<br />

111


112<br />

warmatebuli<br />

molaparakebebis<br />

erT-erTi<br />

umTavresi<br />

ganmsazRvrelia<br />

gunduri<br />

muSaoba<br />

gunduri<br />

molaparakebebi:<br />

strategia da<br />

taqtika<br />

maT, visac miuRia monawileoba gundur molaparakebebSi,<br />

ueWvelad ician, Tu ramden sirTulesTanaa dakavSirebuli es<br />

procesi. xSirad xdeba, rom gundis erT-erT wevrs urCevnia<br />

sifrTxile, igi cdilobs SeaTanxmos da bevrjer gadaamowmos<br />

TiToeuli nabiji; am dros meores miaCnia, rom siswrafe da<br />

dinamiuroba gadamwyvetia warmatebisTvis da cdilobs<br />

daaCqaros gadawyvetilebebis miRebis tempi. namdvilad<br />

rTulia awarmoo molaparakebebi meore mxaresTan da<br />

amavdroulad cdilobde daareguliro urTierTobebi<br />

sakuTari gundis wevrebTan, magram ar unda daviviwyoT, rom<br />

gundur molaparakebas Zalian bevri dadebiTi momentic axlavs<br />

Tan. kargad momzadebuli da organizebuli gundi, romelic<br />

namdvilad TanamSromlobs miznis misaRwevad, yovelTvis ufro<br />

metia, vidre misi Semadgeneli nawilebis ubralo jami.<br />

miuxedavad imisa, rom Zalian bevr situaciaSi umjobesia erTi<br />

erTze molaparakebebis warmoeba, urTierTmisaRebi<br />

gadawyvetilebis povnis procesSi sul ufro da ufro<br />

aqtualuri xdeba gunduri molaparakebebi, radgan Tu gundis<br />

wevrebi „sworadaa” SerCeuli, daizogeba rogorc dro, aseve<br />

adamianuri resursebic. gunduri molaparakebis gamocdileba<br />

gviCvenebs, rom gundur muSaobas ufro swraf da ufro<br />

damakmayofilebel gadawyvetilebamde mivyavarT.


ecadeT kargad gaiazroT, Tu ra tipis adamianebs CarTavT<br />

gundSi. imisaTvis, rom gundi efeqturi iyos, masSi Semavali<br />

pirovnebebi unda avsebdnen erTmaneTs; Tu moaxerxebT maTi<br />

Zlieri mxareebisa da komunikaciis gansxvavebuli stilis<br />

gamoyenebas – molaparakebis process Tqvens sasikeTod<br />

warmarTavT.<br />

axla ki mokled mimovixiloT, Tu ra ZiriTad strategiul<br />

elementebs moicavs gunduri molaparakebebis procesi.<br />

miznis dasaxva da misi miyola<br />

molaparakebis gundis TiToeuli wevrma Zalian naTlad da<br />

detalebSi unda icodes, Tu ra aris molaparakebis procesis<br />

saboloo mizani.<br />

molaparakebebze kargi ganwyobiT misvla<br />

pozitiuri ganwyoba da mondomeba (motivacia) warmatebis<br />

safuZvelia nebismier saqmeSi. izruneT Tqveni gundis karg<br />

ganwyobilebaze. strategiis momzadebis dros yuradRebiT<br />

moekideT Tqveni gundis wevrebs, romlebic SemoqmedebiTad da<br />

mravalmxrivad azrovneben. gamoiyeneT SemoqmedebiTi muSaobis<br />

yvela TqvenTvis xelmisawvdomi meTodi. mxedvelobaSi iqonieT<br />

yvela alternativa. mogvianebiT, SegiZliaT uari TqvaT im<br />

alternativebze, romlebic ar migaCniaT misaRebad.<br />

gaocebis momentis gamoyeneba<br />

saomar strategiaSi gaocebis momentis gamoyeneba niSnavs<br />

ganaxorcielo Seteva maSin, rodesac Seni mowinaaRmdege1 amas<br />

ar elodeba. molaparakebis procesSi es SeiZleba niSnavdes<br />

Tavidan moCvenebiT daTmobas, ukan daxevas, mowinaaRmdegis<br />

yuradRebis modunebas da Semdeg ki zusti “dartymis” miyenebas.<br />

es xerxi mravalnairad SeiZleba iyos gamoyenebuli. magaliTad,<br />

SesaZlebelia mizanmimarTulad araswori araverbaluri<br />

signalebis gamoyeneba; mowinaaRmdegis daRla; mowinaaRmdegis<br />

iqamde miyvana, rom man yvela winaswar momzadebuli argumenti<br />

da faqtobrivi masala gamoiyenos, da Semdeg Setevis<br />

ganxorcieleba.<br />

1 molaparakebis konteqstSi sityva “mowinaaRmdege” niSnavs<br />

molaparakebis meore mxares. miuxedavaT imisa, rom Cven (am krebulis<br />

avtorebs) gvirCevnia gamoviyenoT cneba “molaparakebis partniori”,<br />

zogierT SemTxvevaSi, Sinaarsobriv mxareSi meti garkveulobis Setanis<br />

mizniT Cven ganvixilavT molaparakebebs rogorc dapirispirebul<br />

mxareTa urTierTobas.<br />

molaparakebebis<br />

mwarmoebeli<br />

gundis<br />

TiToeulma<br />

wevrma<br />

garkveviT da<br />

detalurad<br />

unda icodes<br />

molaparakebebis<br />

saboloo<br />

mizani<br />

113


114<br />

molaparakebebis<br />

strategia<br />

oponentis<br />

miznebisa da<br />

misi qcevis<br />

gaTvaliswinebiT<br />

airCieT<br />

Zalebis mokrefa<br />

Zalebis mokrefa niSnavs molaparakebis procesis win sakuTari<br />

resursebis gaZlierebas, mokavSireebis moZebnas,<br />

dokumentaluri (faqtobrivi) „iaraRis” momzadebas da SesaZlo<br />

alternativebis moZiebas.<br />

sakuTari usafrTxoebis dacva<br />

ar unda dauSvaT, rom Tqvens gunds mowinaaRmdegis mxridan<br />

safrTxe daemuqros (magaliTad, romelime wevris izolaciaSi<br />

moqceviT). nebismieri Seteva erToblivad unda iyos<br />

mogeriebuli; magaliTad, Tu Tqveni gundis romelime wevrs<br />

mowinaaRmdege sakuTari argumentebis maxeSi Seityuebs da<br />

Semdeg Seutevs, gundis xelmZRvanelis movaleobaa daexmaros<br />

kolegas rTuli situaciidan gamosvlaSi.<br />

Zalebis ekonomiuri gamoyeneba<br />

“nebismier karg generals gaaCnia rezervebi”. molaparakebebis<br />

dros gamoiyeneT mxolod is Zalebi, romlebic uSualod<br />

gWirdebaT da mudam iqonieT rezervebi.<br />

koordinirebisken miswrafeba<br />

molaparakebis procesis koordinireba niSnavs gunduri<br />

muSaobis efeqtur marTvas. TiToeuli wevri Tavis viwro<br />

sferoSi unda iyos eqsperti, xolo Tqven, rogorc gundis<br />

xelmZRvanels, unda SegeZloT maTi resursebis<br />

koordinirebulad gamoyeneba.<br />

Seguebisaken, adaptaciisaken miswrafeba<br />

gundis TiToeul wevrs unda gaaCndes danarCen wevrebTan da<br />

axal situaciasTan Seguebis unari. amiT miiRweva qcevis is<br />

moqniloba, romelic aucilebelia molaparakebis procesis<br />

dros. ar CarToT molaparakebis gundSi iseTi adamiani,<br />

romelsac uWirs axali ideebisa da mosazrebebis miReba da ar<br />

SeuZlia Tavisi winaswari ganwyobebis Secvla.<br />

ubraloebisken, simartivisken miswrafeba<br />

rac ufro rTulia strategia, miT nakleb funqcionirebs igi<br />

molaparakebebis dros. saukeTeso strategia imdenad<br />

harmoniulad erwymis normalur qcevas, rom misi gamoyeneba arc<br />

SeimCneva.


