genderuli Tanasworobis sakiTxebi:
genderuli Tanasworobis sakiTxebi:
genderuli Tanasworobis sakiTxebi:
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>genderuli</strong><br />
<strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>sakiTxebi</strong>:<br />
<strong>sakiTxebi</strong>:<br />
evropuli evropuli gamocdileba gamocdileba da da qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba
oSura gamoica poloneTis sagareo saqmeTa saministros finansuri daxmarebiT.<br />
publikacia momzadda partniorebi – poloneTis fondisa da partniorebi – saqarTvelos<br />
erToblivi proeqtis, Tanabari Tanabari statusi statusi – ukeTesi ukeTesi Sansebi Sansebi demokratiisTvis<br />
demokratiisTvis,<br />
demokratiisTvis<br />
farglebSi.<br />
redaqtorebi: maia branka da milena miTagvaria<br />
wignSi gamoyenebulia poloneli mxatvris andrei mleCkos naxatebi<br />
daibeWda “qalTa poligrafiul servisSi”<br />
T.: (995 32) 942 699, www.ginsc.net<br />
Tbilisi, 2005 wlis dekemberi<br />
Brochure is published with the financial support from the Ministry of Foreign Affairs of Poland.<br />
Publication is prepared in frames of the joint project of Partners-Polska Foundation and<br />
Partners-Georgia: EQUAL STATUS – BETTER CHANCES FOR DEMOCRACY.<br />
Tbilisi, December 2005
warmogidgenT publikacias <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> Sesaxeb, romelic SemuSavda<br />
proeqt “Tanabari statusi - ukeTesi Sansi<br />
demokratiisaTvis” ganxorcielebis Sedegad.<br />
es proeqti ganxorcielda ori<br />
arasamTavrobo organizaciis - fondi<br />
“partniorebi - poloneTisa” da “partniorebi<br />
– saqarTvelos” mier.<br />
proeqti dafinansebulia poloneTis sagareo<br />
saqmeTa saministros mier. mis farglebSi, 2005<br />
wlis Semodgomaze, Catarda ori treningi<br />
trenerebisaTvis <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
sakiTxebze; garda amisa, gaimarTa Sexvedrebi<br />
da konsultaciebi sileziis olqis<br />
rwmunebulTan qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
statusis sakiTxebSi, qalbaton dorota<br />
stasikovska-vozniakTan, romelic sakuTar<br />
gamocdilebas uziarebda saqarTvelos<br />
winasityvaoba<br />
winasityvaoba<br />
mTavrobis, adgilobrivi administraciisa da<br />
arasamTavrobo organizaciebis warmomad-<br />
genlebs. proeqtis farglebSi momzadebulma<br />
oTxma qarTvelma trenerma Caatara ordRiani<br />
treningi arasamTavrobo organizaciebis,<br />
adgilobrivi mediisa da sazogadoebrivi<br />
dawesebulebebis 20-ze meti warmomad-<br />
genlisaTvis. winamdebare broSura warmo-<br />
adgens Cveni proeqtis erTgvar Sejamebas.<br />
am proeqtis realizacias ori ZiriTadi<br />
mizezis gamo SevudeqiT: pirveli is, rom<br />
veTanxmebiT Svedur lozungs “demokratia<br />
qalebis gareSe naxevrad demokratiaa” da<br />
gvjera, rom im sazogadoebaSi, romlis<br />
cxovrebaSic qalebi ar Rebuloben aqtiur<br />
monawileobas, maTi interesebi da moTxov-<br />
nilebebi ar aris saTanadod warmodgenili.<br />
migvaCnia, rom <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
3
winasityvaoba<br />
winasityvaoba<br />
4<br />
sakiTxi aris sakmaod rTuli da xSirad iWreba<br />
kulturasa da wes-CveulebebSi, rasac<br />
mtkivneuli cvlilebebi axlavs Tan. Cven aseTi<br />
cvlilebebis momxreni varT, magram amav-<br />
droulad gvsurs, rom isini saguldagulod<br />
momzaddes da Wkvianurad gatardes. imeds<br />
vitovebT, rom winamdebare publikacia am<br />
mxriv Tavis mcire sasikeTo wvlils Seitans.<br />
meore, poloneTma, romelmac sul axlaxans<br />
ganicada Rrma gardaqmna da 2004 wels gawev-<br />
maia maia branka branka, branka<br />
“partniorebi poloneTis fondi”<br />
milena milena miTagvaria<br />
miTagvaria,<br />
miTagvaria<br />
miTagvaria<br />
„partniorebi saqarTvelo”<br />
varSava-Tbilisi,<br />
2005 wlis dekemberi<br />
rianda evrokavSirSi, ukve gaiara cvlile-<br />
bebisa da kanonmdeblobis evropulTan<br />
SesabamisobaSi moyvanis is gza, romelsac<br />
saqarTvelo axla daadga. amitom giziarebT<br />
poloneTis, rogorc pozitiur, aseve<br />
negatiur gamocdilebas. Zalzed moxarulni<br />
viqnebiT, Tu es gamocdileba TqvenTvis<br />
saintereso da sasargeblo iqneba.<br />
gisurvebT warmatebas!
sarCevi<br />
sarCevi<br />
maia branka. <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> evropuli<br />
politika da misi gatareba poloneTSi ...................................................................................................... 7<br />
<strong>genderuli</strong> Tanasworoba da adgilobrivi TviTmmarTveloba poloneTSi .................................. 21<br />
lela xomeriki. <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofisaken<br />
mimarTuli politikis ganxorcielebis perspeqtivebi saqarTveloSi ......................................... 27<br />
elene rusecki. qalTa da genderul sakiTxebTan mimarTebaSi<br />
arsebuli sainformacio problemebi da perspeqtivebi saqarTveloSi ....................................... 39<br />
genderi mediaSi: sakontrolo kiTxvari.................................................................................................. 43<br />
zogierTi standarti BBC-is JurnalistebisaTvis ............................................................................ 45<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> ena ...................................................................................................................... 51<br />
5
maia branka<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> evropuli<br />
evropuli<br />
politika politika da da misi misi gatareba gatareba poloneTSi<br />
poloneTSi<br />
evrokavSirSi gatarebuli <strong>genderuli</strong><br />
Tanasworuflebianobis politika msoflioSi<br />
erT-erTi yvelaze Tanamedrove da mowinavea.<br />
evrokavSirSi moqmedi samarTlebrivi normebi<br />
iTvaliswinebs erT upirates princips - qalTa<br />
da mamakacTa faqtiur Tanasworuflebianobas.<br />
evrokavSiri dainteresebulia ara mxolod<br />
TanasworobiT samarTlebriv WrilSi, vinaidan<br />
es ukanaskneli ukve didi xania miRweulia misi<br />
wevri qveynebis samarTlebriv sistemebSi,<br />
aramed TanasworobiT yoveldRiur<br />
cxovrebaSi, samsaxurSi, ganaTlebis,<br />
momsaxurebis sferoSi, damoukidebeli<br />
gadawyvetilebis miRebis TavisuflebaSi.<br />
aqedan gamomdinare, evrokavSiris mier<br />
miRebulia axali gadawyvetilebebi ara marto<br />
iseT tradiciul sferoSi rogoricaa<br />
samsaxuri da dasaqmeba, aramed<br />
sazogadoebrivi cxovrebis sxva dargebSic.<br />
qvemoT Cven visaubrebT evrokavSirSi moqmedi<br />
samarTlebrivi normebisa da agreTve im<br />
realuri mdgomareobis Sesaxeb, romelic<br />
amJamad arsebobs poloneTSi <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> kuTxiT.<br />
7
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
8<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> samarTlebrivi samarTlebrivi safuZvlebi<br />
safuZvlebi<br />
evrokavSiris evrokavSiris kanonmdeblobaSi<br />
kanonmdeblobaSi<br />
amsterdamis traqtatis ZalaSi Sesvlis<br />
dRidan, 1999 wlis 1 maisidan, evrokavSiris<br />
erT-erTi ZiriTadi amocanaa <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> mxardaWera.<br />
Canaweri <strong>genderuli</strong> Tanasworuflebianobis<br />
Sesaxeb jer kidev evropis ekonomikuri<br />
gaerTianebis Seqmnis momentidan figurirebs.<br />
romis traqtatis 119 muxlis mixedviT, am<br />
gaerTianebis wevri qveynebi daTanxmdnen<br />
uzrunvelyon qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
anazRaurebis principebi. samuSao adgilze<br />
qalTa da mamakacTa Tanaswori mopyrobis<br />
principi Semdgom direqtivebSi ganviTarda<br />
da ukeT Camoyalibda:<br />
• direqtiva 2004/113/EC, romelic<br />
amkvidrebs qalTa da mamakacTa Tanaswori<br />
mopyrobis princips saqonlisa da<br />
momsaxurebis xelmisawvdomobis da<br />
miwodebis sferoSi;<br />
• direqtiva 2000/78/EC, romelic awesebs<br />
qalTa da mamakacTa dasaqmebis sferoSi<br />
Tanaswori mopyrobis zogad pirobebs (Em-<br />
ployment Equality Directive). es direqtiva<br />
avaldebulebs wevr saxelmwifoebs<br />
centralur doneze iseTi organos Seqmnas,<br />
romelsac daevaleba <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>sakiTxebi</strong>s monitoringis<br />
ganxorcieleba, rogorc kanonmdeblobaSi,<br />
aseve praqtikaSi.<br />
• direqtiva 97/80/WE <strong>genderuli</strong> niSniT<br />
diskriminaciis SemTxvevaSi dasabuTebis<br />
simZimis Sesaxeb. es direqtiva awesebs<br />
specialur meqanizms, romelic diskriminaciis<br />
msxverpls aTavisuflebs valdebulebisagan<br />
daasabuTos sasamarTlos<br />
winaSe diskriminaciis faqti, xolo damtkiceba<br />
imisa, rom diskriminacias ar<br />
hqonda adgili, evaleba diskriminaciaSi<br />
braldebul mxares - e.w. “dasabuTebis<br />
tvirTis gadatana”.<br />
• direqtiva 96/34/EEC dekretuli<br />
Svebulebis ZiriTadi principebis Sesaxeb.<br />
• direqtiva 92/85/EEC orsuli, melogine da<br />
meZuZuri dasaqmebuli qalebisaTvis<br />
janmrTelobisa da usafrTxoebis<br />
pirobebis gaumjobesebis Sesaxeb.
