monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

from iuristebi.files.wordpress.com More from this publisher

04.08.2013 Views

aluda gogliCiZe samoqalaqo ganaTlebis damxmare maswavleblis wigni monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis amerikeli xalxisgan

aluda gogliCiZe

samoqalaqo ganaTlebis damxmare

maswavleblis

wigni

monawileoba skolis

TviTmmarTvelobaSi

saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis

amerikeli xalxisgan

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

maswavleblis wigni

samoqalaqo ganaTlebis damxmare saxelmZRvanelo IX – XII klasebisaTvis

avtori:

aluda gogliCiZe

konsultantebi:

naTia nacvliSvili

qeTevan januaSvli

samuSao jgufis lideri:

nino beselia

saxelmZRvaneloSi gamoyenebuli masalebis mowodebisTvis madlobas vuxdiT

giorgi gaxelaZes.

redaqtori: diana yasumaSvili

dizaineri: marTa TabukaSvili

damkabadonebeli: TinaTin berberaSvili

yvela ufleba daculia

saxelmZRvanelo dasabeWdad momzadda bakur sulakauris gamomcemlobaSi.

ISBN 978-9941-15-522-2

saxelmZRvanelo momzadda amerikeli xalxis mxardaWerisa da amerikis SeerTebuli

Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos Zalisxmevis safuZvelze. erTpirovnuli

pasu xismgebloba mocemul saxelmZRvaneloSi asaxuli informaciisa da masSi

gamoTqmuli mosazrebebis Taobaze ekisrebaT avtorebs da is ar warmoadgens amerikis

SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa an amerikis SeerTebuli

Statebis mTav robis Sexedulebebs.

winasityvaoba

2010 wels saqarTveloSi daiwyo samoqalaqo ganaTlebisa da pedagogTa gadamzadebis

prog rama, romelsac axorcielebs organizacia PH International, amerikis SeerTebuli State-

bis saerTaSoriso ganviTarebis saagentos (USAID) dafinansebiT. programas mxars uWers

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro.

programis mizania, gaaumjobesos samoqalaqo ganaTlebis saskolo programis xarisxi da

daexmaros axalgazrdebs codnis amaRlebaSi, gaaaqtiuros maTi monawileoba demokratiuli

sazogadoebis mSeneblobis procesSi.

am miznis misaRwevad programis farglebSi Seiqmna 4 damxmare saxelmZRvanelo samoqalaqo

ganaTlebis swavlebisaTvis, Catarda pedagogTa treningebi, Seiqmna saskolo samoqalaqo

klubebi, gaica mcire grantebi moswavleTa, pedagogTa da mSobelTa samoqalaqo inicia-

tivebisaTvis, dafuZnda samoqalaqo ganaTlebis pedagogTa forumi, moewyo samoqalaqo

ganaTlebis sazafxulo banakebi, Seiqmna samoqalaqo ganaTlebisa da samoqalaqo inicia-

tivebis ori vebportali www.civics.ge da www.initiatives.ge, Catarda moswavleTa treningebi

socialur mediaSi da daarsda samoqalaqo ganaTlebis biblioTekebi.

winamdebare saxelmZRvanelo erT-erTia im damxmare saxelmZRvaneloebis seriidan, rom-

lebic programis farglebSi Seiqmna. igi gamiznulia pedagogebisaTvis da Seicavs bevr

saintereso da sasargeblo informacias. saxelmZRvanelos meSveobiT pedagogebi SeZleben

xeli Seuwyon moswavleebs gakveTilze miRebuli codnis yoveldRiur cxovrebasa da saqmi-

anobaSi gamoyenebaSi, skolis TviTmmarTvelobaSi monawileobis miRebaSi skolisaTvis

mniSvnelovani problemebis mogvarebis mizniT. kargi moqalaqeobis principebis praqtikul

saqmianobaSi ganxorcielebiT moswavleebi miiReben monawileobas saqarTvelos, rogorc

Zlieri demokratiuli saxelmwifos mSeneb lobasa da ganviTarebaSi.

momavali warmatebebis surviliT,

PH International – saqarTvelo

S i n a a r s i

Sesavali

rogor gamoviyenoT saxelmZRvanelo

Tema 1

monawileoba

danarTi 1.1

Tema 2

skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

Tema 3

moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi

skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

Tema 4

TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

Tema 5

rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis

organoebs

anbanuri leqsikoni

gamoyenebuli literatura da fotoebi

5

7

10

16

22

44

64

76

88

S e s a v a l i

am saxelmZRvanelos mizania, moswavleebs, skolis TviTmmarTvelobaSi monawileobis

saSualebiT, CamouyalibdeT demokratiuli Rirebulebebi, ganuviTardeT aqtiuri

moqalaqis unar-Cvevebi.

saxelmZRvanelo daexmareba moswavleebs, gaiazron TavianTi uflebebi, movaleobebi

da pasuxismgeblobebi jer kidev skolaSi, raTa samomavlod mzad iyvnen sazogadoebriv

cxovrebaSi aqtiuri da gaazrebuli monawileobis misaRebad.

saxelmZRvaneloSi yuradReba gamaxvilebulia imaze, Tu ramdenad mniSvnelovania

moswavleTa uSualo monawileoba skolis saqmianobasa da cxovrebaSi, aqtiuri

CarTva sakuTari ganaTlebis procesSi, saklaso garemos SeqmnaSi, skolaSi arsebuli

problemis gadaWrasa Tu saskolo RonisZiebebSi. saxelmZRvaneloSi ganxilulia skolis

TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi, aRwerilia TviTmmarTvelobis arCevis

procedurebi da meqanizmebi, moyvanilia TviTmmarTvelobis mier praqtikulad ganxorcielebuli

magaliTebi, saubaria moswavlis adgilsa da SesaZleblobebze skolis

TviTmmarTvelobis sxvadasxva rgolSi. saxelmZRvanelo daexmareba axalgazrdebs

kritikuli azrovnebis ganviTarebasa da moswavleTa TviTmmarTvelobis SesaZlo mravalferovnebis

gacnobierebaSi. moswavlis wignSi Sesuli masalebi metwilad dafuZnebu lia

saproeqto swavlebaze, rac codnis praqtikaSi gamoyenebis optimaluri saSua lebaa.

winamdebare saxelmZRvaneloSi konkretulad iqneba saubari TviTmmarTvelobis

TemasTan dakavSirebul cnebebze, terminebsa da procesebze, SevexebiT skolis

demokratizaciisa da decentralizaciis procesebs, samoqalaqo sazogadoebis

ganviTarebis, adgilobriv TviTmmarTvelobasTan TanamSromlobis Temebs. amdenad,

saxelmZRvaneloSi ganxiluli Temebi da praqtikuli savarjiSoebi moswavleebs

daexmareba, ukeT gaiazron skolis saqmianobaSi monawileobis aucilebloba da dasaxon

saskolo problemebis gadaWris gzebi.

saxelmZRvanelo Sedgeba 5 ZiriTadi Temisagan, esenia:

Tema 1 – monawileoba;

rogor gamoviyenoT saxelmZRvanelo

Tema 2 – skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi;

Tema 3 – moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis

sxvadasxva TviT mmarTvelobaSi;

Tema 4 – TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba;

Tema 5 – rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs.

saxelmZRvanelo aerTianebs 5 ZiriTad Temas. TiToeul maTgans axlavs savarjiSoebi,

romelTa nawilic skolaSi gasakeTeblad, xolo nawili saxlSi Sesasrulebladaa gamiznuli.

yoveli Temis Seswavlis Sedegad, moswavleebi miiReben codnas da gamoimuSaveben aqti uri

moqalaqisTvis saWiro unar-Cvevebs. yoveli Temis bolos mocemuli davalebebi erTobliobaSi

qmnis proeqts, romelic mimarTulia skolis TviTmmarTvelobaSi moswavleTa

monawileobisa da aqtiuri CarTulobisaken.

wignSi mocemuli kiTxvebi miznad isaxavs moswavleebSi interesis gaRviZebas, codnis

miRebas, unar-Cvevebis Camoyalibebas. testuri savarjiSoebisa da situaciuri magaliTebis

daniSnulebaa, moswavleebs ganuviTardeT samarTlebrivi azrovneba.

saxelmZRvanelos erTvis damatebiTi sakiTxavi masala. Tematikis efeqturad aRqmis

mizniT, saxelmZRvaneloSi SegxvdebaT sxvadasxva vizualuri masala: diagramebi, cxrilebi

da sxva.

T e m a

monawileoba

T e m a

1

10 Tema 1. მონაწილეობა

monawileoba

pirveli gakveTilis farglebSi Tqveni amocanaa, moswavleebma

Seiswavlon pirvel TavSi mocemuli masala, anu kargad gaiazron

monawileobis Tema. gakveTilis savaraudo ganrigi Semdegnairad

gamoiyureba:

პირველი გაკვეთილი

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

Sesavali, saxelmZRvanelos (saswavlo kursis) gacnoba

moswavleTa molodinebi, `klasis konstituciis~ Seqmna

Tema 1. monawileoba – Teoriuli masalis ganxilva:

Tqven da skola; monawileobis moTxovnileba da praqtika; saerTaSoriso

gamocdileba da Sesabamisi dokumentebi.

davaleba 1.1. saskolo cxovrebis mniSvnelovani sakiTxebi

davaleba 1.2. saerTo interesebi da moTxovnilebebi

davaleba 1.3. monawileobis kibe

davaleba 1.4. saproeqto jgufebis formireba

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva

saSinao davaleba

2

wuTi

3

wuTi

4

wuTi

2 + 3

wuTi

4 + 2

wuTi

6 + 2

wuTi

12 + 3

wuTi

2

wuTi

maswavleblis prezentacia

`molodinebis xis~ Seqmna, muSaoba individualurad

da/an saerTo jgufSi

kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

muSaoba wyvilebSi, ganxilva saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia

saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia

saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi, prezentacia

saerTo jgufSi

muSaoba saerTo jgufSi

pirveli Tavis damoukideblad damuSaveba da gakveTilis gaanalizeba individualuri muSaoba

Tema #2-is gacnoba (skolis TviTmmarTvelobis struqtura da fun qciebi)

sakanonmdeblo testebis individualurad Sesruleba (davaleba 2.2; 2.3)

situaciuri magaliTebis 2.1, 2.2, 2.3, 2.4-is damuSaveba/Sesruleba

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis

damuSaveba

kanonmdeblobis damuSaveba, testis Sesruleba

kanonmdeblobis damuSaveba, davalebis

Sesruleba

davalebebis 2.1, 2.4, 2.5, 2.6-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba

bunebrivia, rom mocemuli ganrigi, rogorc am, aseve momdevno

gakveTilebisaTvis, pirobiT xasiaTs atarebs. situaciis

mixedviT, Tqven SegiZliaT SeitanoT saWiro cvlilebebi masSi.

magaliTad, klasSi gansaxorcielebeli erTgvarovani savarji-

Soebidan, moswavleebTan erTad, airCieT, Tqveni SexedulebiT,

yvelaze mniSvnelovani aqtivobebi. magaliTisaTvis, momdevno

gakveTilze saSinao davalebaSi mocemuli situaciuri maga li-

Tebidan klasSi ganixileT ara yvela, aramed 2 an 3.

aRniSnuli midgomidan gamomdinare, umjobesia, saswavlo

kursis dawyebisTanave, moswavleebs naTlad auxsnaT maT mier

damoukidebeli muSaobis/saSinao davalebis Sesrulebis auci-

lebloba da srulyofilad gaaazrebinoT saklaso oTaxSi

drois racionalurad gamoyenebis mniSvneloba. moswavleeb-

ma unda gaacnobieron, rom gakveTilis warmateba ZiriTadad

iqneba damokidebuli winaswar Temis damuSavebis (saSinao dava-

lebebis Sesrulebis) xarisxze.

marTebulia, rom winamdebare saxelmZRvanelos pirveli gakve-

Tili daiwyos mokle SesavliT, sadac moswavleebs ganumartavT

saxelmZRvanelos struqturasa da misi swavlebis dros gamosa-

yenebeli meTodologiis mniSvnelobas.

saxelmZRvanelos struqturisa da Sinaarsis zogadad gac-

nobis Semdeg sasurvelia, rom moswavleebma werilobiT daafiq-

siron sakuTari molodinebi Sesaswavl TematikasTan dakav-

SirebiT. dafaze an webovani furclebis arsebobis pirobebSi,

kedelze, kargi iqneba, Tu moswavleebi `sakuTar molod-

inebs~ mouyrian Tavs da klasis nebismieri wevri SeZlebs yve-

la Canaweris gacnobas. aseve kargi iqneba, Tu SeZlebT did

furcelze, an dafaze daxatoT xe da moswavleebs SesTavazoT,

sakuTari furclebi ganaTavson `molodinebis xeze~ imisda

mixedviT, Tu ramdenad kompetenturad miiCneven Tavs moswav-

leTa TviTmmarTvelobis realizebis saqmeSi – rac ufro kom-

petenturad miiCnevs Tavs, miT ufro maRla unda ganaTavsos

moswavlem sakuTari `molodinebis furceli~.

`molodinebis furclebis~ Tavmoyris paralelurad SegiZ-

liaT daiwyoT e.w. `TamaSis wesebis~ an, rogorc xSirad uwode-

ben, `klasis konstituciis~ SemuSaveba/miReba. SesaZloa, am

dokumentis formireba daiwyoT ganmartebiT, rom dasaxuli

miznebis misaRwevad dro Zalian SezRudulia da saWiroa iseTi

wesebis SemoReba, romelic klass daexmareba minimalur droSi

maqsimaluri codnis da unar-Cvevis SeZenaSi da, rac mTavaria,

klasis yvela wevrs mieces saSualeba, CaerTos swavleba-swav-

lis procesSi. sabolood dasviT kiTxva: rogori SeiZleba iyos

aRniSnuli wesebi? SegiZliaT, dasmuli sakiTxis martivad aRqmis

აქტივობა 1

შესავალი და

სახელმძღვანელოს/

სასწავლო კურსის

მოკლე მიმოხილვა

აქტივობა 2

„მოლოდინების ხის“ და

„კლასის კონსტიტუციის“

შექმნა

აქტივობა 3

თეორიული ნაწილის

განხილვა

(პირველი თავი)

12 Tema 1. მონაწილეობა

mizniT, ramdenime formulireba Tqvenc SesTavazoT, magaliTad:

• saubrobs erTi da orientacia gvqondes oratorze;

• viyoT tolerantulebi gansxvavebuli azris mimarT;

• visaubroT Temis irgvliv, viyoT lakoniurebi, ar gamoviyenoT

klasis tolerantoba borotad da ar movaxdinoT saku-

Tari Tavis reklamireba;

• TviTneburad ar SevcvaloT saubris Tema da sxva.

aseve dasaSvebia, rom aseTi `dokumenti~, drois dazogvis

mizniT, Tqven TviTon SeqmnaT damoukideblad da klasma

mxolod kenWi uyaros mas, xolo Tu vinme ar daeTanxmeba romelime

formulirebas, sTxoveT mas ganmarteba, Tu ra aris amis

mizezi. ganmartebis Semdeg daayeneT sakiTxi klasis winaSe

kenWisyraze da xmebis ubralo umravlesobis principis gamoyenebiT

datoveT an amoiReT konkretuli formulireba.

kargi iqneba, Tu naSroms SeqmniT did furcelze (`flif-

Cartze~), raTa yovel gakveTilze SegeZloT misi yvelasaTvis

dasanax adgilze ganTavseba.

gakveTilis am etapze uSualod gakveTilis Tema ganvi xiloT.

imis gamo, rom es mocemuli saxelmZRvanelos/saswavlo kursis

farglebSi pirveli gakveTilia, SesaZloa, rom moswavleebs

masala winaswar ar hqondeT damuSavebuli. nebismier SemTxveva-

Si Tqveni amocanaa, SeZloT moswavleebis gamowveva da dainte-

reseba skolis TviTmmarTvelobasa da sazogadoebriv cxovre-

baSi moswavleTa monawileobis sakiTxebiT.

am miznis misaRwevad, warmarTeT diskusia da etapobrivad

dasvaT Semdegi kiTxvebi:

• rogor gesmiT, ras niSnavs termini `monawileoba~?

• ra kavSirSia termini `monawileoba~ Tqvens saskolo cxovrebasTan?

• rogor migaCniaT, Tqven da, zogadad, skolis moswavleebi,

ramdenad aqtiurad xarT CarTulni skolis TviTmmarTvelobaSi

da/an sazogadoebriv cxovrebaSi?

• gaxsendebaT Tu ara skolis TviTmmarTvelobaSi da/an

sazogadoebriv cxovrebaSi `monawileobis~ warmatebuli

da/an warumatebeli magaliTebi?

• rogor fiqrobT `monawileobis~ warmatebuli praqtikis

gaziareba ufro aqtualuria Tu warumateblisa, Tu orive

gamocdilebis analizia aucilebeli?

diskusiis farglebSi sasurvelia, moswavleebma gaacnobieron,

rom skolis TviTmmarTveloba aris skolis demokratiu-

li marTvis sistema, romelSic CarTulni arian moswavleebi,

maswavleblebi, mSoblebi, Temisa da saskolo sazogadoebis

sxvadasxva interesTa jgufebi. aseve ganumarteT, Tu rogor

aris skolis TviTmmarTvelobis sakiTxis gaaqtiureba dakav-

Sirebuli zogadi ganaTlebis sferoSi mimdinare reformasTan.

moswavleebs unda avuxsnaT, rom skolis TviTmmarTvelobaSi

monawileoba kargi winapirobaa sazogadoebriv saqmianobaSi

warmatebuli monawileobisaTvis.

aRniSnul Temebze muSaobis mizania moswavleebma:

• daazuston, vin da ra aris maTTvis mniSvnelovani skolaSi;

• gaigon, ras niSnavs monawileoba da rogor CaerTon sazogadoebriv

saqmianobaSi;

• aRmoaCinon, Tu rogor monawileoben skolis cxovrebaSi;

• monawileoba miiRon maTTvis mniSvnelovan saskolo Ronis-

ZiebebSi.

saskolo cxovrebaSi moswavleebis monawileobis sakiTxebze

msjelobisas sasurvelia, isini daafiqroT Semdeg terminebze:

interesebi, survilebi, saWiroebebi, moTxovnilebebi.

d a v a l e b a 1.1

savarjiSos mizania, moswavleebma saskolo cxovrebidan gamoyon maTTvis

yvelaze mniSvnelovani sakiTxebi. amisaTvis isini unda daawyviloT da daavaloT

mewyvilesTan erTad gaixsenon, vin da ra aris maTTvis mniSvnelovani skolaSi?

kiTxvaze pasuxis gacemis procesSi kargi iqneba, Tu wyvilebi erTmaneTs gauziareben

skolaSi da/an ojaxSi raime problemis gadaWris procesSi miRebul

gamocdilebas.

moswavleebma pasuxebi mokled unda daafiqsiron azrobriv rukaze.

skola

აქტივობა 4

მნიშვნელოვანი

საკითხები სასკოლო

ცხოვრებაში

აქტივობა 5

მოსწავლეთა საერთო

ინტერესები და

მოთხოვნილებები

d a v a l e b a 1.2

moswavleebi unda ganawildnen mcire jgufSi da pasuxi unda gascen Semdeg kiT-

xvebs:

• ra aris maTi erToblivi saqmianoba?

• ra aris maTi saerTo interesebi da survilebi?

• ra saerTo saWiroebebi da moTxovnilebebi aqvT klasSi/skolaSi?

• ra saerTo Rirebulebebi aqvT klasSi/skolaSi?

• aqvT Tu ara klasSi/skolaSi qcevis ganmsazRvreli saerTo normebi?

• ra problemis irgvliv aris SesaZlebeli klasis gaerTianeba da drois ra monakveTSi?

• ramdenad xangrZlivia klasis erTianoba?

14 Tema 1. მონაწილეობა

mcire jgufebSi pasuxebis Sejerebis Semdeg moswavleebma

unda airCion jgufis wevri, romelic klass warudgens jgufis

daskvnebs.

saerTo jgufSi isaubreT monawileobis moTxovnilebaze,

aseve warmatebuli praqtikis Sesaxeb. dausviT kiTxva, Tu ra

ician monawileobasTan dakavSirebiT moswavleebis/bavSvTa

uflebebis Sesaxeb. kerZod, icnoben Tu ara `bavSvTa uflebebis

konvencias~ da ramdenad xdeba am dokumentiT miniWebuli

uflebebis realizeba. ra ician CamoTvlili uflebebis Sesaxeb

da rogor esmiT isini: sityvis Tavisufleba, azris, sindisisa

da religiis Tavisufleba, gaerTianebisa da Sekrebis ufleba,

erovnuli da saerTaSoriso wyaroebidan masalebisa da informaciis

xelmisawvdomobis ufleba, sazogadoebis kulturul

cxovrebaSi monawileobis ufleba...

kargi iqneba, Tu moswavleebi imsjeleben, ratom aris mniSvnelovani

maTi monawileoba ara marto saskolo cxovrebaSi,

aramed sazogadoebriv procesebSic.

d a v a l e b a 1.3

savarjiSos Sesasruleblad moswavleebi unda ganawildnen

mcire jgufebSi. savarjiSos Sesrulebis meore etapze mcire

jgufebis warmomadgenlebma unda uzrunvelyon Sedegebis

prezentacia.

mcire jgufebSi muSaobis dros ecadeT, rom jgufis lideris

rolSi sxvadasxva moswavle aRmoCndes, ise, rom saboloo jamSi

yovel moswavles erTxel mainc hqondes aseTi pozicia. kar-

gia, Tu es bunebrivad moxdeba, winaaRmdeg SemTxvevaSi, sjobs

Tqveni Careva da pasiuri moswavleebisaTvis lideris rolis

SeTavazeba. igive midgoma gamoiyeneT prezentaciebis gakeTebis

procesSic.

აქტივობა 6

მონაწილეობის კიბე

samoqalaqo monawileoba yovelTvis da yvelgan erTnairi ar aris – gansxvavebulia

misi masStabi da xarisxi. moswavleebi unda gaecnon `monawileobis kibes~ (ix. danarTi

1.1.) da gansazRvron, romel safexurze imyofeba maTi klasi, skola `monawileobis

kibeze~. Camoayalibon, ra aris saWiro warmatebuli monawileobis misaRwevad?

დანართი

1.1 monawileoba

monawileobis arsi kargad aris ganmartebuli modelSi `monawileobis kibe~. niu-

iorkis universitetis profesori, sociologi rojer harti aRwers monawileobis

rvasafexurian kibes.

magaliTebi

bavSvebi axdenen problemis identificirebas

skolaSi, iwyeben proeqts problemis

gada Wris mizniT da arwmuneben ufrosebs,

rom saWiroa misi ganxorcieleba.

bavSvebi qmnian TavianTi skolis gazeTs an

radio programas.

bavSvebs sTxoven, miiRon monawileoba

saTamaSo moednis dagegmarebaSi.

garkveul sakiTxTan dakavSirebiT bavSvebisgan

rCevas iRebs qalaqis meri; maT azrs

seriozulobiT ekidebian.

sazogadoebrivi samuSaos Sesasruleblad

organizebulia bavSvebis jgufi, magram isini

informirebulni arian miznebis Sesaxeb da

Tvlian, rom sakiTxi maT gankargulebaSia.

moswavleebi, romlebic sakuTar azrs kargad

gadmoscemen, SerCeulni arian mrgval

magidaze dasaswrebad saTanado momzadebisa

da TanatolebTan gasaubrebis gareSe.

bavSvebi mRerian da cekvaven RonisZiebaze,

magram warmodgena ara aqvT rasTan aris es

dakavSirebuli.

bavSvebi organizebulad monawileoben

politikur demonstraciaSi xelSi politikuri

Sinaarsis plakatebiT.