ekomendebuli strategiebi<br />

aqamde saubari iyo strategiebis calkeul elementebze. magram,<br />

rogor unda moviqceT praqtikulad, raTa gavlenis moxdena<br />

SevZloT? mowinaaRmdegis miznebis, misi garemocvisa da qcevis<br />

gaTvaliswinebiT, aseve Tqveni jgufisa da mowinaaRmdegis<br />

ZalTa Tanafardobis Sefasebaze dayrdnobiT, gadaamowmeT<br />

Tqveni qcevis alternativebi:<br />

§ irCevT konstruqciul, TanamSromlobiT strategias<br />

§ irCevT Tavdasxmis strategias<br />

§ irCevT Tavdacvis strategias<br />

rogor gamoiyureba TavdasxmiTi strategiebi<br />

molaparakebis dros?<br />

viwyebT “frontaluri SeteviT”:<br />

“gadavamowmeT Tqvens mier mowodebuli masalebi da samwuxarod<br />

davadgineT, rom ar xarT sakmarisad kargad momzadebuli. Cven<br />

velodiT iseT partniors, romlisTvisac davalebis gadacema<br />

SegveZlo da ara iseTs, romelsac aqeT Cven unda gavuwioT<br />

konsultaciebi”.<br />

amis Semdeg mowinaaRmdege Tavdacvis pozicias ikavebs,<br />

romelic, albaT, SeimuSava molaparakebebis momzadebis dros.<br />

Tu igi Tavdasxmas ar eloda, da mas moumzadebeli Sexvda, maSin<br />

mas SeuZlia reagireba:<br />

§ gaqceviT (iwyebs mobodiSebas);<br />

§ sapasuxo TavdasxmiT (“cxadia, rom Tqven amgvari<br />

saqmeebis mcire gamocdileba gaqvT”);<br />

§ aqtivobis SewyvetiT (zis, rogorc paralizebuli da ar<br />

gvpasuxobs);<br />

Tavdasxmis amgvar strategias maSin aqvs azri, rodesac Tqven<br />

gsurT mowinaaRmdegis “dapataraveba” imdenad, ramdenis<br />

moTmenac mas SeuZlia.<br />

“flangidan dartymis” strategia Semdegnairad SeiZleba<br />

iyos CarTuli:<br />

“A da B sakiTxebSi Cven sruli Tanxmoba gvaqvs...” (Tavdasxmam<br />

Cauara mowiaaRmdeges) “magram cxadia, rom umniSvnelovanes<br />

erT-erTi mxaris<br />

Zalauflebaze<br />

dafuZnebuli<br />

strategiebis<br />

mizania ara<br />

SeTanxmebamde<br />

misvla, aramed<br />

sakuTari<br />

pirobebis karnaxi<br />

115


116<br />

sakiTxebSi Tqven problemebi gaqvT!” (Tavdasxma ganxorcielda<br />

gverdidan).<br />

“SemovliTi strategia” esxmis Tavs mowinaaRmdeges im<br />

mxridan, romelzec igi aqtiuri ar aris. molaparakebebis dros<br />

aman Semdegi saxe SeiZleba miiRos: erTi sferos Temebze xdeba<br />

pozitiuri reagireba, an ar xdeba araviTari reagireba, da<br />

Semdeg, moulodnelad meore sferoze ganxorcieldeba<br />

Tavdasxma.<br />

TavdacviTi strategiebia Semdegi:<br />

„cixesimagris” strategiis dros yvelaferi keTdeba<br />

imisaTvis, raTa sakuTari pozicia gamagrdes da<br />

“araTavdasxmadi” gaxdes (magaliTad, sayovelTaod miRebul<br />

avtoritetebze da gamokvlevebze apelireba, adreul<br />

SeTanxmebebze apelireba da sxva).<br />

„Semakavebeli brZolis” dros droebiT ukan ixeven, raTa<br />

Semdeg ukeTesi poziciidan Seution. molaparakebebis dros aman<br />

Semdegi saxe SeiZleba miiRos:<br />

“Tqven aq susti adgili aRmoaCineT, es unda vaRiaroT. magram<br />

arc Cven varT mTlad kmayofili imiT, rac Tqven SemogvTavazeT<br />

ai am konkretul sakiTxTan dakavSirebiT ...”.<br />

„daTmoba, an ukan daxeva” niSnavs, rom Tqven sakiTxTa erT<br />

sferoSi mTlianad TmobT (an aRiarebT Tqvens damarcxebas am<br />

sferoSi, an sul cota, Tavad TqvenTvis gadawyvetT amas da<br />

iTvaliswinebT Semdgomi moqmedebebisas).<br />

molaparakebebis agresiuli partnioris SemTxvevaSi SeiZleba<br />

ganvixiloT ramdenime strategia, oRond movepyroT maT Zalian<br />

frTxilad, radgan es strategiebi ararekomendebul<br />

strategiaTa ricxvs ganekuTvneba.<br />

ararekomendebuli strategiebi<br />

arsebobs strategiebi, romlebic agebulia Cveni Zlieri<br />

mxareebis gamoyenebaze da mimarTulia mowinaaRmdegis<br />

“adgilze dasmisaken”. amgvari strategiebi SeiZleba<br />

warmatebulic iyos, magram arsebobs erTi “magram”: isini qmnian


ara partniorul situacias, aramed iZulebiT garemos.<br />

erToblivi muSaoba SesaZlebeli xdeba mxolod imis xarjze, rom<br />

erT erT partniors sxvagvarad ar SeuZlia, an situaciaSi<br />

raRac sasargeblos xedavs TavisTvis.<br />

strategia “mas sxva gza ara aqvs”<br />

es strategia mTlianad igeba mowinaaRmdegis sisusteebze,<br />

rodesac igi garkveulwilad damokidebulia Tqvenze. amgvari<br />

strategiis dros molaparakebis mizans warmoadgens ara<br />

erTobliv gadawyvetilebamde misvla, aramed<br />

mowinaaRmdegisaTvis sakuTari pirobebis karnaxi. daTmobebi<br />

mxolod im masStabiT da winaswari gaTvliT keTdeba, rom<br />

molaparakebis imitacia Seiqmnas.<br />

amgvar molaparakebebs Tumca mivyavaraT situaciis<br />

garkvevamde, magram isini mtrul tendenciebs ufro qmnian,<br />

vidre megobruls. mowinaaRmdege manam daicavs molaparakebis<br />

Sedegebs, sanam mas kontraqtis, ekonomikuri, an sxva msgavsi<br />

pirobebi aiZuleben; rogorc ki saSualeba miecema, is Seecdeba<br />

Tqvenze sapasuxo ieriSis motanas.<br />

“xelSi Cagdebis” strategia<br />

es strategia mimarTulia konfrontaciaze. meore mxare<br />

ganixileba mowinaaRmdeged am sityvis uaresi gagebiT, an mtrad.<br />

amgvar strategiebs umetesad mimarTaven maSin, rodesac<br />

mowinaaRmdegeebs Soris iZulebiTi molaparakebebia (anu<br />

rodesac mxareebs ara aqvT molaparakebis survili). aseTia,<br />

magaliTad, molaparakebebi gayris dros, molaparakebebi<br />

memkvidreobiTi valebis situaciaSi, molaparakebebi<br />

kontraqtis droze adre gawyvetis Sesaxeb da sxva.<br />

strategia “yvelaferi mxolod blefia”<br />

am SemTxvevaSi molaparakebis mxareebi (an erT erTi mxare)<br />

monawileoben molaparakebaSi mxolod imitom, rom<br />

gadaataninon partniors yuradReba da moigon dro Tavisi sxva<br />

romelime miznebis miRwevisaTvis.<br />

117


118<br />

naxatis avtori - marika werediani<br />

q. walkis qarTuli sajaro skola


ogor<br />

gavzardoT<br />

Cveni Sansebi<br />

molaparakebis<br />

dros?<br />

miuxedavad imisa, Tu ras exeba molaparakebis Tema, arsebobs<br />

ramdenime universaluri rCeva, romelTa regularuli<br />

SesrulebiT SeZlebT gaiumjobesoT molaparakebis warmoebis<br />

unar-Cvevebi da Sedegad gazardoT Tqveni warmatebis Sansebi.<br />

iyaviT mzad. es warmatebuli molaparakebis erTaderTi<br />

yvelaze mniSvnelovani elementia. molaparakebis dros<br />

informacia – Zalauflebaa. rac ufro Sesatyvisi informacia<br />

gagaCniaT, miT ufro ukeTes poziciaSi imyofebiT. ar arsebobs<br />

cneba “zedmeti momzadeba”; rac ar unda bevrs emzadebodeT –<br />

yovelTvis SeiZleba moinaxos iseTi mniSvnelovani detali,<br />

romelic damatebiTi drois da yuradRebis daTmobas mogTxovT.<br />

amitom ecadeT moitovoT sakmarisi dro molaparakebis<br />

procesis mosamzadeblad.<br />

gaTvaleT Tqveni partnioris moTxovnilebebi. daayeneT<br />

sakuTari Tavi molaparakebis partnioris adgilze. risi miReba<br />

surs mas molaparakebis Sedegad? CamowereT rac SeiZleba meti<br />

mizani. Semdeg daalageT es sia prioritetebis mixedviT ise,<br />

rogorc amas, Tqveni azriT, Tqveni partniori gaakeTebda.<br />

gamoyaviT TqvenTvis is sakiTxebi, romlebzec iservebdiT da`an<br />

ar isurvebdiT molaparakebas.<br />

119


120<br />

nurasodes<br />

moamwyvdevT<br />

oponents<br />

kuTxeSi;<br />

yovelTvis<br />

daexmareT mas<br />

SeinarCunos<br />

sakuTari<br />

Rirseba da<br />

reputacia<br />

daalageT sakuTari moTxovnilebebi. ras elodebiT<br />

molaparakebebis procesisgan? materialur mogebas? met<br />

Tavisuflebas moqmedebebSi? ukeTes SesaZleblobebs?<br />

CamowereT im miznebis sia, romelTa miRwevac gsurT<br />

molaparakebis Sedegad. molaparakebis dawyebamde daxveweT es<br />

sia da gamoyaviT masSi prioritetebi. aqac, iseve rogorc wina<br />

siaSi, gansazRvreT TqvenTvis “molaparakebadi” da<br />

“aramolaparakebadi” sakiTxebi. es ori sia mogcemT saSualebas<br />

gansazRvroT, Tu ra aris am molaparakebebSi Tqveni programaminimumi<br />

(anu is minimaluri Sedegi, romlis miRebazec unda<br />

imuSaoT molaparakebis procesSi).<br />

molaparakebebis umetesoba gulisxmobs urTierTobebis<br />

gagrZelebas. zogierTi SemTxvevis gamoklebiT,<br />

molaparakebebi TiTqmis yovelTvis gulisxmobs rom mxareebi<br />

xangrZliv urTierTobaSi imyofebian da gaagrZeleben am<br />

urTierTobas molaparakebebis dasrulebis Semdgom (imis<br />

miuxedavad, Tu vin aris ama Tu im konkretuli molaparakebis<br />

“meore mxare” – Tqveni ojaxis wevri, megobari Tu<br />

TanamSromeli). ase rom yovelTvis gulisyuriT moekideT im<br />

potenciur zegavlenas, romelic SesaZloa moaxdinos<br />

molaparakebebma Tqvens uerTierTobebze.<br />

TiToeuli molaparakeba gansxvavebulia. gasaTvaliswinebelia,<br />

rom molaparakeba Tqvens SeyvarebulTan gansxvavdeba<br />

im molaparakebisgan, romelsac raime nivTis SeZenisas<br />

awarmoebT. gansxvaveba im urTierTobaSia, romelic gsurT<br />

iqonioT Tqvens partniorTan molaparakebis dasrulebis<br />

Semdeg. SeyvarebulTan molaparakebis dros namdvilad ufro<br />

met daTmobaze waxvalT, masTan harmoniuli urTierTobis<br />

SenarCunebis mizniT; xolo rac Seexeba raRac nivTis SeZenas da<br />

amis irgvliv vaWrobas, aq harmonia nakleb mniSvnelovania,<br />

mTavaria is fasi, risi gadaxdac mogiwevT saboloo SeTanxmebis<br />

Sedegad.<br />

arasodes moityuoT. rogorc ukve aRvniSneT,<br />

molaparakebaTa mxolod mcire nawilia erTjeradi movlena.<br />

molaparakebaSi CarTuli mxareebi umetes wilad ganagrZnoben<br />

urTierTobas misi dasrulebis Semdgom. Tu Tqven tyuilSi<br />

dagiWires (da cxadia rom es ase iqneba) – Tqvendami ndoba<br />

sabolood daikargeba. savsebiT SesaZlebelia winaswar<br />

moemzadoT da dagegmoT, Tu rogor gaumklavdebiT<br />

molaparakebis im sakiTxebs, sadac Tavs sustad (daucvelad)<br />

grZnobT da giCndebaT motyuebis survili.


iyaviT samarTliani. molaparakeba ar niSnavs “me unda movigo,<br />

Sen ki - waago”. bervi cnobili leqsikoni ganmartavs<br />

molaparakebas rogorc process, “romelsac<br />

urTierTSeTanxmebamde mivyavarT”. molaparakebis yvelaze<br />

saukeTeso “specialistebad” iTvlebian isini, visac SeuZlia<br />

yvela molaparakebis “mogeba – mogeba” SedegiT dasruleba.<br />

nu gadauSliT guls. umetes molaparakebaSi gaurkvevloba<br />

upirvelesi upiratesobaa. Tu Tqvens partniors daanaxebT, ra<br />

gsurT yvelaze Zalian - Tqveni pozicia Sesustdeba.<br />

iyaviT moqnili. gagebiT moekideT im faqts, rom<br />

molaparakebebi xSirad gulisxmobs kompromisze wasvlas. eZebeT<br />

molaparakebis problemis SemoqmedebiTi gadawyvetis gzebi.<br />

SesTavazeT zogierTi daTmoba imisaTvis, rom sapasuxod<br />

miiRoT is, rac yvelaze ufro sasurvelia TqvenTvis.<br />

da kidev:<br />

r Tu Tqveni partniori daTmobaze wavida, nu wauyenebT<br />

mas maSinve axal moTxovnas. es qmnis STabeWdilebas, rom<br />

Tqven mudam ukmayofilo xarT da molaparakebebs<br />

aragulwrfelad udgebiT;<br />

r madlierebiT aRniSneT partnioris daTmobaze wasvla.<br />

madlierebis gamoxatva keTili nebis ganwyobas qmnis;<br />

r nu daiwyebT vaWrobas iseTi ukiduresi poziciidan, rom<br />

partnioris gaRizianeba gamowvioT. es gaamwvavebs<br />

situacias, radgan Tqveni gadametebuli moTxovnebis<br />

sapasuxod Tqveni partniori kidev ufro gazrdis Tavis<br />

moTxovnebs;<br />

r Tu partnioris mier wamoyenebuli winadadeba<br />

ararealurad geCvenebaT, nu gaakritikebT mas maSinve.<br />

mSvidad hkiTxeT partniors, rogor warmoudgenia<br />

Tavisi ideis ganxorcileba. etapobrivad, nabij-nabij<br />

mosTxoveT partniors ganmartebebi misi logikuri<br />

jaWvis TiToeul rgolTan dakavSirebiT manam, sanam is<br />

TvalnaTliv ar dainaxavs Tavisi ideis iluzorobas, an -<br />

rac aseve SesaZlebelia - sanam Tqveni eWvebi ar<br />

gaqarwyldeba;<br />

r Tu atyobT, rom Tqvens sakmaod misaReb winadadebaze<br />

partniori Zlier winaaRmdegobas giwevT, es imis niSania,<br />

121


122<br />

rom igi SfoTavs, raRacis eSinia. gaarkvieT, ra awuxebs<br />

mas. iqneb SesaZlebelia Tqveni winadadebebis Secvla ise,<br />

rom SeumciroT partniors SfoTva?<br />

r rogori mciredic ar unda iyos molaparakebebis dros<br />

miRweuli Sedegi, ar aaridoT Tavi xelis CamorTmevas<br />

Tanxmobis niSnad. es Jesti ufro amtkicebs miRweul<br />

SeTanxmebas da misi Sesrulebis albaTobas zrdis!<br />

r ecadeT daabalansoT moklevadiani da grZelvadiani<br />

miznebi. moisazreT ras moigebT axla, am wuTSi, momavali<br />

dapirispirebis xarjze. giRirT ki partniorTan<br />

momavali urTierTobis gafuWebis fasad moklevadiani<br />

miznis miRweva?