• direqtiva 86/316/EEC kerZo seqtorSi<br />
momuSave qalTa da mamakacTa Tanaswori<br />
mopyrobis Sesaxeb.<br />
• direqtiva 79/7/EEC da 86/378/EEC<br />
profesiul-sazogadoebrivi dazRvevis<br />
sferoSi qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
mopyrobis Sesaxeb.<br />
• direqtiva 76/207/EEC, ganaxlebuli<br />
direqtiviT 2002/73/EC, qalebisaTvis da<br />
mamakacebisaTvis dasaqmebis, profesiuli<br />
ganviTarebis, dawinaurebisa da Sromis<br />
pirobebis Tanabari xelmisawvdomobis<br />
Sesaxeb.<br />
• direqtiva 75/117/EEC qalebisaTvis da<br />
mamakacebisaTvis erTnairi Rirebulebis<br />
samuSaos Sesaxeb, an Tanabari samuSaos SesrulebisaTvis<br />
Tanabari anazRaurebis Sesaxeb.<br />
rogorc cota xanSi cxadi gaxda, TviT<br />
direqtivebs realobaze didi gavlena ar<br />
mouxdenia, da Tu politikur gancxadebebs<br />
davujerebT, saWiro iyo damatebiTi<br />
RonisZiebebis gatareba. amaze pasuxi<br />
amsterdamis traqtaqtma gasca, romelic<br />
evrokavSiris erT-erT prioritetad qalTa<br />
diskriminaciis aRmofxvras da <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> waxalisebas asaxelebs (mux.3 me-<br />
2 parag.). amsterdamis traqtati amkvidrebs<br />
kidev or mniSvnelovan princips: me-13 muxli<br />
evrokavSirs aZlevs uflebas „gamoiCinos<br />
iniciativa <strong>genderuli</strong>, rasobrivi, eTnikuri,<br />
religiuri, asakobrivi da seqsualuri<br />
diskriminaciis yovelgvari formis<br />
likvidaciis mizniT”, xolo 141-e muxli qmnis<br />
e.w. pozitiuri moqmedebis SesaZleblobas:<br />
„Tanaswori mopyrobis principi ar<br />
gamoricxavs saxelmwifos mier iseTi<br />
samarTlebrivi xerxebisa da saSualebebis<br />
SemuSavebas, romelic privilegiebs aniWebs<br />
araproporciulad (arasakmarisad)<br />
warmodgenil genders, raTa gauadvilos am<br />
sqesis warmomadgenlebs profesiuli<br />
saqmianobis Sesruleba, an Tavidan aacilos Tu<br />
daakompensiros profesiuli karieris gzaze<br />
wamoWrili sirTuleebi.”<br />
amgvarad evrokavSiris <strong>genderuli</strong> politika<br />
diskriminaciis sawinaaRmdego da Tanabari<br />
uflebebis uzrunvelyofis fazidan gadadis<br />
Tanabari SesaZleblobebis fazaSi, ara<br />
mxolod profesiul, aramed politikur,<br />
sazogadoebriv da ojaxur WrilSi.<br />
evrokavSiris evrokavSiris politika<br />
politika<br />
9
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
10<br />
samoqmedo samoqmedo samoqmedo programebi programebi qalTa qalTa da da da mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanabari<br />
Tanabari<br />
SesaZleblobebisaTvis<br />
SesaZleblobebisaTvis<br />
is, rac Camoyalibebulia traqtatebSi,<br />
SemdgomSi damuSavebulia evropuli komisiis<br />
mier, da aisaxeba qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
SesaZleblobebis uzrunvelyofis mizniT<br />
Seqmnil samoqmedo programaSi. es programa<br />
iZens evropis sabWos rekomendaciis formas<br />
da, Tumca ar atarebs savaldebulo xasiaTs,<br />
mainc Zalzed mniSvnelovania Tanasworuflebianobis<br />
principis win wamowevisas, gansakuTrebiT<br />
ki konkretuli proeqtebis da<br />
aqciebis waxalisebisas wevr qveynebSi.<br />
samoqmedo programaSi evrokavSiri uzrunvelyofs<br />
resursebs da garkveuli politikis<br />
gatarebis mizniT gegmavs garkveuli<br />
qmedebebis ganxorcielebas. amJamad evrokavSiris<br />
mier xorcieldeba „me-5 CarCo programa<br />
Tanabari SesaZleblobebisTvis” (2000-<br />
2005), romlis miznebia: 1) <strong>genderuli</strong> Tanasworoba<br />
ekonomikur sferoSi, 2) orive sqesis<br />
Tanabari warmomadgenloba da monawileoba<br />
sazogadoebriv cxovrebaSi, 3) Tanaswori<br />
socialuri uflebebi, 4) Tanasworoba<br />
sazogadoebriv cxovrebaSi, 5) cvlilebis<br />
moxdena sazogadoebrivi rolebis tradiciul<br />
da stereotipul aRqmaSi. amJamad damtkicebis<br />
fazaSia evrokavSiris axali programa<br />
„progresi”, dasaqmebisa da sazogadoebrivi<br />
solidarobis Sesaxeb, romelic gaTvaliswinebulia<br />
2007-2013 wlebisaTvis. programa<br />
iyofa moqmedebis 5 ZiriTad sferod: 1)<br />
dasaqmeba, 2) socialuri dacva da sazogadoebrivi<br />
integracia, 3) Sromis pirobebi, 4)<br />
mravalferovneba diskriminaciasTan brZolaSi,<br />
5) <strong>genderuli</strong> Tanasworoba.
<strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> „saTvale saTvale saTvale saTvale” saTvale anu anu anu GENDER MAINSTREAMING<br />
1996 wels evropulma komisiam, gaerosa da<br />
evrosabWos waxalisebiT, gamoaqveyna gancxadeba<br />
„evrokavSirSi yvela politikuri strategiisa<br />
da RonisZiebis ganxorcielebisas<br />
qalTa da mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> gaTvaliswinebis”,<br />
anu <strong>genderuli</strong> meinstrimingis<br />
Sesaxeb. 1996 wlidan <strong>Tanasworobis</strong> idea unda<br />
figurirebdes evrokavSiris mier ganxorcielebul<br />
yvela moqmedebaSi - dawyebuli<br />
dagegmvis etapidan, realizebiT moyolebuli<br />
da politikis da moqmedebebis SefasebiT<br />
damTavrebuli. am ideas safuZvlad Semdegi<br />
mosazreba udevs: qveynis nebismieri politika<br />
da moqmedeba gavlenas axdens mis moqalaqeebze,<br />
rogorc mamakacebze, iseve qalebze.<br />
imisaTvis, rom ganvsazRvroT am gavlenam (anu<br />
sargebelma da danakargma) Tanabrad imoqmeda<br />
yvelaze Tu ara, amisaTvis saWiroa SevxedoT<br />
Cvens moqmedebebs <strong>Tanasworobis</strong> “saTvalis”<br />
meSveobiT. amosavali wertili aris arsebuli<br />
situaciis guldasmiTi analizi da diagnozi,<br />
anu moutana Tu ara dRemde ganxorcielebulma<br />
gadawyvetilebebma sikeTe<br />
rogorc qalebs, aseve mamakacebs?<br />
<strong>Tanasworobis</strong> perspeqtividan xedva aRibeWda<br />
agreTve struqturul fondebSic - evrokavSiris<br />
finansuri politikis instrumentebSi.<br />
yvelam, visac surs miiRos saxsrebi<br />
evrokavSiris biujetidan, unda ganmartos, Tu<br />
rogor apirebs moagvaros <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi. magaliTad, struqturuli<br />
fondebidan portugaliis meTevzeTa<br />
dasaxlebisTvis gaweuli daxmareba ar moicavda<br />
mxolod meTevzeebis navebis gaumjobesebas,<br />
romlebzec muSaobdnen ZiriTadad<br />
mamakacebi. vinaidan rogorc qalTa, aseve<br />
mamakacTa interesebi unda yofiliyo daculi,<br />
proeqti xels uwyobda qalTa<br />
mewarmeobis ganviTarebas (saubaria qalebze,<br />
romlebic dakavebulebi iyvnen niJarebis da<br />
zRvis sxva simdidris mopovebiT). proeqti<br />
aswavlida maT, Tu rogor gadaeqciaT<br />
niJarebi sasargeblo saqonlad da rogor<br />
waremarTaT samewarmeo saqmianoba. amgvarad,<br />
moxerxda <strong>Tanasworobis</strong> politikis ganxorcieleba<br />
(orive sqesis ekonomikuri damoukidebloba)<br />
da regionaluri ganviTarebis<br />
miznebis Sesruleba (mewarmeobis waxaliseba).<br />
evrokavSiris evrokavSiris politika<br />
politika<br />
11
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
12<br />
gender meinstrimingi praqtikulad aisaxa<br />
evropul administraciaSic, sadac yvela<br />
dawesebulebaSi da biuroSi muSaobs specialisti,<br />
romelic pasuxismgebelia sqesTa<br />
<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxis monitoringze da mis<br />
aris aris Tu Tu ara ara politika politika mamrobiTi mamrobiTi sqesis?<br />
sqesis?<br />
<strong>Tanasworobis</strong> evropuli politikis erT-erTi<br />
mizania gadawyvetilebis miRebis procesSi<br />
qalTa da mamakacTa Tanabari monawileobis<br />
uzrunvelyofa. aq ukve ar moqmedeben<br />
direqtivebi, romlebic gaTvaliswinebuli<br />
unda iyos qveynis kanonmdeblobaSi, mxolod<br />
40% 40% 40% 40% 40% da da da da da meti meti meti meti meti - SvedeTi, holandia<br />
30% 30% 30% 30% 30% da da da da da meti meti meti meti meti - avstria, belgia, dania, fineTi, germania, espaneTi<br />
gaTvaliswinebaze kavSiris mier miRebul<br />
yvela gadawyvetilebaSi da moqmedebaSi.<br />
<strong>Tanasworobis</strong> politikaze pasuxismgebelia<br />
komisari dasaqmebis, sazogado saqmeebis da<br />
Tanabari SesaZleblobebis dargSi.<br />
miTiTebebi, rekomendaciebi da rCevebi. am<br />
SemTxvevaSi TiToeuli qveyana axorcielebs<br />
am princips misTvis misaRebi xerxebiT, rac<br />
kargad Cans, Tu SevxedavT ramodenime qveynis<br />
parlamentebSi qalTa procentul<br />
Semadgenlobas.<br />
20% 20% 20% 20% 20% da da da da da meti meti meti meti meti - lixtenSteini, litva, luqsemburgi, latvia, poloneTi, portugalia,<br />
didi britaneTi.<br />
10% 10% 10% 10% 10% da da da da da meti meti meti meti meti - CexeTi, estoneTi, irlandia, safrangeTi, italia, slovenia, slovakeTi.<br />
0% 0% 0% 0% 0% da da da da da meti meti meti- meti meti saberZneTi, ungreTi, malta.
qalebis procentuli Semadgenloba<br />
parlamentSi yvelaze maRalia SvedeTSi da<br />
Sedgens 45%, xolo, SedarebisaTvis,<br />
saberZneTis parlamentSi 10%-ze naklebs.<br />
ratom xdeba ase? saqme imaSia, rom SvedeTSi<br />
arCevnebSi monawile politikuri partiebi an<br />
kvotur sistemas iyeneben (calkeuli sqesisaTvis<br />
procentulad gansazRvruli<br />
monawileoba, magaliTad, 40/60), an paritetul<br />
sistemas (zustad 50/50). garda amisa, gamoiyeneba<br />
agreTve e.w. «elva Sesakravis»<br />
»sistema, rac niSnavs, rom qalTa da mamakacTa<br />
gvarebi urTierTmonacvleobiT figurireben<br />
saarCevno siebSi. Sveduri<br />
partiebi, iseve rogorc evropuli partiebis<br />
umetesoba, kvotur sistemas nebayoflobiT<br />
iyeneben. mxolod belgiaSi da safrangeTSi<br />
kvoturi sistema adgilobriv arCevnebze<br />
kanoniT aris savaldebulo. am kanonis<br />
darRvevis SemTxvevaSi partias daekisreba<br />
fuladi jarima.<br />
poloneTSi ramdenime partiam gamoTqva<br />
paritetuli sistemis gamoyenebis survili.<br />
samwuxarod, radgan paralelurad popularuli<br />
ar aris monacvleobiTi sistema, poloneli<br />
qalebis procentuli Semadgenloba parlamentSi<br />
ar aris Zalian maRali da Seadgens 20%.<br />
evrokomisia agreTve iyenebs kvotur sistemas,<br />
romelsac xSirad ormagi nominaciis sistemas<br />
uwodeben. rodesac evropis komisiisaTvis<br />
momuSave eqpertTa romelime jgufSi Cndeba<br />
vakansia, cdiloben warmoadginon msgavsi kvalifikaciis<br />
mqone sul cota ori kandidatura,<br />
qali da mamakaci, xolo Tanamdebobaze<br />
niSnaven im sqesis warmomadgenels,<br />
romelic naklebadaa warmodgenili mocemul<br />
jgufSi. ratom? raTa uzrunvelyofili iyos<br />
optimaluri gadawyvetilebis miReba, anu<br />
iseTis, romelic iTvaliswinebs sxvadasxva<br />
perspeqtivas (albaT yvela daeTanxmeba imas,<br />
rom qalisa da mamakacis xedva xSirad gansxvavdeba<br />
erTmaneTisagan). mniSvnelovania,<br />