16

Tema 1. მონაწილეობა

monawileobis kibe

bavSvebis mier

inicireba,

gadawyvetilebebis

gaziareba

ufrosebisTvis

bavSvebis mier

inicireba da

marTva

ufrosebis mier

inicireba,

gadawyvetilebebis

gaziareba

bavSvebisTvis

SeTanxmeba da

informireba

daniSvna da

informireba

simbolizmi

dekoracia

manipulacia

m o n a w i l e o b i s d o n e e b i c r u m o n a w i l e o b a

d a v a l e b a 1.4

აქტივობა 7

საპროექტო ჯგუფების

ფორმირება

moswavleebma saskolo cxovrebaSi monawileobisa da aqtualuri sakiTxebis ga daw-

yvetis mizniT unda Seqmnan saproeqto jgufebi.

savarjiSoze muSaobis dawyebamde moswavleebs dausviT Semdegi kiTxvebi:

• romelia yvelaze mniSvnelovani sakiTxi/problema skolis cxovrebaSi, romlis

mogvareba an gaumjobesebac sWirdebaT an surT;

• aseve, Camoayalibon, Tu rogor aris SesaZlebeli am sakiTxis gaumjobeseba;

• vin SeiZleba dainteresdes am sakiTxiT: Tanaklaselebi, sxva moswavleebi, maswav-

leblebi Tu ojaxis wevrebi?

moswavleebis mier saproeqto jgufebis formirebisaTvis

saerTo interesis sakiTxebis/problemebis srulfasovnad

identificirebaSi, daxmarebis mizniT, moswavleebis yuradReba

gaamaxvileT terminebze: moTxovnileba, saWiroeba, survili da

aseve, am terminebis mniSvnelobasa da urTierTkavSirze.

saWiroeba – iseTi ram, ris

dakmayofilebac aucilebelia

daexmareT moswavleebs, gaiazron moTxovnilebis ganmarteba

da ganixilon is mcire jgufebSi.

uzrunvelyaviT, rom azrobriv rukaze rgolebSi Caweri-

li sakiTxebis gaazreba moswavleebma moaxdinon aRniSnul

terminebTan mimarTebaSi da amis Semdeg moswavleebma isini

gadaitanon venis diagramaze.

moTxovnileba – 1. saWiroeba;

2. survili, ndoma

survili – miswrafeba,

midrekileba risame misaRwevad

saWiroebebi survilebi

აქტივობა 8

გაკვეთილის შეჯამება,

შეფასება და მომდევნო

გაკვეთილის დაგეგმვა

18 Tema 1. მონაწილეობა

savarjiSos Sedegad, moswavleebma unda Seqmnan saproeqto

jgufebi, romlebic imuSaveben moswavleTa TviTmmarTvelo-

baSi aqtiuri monawileobis Sesaxeb proeqtebis momzadebaze,

risTvisac unda gamoiyenon danarTi 1.2 – gzamkvlevi proeqtis

momzadebisaTvis.

pirveli gakveTilis dasasruls Catarebul samuSaoebze unda

warmarToT ukukavSiri, ris Sedegadac moswavleebma mokled unda

Seajamon gakveTili (gaixsenon, Tu ra gakeTda) da Seafason is.

gakveTilis Sefaseba SeiZleba moicavdes moswavleebis mxri-

dan: gakveTilis struqturis, saswavlo programis, saswavlo

masalebis, drois ganawilebis da sxva sakiTxebis Sefasebas,

aseve TviTSefasebas, erTmaneTisa da maswavleblis, rogorc

fasilitatoris Sefasebas. moswavleebs SeiZleba dausvaT

kiTxvebi:

• ramdenad gaamarTla gakveTilma maTi molodini?

• ra iyo gakveTilis Zlieri da susti mxareebi, miRwevebi da

warumateblobebi, dadebiTi da uaryofiTi mxareebi?

• rogor afaseben sakuTar da sxvaTa rols gakveTilis warmatebulad

Catarebis saqmeSi da a.S.

bolos, Tqven unda misceT moswavleebs davalebebi individualuri

muSaobisaTvis. meore gakveTilisaTvis saSinao davaleba

iqneba:

1. pirveli Tavis damoukideblad damuSaveba da gakveTilis

gaanalizeba – individualuri muSaoba;

2. Tema #2-is gacnoba (skolis TviTmmarTvelobis struqtura da

funqciebi) – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis

damuSaveba;

3. kanonmdeblobis damuSaveba da sakanonmdeblo testebis

individualurad Sesruleba (savarjiSo 2.2; 2.3) – kanonmdeblobis

damuSaveba, testis Sesruleba;

4. situaciuri magaliTebis 2.1, 2.2, 2.3, 2.4-is damuSaveba/Sesruleba

individualurad;

5. savarjiSoebis 2.1, 2.4, 2.5, 2.6-is damuSaveba/Sesruleba individualurad

– individualuri muSaoba.

T e m a

skolis TviTmmarTvelobis

struqtura da funqciebi

T e m a

2

skolis TviTmmarTvelobis

struqtura da funqciebi

mocemul gakveTilze Tqveni amocanaa, moswavleebma kargad

Seiswavlon meore TavSi mocemuli masala – sajaro skolis

TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi, maT Soris

gansakuTrebuli aqcenti unda gakeTdes moswavleTa TviTmmarTvelobis

struqturasa da funqciebze. gakveTilis Semo-

Tavazebuli ganrigi Semdegnairad gamoiyureba:

პირველი გაკვეთილი

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

Tama 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi – Teoriuli

masalis ganxilva:

2.1. skolis TviTmmarTveloba da adgilobrivi TviTmmarTveloba;

2.2. skolebis demokratizacia da Sesabamisi garemos uzrunvelyofa;

2.3. sameurveo sabWo; 2.4. pedagogiuri sabWo; 2.5. direqcia; 2.6. moswavleTa

TviTmmar Tveloba; 2.7. disciplinuri komiteti; 2.8. saapelacio

komiteti; 2.9. konfliqtur situaciebSi moqmedebis formebi.

saSinao davalebis ganxilva: savarjiSo 2.2. sakanonmdeblo testi –

TviTmmarTvelobis struqtura; savarjiSo 2.3. sakanonmdeblo testi

– TviTmmarTvelobis funqciebi

davaleba 2.1. moqmedebis formebi konfliqtur situaciaSi

davaleba 2.4. TviTmmarTvelobis funqciebi

davaleba 2.5 – TviTmmarTvelobis struqturis grafikulad gamosaxva

da davaleba 2.6 – moswavleTa TviTmmarTvelobis struqtura

situaciuri magaliTebis ganxilva: 2.1, 2.2, 2.3 da 2.4

22 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

2 wuTi

5 (3+2)

wuTi

(5+2)

wuTi

9(5+2+2)

wuTi

13 (5+2+

2+2+2)

wuTi

Sedegebis ganxilva saerTo

jgufSi

muSaoba wyvilebSi, ganxilva

saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi,

prezentacia saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi,

prezentacia saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi,

prezentacia saerTo jgufSi

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 2 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

saSinao davaleba

Tema #3-is gacnoba (moswavlis adgili da SesaZleblobebi skolis

sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi, konfliqtis mogvareba)

situaciuri magaliTebis 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5-is damuSaveba/Sesruleba

mTliani masalis gacnoba/ Teoriuli

nawilis damuSaveba

individualuri muSaoba

davalebebis 3.1, 3.2, 3.3-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba

damoukideblad muSaoba

jgufebSi

gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia,

Tu, kidev erTxel, konkretulad gadaxedavT zogadi ganaTlebis

Sesaxeb saqarTvelos kanonis Semdeg muxlebs: 37, 41, 45, 47,

38, 46, 48; sajaro skolis wesdebis1 muxlebs: 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13,

14, 15.

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon

wina gakveTilze Seswavlili masala da amis Semdeg gaacnoT am

gakveTilis mizani da amocanebi, aseve zogadad gamokiTxoT

saSinao davalebebis Sesrulebis procesi (ra daZlies martivad?

xom ar gauZneldaT romelime sakiTxis momzadeba? ...).

Sesaval nawilSi aseve sasurvelia, moswavleebma mokled

aRweron, Tu rogor mimdinareobs muSaoba saproeqto jgufebSi.

me-2 gakveTilis am etapze gadavideT uSualo Temis (skolaSi

TviTmmarTvelobis struqturebisa da maTi funqciebis) ganxilvaze.

wina gakveTilze saSinao davalebis saxiT Tqven moswavleebs

daavaleT aRniSnuli Tavis gacnoba da praqtikuli savarji-

Soebis damuSaveba/momzadeba, amdenad, saklaso oTaxSi maqsimaluri

dro praqtikuli sakiTxebis ganxilvas unda daeTmos,

magram pirvel rigSi, Tqven unda uzrunvelyoT Teoriuli nawilis

Se saxeb moswavleebis codnis gaRrmaveba, damoukideblad

muSaobisas miRebuli codnis/informaciis refleqsia da gamyareba.

am miznis misaRwevad, warmarTeT diskusia da etapobrivad

dasviT Semdegi kiTxvebi:

• rogor gesmiT termini TviTmmarTveloba?

• Tqveni azriT, ras niSnavs termini sajaro skolis TviTmmar-

Tveloba?

• rogoria skolaSi TviTmmarTvelobis struqtura da ra aris

mis SemadgenlobaSi Semavali yoveli rgolis funqcia?

• ras niSnavs termini moswavleTa TviTmmarTveloba?

• gaixseneT TviTmmarTvelobis sxvadasxva rgolis funqciebis

cxovrebaSi realizebis SemTxvevebi sakuTari skolis magaliTze;

• gaixseneT, migiRiaT Tu ara monawileoba skolis TviT mmar-

Tvelobis, maT Soris moswavleTa TviTmmarTvelobis struq-

turebis, muSaobaSi da gaqvT Tu ara warmatebuli da/an waru-

matebeli gamocdileba am mxriv?

1 brZaneba #448 - zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis sajaro samarTlis iuridiul

pirebad dafuZnebisa da sajaro skolis wesdebis damtkicebis Sesaxeb.

აქტივობა 9

შესავალი / წინა

გაკვეთილის მოკლე

მიმოხილვა

აქტივობა 10

თეორიული მასალის

განხილვა (მეორე თავი)

ganaTlebisa da mecnierebis

saministro

saapelacio

komiteti

diagrama 2.1. sajaro skolis mmarTvelobiTi sistema

pedagogiuri

sabWo

kaTedrebi

m a s w a v l e b l e b i

sameurveo sabWo

direqtori

direqcia

teqnikuri

personali

24 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

winamdebare Temis damuSavebisaTvis aucilebelia samar-

Tlebrivi dokumentebis gacnoba. ar unda dagvaviwydes, rom

didi albaTobiT moswavleebis udides nawils pirvelad mouwia

kanonebis gacnoba da maTTvis SesaZloa sakanonmdeblo ena rTu-

lad gasagebi yofiliyo. amdenad, sasurvelia, am mimarTulebiT

moswavleebs dausvaT ramdenime kiTxva:

• winamdebare Temis damuSavebisas ra samarTlebrivi normebis

gacnoba mogiwiaT?

• gqoniaT Tu ara kanonebis damuSavebis gamocdileba aqamde?

• ramdenad martivi an rTuli iyo samarTlebriv dokumentebze

muSaoba, da Tu warmoiSva sirTule, ra xasiaTis iyo igi?

Tu aRmoCnda, rom moswavleTa nawils gauWirda kanonebis

damuSaveba, ecadeT, rom sxva moswavleebma Tavad gauziaron

klaselebs gamocdileba, Tu Tavad rogor gaarTves Tavi aRniS-

nul sirTuleebs. Tu Tanaklaselebis daxmareba ar iqneba sak-

marisi, bunebrivia, Tqven unda CaerioT procesSi.

adgilobrivi

mmarTveloba

disciplinuri

komiteti

moswavleTa

TviTmmarTveloba

m o s w a v l e e b i

m S o b l e b i

skolis TviTmmarTvelobis struqturebisa da maTi funqcie-

bis ganxilvamde, mniSvnelovania, moswavleebma gaiazron, Tu

rogor ukavSirdeba skolis TviTmmarTveloba iseT cnebebsa

da procesebs, rogoricaa demokratizacia da decentraliza-

cia. aseve, unda gascen pasuxi kiTxvas, ratom aris aqtualuri

skolebSi TviTmmarTveloba, zogadad, da maT Soris, konkretu-

lad, moswavleTa TviTmmarTveloba.

termini, `TviTmmarTvelobis~ arsis ganxilvis procesSi

sa survelia, moswavleebma gaiazron, misi gansxvaveba termi-

nisagan `adgilobrivi TviTmmarTveloba~ da amavdroulad

gaacnobieron, Tu ra formiT aris CarTuli es ukanaskneli

skolis TviTmmarTvelobis ganxorcielebaSi. am Temis ganxil-

visas moswavleebma aseve unda gaiazron terminebi: `samoqalaqo

sazogadoeba~, `demokratia~ da maTi urTierTkavSiri, zoga-

dad, TviTmmarTvelobasTan, skolis TviTmmarTvelobasTan da

adgilobriv TviTmmarTvelobasTan. es sakiTxebi moswavleeb-

ma unda ganixilon kanonmdeblobis konteqstSi da aseve unda

aRweron, Tu ra xdeba realur cxovrebaSi.

diagrama 2.2. sabiujeto saqmianobis etapebi

gansazRvra/damtkiceba

sameurveo sabWo

direqtori SeimuSavebs da

warudgens dasamtkiceblad

sameurveo sabWos

gankargva/realizeba

direqtori

direqciasTan erTad axdens

biujetis realizebas

kontroli/

monitoringi da Sefaseba

sameurveo sabWo

amtkicebs direqtoris mier

momzadebul finansur

angariSs

amrigad, sagakveTilo Temis ganxilvisas Tqveni amocanaa,

rom moswavleebi gaecnon ara marto skolis TviTmmarTvelo-

bis struqturasa da mis funqciebs, aramed gaiazron, zogadad,

TviTmmarTvelobis arsi da skolis marTvis sistemis demokra-

tizaciis procesis mniSvneloba. skolis marTvis demokratiza-

ciaSi moiazreba: mmarTvelobiT rgolebs Soris funqciebisa

da Zalauflebis gonivruli gadanawileba, gamWvirvalobisa

da angariSvaldebulebis meqanizmebi, informaciis sajarooba,

interesTa konfliqtis Tavidan acilebisa da am TemasTan dakav-

Sirebuli sxva sakiTxebi.

Tqveni, rogorc pedagogis, Sorsmimavali mizani aris is,

rom moswavleebma gaacnobieron zogadi ganaTlebis reformis

Sedegad skolis demokratiuli marTvis upiratesobis Cveneba,

adreuli centralizebuli, administraciul-mbrZanebluri

da direqtiuli marTvis sistemasTan SedarebiT. aseve moswav-

leebma unda gaacnobieron demokratiuli mmarTvelobis upi-

ratesoba, zogadad, totalitarul warsulTan.

აქტივობა 11

საკანონმდებლო ტესტი

(სავარჯიშო 2.2 და 2.3)

d a v a l e b a 2.2

skolis TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis uSualo

ganxilva umjobesia daiwyoT testuri xasiaTis ori savarjiSos

(2.2 da 2.3) ganxilviT. moswavleebs isini damoukideblad

unda SeesrulebinaT, amdenad procesi warimarTeba mTel klasTan.

aRniSnul savarjiSoebze Tqvens muSaobas rac Seexeba,

umjobesia, pirvel rigSi, damoukideblad gasceT pasuxebi

mocemul kiTxvebs, moZebnoT Sesabamisi samarTlebrivi norma

da darwmundeT Tqveni pasuxis sisworeSi. mxolod amis Semdeg,

Tu geqnebaT survili, gadaamowmeT Tqven mier ganxiluli

samarTlebrivi normis relevanturoba. yoveli kiTxvis Semdeg

gTavazobT SekiTxvaSi mocemuli sakiTxis maregulirebeli

samarTlebrivi normis dasaxelebas.

sakanonmdeblo testi – TviTmmarTvelobis struqtura

mocemuli savarjiSos saSualebiT, Tqven ganimtkicebT codnas sajaro skolis

TviTmmarTvelobis struqturuli mowyobis maregulirebeli samarTlebrivi normebis

Se saxeb. davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia sami tipis

testuri davaleba: 1) erTi SesaZlo swori pasuxiT; 2) mcdaria an WeSmatiri formulirebebiT

da 3) erTze meti swori pasuxiT.

a) erTi SesaZlo swori pasuxi – qvemoT mocemul savarjiSoeb-

Si SemoTavazebuli variantebidan mxolod erTia swori versia.

guldasmiT waikiTxeT savarjiSo da gamoicaniT swori pasuxi:

26 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

1. sameurveo sabWos wevri SeiZleba iqnas:

a) arCeuli zedized mxolod erTxel;

b) arCeuli zedized mxolod orjer;

g) arCeuli zedized mxolod samjer.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,

punqti 1.

2. pedagogiuri sabWo aris skolis maswavlebelTa TviTmmar-

Tvelobis organo, romelSic Sedis:

a) skolis pedagogTa umravlesoba;

b) skolis pedagogTa kvalificirebuli umravlesoba;

g) skolis yvela pedagogi.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 45,

punqti 1.

3. pedagogiuri sabWo gadawyvetilebas iRebs:

a) xmebis kvalificirebuli umravlesobiT, aranakleb saerTo

xmebis mesamedisa;

b) xmebis umravlesobiT, aranakleb siiTi xmebis mesamedisa;

g) xmebis ubralo umravlesobiT, aranakleb saerTo xmebis

mesamedisa.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 45,

punqti 5.

4. moswavleTa TviTmmarTveloba warmoadgens skolis struq-

turul erTeuls, romelic aris:

a) moswavleTa warmomadgenlobiTi organo;

b) daniSvniTi organo;

g) moswavleTa arCeviTi organo.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 47,

punqti 1.

b) mcdaria an WeSmariti – gaeciT kiTxvas pasuxi, qvemoT

mocemuli formulireba mcdaria Tu WeSmariti, srulad an na wi-

lobriv. Tu TvliT, rom is nawilobriv mcdaria an WeSmariti,

daakonkreteT ra nawils exeba es mosazreba da ratom?

5. sameurveo sabWoSi arCeul mSobelTa da pedagogTa raode-

noba ar unda iyos 9-ze naklebi da 12-ze meti, magram SesaZle-

belia iyos araTanabaric. mSoblebis mier arCeuli wevrebi

Tanabrad unda warmoadgendnen skolaSi arsebul TiToeul

safexurs.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,

punqti 1.

g) erTze meti swori pasuxi – qvemoT mocemul pasuxebSi

erTze meti swori pasuxia, gamoicaniT isini:

6. skolis sameurveo sabWo aris skolis TviTmmarTvelobis

umaRlesi arCeviTi organo, romelic Sedgeba:

a) mSoblebis mier 3 an 6 sami wliT arCeuli warmomadgenlisagan;

b) pedagogiuri sabWos mier 3 an 6 sami wliT arCeuli warmo-

madgenlisagan;

g) saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobidan

arCeuli erTi warmomadgenlisagan;

d) saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros

warmomadgenlisagan;

e) adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlisagan,

saTaTbiro xmis uflebiT.

d a v a l e b a 2.3

sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis funqciebze

mocemuli davalebebi emsaxureba sajaro skolaSi TviTmmarTvelobis funqciebis

maregulirebeli samarTlebrivi normebis Sesaxeb codnis ganmtkicebas.

davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia davalebebi SesaZlo

erTi swori pasuxiT.

28 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,

punqti 1,3.

7. skolis direqcia Sedgeba Semdegi wevrebisagan:

a) skolis direqtori;

b) direqtoris moadgile/moadgileebi;

g) samurneo nawilis gamge;

d) buRalteri.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 41,

punqti 1.

davaleba momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia

davalebebi SesaZlo erTi swori pasuxiT.

1. moswavleTa TviTmmarTveloba:

a) SeimuSavebs rekomendaciebs skolis Sinaganawesis Sesaxeb;

b) SeimuSavebs werilobiT rekomendaciebs skolis Sinaganawesis

Sesaxeb;

g) SeimuSavebs zepir da, aseve, werilobiT rekomendaciebs

skolis Sinaganawesis Sesaxeb.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,

punqti `a~.

2. moswavleTa TviTmmarTveloba:

a) uflebamosilia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi

skolisaTvis mniSvnelovan sakiTxebze;

b) uflebamosilia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi

mopovebuli grantis gankargvasTan dakavSirebiT;

g) valdebulia, sameurveo sabWos warudginos winadadebebi

mopovebuli grantis gankargvasTan dakavSirebiT.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,

punqti `b~.

3. moswavleTa TviTmmarTveloba:

a) wevrTa erTi mesamedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs;

b) wevrTa erTi mexuTedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs;

g) wevrTa erTi meaTedis iniciativiT qmnis saskolo klubebs.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,

punqti `e~.

4. moswavleTa TviTmmarTveloba:

a) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels sameurveo

sabWoSi;

b) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels disciplinur

komitetSi;

g) saSualo safexurze irCevs Tavis warmomadgenels saapelacio

komitetSi.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 48,

punqti `g~.

skolis TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis ganxilvam

naTlad aCvena, rom skolis marTvis procesSi sxvadasxva

pirovneba da jgufi erTveba da maT SesaZloa, mkveTrad gansxvavebuli

da, rig SemTxvevaSi, urTierTgamomricxavi interesebi

hqondeT. aqedan gamomdinare, konfliqtur situaciebSi

efeqturi strategiis SemuSavebisaTvis, winamdebare savarjiSos

farglebSi, moswavleebi daawyvileT da daavaleT, rom

mewyvileebma erTmaneTs gauziaron saxelmZRvanelos amave

TavSi CamoTvlili 5 variantidan moqmedebis romel formas

irCeven, anu moqmedebis romeli formaa maTTvis ufro misaRebi.