mediacia:<br />

molaparakebebi<br />

mesame mxaris<br />

daxmarebiT<br />

sazogadoebaSi mimdinare cvlilebebs, Tundac pozitiurs,<br />

yovelTvis Tan axlavs konfliqtebi, romelTa samarTavadac<br />

axal garemoSi axali, alternatiuli meTodebia saWiro. Cveni<br />

sazogadoebisTvis, romelic tradiciulad pirovnul<br />

urTierTobebzea orientirebuli, Zalian mniSvnelovania<br />

konfliqtebis marTvis iseTi meTodis arseboba, romelic<br />

gaiTvaliswinebs am kulturul Taviseburebas da Seecdeba<br />

adamianebs Soris arsebuli uTanxmoeba ise moagvaros, rom<br />

sabolood ar daazianos maTi urTierToba.<br />

mediacia, konfliqtis mogvarebis tradiciuli meTodebis<br />

swored iseTi alternativaa, romelic problemis<br />

mogvarebasTan erTad mxareebs Soris urTierTobebis<br />

gaumjobesebazec aris mimarTuli. ukve sakmaod didi xania, rac<br />

mediacias warmatebiT iyeneben mTels msoflioSi da misi<br />

popularoba dRiTidRe izrdeba. zogjer mas axseneben, rogorc<br />

molaparakebis procesis ufro daxvewil da farTo formas.<br />

mediacia xSirad mas Semdeg iwyeba, rac mxareebi CaSlian<br />

molaparakebebs da gaacnobiereben, rom SeTanxmebisTvis mesame<br />

neitraluri mxaris daxmarebas saWiroeben. miuxedavad mesame<br />

mediacia<br />

ewodeba<br />

uTanxmoebis<br />

mogvarebis<br />

nebismier<br />

process, romlis<br />

drosac gareSe<br />

piri exmareba<br />

mxareebs<br />

daregulirebis<br />

miRwevaSi<br />

123


124<br />

mediatori<br />

neitraluri da<br />

miukerZoebeli<br />

piria, romelsac<br />

mediaciis<br />

procesis<br />

gaZRolis<br />

specialuri<br />

kvalifikacia<br />

aqvs<br />

mxaris monawileobisa, saboloo gadawyvetilebas konfliqtis<br />

mogvarebis procesSi Tavad konfliqtSi CarTuli mxareebi<br />

iReben.<br />

mediacia - sasamarTlo procesis erTerTi<br />

alternativaa<br />

mediaciis procesi – konfliqtis mogvarebis tradiciuli<br />

meTodebis alternativaa. erT-erTi aseTi tradiciuli da<br />

yvelasaTvis cnobili meTodia sasamarTlo. modiT, vnaxoT, ra<br />

gansxvavebaa sasamarTlosa da mediaciis process Soris da ra<br />

upiratesobebs sTavazobs mediacia konfliqtSi monawile<br />

mxareebs.<br />

sasamarTlo - konfliqtis mogvarebis iseTi procesia, sadac<br />

dapirispirebuli mxarebi TavianTi advokatebis meSveobiT<br />

ayeneben moTxovnebs da waradgenen mtkicebulebebs; am<br />

mtkicebulebebis safuZvelze mosamarTle gadawyvetilebas<br />

erTi, an meore mxaris sasargeblod iRebs. mediacia - ar<br />

ganixilavs konfliqtSi CarTul mxareebs, rogorc “marTals”<br />

da “mtyuans”, aramed cdilobs maT saerTo interesebis povnaSi<br />

da urTierTmisaReb SeTanxmebamde misvlaSi daexmaros.<br />

mediaciis dros mxareebi gadawyvetilebas Tavad iReben da amis<br />

gamo, procesis SedegiT mxareTa kmayofileba maqsimumamde<br />

izrdeba.<br />

sasamarTloSi adamianebi did dros da energias xarjaven<br />

meore mxaris damarcxebaze, rac Sesabamisad aisaxeba mxareebs<br />

Soris urTierTobaze. mediaciis procesi aramarto<br />

problemis mogvarebazea orientirebuli, aramed problemaSi<br />

CarTul mxareebs Soris arsebuli urTerTobis SenarCunebazec.<br />

mediacia gansakuTrebiT efeqturia iseTi konfliqtebis<br />

mogvarebisas, rodesac dapirispirebul mxareebs momavalSi<br />

aucileblad mouwevT erTmaneTTan urTierToba. magaliTad,<br />

bavSviani wyvilis gayrisas, an erT organizaciaSi momuSave<br />

adamianebs Soris warmoqmnili davis dros da sxva.<br />

sasamarTlo mimdinareobs mkacrad gansazRvruli<br />

proceduris mixedviT, romelic ucvleli rCeba saqmis<br />

Sinaarsis miuxedavad. mediaciis dros, mxareebs sruli<br />

Tavisufleba eniWebaT, raTa komfortulad da<br />

Zaldautaneblad ganixilon saqmis yvela aspeqti, teqnikuri<br />

wesebisa da iuridiuli procedurebis SezRudvebis gareSe.


amasTan, mediacia yvela mxarisaTvis mosaxerxebel dros<br />

iniSneba.<br />

sasamarTloSi saqmis Setanas, mis ganxilvasa da Semdgom<br />

gasaCivrebas, zogjer, Tveebi da wlebi sWirdeba. mediaciis<br />

procesiT sadao sakiTxis mogvareba, xSir SemTxvevaSi, 2-4<br />

SexvedriT xdeba SesaZlebeli.<br />

sasamarTlo - sajaro procesia (gansakuTrebuli SemTxvevebis<br />

garda). mediacia - kerZo procesia, anu konfidencialuria<br />

imdenad, ramdenadac es mxareebs surT.<br />

mediacia nebayoflobiTia: mediaciis procesis dawyeba<br />

SeuZlebelia, Tu es mxolod erT mxares surs. aucilebelia<br />

meore mxaris Tanxmobac. nebismier mxares nebismier momentSi<br />

SeuZlia datovos mediaciis procesi.<br />

mediacia TanamSromlobiTia: TavianTi uTanxmoebis<br />

mogvarebas, mxareebi mediatoris daxmarebiTa da erToblivi<br />

ZalisxmeviT cdiloben.<br />

mediacia kontrolirebadia: mediaciis dros<br />

gadawyvetilebas mxareebi iReben da akontroleben da ara<br />

mediatori.<br />

mediacia SemoqmedebiTia: mediacia uTanxmoebisa Tu<br />

konfliqtis originalurad gadawyvetis saSualebas iZleva.<br />

mediacia moqnilia: mediaciis procesSi mxareebi, SesaZloa,<br />

iseT SeTanxmebamde mividnen, romelic iuridiuli precedentis,<br />

an sazogadoebrivi standartebis Sesatyvisi ar iqneba da amave<br />

dros, misaRebi iqneba orive mxarisaTvis.<br />

mediaciis dros miRebuli SeTanxmebebi, rogorc wesi, sruldeba,<br />

radgan es SeTanxmebebi mxareTa erToblivi Zalisxmevis<br />

Sedegadaa miRweuli da ar aris sxvis mier maTze Tavs moxveuli.<br />

rogor mimdinareobs mediaciis procesi?<br />

konfliqtSi CarTuli erT-erTi mxare ukavSirdeba mediators,<br />

romelic misgan moismens problemis arss. Tuki mediacia<br />

esadageba am konkretul SemTxvevas, mediatori daukavSirdeba<br />

meore mxares da mis poziciasac moismens. Tu meore mxarec<br />

mediaciis dros<br />

gadawyvetilebas<br />

iReben da<br />

akontroleben<br />

mxareebi da ara<br />

mediatori<br />

125


126<br />

mediaciis<br />

procesebis<br />

daaxloebiT<br />

93%<br />

konfliqtis<br />

mogvarebiT<br />

mTavrdeba<br />

daTanaxmdeba mediaciis procesSi monawileobaze, dainiSneba<br />

yvelasaTvis misaRebi dro da adgili, sadac mxareebi<br />

mediatoris daxmarebiT Seecdebian urTierTmisaRebi<br />

gadawyvetilebis miRebas. mxareebs minimum or sesiaze mouwevT<br />

daswreba. esenia winaswari gasaubreba da uSualod mediaciis<br />

sesia.<br />

winaswari gasaubrebis dros mediatori axsnis mediaciis<br />

procesis ZiriTad principebs da SesTavazebs mxareebs mediaciis<br />

Sesaxeb SeTanxmebaze xelis moweras. amiT mxareebi sabolood<br />

daadastureben, rom mzad arian CaerTon mediaciaSi da misi<br />

konfidencialobis pirobebi daicvan.<br />

mediaciis sesiis dros, TiToeul mxares problemis miseuli<br />

xedvis wardgenisa da gansakuTrebiT mniSvnelovani sakiTxebis<br />

xazgasmis saSualeba eZleva. mxareTa dialogs mediatori<br />

uZRveba, raTa isini ukeT gaerkven erTmaneTis poziciebSi.<br />

SesaZloa, mediatori calk-calke gaesaubros TiToeul mxares.<br />

es mxareebs daexmareba, raTa mediators is mosazrebebi an<br />

miznebi gauziaron, romelTa gamxelac meore mxaris<br />

TandaswrebiT ar surdaT. amis Semdeg, mediatoris daxmarebiT,<br />

mxareebi problemis mogvarebis maTeuli variantebis<br />

mofiqrebasa da damuSavebas Seecdebian.<br />

dasasruls, mediatori, mxareebTan erTad saboloo werilobiT<br />

SeTanxmebas Seadgens, romelsac mxareebi Tanxmobis niSnad xels<br />

moaweren.<br />

ramden xans grZeldeba mediaciis<br />

procesi?<br />

mediaciis xangrZlivoba damokidebulia konkretuli<br />

konfliqtis sirTuleze. mediaciis procesi, mediatorTan<br />

winaswari Sexvedris, an satelefono saubris garda, saSualod,<br />

2-4 Sexvedras saWiroebs. TiTo Sexvedra, SeTanxmebisamebr, 2-3<br />

saaTs grZeldeba.<br />

vin aris mediatori?<br />

mediatori neitraluri da miukerZoebeli piria. igi<br />

profesionalia, romelsac mediaciis procesis gaZRolis<br />

specialuri kvalifikacia aqvs.


mediatori ar iRebs gadawyvetilebas mxareebis magivrad. igi<br />

mxareebs maTi interesebis wardgenaSi, gaugebrobis garkvevaSi,<br />

problemuri sakiTxebis gansazRvrasa da saboloo SeTanxmebis<br />

miRwevaSi exmareba. Zalian xSirad, mediaciis process ori Tanamediatori<br />

uZRveba.<br />

efeqturia Tu ara mediacia yvela tipis<br />

konfliqtis mogvarebisas?<br />

konfliqti mediacias eqvemdebareba, Tuki mxareebi mzad arian<br />

molaparakebisaTvis da surT imuSaon SeTanxmebaze. mediacia<br />

efeqturia mezoblebTan, ojaxTan, TemTan, garemos dacvasTan<br />

dakavSirebuli sakiTxebis mogvarebisaTvis. igi qmediTia<br />

sxvadasxva saxis komerciuli, saskolo, organizaciuli<br />

konfliqtebis arsebobisas da sxva.<br />

zogierTi mediatori Tvlis, rom mediacias ar eqvemdebareba<br />

iseTi konfliqtebi, sadac saqme fizikur Zaladobamde, an sxva<br />

raime saxis ukidures gamwvavebamde mivida. Tumca,<br />

gadawyvetilebas imis Taobaze, imuSavebs Tu ara mediacia,<br />

mediatorebi konkretuli SemTxvevis specifikis<br />

gaTvaliswinebiT iReben.<br />

problemis<br />

mogvarebasTan<br />

erTad, mediacia<br />

mxareebs Soris<br />

urTierTobebis<br />

gaumjobesebazea<br />

mimarTuli<br />

127


naxatis avtori - naTia bolqvaZe<br />

q.walkis qarTuli sajaro skola


4TanatolTa<br />

mediacia<br />

o konfliqtebis mogvarebis swavleba skolebSi<br />

o mediaciis programebi skolebSi<br />

o TanatolTa mediacia: ideidan saqmemde!<br />

129


130<br />

skola is<br />

adgilia, sadac<br />

mozardebi,<br />

specialur<br />

sagnebTan erTad,<br />

pirovnul<br />

urTierTobebs da<br />

sxvebTan erTad<br />

Tanaarsebobasac<br />

swavloben<br />

konfliqtebis<br />

mogvarebis<br />

swavleba<br />

skolebSi<br />

albaT, dagveTanxmebiT, rom axalgazrdebis ganaTlebis maRali<br />

donisa da maTSi arsebuli potencialis sruli realizebis<br />

uzrunvelsayofad, aucilebelia, rom skolebSi usafrTxo da<br />

mowesrigebuli garemo arsebobdes. magram ra xdeba realobaSi?<br />

realobaSi, gamomdinare maTi asakobrivi Taviseburebebidan,<br />

mozardebi yovelTvis pouloben konfliqtis sababs, skolaSic<br />

da mis kedlebs gareTac. albaT gqoniaT gamocdilebaSi iseTi<br />

situacia, rodesac Tqven an Tqveni megobari yvelanairad<br />

cdilobdiT saxlSi darCenas imis gamo, rom ubralod geSinodaT<br />

skolaSi wasvlis. aseTi aranormaluri viTarebis Secvla<br />

namdvilad SesaZlebelia da amaze metyvelebs is dadebiTi<br />

magaliTebi, romlebic bolo drois gamocdilebidan dagrovda<br />

(saubaria ucxoeTis skolebis gamocdilebaze, radgan<br />

saqarTvelos aseTi gamocdileba jer-jerobiT ar gaaCnia).<br />

kerZod, arsebobs monacemebi imis Sesaxeb, rom konfliqtebis<br />

mogvarebis swavlebas SeuZlia mniSvnelovnad Seamciros<br />

gakveTilebis gacdenebis ricxvi, disciplinis sxvadasxvagvari<br />

darRvevis SemTxvevebi, CxubSi gadazrdili TamaSebisa da<br />

mSoblebTan warmoqmnili kamaTebis raodenoba. ucxoeli<br />

specialistebi saubroben imazec, rom konfliqtebis<br />

mogvarebis swavlebas ukeTesi Sedegebi moaqvs, Tu igi<br />

Zaladobisa da danaSaulis Semcirebis erTiani, kargad<br />

gaazrebuli sistemis Semadgeneli nawili xdeba, Tumca Cvens<br />

SemTxvevaSi es calke saubris Temaa.