rom gadawyvetilebaTa miRebisa da resursebis<br />
ganawilebis procesSi gaTvaliswinebuli<br />
iyos rogorc qalebis, iseve mamakacebis gamocdileba,<br />
moTxovnilebebi da prioritetebi.<br />
evrokavSiris evrokavSiris politika<br />
politika<br />
13
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
14<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> politika politika poloneTSi<br />
poloneTSi<br />
poloneTi, evrokavSirSi gawevrianebis gamo,<br />
iZulebuli iyo Tavisi kanonmdebloba<br />
moeyvana evrokavSiris kanonmdeblobasTan<br />
SesabamisobaSi, risi Sedegic iyo cvlilebebi<br />
ara marto Sromis kodeqsSi, aramed politikosebisa<br />
da administraciis am sakiTxisadmi<br />
midgomaSic. Tanasworuflebianobis, qalTa<br />
uflebebis da maTi dacvis sakiTxi gaxda<br />
gaRvivebuli politikuri diskusiis sagani.<br />
2001 wels ministrTa sabWom premieris<br />
kancelariis farglebSi daawesa qalTa da<br />
mamakacTa Tanabari statusis sakiTxebSi<br />
mTavrobis rwmunebulis Tanamdeboba.<br />
rwmunebuls daevala, pekinis platformis<br />
sapasuxod, qalTa <strong>sakiTxebi</strong>s amsaxveli<br />
erovnuli programis SemuSaveba. es programa<br />
ganxorcielda 2003-2005 wlebSi da moicavda<br />
qalTa aqtivobis sxvadasxva sferoebs: qalTa<br />
uflebebi, qalebis ekonomikuri aqtivoba,<br />
Zaladoba qalebis winaaRmdeg, qalTa<br />
jandacva, ganaTleba, qalTa monawileoba<br />
xelisuflebaSi da gadawyvetilebis miRebis<br />
procesSi, aseve qalebi masmediaSi. am programis<br />
Sedegi iyo qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
statusis sakiTxTa rwmunebulis daniSvna 16<br />
savoevodoSi. erT-erTi rwmunebulis (sileziis<br />
savoevodos) saqminobis magaliTi<br />
winamdebare broSuraSia warmodgenili.<br />
2005 wlis seqtemberSi Catarda saparlamento<br />
arCevnebi, ris Sedegadac mniSvnelovnad<br />
Seicvala ZalTa Tanafardoba SedarebiT<br />
konservatiuli mimarTulebis sasargeblod,<br />
romelic, Tavisi arsidan gamomdinare, ewinaaRmdegeba<br />
Tanasworuflebianobis aqtiur<br />
politikas da ufro metad ixreba pro-ojaxuri<br />
politikis sasargeblod. amasTanave,<br />
qalTa da mamakacTa Tanabari statusis sakiTxTa<br />
mTavrobis rwmunebulis Tanamdeboba<br />
gauqmda. misi kompetenciebi gadaeca Sromisa<br />
da sazogadoebrivi politikis ministris<br />
moadgiles.
qalTa qalTa da da da mamakacTa mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> principebi principebi principebi poloneTis<br />
poloneTis<br />
poloneTis<br />
kanonmdeblobaSi<br />
kanonmdeblobaSi<br />
diskriminaciis diskriminaciis cneba<br />
cneba<br />
poloneTSi diskriminacia kanoniT akrZalulia,<br />
rac gamoxatulia poloneTis respublikis 1997<br />
wlis konstituciaSi. umaRlesi kanonis 32-e<br />
muxlis mixedviT aranairi mizezis gamo aravin<br />
ar SeiZleba iyos diskriminirebuli politikur,<br />
sazogadoebriv Tu ekonomikur cxovrebaSi.<br />
qalTa diskriminacia niSnavs ojaxuri<br />
mdgomareobis miuxedavad, sqesobrivi niSniT<br />
yovelgvar gansxvavebas, gamonakliss an<br />
SezRudvas, romelic miznad isaxavs Seasustos<br />
an SezRudos qalTa mier, mamakacTa da qalTa<br />
Tanasworuflebianobis safuZvelze, politikur,<br />
ekonomikur, socialur, samoqalaqo Tu<br />
adamianis sxva uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa<br />
aRiareba, gamoyeneba an ganxorcieleba<br />
(1979 wlis konvencia qalTa diskriminaciis<br />
yvela formis aRmofxvris Sesaxeb; mux. 1.<br />
saqarTvelos mier ratificirebulia 2001 wels)<br />
diskriminacia SeiZleba iyos sxvadasxva<br />
formis. rogorc wesi, ganasxvaveben uSualo<br />
da irib diskriminacias.<br />
uSualo uSualo diskriminacias diskriminacias adgili aqvs maSin,<br />
rodesac sqesobrivi niSnis (an sxva<br />
diskriminaciuli mizezebis) gamo pirovnebas<br />
epyrobian nakleb misaRebad, vidre<br />
analogiur situaciaSi moepyrobodnen<br />
sapirispiro sqesis pirovnebas.<br />
poloneTis kanonmdebloba<br />
magaliTad SeiZleba moviSvelioT qvemoT<br />
aRwerili situacia:<br />
„krakovis sasamarTlom sqesis niSniT kanonmdebloba<br />
diskriminaciis braldebiT dasaja krakovis<br />
bioteqnologiuri firmis direqtori,<br />
romelmac ar daakmayofila axalgazrda<br />
mecnieris gancxadeba samsaxurSi miRebis<br />
Taobaze, radganac, misi azriT, “mamakacebi<br />
arian mouTmenlebi da naklebad xelmarjveni,<br />
rac mecnierulad aris damtkicebuli”. es<br />
aris pirveli aseTi ganaCeni poloneTSi.<br />
sasamarTlos eWvi ar Separvia, rom dasaqmebis<br />
dros qalebisaTvis upiratesobis miniWeba<br />
namdvilad zians ayenebs igive situciaSi myof<br />
mamakacebs. sasamarTlos ganaCenis mixedviT, poloneTis<br />
beata p.-m daarRvia ara mxolod Sromis<br />
15
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
16<br />
kanonmdebloba, aramed poloneTis<br />
respublikis konstitucia da evrokavSiris<br />
kanonmdebloba, romlebic krZalaven<br />
diskriminacias sqesobrivi niSniT.<br />
sasamarTlom daadgina jarima 3000 zlotis<br />
odenobiT.” ( wyaro: www. gazeta.pl, 20.05.2005)<br />
mamakaci, romelsac damnaSave xelmZRvanelma<br />
uari ganucxada samsaxurSi miRebaze, aris<br />
krakovis universitetis kursdamTavrebuli<br />
da biologiis kaTedris yofili aspiranti. mas<br />
hqonda saTanado kvalifikacia da laboratoriaSi<br />
muSaobis gamocdileba. misTvis<br />
samuSaoze uaris Tqmis mizezi iyo dawesebulebis<br />
xelmZRvanelis subieqturi, dausabu-<br />
Tebeli da stereotipuli mosazrebebi.<br />
irib irib diskriminacias diskriminacias adgili aqvs maSin,<br />
rodesac moCvenebiTad neitraluri kanoni,<br />
kriteriumi Tu praqtika iwvevs erT-erTi<br />
sqesis arasaxarbielo mdgomareobaSi<br />
Cayenebas meore sqesTan SedarebiT, garda im<br />
SemTxvevebisa, rodesac aseTi kanoni,<br />
kriteriumi Tu praqtika obieqturad<br />
gamarTlebulia mizniT, xolo misi miRwevis<br />
saSualebebi aris marTebuli da aucilebeli.<br />
(direqtiva 2002/73/EC, mux. 2).<br />
diskriminacias miekuTvneba agreTve<br />
diskriminaciis diskriminaciis dakveTa dakveTa dakveTa – moqmedebebi,<br />
romlis mizania sxva pirovnebis sqesobrivi<br />
niSniT diskriminaciis waxaliseba (Sromis<br />
kodeqsis me-18 muxlis me-5 paragrafi).<br />
diskriminacias ar miekuTvneba saxelmwifos<br />
mier droebiT dawesebuli iseTi<br />
samarTlebrivi regulireba, romelic,<br />