Semdeg imsjelon imaze, Tu romel situaciaSi aris gamarTlebuli

da gaumarTlebeli TiToeuli es moqmedeba, moiyvanon

Sesabamisi praqtikuli magaliTebi.

savarjiSos mizania, moswavleebis mier skolis struqturis

srulfasovnad gaazreba da TviTmmarTvelobis funqciebisa da

muSaobis ukeT gacnoba.

savarjiSo warmarTeT saerTo jgufSi diskusiis saxiT.

moswavleebma unda gascen pasuxi Semdeg kiTxvebs:

1) ramdenad icnobT skolis TviTmmarTvelobis struqturebs

da ra iciT maTi saqmianobis Sesaxeb. Tu aRmoCnda, rom klasis

აქტივობა 12

მოქმედების ფორმები

კონფლიქტურ სიტუაციაში

(დავალება 2.1)

აქტივობა 13

თვითმმართველობის

ფუნქციები (დავალება 2.4)

აქტივობა 14

თვითმმართველობის

სტრუქტურის

გრაფიკულად გამოსახვა

didma nawilma ar icis, Tu ras saqmianobs, magaliTad, sameurveo

sabWo, unda gasceT pasuxi kiTxvas – ratom?

30 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

2) skolis TviTmmarTvelobis funqciebidan romeli srulde-

ba Tqvens skolaSi da ra xarisxiT, romeli funqciebis Sesaxeb

miiReT informacia pirvelad, winamdebare saswavlo programis

farglebSi.

winamdebare aqtivobis farglebSi moswavleebma unda Seas-

rulon 2 savarjiSo (2.5 da 2.6). drois simciris gamo, Tqven

SegiZ liaT maTze moswavleebi paralelurad amuSaoT, anu mcire

jgufebis nawili Seasrulebs erT savarjiSos, xolo meore –

meores.

savarjiSo unda Sesruldes 2 etapad: pirvel etapze samu-

Saoebi unda Sesruldes 6-7 wevrisagan Semdgar mcire jgufebSi,

xolo meore etapze klass warudginoT mcire jgufebSi Ses-

rulebuli samuSaoebis Sedegebi.

(დავალება 2.5) mocemuli savarjiSos mizania, moswavleebma sqematurad

warmoidginon skolis TviTmmarTvelobis struq tura; gansaz-

Rvron da gaiazron sxvadasxva mmarTvelobiT rgolsa da interesTa

jgufs Soris urTierTobebi.

savarjiSos Sesrulebis pirvel etapze moswavleebi gul das -

miT unda gaecnon diagrama 2.3-ze gamosaxul terminebs/dasa-

xelebebs, romelTa dayofa 2 kategoriad SeiZleba: 1) struqtu-

ruli erTeulebi/mmarTvelobiTi organoebi (sameurveo sabWo,

moswavleTa TviTmmarTveloba da sxva) da 2) interesTa jgufebi

(moswavleebi, mSoblebi da sxva). amis Semdeg moswavleeb ma aRniS-

nul struqturul erTeulebsa da interesTa jgufebs Soris

unda daadginon kavSiri da sqematurad gamosa xon isini.

diagrama 2.3. sajaro skolis TviTmmarTvelobis struqtura

pedagogiuri

sabWo

saapelacio

komiteti

kaTedrebi

maswavleblebi

moswavleebi

sameurveo

sabWo

ganaTlebisa

da mecnierebis

saministro

qvelmoqmedi

pirebi

teqnikuri

personali

Tavdacvis

saministro

direqcia

direqtori

adgilobrivi

mmarTveloba

disciplinuri

komiteti

moswavleTa

TviTmmarTveloba

mSoblebi

savarjiSo 2.6. moswavleTa TviTmmarTvelobis struqtura

savarjiSos mizania, moswavleTa TviTmmarTvelobis struq-

turis gaanalizeba da misi ganviTarebisTvis saWiro xedvis

formireba.

savarjiSos Sesrulebis pirvel etapze moswavleebma mcire

jgufebSi grafikulad unda warmoadginon skolis moswavleTa

TviTmmarTvelobis struqtura, xolo arsebuli struqturis

gamosaxvis Semdeg Seqmnan misi gaumjobesebuli varianti.

meore etapze jgufebi namuSevrebs klasis winaSe waradgenen

da ganmartaven gaumjobesebuli struqturis SemuSavebis wina-

pirobebs da mizezebs.

აქტივობა 15

სიტუაციური მაგალითები

32 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

am aqtivobis farglebSi moswavleebma unda ganixilon si tu-

aciuri magaliTebi: 2.1, 2.2, 2.3 da 2.4, romlebic emsaxureba sko-

lis TviTmmarTvelobis struqturisa da funqciebis Se saxeb

miwodebuli Teoriuli masalis srulfasovnad gaazrebas.

savarjiSoebSi Segnebulad aris mocemuli aramarTlzomieri

qmedebebis amsaxveli situaciebi. Tqveni amocanaa, daexmaroT

moswavleebs, aRmoaCinon da ganixilon isini da Sesabamisi

samarTlebrivi normebis moSveliebiT uzrunvelyon situaciis

analizi da sakuTari poziciis dacva. Tqveni amocanaa,

moswavleebma SeZlon analizi imisa, Tu ra xdeba praqtikaSi,

rogor aris miRebuli, rogoria tradicia da rogor unda iyos

samar Tlebrivi kuTxiT. aqve davZenT, rom wignSi mocemuli

si tuaciuri magaliTebis umetesoba realuri cxovrebidan aris

aRebuli.

mniSvnelovania, rom situaciuri magaliTebis ganxil-

vis dros pirdapir ar moaxdinoT swori pasuxis miwodeba,

umjobesia procesis fasilitacia da mizanmimarTuli kiTxve-

biT siRrmiseuli diskusiis uzrunvelyofa. sakuTari komen-

tarebi, Tu amis survili iarsebebs, umjobesia diskusiis dasas-

ruls gaakeToT.

rac Seexeba situaciuri magaliTebis gakveTilis msvle-

lobisas ganxilvas, pirvel rigSi, moswavleebma isini saSinao

davalebis saxiT, individualurad unda daamuSaon gakveTi-

lamde, xolo gakveTilze maT mier unda moxdes ukve Camoya-

libebuli poziciebis Sejereba. amas garda, umjobesia, Tu

Tqven moswavleebTan erTad miiRebT gadawyvetilebas, ramdeni

da romeli savarjiSo ganixiloT gakveTilis msvlelobisas.

magaliTisaTvis, SegiZliaT SeqmnaT imdenive mcire jgufi,

ramdeni situaciuri magaliTic aris mocemul Temaze da

yo velma jgufma sxvadasxva savarjiSo Seasrulos, aseve SegiZliaT,

SemoTavazebuli variantebidan airCioT, saerTo azriT,

yvelaze aqtualuri savarjiSoebi da isini gansaxilvelad erT

an ramdenime jgufs misceT.

moswavleTa CarTulobis xarisxis gazrda aseve mniSvnelovania

mcire jgufebis mier namuSevrebis prezentaciebis drosac.

amdenad, SeecadeT, rom yvela moswavle erTxel mainc aRmoCndes

prezentatoris rolSi.

სიტუაციური მაგალითი 2.1

q. Tbilisis erT-erTi skolis direqcias werilobiT mimarTa

skolis kursdamTavrebulTa erTma nawilma, romelsac 50-ze

meti kursdamTavrebuli awerda xels. werilSi kursdamTavre-

bulebi aRwerdnen, rom bolo ori wlis ganmavlobaSi maT, daax-

loebiT, 10000 laramde finansuri daxmareba gauwies skolas da

aqvT survili, TavianTi warmomadgenlis saSualebiT CaerTon

skolis sameurveo sabWos muSaobaSi da ufro aqtiurad daex-

maron skolas.

კ უ რ ს დ ა მ თ ა ვ რ ე ბ უ ლ ე ბ ი ს ა მ ე უ რ ვ ე ო ს ა ბ ჭ ო შ ი

skolis direqtori miesalma kursdamTavrebulTa ini-

ciativas da SuamdgomlobiT mimarTa sameurveo sabWos Tav-

mjdomares, romelmac daakmayofila kursdamTavrebulTa

Txovna da maTi warmomadgeneli daamata samurveo sabWos sias.

კითხვები

1. kanonieri iyo Tu ara kursdamTavrebulTa Txovna?

2. marTlzomieri iyo Tu ara kursdamTavrebulTa gancxadebaze reagireba?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. mocemul situaciaSi kursdamTavrebulTa mxridan sameur-

veo sabWoSi TavianTi warmomadgenlis CarTva marTlzomieri

moTxovna iyo, rameTu zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos

kanonis 37-e muxlis pirveli punqtis mixedviT `... sameurveo

sabWos SemadgenlobaSi Seyvanil iqnes sameurveo sabWos mier

skolisaTvis dadasturebulad qvelmoqmedebis gamwev pirTagan

(aseTis arsebobis SemTxvevaSi) arCeuli 1 wevri...~.

2. rac Seexeba im faqts, rom werils 50-ze meti kursdamTavre-

buli awers xels, es faqti da xelismomwerTa raodenoba Tavis-

Tavad raime privilegias ar iZleva, rameTu, Tu iarsebebda sxva

qvelmoqmedebis gamwevi erTi pirovnebac ki, sameurveo sabWos

misi arCevis sruli ufleba eqneboda.

სიტუაციური მაგალითი 2.2

პ ე დ ა გ ო გ თ ა წ ა რ მ ო მ ა დ გ ე ნ ლ ე ბ ი დ ი ს ც ი პ ლ ი ნ უ რ

კ ო მ ი ტ ე ტ შ ი

34 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

3. rac Seexeba termins `qvelmoqmedeba~, is Sesabamisi kanon-

mdeb lobiT aris ganmartebuli da daregulirebuli, magram am

SemTxvevaSi savarjiSos daniSnulebidan gamomdinare, es sa kiT-

xi nakleb aqtualuria.

4. direqtoris mxridan kursdamTavrebulis gancxadebaze

reagireba marTlzomieri iyo, radgan zogadi ganaTlebis Sesa-

xeb saqarTvelos kanonis 35-e muxlis 2’ punqti gansazRvravs

sajaro skolis TiToeuli struqturuli erTeulis pasux-

ismgeblobas Tavisi kompetenciis farglebSi miRebul gadaw-

yvetilebebze. amave kanonis 43-e muxlis pirveli punqtis `b~

qvepunqtis Sesabamisad, direqtori warmoadgens skolas mesame

pirTan urTierTobaSi, xolo, Tavis mxriv, amave kanonis 37-e

muxlis me-5 punqtis Tanaxmad, sameurveo sabWos Tavmjdomare

warmoadgens skolas direqtorTan urTierTobebSi.

5. marTalia, sameurveo sabWos SeeZlo aRniSnuli gadawyve

tilebis miReba, magram savarjiSos pirobaSi ar Cans, rom

sabWom miiRo gadawyvetileba. piriqiT, savarjiSos pirobaSi

naTqvamia, rom sameurveo sabWos Tavmjdomarem daakmayofila

kursdamTav rebulTa Txovna, rac uflebamosilebebis gadaWar-

bebad unda CaiTvalos. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos

kanonis 37-e muxlis me-6 punqtis Tanaxmad, sameurveo sabWos

Tavmjdomaris xma gadamwyveti aris mxolod xmebis Tanabrad

ganawilebis SemTxvevaSi.

q. goris x skolis pedagogiuri sabWos sxdomaze maswavle-

belTa siiTi Semadgenlobis 1/10-ma werilobiT daayena sakiTxi

disciplinur komitetSi 3 axali warmomadgenlis arCevis ini-

ciativis Sesaxeb. iniciatorebma amis mizezad skolaSi discip-

linuri kuTxiT Seqmnili problemebi daasaxeles da argumen-

tad Sesabamisi, bolo 3 wlis statistikis SedarebiTi analizi

moiyvanes. maT, amavdroulad, daasaxeles maTTvis sasurveli 3

kandidati.

pedagogiuri sabWos sxdomas 46 maswavleblidan 23 eswreboda,

aqedan aRniSnul iniciativas da Sesabamis 3 kandidaturas 14-ma

maswavlebelma dauWira mxari. pedagogiuri sabWos Tav mjdomarem

sabWos gadawyvetileba Sesabamisi oqmiT daadastura.

კითხვები

1. ramdenad marTlzomieri iyo maswavlebelTa iniciativa?

2. rogor SeafasebT pedagogiuri sabWos qmedebas?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. pedagogiuri sabWos sxdomaze disciplinur komitetSi

mas wav leblebis kandidaturis sakiTxis dayeneba ar iyo mar-

Tlzomieri, radganac disciplinuri komitetis wevrebs zogadi

ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli

punqtis `l~ qvepunqtis Sesabamisad, irCevs sameurveo sabWo da

ara pedagogiuri sabWo.

2. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e mux-

lis pirveli punqtis Sesabamisad, pedagogiuri sabWos sxdoma

uflebamosilia, Tu mas eswreba sabWos wevrTa naxevarze meti

(pedagogiur sabWoSi yvela maswavlebeli da maswavleblobis

maZiebeli sargeblobs Tanabari xmis uflebiT), rac Seexeba sab-

Wos wevrebis mier sxdomis mowvevas, amave kanonis amave muxlis

me-2 punqtis mixedviT, sxdomis mowvevis ufleba aqvs sabWos

wevrTa erT mesameds da SeuZlia sameurveo sabWoSi maTi warmo-

madgenlis mosmena. aseve, amave normis me-3 punqtis Sesabamisad,

pedsabWos mowvevis ufleba aqvs pedsabWos Tavmjdomares,

xolo rac Seexeba gadawyvetilebis miRebis proceduras, amave

kanonis amave muxlis me-5 punqtis Sesabamisad, pedagogiuri

sabWo gadawyvetilebas iRebs xmebis umravlesobiT, aranak-

leb saerTo xmebis erTi mesamedisa. amdenad, pedsabWom daar-

Rvia sxdomis mowvevis procedurebi da is amavdroulad ar iyo

uflebamosili, xolo rac Seexeba gadawyvetilebis miRebas, Tu

ar gaviTvaliswinebT gansaxilveli sakiTxis aramarTlzomie-

rebas, gadawyvetilebis miRebis procedura daculi iyo.

სიტუაციური მაგალითი 2.3

კითხვები

1. moiyvaneT argumentebi, ra darRvevebma miiyvana direqtori Seqmnil mdgoma-

reobamde?

დ ი ს ც ი პ ლ ი ნ ი ს მ ა რ თ ვ ა

2. sworad imoqmeda Tu ara sameurveo sabWom gadawyvetilebis miRebisas?

36 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

xaSuris x skolis VII klasi ar gamoirCeoda sanimuSo discip-

liniT, magram klasSi arsebul problemebs damrigebeli ar

axmaurebda da TviTon cdilobda maT mogvarebas.

erTxel Tanaklaselebs Soris kamaTi CxubSi gadaizarda

da savalalo SedegiT dasrulda, klasis erT-erT moswavles,

janmrTelobis problemebi Seeqmna, ris gamoc skolaSi siaru-

li ver SeZlo. aRniSnulis gamo misma mSobelma saCivari Sei-

tana direqciaSi da moiTxova VII klasis damrigeblis dasja.

vinaidan VII klasis damrigebeli kargi specialisti iyo, direq-

tori Semoifargla marto pirad saqmeSi sayveduris SetaniT.

direqtoris es gadawyvetileba mSobels ar moewona da saCivari

amjerad sameurveo sabWos disciplinur komitets warudgina.

komisiam mSoblis saCivari ganixila da direqtors daavala,

Seewyvita xelSekruleba aRniSnul pedagogTan. direqtorma es

gadaw yvetileba ar Seasrula, amis gamo sameurveo sabWom miiRo

gadaw yvetileba, Seewyvita xelSekruleba skolis direqtorTan

da gaaTavisufla igi dakavebuli Tanamdebobidan.

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. mocemul situaciaSi aqtualuria damrigeblis qmedeba,

romelic tradiciulad ar asrulebda marTlzomier qmede-

bebs, ar afiqsirebda moswavleTa mier disciplinur gadac-

domebs da amiT aWarbebda sakuTar kompetencias, rameTu

zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 43-e muxlis

pirveli punqtis `a~ qvepunqtis Sesabamisad, skolis marTvas

axorcielebs da amave kanonis 35-e muxlis pirveli punqtis Sesa-

bamisad, saswavlo-saaRmzrdelo procesze pasuxismgebelia

skolis direqtori, romelic ar iyo saTanadod informirebu-

li. amavdroulad, maswavleblis profesiuli eTikis kodeqsis

me-4 muxlis me-5 punqtis Sesabamisad, `maswavlebeli, saswavlo

procesis ganmavlobaSi, zrunavs moswavlis janmrTelobis,

piradi usafrTxoebisa da sakuTrebis dacvaze~.

2. rac Seexeba direqtoris mier damrigeblis mimarT gatare-

bul RonisZiebas, magaliTidan ar Cans, Tu msgavs situaciaSi ras

iTvaliswinebda skolis Sinaganawesi an masTan dadebuli SromiTi

xelSekruleba. im SemTxvevaSi, Tu Sinaganawesi ar aregulireb-

da magaliTSi aRweril problemas, direqtoris kompetenciaa,

SeimuSaos Sinaganawesis proeqti da dasamtkiceblad warudginos

sameurveo sabWos. amdenad, pirvel rigSi is aris pasuxismgebeli

skolaSi xarisxiani Sinaganawesis arsebobaze.

3. sameurveo sabWos mier saCivris ganxilva direqtoris

mi er miRebul gadawyvetilebaze zogadi ganaTlebis Sesaxeb

saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli punqtis `l~ qvepun-

qtis Sesabamisad, srulebiT marTlzomierad moxda.

4. disciplinuri komitetis mier direqtorisaTvis pedagog-

Tan/damrigebelTan SromiTi xelSekrulebis gauqmebis Sesaxeb

moTxovna aramaTlzomieri iyo, rameTu zogadi ganaTlebis Sesaxeb

saqarTvelos kanonis 38-e muxlis pirveli punqtis `k~ qvepunqtis

Sesabamisad, sameurveo sabWos aqvs ufleba `mosTxovos skolis

direqtors, vadamde Seuwyvitos SromiTi xelSekruleba maswav-

lebels xelSekrulebis pirobebis darRvevisas, aRmzrdelobiTi

saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebis Cadenisas da kanonmdeb-

lobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi~.

5. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e mux-

lis pirveli punqtis `v~ qvepunqtis Sesabamisad, sameurveo

sabWo `... uflebamosilia, SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTve-

los kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis darRvevis

SemTxvevaSi xelSekruleba Seuwyvitos skolis direqtors~.

6. savarjiSoSi aRwerili situacia iZleva im daskvnis gakeTe-

bis saSualebas, rom direqtori arajerovnad asrulebda saku-

Tar movaleobebs; savaraudod, skolas ar gaaCnda srulyofili

Sinaganawesi, pedagogebTan SromiTi xelSekruleba an ar arse-

bobda, an arasrulyofili iyo da aseve mis mier waxalisebuli

კითხვები

1. rogor fiqrobT, rogor unda moiqces

disciplinuri komiteti?

2. rogor SeafasebT moswavleTa TviT mmar-

Tvelobis mocemuli nawilis, di req ciisa

da sameurveo sabWos qmedebebs?

iyo informaciis damalvis tendencia. aseve SeiZleba vivarau-

doT, rom direqtorma arasaTanado reagireba moaxdina mSob-

lis saCivarze, xarisxianad da jerovnad ar warmarTa adminis-

traciuli warmoeba.

სიტუაციური მაგალითი 2.4

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა მ ო ნ ა წ ი ლ ე ო ბ ა შ ი ნ ა გ ა ნ ა წ ე ს ი ს

შ ე მ უ შ ა ვ ე ბ ა შ ი

38 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

moswavleTa TviTmmarTvelobis mniSvnelovani nawili

aqtiurad cdilobda, rom skolis SinaganawesSi arasapatio

gacdenebis konkretul raodenobaze disciplinuri saxdeli

msubuqi yofiliyo. amasTan dakavSirebiT Catarebuli sainfor-

macio kampaniis Sedegad, maT moagroves skolis moswavleTa

umravlesobisagan mxardamWeri xelmowerebi, magram direq-

ciam maTi pozicia ar gaiziara da sameurveo sabWos winaSe

dasamtkiceblad sapirispiro Canaweris Semcveli Sinaganawesis

samuSao versia waradgina, romelic sabWom gaiziara.

Sinaganawesis amoqmedebis Semdeg moswavleTa erTma nawilma

arakanonierad CaTvala disciplinur gadacdomaze reagire-

bis meqanizmebi da direqciis mier misi gamoyenebis pirvelsave

SemTxvevaSi, apelaciis mizniT mimarTa saapelacio komitets.

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. savarjiSoSi aRwerili situaciidan gamomdinare, saapela-

cio komiteti uflebamosili iyo, ganexila aRniSnuli saCivari,

radgan disciplinur gadacdomebze miRebuli gadawyvetilebis

Sesaxeb saCivars ganixilavs saapelacio komiteti an sameurveo

sabWo (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 38-e

muxlis pirveli punqtis `l~ qvepunqti)

2. rac Seexeba moswavleTa TviTmmarTvelobis mocemuli nawi-

lis, direqciisa da sameurveo sabWos qmedebebis Sefasebas:

• zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-12

muxlis pirveli punqtis Sesabamisad, moswavleebs hqon-

daT ufleba, gaesaCivrebinaT direqtoris gadawyvetile-

ba, magram maTi moTxovna iyo aramarTlzomieri, rameTu

moswavleebs aqvT ufleba, gamoxaton sakuTari mosazrebe-

bi SinaganawesSi Sesatani formulirebebis Sesaxeb; magram

gadawyvetilebas, Tu rogori saxiT waradginos sameurveo

sabWos winaSe Sinaganawesis proeqti, iRebs direqtori,

xolo sameurveo sabWo uflebamosilia, daamtkicos Sina-

ganawesi da sruli ufleba aqvs, ar gaiTvaliswinos moswav-

leTa, Tundac didi nawilis, pozicia da survilebi. am

SemTxvevaSi, saqme gvaqvs samarTlebrivi azrovnebis defi-

citTan.

• direqtoris mxridan moswavleTa survilis argaTva-

liswineba veranairad ver CaiTvleba kanonis darRvevad,

misi qmedebebi SeiZleba ar iyo popularuli, magram is

moqmedebda marTlzomierad.

• situaciidan Cans, rom skolaSi Seqmnilia sakmaod jansaRi

atmosfero. moswavleebs aqvT ara marto ufleba, aramed

saSualebac, warmarTon sainformacio kampania, Seagrovon

xelmowerebi da izrunon sakuTari interesebis dasacavad.

• Seqmnil viTarebaSi, miuxedavad imisa, rom moswavleTa

aRniSnuli nawili aqtiurobda da ar eTanxmeboda discip-

linuri saxdelis SemuSavebul formas, isini valdebul-

ni iyvnen, damorCilebodnen procedurebis dacviT dam-

tkicebul Sinaganawess. sakuTari interesebis dasacavad,

moswavleebs SeuZliaT, kanonis farglebSi uzrunvelyon

maTTvis misaRebi formulirebebis lobireba sameurveo

sabWoSi da SinaganawesSi Sesabamisi cvlilebebis Setana,

rac iqneba, rogorc marTlzomieri qmedeba, aseve samo-

qalaqo cnobierebis gamovlenac. xolo im SemTxvevaSi,

Tu disciplinuri saxdelis formulireba ewinaaRmdegeba

samarTlebriv normebs, maT SeuZliaT gaasaCivron is.