umTavresi daskvna ki aseTia: savsebiT realuria CaverioT<br />

mozardTa konfliqtebSi da ar davuSvaT maTi gadasvla<br />

ZaladobaSi.<br />

skolaSi, specialuri sagnebis Seswavlis garda, swavlis sxva,<br />

aranakleb mniSvnelovani procesebic mimdinareobs. zustad aq<br />

swavloben bavSvebi pirovnul urTierTobebs da sxvebTan erTad<br />

erT sociumSi Tanaarsebobas, aq eZlevaT maT saSualeba<br />

mosinjon da moirgon sakuTar Tavze sxvadasxva socialuri<br />

roli — mSoblebis, TanamSromlebis, liderebis da a.S. am<br />

garemoebis gaTvaliswinebiT Zalian mniSvnelovania, rom<br />

bavSvebma skolidanve daiwyon konfliqtebis marTvis unar-<br />

Cvevebis aTviseba, radgan konfliqtebis marTva gacilebiT<br />

ufro metia, vidre problemis mogvarebis procesebis ubralo<br />

krebuli: didi, globaluri sakiTxebis mogvareba<br />

damokidebulia imaze, Tu rogor urTierToben adamianebi<br />

erTmaneTSi yoveldRiurad.<br />

saskolo konfliqtebis umetesoba mozardebs Soris arsebuli<br />

gansxvavebebiTaa ganpirobebuli. kulturuli konfliqtebi<br />

emyareba erovnul an moqalaqeobriv sxvaobebs, socialuri<br />

konfliqtebis mizezia sqesis, sqesobrivi orientaciis,<br />

socialuri jgufis, mrwamsis, fizikuri da gonebrivi<br />

SesaZleblobebis sxvaobebi. pirovnuli da institucionaluri<br />

reaqcia amgvar gansxvavebebze SesaZloa gamovlindes<br />

diskriminaciaSi, stereotipebis SeqmnaSi, tendenciur<br />

damokidebulebaSi, devnasa da zogjer fizikuri zianis<br />

miyenebaSic. mgoni, zedmetia imis axsna, Tu raoden aqtualuria<br />

es yvelaferi Cveni qveynis pirobebSic.<br />

unda iTqvas, rom aseTi tipis konfliqtebi Zalian rTulia<br />

Tavisi bunebiT, radgan maTi fesvebi ara mxolod kulturuli<br />

da socialuri mravalferovnebiT gamowveul diskriminaciaSia,<br />

aramed am diskriminaciis safuZvelze Camoyalibebuli<br />

araTanasworuflebianobisa da privilegirebulobis<br />

struqturebSia Cakiruli. kofnliqtebis mogvarebis swavleba<br />

am problemebsac mimarTavs, radgan yovelTvis cdilobs wina<br />

planze wamowios gansxvavebuli Tvalisazrisis danaxvis, misi<br />

pativiscemisa da aRiarebis aucilebloba.<br />

dResdReobiT ucxoeTis saganmanaTleblo dawesebulebebSi<br />

(skolebsa da kolejebSi) konfliqtebis mogvarebis swavleba<br />

oTxi ZiriTadi midgomiT xorcieldeba. mokled aRvwerT<br />

TiToeuls:<br />

konfliqtebis<br />

mogvarebis<br />

swavlebas SeuZlia<br />

Seamciros<br />

disciplinaluri<br />

darRvevebis ricxvi,<br />

CxubSi gadazrdili<br />

TamaSebis da<br />

mSoblebTan<br />

warmoqmnili<br />

kamaTebis<br />

raodenoba<br />

131


132<br />

konfliqtebis<br />

mogvarebis<br />

swavleba oTxi<br />

ZiriTadi<br />

midgomiT<br />

xorcieldeba.<br />

maT Sorisaa<br />

mediaciis<br />

programebic<br />

Þ programuli: aseTi midgoma gulisxmobs konfliqtebis<br />

mogvarebis saswavlo programis SemuSavebas da misTvis<br />

saaTebis garkveuli raodenobis gamoyofas. skolebSi,<br />

romlebmac aseTi midgoma arCies, konfliqtebis marTva<br />

Cveulebrivi saskolo sagnebis ricxvSi Sedis. sainteresoa,<br />

rom konfliqtebis marTvas aswavlian yvelas – dawyebiT<br />

klasebsac da ufrosklaselebsac. saswavlo programebis<br />

Sedgena moswavleTa asakobrivi jgufebis gaTvaliswinebiT<br />

xdeba; ucvleli rCeba mxolod swavlebis meTodebi, –<br />

gakveTilebi saxaliso xasiaTs atarebs da uxvadaa<br />

Sezavebuli sxvadasxva TamaSebiTa da praqtikuli<br />

savarjiSoebiT. konfliqtebis mogvarebis savaldebulo<br />

swavleba SesaZlebelia agreTve klasgareSe gakveTilebis,<br />

an intensiuri speckursis saxiT, romelic drois garkveul<br />

intervalze, magaliTad erT semestrzea gaTvlili.<br />

Þ mediaciis programebi: mediaciis programebis<br />

ganxorcieleba sxvadasxvagvarad xdeba, Tumca zogadad<br />

maTi arsi SemdegSi mdgomareobs: skolis moswavleebs, an<br />

Tavad pedagogebs survilisamebr SeuZliaT Seiswavlon<br />

konfliqtebis mogvarebis safuZvlebi da mediaciis<br />

procesi. swavlebis dasrulebis Semdgom am adamianebs aqvT<br />

sakmarisi codna da unar-Cvevebi, raTa SesTavazon<br />

konfliqtSi myof mozardebs mesame neitraluri mxaris<br />

profesionaluri daxmareba.<br />

Þ mSvidobiani saklaso oTaxi: es aris ufro farTo<br />

xasiaTis meTodologia; konfliqtebis mogvareba erTgvari<br />

ideologiis rangSia ayvanili da Tanabradaa Sezavebuli<br />

rogorc saskolo programis yvela saganSi, aseve klasis<br />

marTvis strategiebSi. mSvidobiani saklaso oTaxebisgan<br />

Semdeg doneze – mSvidobian skolebze gadavdivarT:<br />

Þ mSvidobiani skola: rogorc ukve vTqviT, es aris<br />

mSvidobian saklaso oTaxebze dayrdnobiT damuSavebuli<br />

meTodologia, romelic mTliani skolis masStabiT muSaobs.<br />

konfliqtebis mogvarebis principebi da procesebi ara<br />

mxolod saklaso oTaxis, aramed mTliani skolis marTvaSia<br />

gamjdari da mas yvela swavlobs da iyenebs – dawyebuli<br />

biblioTekis personalidan, maswavleblebidan Tu<br />

direqtoridan da damTavrebuli moswavleebiTa da maTi<br />

mSoblebiT.


mediaciis<br />

programebi<br />

skolebSi<br />

gvinda ufro dawvrilebiT SevCerdeT mediaciis programebis<br />

aRweraze, da amas, gavimeorebT, mxolod ucxouri<br />

gamocdilebis safuZvelze gavakeTebT, ragdan, samwuxarod,<br />

saqarTveloSi aseTi programebi jer-jerobiT ar amuSavebula.<br />

pirvel rigSi unda iTqvas, rom sxvadasxva skolebSi<br />

gansxvavebuli mediaciis programebi xorcieldeba, radgan<br />

yoveli konkretuli skola TavisTvis yvelaze ufro<br />

moxerxebul midgomas iyenebs, sakuTari resursebisa Tu sxva<br />

konkretuli pirobebidan da interesebidan gamomdinare.<br />

saskolo mediaciis ZiriTadi arsi ki imaSi mdgomareobs, rom<br />

skolas gaaCnia specialurad momzadebuli mediatorebis<br />

jgufi, romlebic mzad arian nebismier dros daexmaron<br />

konfliqtSi CarTul mxareebs gaarkvion urTierToba da<br />

miaRwion SeTanxmebas.<br />

aseTi jgufis Camosayalibeblad saWiroa saguldagulod<br />

SeirCes potenciuri mediatorebi. sxvaTa Soris, mediatorebad<br />

SeiZleba moamzado rogorc mozardebi, aseve maTi<br />

maswavleblebi. zogierT SemTxvevaSi mediatoris rols skolis<br />

fsiqologic asrulebs. SerCeuli jgufi gaivlis<br />

konfliqtebis mogvarebis principebisa da safuZvlebis<br />

trenings, romelSic gansakuTrebuli adgili daeTmoba<br />

mediaciis procesis gacnobas da misi warmarTvis unar-Cvevebis<br />

dauflebas. treningis dasrulebisTanave momzadebul<br />

mediatorebs SeuZliaT daiwyon TavianTi moRvaweoba da<br />

SesTavazon mesame neitraluri mxaris daxmareba maT, visac<br />

konfliqti, an uTanxmoeba aqvs, da visac aqvs survili miiRos<br />

aseTi daxmareba.<br />

konfliqtebis<br />

mogvarebis<br />

kulturas iseTive<br />

daufleba<br />

sWirdeba, rogorc<br />

sxva Cveulebriv<br />

saskolo sagnebs<br />

133


134<br />

saskolo<br />

mediaciis<br />

programebidan<br />

erT-erTi<br />

yvelaze<br />

popularulia<br />

TanatolTa<br />

mediacia<br />

cxadia, imisaTvis, rom aseTi survili gaCndes, skolaSi yvelam<br />

unda icodes, Tu ra aris mediacia, rogor process sTavazobs<br />

igi konfliqtSi CarTul mxareebs da ras miaRweven isini am<br />

procesSi monawileobis Sedegad. amitomaa, rom yvela skolaSi,<br />

sadac mediaciis programas amkvidreben, paralelurad tardeba<br />

konfliqtebis mogvarebis swavlebis specialuri kursi, raTa<br />

skolis absoluturad yvela moswavlem kargad icodes, Tu ra<br />

aris zogadad konfliqti, rogoria misi konstruqciuli da<br />

araZaladobrivi mogvarebis gzebi, da ratomaa kargi mediacia,<br />

rogorc erT-erTi aseTi gza (ra Tqma unda, iseT skolebSi,<br />

sadac konfliqtebis mogvareba raRaca saxiT – klasgareSe, an<br />

saskolo programis farglebSi – ukve iswavleba, aseTi<br />

speckursis SemoReba saWiro aRaraa). garda amisa, skolis yvela<br />

moswavlem unda icodes, Tu konkretulad ra xdeba mediaciis<br />

procesis dros. xSirad, am mizniT, axlad momzadebul<br />

mediatorTa wyvili sagangebod Sedis yvela saklaso oTaxSi da<br />

Tavisi momavali saqmianobis mokle prezentacias akeTebs,<br />

romlis drosac “saCvenebeli” procesis gaTamaSebacaa<br />

gaTvaliswinebuli.<br />

garda moswavleebisa, mediacias unda gaecnos agreTve skolis<br />

mTliani personalic, dawyebuli maswavlebliTa da<br />

damTavrebuli damlageblebiT. amiT miiRweva is, rom skolis<br />

yvela “mobinadre” saerTo eniT saubrobs da aravisTvisaa ucxo,<br />

an saSayiro is ambavi, rom konfliqtebis mogvarebis kulturas<br />

iseTive daufleba sWirdeba, rogorc sxva Cveulebriv saskolo<br />

sagnebs.<br />

zogierT skolebSi Tvlian, rom saukeTeso Sedegebis misaRwevad<br />

am procesSi mSoblebic unda CarTo da maTTvis am Temaze<br />

ramodenime leqcia an seminari moawyo. seminarebis dros<br />

mSoblebs uyvebian mediciis programis ganxorcielebis Sesaxeb<br />

da sTxoven maqsimalurad Seecadon TavianT SvilebSi<br />

gansxvavebuli azris mimarT pativiscemis waxaliseba. SesaZloa,<br />

am Segonebam yovelTvis ar imoqmedos, magram zogierTi mSobeli<br />

namdvilad Seecdeba bavSvTan urTierTobaSi aqtiuri mosmenis,<br />

“me”- Setyobinebebisa da konfliqtebis mogvarebis xelSemwyobi<br />

sxva xerxebis gamoyenebas.<br />

unda iTqvas, rom saskolo mediacia ar gulisxmobs mxolod<br />

moswavleebs Soris aRmocenebuli konfliqtebis mogvarebas. es<br />

SesaZloa iyos konfliqti moswavlesa da maswavlebels Soris,<br />

an konfliqti skolis TanamSromlebs Soris, an sulac skolis<br />

maswavlebelsa da erT-erT ukmayofilo mSobels Soris.


a aris TanatolTa mediacia?<br />

rogorc ukve vaxseneT, saskolo mediaciis programebi<br />

sxvadasxvagvaria, da maT Soris erT-erTi yvelaze popularuli<br />

dResdReobiT TanatolTa mediaciis programebia. mediaciis<br />

sxva programebisgan maTi ZiriTadi gansxvaveba imaSi<br />

mdgomareobs, rom mediatorebis rolSi aq mxolod da mxolod<br />

mozardebi gamodian – ara maswavleblebi, ara skolis<br />

direqtori da ara fsiqologi, aramed Tanaklaseli,<br />

Tanaskoleli, rigiTi moswavle, erTi sityviT – Tanatoli.<br />

aRmoCnda, rom mozardebs SeuZliaT sakmaod efeqturi<br />

mediatorebi iyvnen, radgan maT kargad esmiT TavianTi<br />

Tanatolebis; isini mediaciis procesis asakobriv Sesadagebas<br />

axerxeben, imsaxureben TanatolTa pativiscemas da<br />

konfliqtebis mogvarebas cxovrebis erT-erT normad<br />

aRiqvaven.<br />

Tanatolebs SeuZliaT erTmaneTTan iseTi urTierTobis<br />

damyareba, romelic ufrosebis SesaZleblobebs scildeba.<br />

axalgazrda mediatorebs ZaluZT gaiziaron TanatolTa xedva,<br />

maTi ena, ganwyobebi da a.S. Tavis mxriv, mozardebi, romlebic<br />

midian mediaciaze, aRiqvaven mas rogor problemaze saubris<br />

iseT saSualebas, romlis drosac SegiZlia ar geSinodes, rom<br />

ufrosebi gagkicxaven, Segifaseben qcevas, azrebs, an gancdebs.<br />

Tanatol mediatorebs pativs scemen, radgan isini Tavad scemen<br />

pativs mokamaTe mxareebs. TanatolTa mediacia amaRlebs<br />

mozardebSi TviT-Sefasebasa da disciplinas: rodesac<br />

axalgazrdebi xedaven, rom SeuZliaT sakuTari problemebis<br />

damoukidebeli mogvareba, isini miRebul Sedegebze met<br />

pasuxismgeblobas grZnoben da meti mondomebiT asruleben<br />

miRweul SeTanxmebebsa Tu dapirebebs.<br />

TanatolTa mediaciis programebi yvela axalgazrdas<br />

konfliqtebis konstruqciuli mogvarebis saSualebas<br />

sTavazobs. kargad momzadebuli axalgazrda mediatorebi<br />

iZenen da iTaviseben konfliqtebis mogvarebis unar-Cvevebs,<br />

romlebic maT cxovrebaSi mravalgzis daexmareba. zustad am<br />

mizezis gamo bevri specialisti Tvlis, rom TanatolTa<br />

mediaciis programebi izolirebulad ki ar unda<br />

xorcieldebodes, aramed skolebSi konfliqtebis mogvarebis<br />

swavlebis ganuyrel nawils warmoagendes.<br />

mozardebi<br />

sakmoad efeqturi<br />

mediatorebi<br />

arian, radgan<br />

SeuZliaT<br />

TanatolebTan<br />

iseTi<br />

urTierTobis<br />

damyareba,<br />

romelic<br />

ufrosebis<br />

SesaZleblobebs<br />

scildeba<br />

135


136<br />

naxatis avtori - jumber lomTaTiZe<br />

q.walkis qarTuli sajaro skola<br />

ucxouri wyaroebi irwmunebian, rom mediaciis programebis<br />

gamoyeneba skolebSi mniSvnelovnad amcirebs disciplinaruli<br />

zomebis raodenobas, konfliqtebisa da problemebis<br />

mogvarebaze daxarjul dros da, rac mTavaria, mkveTrad<br />

aumjobesebs mTlianad skolis klimats.<br />

am krebulis momdevno statiaSi Tqven mogecemaT saSualeba<br />

ufro dawvrilebiT SeityoT, Tu rogor SeiZleba daigegmos da<br />

dainergos Tanatola mediaciis programa TviT mozardTa<br />

TaosonobiT da maTi aqtiuri monawileobiT.