faqtiuri u<strong>Tanasworobis</strong> likvidaciis<br />
mizniT, aTanabrebs zogierTi adamianis<br />
SesaZleblobebs (e.w. pozitiuri moqmedebebi).<br />
aradiskriminaciis aradiskriminaciis principis<br />
principis<br />
samarTlebrivi samarTlebrivi wyaroebi<br />
wyaroebi<br />
wyaroebi<br />
aradiskriminaciis samarTlebrivi safuZvlebi<br />
gaTvaliswinebulia ramdenime erovnul<br />
da saerTaSiriso dokumentSi:<br />
saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi<br />
• evrokavSirSi gawevrianebis mizniT<br />
poloneTs unda SemoeRo traqtati<br />
evrokavSiris Sesaxeb da zemoT<br />
CamoTvlili direqtivebi. es direqtivebi<br />
poloneTis kanonmdeblobaSi Sevida 2004
•<br />
wels, Sromis kodeqsSi cvlilebebis<br />
Setanis meSveobiT.<br />
poloneTSi moqmedebs diskriminaciis<br />
sawinaaRmdego mravali saerTaSoriso<br />
konvencia da xelSekrulebis mxare. aseT<br />
dokumentebs Sorisaa gaeros 1979 wlis<br />
konvencia qalTa diskriminaciis yvela<br />
formis likvidaciis Sesaxeb; Tanabari<br />
Rirebulebis samuSaoze Tanabari<br />
anazRaurebis Sesaxeb Sromis<br />
saerTaSoriso organizaciis 1951 wlis me-<br />
100 konvencia; adamianis uflebebisa da<br />
ZiriTadi Tavisuflebebis evropuli<br />
konvencia (evropis sabWo, 1950 weli.)<br />
erovnuli erovnuli erovnuli erovnuli erovnuli samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi<br />
• 1997 wlis poloneTis respublikis<br />
konstituciis 32-e muxlis mixedviT aravin,<br />
aranairi mizezis gamo ar SeiZleba iyos<br />
diskriminirebuli politikur, sazogadoebriv<br />
Tu ekonomikur sferoSi. garda<br />
amisa, konstitucia awesebs qalebisaTvis<br />
da mamakacebisaTvis ganaTlebis,<br />
dasaqmebisa da dawinaurebis uflebas,<br />
Tanabari Rirebulebis samuSaosaTvis<br />
Tanabar anazRaurebas, socialuri dacvis<br />
da dakavebuli Tanamdebobis dacvis<br />
•<br />
uflebas, sazogadoebrivi funqciis<br />
Sesrulebisa da saxelmwifo wodebebis<br />
miRebis uflebas (mux. 33).<br />
Sromis Sromis kodeqsi, kodeqsi, romlis ganaxlebuli<br />
versia ZalaSia 2004 wlis 1 ianvridan,<br />
akonkretebs samuSaosTan dakavSirebuli<br />
diskriminaciis sakiTxebs. igi krZalavs<br />
raime diskriminacias dasaqmebis dros<br />
sqesis, asakis, unarSezRudulobis, rasis,<br />
religiis, erovnebis, politikuri<br />
mrwamsis, romelime kavSiris wevrobis,<br />
eTnikuri warmomavlobis, aRmsareblobis,<br />
an seqsualuri orientaciis gamo. kodeqsi<br />
akisrebs valdebulebas damsaqmebels<br />
Seqmnas megobruli, diskriminaciisagan<br />
Tavisufali samuSao garemo ( mux. 94). me-2a<br />
Tavis („Tanaswori mopyroba dasaqmebis<br />
dros”) safuZvelze kodeqsi srulad<br />
ganaxorcielebs evrokavSiris antidiskriminaciul<br />
samarTlebriv dadgenilebas.<br />
poloneTis kanonmdebloba<br />
kanonmdebloba<br />
kodeqsi krZalavs pirdapir da irib<br />
diskriminacias samuSaos Zebnis etapze da<br />
uSualod muSaobis dros. diskriminaciis<br />
akrZalvis darRvevis SemTxvevaSi dazaralebuls<br />
ufleba eniWeba Seitanos sarCeli<br />
sasamarTloSi, Sromis saxelmwifo inspeq- poloneTis<br />
17
evropuli evropuli gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
18<br />
ciaSi, anda gamoZiebis moTxovniT mimarTos<br />
momrigebel komisias.<br />
mamakacebisa da qalebis Tanabari mopyrobis<br />
wesis darRvevad iTvleba damsaqmeblis mier<br />
iseTi situaciis Seqmna, romlis Sedegi<br />
SeiZleba iyos: uaris Tqma samuSaos dawyebaze<br />
an gagrZelebaze, dabali anazRaurebis<br />
daniSvna sqesobrivi niSniT, dawinaurebis an<br />
kvalifikaciis amaRlebis SesaZleblobis<br />
ugulebelyofa amave mizeziT, garda im<br />
SemTxvevebisa, rodesac damsaqmebeli<br />
daamtkicebs, rom igi xelmZRvanelobda sxva<br />
mosazrebiT. dasabuTebis simZime ekisreba<br />
TviTon damsaqmebels da ara im pirs, romelic<br />
Tavs Tvlis diskriminaciis msxverplad.<br />
antidiskriminaciuli kanonos darRvevisaTvis<br />
gaTvaliswinebulia sanqcia fuladi<br />
jarimis saxiT. dasaqmebulis mier im uflebiT<br />
sargebloba, romelic mas eniWeba damsaqmeblis<br />
mier Tanaswori mopyrobis<br />
principis darRvevis SemTxvevaSi, ar SeiZleba<br />
gaxdes damsaqmeblis mxridan SromiTi<br />
urTierTobebis gawyvetis safuZveli.<br />
zewola, zewola, seqsualuri seqsualuri zewola<br />
zewola<br />
seqsualuri zewola miCneulia diskriminaciis<br />
gamovlinebad. poloneTis kanonmdeblobaSi<br />
seqsualuri zewolis gansazRvreba<br />
damkvidrda 2004 wlis 1 ianvridan (Sromis<br />
kodeqsSi cvlilebebis Setanis Semdeg).<br />
zewola aris iseTi qmedeba, romlis mizanic<br />
an Sedegi dasaqmebulis Rirsebis Selaxva an<br />
damcirebaa (Sromis kodeqsis me-2 kanonis me-<br />
5 paragrafi).<br />
kodeqsi iZleva seqsualuri seqsualuri zewolis<br />
zewolis<br />
ganmartebas: es aris TanamSromlis Rirsebis<br />
Seuracxyofisaken mimarTuli seqsualuri an<br />
sxva xasiaTis arasasurveli qceva, romelic<br />
SeiZleba moicavdes fizikur, verbalur an<br />
araverbalur elementebs (Sromis kodeqsis me-<br />
18 muxli).<br />
seqsualuri zewolis gamovlineba SeiZleba<br />
iyos, magaliTad, ufrosis orazrovani<br />
komentarebi TanamSromlis garegnobis an<br />
unarebis Sesaxeb. seqsualuri zewolis formaa<br />
saerTo samuSao adgilze qalis an mamakacis<br />
amsaxveli erotikuli kalendrisa Tu
plakatis moTavsebac. Tu samuSao farTis<br />
yvela momxmarebeli ar iwonebs aseT<br />
„dekoracias”, maSin is iq ar unda moTavsdes.<br />
seqsualurma zewolam, ukidures SemTxvevaSi,<br />
SeiZleba gamoiwvios Semviwroveblis sisxlis<br />
samarTeblivi pasuxismgebloba. sisxlis<br />
samarTlis kodeqsis 199 muxlis mixedviT,<br />
„vinc, kritikuli mdgomareobis gamoyenebiT,<br />
aiZulebs sxva pirovnebas sqesobriv<br />
urTierTobas, sxva sqesobriv qmedebas an<br />
kavSiris damyarebas, eqvemdebareba 3 wlamde<br />
Tavisuflebis aRkveTas.”<br />
aris Tu ara esa Tu is qmedeba seqsualuri<br />
zewola, amas wyvets TviT dazaralebuli, misi<br />
piradi cnobierebiT da garkveuli qcevebis<br />
mimarT misi mgrZnobiarobis gaTvaliswinebiT.<br />
imisaTvis, rom visaubroT seqsualur zewolaze<br />
samarTlebrivi TvalsazrisiT, pirovnebam,<br />
romelic Tavs grZnobs Seviwrovebulad,<br />
aSkarad unda gamoxatos, rom msgavsi qcevebi<br />
misTvis miuRebelia. mxolod maSin SeiZleba<br />
aseTi qmedebebisTvis dasja, rodesac<br />