აქტივობა 16

გაკვეთილის შეჯამება,

შეფასება და მომდევნო

გაკვეთილის დაგეგმვა

gakveTilis dasasruls unda uzrunvelyoT gakveTilis

Sejameba, amisaTvis SegiZliaT dasvaT Semdegi kiTxvebi:

1. skolis demokratizaciisa da TviTmmarTvelobis maRali

xarisxis uzrunvelyofisaTvis ramdenad mniSvnelovania

sameurveo sabWos funqcionireba arsebuli struqturiTa da

funqciebiT?

2. Tqveni azriT, ratom arian warmodgenilni moswavleTa

TviTmmarTvelobaSi cal-calke sabazo da saSualo safexuris

moswavleebi?

3. Tqveni azriT, ratomaa moswavleebis warmomadgeneli

sameurveo sabWosa da disciplinur komitetSi?

4. Tqveni azriT, ra roli akisria skolis TviTmmarTvelobas

samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobisa da qveyanaSi demokratiis

ganviTarebis saqmeSi?

5. Tqveni azriT, ramdenad mniSvnelovania moswavleebis

aqtiuroba moswavleTa TviTmmarTvelobaSi, da zogadad, skolis

cxovrebaSi?

gakveTilis Sejamebis farglebSi moswavleebma unda gaixsenon,

Tu ra gakeTda gakveTilis msvlelobisas.

gakveTilis Sejamebis Semdeg moswavleebma unda Seafason

gakveTili. bolos Tqven unda misceT davalebebi individualuri

muSaobisaTvis.

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:

1. Tema #3-is gacnoba (moswavlis adgili da SesaZleblobebi

skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi, konfliqtis mogvareba)

– mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis damuSaveba;

2. situaciuri magaliTebis 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5-is damuSaveba/Sesruleba

– individualuri muSaoba;

3. savarjiSoebis 3.1, 3.2, 3.3-is damuSaveba/Sesruleba – individualuri

muSaoba;

4. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad

muSaoba jgufebSi.

40 Tema 2. skolis TviTmmarTvelobis struqtura da funqciebi

T e m a

moswavlis adgili da

monawileobis SesaZleblobebi

skolis sxvadasxva

TviTmmarTvelobaSi

T e m a

3 moswavlis

adgili da

monawileobis SesaZleblobebi

skolis sxvadasxva

TviTmmarTvelobaSi

winamdebare gakveTilis Tema aris skolis TviTmmarTvelo-

baSi moswavlis adgilisa da SesaZleblobebis ganxilva da Ses-

wavla. gakveTilis farglebSi ganvixilavT, samarTlebrivi

normebis garda, ra ganapirobebs moswavleTa aqtiurobas sko-

lis TviTmmarTvelobaSi da monawileobas skolis cxovrebaSi/

marTvis procesebSi.

gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia,

Tu kidev erTxel, konkretulad gadaxedavT zogadi ganaTlebis

Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxlebs: 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18,

aseve, skolis wesdebis muxlebs: 23, 24, 25, 26.

gTxovT, gaecaniT gakveTilis SesaZlo gegmas:

მესამე გაკვეთილი

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

Tema 3. moswavlis adgili da SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi,

konfliqtis mogvareba – Teoriuli masalis ganxilva:

3.1. monawileoba sameurveo sabWos muSaobaSi; 3.2. monawileoba

discip linuri komitetis muSaobaSi; 3.3. TviTmmarTvelobis procesSi

monawileobis samarTlebrivi garantiebi.

situaciuri magaliTebis ganxilva: 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da 3.5

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

15 (5+2+

2+2+2+2)

wuTi

muSaoba mcire jguf(eb)Si,

prezentacia saerTo jgufSi

davaleba 3.1-isa da 3.2-is ganxilva 5 wuTi diskusia saerTo jgufSi

davaleba 3.3-is Sesruleba (TviTmmarTvelobaSi sakuTari SesaZleblobebis

realizebis Sefaseba)

15 wuTi

muSaoba mcire jguf(eb)Si,

prezentacia saerTo jgufSi

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

saSinao davaleba

Tema #4-is gacnoba (TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba)

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli

nawilis damuSaveba

davaleba 4.1-isa da 4.2-is damuSaveba/Sesruleba individualuri muSaoba

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba

damoukideblad muSaoba

jgufebSi

44 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde

sasurvelia, moswavleebma tradiciulad gaixsenon wina gakve-

Tilis msvleloba, Semdeg gaacnoT mimdinare gakveTilis miznebi

da amocanebi, aseve gamokiTxoT saproeqto jgufebis

wevrebs (savarjiSo 1.4) maTi muSaobis Sesaxeb.

sagakveTilo Temis irgvliv Teoriuli nawilis ganxilva

tradiciulad sasurvelia, daiwyoT sxvadasxva kiTxviT, magali-

Tad:

• rogor warmogidgeniaT, ra adgili da SesaZleblobebi aqvs

moswavles sajaro skolis TviTmmarTvelobaSi, marTvis procesSi?

• ramdenad gaZlevT moqmedi kanonmdebloba saSualebas, Caer-

ToT skolis cxovrebaSi da ramdenad mravalferovani SeiZleba

iyos es aqtiuroba?

• rogor fiqrobT, moswavleebs mxolod uflebebi unda hqondeT,

Tu aseve pasuxismgeblobac, rogor aris es daregulirebuli

samarTlebrivi kuTxiT?

• rogor fiqrobT, moswavleebi ramdenad iyenebT skolis

TviT mmarTvelobaSi monawileobis SesaZleblobebs da Tu

miiCnevT, rom naklebad, ganmarteT ratom?

mniSvnelovania, rom gakveTilis Sedegad moswavleebs mkafi-

od hqondeT gacnobierebuli, rom skolis marTvaSi da, Sesa-

bamisad, TviTmmarTvelobaSi maTi (uSualo an arCeuli warmo-

madgenlis meSveobiT) monawileoba ori formiTaa SesaZlebeli:

erTi mxriv, is atarebs `savaldebulo~ xasiaTs, ganpirobebuli

da ganmtkicebulia moqmedi kanonmdeblobiT (zogadi ganaTle-

bis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-11 muxli – monawileoba

skolis sameurveo sabWosa da disciplinuri komitetis muSao-

baSi), xolo meore mxriv, maTi aqtivoba nebayoflobiTi xasia-

Tisaa, saqmianobis Sinaarsi ar aris konkretulad gansazRvruli

kanonmdeblobiT da arsebobs mxolod ufleba-movaleobebis

zogadi CarCo (moswavleebs SeuZliaT Seqmnan an gawevriandnen

sxvadasxva klubSi, Seqmnan da ganaxorcielon proeqtebi).

sagakveTilo TemasTan dakavSirebuli diskusiisa Tu praqtikuli

savarjiSoebis saSualebiT, moswavleebma srulyofilad

unda Seiswavlon, rom skolis TviTmmarTvelobis yvelaze

mniSvnelovan rgolSi – sameurveo sabWoSi, maTi monawileoba

xorcieldeba saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelo-

აქტივობა 17

შესავალი / წინა

გაკვეთილის მოკლე

მიმოხილვა

აქტივობა 18

თეორიული მასალის

განხილვა (მესამე თავი)

skolis

Sinaganawesis

damtkiceba/

disciplinis

marTva

wliuri

angariSis

damtkiceba

saskolo

saswavlo gegmis/

saxelmZRvaneloebis

nusxis SeTanxmeba

diagrama ¹3.1. moswavleTa monawileoba skolis

finansebisa

da qonebis

marTvaze

kontroli

TviTmmarTvelobaSi

moswavleebi/

saSualo safexuris

moswavleTa

TviTmmarTvelobis

Tavmjdomare

saswavlo wlis

damamTavrebeli

gamocdis Catarebaze

davalebis micema

sameurveo

sabWos arCevnebis

biuletenebis

aRricxva da

Senaxva

skolis

biujetis

damtkiceba

direqtoris

arCeva/

xelSekrulebis

Sewyveta

skolis

wesdebis proeqtis

SeTanxmeba

maswavleblisaTvis

SromiTi

xelSekrulebis

Sewyvetis

moTxovna

bis Tavmjdomaris saSualebiT. amdenad, maT aqtiurobas moswav-

leTa TviTmmarTvelobis arCevnebsa Tu Semdgom saqmianobaSi

metad didi mniSvneloba aqvs. amave konteqstSi maT kargad unda

gaiazron im sakiTxTa CamonaTvali, romlebzec sameurveo sab-

WoSi monawileobiT SeuZliaT garkveuli zegavlenis moxdena.

rac Seexeba gansaxilveli Temis meore nawils – moswavleTa

aqtivoba sxvadasxva klubsa Tu saproeqto jgufSi – aq mniSvnelovania,

rom gakveTilis Sedegad moswavleebma gaiazron

sakuTari ufleba-movaleobebis CarCo da Sesabamisi samar-

Tleb rivi normebi. SegaxsenebT, rom moswavleTa uflebebis

SemzRudvel normebs moicavs zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqar-

Tvelos kanonis muxli 8/punqtebi 2,3,4; muxli 11/punqti pirve-

li da muxli 13/punqti pirveli). xolo rac Seexeba moswavleTa

uflebebs: zogadi ganaTlebis miRebis ufleba; informaciis

xelmisawvdomoba; azris gamoTqma gadawyvetilebis miRebisas;

gamoxatvis Tavisufleba; Semowirulobebis mozidva; neit-

raluroba da aradiskriminaciuloba; Sekrebis Tavisufleba;

gaerTianebis Tavisufleba; piradi cxovrebis xelSeuxebloba;

rwmenis Tavisufleba; umciresobebis uflebebi – isini daregu-

lirebulia zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis

Semdegi muxlebiT: 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, xolo moswavleTa

damatebiTi/specifikuri saWiroebebi gansazRvrulia sajaro

skolis wesdebis 23-e da 24-e muxlebiT.

aRniSnuli ufleba-movaleobebis ganxilvis procesSi mniS-

vnelovania, rom moswavleebma gaaanalizon, Tu ra mdgoma reobaa

sakuTar klasSi/skolaSi da ra SeiZleba gaakeTon situaciis

46 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

gasaumjobeseblad, miTumetes, rom nebismieri mimarTulebiT

problem(eb)is aRmoCena SeiZleba gaxdes momavalSi maTi saproeqto

aqtivobis winapiroba.

gakveTili warmatebulad SeiZleba CaiTvalos, Tu moswavleebi

gamoitanen daskvnas, rom maTi da maTi Tanatolebis mi -

marT zemoT CamoTvlili da/an kanonmdeblobiT gansazRvruli

sxva uflebebis darRvevis SemTxvevaSi, SeuZliaT, izrunon

Sela xuli uflebebis dasacavad kanonmdeblobis farglebSi,

gamoi yenon sakuTari warmomadgenlis monawileoba sameurveo

sabWoSi, Seqmnan Sesabamisi proeqtebi da uzrunvelyon advoka-

tirebis kampania interesebis lobirebisaTvis.

Teoriuli nawilis ganxilvis Semdeg muSaoba unda gagrZel-

des praqtikuli savarjiSoebis Sesrulebis kuTxiT.

mogexsenebaT, rom sagakveTilo Temis farglebSi moswav-

leebs saSinao davalebis saxiT dasamuSaveblad/mosamzadeblad

micemuli hqondaT situaciuri magaliTebi 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 da

3.5. amdenad, saklaso oTaxSi, ZiriTadad, dro unda daixarjos

mcire jgufebSi saerTo poziciebis Camoyalibebasa da saerTo

jgufSi maT gacnobaze. saerTo ganxilvisaTvis savarjiSoebis

SerCeva klasis monawileobiT tradiciulad maswavleblis kom-

petenciaa.

სიტუაციური მაგალითი 3.1

აქტივობა 19

სიტუაციური

მაგალითების განხილვა

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა ი ნ ი ც ი ა ტ ი ვ ა ლ ი ტ ე რ ა ტ უ რ უ ლ ი ჟ უ რ ნ ა ლ ი ს

გ ა მ ო ც ე მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ

Tbilisis x skolis me-3 safexuris moswavleTa jgufma gadaw-

yvita gamoeca literaturuli Jurnali da Sesabamisi proeqtiT

mimarTa skolis direqcias. proeqtis mixedviT, moswavleebi

skolisagan iTxovdnen Jurnalis pirveli nomris gamocemis

xarjebis dafinansebas, xolo momdevno gamocemebis xarjebs

Jurnalis gayidvebidan amonagebi saxsrebiT dafaravdnen. maTi

azriT, mTavari iyo Jurnalis kargad reklamireba da amisaTvis

gansazRvruli hqondaT, misi prezentacia skolis gareT, pres-

tiJul garemoSi moewyoT. amavdroulad, gegmavdnen Jurnalis

pirveli nomris mniSvnelovani nawilis realizebas, rameTu maTi

molodiniT, prezentaciaze stumrebis sakmarisi raodenoba

mividoda. Jurnalis warmatebisa da misi momgebianobis Tval-

sazrisiT, moswavleebs, TviTdafinansebis garda, ramdenime

kerZo kompaniis finansuri daxmarebis imedi hqondaT (sityvieri

dapirebis safuZvelze).

კითხვები

skolis direqciam moiwona moswavleTa iniciativa, magram

miiCnia, rom proeqtis detalebi bolomde ar iyo gaTvlili

da is garkveul riskebs Seicavda. kerZod, direqciam miiCnia,

rom umjobesi iqneboda prezentaciis skolaSi Catareba, rac

xarjebs Seamcirebda, xolo ramdenadac stumrebis udidesi

nawili, moswavleebis gaTvliT, sakuTari skolis moswavleebi,

mSoblebi da kursdamTavrebulebi unda yofiliyvnen, presti-

Juli garemo maTTvis gadamwyveti ar unda yofiliyo.

aseve, direqciam proeqtis sisusted miiCnia Jurnalis Sem-

dgomi dafinansebis perspeqtiva potenciuri partniorebis

mxridan, rameTu ar arsebobda Jurnalis nimuSi, maT Soris

eleqtronuli versia mainc da ar arsebobda TanamSromlobis

nebis gamomxatveli raime werilobiTi dokumenti (xelSekruleba,

memorandumi, werili).

miuxedavad imisa, rom direqcias proeqti ar miaCnda sicocxlisunarianad,

mas surda, waexalisebina moswavleTa iniciativa

da gamoxata mzadyofna Jurnalis pirveli nomris gamocemasTan

dakavSirebuli xarjebis dasafinanseblad, rameTu wlis biujetSi

arsebobda saxsrebi moswavleTa iniciativebis dasafinanseblad.

saboloo jamSi, moswavleebma ar gaiTvaliswines direqciis

SeniSvnebi da rekomendaciebi da prezentacia skolis gareT

moawyves sakuTari saxsrebiT. Tumca direqciis mier dasaxelebuli

riskebi realisturi aRmoCnda da prezentaciaze arc erTi

potenciuri partniori ar movida, ris Sedegadac proeqtis

avtorebi darwmundnen proeqtis pirobebis gadaxedvis aucileblobaSi

da gadawyvites misi xelmeored dagegmva.

1. rogor SeafasebT moswavlisa da direqciis qmedebebs?

2. romel samarTlebriv normebs exmianeba mocemuli magaliTi?

3. Tqveni azriT, rogor unda emoqmedaT moswavleebs?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

48 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. mocemuli situaciuri magaliTi is SemTxvevaa, sadac

samarTlebrivi urTierTobebis garda, mkafiod Cans partni-

oruli urTierTobebis saWiroeba da aqtualuroba. skolis

cxovrebaSi aris uamravi sakiTxi, romelic ver gadawydeba

mxolod samarTlebrivi midgomebiT da saWiroebs met profe-

sionalizms, gamocdilebas, swori gadawyvetilebis miRebis

unars.

2. mocemul situaciaSi aSkarad Cans moswavleebsa da direq-

cias Soris partnioruli urTierTobebis arseboba, moswavlee-

bis mxridan aqtiuroba skolis cxovrebaSi. skolaSi Seqmnilia

saTanado garemo moswavleebis uflebebis realizebisaTvis.

3. savarjiSo exmianeba skolis struqturul erTeulebs

So ris uflebamosilebebis gamijvnis samarTlebriv normebs,

sameurveo sabWos mier damtkicebuli biujetis realizebis

farglebSi administraciis kompetencias, cxovrebaSi gaataros

skolis strategiuli da samoqmedo gegmebi.

4. moswavleebis gegma, rom momavalSi Jurnalis xarjebis

dafarvas uzrunvelyofdnen misi gayidvebis Sedegad amonagebi

saxsrebidan, emyareba zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTve-

los kanonis 51-e muxlis me-2 punqtis formulirebas: `...sajaro

skolas ufleba aqvs, moizidos saqarTvelos kanonmdeblo-

biT nebadarTuli sxva finansuri saxsrebi, maT Soris, miiRos

Semosavali ekonomikuri saqmianobiT, Tu es saqmianoba ar aris

saxifaTo janmrTelobisaTvis da ar axdens mavne zegavlenas

moswavleTa fizikur da zneobriv ganviTarebaze. miRebuli sax-

srebi, kanonmdeblobis Sesabamisad, xmardeba mxolod skolis

miznebisa da funqciebis ganxorcielebas~.

5. moswavleebis qmedebebi, ra Tqma unda, ar scdeba kanonis

moTxovnebs. maT hqondaT ufleba, ar gaeTvaliswinebinaT di -

req ciis rCevebi. ra Tqma unda, maTTvis umjobesi iqneboda

kvalificirebuli rCevebis gaTvaliswineba, magram swavlis

procesi Secdomebis gareSe ar arsebobs. situaciidan Cans, rom

moswavleebma Zalian sxartad aiTvises cxovrebiseuli gakveTi-

li da miRebul gamocdilebaze swrafad moaxdines adekvaturi

reagireba – maT gadaxedes sakuTar pozicias da gadawyvites

proeqtSi Sesworebebis Setana.

სიტუაციური მაგალითი 3.2

თ ე ა ტ რ ა ლ უ რ ი ს ტ უ დ ი ი ს ჩ ა მ ო ყ ა ლ ი ბ ე ბ ა

კითხვები

x skolis ufrosklaselebis didi survili

iyo, moewviaT reJisori da CamoeyalibebinaT

Teatraluri studia, radgan

moswavleTa garkveuli raodenoba SemoqmedebiTi

niWiT iyo dajildoebuli da

apirebdnen Teatralur universitetsa da

samxatvro akademiaSi swavlis gagrZelebas.

moswavleebi miiCnevdnen, rom Teatraluri

studia Tavis wvlils Seitanda

im codnis miRebasa da unar-Cvevebis gamomuSavebaSi,

romelic gamoadgebodaT sa -

sur vel saswavlebelSi swavlis gasag-

rZeleblad. moswavleebi imedovnebdnen, rom Teatraluri war-

modgenebis dadgmiT sxvadasxva dramaturgisa da mwerlis Semoq-

medebis ukeT gacnobisa da sakuTari Tvalsawieris gafarToebis

saSualeba miecemodaT.

skolis biujetis simciris gamo, direqciam ver daakmayofila

maTi Txovna, radgan scenis dekoraciebi, sasceno formebi da

reJisoris anazRaureba did TanxebTan iyo dakavSirebuli. am

fonze moswavleebma survili gamoTqves, skolaSi waremarTaT

nebayoflobiTi Semowirulobebis mozidvis kampania, saWiro

Tanxis miRebis mizniT. direqciam da sameurveo sabWom ganixila

es sakiTxi, radgan, skolis Sinaganawesis Tanaxmad, akrZaluli

iyo es qmedeba, amitom neba ar darTo, TviTon SeekribaT saWiro

Tanxebi.

1. rogor SeafasebT moswavleebis, direqciisa da sameurveo sabWos

qmedebebs?

2. romel samarTlebriv normebs exmianeba mocemuli magaliTi?

3. Tqveni azriT, rogor unda emoqmedaT moswavleebs da Tqven ra

gamosavals naxavdiT aRniSnul situaciaSi?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

50 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis me-14 mux-

lis me-4 punqtis Sesabamisad `... moswavles, mSobels da maswav-

lebels ufleba aqvT saqvelmoqmedo miznebisaTvis, dadgenili

wesiT moizidon nebayoflobiTi Semowirulobebi. skola val-

debulia, miiRos yvela gonivruli zoma, raTa Tavidan iqnes

acilebuli finansuri saxsrebis an sxva sikeTis gamoZalva~.

amdenad, Sinaganawesis formulireba Tanxebis mobilizebasTan

dakavSirebiT, ewinaaRmdegeba moqmed kanonmdeblobas da masze

dayrdnoba direqtorisa da sameurveo sabWos mier aramar-

Tlzomieri qmedeba iyo.

2. moqmedi kanonmdebloba mkafiod gansazRvravs skolis

mmar TvelobiT rgolebs Soris kompetenciebis ganawilebis

sa kiTxs: skolis direqtori SeimuSavebs skolis biujetis

proeqts da dasamtkiceblad warudgens sameurveo sabWos, xolo

mis realizebas uzrunvelyofs direqtori. Tu direqtori

Ta nax ma iqneboda, skolas aRniSnuli xarjebi gaeRo moswav-

leTa iniciativis dasafinanseblad: 1) mas SeeZlo biujetSi

cvlilebebis Setanis Sesaxeb iniciativiT miemarTa sameurveo

sabWosaTvis; 2) zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis

52-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad `... direqtori uflebamo-

silia gadaudebeli aucileblobisas sameurveo sabWos Tanxmo-

bis gareSe gadaanacvlos biujetis erTi muxlis saxsrebis ara

umetes 10%-isa meore muxlSi. am cvlilebam ar unda gamoiwvios

maswavlebelTa xelfasebis Semcireba~.

3. mocemuli magaliTi exmianeba samarTlebriv normebs:

gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb

saqarTvelos kanonis muxli 14, punqti 1, 2), Semowirulobe-

bis mozidvis Sesaxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos

kanonis muxli 14, punqti 4), azris gamoTqma gadawyvetilebis

miRebisas (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis

muxli 11, punqti 3).

4. moswavleebs, pirvel rigSi, unda gaesaCivrebinaT maTTvis

saxsrebis mobilizebis uflebis SezRudva da daesabuTebinaT,

rom Sinaganawesi Seicavs aramarTlzomier formulirebas,

xolo amis Semdeg ezrunaT sakuTari proeqtis ganxorcielebi-

saTvis.