137


138<br />

TanatolTa<br />

mediacia:<br />

ideidan<br />

saqmemde!<br />

nebismier skolas yoveldRiurad uwevs moswavleebs Soris<br />

gaCenili konfliqtebis mogvareba. mediacia saSualebas aZlevs<br />

moswavleebs Tavad moagvaron TavianTi konfliqtebi,<br />

ufrosebis mxridan mza gadawyvetilebebis Tavze moxvevis<br />

gareSe. mediaciis programebi aviTarebs moswavleebSi<br />

komunikaciisa da problemebis mogvarebis unar-Cvevebs da<br />

konfliqtSi CarTuli mxareebisagan moiTxovs konfliqtur<br />

situaciaze pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aRebas, rac<br />

aucilebeli pirobaa misi mogvarebisaTvis.<br />

TanatolTa mediaciis dros, moswavleebi, romlebsac gavlili<br />

aqvT specialuri momzadeba mediaciaSi, sakuTar Tavze iReben<br />

mesame neitraluri mxaris rols da exmarebian skolis sxva<br />

moswavleebs maTi konfliqtebis mogvarebaSi. TanatolTa<br />

mediaciiT, rogorc wesi, gvardeba Semdegi tipis saskolo<br />

problemebi: Worebi, enis mitana, dabezReba, kulturaTa<br />

sxvaobis niadagze aRmoCenili konfliqtebi, sityvieri da<br />

fizikuri Seuracxyofa, motyueba, qurdoba da sxva.<br />

gvinda SemogTavazoT ramdenime praqtikuli rCeva, romlebic<br />

emyareba TanatolTa mediaciis programis ganxorcielebis


erT-erT gamocdil strategias. ra Tqma unda, es strategia,<br />

romelmac ukve gaira erTgvari testireba dasavleTis<br />

skolebSi, ver iqneba idealuri Cveni pirobebisaTvis, magram is<br />

aucileblad gamogadgebaT, rogorc kargi saxelmZRvanelo,<br />

rodesac daapirebT TanatolTa mediaciis programis Tqvens<br />

skolaSi, an saswavlebelSi danergvas.<br />

nabiji pirveli: miznad daisaxeT<br />

TanatolTa mediaciis programis<br />

danergva; moekideT mas, rogorc Tqvens<br />

sakuTar saqmes!<br />

Tu axalgazrdebs miecaT saSualeba Tavad mixedon programis<br />

ganxorcielebas, isini ukeT gaiTaviseben saqmes da<br />

damoukideblad gadadgaven misi SesrulebisaTvis saWiro<br />

nabijebs. dasavleTis qveynebSi ganxorcielebuli sxvadasxva<br />

programebis gamocdileba gviCvenebs, rom mozardebs surT miiRon<br />

monawileoba maTTvis mniSvnelovani problemebisa da sakiTxebis<br />

gadawyvetaSi; maT surT, rom gadawyvetilebebis miRebisas maTi<br />

azric gaiTvaliswinon. WeSmariti monawileoba ki iwyeba maSin,<br />

rodesac mozardebi Tavad arian CarTulebi programaSi da<br />

garkveviT arian informirebulebi TavianTi rolebis Sesaxeb.<br />

amitom, Tu axalgazrdebi mzad arian Tavad mouaron sakuTar<br />

problemebs - SeTanxmdiT da gadadgiT es pirveli nabiji!<br />

Þ momavlis suraTis Seqmna<br />

iseve, rogorc nebismieri procesis dros, aqac pirvel rigSi<br />

unda arsebobdes momavlis xedva – naTeli warmodgena imisa,<br />

Tu risi miRweva gsurT. aseTi xedvis Camoyalibebas, rogorc<br />

wesi, uZRveba lideri, adamiani, romelsac SeuZlia Tavisi xedvis<br />

sityvieri gadmocema sxvebisaTvis da misi miRwevisaTvis<br />

kompetenturi da energiuli gundis Seqmna. Tu skolaSi<br />

arsebobs aseTi lideri, romelsac SeuZlia am amocanis daZleva,<br />

SeikribeT erTad da maSinve SeudeqiT meore etapis<br />

ganxorcielebas.<br />

Þ am suraTSi sakuTari adgilis danaxva<br />

rogorc ki gundi gaerkveva lideris mier Camoyalibebul<br />

xedvaSi, saWiroa, rom gundis TiToeulma wevrma amjerad ukve<br />

Tavisi TvaliT “dainaxos” Seqmnili suraTi, ipovos masSi<br />

sakuTari Tavi, moergos mas, mixvdes, Tu rogori SeiZleba iyos<br />

misi roli da funqcia am suraTis konteqstSi. rogorc ki am<br />

kiTxvebze pasuxi iarsebebs, es niSnavs, rom iwyeba xedvis<br />

mediacia<br />

saSualebas aZlevs<br />

moswavleebs<br />

Tavad moagvaron<br />

TavianTi<br />

konfliqtebi,<br />

ufrosebis<br />

mxridan mza<br />

gadawyvetilebebis<br />

Tavze moxvevis<br />

gareSe<br />

139


140<br />

gaTavisebis procesi da saqme, romelsac gegmavT, piradad<br />

Tqveni xdeba, Tqven xdebiT masze pasuxismgebeli da Tqvenzea<br />

damokidebuli misi warmatebiT dagvirgvineba.<br />

Þ suraTSi sakuTari adgilis sabolood damkvidreba<br />

mesame etapze gundma unda gariskos da aiRos realuri<br />

valdebuleba saqmesTan mimarTebaSi. amieridan es saqme<br />

cxovrebis prioriteti unda gaxdes da SesaZloa gundis wevrebs<br />

raRac msxverplis gaRebac ki mouwioT misTvis. dasaxuli<br />

suraTis misaRwevad sakmarisad bevri dro da energiaa saWiro,<br />

es ki imas niSnavs, rom gundis wevrebs bevri sxva raRacis,<br />

magaliTad, diskoTekebze siarulis, an kompiuterze TamaSis<br />

daTmoba mouwevT.<br />

Þ bevri ver uZlebs siZneleebs da “TamaSidan gadis”<br />

rodesac mozardebi igrZnoben TavianTi valdebulebis<br />

safasurs, maT SesaZloa yoymani daiwyon. am etapze is mozardebi,<br />

romlebic ver gauZleben siZneleebs, process Camoscildebian.<br />

amisaTvis bevri mizezi dasaxeldeba: “mapatieT, magram mSoblebi<br />

ar maZleven uflebas..”, “ar SemiZlia am saqmes amdeni dro<br />

davuTmo sxva raRaceebis xarjze”, “sul axlaxans viavadmyofe<br />

da ar minda mdgomareoba gaviuareso”... da a.S.<br />

Þ bevri Sroma iqneba saWiro<br />

xedvis ganxorcielebas uzRvavi energia da Sroma sWirdeba.<br />

mozardebs mouwevT gansakuTrebuli sibejiTis gamoCena, raTa<br />

daabalanson, erTis mxriv, skolis gakveTilebze daswreba da<br />

zogadad swavla, da, meores mxriv, TanatolTa mediaciis<br />

programis monawilis movaleobebi (damatebiTi Sexvedrebi,<br />

mediaciis unar-Cvevebis gavarjiSeba, damatebiTi<br />

literaturis kiTxva konfliqtebsa da Zaladobaze).<br />

TanatolTa mediatorebi Zalian Tavdadebulebi unda iyvnen,<br />

radgan maT SesaZloa mediatoroba skolis gamocdebis drosac<br />

mouwioT. ase rom, maT ormagi Sroma mouwevT, maT Soris<br />

gacdenili gakveTilebis anazRaureba, zogjer ki gamocdebis<br />

da testebis naadrevi Cabarebac ki!<br />

Þ es arc ise cudi yofila!<br />

Sromisa da mudmivi datvirTvis fasad mozardebi namdvilad<br />

daesakuTrebian process, xolo maTi sakuTari Tavis mimarT<br />

rwmena da saqmisadmi Tavdadebis xarisxi gaizrdeba. am etapze<br />

isini nel-nela SeeCvevian cxovrebis axal reJims da dadgeba<br />

dro, rodesac darwmundebian, rom “es yvelaferi arc ise cudi<br />

da damRleli yofila, rogorc Tavidan Canda!”