protesti aSkaradaa gamoxatuli, radganac<br />
arc erTi kanoni da Cveuleba ar krZalavs<br />
TanamSromlebs Soris urTierTobas.<br />
teqstSi aRwerili samarTlebrivi wesebi<br />
poloneTma miiRo evrokavSirSi gawevrianebisaTvis<br />
mokle mosamzadebeli periodis<br />
dros, Tumca realurad mentaliteti da<br />
kultura gacilebiT ufro nela icvleba,<br />
vidre parlamenti iRebs kanonebs. <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi sul axal da axal<br />
emociebs da kiTxvebs badebs. diskusia qalisa<br />
da mamakacis adgilis Sesaxeb sazogadoebaSi<br />
kvlav grZeldeba. SeTavazebuli cvlilebebi<br />
namdvilad unda iTvaliswinebdes ama Tu im<br />
qveynis kulturul da samarTlebriv fons.<br />
arc yvela im Secdomis Tavidan acilebaa<br />
SesaZlebeli, romelic Tan axlavs am<br />
principebis ganxorcielebas. <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> kuTxiT, realuri mdgomareoba<br />
poloneTSi, iseve rogorc evrokavSiris sxva<br />
qveynebSi, sakmaod nela icvleba, TumcaRa<br />
erTi garkveuli mizani - qalTa da mamakacTa<br />
faqtiuri Tanasworoba, da samarTlebrivi<br />
cvlilebebi, namdvilad aCqarebs winsvlas.<br />
poloneTis poloneTis kanonmdebloba<br />
kanonmdebloba<br />
19
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> Tanasworoba Tanasworoba da da adgilobrivi<br />
adgilobrivi<br />
TviTmmarTveloba TviTmmarTveloba poloneTSi<br />
poloneTSi<br />
qalTa qalTa qalTa da da mamakacTa mamakacTa Tanabari Tanabari statusis statusis sakiTxTa sakiTxTa sakiTxTa sileziis<br />
sileziis<br />
voevodis voevodis rwmunebulis rwmunebulis magaliTi<br />
magaliTi<br />
sileziis savoevodos, romelic samxreT<br />
poloneTSi, CexeTis respublikis sazRvarTan<br />
mdebareobs, TiTqmis 4,750 milioni<br />
macxovrebeli hyavs, aqedan 2,500 milions<br />
qalebi warmoadgenen. umuSevarTa TiTqmis<br />
yvela asakobriv jgufSi qalebi<br />
umravlesobas Seadgenen. maT yvelaze xSirad<br />
emuqrebaT iseTi movlena, rogoricaa<br />
diskriminacia, gansakuTrebiT samuSao<br />
garemoSi. msgavsi mdgomareobaa savoevodos<br />
sazogadoebriv-politikur sferoSic, sadac<br />
qalTa monawileoba mniSvnelovani<br />
gadawyvetilebis miRebaSi aris Zalzedmcire.<br />
mamakacebis mier miRebuli gadawyvetilebebi<br />
ki exeba mTel sazogadoebas, maT Soris<br />
qalebsac, romlebic am sazogadoebis<br />
umravlesobas warmoadgenen.<br />
2003 wlis 30 maiss sileziis voevodam daniSna<br />
dorota stasikovska-vozniaki qalTa qalTa qalTa da da<br />
da<br />
mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanabari Tanabari statusis statusis sakiTxTa<br />
sakiTxTa<br />
rwmunebulis rwmunebulis Tanamdebobaze. misi davaleba<br />
iyo sileziis savoevodos teritoriaze<br />
ganexorcielebina am sferosTan mimarTebaSi<br />
arsebuli poloneTis mTavrobis politika.<br />
amaSi, kerZod, igulisxmeboda:<br />
1. qalTa da mamakacTa Tanabari statusisaTvis<br />
samTavrobo programebis SemuSaveba<br />
da brZola <strong>genderuli</strong> diskriminaciis<br />
winaaRmdeg;<br />
2. Tanabari mopyrobisa da qalTa da mamakacTa<br />
Tanabari SesaZleblobebis sferoSi<br />
samarTlebriv-sazogadoebrivi viTarebis<br />
analizi da Sefaseba, aseve Tanabari mopyrobisa<br />
da qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
SesaZleblobebis uzrunvelmyofeli<br />
RonisZiebebis wamowyeba da koordinireba,<br />
sazogadoebis yvela sferos dacva<br />
<strong>genderuli</strong> diskriminaciisagan;<br />
21
poloneTis poloneTis gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
22<br />
3. rasis, eTnikuri kuTvnilebis, religiisa da<br />
mrwamsis, asakis da seqsualuri orientaciis<br />
niSniT diskriminaciasTan brZola;<br />
4. Tanabari mopyrobisa da qalTa da mamakacTa<br />
Tanabari SesaZleblobebis <strong>sakiTxebi</strong>s,<br />
<strong>genderuli</strong> diskriminaciis Sesaxeb codnis<br />
win wamoweva, gavrceleba da popularizacia,<br />
agreTve, sazogadoebrivi cnobierebis<br />
amaRlebis mizniT, sainformacio-saganmanaTleblo<br />
RonisZiebebis gatareba.<br />
5. sileziis savoevodos teritoriaze<br />
moRvawe Tanabari mopyrobisa da qalTa da<br />
mamakacTa Tanabari SesaZleblobebis,<br />
agreTve <strong>genderuli</strong> diskriminaciis<br />
likvidaciis momxre jgufebis, organizaciebisa<br />
da sazogadoebebis mxardaWera;<br />
6. saWiroebisamebr, Tanabar mopyrobasa da<br />
qalTa da mamakacTa Tanabar SesaZleblobebze<br />
gavlenis mqone samTavrobo<br />
proeqtebis, sakanonmdeblo aqtebisa da<br />
sxva dokumentebis Sesaxeb azris gamoTqma,<br />
agreTve qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
statusis sakiTxTa mTavrobis rwmunebulTan<br />
TanamSromloba.<br />
7. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan,<br />
arasamTavrobo organizaciebTan<br />
da sileziis savoevodos teritoriaze<br />
moqmed sxva dawesebulebebTan Tanam-<br />
Sromloba qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
statusisa da genderul diskriminaciasTan<br />
brZolis programebis ganxorcielebaze<br />
pasuxismgeblobis sakiTxebSi.<br />
rwmunebuli davalebebs asrulebda sileziis<br />
savoevodo ganyofilebasTan, gansakuTrebiT<br />
ki sazogadoebrivi politikis departamentTan,<br />
ganaTlebis ganyofilebasTan, sileziis<br />
savoevodos adgilobrivi TviTmarTvelobis<br />
organoebTan, ojaxuri daxmarebis<br />
raionul centrebTan, profkavSirebTan<br />
da damsaqmebelTa kavSirebTan, arasam-<br />
Tavrobo organizaciebTan, agreTve policiasTan<br />
da samarTaldamcav organoebTan<br />
mWidro TanamSromlobiT.<br />
rwmunebulis erT-erTi pirveli gadawyvetileba<br />
Tormetwevriani qalTaqalTasakonsakon- sultacio sultacio sabWos sabWos mowveva iyo, romlis<br />
SemadgenlobaSic Sevidnen qalTa da mamakacTa<br />
Tanabari statusis sferoSi wlebis manZilze<br />
moRvawe Semoqmedi da aqtiuri qalebi.<br />
2003 wlis oqtomberSi, rwmunebulis<br />
iniciativiT Sedga sileziis sileziis qalTa<br />
qalTa
forumi forumi forumi. forumi forumze wamoiWra iseTi <strong>sakiTxebi</strong><br />
rogoricaa: umuSevroba, siRaribe, qalebis<br />
profesiuli dawinaureba da stereotipebi<br />
sqesis Sesaxeb. Sexvedris monawileebma<br />
mimarTes sileziis xelisufalT da masmedias<br />
weriliT, romelic xazs usvamda sazogadoebaSi<br />
qalebis diskriminaciasTan brZolis<br />
aucileblobas. forumze Sedga qalTa<br />
arasamTavrobo organizaciebis monacemTa<br />