სიტუაციური მაგალითი 3.3

კ ლ ა ს ი ს რ ო ლ ი მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს

x skolis me-10 klasi gamoirCeoda megobrulobiT, maRali

akademiuri moswrebiT, gansakuTrebuli aqtiurobiT skolis

cxovrebaSi. maTi iniciativiT, skolis TviTmmarTvelobaSi

Rirseuli kandidatebis arCevisaTvis moewyo Sexvedrebi da

saubrebi klasebTan TviTmmarTvelobis mniSvnelobisa da arsis

gaazrebisaTvis. maTi damsaxureba iyo, rom x skolis moswavleTa

TviTmmarTveloba gamoirCeoda mTel raionSi.

me-10 klasi xSirad awyobda miznobriv eqskursiebs. eswrebodnen

speqtaklebsa da SemoqmedebiT saRamoebs, romlis Semdegac

klaselebi erTad ganixilavdnen speqtaklebs, erTmaneTs

uziarebdnen TavianT STabeWdilebebs. isini SemoqmedebiTi

saRamoebis mowyobis aqtiuri iniciatorebi iyvnen skolaSi.

moswavleebi nebayoflobiT, TavianTi SesaZleblobebidan

gamomdinare, iRebdnen pasuxismgeblobas, Tanaklaselebs daeZliaT

swavlaSi arsebuli sxvadasxva problema. maTi iniciativiT,

moswavleTa TviTmmarTveloba xSirad atarebda sportul

Sejibrebebs, rac gantvirTvis kargi saSualeba iyo.

me-10 klasis moswavleebi miiswrafvodnen, skolaSi yofiliyvnen

gamorCeulebi, risTvisac SemuSavebuli hqondaT klasis

Sinaganawesi.

კითხვები

წ ა რ მ ა ტ ე ბ ა შ ი

1. SeafaseT me-10 klasis moswavleTa saqmianoba da ganmarteT,

romel samarTlebriv normebs exmianeboda maTi saqmianoba?

2. gaaanalizeT aRniSnuli situacia da axseniT, ra iyo maTi

warmatebis mizezi?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. me-10 klasis moswavleTa aqtiuri monawileoba problemebis

gadawyvetaSi mianiSnebs maTSi samoqalaqo cnobiere bis

52 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

maRal doneze. moswavleebs TviTmmarTvelobis muSaobaSi

mo nawileobis ufleba ganpirobebulia zogadi ganaTlebis Se sa-

xeb saqarTvelos kanonis 47-e muxlis pirveli punqtiT.

2. klasis saqmianoba pirdapir Tu iribad exmianeba Semdeg

samarTlebriv normebs: gaerTianebis Tavisuflebis (zogadi

ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxli 8/punqti 1, mux-

li 16/punqti 1, 2, 3), Sekrebis Tavisuflebis (zogadi ganaTlebis

Sesaxeb saqarTvelos kanonis muxli 15/punqti 1, 2, 3), neitra-

lurobisa da aradiskriminaciulobis (zogadi ganaTlebis Se sa-

xeb saqarTvelos kanonis muxli 13/punqti 5,6), informaciis

xelmisawvdomobisa (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTle bis

Sesaxeb, muxli 10/punqti 1, 2, 3; 11/2) da gamoxatvis Tavisuf-

lebis Se saxeb (zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis

muxli 14/punqti 1, 2).

3. klasis warmatebis safuZveli iyo monawileobis maRali

motivacia, samoqalaqo aqtiuroba, gunduroba, klasis inte-

resebidan gamomdinare, sworad SemuSavebuli Sinaganawesi,

mizandasaxuloba, moswavleTa TviTmmarTvelobis muSaobaSi

aqtiuri monawileoba, funqciebis sworad gadanawileba, pa su-

xismgebloba da is, rom klass isini moiazrebdnen, rogorc Tana-

moazreTa gaerTianebas.

სიტუაციური მაგალითი 3.4

moswavlem mobiluriT gadaiRo klasSi Sesvenebis dros

momxdari Zaladoba – uwyinari Widaobis dros dazianda ram-

denime merxi. es masala moswavlem ganaTavsa popularul veb-

gverdze, sadac miuTiTa skolis dasaxeleba. masala skolis

warmomadgenlebma naxes, rasac didi aRSfoTeba mohyva.

aRniSnul faqtTan dakavSirebiT, moswavleTa TviTmmar-

TvelobaSi araerTgvari damokidebuleba gaCnda. procesSi Car-

Tuli pedagogebi moswavlis dasjas moiTxovdnen, rameTu, maTi

azriT, moswavlem skolis avtoriteti Selaxa. igive pozicia

gaiziares klasis mSoblebmac.

გ ა მ ო ხ ა ტ ვ ი ს უ ფ ლ ე ბ ა

skolis direqcia gaecno Seqmnil viTarebas da miiCnia, rom

moswavlis mxridan raime aramarTlzomier qmedebas adgili

ar hqonia, rasac ar daeTanxma maswavleblebis erTi jgufi da

sa kiT xi Sesaswavlad sameurveo sabWos winaSe daayena.

კითხვები

1. rogor fiqrobT, moswavlis mxridan hqonda Tu ara adgili raime saxis dar-

Rvevas?

2. ras fiqrobT pedagogebis, mSoblebisa da direqciis poziciebsa da qmedebebze?

3. ramdenad safuZvliani iyo sameurveo sabWos winaSe sakiTxis dayeneba?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. moswavlis mxridan raime samarTlebrivi normis darRve-

vas adgili ar hqonia, rameTu man gamoiyena zogadi ganaTlebis

Se sa xeb saqarTvelos kanonis me-14 muxliT gansazRvruli gamo-

xat vis ufleba.

2. pedagogebma da mSoblebma sakiTxi ganixiles arasamar-

Tlebriv WrilSi, riTac samarTlebrivi cnobierebis deficiti

gamovlinda.

სიტუაციური მაგალითი 3.5

3. sameurveo sabWos winaSe maswavleblebis mxridan sakiT-

xis dayeneba usafuZvlo iyo, rameTu savarjiSoSi ar Cans, rom

direqciam aramarTlzomieri qmedebis raime faqti damala an

darRvevis ignorireba moaxdina.

დ ი რ ე ქ ტ ო რ ი ს რ ო ლ ი თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს

რ ე ა ლ ი ზ ე ბ ა შ ი

q. Tbilisis erT-erT skolaSi, ramdenime kandidats Soris

sameurveo sabWom direqtorad airCia pirovneba, romelsac

ori wlis damTavrebuli hqonda prestiJuli universiteti,

perspeqtiuli axalgazrda Canda da, amave dros, kandidatebs

Soris skolis ganviTarebis saukeTeso gegma warmoadgina.

axlad arCeuli direqtori gaecno pedagogebs da axali sas-

wavlo wlidan xelSekrulebebi gaaforma maTTan. man yovel-

gvari axsna-ganmartebisa da mizezis gareSe 6 Tvis Semdeg gaaTa-

visufla moadgileebi da buRalteri. pedagogiurma sabWom axal

saswavlo wels airCia axali Tavmjdomare, damswre pedagogebis

xmebis erTi mesamediT. direqtorma pedagogiur sabWos warud-

gina saswavlo gegma, skolis biujeti da skolis Sinaganawesi. is

54 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

Tavisi gundiT Seudga muSaobas. direqtorma moswavleebs Soris

didi pativiscema daimsaxura. moswavleebi, sxvadasxva sakiTxis

mosagvareblad, xSirad mimarTavdnen mas. gansakuTrebiT xSirad

iTxovdnen eqskursiebis dafinansebas da isic skolis biujetidan

gamoyofili TanxiT akmayofilebda maT Txovnebs.

direqtori gaweuli muSaobis Sesaxeb periodulad abarebda

angariSs skolis pedagogiur da sameurveo sabWos gaweuli

muSaobis, finansuri saqmianobisa da saswavlo procesis mimdinareobis

Sesaxeb.

garkveuli periodis Semdeg zemdgomma organoebma Seamowmes

skola da, aRmoCenili darRvevebis gamo, direqtori gaaTavisuf

les dakavebuli Tanamdebobidan.

კითხვები

1. mocemuli situaciidan gamomdinare, Tqveni azriT, hyavda Tu ara skolas kompe-

tenturi sameurveo da pedagogiuri sabWoebi?

2. mocemuli situaciidan gamomdinare, ra darRvevebis aRmoCena SeZlo skolaSi

komisiam?

3. Tqveni azriT, kanonieri iyo Tu ara direqtoris gaTavisufleba da ratom?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. mocemuli situaciidan gamomdinare, skolas ar hyavda kompetenturi

pedagogiuri da sameurveo sabWoebi.

2. skolaSi komisias SeeZlo aRmoeCina Semdegi darRvevebi:

a) direqtorad unda arCeuliyo, sul mcire, sami wlis samu-

Sao gamocdilebis mqone piri (saqarTvelos kanoni zogadi ga -

naT lebis Sesaxeb, muxli 41, punqti 2);

b) pedagogiuri sabWos sxdoma uflebamosilia, Seud ges muSao-

bas, Tu mas eswreba wevrTa naxevarze meti (zogadi ganaTlebis

Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e muxlis pirveli punqti), xolo

gadawyvetileba miiReba damswre pedagogebis xmebis umravleso-

biT, aranakleb saerTo xmebis erTi mesamedisa (zogadi ganaTle-

bis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 45-e muxlis me-5 punqti);

g) direqtorma gaweuli muSaobisa da finansuri saqmianobis

Sesaxeb angariSi yoveli wlis 10 dekembramde (da ara periodu-

lad) unda Caabaros sameurveo sabWos da ara pedagogiur sab-

აქტივობა 20

იგავ-არაკები

(სავარჯიშო 3.1, 3.2)

Wos (saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 43,

pirveli punqti, `T~ qvepunqti);

d) Tu eqskursiebis da moswavleTa sxva moTxovnebis dafinanseba

ar gamomdinareobda sameurveo sabWos mier damtkicebuli

biujetidan, am SemTxvevaSi adgili hqonda Tanxebis aramiznobriv

xarjvas;

e) saskolo saswavlo gegmas ar SeimuSavebs direqtori, misi

mona wileobiT aRniSnul dokuments SeimuSavebs pedagogiuri sab-

Wo da sameurveo sabWosTan SeTanxmebiT amtkicebs mas (saqarTve-

los kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 46, `a~ qvepunqti);

v) skolis biujetsa da Sinaganawess amtkicebs sameurveo

sabWo da ara pedagogiuri sabWo (saqarTvelos kanoni zogadi

ganaTlebis Sesaxeb, muxli 43, pirveli punqti, `g~ qvepunqti).

3. rac Seexeba direqtoris mier moadgileebisa da buRal-

tris Tanamdebobebidan gaTavisuflebas, saqarTvelos Sromis

ko deqsis 37-e muxlis pirveli punqtis „d“ qvepunqtis Sesa-

bamisad, damsaqmeblis iniciativiT `xelSekrulebis moSlis~

SemTxvevaSi, kanoni damsaqmebels ar avaldebulebs, gaake-

Tos ax sna -ganmartebebi, Tu SinaganawesiT an/da SromiTi xel-

SekrulebiT am konteqstSi mas sxva valdebulebebi ar gaaCnia,

magram menejeruli TvalsazrisiT, TanamSromlebs Soris ndo-

bis atmosferosa da SemoqmedebiTi garemos uzrunvelyofis

mizniT, umjobesia, rom TanamSromlebma icodnen, Tu risTvis

aTavisuf leben samsaxuridan. aqve davamatebT, kanonmdeblobis

Sesabamisad, axali direqtori niSnavs moadgileebsa da buRal-

ters da, Tu maTTan dadebuli hqonda xelSekruleba gamosacde-

li vadiT, is aseve ar iyo valdebuli, gaekeTebina axsna-ganmarte-

bebi.

4. zemoTCamoTvlili argumentebidan gamomdinare, direq-

toris gaTavisufleba kanonieri iyo.

situaciuri magaliTebis ganxilvis Semdeg, winamdebare

aqtivobis farglebSi, moswavleebma unda Seasrulon 2 savar-

jiSo (3.1 – igav-araki `ramdeni adamiani iyo abanoSi~ da 3.2 –

igav-araki `gabzaruli qoTani~). mogexsenebaT, maTi damuSaveba

moswavleebs saSinao davalebis farglebSi daevalaT. amdenad,

maTi ganxilva diskusiis formiT SegiZliaT uzrunvelyoT saer-

To jgufis farglebSi da dasvaT TiToeuli igav-arakis bolos

mocemuli kiTxvebi.

56 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

d a v a l e b a 23.1

waikiTxeT igavaraki da gaeciT pasuxebi SekiTxvebs:

• rogori pirovneba miiCnia brZenma ezopem `adamianad~? daasabuTeT.

• ra Tvisebebi unda hqondes `ezopeseul~ adamians?

• raSi mdgomareobs `erTi kacis~ pasuxismgebloba?

• rogor gadaWra problema kacma?

• rogor xarT CarTulebi saskolo cxovrebaSi? daasabuTeT.

• xom ar arian Tqven garSemo `yvelas~ msgavsi adamianebi? ra Sedegi moaqvs gul-

grilobas?

igav-araki `ramdeni adamiani iyo abanoSi~

Rirseuli adamiani pasuxismgeblobiT ekideba sazogadoeb riv saqmes!

qsenofma abanoSi wasvla gadawyvita da ezopes uTxra: wadi da naxe, abanoSi bevri

xalxia Tu arao.

dabrunda ezope da uTxra: mivedi da iq erTaderTi adamiani vnaxeo.

qsenofs gauxarda, wavida abanoSi da ras xedavs?! iqauroba savsea xalxiT.

dabrunda da ezopes usayvedura, – ratom momatyueo.

– tyuili namdvilad ar miTqvams. abanos win qva egdo. vinc ki gamoiara, yvelam fexi

wamohkra, yuradReba aravin miaqcia da gza ganagrZo. mxolod erTi kaci moiqca sxvagvarad:

qvas fexi rom wamohkra, aiRo da gadaagdo. hoda, mec amitom vifiqre, aq xalxi

bevria, magram adamiani mxolod es erTi kacia-meTqi.

d a v a l e b a 23.2

igav-araki `gabzaruli qoTani~

yvelas aqvs ufleba, Tavisi SesaZleblobis gaTvaliswinebiT miiRos monawileoba

saerTo saqmeSi!

indoeTSi erTi meTuluxCe cxovrobda. ori didi qoTani hqonda ketis boloze bawriT

Camokidebuli. gaidebda kets mxarze, wyalze qoTnebs aavsebda da ukan brundeboda.

erTi qoTani gabzaruli iyo, wyali ipareboda da meTuluxCes ad gilze naxevari qoTani

wyalic ver mihqonda maSin, rodesac meore qoTani pirTamde iyo savse da patrons erT

wveT wyalsac ar aklebda.

TiTqmis ori weli gavida da meTuluxCes am xnis ganmavlobaSi mxolod qoTan-naxevari

wyali mihqonda saxlSi. mTeli qoTani qedmaRlurad uyurebda gabzaruls, Tavi mohqonda

masTan da ver gaego, ratom ar iSorebda Tavidan patroni aseT usargeblo nivTs. gabzaruli

qoTani ki guliT wuxda, rom is samuSaos na wilsac ver asrulebda. bolos ver aitana

mTeli qoTnis damamcirebeli mzera da wyarosTan rom mividnen, patrons mowiwebiT uTxra:

– mrcxvenia Cemi naklisa da bodiSi unda mogixado.

– risTvis, raze mebodiSebi? – gaukvirda meTuluxCes.

– mTeli ori weli saxlamde naxevari mimaqvs im wylisa, rac wesiT unda mimqondes, –

gulwrfeli sinanuli ismoda qoTnis CurCulSi. meTuluxCes Seecoda Zveli gabzaruli

qoTani. saerTod, gulCvili iyo da mudam cdilobda, enugeSebina mwuxarebaSi myofi. man

siyvaruliT gadausva xeli qoTans da uTxra:

– axla Cven saxlSi davbrundebiT. miaqcie, geTayva, yurad Reba im ulamazes yvavilebs,

gzis piras rom izrdebian.

marTlac, aRmarTi rom aiares da gzaze gavidnen, gabzarulma qoTanma pirvelad

SeamCnia saucxoo yvavilebi da cota xans tkbeboda maTi mSvenebiT, magram male isev

imaze daiwyo fiqri, ra ubadruki iyo TviTon da kvlav cremlebi gadmoyara imis gamo,

rom saxlamde wylis naxevari ver mihqonda.

maSin meTuluxCem qoTans auxsna:

Sen rom wuwuniT gulgawyalebuli ar iyo, SeamCnevdi, rom is saucxoo yvavilebi, ase rom

alamazeben aqaurobas, gzis im napirze gaizardnen, saiTac Sen xar Camokidebuli ketze.

rogor ggonia, ar vicodi, gabzaruli rom xar? magram Seni nakli CemTvis sasargeblod

gamoviyene: davTese yvavilebi gzis im mxares, saiTac Sen xar Cems mxarze gadadebuli da

yoveldRe, roca wyarodan vbrundebodi, swored Sen rwyavdi am yvavilebs. mTeli ori weli

mudam maqvs lamazi Taiguli, rom sicocxle gavixaliso da Sen rom ara, saidan viqnebodi

am silamazis mflobeli?! da amitomaa, rom mWirdebi swored iseTi, rogoric xar.

waikiTxeT igavaraki da gaeciT pasuxebi SekiTxvebs:

• ra aris igavis Segoneba?

• gaixseneT situacia, rodesac Tqven an Tqvens axlobels raime niSnis mixedviT ar

migiRiaT monawileoba raime RonisZiebaSi?

• rogor imoqmeda `gariyvam~ Tqvenze an Tqvens axloblebze? daasabuTeT.

•ras iwvevs adamianisadmi amgvari damokidebuleba?

58 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

winamdebare savarjiSos mizania, moswavleebma Seafason, Tu

ramdenad acnobiereben skolaSi, TviTmmarTvelobis fargleb-

Si, sakuTar adgilsa da SesaZleblobebs.

savarjiSo ganxorcieldeba 2 etapad, Semdeg 4 Temaze/

sa kiTxze. es Temebia: 1) Sinaganawesi; 2) biujeti; 3) saskolo

saswavlo gegma; 4) saskolo finansebi da/an qoneba.

pirvel etapze, moswavleebma unda Seafason sakuTar sko-

laSi arsebuli mdgomareoba im uflebebis gamoyenebis Sesaxeb,

romelic kanonmdeblobiT aqvT miniWebuli skolis TviTmmar-

Tvelobis procesebSi monawiloebisaTvis:

1) Sinaganawesi – kiTxvebi: ramdenad icnobT sakuTari sko -

lis Sinaganawess (aqvs Tu ara skolas is?), rogor afasebT

moq med Sinaganawess, ramdenad asaxavs is Tqvens kanonier da

samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT moswavleebi Car-

Tulebi Sinaganawesis samuSao versiis da/an masSi cvlilebe-

bisa da/an damatebebis momzadebaSi, ganxilvasa Tu miRebaSi da

Tu Tqven ar migiRiaT monawileoba am procesebSi (ar momxdara

Tqveni uflebebis realizeba), gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?

2) biujeti – kiTxvebi: ramdenad icnobT sakuTari skolis

biujets, rogor afasebT mimdinare wlis biujets, ramdenad

gansxvavdeba is wina wlebis biujetisagan, ramdenad asaxavs is

Tqvens kanonier da samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT

moswavleebi CarTuli biujetis samuSao versiis da/an masSi

cvlilebebis momzadebaSi, ganxilvasa Tu miRebaSi da Tu Tqven

ar migiRiaT monawileoba am procesebSi (ar momxdara Tqveni

uflebebis realizeba) gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?

3) saskolo saswavlo gegma – kiTxvebi: ramdenad icnobT sas-

kolo saswavlo gegmas, ramdenad asaxavs is Tqvens kanonier

da samarTlian interesebs, ramdenad iyaviT moswavleebi Car-

Tulebi saskolo saswavlo gegmis momzadebis, ganxilvisa Tu

miRebis procesebSi da Tu Tqven monawileoba ar migiRiaT am

procesebSi (ar momxdara Tqveni uflebebis realizeba), gaeciT

kiTxvas pasuxi – ratom?

4) saskolo finansebi da/an qoneba – kiTxvebi: ramdenad

icnobT skolis finansebisa da qonebis marTvis Sesaxeb anga-

riSebs, rogor afasebT maT, ramdenad aris isini informaciuli

da TqvenTvis gasagebi, ramdenad iyaviT moswavleebi CarTulebi

aRniSnuli angariSebis ganxilvis procesSi da Tu ara (ar gangi-

xorcielebiaT sakuTari uflebebis realizeba), gaeciT kiTxvas

pasuxi – ratom?

აქტივობა 21

თვითმმართველობაში

საკუთარი შესაძლებლობე-

ბის რეალიზების შეფასება

(დავალება 3.3)

აქტივობა 22

გაკვეთილის შეჯამება,

შეფასება და მომდევნო

გაკვეთილის დაგეგმვა

savarjiSos Sesrulebis meore etapze mcire jgufebma unda

moaxdinon sakuTari jgufis Sedegebis prezentacia.

SeaxseneT moswavleebs, rom maT mier SemuSavebuli daskvnebi/

prezentaciebi Seinaxon, radgan maTze muSaobas erT-erT mom-

devno gakveTilze gaagrZeleben.

gakveTilis bolos Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos Tqven unda misceT

davalebebi individualuri muSaobisaTvis.

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:

1. Tema #4-is gacnoba (TviTmmarTvelobis praqtikuli gan-

xorcieleba) – mTliani masalis gacnoba/ Teoriuli nawilis

damuSaveba;

2. savarjiSo 4.1-isa da 4.2-is damuSaveba/Sesruleba – indi-

vidualuri muSaoba;

3. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad

muSaoba jgufebSi.

60 Tema 3. moswavlis adgili da monawileobis SesaZleblobebi skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi

T e m a

4

oqtomberi

TviTmmarTvelobis praqtikuli

ganxorcieleba

T e m a

4

აქტივობა 23

შესავალი / წინა

გაკვეთილის მოკლე

მიმოხილვა

64 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

TviTmmarTvelobis

praqtikuli ganxorcieleba

mocemul gakveTilze Tqveni amocanaa moswavleebisaTvis

TviTmmarTvelobis praqtikuli realizebis sakiTxebis gac-

noba, rac gulisxmobs moswavlis mier pasuxismgeblobis aRe-

bisa da problemis gadaWris unaris gamomuSavebas. mocemuli

gakveTilis SemoTavazebuli gegma Semdegnairad gamoiyureba:

მეოთხე გაკვეთილი

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba-Teoriuli

masalis ganxilva:

4.1. moswavleTa TviTmmarTvelobis praqtikuli saqmianobis diapazoni;

4.2. saqmianobis dagegmva; 4.3. moswavleTa TviTmmarTvelobis

struqtura; 4.4. moswavleTa TviTmmarTvelobis muSaobis regulacia;

4.5. TviTmmar Tvelobis saqmianoba / advokatirebis kampania.

davaleba 4.1-is Sesruleba (advokatirebis kampaniis dagegmva) 35 wuTi

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

muSaoba mcire jguf(eb)Si,

prezentaciebi saerTo jgufSi

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

saSinao davaleba

Tema #5-is gacnoba

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli

nawilis damuSaveba

davaleba 4.2-ze muSaobis gagrZeleba individualuri muSaoba

davaleba 1.4-ze muSaobis gagrZeleba

damoukideblad muSaoba

jgufebSi

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde

sasurvelia, moswavleebma tradiciulad gaixsenon wina gakve-

Tilis msvleloba, Semdeg gaacnoT mimdinare gakveTilis

miznebi da amocanebi, aseve gamokiTxoT saproeqto jgufebSi

(savarjiSo 1.4) muSaobis Sesaxeb.

gakveTilze gansaxilveli Teoriuli sakiTxebis ganxilva

SegiZliaT Semdegi kiTxvebiT daiwyoT:

• migiRiaT Tu ara monawileoba moswavleTa TviTmmarTvelobis

ganxorcielebis procesSi da Tu SegiZliaT ramdenime

warmatebuli da warumatebeli SemTxvevis gaziareba?