Þ gamZleobis Semowmeba (sxvebi Seecdebian gamarjvebis<br />

moparvas)<br />

rodesac programa pirvel warmatebebs miaRwevs, gundi mzad unda<br />

iyos moigerios isini, visac am etapze moundeba programaSi uceb<br />

Semosvla da misi kuTvnili warmatebis nawilobriv misakuTreba.<br />

SesaZloa aseTi etapi arc ganviTardes, magram Tu ganviTardeba,<br />

saqmes namdvilad aurevs. daiwyeba Worebi, Zalauflebis mopovebis<br />

mcdelobebi, aTasgvari sxva wvrilmani konfliqti da usiamovneba.<br />

am dros bevri mozardi seriozulad fiqrobs xolme yvelafers<br />

Tavi daanebos, radgan mas moTmineba eleva.<br />

Þ problemebis daZleva da gamocdilebis SeZena!<br />

Sua gzaze programaSi SemoRwevis mcdelobebs erTi dadebiTi<br />

momenti axlavs Tan: gundi damatebiTi energiiTa da<br />

mondomebiT ibrZvis sakuTari poziciebisa da gamarjvebis<br />

SesanarCuneblad da am dros Zalian bevrs swavlobs. xolo Tu<br />

bevrs iswavli, SeZleb sxvebsac aswavlo.<br />

nabiji meore: administraciis<br />

mxardaWeris mopoveba<br />

skolis administraciam unda icodes, rom skolaSi xorcieldeba<br />

TanatolTa mediaciis programa. marTalia dafinanseba didi<br />

iSviaTobaa, magram mainc arsebobs Sansi, rom skolam dafaros<br />

adgilobriv, an gasvliT treningebze daswrebis xarjebi. skolas<br />

SeuZlia dagexmaroT treningis Casatarebeli adgilis<br />

moZebnaSi (Tumca saerTod, umjobesia treningebis skolis<br />

gareT Catareba, raTa treningisTvis damaxasiaTebelma<br />

aurzaurma da xmaurma xeli ar SeuSalos swavlis process).<br />

garda amisa, skolis administracia SesaZloa dagexmaroT imis<br />

gadawyvetaSi, Tu ra tipis problemebi Tu sakiTxebi unda<br />

gaigzavnos samediaciod. gaxsovdeT, rom iaraRis,<br />

narkotikebisa da sastiki fizikuri Zaladobis SemTxvevebi<br />

aucileblad unda ganixilebodes ufrosebis mier!<br />

nabiji mesame: ufrosi koordinatoris<br />

povna<br />

TanatolTa mediaciis programis koordinacia<br />

sapasuxismgeblo saqmea. programis warmatebis sawindaria<br />

masTan SexebaSi myof yvela adamianTan Ria komunikacia. ase rom,<br />

skolis<br />

administraciis<br />

mxardaWera<br />

aucilebelia<br />

TanatolTa<br />

mediaciis<br />

programis<br />

ganxorcielebisaTvis<br />

141


142<br />

mediaciis<br />

programas unda<br />

hyavdes<br />

koordinatori,<br />

romelic<br />

programasTan<br />

dakavSirebul<br />

yvelanair<br />

saqmianobas<br />

gauwevs<br />

zedamxedvelobas<br />

programis koordinators sakmaod mniSvnelovani funqcia<br />

akisria da evaleba saqmianobis yvela elementis zedamxedveloba<br />

ganaxorcielos. koordinatoris rolSi SeiZleba skolis<br />

administratori, maswavlebeli, fsiqologi, an moxalise<br />

mSobeli gamovides. mis movaleobebSi, Sedis:<br />

§ skolis administraciasa da mowveul trenerebs Soris<br />

kavSiris damyareba da ganxorcieleba;<br />

§ mediaciis programis farglebSi ufrosTa saorganizacio<br />

komitetis mowveva da formireba;<br />

§ treningis monawileTa SerCevis meTvalyureoba;<br />

§ treningis organizeba da meTvalyureoba;<br />

§ mediaciis treningSi monawileobis miReba da mediatoris<br />

unar-Cvevebis daufleba;<br />

§ mediaciis programis Sida-saskolo gaSuqebis organizeba,<br />

skolis personalisa da moswavleebis informireba;<br />

§ samediacio saqmeebis SerCevis proceduris SemuSaveba;<br />

§ programisTvis Sesabamisi werilobiTi formebis SemuSaveba;<br />

§ mediaciis procesis wvrilmani detalebis ganmarteba,<br />

moswavleTa darwmuneba, raTa maT konfliqtur situaciebSi<br />

mimarTon mediacias;<br />

§ samediacio sesiebis daniSvna da maTi Casatarebeli adgilis<br />

uzrunvelyofa;<br />

§ TiToeuli SemTxvevisaTvis Sesatyvisi mediatorebis<br />

SerCeva;<br />

§ Tu saWiroa, mediaciis sesiebze daswreba;<br />

§ mediatorebTan<br />

gasaumjobeseblad;<br />

muSaoba maTi unar-Cvevebis<br />

§ mediatorebTan erTad mediaciis sesiebis ganxilva maTi<br />

dasrulebis Semdgom;<br />

§ mediatorTa gundTan regularuli Sexvedrebis Catareba<br />

gundis ganmtkicebis mizniT;<br />

§ Canawerebis warmoeba da mediaciis Semdgomi sesiebis<br />

daniSvna konfliqtis mxareTa moTxovnis SemTxvevaSi;<br />

§ axali mediatorebis ayvana;<br />

§ mediatorTa gundis motivacia maTi mxridan mudmivi<br />

dainteresebisa da enTuziazmis uzrunvelsayofad;<br />

§ mediatorebisTvis Semdgomi, sakvalifikacio treningebis<br />

organizeba


am siidan gamomdinare naTelia, rom koordinatorma am saqmes<br />

sakmao dro unda dauTmos. Sesabamisad, zogierT skolaSi<br />

urCevniaT hyavdeT ramdenime koorindatori, rac kidev ufro<br />

ganamtkicebs gunduri muSaobis principebs, da stimuls aZlevs<br />

gundis wevrebs Soris TanamSromlobas.<br />

nabiji meoTxe: mSobelTa jgufebisagan<br />

mxardaWeris mopoveba<br />

aucileblad CarTeT programaSi mSoblebi da sTxoveT maT<br />

daxmareba programis mokle da grZlevadiani<br />

sicocxlisunarianobis uzrunvelyofaSi. mSoblebi marTlac<br />

udidesi resursia, romelic skolam unda aiTvisos. sTxoveT<br />

maT; isini aucileblad dagiTmoben dros da imuSaveben<br />

moxaliseebad. bevri maTgani Zalian dainteresdeba kidec<br />

programaSi monawileobiT, zogierTi ki SeZlebs, Tavisi<br />

profesiidan gamomdinare, usasyidlod daexmaros skolas.<br />

aqve SevecadoT vupasuxoT kiTxvas: saidan SeiZleba<br />

modiodes mediaciis programis dafinanseba?<br />

programas rogorc moklevadiani, aseve grZelvadiani miznebi<br />

da finansuri saWiroebebi gaaCnia. fuli SesaZloa saWiro gaxdes<br />

Semdegi RonisZiebebisaTvis:<br />

§ ·mediatorTa swavlebis Tanxebi;<br />

§ ·koordinatoris Sromis anazRaureba;<br />

§ ·saxelmZRvaneloebis, videomasalis, specialuri<br />

formebis dabeWdvis, gaSuqebis (mag., plakatebis<br />

gamocemis) xarjebi. SesaZlebelia gakeTdes specialuri<br />

qudebi, maisurebi da mediatorebisTvis gankuTvnili<br />

specialuri samkerde niSnebi;<br />

§ ·treningis masalebisa da satreningo oTaxis rentis<br />

safasuri da sxva.<br />

am xarjebis dasafari Tanxebi sxvadasxva wyaroebidan SeiZleba<br />

modiodes. sazRvargareT mediaciis programebi, rogorc wesi,<br />

erTdroulad ramdenime wyarodan finansdeba, esenia: TviT<br />

skolis biujeti, skolis gamgeobis mxardaWera, mSobelTa da<br />

moswavleTa mier gaRebuli saxsrebi, sxvadasxva saTemo da`an<br />

ganaTlebis mxardamWeri fondebi.<br />

143


144<br />

nabiji mexuTe: mediatorebis SerCeva<br />

vin unda gaxdes mediatori? mediatorTa SerCeva SesaZloa<br />

rTuli procesi iyos, radgan masSi bevri momentia<br />

gasaTvaliswinebeli. SeecadeT, ise SearCioT potenciur<br />

mediatorTa gundi, rom igi warmomadgenlobiTi iyos<br />

konkretuli skolisaTvis, rac imas niSnavs, rom gundis wevrebi<br />

unda iyvnen SerCeulni skolaSi warmodgenili yvela kulturis,<br />

qcevis, akademiuri moswrebisa Tu socialuri warmoSobis<br />

gaTvaliswinebiT. unda gaxsovdeT, rom Tu momaval<br />

mediatorebad mxolod karg moswavleebs (xuTosnebs) SearCevT,<br />

isini, vinc am kategorias ar miekuTvnebian, ubralod aRar<br />

miiReben programaSi monawileobas.<br />

kidev ramdenime ram, rac unda gaiTvaliswinoT:<br />

§ rogoria kandidatebis weriTi da zepiri komunikaciuri<br />

unar-Cvevebi;<br />

§ SeZleben Tu ara moswavleebi Tavad gamoiCinon<br />

iniciativa da Caeweron treningze, Tu<br />

§ treningze moiwvevT mxolod maT, visac maswavleblebi<br />

gauweven rekomendacias?<br />

§ rogor SeafasebT da rogor SearCevT sabolood<br />

kandidatebs?<br />

§ SerCeulma moswavleebma garkveuli piroba unda dadon<br />

programaSi monawileobis miRebasTan dakavSirebiT;<br />

§ SerCeuli monawileebi regularulad unda eswrebodnen<br />

Sexvedrebs da Rebulobdnen monawileobas programis<br />

gaSuqebaSi;<br />

§ maT mudmivad unda imuSaon TavianTi unar-Cvevebis<br />

daxvewaze da monawileoba miiRon axali mediatorebis<br />

swavlebaSi;<br />

§ im moswavleebs, romlebsac ar miiwvevT treningze, unda<br />

SeatyobinoT amis mizezebi da, Tu es SesaZlebelia,<br />

SepirdeT Semdgom treningze mowvevas.<br />

potenciuri mediatorebis SerCevaSi Tavad moswavleebic<br />

dagexmarebian, Tu maT am mizniT Sesabamis kiTxvars SesTavazebT.<br />

kiTxvarSi Setanili kiTxvebi daaxloebiT aseTi unda iyos:<br />

§ daasaxeleT, TqvenTvis nacnobi Tanaskolelebidan vis<br />

SeuZlia kargad mosmena?<br />

§ vis (am skolis romel moswavles) SeuZlia yvelaze kargad<br />

dagexmaroT problemis mogvarebaSi?


da a.S.<br />

§ vis (am skolis romel moswavles) SeuZlia saukeTeso<br />

rCeva mogceT maSin, rodesac Tqven garTulebuli gaqvT<br />

urTierToba romelime megobarTan?<br />

§ icnobT Tu ara am skolaSi moswavles, romelic<br />

gamoirCeva Tavisi mSvidi manerebiTa da<br />

keTilganwyobiT?<br />

gaxsovdeT: TanatolTa mediaciis dros ori mediatori muSaobs.<br />

es ki imas niSnavs, rom orma adamianma wyvilSi unda imuSaos da<br />

erTmaneTs mxari unda dauWiros. Tu erT-erTs gauWirdeba<br />

situaciis marTva, meorem Tavis Tavze unda aiRos procesis<br />

wayvana; Tu erT-erTi mTlianad garTulia procesSi, meores<br />

SeuZlia amasobaSi saWiro Canawerebi gaakeTos. garda amisa,<br />

mediatorTa wyvili Zalze efeqturia araerTgvarovani<br />

konfliqtebis mogvarebisas; magaliTad, Tu konfliqtis<br />

mxareebs warmoadgenen maswavlebeli da moswavle, mediatorTa<br />

wyvilic, Sesabamisad, moswavlisa da maswavleblisgan<br />

dakompleqtdeba, rac ueWvelad gazrdis mediaciis procesis<br />

efeqturobas, radgan aseT viTarebaSi mxareebi ufro<br />

komfortulad igrZnoben Tavs.<br />

xSirad xdeba, rom “sust” moswavleebad Seracxuli mozardebi<br />

brwyinvale mediatorebi gamodian. treningi aZlevs am<br />

axalgazrdebs SesaZleblobas sargebeli moutanon TavianT<br />

skolas, rasac xSirad mosdevs am bavSvebis TviTSefasebisa da<br />

sakuTar ZalebSi rwmenis gazrda.<br />

nabiji meeqvse: Tanatol mediatorTa<br />

treningi<br />

rodis unda Catardes treningi? es mniSvnelovani sakiTxia,<br />

radgan treningis dros moswavleebs uwevT skolis<br />

gakveTilebis gacdena da maswavleblebs am faqtis mimarT<br />

sxvadasxva damokidebuleba aqvT. aseT situaciaSi erT-erTi<br />

kargi argumentia is, rom treningis dros moswavleebi<br />

euflebian efeqtur komunikacias, mosmenis da konfliqtebis<br />

mogvarebis unar-Cvevebs, rac pirovnuli da akademiuri zrdisa<br />

da ganviTarebis Zlieri damaCqarebelia. imisaTvis, raTa<br />

treningis gamo gacdenili gakveTilebis raodenoba minimumamde<br />

daviyvanoT, treningis sesiebi sxvadasxva dros unda dainiSnos<br />

– zogi dRisiT, zogi – saRamos, zogic – SabaT-kviras da<br />

sakmaod xSiria<br />

SemTxvevebi,<br />

rodesac<br />

uaryofiTad<br />

Seracxuli<br />

moswavleebi<br />

brwyinvale<br />

mediatorebi<br />

gamodian<br />

145


146<br />

TanatolTa<br />

mediaciaSi<br />

konfidencialobis<br />

sakiTxs<br />

garkveuli<br />

gamonaklisebi<br />

gaaCnia<br />

dResaswaulebze da a.S. treningis dawyebis Sesaxeb yvela<br />

maswavlebeli winaswar unda iyos gaafrTxilebuli.<br />

nabiji meSvide: gamocdili trenerebis<br />

mowveva<br />

aucileblad izruneT imaze, rom mediatorTa treningi<br />

gamocdilma, kvalificiurma trenerebma Caataron.<br />

nabiji merve: mediaciis sesiebi da<br />

Semdgomi RonisZiebebi<br />

sad unda Catardes mediacia? saukeTeso variantia, rodesac<br />

skolas gaaCnia saamisod gamoyofili specialuri oTaxi,<br />

romelsac droTa ganmavlobaSi mediaciis centris saxelwodeba<br />

mieniWeba. am oTaxis gamoyenebas ara mxolod mediaciis<br />

sesiebisaTvis, aramed treningisa da samuSao SexvedrebisTvisac<br />

SesZlebT. specialuri oTaxi kargi safuZvelia mediaciis<br />

programis swrafi ganviTarebisaTvis. Tu aseTi oTaxi ar<br />

arsebobs, maSin adgilis SerCevisas unda ifiqroT Semdegze:<br />

mediacia iTxovs simSvidesa da gancalkevebas. mediaciis oTaxi<br />

unda iyos sakmaod didi, raTa daitios mediaciasTan<br />

dakavSirebuli masalebi - stendebi, plakatebi, literatura.<br />

kargia, Tu masSi gamoyofili iqneba mxareebTan winaswari<br />

gasaubrebis sivrce da TviT sesiebisaTvis gankuTvnili kuTxe.<br />

ukeTesia, samediacio oTaxi skolis SenobaSi mdebareobdes,<br />

raTa moswavle-mediators Sors wasvla ar uwevdes.<br />

rodis gaimarTeba xolme mediaciis sesiebi? mxolod<br />

lanCis dros? rogorc ki konfliqti gaCndeba? Tu mxolod<br />

skolis gakveTilebis damTavrebis Semdeg? es sakiTxic<br />

gadasawyveti da SesaTanxmebelia.<br />

ras upirebT konfidencialobas? mxareTa Soris arsebuli<br />

konfliqtis mimarT sruli konfidencialobis SenarCuneba<br />

mediaciis programis warmatebis sawindaria. mediatorebs ar<br />

SeuZliaT konfidencialuri informaciis gamxela.<br />

konfidencialobis umniSvnelo darRvevac ki sagrZnoblad<br />

daazianebs mediaciis programas. es sakiTxi imdenad<br />

mniSvnelovania, rom saWiroa treningis dros misTvis calke<br />

sesiis daTmoba da moswavle-mediatorebTan am Temaze samuSao<br />

Sexvedris mowyoba.