bazis prezentacia. im droidan forumi<br />
tardeba regularulad da Tavs uyris<br />
ramdenime aseul aqtiur qals, romlebic<br />
dainteresebulni arian am regionSi qalTa<br />
sazogadoebrivi situaciis gaumjobesebiT.<br />
forumze agreTve tardeba rwmunebulis<br />
simboluri jildos - „vercxlis vardis” -<br />
gadacema qalTa da mamakacTa Tanabari<br />
statusis win wamowevis sakiTxze momuSave<br />
gansakuTrebiT aqtiuri pirovnebisaTvis.<br />
rwmunebulisa da ganaTlebis ganyofilebis<br />
mier erT-erTi pirveli farTomasStabiani<br />
proeqti iyo “Wiqa wylis magivrad”, romelic<br />
gankuTvnili iyo saSualo skolebis<br />
moswavleTaTvis. seqsualuri ganaTlebis<br />
programaSi monawileobda sileziis<br />
savoevodos aTi didi qalaqis 2000-ze meti<br />
moswavle, xolo momxseneblebs Soris iyvnen<br />
seqsologebi, ginekologebi, sociologebi,<br />
fsiqologebi da kulturologebi. leqciebze<br />
waradgines britanul-holandiuri filmi<br />
„Sensken ra xdeba?” da daariges broSurebi<br />
saimedo kontraceptivebis Sesaxeb.<br />
agreTve rwmunebulis iniciativiT sileziis<br />
savoevodos mTels teritoriaze Catarda<br />
Sexvedrebis cikli <strong>Tanasworobis</strong>a da<br />
genderis <strong>sakiTxebi</strong>T dainteresebul<br />
pirebTan. Sexvedrebze moxda <strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
sakiTxebSi sakiTxebSi adgilobrivi adgilobrivi rwmunebulebis<br />
rwmunebulebis<br />
rwmunebulebis<br />
daniSvna municipalitetebsa da raionul<br />
centrebSi.<br />
rwmunebulis muSaobaSi mniSvnelovani adgili<br />
qalTa politikur-sazogadoebrivi situaciis<br />
gaumjobesebas uWiravs. amitom SemuSavda<br />
treningis kursi arasamTavrobo, ZiriTadad<br />
qalTa, organizaciebisaTvis, romelic sxva<br />
sakiTxebTan erTad ganixilavda evropis<br />
struqturuli fondebis sakiTxs. garda amisa,<br />
rwmunebulis iniciativiT, Catarda treningTa<br />
ori cikli - „sazogadoebrivi qcevebi da<br />
urTierToba masmediasTan”, romelic<br />
gankuTvnili iyo qalTa organizaciebis<br />
sileziis sileziis magaliTi<br />
magaliTi<br />
23
poloneTis poloneTis gamocdileba<br />
gamocdileba<br />
24<br />
liderebisaTvis da saxelmwifo administraciisa<br />
da adgilobrivi TviTmarTvelobis<br />
warmomadgenlebisaTvis.<br />
rwmunebulis saqmianobisTvis saxsrebi<br />
savoevodos biujetidan ar gamoyofila,<br />
radgan mis mier wamoyenebuli RonisZiebebis<br />
umravlesoba Tanabari Tanabari SesaZleblobebis<br />
SesaZleblobebis<br />
sileziis sileziis centris centris mier iyo ganxorcielebuli.<br />
es sazogadoeba daarsda 2004 wlis<br />
maisSi da misi miznebia sileziis qalTa<br />
xelSewyoba samsaxuris moZiebaSi, axali<br />
profesiis aTvisebaSi, treningebi, qalTa<br />
profesiuli, sazogadoebrivi da politikuri<br />
gaaqtiureba. centrTan TanamSromlobiT<br />
SesaZlebeli gaxda rwmunebulis saqmianobis<br />
gafarToeba da nayofieri TanamSromloba<br />
samTavrobo da saerTaSoriso proeqtebis<br />
ganxorcielebaSi.<br />
rwmunebulisa da centris erT-erTi yvelaze<br />
saintereso proeqti iyo „maRaroeli qalebi”.<br />
proeqti ganxorcielda msoflio bankis<br />
finansuri mxardaWeriT da moicavda<br />
liderobis treningebs samrewvelo<br />
raionebidan konkursis wesiT gamovlenili<br />
26 qalisaTvis. am proeqtis erT-erTi Sedegi<br />
iyo qalTa qalTa sainformacio sainformacio centris centris gaxsna<br />
da Semdeg sileziis savoevodos teritoriaze<br />
sainformacio sainformacio qselis qselis Seqmna, sadac<br />
iZlevian ufaso fsiqologiur da<br />
samarTlebriv konsultaciebs, organizebas<br />
uweven sxvadasxva tipis treningebs da<br />
gamoscemen publikaciebs, broSurebsa da<br />
cnobarebs, romlebic Seadgenen centrebSi<br />
gaweuli daxmarebis mniSvnelovan nawils.<br />
rwmunebulis mier dasaxuli erT-erTi<br />
mniSvnelovani amocana iyo qalTa da<br />
mamakacTa ganaTlebis amaRleba <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> sferoSi saganmanaTleblosainformacio<br />
RonisZiebebis meSveobiT.<br />
amitom misi iniciativiT, sileziis centrTan<br />
TanamSromlobiT, qalTa organizaciebis<br />
liderebisaTvis Catarda treningebis cikli<br />
Temebze: „sazogadoebrivi gamosvlebi da<br />
masmediasTan urTierToba”, „Tavis wardgena<br />
da sufrasTan moqcevis ZiriTadi wesebi” da<br />
„rogor movipovoT saxsrebi samxareo<br />
administraciis mier gamocxadebul<br />
konkursebSi”.<br />
2004 wlis saqtemberSi daarsda sileziis<br />
sileziis<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> akademia<br />
akademia. akademia es iyo Sexvedrebis
cikli, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sferoSi<br />
yvelaze gamoCenil specialistebTan,<br />
romelSic yovelTvis monawileobda 168<br />
adamiani. mecadineobebi mimdinareobda mTeli<br />
saswavlo wlis ganmavlobaSi da mTavrdeboda<br />
sakurso naSromiT. moxsenebebi keTdeboda<br />
Semdeg sakiTxebze:<br />
• „emansipacia polonur kulturaSi”<br />
• „genderi 90-iani wlebis polonur<br />
kinematografiaSi”<br />
• „<strong>Tanasworobis</strong> win wamoweva -<br />
sociologiuri xedva”<br />
• „diskriminaciis problemebis<br />
sociologiuri xedva”<br />
• „rogor vesaubroT Jurnalistebs”<br />
• „TviTwarmoCena da imiji”<br />
• „sqesis stereotipebi da maTi Sedegi<br />
sazogadoebriv cxovrebaSi”<br />
• „kulturuli globalizaciis gavlena<br />
sqesis stereotipebze”<br />
• „mgrZnobiaroba Tanasworobaze enobriv<br />
normebSi”<br />
• „sazogadoebriv gamosvlebi”<br />
• „sqesi da reklama”<br />
• „gender meinstrimingis ganxorcieleba<br />
poloneTSi”<br />
• „Sromis Tanabari bazari - miTi Tu realoba?”<br />
Tanabari SesaZleblobebis centris mier<br />
Seqmnilia qalTa qalTa qalTa sainformacio sainformacio centri, centri,<br />
centri,<br />
sadac qalebs uweven ufaso fsiqologiur da<br />
samarTlebriv daxmarebas, Camoyalibebulia<br />
qalTa mxardaWeris jgufebi. aseT Wgufebze<br />
didi moTxovnilebis gamo, isini gaixsna<br />
sileziis savoevodos rva qalaqSi. centri<br />
gamoscems iseT ufaso broSurebs rogoricaa:<br />
• „ojaxuri Zaladoba - ra reaqcia viqonioT?”<br />
• „imijis Seqmna”<br />
• „qalebi poloneTSi. monawileoba xelisuflebaSi”<br />
• „iyavi Zlieri da iyavi usafrTxod”<br />
• „qalebi da kacebi - Tanabari Sansi samsaxurSi”<br />
• „sqesi da ekonomikuri SesaZleblobebi<br />
poloneTSi”<br />
• „samoqalaqo TviTdaxmarebis instruqcia”<br />