• rogor fiqrobT, ramdenad aqtualuria aseT procesebSi

monawileobis miReba?

• ra xelisSemSleli da xelSemwyobi faqtorebi SegiZliaT

daasaxeloT moswavleTa TviTmmarTvelobis ganxorcielebis

procesSi warmatebuli monawileobisaTvis?

gakveTilis Sedegad moswavleebma kargad unda gaiTavison, rom

skolis TviTmmarTvelobaSi monawileobis sakiTxTa diapazoni

SeuzRudavia da rom SeuZliaT izrunon maTTvis nebismieri aqtualuri

sakiTxis/problemis mogvarebaze, eZebon Tanamoazreebi,

Seqmnan klubebi, ganaxorcielon proeqtebi, moawyon aqciebi,

se minarebi, gamofenebi da sxvadasxva RonisZieba. aRniSnuli SesaZ-

leblobebis realizebisaTvis maT kargad unda aiTvison saqmia-

nobebis dagegmvis teqnologiebi, risTvisac maT unda Seasrulon

savarjiSo 4.1 advokatirebis kampaniis dagegmvis Temaze.

gakveTilis warmatebis erT-erTi mTavari maCvenebeli iqneba,

Tu moswavleebi sakuTari saqmianobebis dagegmvisa da maTi war-

matebiT ganxorcielebis saSualebiT, praqtikuli unar-Cveve-

bis gamomuSavebiT, SeiZenen sakuTari Tavis rwmenas da ufro

aqtiurad CaerTvebian saskolo da sazogadoebriv cxovrebaSi,

xels Seuwyoben skolis TviTmmarTvelobis funqciebis rea-

lizebas.

aRniSnuli sakiTxebis ganxilvis procesSi sasurvelia, mos-

wavleebs, saWiroebis mixedviT da SesaZleblobebidan gamomdi-

nare, dausvaT Semdegi savaraudo kiTxvebi:

• dausaxavT Tu ara rodisme raime saqmianobis gansaxorcieleb-

lad miznebi, xom ar CamouyalibebiaT misia?

• hqoniaT Tu ara mcdeloba, ganexorcielebinaT raime proeqti

da rogor dasrulebula igi?

• rogor esmiT, ra daniSnuleba aqvs dagegmili miznebis miR-

wevisaTvis organizaciuli struqturisa da Sinaganawesis

formirebas?

• rogor esmiT, ras niSnavs terminebi: advokatireba, lobireba

da Tu icnoben am mimarTulebiT ganxorcielebul saqmia no-

bebs?

აქტივობა 24

თეორიული მასალის

განხილვა (მესამე თავი)

აქტივობა 25

ადვოკატირების

კამპანიის დაგეგმვა

(დავალება 4.1)

66 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

skolis sxvadasxva TviTmmarTvelobaSi moswavlis adgilisa

da SesaZleblobebis Sesaxeb saxelmZRvanelos me-3 Tavis

damuSavebisas moswavleebma Seasrules savarjiSo 3.3, romlis

farglebSic, mcire jgufebSi muSaobis Sedegad, Seafases saku-

Tar skolaSi arsebuli mdgomareoba im uflebebis gamoyenebis

Sesaxeb, romelic exeba skolis biujetisa da Sinaganawesis

damtkicebis, saskolo saswavlo gegmis SeTanxmebis, skolis

finansebisa da qonebis marTvaze angariSgebis procesSi moswavleTa

(sul mcire, saSualo safexuris moswavleTa TviTmmar-

Tvelobis Tavmjdomaris) monawileobas.

winamdebare savarjiSos farglebSi, moswavleebma unda

moaxdinon erTgvari reagireba aRniSnul etapze gakeTebul

daskvnebze, Camoayalibon momavlis xedva – ris Secvla miaCniaT

saWirod da rogor:

1) Sinaganawesi – ris Secvla an damateba surT skolis SinaganawesSi

da rogor gegmaven maT realizebas?

2) biujeti – ris Secvla, asaxva an damateba surT skolis mimdinare

an momdevno wlis biujetSi da rogor gegmaven dasaxuli

miznebis realizebas?

3) saskolo saswavlo gegma – ris Secvla, asaxva an damateba

surT saskolo saswavlo gegmaSi da rogor gegmaven dasaxuli

miznebis realizebas?

4) saskolo finansebi da/an qoneba – ra informaciis asaxva

surT direqtoris mier momzadebul wliur saskolo angariSSi

finansebis da/an qonebis marTvis kuTxiT, rogori undaT gaxdes

aRniSnuli angariSebi da rogor gegmaven dasaxuli miznebis

realizebas?

davalebis Sesasruleblad moswavleebi unda gaanawiloT

mcire jgufebSi. pirvel etapze maT unda Camoayalibon xedva,

risi Secvlac surT, xolo momdevno etapze unda dagegmon,

Tu rogor apireben SemuSavebuli alternativ(eb)is (xedvis/

winadadebebis) lobirebas, cxovrebaSi realizebas, anu unda

dagegmon advokatirebis kampania.

konkretuli problemis mogvarebis saukeTeso gzis gansazRvrisaTvis

moswavleebma unda gaiazron rac SeiZleba

meti alternativa, anu bolomde unda Seavson `alternativaTa

kalaTa~. moswavleebs unda urCioT, rom am samuSaos Sesruleba

yvelaze efeqturia `gonebrivi ieriSis~ meTodis gamoyenebiT,

romlis drosac jgufis nebismieri wevri gamoTqvams nebismier

mosazrebas, winadadebas, alternativas auditoriis mxridan

yovelgvari dadebiTi Tu uaryofiTi Sefasebis, emociis, komentarisa

da replikis gareSe, romlebic jgufis erT-erTi wevris

mier fiqsirdeba TvalsaCino adgilas, xolo garkveuli drois

gasvlis an ideebis amowurvis Semdeg jgufi axdens SemuSavebuli

alternativebis Sefasebas da irCevs saukeTesos.

alternativebis SefasebisaTvis moswavleebma unda gamoiyenon

e.w. `SWOT~ analizis meTodi, rac `organizaciis~ Sida da

gare garemos analizs moiazrebs. Sida garemos analizi gulisxmobs

organizaciis farglebSi arsebuli faqtorebis analizs,

romelTa klasificireba SeiZleba or kategoriad ganxorcieldes

– organizaciis Zlieri da susti mxareebi. organizaciis

gare garemo moicavs socialuri, ekonomikuri, politikuri,

demografiuli, iuridiuli da saerTaSoriso faqto rebis

analizs, romelTa klasificireba aseve or kategoriad xdeba

– SesaZleblobebad da safrTxeebad.

`SWOT~ analizis farglebSi arsebuli kiTxvebi

Zlieri mxareebi

• ra upiratesoba aqvs skolas?

• ra mimarTulebiT saqmianobs skola warmatebulad?

• ra wyaroebze miuwvdeba xeli?

SesaZleblobebi

• ra mimarTulebiT xedavs skola ganviTarebisa

da warmatebis perspeqtivas?

• ra mniSvnelovani socialur-ekonomikuri,

politikuri, demografiuli da sxva cvlilebebi

arsebobs an aris mosalodneli, ramac

SeiZleba dadebiTi gavlena iqonios skolis

saqmianobaze?

samuSao jgufSi konkretuli problemis mogvarebis xedvis/

winadadebebis anu saukeTeso alternativis SemuSavebis Semdeg

moswavleebma unda izrunon maT lobirebaze da unda dagegmon

Sesabamisi advokatirebis kampania, romlis farglebSic unda

gansazRvron kampaniis samizne auditoria, anu is pirovnebebi,

romlebzec zegavlenis moxdenasac Seecdebian (magaliTad, am

SemTxvevaSi aseTi pirebi SeiZleba iyvnen skolis direqciis da/

an sameurveo sabWos wevrebi). moswavleebs unda axsovdeT, rom

am pirebma mxari unda dauWiron maT iniciativas.

amavdroulad, samizne auditoriaze zegavlenis moxdeni-

saTvis moswavleebs dasWirdebaT erTgvari sazogadoebrivi

mxardaWera, sazogadoebrivi azris formireba, risTvisac

SesaZloa Seqmnan e.w. aliansebi im pirovnebebTan, interesTa

susti mxareebi

• ra unda gamoasworos skolam?

• ra mimarTulebiT saqmianobs skola warumateblad?

• ra sirTuleebi xvdeba skolas saqmianobis

procesSi?

safrTxeebi

• ra winaaRmdegobebi xvdeba skolas?

• icvleba Tu ara skolis momsaxurebasTan

dakavSirebuli moTxovnebi? SeuZlia Tu

ara skolis sust mxareebs mniSvnelovani

safrTxis Seqmna misi saqmianobisaTvis?

აქტივობა 26

გაკვეთილის შეჯამება,

შეფასება და მომდევნო

გაკვეთილის დაგეგმვა

68 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

jgufebTan, romelTac eqnebaT neba, mxari dauWiron imave prob-

lemis mogvarebas, romelzec moswavleebi imuSaveben.

moswavleebma kampaniis Sesaxeb saTanado auditoriis efeq-

turad informirebis mizniT, unda SeimuSaon Setyobineba/

slogani, romlis saSualebiTac mkafiod gamoxataven, Tu risi

miRweva surT, ratom surT amis miRweva, rogor sTavazoben amis

miRwevas da ra qmedebisaken mouwodeben auditorias. slogani

unda iyos mokle da naTeli, zusti da mZlavri, damajerebeli,

advilad dasamaxsovrebeli da mizanmimarTuli. moswavleebma

aseve, SeiZleba SeimuSaon kampaniis logo.

jgufebma Setyobinebis Seqmnis Semdeg unda gansazRvron, Tu

ra gzebiT miawvdian mas samizne auditorias, es iqneba preskonferencia,

Sexvedrebi, Sekrebebi, skolis gazeTi, vebgverdi,

skolis radio (aseTebis arsebobis SemTxvevaSi) Tu sxva.

dagegmili kampaniis realizebisaTvis maT unda gansazRvron

saWiro adamianuri/inteleqtualuri, materialuri, finansuri

Tu sxva resursebi. yovelive amis Semdeg maT unda ganaxorcielon

dagegmili kampania, xolo mis paralelurad uzrunvelyofili

unda iqnas monacemebis mobilizeba da Sefaseba misi

mimdinareobis Sesaxeb.

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos Tqven unda

misceT maT davalebebi individualuri muSaobisaTvis.

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:

1. Tema #5-is gacnoba – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli

nawilis damuSaveba;

2. savarjiSo 4.2-ze muSaobis gagrZeleba – individualuri

muSaoba;

3. savarjiSo 1.4-ze muSaobis gagrZeleba – damoukideblad

muSaoba jgufebSi.

TviTmmarTvelobis

praqtikuli ganxorcieleba

(გაგრძელება)

mimdinare gakveTilze Tqveni amocanaa TviTmmarTvelobis

praqtikuli realizebis sakiTxebis Seswavlaze muSaobis

gagrZeleba. Sesabamisad, gakveTilis gegma Semdegnairad gamoiyureba:

მეხუთე გაკვეთილი

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba – Teoriuli

masalis ganxilva (gagrZeleba):

4.6. moswavleTa klubebi, komisiebi/proeqtebis Seqmna; 4.7. moswavleTa

TviTmmarTvelobebis saqmianobis garemo.

davaleba 4.2-is Sesruleba (moswavleTa klubebis formireba) 20 wuTi

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

muSaoba mcire jgufebSi,

prezentaciebi saerTo jgufSi

davaleba 4.3 – proeqtebis prezentaciebi 15 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

gakveTilis Sejameba, Sefaseba da momdevno gakveTilis dagegmva 3 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

saSinao davaleba

Tema #5-is gacnoba (rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs)

mTliani masalis gacnoba/Teoriuli

nawilis damuSaveba

situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is damuSaveba/Sesruleba muSaoba individualurad

davaleba 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis arCevnebTan

dakavSirebiT) Sesruleba

davaleba 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa TviTmmarTvelobis

arCevnebis Temaze – damuSaveba

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon

wina gakveTilis msvleloba. amis Semdeg gaacnoT am gakveTilis

mizani da amocanebi.

muSaoba individualurad

muSaoba idividualurad

აქტივობა 27

შესავალი / წინა

გაკვეთილის მოკლე

მიმოხილვა

აქტივობა 28

თეორიული მასალის

განხილვა (მეოთხე თავი)

აქტივობა 29

მოსწავლეთა კლუბების

ფორმირება

(დავალება 4.2)

70 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

winamdebare Teoriuli masalis ganxilvis dawyebamde, SegiZliaT

dasvaT Semdegi kiTxvebi:

• ra iciT moswavleTa klubebisa da maTi saqmianobebis Sesaxeb?

• SegiZliaT Tu ara daasaxeloT moswavleTa romelime warmatebuli

klubi/gaerTianeba?

• saproeqto jgufebSi muSaobis dros ra gaigeT axali da mniSvnelovani

zogadad proeqtis Sesaxeb?

• ramdenad mniSvnelovania proeqtebis Seqmna da Tu TvliT,

rom mniSvnelovania, gaeciT kiTxvas pasuxi – ratom?

• proeqtebze muSaobis dros xom ar gaCnda raime klubis Seqmnis

survili?

• rogor fiqrobT, ra faqtorebma SeiZleba ganapirobon moswavleTa

klubis warmateba an warumatebloba?

mocemuli savarjiSos farglebSi moswavleebma unda imuSaon

moswavleTa klubebis formirebis sakiTxebze, kerZod, SeuZliaT

klubis Seqmna romelime konkretuli saproeqto jgufis

farglebSi. aseve SeuZliaT sxvadasxva saproeqto jgufebis

gaerTianeba, an sulac maTi Seqmna individualuri interesebis

gaerTianebiT.

savarjiSos pirvel etapze moswavleebma unda SeZlon interesebis

gamokveTa da gansazRvra imisa, Tu romeli klubis Seqmnas

uxelmZRvaneleben an miiReben monawileobas sxvaTa iniciativaSi.

mcire jgufebSi ganawilebis Semdeg moswavleebma unda

daiwyon klubis/organizaciis momavlis xedvis/koncefciisa

da misiis formireba. konkretul jgufSi raime konkre tuli

sakiTxis/problemis irgvliv maTi gaerTianebis motivi aris,

Secvalon is suraTi/mdgomareoba, romelic ar akmayofilebT

da miaCniaT, rom erToblivad, Zalebis/resursebis gaer-

TianebiT amas ufro efeqturad Seasruleben. amdenad, moswav-

leebis winaSe dgas gamowveva, jgufidan Camoayalibon gundi,

romlis farglebSic wevrebs Soris funqciebi gadanawile-

bulia, gavlilia damkvidrebis procesi da lideri gamokveTi-

lia, arsebobs samuSaos SesrulebisaTvis mzaoba da efeqturad

xdeba Sedegebis Sefaseba. xedvisa da misiis formirebiT, maT

erTgvarad unda gaamarTlon organizaciis Seqmna/arseboba,

risTvis arsebobs is da ra aris misi uSualo saqme.

misiis gancxadeba pasuxobs Semdeg kiTxvas: risTvis arsebobs

organizacia/klubi? ra SeiZleba gaakeTos man imisaTvis, rom

xeli Seuwyos im idealuri samyaros Seqmnas, romelic momav-

lis xedvaSia aRwerili; rogor SeiZleba es gakeTdes – misiaSi

mocemulia organizaciis Sexeduleba am sakiTxebze. is asaxavs

organizaciis ZiriTad, grZelvadian miznebs, Rirebulebebsa da

im ZiriTad midgomebs, romelTa gamoyenebiTac gegmavs samizne

problem(eb)is gadaWras.

xedvisa da misiis formirebis Semdeg, moswavleebi unda

Camoyalibdnen, Tu ra proeqtebis ganxorcielebas gegmaven

da ra gzebiT apireben amas. amis Semdeg, maT SeuZliaT Camoyalibdnen

klubis Sinaganawesis struqturaze da mis ZiriTad

postulatebze.

savarjiSos dasrulebis bolos moswavleebma/jgufebma unda

uzrunvelyon sakuTari klubis prezentacia klasis winaSe.

მოსწავლეთა თვითმმართველობების

საქმიანობის გარემო

moswavleTa TviTmmarTvelobis praqtikuli realizebisaTvis

saWiroa moswavleebs ganumartoT, rom skolis/organizaciis

Sida faqtorebis garda mniSvnelovania, maqsimalurad

iyos gamoyenebuli is SesaZleblobebi, romelic gare garemoSi

arsebobs. am mizniT SegiZliaT gaacnoT ori internetportali:

1) axalgazrdebis samoqalaqo monawileobis ganviTarebis vebportali

– http://www.Initiatives.ge da 2) samoqalaqo ganaTlebis

vebportali – http://www.civics.ge, romelTa saSualebiT isini

miiReben uamrav saintereso da aqtualur informacias TviTmmarTvelobis

praqtikaSi ganxorcielebisaTvis.

აქტივობა 30

პროექტების

პრეზენტაციები

(დავალება 4.3) monawileobis Temaze muSaobis dros moswavleebma Seqmnes

saproeqto jgufebi da daiwyes zrunva konkretuli proeqtebis

Sesaqmnelad. mocemuli savarjiSos farglebSi yovelma jgufma

unda ganaxorcielos sakuTari proeqtis prezentacia. sasurvelia,

moswavleebma erTmaneTs gauziaron proeqtis Seqmnis

procesSi dagrovili gamocdileba, arsebobda Tu ara sirTuleebi

da rogor daZlies isini, ra gamocdileba daagroves da

ras urCevdnen sxvebs.

აქტივობა 31

გაკვეთილის შეჯამება,

შეფასება და მომდევნო

გაკვეთილის დაგეგმვა

72 Tema 4. TviTmmarTvelobis praqtikuli ganxorcieleba

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavleebis

mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba, bolos unda misceT

davalebebi individualuri muSaobisaTvis.

momdevno gakveTilisaTvis saSinao davaleba iqneba:

1. Tema #5-is gacnoba (rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis

organoebs) – mTliani masalis gacnoba/Teoriuli nawilis

damuSaveba;

2. situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is damuSaveba/Sesruleba

– muSaoba individualurad;

3. savarjiSo 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis

arCevnebTan dakavSirebiT) Sesruleba – muSaoba individualurad;

4. savarjiSo 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa

TviTmmarTvelobis arCevnebis Temaze – damuSaveba/

muSaoba idividualurad.

T e m a

ogor virCevT skolis

TviTmmarTvelobis organoebs

T e m a

5 rogor virCevT skolis

TviTmmarTvelobis organoebs

მეექვსე გაკვეთილი

76 Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs

winamdebare gakveTilze Tqveni amocanaa, moswavleebma Seis -

wavlon TviTmmarTvelobis da, maT Soris, moswavleTa TviTmma-

rTvelobis arCevnebTan dakavSirebuli sakiTxebi. saxelmZRvane-

los am nawilSi Cveni mizania, ara marto skolis TviTmmarTvelo-

bis struqturebis arCevnebis maregulirebeli normebis Ses-

wavla, aramed moswavleTa TviTmmarTvelobis arCevnebisaTvis

praqtikuli unar-Cvevebis gamomuSavebaSi daxmarebac.

gakveTilis SemoTavazebuli gegma Semdegnairad gamoiyureba:

gakveTilis mimdinareoba dro meTodologia

wina gakveTilis mokle mimoxilva 2 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs – Teoriuli

masalis ganxilva:

5.1. sameurveo sabWos wevrTa arCeva; 5.2. disciplinuri komitetis

wevrTa arCeva; 5.3. pedagogiuri sabWos arCeva; 5.4. moswavleTa TviTmmarTvelobis

arCeva; 5.5. instruqcia moswavleTa TviTmmarTvelobis

arCevnebis orga nizebisaTvis skolaSi.

5 wuTi kiTxva-pasuxi saerTo jgufSi

situaciuri magaliTebis 5.1-isa da 5.2-is Sedegebis ganxilva 3 wuTi prezentaciebi saerTo jgufSi

davaleba 5.1-is (sakanonmdeblo testi TviTmmarTvelobis arCevnebTan

dakavSirebiT) Sedegebis ganxilva

davaleba 5.2. praqtikuli savarjiSo (simulacia) moswavleTa TviTmmarTvelobis

arCevnebis Temaze

2 wuTi ganxilva saerTo jgufSi

25 wuTi muSaoba jgufebSi, simulacia

gakveTilis da, mTlianad, saswavlo kursis Sejameba da Sefaseba 8 wuTi muSaoba saerTo jgufSi

gakveTilis srulfasovnad warmarTvis mizniT, umjobesia Tu

kidev erTxel gadaxedavT zogadi ganaTlebis Sesaxeb saqarTvelos

kanonis muxlebs: 39, 40, 45, 47; sajaro skolis wesdebis muxlebs:

4, 8, 10, 13, 14 da debulebas saqarTvelos sajaro skolis

sameurveo sabWos wevris arCevis, maTTvis uflebamosilebis

Sewyvetisa da registraciis wesis Sesaxeb (ganaTlebisa da mecnierebis

ministris 2006 wlis 17 ianvris #N30 brZaneba).

mimdinare gakveTilis uSualo Temaze muSaobis dawyebamde

sasurvelia, moswavleebs misceT saSualeba, mokled gaixsenon

wina gakveTilis msvleloba. amis Semdeg gaacnoT am gakveTilis

mizani da amocanebi.

gakveTilze gansaxilveli Teoriuli sakiTxebis ganxilva

SegiZliaT Semdegi kiTxvebiT daiwyoT:

• skolis struqturis romeli subieqtebia arCeviTi?

• rogor unda avirCioT TviTmmarTvelobis rgolebi?

• romeli samarTlebrivi normebi aregulireben TviTmmarTvelobis

arCevnebs?

• migiRiaT Tu ara monawileoba TviTmmarTvelobis arCevnebSi?

daakonkreteT, romeli subieqtis arCevnebSi monawileobdiT?

• xom ar gaixsenebdiT raime mniSvnelovan movlenas, romelic

TviTmmarTvelobis arCevnebs ukavSirdeba?

mocemuli momentisaTvis, moswavleebTan erTad Tqven ukve

gaecaniT sxvadasxva sakiTxs: saqarTvelos zogadi ganaTlebis

sferoSi ganxorcielebuli da mimdinare demokratizaciisa da

decentralizaciis procesis winapirobebs, am procesis mimdinareobis

garkveul aspeqtebs, isaubreT TviTmmarTvelobebis

struqturebze da maT funqciebze. mniSvnelovania, moswavleebma

daimaxsovron, rom skolaSi demokratiuli marTvis sistemis

damkvidrebisaTvis TviTmmarTvelobis organoebis arsebobisa

da sxvadasxva interesTa jgufisaTvis (mSoblebi, pedagogebi,

moswavleebi da sxva) Zalauflebis ganawilebis garda,

gadamwyveti mniSvneloba aqvs iseTi procedurebis arsebobas,

romlebic uzrunvelyofen moswavleebis, mSoblebis, maswavleblebis

aqtiur CarTvas TviTmmarTvelobis ganxorcielebis

procesSi, arCevanis Tavisuflebas, jansaRi konkurentuli

garemos Seqmnas, piradi pasuxismgeblobis xarisxis zrdas,

gamWvirvalobisa da angariSvaldebulebis moqnili sistemis

damkvidrebas. amisaTvis mniSvnelovania, rom moswavleebma

icodnen, Tu rogor unda airCion an/da rogor SeiZleba iyvnen

arCeulni moswavleTa TviTmmarTvelobaSi.