amave dros sagulisxmoa, rom skolis administraciam winaswar<br />

unda gansazRvros is informacia, romelic, mediatorebisTvis<br />

misi gamxelis SemTxvevaSi, dauyonebliv unda ecnobos<br />

programis koordinators, an skolis direqtors. es SesaZloa<br />

exebodes seqsualur Zaladobas, bavSvebTan sastik mopyrobas,<br />

TviTmkvlelobas, narkotikebis moxmarebas, an iaraRis tarebas.<br />

konfidencialobis es gamonaklisebi winaswar unda ecnobos<br />

mediaciaze misul mxareebs. ukeTesia, rom<br />

konfidencialobasTan dakavSirebul yvelanair wvrilmanze<br />

informireba gaakeTos programis koordinatorma, mxareebTan<br />

winaswari Sexvedris dros. Tu es sakiTxi mediaciis dros<br />

amotivtivda, maSin ukve mediatorebi iZlevian ganmartebas da<br />

ekiTxebian mxareebs, surT Tu ara maT mediaciis gagrZeleba.<br />

mediatorebma unda agreTve acnobon mxareebs, Tu vis gadaecema<br />

maTgan miRebuli informacia, da SesTavazon mxareebs, rom<br />

Tavad daeswron informaciis skolis direqtorisadmi (an<br />

programis koordinatorisadmi) gadacemis process.<br />

ra mxardaWera da damatebiTi treningi CautardebaT<br />

mediatorebs? mediatorTa gundi regularul Sexvedrebs<br />

saWiroebs, garda amisa, mas sWirdeba arsebuli unar-Cvevebis<br />

daxvewa`gavarjiSeba da motivireba. ifiqreT am Sexvedrebis<br />

sixSireze, vin iqneba maTi organizatori, vin wauZRveba maT, sad<br />

da rodis Catardeba isini. moifiqreT, rogor SeiZleba<br />

mediatorTa Sromis aRiareba da waxaliseba.<br />

nabiji mecxre: Tqveni programis<br />

popularizacia da misi ganviTarebis<br />

xelSewyoba<br />

rogor gaaSuqebT programas?<br />

rac ufro meti iqneba informacia programaze, miT ukeTesi.<br />

skolis personalisaTvis Tavidan isedac rTulia programis<br />

miReba, miTumetes Tu masze Zalian mcire informacia eqnebaT.<br />

igive SeiZleba iTqvas moswavleebze, romlebic, informaciis<br />

uqonlobis SemTxvevaSi, ar isargebleben mediaciis procesiT<br />

da amiT yvelaferi damTavrdeba. amdenad, Zalze mniSvnelovania,<br />

rom skolis sazogadoebam icodes mediaciis Sesaxeb da imis<br />

Sesaxeb, Tu rogor xdeba saqmis aReba da ganxilva.<br />

ramdenime rCeva programis reklamirebisaTvis:<br />

§ moaxdineT programis prezentacia da CarTeT masSi<br />

mediaciis procesis sademonstracio roluri TamaSi;<br />

147


148<br />

TanatolTa<br />

mediaciis<br />

programis<br />

amuSavebamde<br />

aucilebelia<br />

skolis<br />

administraciis<br />

mxardaWeris<br />

mopoveba<br />

§ mediatorebs SeuZliaT ewvion saklaso oTaxebs da<br />

moswavleebs mediaciis programis Sesaxeb TavianTi<br />

praqtikuli gamocdileba gauziaron;<br />

§ skolis kedlebze gakruli plakatebi Seaxsenebn yvelas,<br />

rom skolaSi moqmedebs mediaciis programa;<br />

§ skolis gamocemebSi da adgilobriv gazeTebSi<br />

gamoqveynebuli publikaciebi iZlevian saSualebas<br />

Tqveni programis sxvadasxva aspeqti gaSuqdes.<br />

programis Catarebaze Tanxmobis miReba. skolaSi<br />

TanatolTa mediaciis programis sruli masStabiT<br />

amuSavebamde aucilebelia skolis administraciisa da<br />

personalis im nawilis mxardaWeris mopoveba, romlebic ar<br />

arian pirdapiri gziT CarTulebi am programaSi. zustad am<br />

dros programaSi monawile moswavleebs eZlevaT saSualeba<br />

gamoavlinon TavianTi unar-Cvevebi, radganac mosalodnelia,<br />

rom skolis personalis umetesoba sakmaod skeptikurad iqneba<br />

ganwyobili mediaciis programis mimarT; maT SeiZleba<br />

gauWirdeT imis dajereba, rom programas realuri Sedegis<br />

motana SeuZlia. saWiroa skolis pedagogTa Sexvedrebze<br />

Sesabamisi prezentaciebis mudmivad keTeba da maTTvis<br />

miRweuli Sedegebis gacnoba. ar aris gamoricxuli, rom aseTi<br />

SexvedrisaTvis mxolod 20 wuTi dagiTmon, ase rom mogiwevT<br />

gamoiyenoT efeqturi prezentaciis Cvevebi da mokled da<br />

yovlismomcvelad moaxsenoT Sekrebilebs programis arsi.<br />

rogorc wesi, aseTi prezentacia unda daiwyos TanatolTa<br />

mediaciis ganmartebiT; Semdeg, ukeTesi TvalsaCinoebisaTvis,<br />

mokle roluri TamaSis meSveobiT mediaciis procesis<br />

demonstrirebis moxdenac SeiZleba. daitoveT ramdenime wuTi<br />

kiTxvebze pasuxis gasacemad.<br />

skolis moswavleTa daintereseba. Semdgomi etapia skolis<br />

moswavleebis informireba imis Sesaxeb, rom mediatorTa gundi<br />

Camoyalibebulia da mzad aris daiwyos realur konfliqtebze<br />

muSaoba. amisaTvis ramdenime strategiaa gamosadegi. erT-erTi<br />

strategiaa mediatorebis dayofa wyvilebad da maTi<br />

“mivlineba” TiToeul saklaso oTaxSi, sadac isini programis<br />

5-wuTian wardgenas gaakeTeben da moswavleTa kiTxvebs<br />

upasuxeben. meore strategia, romelic nakleb dros moiTxovs,<br />

skolis moswavleTa saerTo Sekrebas iTvaliswinebs. es SeiZleba<br />

iyos mediaciis programis specialuri oficialuri wardgena<br />

– lanCi, an, Tu aseTi specialuri prezentaciis mowyoba<br />

SeuZlebelia, ubralod unda isargebloT raime RonisZiebis


farglebSi mowyobili SekrebiT da iq moaxerxoT ramdenime<br />

wuTis ganmavlobaSi prezentaciis gakeTeba.<br />

winaswar gafrTxilebT, rom mTliani skolis winaSe aseTi tipis<br />

prezentaciebis Catarebas aucileblad moyveba darbazidan<br />

SeZaxilebi, xiTxiTi da a.S. es normaluri molenaa, radgan<br />

zogierT mozards uyvars amgvarad yuradRebis miqceva. Tu<br />

zogadad auditoriis yuradRebis SenarCunebas axerxebT, aseTi<br />

erTeuli reaqciebis nu SegeSindebaT, radgan, maT miuxedavad,<br />

moswavleTa umetesoba sakmaod seriozul dainteresebas<br />

gamoiCens programis mimarT. mosalodnelia, rom TviTon<br />

Sekrebis dros darbazidan arc ise bevri kiTxva dagisvan,<br />

samagierod, SemdgomSi moimatebs Tqvendami kiTxvebiT<br />

momarTvis ricxvi. amjerad ki, prezentaciis dros, SeecadeT<br />

mxolod mokle informacia miawodoT da acnoboT, Tu sad da<br />

visTan SeiZleba am programis Sesaxeb ufro detalurad<br />

dalaparakeba.<br />

kargi iqneba, Tu aseT iniciativasTan erTad Tqvens skolaSi<br />

plakatebis kampaniac moewyoba. amisaTvis, SekribeT yela<br />

mediatori lanCis dros, an skolis gakveTilebis Semdeg da<br />

sTxoveT moifiqron da daxaton mediaciis programasTan<br />

dakavSirebuli plakatebi. garda imisa, rom erT-or saaTSi<br />

ramodenime mSvenieri plakati gamzaddeba, amave dros<br />

mediatorTa gundis ukeT SekavSirebac da maTi gunduri<br />

muSaobis awyobac moxerxdeba.<br />

nabiji meaTe: mediaciis gundi rogorc<br />

cvlilebis agenti<br />

programa amoqmedda da ramodenime konfliqturi situacia<br />

ukve gairCa? ese igi droa izeimoT gamarjveba! dasawyisi<br />

yovelTvis rTulia da programa Tavidan mraval bariers<br />

waawydeba. programis efeqturobis Sefaseba SesaZlebelia<br />

mediaciaze Sesuli saqmeebisa da realurad mogvarebuli<br />

konfliqtebis raodenobis aRricxviT. mas Semdeg, rac<br />

programis iniciatorebi miRweul Sedegebs Seafaseben, kargi<br />

iqneba gundisaTvis patara zeimis mowyoba. garda amisa, dadga<br />

dro, rom sxva perspeqtividan gadaxedoT Tqvens saqmes da<br />

ecadoT raime gziT gaafarTovoT moRvaweoba. iqneb<br />

SesaZlebelia ara mxolod skolis SigniT arsebuli<br />

konfliqtebis mogvarebaze zrunva, aramed moswavleebisTvis<br />

iseTi unar-Cvevebis micema, rom maT Tavadac SeZlon<br />

skolis<br />

SenobaSi<br />

specialuri<br />

oTaxis<br />

gamoyofa<br />

mediaciis<br />

programis<br />

swrafi<br />

ganviTarebas<br />

safuZvelia<br />

149


150<br />

naxatis avtori - giorgi wiqariSvili<br />

fersis sajaro skola<br />

konstruqciulad moagvaron TavianTi problemebi skolis<br />

kedlebs gareTac? rogor aris SesaZlebeli konfliqtebis<br />

mogvarebisadmi araZaladobrivi midgomebis popularizacia<br />

skolis masStabiT da ufro farTod? rogor SeiZleba mediaciis<br />

programis ganviTareba ise, rom is yovelTvis aqtualuri,<br />

saxaliso da Sesatyvisi iyos?<br />

samsjelo da safiqrali bevria, win bevri Sromac geliT, magram<br />

mTavari is aris, rom Tqvens mier wamowyebuli keTili saqme<br />

Zalian bevr mozards daexmareba rTuli situaciidan<br />

gamosavalis povnaSi; amis gacnobiereba, albaT, saukeTeso<br />

gancda da udidesi stimulia Semdgomi muSaobisTvis.


151


152<br />

epilogis<br />

magivrad...<br />

iSviaTad moiZebneba adamiani, romelsac zRaprebi ar uyvars.<br />

zRapari, pataraobidanve, Cveni cxovrebis ganuyofeli da<br />

mniSvnelovani nawilia. zRaprebis saSualebiT veziarebiT<br />

zogadsakacobrio Rirebulebebs, vswavlobT keTilisa da<br />

borotis garCevas, vecnobiT sxvadasxva situaciebSi qcevisa da<br />

azrovnebis modelebs, veuflebiT sxva adamianebTan,<br />

sazogadoebasTan, bunebasTan, zogadad samyarosTan<br />

urTierTobis formebsa da saSualebebs.<br />

gavixsenoT “wiTelquda”. am zRapris erT-erTi mTavari morali<br />

aseTia: ufrTxildiT ucnobebs! masSi sakmaod mkveTradaa<br />

daxatuli konfliqtSi CarTuli ori mxare – erTi dadebiTi<br />

gmiria, anu “kargia”, xolo meore – “cudi”; erTi alali da<br />

udanaSauloa, meore ki cbieri; erTi marTalia, meore –<br />

mtyuani. Tqven, albaT, TiTqmis sityva-sityviT gaxsovT<br />

sayvareli zRapris siuJeti.<br />

am krebulSi Cven visaubreT konfliqtebis mogvarebis iseT<br />

principebze, romlebic adamianebTan urTierTobis axal<br />

models gvTavazoben. es modeli ar aqcevs yuradRebas<br />

stereotipebs, iTvaliswinebs sxvaTa mosazrebebs da cdilobs<br />

iseT SeTanxmebas miaRwios, romlis Sedegad yvela mxare<br />

mogebuli darCeba.<br />

axla ki moemzadeT, Tqven geliT siurprizi. konfliqtebisa da<br />

maTi mogvarebis Sesaxeb saubars „wiTelqudas” axali variantiT<br />

davasrulebT. SesaZloa yvelasaTvis kargad cnobili zRapris<br />

amgvari “rimeiqi” metad ucnaurad mogeCvenoT, radgan masSi<br />

ukugdebulia “didi da cudi” mglis stereotipi da nacadia<br />

momxdari movlenebis mglis poziciidan danaxva!<br />

maS ase, konfliqtebis mogvarebis erT-erTi procesis<br />

sailustraciod, gTavazobT wiTelqudasa da mglis ambavs,<br />

romelic efeqturi molaparakebis meTodis gamoyenebis gamo<br />

sruliad gansxvavebulad ganviTarda da sayovelTao hefiendiT<br />

dasrulda.