აქტივობა 32

შესავალი / წინა

გაკვეთილის მოკლე

მიმოხილვა

აქტივობა 33

თეორიული მასალის

განხილვა (მეხუთე თავი)

აქტივობა 34

სიტუაციური

მაგალითების განხილვა arCevnebis simulaciamde, Tqveni amocanaa, moswavleeb ma

სიტუაციური მაგალითი 5.1

srul yofilad Seiswavlon arCevnebTan dakavSirebuli samar-

Tlebrivi normebi. am mizniT gansaxorcielebeli pirveli

aqtivoba moicavs situaciuri magaliTebis 5.1-isa da, 5.2-is

ganxilvas, romelTa damuSaveba/momzadeba moswavleebs saSinao

davalebis saxiT hqondaT micemuli. maTi SesrulebisaTvis

moswavleebi unda ganawildnen mcire jgufebSi, sadac muSaobis

dasrulebis Semdeg unda moxdes Sedegebis ganxilva saerTo

jgufSi.

ს ა მ ე უ რ ვ ე ო ს ა ბ ჭ ო

q. Telavis x sajaro skolaSi, romelSic 1500 moswavle swavlobs,

daiwyo sameurveo sabWos wevrTa arCevnebisaTvis mzadeba.

18 maiss gamoikra gancxadeba, direqtorma direqciis warmomadgenlebisagan

daakompleqta komisia da wevrobis msurvel

kandidatebs miecaT registraciis SesaZlebloba. wesdebis

Ta naxmad, ganisazRvra arCevnebis TariRi – 20 ivnisi da gan-

cxadebis wardgenis vada – arCevnebamde ara ugvianes 10 dRisa.

78 Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs

klasebSi mSobelTa krebebze, romlebsac direqtori eswre-

boda, Ria kenWisyriT airCies kandidatebi. aseve, moswavleTa

TviTmmarTvelobam Caatara arCevnebi TavianTi kandidatis

gamosavlenad. skolis koleqtivma saerTo krebaze sameurveo

sabWos wevrobis kandidatebad airCa pedagogebi.

arCeulma kandidatebma daTqmul vadebSi Seitanes gancxade-

bebi, romlebsac Tan erTvoda maTze informacia: saxeli da gvari,

dabadebis TariRi, romeli safexuris kandidati iyo, avtobi-

ografia (CV), 2 fotosuraTi da piradobis mowmobis asli. zogi-

erTma waradgina saarCevno programa, romelic gamoikra skolaSi.

saarCevno komisiaSi TiToeulma kandidatma waradgina Tavisi

interesebis damcveli damkvirveblis monacemebi.

wevrobis kandidatebma da maTma mxardamWerebma daiwyes

agitacia, magram skolis direqtori zogierT kandidats zRu-

davda sxvadasxva motiviT, srulad gamoeyenebinaT skolis

farTi. Tavis mxriv ki sasurvel kandidatebs xels uwyobda

amomrCevlebTan Sexvedrebsa da diskusiebis warmarTvaSi, rac

xSirad aferxebda saswavlo process da iwvevda qaoss.

arCevnebi Catarda daniSnul dRes pirdapiri, faruli,

Tanaswori kenWisyriT. zogierTi kandidatis damkvirvebels

saarCevno komisiam ar misca ufleba, moeTxova amomrCev-

lisTvis, eCvenebina saarCevno biuleteni, raTa darwmunebuliyo,

rom mas mxolod erTi biuleteni eWira yuTSi Casagdebad.

arCevnebis damTavrebis Semdeg komisiam xmebis daTvlisa

da Sejamebis dros, sxvadasxva motiviT, SerCeviT misca damkvirveblebs

daswrebis ufleba. oqmSi dafiqsirda, rom: I safexurze

airCies 1 maswavlebeli da 1 mSobeli; II safexurze – 2

maswavlebeli da 2 mSobeli, xolo III (saSualo) safexurze – 3

maswavlebeli, 2 mSobeli, sameurveo sabWoSi moswavleTa mxridan

Sevida saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis

Tav mjdomared arCeuli moswavle, aseve sameurveo sabWoSi

Se vida ganaTlebisa da mecnierebis saministrosa da adgilob-

rivi TviTmmarTvelobis TiTo-TiTo warmomadgeneli.

axlad arCeuli sameurveo sabWo maleve Seikriba da wevrebis

1/3-is xmebiT sami wlis vadiT airCia disciplinuri komitetis

wevrebi: 1 mSobeli, 1 pedagogi da 1 saSualo safexuris moswavle.

garkveuli periodis Semdeg ganaTlebis saministroSi erT-

maneTisgan damoukideblad Sevida mSoblebisa da pedagogebis

saCivari Telavis x skolaSi sameurveo sabWos wevrTa arCevnebze

darRvevebis Sesaxeb, sadac aseve dafiqsirebuli iyo direq-

toris mxridan misTvis sasurveli kandidatebis arCevisaTvis

xelSewyobis faqtebi.

gamoiyo komisia saCivarSi dafiqsirebuli sakiTxebis Sesas-

wavlad, romlis mier momzadebuli daskvnis safuZvelze gauq-

mda aRniSnul skolaSi Catarebuli arCevnebis Sedegebi da dai-

niSna xelaxali arCevnebi.

კითხვები

1. warmoidgineT, rom xarT komisiis wevri, aRmoCenil darRve vebs

gausviT erTi xazi, xolo kanonier qmedebebs – ori.

2. ra sanqciebs gamoiyenebT, garda arCevnebis Sedegebis gauqmebisa,

darRvevebis aRmoCenisas.

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

I. winamdebare situaciuri magaliTis farglebSi SegviZlia

gamovyoT Semdegi darRvevebi: direqtorma direqciis warmo-

madgenlebisagan daakompleqta komisia; direqtori eswreboda

სიტუაციური მაგალითი 5.2

klasebSi mSobelTa kandidatebis arCevis mizniT organizebul

krebebs; kandidatebi airCies Ria kenWisyriT; winasaarCevno

agitacias xeli SeuSala; direqtorisTvis sasurvel kandi-

dats xels uwyobdnen, rac iwvevda saswavlo procesis CaSlas;

saarCevno komisiam ufleba ar misca arasasurveli kandidatis

damkvirvebels, moeTxova, amomrCevlisTvis eCvenebina saar-

Cevno biuleteni; saarCevno komisiam xmebis daTvlisa da Sejame-

bis dros SerCeviT misca damkvirveblebs daswrebis ufleba;

saSualo safexurze airCies sami maswavlebeli (kanoniT unda

yofiliyo ori); disciplinuri komiteti arCeul iqna sami wlis

vadiT (unda yofiliyo erTi wlis vadiT).

80 Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs

kanonieri gaxldaT Semdegi qmedebebi: arCevnebisa da gan-

cxadebis wardgenis vada; ganacxadis dadgenil vadebSi Setana

da TandarTuli informaciis srulyofileba; TiToeuli kandi-

datis mier Tavisi interesebis damcveli damkvirveblis wardge-

na; arCevnebis Catareba daniSnul dRes pirdapiri, faruli,

Ta naswori kenWisyriT; dawyebiT da sabazo safexurze wevrebis

arCeva – ori maswavlebeli – ori mSobeli, moswavleTa warmo-

madgenlis arCeva; ganaTlebisa da mecnierebis saministrosa da

adgilobrivi mmarTvelobis warmomadgenlebis Careva sameur-

veo sabWoSi; disciplinuri komitetis wevrebi: erTi mSobeli,

erTi pedagogi da erTi saSualo safexuris moswavle.

II. arCevnebis Sedegebis gauqmebis garda logikurad dadge-

boda direqtoris Tanamdebobidan gadayenebis sakiTxi.

მ ო ს წ ა ვ ლ ე თ ა თ ვ ი თ მ მ ა რ თ ვ ე ლ ო ბ ი ს ა რ ჩ ე ვ ა

q. siRnaRis erT-erT skolaSi swavla 15 seqtembers daiwyo.

swavlis dawyebidan erTi Tvis Semdeg VIII – IX klasis moswavleeb-

ma gadawyvites, CaetarebinaT saskolo turniri mini-fexburTsa

da kalaTburTSi, magram gairkva, rom skolaSi ar iyo arCeuli

axali TviTmmarTveloba da wina wels arCeulma wevrebma uari

Tqves saorganizacio samuSaoebis Catarebaze.

imis gamo, rom turnirSi monawileoba TviTonac undodaT,

aRniSnuli klasebis moswavleebma Camoayalibes sainiciativo

jgufi, klasebSi Caatares krebebi arCevnebisaTvis kandidate-

bis gamosavlenad. arCeulma kandidatebma registracia gaiares

arCevnebis wina dRes, zogma klasis damrigebelTan, zogma ki –

skolis direqtorTan.

moswavleebi xalisiT CaerTvnen winasaarCevno kampaniaSi,

awyobdnen diskusiebs, kedelze akravdnen kandidatis programas,

organizebas ukeTebdnen amomrCevel moswavleebTan

Sexvedrebs. me-7– me-12 klasebidan dasaxelebuli kandidatebis

arCevnebi Catarda noembris bolos da axlad arCeulma TviTmmarTvelobam

ori kviris Semdeg airCia Tavmjdomare, wevrebis

1/3-is xmebis kenWisyriT. sabazo da saSualo safexuris Tavmjdomareebi

moemzadnen sameurveo sabWos muSaobaSi CarTvisa

da moswavleTa interesebis dacvisaTvis.

moswavleTa TviTmmarTvelobam turniri dekemberSi Caatara,

magram masSi, miuxedavad adrindeli mondomebisa, yvela

klass ar miuRia monawileoba, radgan isini dakavebulebi iyvnen

saaxalwlo karnavalis mowyobiT.

კითხვები

1. Tqveni azriT, kanonieradaa Tu ara arCeuli skolis TviT mmarTveloba?

cal-calke amoiwereT darRvevebi da swori qmedebebi.

2. ra samarTlebriv uzustobebs/gadacdomebs hqonda adgili mocemul

si tuaciaSi?

3. ra samarTlebrivi gza arsebobda turniris operatiulad CatarebisaTvis?

davaleba: moswavleebma unda upasuxon kiTxvebs da moiyvanon

sakuTari poziciis gamamyarebeli argumentebi.

komentarebi maswavleblisaTvis:

1. skolis moswavleTa TviTmmarTveloba darRveviT iqna

arCeuli.

darRveva:

kandidatebma registracia gaiares arCevnebis wina dRes;

registracia gaiares direqtorTan maSin, rodesac arsebobs

damrigebeli; droulad ar iqna (swavlis dawyebidan erTi Tvis

vadaSi) arCeuli moswavleTa TviTmmarTveloba; moswavleTa

axlad arCeuli TviTmmarTvelobis mier Tavmjdomare ori

kviris Semdeg airCies, nacvlad Svidi dRis vadisa; TviTmmar-

Tvelobis wevrebis 1/3 xmebis kenWisyriT airCies (unda aerCia

siiTi Semadgenlobis umravlesobas); sameurveo sabWos muSaobaSi

sabazo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis Tavmjdo

mare CaerTo.

kanonieri qmedeba:

registraciis gavla klasis damrigebelTan; sabazo da saSualo

safexurze arCevnebisaTvis sainiciativo jgufis Seqmna;

აქტივობა 35

საკანონმდებლო ტესტი

(დავალება 5.1)

kandidatebis SesarCevad krebebis Catareba; agitaciis gaweva;

sabazo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelobis Tavmjdomaris

CarTva sameurveo sabWos muSaobaSi.

2. moswavleebs aRniSnuli RonisZiebebis organizebisaTvis

ar moeTxovebaT moswavleTa TviTmmarTvelobis nebarTva an

CarTva, maT SeeZloT miemarTaT TxovniT direqciisaTvis.

winamdebare aqtivobis farglebSi gakveTilis msvlelobisas

moswavleebma unda ganixilon sakanonmdeblo testis saxiT

momzadebuli savarjiSo 5.1-is Sedegebi. ramdenadac maTi

damuSaveba maT saSinao davalebis saxiT evalebodaT, procesi

warimarTeba saerTo jgufSi.

winamdebare savarjiSo emsaxureba sajaro skolaSi TviTmmarTvelobis

organoebis arCevnebis maregulirebeli samar-

Tlebrivi normebis Sesaxeb codnis gamyarebas.

savarjiSo momzadebulia testuri formiT, sadac mocemulia

2 tipis testuri davalebebi: 1) SesaZlo erTi swori pasuxiT

(qvemoT mocemul savarjiSoebSi SemoTavazebuli variantebidan

mxolod erTia swori versia, guldasmiT waikiTxeT savarjiSo

da gamoicaniT swori pasuxi); 2) erTze meti swori pasuxiT (qvemoT

mocemul pasuxebSi erTze meti swori pasuxia, gamoicaniT

isini).

1. sameurveo sabWos Tavmjdomared SeiZleba arCeuli iyos:

a) mSobeli;

b) maswavlebeli;

g) moswavleTa TviTmmarTvelobis warmomadgeneli;

d) saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros

warmomadgeneli;

e) adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgeneli.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 37,

punqti 5.

2. moswavleebi TavianT warmomadgenlebs TviTmmarTvelobaSi

irCeven:

a) akademiuri da disciplinuri maCveneblebis safuZvelze;

b) Ria kenWisyriT;

g) klasebis mixedviT, proporciuli warmomadgenlobis principis

dacviT.

• saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, muxli 47,

punqti 3.

82 Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs

3. sabazo da saSualo safexuris moswavleTa TviTmmarTvelo

bis arCevnebi, romlis Catarebis TariRs niSnavs sameurveo sab

Wos Tavmjdomare, tardeba:

a) saswavlo wlis dawyebidan ara ugvianes 1 Tvis vadaSi;

b) saswavlo wlis dawyebamde ara ugvianes 1 Tvis vadaSi;

g) saswavlo wlis dawyebidan ara ugvianes 1 kviris vadaSi.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (a).

4. sabazo da saSualo safexurebis moswavleTa TviTmmar

TvelobebSi momdevno saswavlo wels sameurveo sabWos mier

moswavleTa Sesabamisi TviTmmarTvelobis axali arCevnebis

Catarebamde:

a) TiToeuli paraleluri klasis moswavleebi irCeven TiTo

warmomadgenels;

b) TiToeuli klasis moswavleebi irCeven TiTo warmomadgenels;

g) TiToeuli klasis moswavleebi irCeven sam-sam warmomadgenels.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (e).

5. sabazo da saSualo safexuris moswavleTa TviTmmar Tvelo

bebis arCevnebSi:

a) sabazo da saSualo safexuris yvela moswavle valdebulia,

miiRos monawileoba;

b) monawileobis miRebis valdebuleba aqvs Sesabamisi safexu-

rebis mxolod maRali akademiuri moswrebis moswavles;

g) monawileobis miRebis ufleba aqvs Sesabamisi safexurebis

yvela moswavles.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (d).

6. sabazo da saSualo safexurebis TiToeuli klasis moswav

le xmas aZlevs:

a) erT kandidats;

b) or kandidats;

g) sam kandidats.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (e).

7. skolebSi, sadac sabazo an saSualo safexurze, TiTo eulze,

klasebis raodenoba ar aRemateba sams, TiToeuli klasis

moswavle Sesabamisi safexuris TviTmmarTvelobaSi asarCevad

xmas aZlevs:

a) 1 kandidats;

b) 3 kandidats;

g) 5 kandidats.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).

8. arCevnebSi gamarjvebulad miiCneva:

a) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 1 kandidati;

b) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 3 kandidati;

g) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis

mqone 1 kandidati;

d) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis

mqone 3 kandidati.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).

9. skolebSi, sadac sabazo an saSualo safexurze, TiToeulze,

klasebis raodenoba ar aRemateba sams, arCevnebSi gamarjvebulad

miiCneva:

a) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 1 kandidati;

b) klasSi xmebis umetesi raodenobis mqone 3 kandidati;

g) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis

mqone 1 kandidati;

d) sabazo an saSualo safexurze xmebis umetesi raodenobis

mqone 3 kandidati.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (v).

10. moswavleebi, romelTac surT, arCeulni iyvnen sabazo an

saSualo safexuris TviTmmarTvelobaSi, registracias gadian:

a) Sesabamisi klasis damrigebelTan, arCevnebis Catarebamde

ara ugvianes 1 dRiT adre;

b) Sesabamisi klasis damrigebelTan arCevnebis Catarebamde

ara ugvianes 3 dRiT adre, damrigeblis ararsebobis SemTxvevaSi

ki – skolis direqtorTan;

g) Sesabamisi klasis damrigebelTan arCevnebis Catarebamde

ara ugvianes 5 dRiT adre, damrigeblis ararsebobis SemTxvevaSi

ki – skolis direqtorTan.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (z).

11. kandidatis mxardasaWerad an sawinaaRmdegod winasaar

Cevno agitaciis gawevis ufleba aqvT:

a) asarCev kandidatebs;

b) asarCevi kandidatebis mxardamWer pirebs;

g) saarCevno komisiis wevrebs;

d) skolis direqcias;

e) damkvirveblebs da damxmare personals.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).

12. winasaarCevno kampania da agitacia SesaZlebelia ganxorcieldes:

a) sxvadasxva RonisZiebis CatarebiT (krebebi da Sexvedrebi

amomrCevlebTan, sajaro debatebi da diskusiebi);

84 Tema 5. rogor virCevT skolis TviTmmarTvelobis organoebs

) beWduri saagitacio masalebis gamocema-gavrcelebiT;

g) winasaarCevno mowodebebis, gancxadebebis, furclebisa da

fotomasalis damzadebisa da gavrcelebis gziT;

d) kanonmdeblobiT nebadarTuli nebismieri sxva saSualebiT.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).

13. winasaarCevno kampaniam da agitaciam:

a) SesaZloa xeli SeuSalos saswavlo process, Tu is winaswar

aris SeTanxmebuli skolis direqtorTan;

b) dauSvebelia gakveTilebze saarCevno kampaniisa da agitaciis

Catareba;

g) dauSvebelia nebismieri iseTi qmedeba, romelic xelyofs

wesrigs skolaSi an zians ayenebs mis qonebas.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 3 (T).

14. TviTmmarTvelobis wevrebi, arCevnebis Sedegebis gamoqveynebidan,

Sesabamisi safexuris TviTmmarTvelobis Tav mjdo

mares, romelic xelmZRvanelobs safexuris moswavleTa TviTm

marTvelobas:

a) irCeven 5 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi

Semadgenlobis umravlesobiT;

b) irCeven 7 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi

Semadgenlobis umravlesobiT;

g) irCeven 9 dRis vadaSi, sakuTari Semadgenlobidan siiTi

Semadgenlobis umravlesobiT.

• sajaro skolis wesdeba muxli 10, punqti 4.

winamdebare savarjiSos mizania, moswavleTa TviTmmarTvelo-

bis arCevnebis modelirebis gziT moswavleebSi praqtikuli

unar-Cvevebis gamomuSaveba.

moswavleebma savarjiSo 3 etapad unda ganaxorcielon:

1) mosamzadebeli samuSaoebi, 2) arCevnebis warmarTva, 3) simu-

laciis Sejameba da Sefaseba.

Tu ivaraudebT, rom sajaro skolebis did umravlesobaSi

klasSi, saSualod, 25 moswavle iricxeba, savarjiSos speci-

fikidan gamomdinare, saorientaciod klasis naxevari uSualod

CarTuli iqneba arCevnebis momzadebis procesSi (saarCevno

komisia, kandidati, mxardamWeri, damkvirvebeli) da `aqtiur~

rols Seasrulebs, xolo meore naxevari iqneba amomrCevlis

poziciaSi da `pasiur~ rols Seasrulebs. aqtiur rolSi myof

moswavleTa raodenoba, anu ama Tu im rolis Sesasruleblad

monawileTa raodenoba SeiZleba Seicvalos konkretul klasSi

moswavleTa raodenobidan gamomdinare.