wiTelquda - 2<br />

anu rogor SeiZleba mglisa da wiTelqudas<br />

konfliqtis mogvareba efeqturi<br />

molaparakebis meSveobiT<br />

nabiji 1 - SeTanxmeba molaparakebis<br />

Sesaxeb<br />

wiTelquda: me wiTelquda mqvia. Tanaxma var visaubro,<br />

rodesac Cemi jeri iqneba da vimuSao problemis<br />

mogvarebaze.<br />

mgeli: me mgeli var. Tanaxma var visaubroT da<br />

movusminoT erTmaneTs rigrigobiT. mzad var<br />

viTanamSromlo SenTan, wiTelqudav, problemis<br />

mosagvareblad.<br />

nabiji 2 - mxareTa azris mosmena<br />

wiTelquda: bebiaCemi tyis bolos cxovrobs. dedaCemis<br />

TxovniT, masTan cxel-cxeli Rvezeli mimqonda.<br />

bolo dros bebia Tavs kargad ver grZnobda da<br />

odnav mainc rom gamexalisebina misTvis<br />

153


154<br />

mdgomareoba, gadavwyvite, misTvis gzad<br />

mokrefili yvavilebis Taiguli mimetana.<br />

yvavilebis krefiT garTuli viyavi, rodesac<br />

Sen, mgelo, uecrad gadmoxti buCqebidan,<br />

sastikad SemaSine da uamravi SekiTxva damayare:<br />

ras vakeTebdi, sad mivdiodi... Tanac<br />

ganuwyvetliv da xarbad acmacunebdi pirs.<br />

sakmaod uxeSad da uzrdelad iqceodi. mere<br />

aseve moulodnelad sadRac gavardi, me ki<br />

SeSinebuli davrCi.<br />

mgeli: ese igi, bebiasTan migqonda raRac-raRaceebi,<br />

rodesac me gadmovxti buCqebidan da<br />

dagafrTxe?<br />

wiTelquda: diax, batono, zustad ase iyo.<br />

mgeli: momismine, wiTelqudav. tye Cemi saxlia. me masze<br />

vzrunav da vcdilob igi sufTad da lamazad<br />

SevinarCuno. zustad im dRes vcdilobdi<br />

gamesufTavebina nagvisgan, romelic<br />

adamianebma datoves. uecrad fexis xma gavigone.<br />

mivimale xeebis ukan da davinaxe rogor modiodi<br />

savse kalaTiT xelSi. cota ar iyos davibeni,<br />

radgan Sen metad ucnaurad iyavi Cacmuli.<br />

raRac saSineli wiTeli qudi gexura, TiTqos ar<br />

gindoda, rom vinmes ecne. modiodi, Cems<br />

yvavilebs krefdi da Cems nergebs fexs abijebdi.<br />

bunebrivia, rom me gagaCere da gkiTxe, ras<br />

akeTeb-Tqo. Sen kidev raRac suleluri cekva-<br />

TamaSis TanxlebiT miambe, rom bebiasTan<br />

midiodi da kalaTiT misTvis Rvezeli migqonda.<br />

simarTle giTxra, didad ar momewona Tu rogor<br />

mepyrobodi an me, an Cems saxls.<br />

wiTelquda: mgelo, marTla Sewuxdi, rodesac dainaxe, am<br />

wiTel qudSi gamowyobili rogor vkrefdi Sens<br />

yvavilebs da amitom gamaCere da gamomkiTxe, Tu<br />

ras vakeTebdi?<br />

mgeli: diax batono !<br />

wiTelquda: magram problema amiT xom ar amowurula!<br />

rodesac bebiasTan mivedi, iq damxvdi bebias


Ramis perangiT SeniRbuli da scade Cemi SeWma<br />

mag Seni sazizRari didi kbilebiT. is monadire<br />

rom ara, romelmac gadamarCina, me dRes<br />

cocxali ar viqnebodi. garda amisa, Sen bebia<br />

SemiSine. sawyali sawolis qveS imaleboda.<br />

mgeli: Sen fiqrob, rom Ramis perangi imisTvis Cavicvi,<br />

rom mometyuebine da Tavi bebiaSenad<br />

gamesaRebina? da rom me cudad mogeqeci?<br />

wiTelquda: me vTqvi, rom Sen Seecade Cems SeWmas. me<br />

namdvilad megona, rom SemWamdi da lamis<br />

isterika damemarTa.<br />

mgeli: ara, ara… moica, wiTelqudav. me vicnob<br />

bebiaSens. vifiqre, rom kargi iqneboda SenTvis<br />

Wkua meswavlebina, rom meti aRar gagefuWebina<br />

nergebi da yvavilebi. amitomac Tavi daganebe da<br />

gaviqeci bebias saxlisken. bebiasTan mivirbine<br />

da movuyevi rac moxda. igi dameTanxma, rom Sen<br />

namdvilad saWiroebdi garkveul gakveTils.<br />

bebia sawolis qveS daimala, me ki mis Ramis<br />

perangSi gamovewyve.<br />

amasobaSi Seinc Semoxvedi, daminaxe sawolSi<br />

mwoliare da raRac sisulele mkiTxe Cemi<br />

yurebis Sesaxeb. Cemi yurebis sidideze sxva<br />

drosac uTqvamT raRac-raRaceebi, ase rom ar<br />

SevimCnie da rac SeiZleba mSvidad gipasuxe, rom<br />

didi yurebi ukeT mosmenas emsaxureboda. magram<br />

Sen amas ar dajerdi da axla Zalian<br />

sawyenad mkiTxe gadmokarkluli<br />

Tvalebis Sesaxeb. amis atana<br />

namdvilad Zneli iyo, Tanac<br />

imdenad sazizRrad ikiTxe, rom….<br />

da mainc meore loyis SeSvera<br />

vamjobine da giTxari, rom aseTi<br />

Tvalebi Sens ukeT danaxvaSi<br />

mexmareboda.<br />

magram Cemi kbilebis Sesaxeb Senma<br />

bolo SeniSvnam sabolood<br />

gamomiyvana wyobidan. ise, rom<br />

icode, kbilebis mimarT<br />

155


156<br />

gansakuTrebiT mgrZnobiare var. SesaZloa am<br />

Sens xumrobaze Tavi unda Semekavebina, magram<br />

veRar miviTmine, gadmovxti sawolidan da<br />

daviRriale, rom aseTi kbilebi Sens SeWmaSi<br />

damexmareboda.<br />

magram, Sen xom ici, da yvelam icis, rom mgeli<br />

verasodes SeWams gogonas, ase araa? Sen kidev<br />

morTe wivil-kivili da daiwye sirbili mTels<br />

saxlSi. me vcdilobdi Sens SeCerebas da<br />

damSvidebas, magram amaod. uceb kari TiTqos<br />

Semoingrao da zRurblze is veeba metyeve<br />

gamoCnda TofiT xelSi. mivxvdi, rom safrTxe<br />

memuqreboda, Zlivs movaxerxe Ria fanjarSi<br />

gadaxtoma da gaviqeci.<br />

mas Semdeg vimalebi. tyeSi Cemze saSineli Worebi<br />

dadis. Sen didi da cudi mgeli miwode da im<br />

SemTxvevidan moyolebuli me bednieri<br />

aRarasodes vyofilvar. mikvirs da ver vigeb,<br />

ratom ar mogiyva bebiam, Tu ra moxda<br />

sinamdvileSi? saSinlad ganvicdi Worebs da<br />

tyeSi Tavi ver gamomiyvia… ratom gaaWianureT<br />

aseTi viTareba Sen da bebiaSenma? es xom<br />

usamarTlobaa? me sul marto davrCi da Tavs<br />

Zalian cudad vgrZnob.<br />

wiTelquda: Sen ggonia, rom Worebi Cemi gavrcelebulia, Sen<br />

cudad xar, martod grZnob Tavs da ver gagigia,<br />

Tu ratom ar uambo bebiam sxvebs am ambis realuri<br />

viTareba... albaT imitom, rom bebia Zalzed<br />

avadaa da gadaiRala. rodesac me vTxove, rom<br />

eCvenebina, Tu rogor SeZvra sawolis qveS, man<br />

mipasuxa rom araferi axsovda momxdaridan. ase<br />

rom Tavadaa gaognebuli da Semcbari.<br />

mgeli: fiqrob, rom bebias araferi axsovs imitom, rom<br />

avadaa?. . .<br />

nabiji 3 - interesebze fokusireba<br />

wiTelquda: me minda, rom SemeZlos bebiasTan yvavilebis<br />

mitana, radgan is sul martoa da yvavilebi mas


gaaxalisebs; minda SemeZlos bebiasTan tyis<br />

gavliT viaro, radgan SemovliTi gza saSinlad<br />

grZelia; da kidev minda, rom Sen Sewyvito Cemi<br />

SeSineba da muqara, radgan msurs Tavi<br />

usafrTxod vigrZno. garda amisa, mimaCnia, rom<br />

tye saerToa da kargi gasarTobi adgilia!<br />

mgeli: ese igi, Sen ginda iaro tyis gavliT bebiasTan,<br />

romelic marto cxovrobs, da gsurs<br />

usafrTxoeba, radgan tye dasasvenebeli<br />

adgilia?<br />

wiTelquda: diax, da Tanac minda, rom bebias yvavilebi<br />

wavuRo xolme.<br />

mgeli: me ki minda, rom siarulisas fexqveS iyurebode<br />

da amCnevde, Tu ras adgav fexs. minda Sewydes<br />

yvavilebis krefa, radgan msurs, rom Cemi<br />

mSobliuri tye lamazad gamoiyurebodes. minda,<br />

Sewydes Worebi, radgan msurs rom adamianebs<br />

movwonde. garda amisa, minda visiamovno tyeSi<br />

cxovrebiT da ar mqondes imis SiSi, rom Cemze<br />

viRaca nadirobs.<br />

wiTelquda: ese igi, Seni interesi mdgomareobs imaSi, rom<br />

tye lamazad gamoiyurebodes, rom tyeSi Tavi<br />

usafrTxod igrZno da ginda rom tyeSi Semosul<br />

adamianebs moswonde (da ara eSinodeT Seni)?<br />

mgeli: diax, tye Cemi saxlia. me unda SemeZlos<br />

Tavisuflad vigrZno Tavi sakuTar saxlSi.<br />

nabiji 4 - “mogeba - mogeba” variantebis<br />

SemuSaveba<br />

wiTelquda: am problemis mosagvareblad me SemiZlia vcado<br />

tyeSi seirnobisas biliks mivyve.<br />

mgeli: me ki vecdebi, rom yovelTvis winaswar<br />

Segexmiano, rodesac daginaxav, imis nacvlad,<br />

rom Cumad gamogecxado buCqebidan. garda amisa,<br />

me davrgav bebias saxlis siaxloves yvavilebs,<br />

ase rom Sen SegeZleba maTi dakrefa.<br />

157


158<br />

wiTelquda: me SemiZlia movagrovo nagavi, romelsac tyeSi<br />

davinaxav da gadavyaro is bebiaCemis sanagve<br />

yuTSi.<br />

mgeli: me kidev Sevivli xolme bebiasTan, rodesac Sen<br />

ar gcalia da movinaxuleb, is xom Cemi megobaria.<br />

wiTelquda: me da bebias SegviZlia davelaparakoT metyeves<br />

da avuxsnaT, rom man Secdoma dauSva SenTan<br />

mimarTebaSi. Cems megobrebsac vetyvi, rom Seni<br />

aRar meSinia da rom Sen SegiZlia Zalian keTilic<br />

iyo.<br />

mgeli: me SemiZlia Sevxvde Sens megobrebs da<br />

davaTvalierebino maT tye!<br />

nabiji 5 - variantebis Sefaseba<br />

mgeli: rogor fiqrob, Sen Tu etyvi metyeves da Sens<br />

megobrebs, rom Secdi CemTan dakavSirebiT, da<br />

rom me marTlac kargi vinme var, aRar momiwevs<br />

imaze nerviuloba, rom Cemze nadirobas<br />

gaagrZeleben?<br />

wiTelquda: vfiqrob, rom SegiZlia mSvidad iyo.<br />

mgeli: iqneb me wamogyolodi metyevesTan<br />

dasalaparakeblad.<br />

wiTelquda: ki, kargi iqneboda. Tu ginda megobrebTanac<br />

wamyevi, rodesac maTTan mival da vetyvi rom<br />

Seni aRar meSinia… me minda dagexmaro bebias<br />

saxlTan yvavilebis dargvaSi, da kidev, modi<br />

cota yvevili tyeSic davrgoT! da kidev ici ra?<br />

mgoni, kargi iqneboda zogjer bebia erTad<br />

mogvenaxulebina.<br />

mgeli: mSvenieri ideaa.<br />

wiTelquda: me Tanaxma var!<br />

mgeli: me axla vifiqre… mgoni, Sen gagiWirdeba<br />

yovelTvis mxolod bilikiT siaruli. modi, me


gaCveneb, sad da rogor gaiaro, rom araferi<br />

gaafuWo.<br />

wiTelquda: vfiqrob, es samarTliani moTxovnaa.<br />

mgeli: mec ase vfiqrob.<br />

wiTelquda: xom ar SegiZlia gadaamowmo xolme bebiasTan, Tu<br />

rodis SemiZlia masTan misvla?<br />

mgeli: ki batono, oRond Tu diliT damirekav.<br />

wiTelquda: kargi iqneboda, Cemi megobrebisaTvis mcire<br />

Semowiruloba meTxova tyeSi eqskursiis<br />

sanacvlod. es fuli ki SeiZleba gamoviyenoT<br />

ufro meti xeebis dasargavad, an teritoriis<br />

dasasufTaveblad.<br />

mgeli: mgoni, ukve orive Cvenganis interesebze<br />

vizruneT.<br />

wiTelquda: diax, aseTi saxis gamosavali orives<br />

dagvexmareba.<br />

nabiji 6 - SeTanxmebis Seqmna<br />

wiTelquda: me vizruneb Cemi da bebias Sexvedraze<br />

metyevesTan. Sevecdebi dRes naSuadRevs<br />

SevuTanxmde da Senc Segatyobineb.<br />

mgeli: me SabaTisTvis movitan yvavilebs bebias<br />

saxlTan dasargavad. garda amisa, eqskursiis<br />

savaraudo<br />

mogawvdi.<br />

marSrutsac movxazav da<br />

wiTelquda: rogorc ki marSruts miviReb Sengan, Cems<br />

amxanagebs davuZaxeb, rom gamoscadon igi. Tanac<br />

SesaZlebloba momecema Seni Tavi gavacno da<br />

vuTxra, rom kargi vinme xar.<br />

mgeli: yuTs SemowirulobebisaTvis tyis piras<br />

davkideb.<br />

159


160<br />

wiTelquda: me ki, diliT, 7 saaTze, dagirekav bebiasTan<br />

vizitis SesaZleblobis gadasamowmeblad.<br />

mgeli: kargi. ese igi, me SabaTisTvis unda movitano<br />

yvavilebi, movxazo ruqa, wamogyve metyevesTan<br />

salaparakod, Sevxvde Sens megobrebs da<br />

megzuroba gavuwio maT tyeSi; mivxedo<br />

Semowirulobebis yuTs da mivakiTxo bebias,<br />

roca Sen ar gecleba.<br />

wiTelquda: me ki unda davniSno Sexvedra bebiasTan da<br />

metyevesTan, davrgo SenTan erTad yvavilebi,<br />

moviyvano megobrebi tyis dasaTvaliereblad da<br />

warvudgino maT Seni Tavi; dagireko dilis 7<br />

saaTze, raTa gavigo, SemiZlia Tu ara bebiasTan<br />

stumroba.<br />

mgelma da wiTelqudam erTmaneTs xeli CamoarTves.<br />

SeTanxmeba Sedga.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!