აქტივობა 36

პრაქტიკული სავარჯიშო/

სიმულაცია (სავაჯიშო 5.2)

86

mosamzadebeli samuSaoebi:

mosamzadebeli samuSaoebis ganxorcielebis etapze moswavleebi

unda dayoT Semdeg samuSao jgufebad:

1) saarCevno komisa;

2) kandidatebi da mxardamWerebi;

3) damkvirveblebi.

saarCevno komisiis SeqmnisaTvis simulaciis farglebSi

gTavazobT, mimarToT „moswavleTa TviTmmarTvelobis arCevnebis

saxelmZRvanelo instruqciis“ farglebSi SemoTavazebul

e.w. pirvel models, rodesac klasi irCevs komisiis 3 wevrs. aqve

gvsurs, mogiwodoT, moswavleebs SeaxsenoT, rom aRniSnuli

instruqcia mocemul etapze (winamdebare saxelmZRvanelos

Seqmnis etapze) ar warmoadgens Sesasruleblad savaldebulo

dokuments da misi gamoyenebis motivi aris demokratiuli procedurebis

ukeT Seswavla.

mosamzadebel etapze SesaZloa 3-ze metma moswavlem gamoxatos

saarCevno komisiis muSaobaSi CarTvis survili, romelTagan

zemoT SemoTavazebuli procedurebis gamoyenebiT unda

SeirCes 3 monawile. saarCevno komisiis dakompleqtebis Semdeg

unda uzrunvelyoT rolebis ganawileba da moswavleebis

mier sxvadasxva mosamzadebeli samuSaos Sesruleba: kenWisyris

oTaxis mowyoba, kandidatebis registracia, biuletenebis

dabeW dva, Semajamebeli oqmis samuSao versiis momzadeba da

sxva.

samuSao jgufSi, sasurvelia, airCes 2 an 3 kandidati, xolo

yovel kandidats hyavdes 2 an 3 mxardamWeri. kandidatebisa da

mxardamWerebis raodenoba SeiZleba Seicvalos klasSi moswav-

leTa raodenobis mixedviT.

mosamzadebel etapze kandidatebma unda gaiaron regis-

tracia da mxardamWerebTan erTad moamzadon/dagegmon wina-

saarCevno kampania.

arCevnebis damkvirvebeli SeiZleba iyos sazogadoebis war-

momadgeneli, interesTa nebismieri jgufis warmomadgeneli.

savarjiSos farglebSi damkvirveblis roli SeiZleba Seasrulos

orma an samma moswavlem.

mosamzadebel etapze damkvirveblebma unda gaiaron saTanado

registracia da moemzadon sakuTari movaleobis SesrulebisaTvis

(saCivrisaTvis standartuli formis SemuSaveba,

arCevnebis Sefasebis kriteriumebis SemuSaveba, Sefasebis

anketis Seqmna da sxva). maTi amocanaa arCevnebis dakvirveba

– ramdenad samarTlianad da gamWvirvaled Catardeba is.

arCevnebis organizeba:

simulaciis meore etapze kandidatebi da maTi mxardamWerebi

uzrunvelyofen saarCevno kampaniis warmoebas, romlis das-

ulebis Semdegac saarCevno komisia uzrunvelyofs kenWisyris

Catarebas.

damkvirveblebs ufleba aqvT, saarCevno komisiis wevrebs

miuTiTon darRvevebze, daweron saCivrebi saarCevno proce-

durebis darRvevis Sesaxeb da daaregistriron igi saarCevno

JurnalSi, magram ufleba ar aqvT, Caerion arCevnebis procesSi

da xeli SeuSalon saarCevno komisiis wevrebis saqmianobas.

arCevnebis dasrulebis Semdeg moxdeba saarCevno yuTe bis

gaxsna, xmebis daTvla, Sedegebis Sejameba, oqmis Sevseba da Sede-

gebis gamoqveyneba.

simulaciis am etapze adgili SeiZleba hqondes saCivre-

bis miRebas, ganxilvas da gadawyvetilebis miRebas rogorc

arCevnebis mimdinareobis procesSi, aseve misi dasrulebis Sem-

deg, SedegebTan dakavSirebiT. aseTi SesaZleblobebis realize-

ba simulaciis monawileTa fantaziaze da SemoqmedebiT niWze

aris damokidebuli.

simulaciis xarisxianad Sesrulebis mizniT sasurvelia,

moswavleebma airCion realuri cxovrebisagan da maTTvis buneb-

ri vad Cveuli poziciisagan mkveTrad gansxvavebuli roli. mTa-

varia, savarjiSos Sesrulebisas moxdes yvela SesaZlo si tu aciis

inscenireba, raTa moswavleebs mieceT meti daskvnis gakeTebis

saSualeba.

simulaciis Sejameba da Sefaseba:

savarjiSos Sesrulebis am etapze umjobesia, rom ufro

metad `pasiur~ rolSi myofi moswavleebi, e.w. amomrCevlebi

CaerTon da detalurad gaaanalizon, rodis ra darRvevebs,

gadacdomebs, Secdomebsa da warmatebebs hqonda adgili. sa sur-

velia, rom arCevnebis simulacia ganxiluli iyos moqmedi

samarTlebrivi normebis gaTvaliswinebiT da SemuSavdes kon-

kretuli rekomendaciebi arCevnebis maregulirebeli normebis

daxvewisaTvis.

gakveTilis dasasruls Tqven unda uzrunvelyoT moswavlee-

bis mier gakveTilis Sejameba da Sefaseba. amavdroulad, maT

mokled unda Seafason mTliani saswavlo kursi.

აქტივობა 37

გაკვეთილისა და

მთლიანად სასწავლო

კურსის შეჯამება,

შეფასება

88

advokatireba

gaero

ganviTarebis miznebi

granti

gundi

disciplina

disciplinuri gadacdoma

disciplinuri saxdeli

anbanuri leqsikoni

ანბანური ლექსიკონი

sazogadoebriv cxovrebaSi Semosuli SedarebiT axali

kon cep ti, sazogadoebrivi interesebis dacvis meTodi,

romlis ga moyeneba SesaZlebelia sazogadoebisaTvis

sasar geblo cvli lebebis inicirebisaTvis. sazogadoebrivi

interesebis dac va SeiZleba gulisxmobdes

rogorc organizaciis mier SemuSavebuli politikis,

poziciisa da programebis cvli lebas, ise – ideebis

SemuSavebas am interesebis dasacavad, an maT SeTavazebas

sazogadoebisaTvis. amas garda, sazoga doeb rivi

interesebis dacva niSnavs sazogadoebis mxriv xmis

amaRlebas, mniSvnelovani sakiTxebisaTvis Tvalyuris

dev nebas da, Sesabamisad, gadawyvetilebe bis mimRebTagan

maTi ga da Wris moTxovnas.

gaerTianebuli erebis organizacia.

zogjer moxseniebuli, rogorc „zogadi miznebi“,

adgens Car Coebs, romlis farglebSic unda gan xorcieldes

proeq ti. igi gviCvenebs proeqtis mimar-

Tulebebs. seqtoris an qve seqtoris programis am

grZelvadian miznebs ewode ba ganviTarebis miznebi.

mravali specifikuri (an konkretu li) proeqtis mi zani

uzrunvelyofs proeqtis ganviTarebis (zo gadi) miznebis

miRwevas.

is fuladi Tanxa, romelsac iZlevian donorebi garkveuli

pro gramebis ganxorcielebisaTvis.

igive jgufi, urTierTdakavSirebuli da gaerTianebu-

li saerTo mizniT.

(laT. Disciplina) – mtkiced dadgenili qcevis wesi, rom-

lis dacvac savaldebuloa ama Tu im sazogadoebis

(kla si, koleq tivi, skola, Temi, jgufi da sxva) yvela

wevri sa Tvis. aqedan iwarmoeba sityvebi: disciplinuri,

sadisciplino, udisciplino da a.S.

zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis SinaganawesiT

gan sazR vruli wesebis darRveva.

zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis Sinaganawe-

siT gan sazRvruli disciplinuri gadacdomisaTvis

gaTvaliswi ne buli zemoqmedebis zoma.

decentralizacia

diskriminacia

donori

erovnuli umciresoba

Temi

infrastruqtura

interesTa konfliqti

mmarTvelobis sistema, rodesac centraluri

xelisufle bis zogierTi funqcia gadaecema adgilobrivi

TviTmmar Tve lobis organoebs, zogadad, rodesac

ierarqiaSi „zemo dan“ ufleba-movaleobebi gadaecemaT

„qvemoT“.

(laT. Discriminatio, gansxvaveba) – niSnavs adamianebis

uTanas wo ro, arasamarTlian mopyrobas, gansakuTrebiT

maSin, ro desac es mimarTulia raime niSniT gansxvavebuli

adamia ne bis jgufis winaaRmdeg. kerZod, diskriminacia

SeiZ leba iyos rasobrivi, eTnikuri, sqesobrivi, reli-

giuri da a.S.

yvela is organizacia Tu piri, romelic aris Tqveni saqmia

nobis potenciuri damfinansebeli. es SesaZloa iyos

ker Zo an saxelmwifo, adgilobrivi an saerTaSoriso fondi,

saerTaSoriso saqvelmoqmedo organizacia, msxvili

mwar moebeli kompania (korporacia), sxvadasxva saxelmwifo

pro grama, kerZo piri da ase Semdeg. fondSi xSirad

ram denime programa moqmedebs. calkeuli prog ramis

xelmZRva nels koordinatori ewodeba.

mocemul qveyanaSi mudmivad mcxovrebi mosaxleobis arado

minirebuli nawili, romelic umravlesobisagan gansxvav

deba eTnikuri, religiuri Tu lingvisturi maxa sia-

TeblebiT da surs SeinarCunos sakuTari TviTmyo fa doba.

ori an meti registrirebuli dasaxlebis gaerTianeba,

romelsac aqvs adgilobrivi TviTmmarTvelobis erTiani

organo da administraciuli centri.

(laT. infra – qveda, qve; laT. structura – nageboba, ganla ge-

ba) – urTierTdakavSirebuli momsaxure struqturebis

kom pleqsi, romlebic garkveuli amocanis (problemis)

ga da Wras uzrunvelyofs. termini tipurad miuTiTebs teq-

nikur struqturebze, romlebic sazogadoebis funq cio-

ni rebas uWers mxars, magaliTad, gzebi, wyalga yva ni lo ba,

kanalizacia, eleqtrogadamcemi xazebi, sate le ko mu ni-

kacio qselebi da sxva. aseve SeiZleba iyos satrans por to

sa Sualebebi, skolebi, fabrikebi da a.S.

SeiZleba ganimartos, rogorc situacia, rodesac pirs an

korporacias ukavia iseTi mdgomareoba, romlis gamoyenebi

Tac SesaZlebelia piradi an korporaciuli sargeblis

mi Reba.

90

indikatorebi

indoqtrinacia

interesTa asimilacia

internetZaladoba

konkretuli miznebi

konsensusi

kontribucia

kompromisi

anbanuri leqsikoni

aris realisturi, Sefasebadi warmatebis kriteriumi,

ro melic proeqtis menejers saSualebas aZlevs, Seafa sos

da monitoringi gauwios proeqtis miznebsa da Sede gebs.

indikatorebi ayalibeben mkafio kriteriumebs monitorin

gisa da SefasebisaTvis. logikuri matrica moicavs

„obieq turad kontrolirebad indikatorebs“, romlebic

ga moiyeneba proeqtSi CarTuli yvela mxaris mier

proeqtis gan xorcielebis procesisa da Sedegebis efeqturi

kontro li saTvis.

politikuri ideis, doqtrinis, swavlebis mizandasaxuli

gavrceleba sazogadoebaSi, an sazogadoebriv fenaSi garkveuli

sazogadoebrivi cnobierebis Camosayalibeblad.

erebis nebis sawinaaRmdegod urTierTSerwyma, SeerTeba,

aTqvefa.

internetZaladoba, rasac aseve uwodeben `kiber bu -

lings~, eleqtronul Zaladobas, teqnologiebis gamoyenebiT

Zaladobis ganxorcielebis formaa. moZalades

SeuZlia msxverplze iZalados anonimurad mag., eleqtronuli

fostiT (droebiTi eleqtronuli misamarTis

gamoye nebiT), satelefono gzavniliT, socialuri qselebis

meSveobiT da sxv. amgvari agresia SesaZlebelia

SeumCne veli darCes mSoblebis, ufrosebis mxridan naklebi

kontrolis gamo.

migviTiTebs im miznebze, romlebic proeqtis farglebSi

un da iqnes miRweuli. konkretuli (specifikuri) miznebi

gviC venebs, Tu ra specifikuri Sedegi iqneba miRweuli

proeq tis farglebSi misi warmatebuli ganxorcielebis

Sem Txve vaSi. proeqts SeiZleba hqondes erTi an meti

konkre tu li mizani. proeqtis konkretuli miznebi unda

iyos spe cifi kuri, Sefasebadi, zusti, realisturi da

droSi gan sazRvru li. konkretuli miznebi zogjer specifikur

miz ne bad moixsenieba.

Tanxmoba sabaziso sakiTxebsa da principebze, ramac SeiZleba

dasaSvebi gaxados SeuTanxmebloba detalebsa da

kon kretul sakiTxebze.

Senatani.

urTierTdaTmoba, sakuTari da sxvisi interesebis nawilob

rivi dakmayofileba.

lobireba

logo

marginalizacia

marginaluri jgufi

maswavleblobis maZiebeli

misiis gancxadeba

nepotizmi

organizaciis momavlis

xedva

interesTa garkveuli jgufisaTvis gaweuli Suamdgom-

loba raime saqmianobaSi xelSewyobisaTvis.

Setyobinebis gadmosacemad Seqmnili vizualuri

gamosaxu leba (naxati, foto), modeli, simbolo.

marginali – sazogadoebis nawili, romelic ar iziarebs

sa zogadoebis mTavar Rirebulebebs da ar monawileobs

sa zo gadoebriv cxovrebaSi.

marginalobis cnebiT, Cveulebriv, aRiniSneba is individebi

Tu jgufebi, romelTa faseulobebi da qcevis

mo delebi zus tad da mkafiod ar Tavsdeba romelime

kul turul sivr ceSi, aramed qmnis gardamaval safexurs

am sivrceebs Sor is... socialuri jgufis gareT myofi,

gaZevebuli.

piri, romelmac dadgenili wesiT gaiara registracia

maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centrSi

da muSaobs zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi

maswavleblis statusis mosapoveblad. zogadsaganma

naT leblo dawesebulebaSi muSaobis periodSi

maswavleblobis maZiebeli sargeblobs maswavleblisaTvis

gaTvaliswinebuli TiTqmis yvela uflebiTa da

SeRavaTiT. SezRudva exeba mxolod Sromis anazRaurebis

odenobas da monawileobas sajaro skolis sameurveo

sabWos arCevnebSi.

asaxavs organizaciis ZiriTad, grZelvadian mizans,

Rire bule bebs da im ZiriTad midgomebs, romelTa

ga moyenebiTac geg mavs samizne problem(eb)is gadaWras.

Tanamdebobis pirTa mier TavianTi naTesavebis, axloblebis

mfarveloba; „naTlimamoba“, „mamidaSviloba“.

organizaciis mier danaxuli sasurveli momavlis sura-

Ti. is, rac jerjerobiT ararealuria, magram ris warmodgenac

SeuZliaT organizaciis wevrebs da ris miRwevac

sa bolood surT. maT gaazrebuli aqvT, rom amgvari

mdgoma reo ba TavisiT ar miiRweva.

92

programa

proeqti

proeqtis mizani

proeqtis cikli

proeqtis ciklis marTva

anbanuri leqsikoni

programis SemuSaveba xdeba grZelvadiani gegmis erTi an

ramdenime komponentis ganxorcielebisaTvis dadgenili

biujetisa da drois farglebSi. programa miznad isaxavs

ganviTarebis miznebis Sesrulebas. programa mraval

proeqts SeiZleba moicavdes; proeqtebis specifikuri

miznebi xels uwyobs ganviTarebis miznebis miRwevas.

proeqts, programisagan gansxvavebiT, ufro SezRuduli

biu jeti da vadebi aqvs. is SeiZleba aRqmul iqnes, ro gorc

gansazRvruli biujetisa da drois farglebSi specifikuri

an konkretuli miznis miRwevisaTvis auci le beli,

dageg mili RonisZiebebis erToblioba, romel Taganac

yalibdeba programa.

imis gaTvaliswinebiT, Tu ra konteqstSi ixmareba termini

mi zani, igi miuTiTebs proeqtis zogad mimarTulebebs.

am SemTxvevaSi, misi formulireba xdeba, rogorc zogadi

ganacxadisa grZelvadiani xedvis Sesaxeb (ix. ganviTarebis

miz nebi). aRniSnuli termini, aseve, SeiZleba aRniSnavdes

uf ro specifikur moklevadian mizans an Sedegs, romelic

proeqtis farglebSi unda iqnes miRweuli; am SemTxvevaSi,

misi formulireba xdeba, rogorc detaluri, specifikuri

da Sefasebadi ganacxadisa, romelic moicavs specifikur

da Sefasebad kriteriumebs proeqtis warmatebis

Sesafa seblad (ix. konkretuli miznebi).

warmoadgens process, romelsac programis an proeqtis

saw yisi idea gadis Sedegebis saboloo Sefasebamde. aR niSnuli

procesis sxvadasxva etapi warmodgenilia, ro gorc

cirkularuli nakadi procesis ganmeorebadi xa siaTis

aqcentirebis mizniT. proeqtis ciklis idea mdgo mareobs

imaSi, rom erTi programis an proeqtis Sede ge bi da

ga mocdileba Semdegi programis an proeqtis ganxor ciele

bis safuZvelia.

proeqtis ganxorcielebis procesis sxvadasxva fazis mar-

Tvis meTodebi, proeqtis Tavdapirveli ideidan dawyebuli

saboloo Sedegebis angariSidan Sedegebis gamoyenebiT

damTavrebuli. „marTva“ Seexeba proeqtis ganxorcielebis

procesSi dagegmvasa da resursebis ganawilebas.

prozelitizmi

resursebi

samoqmedo gegma

samuSao gegma

slogani

specialuri zogadsaganmanaTleblo

programa

miswrafeba Tavis sarwmunoebaze sxvebis moqcevisaken.

pi rovnebis religiur rwmenaSi Carevis nebismieri, pirda

piri Tu arapirdapiri mcdeloba, rac miznad isaxavs

am rwmenis dakninebas nebismieri saxis cdunebis an

mo raluri Tu materialuri daxmarebis dapirebis meSveobiT,

cru saSualebebiT an Sesabamisi piris gamoucdelobis,

ndobis sa Wiroebis, dabali inteleqtis an gulubryvilobis

ga moyenebiT.

aucilebelia RonisZiebebis gansaxorcieleblad. ma Ti

aR wera, Cveulebriv, moicavs informacias Tanxe bis,

perso na lis, aRWurvilobis, Senobebisa da infrastruq-

turis Se saxeb.

Cveulebriv, samoqmedo gegma moicavs grZelvadian samuSao

geg mas seqtoris an qveseqtoris programis ganviTarebis

miz nis misaRwevad. masSi CamoTvlilia ZiriTadi Ro nisZie -

bebi, maTi ganxorcielebis Tanmimdevroba da mosalod neli

Sedegebi garkveuli drois farglebSi miznis misaR we vad.

zo gierTi saagento aRniSnul termins iyenebs proeqtis

do kumentis samuSao gegmis aRsaniSnavad. termi nebi

„saqmia no bis gegma“ an „ganxorcielebis gegma“ zogjer

aRniSnuli ter minis sinonimebad moixsenieba.

niSnavs SedarebiT detalur, Cveulebriv, moklevadian,

gan xor cielebis gegmas. masSi warmodgenilia

Tanmimdevru li RonisZiebebi, romelTa ganxorcielebac

saWiroa gan sazRvruli drois farglebSi proeqtis erTi

an ramdenime Sedegis misaRebad. zogierT samuSao gegmaSi

miTiTebulia is mxareebi, romlebic pasuximgebelni arian

RonisZiebebis ganxorcielebaze. samuSao gegmis Sedgenisas

gamoiyeneba cxrilebi. proeqtis dokumenti, Cveulebriv,

moicavs samuSao gegmas proeqtis ganxorcielebis

periodisaTvis. proeqtis ganxorcielebis etapze samuSao

gegmebis Semu Sa veba xdeba regularulad proeqtis

RonisZiebebis ufro mokle periodebis dagegmvisa da

monitoringisaTvis.

Setyobineba kampaniis Temis gadmosacemad.

gansakuTrebuli, sagangebo daniSnulebis mqone programa.

94

strategia

RonisZieba

Sedegebi

jgufi

OBESSU

UNICEF

anbanuri leqsikoni

warmoadgens miznis an miznebis miRwevis gzas. proeqtis

gan saz Rvris etapze xdeba alternatiuli strategiebis

Se fa seba mTeli rigi kriteriumebis meSveobiT, rogoricaa,

maga liTad, ganviTarebis mosalodneli gavlena, si co cxlis -

unarianoba, ganxorcielebadoba (teqnikuri, mmar Tve lo biTi,

finansuri TvalsazrisiT), survili (poli tika, dainterese-

buli mxareebi), riskebi da sxva proeqtis Se fa sebis speci-

fikuri kriteriumebi (mag., si Raribis Semci reba).

RonisZieba warmoadgens aqtivobas an mcire amocanas,

ro me lic unda ganxorcieldes proeqtis TanamSromlebis

mier proeqtis Sedegebis misaRebad. TiToeuli Sedegis

misaRebad, Cveulebriv, aucilebelia mTeli rigi Ronis-

Zie bebis ganxorcieleba. RonisZiebebi met-naklebad

de talurad aris aRwerili proeqtis dokumentsa da samu-

Sao gegmaSi.

RonisZiebebis arsebiTi, specifikuri da pirdapiri produq

ti. RonisZiebebis ganxorcielebas Sesabamis konteqstSi

Tan sdevs mosalodneli Sedegebis miReba. mravali

Sedegi xels uwyobs konkretuli miznebis ganxorcielebas.

„Se de gi“ asocirdeba raodenobasTan. xandaxan gamoiyeneba

sxva terminebic, romlebic xarisxobriv da raodenobriv

ganzo mi lebebs aRniSnavs. ix. „resursebi“.

adamianTa erToblioba, gaerTianebuli situaciuri garemoebebiT.

evropis skolebis studentTa gaerTianebis saorganizacio

biuro.

gaeros bavSvTa fondi.

gamoyenebuli literatura da fotoebi

1. akademikos ilia vekuas saxelobis fizika-maTematikis 42-e sajaro skola, gv. 19

2. brZaneba #448 – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis sajaro samarTlis iuridiul

pirebad dafuZnebisa da sajaro skolis wesdebis damtkicebis Sesaxeb

3. ganaTlebis sistemis decentralizaciisa da marTvis sistemis ganviTarebis proeqti –

kvlevis saerTo angariSi, fondi `Ria sazogadoeba-saqarTvelo~, 2000

4. ganaTlebis politikis, dagegmvisa da marTvis saerTaSoriso instituti, proeqti `devnil-

Ta integracia ganaTlebis gziT~, treningis masalebi, 2008

5. ganmartebiTi leqsikoni ganaTlebis specialistebisaTvis, erovnuli saswavlo gegmebisa

da Sefasebis centri (I, II nawili), 2007

6. gvaramaZe nino, miwiSvili nino, TanamSromloba sazogadoebrivi sargeblisaTvis, Tbilisi,

2011

7. gogliCiZe aluda, kobaxiZe magda, lacabiZe giorgi, damxmare saxelmZRvanelo skolis

direqtorebisaTvis, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi,

2010

8. danida, logikuri midgoma: monawileobiTi ganviTarebis moqnili xerxebi, kopenhageni:

sagareo saqmeTa saministro (1996 wlis Tebervali)

9. debuleba saqarTvelos sajaro skolis sameurveo sabWos wevris arCevis, maTTvis uflebamosilebis

Sewyvetisa da registraciis wesis Sesaxeb (ganaTlebisa da mecnierebis ministris

2006 wlis 17 ianvris #30 brZaneba)

10. erovnuli saswavlo gegma, erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centri, 2010-2011

11. erqomaiSvili vaxtang, `ra aris samoqalaqo sazogadoeba?~ saerTaSoriso sazogadoeba

samarTliani arCevnebi, samoqalaqo ganaTlebis biblioTeka, Tbilisi, 1997

12. zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi, 2005

13. `kompasito~ – saxelmZRvanelo adamianis uflebaTa ganaTlebis sferoSi bavSvebisTvis;

meore gamocema, 2009

14. magneni andre, ganaTlebis proeqtebi: Sefaseba, dafinanseba da marTva, parizi: iunesko

ganaTlebis dagegmvis saerTaSoriso instituti, 1991

15. maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, skolis direqtoris standarti,

2010

16. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi, 1999

17. saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb, 2004

18. skolis marTvis saxelmZRvanelo, Tavisuflebis instituti, Tbilisi, 2007

19. saqarTvelos Sromis kodeqsi, 2006

20. `ucxo sityvaTa leqsikoni~, gamomcemloba meridiani, 2007

21. Х. Корнелиус Ш. Фэйр. Выигратъ может каждый. Москва, 1992

22. http://www.civics.ge

23. http://www.civics.ge/uploads/library/Instruction%20for%20School%20Students%20Self-governance%20Elections.pdf

24. http://www.ifc.org/ifcext/gcgp.nsf/AttachmentsByTitle/PB4/$FILE/4ConflictofInterest.pdf

25. http://www.initiatives.ge/index.php

26. http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=4219

27. www.obessu.org

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi ... View more monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi

Delete template?

Save as template ?

monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi monawileoba skolis TviTmmarTvelobaSi