2005 wlis 4 noembers, saparlamento arCevnebis<br />
Semdeg, oficialurad Seicvala qalTa da<br />
mamakacTa Tanabari statusis sakiTxTa mTavrobis<br />
rwmunebulis funqcia. jer-jerobiT<br />
ucnobia voevodebis rwmunebulebis bedi.<br />
dorota stasikovska-vozniakis saqmiani<br />
TanamSromloba kvlav gagrZeldeba arasam-<br />
Tavrobo organizaciebTan, gansakuTrebiT ki<br />
Tanabari SesaZleblobebis sileziis centrTan.<br />
sileziis sileziis magaliTi<br />
magaliTi<br />
25
lela lela xomeriki<br />
xomeriki<br />
xomeriki<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
uzrunvelyofisaken uzrunvelyofisaken mimarTuli mimarTuli politikis<br />
politikis<br />
ganxorcielebis ganxorcielebis perspeqtivebi perspeqtivebi saqarTveloSi<br />
saqarTveloSi<br />
qarTul sazogadoebaSi mTeli post-sabWoTa<br />
periodis manZilze momxdari mniSvnelovani<br />
da xSirad radikaluri cvlilebebis<br />
miuxedavad, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
uzrunvelyofisaken mimarTuli midgomebis<br />
danergva saxelmwifo Tu adgilobrivi<br />
politikis formirebaSi jer kidev did<br />
Zalisxmevas moiTxovs. sqesTa Soris<br />
u<strong>Tanasworobis</strong> problemis aqtualizebas<br />
xels uSlis wlebis manZilze dagrovili da<br />
gadauWreli uamravi socialur-ekonomikuri<br />
problema, romlebic rogorc politikuri<br />
speqtris, aseve sazogadoebis umetesi nawilis<br />
mier ufro mniSvnelovnad aRiqmeba. amave<br />
dros, jer ar aris saTanadod gaazrebuli,<br />
rom nebismieri sferos politikis<br />
SemuSavebisas, nebismieri erovnuli Tu<br />
adgilobrivi donis programis warmatebulobisaTvis<br />
aucilebelia masSi <strong>genderuli</strong><br />
midgomebis danergva. saerTaSoriso<br />
organizaciebi da dasavleTis qveynebi didi<br />
xania aRiareben, rom <strong>genderuli</strong> meinstrimingi,<br />
anu <strong>genderuli</strong> parametrebis<br />
sistemuri integracia politikis<br />
formirebis, ganxorcielebis, monitoringisa<br />
da Sefasebis procesSi ara marto <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> miRwevas uwyobs xels, aramed,<br />
nebismieri politikis efeqturobis<br />
mniSvnelovani winapirobacaa. <strong>genderuli</strong><br />
midgomebis danergva, anu gansxvavebuli<br />
saWiroebebisa da problemebis danaxva,<br />
gamocdilebisa da xedvebis mTeli<br />
27
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
28<br />
mravalferovnebis gaTvaliswineba, Tavis-<br />
Tavad Zalian Rirebulia da xels uwyobs<br />
socialurad mgrZobiare, sazogadoebis<br />
interesebze damyarebuli politikis<br />
ganxorcielebas. mdgradi ganviTarebis<br />
Tanamedrove koncefcia <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> principis gaTvaliswinebis<br />
gareSe warmoudgenelia.<br />
saxelmwifo doneze efeqturi <strong>genderuli</strong><br />
politikis gatarebisaTvis aucilebelia<br />
qveyanaSi arsebobdes instituciuri<br />
instituciuri<br />
meqanizmebi<br />
meqanizmebi, meqanizmebi romlebic uzrunvelyofen<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> miRwevis<br />
strategiis SemuSavebasa da ganxorcielebas,<br />
agreTve am sferoSi aRebuli saerTaSoriso<br />
valdebulebebis Sesrulebis koordinirebas.<br />
1994 wels saqarTvelo SeuerTda “qalTa<br />
diskriminaciis yvela formis likvidaciis<br />
konvencias”. 1995 wels ki, pekinSi gamarTul<br />
qalTa IV msoflio konferenciaze SeuerTda<br />
im qveyanaTa ricxvs, romlebic SeTanxmdnen,<br />
SeemuSavebinaT qalTa mdgomareobis<br />
gaumjobesebis erovnuli samoqmedo gegma<br />
pekinis platformis cxovrebaSi gasata-<br />
reblad. dRemde am mimarTulebiT saqarTvelos<br />
mniSvnelovani nabijebi ar gadaudgams.<br />
pekinis platformis 12 mimarTulebidan erTerTi<br />
swored erovnul doneze instituciuri<br />
meqanizmebis Seqmnaa. msoflio praqtikam<br />
aCvena, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> erovnulma<br />
instituciurma meqanizmma efeqturad rom<br />
imuSaos, anu warmatebiT moaxdinos<br />
saxelmwifo politikis sxvadasxva sferoebSi<br />
<strong>genderuli</strong> parametrebis integrireba,<br />
saWiroa is maRal samTavrobo doneze<br />
arsebobdes, flobdes garkveul finansur da<br />
adamianur resursebs da hqondes politikis<br />
formirebaze gavlenis moxdenis<br />
SesaZlebloba.<br />
axalgazrda demokratiis qveynebSi, sadac<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi politikur<br />
dRis wesrigSi ar Sedis, saxelmwifo doneze<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis<br />
instituciuri meqanizmis Camoyalibebis<br />
stimulirebas xSirad saerTaSoriso<br />
organizaciebi axdenen. 1998 wels gaeros<br />
ganviTarebis programis proeqtis “qalebi<br />
ganviTarebis procesSi” xelSewyobiT
prezidentis gankargulebiT saqarTvelos<br />
uSiSroebis sabWoSi Seiqmna qalTa<br />
mdgomareobis gaumjobesebis erovnuli<br />
komisia. es iyo pirveli mcdeloba<br />
saqarTveloSi samTavrobo doneze genderul<br />
problematikaze momuSave struqturis<br />
Seqmnisa. Tumca, am struqturis efeqturi<br />
amoqmedeba im periodisaTvis ver moxerxda.<br />
samwuxarod, aseve qaRaldze darCa pekinis<br />
samoqmedo platformis moTxovnebis<br />
Sesabamisad SemuSavebuli qalTa<br />
mdgomareobis gaumjobesebis 1998-2000 wlebis<br />
samoqmedo gegma, Semdeg mas mohyva 2000-2004<br />
wlis samoqmedo gegma, romelic wina<br />
arSesrulebuli<br />
meqanikuri aslia.<br />
dokumentis TiTqmis<br />
saqarTveloSi <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
uzrunvelyofis erovnuli instituciuri<br />
meqanizmis Camoyalibebis Semdgomi etapi<br />
vardebis revoluciis Semdeg daiwyo. muSaoba<br />
ori mimarTulebiT warimarTa: adgilobrivi<br />
qalTa organizaciebis koaliciis erTma<br />
jgufma mTavrobas warudgina iniciativa,<br />
romelic iTvaliswinebda <strong>genderuli</strong><br />
<strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> saxelmwifo saxelmwifo saxelmwifo komisiis<br />
komisiis<br />
Seqmnas, xolo gaeros ganviTarebis programis<br />
(UNDP) axalamoqmedebulma proeqtma<br />
„genderi da politika” miznad daisaxa<br />
parlamentis spikerTan arsebuli <strong>genderuli</strong><br />
<strong>genderuli</strong><br />
<strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sabWos sabWos Seqmna. orive<br />
mimarTulebiT gaweuli didi Zalisxmevis<br />
Sedegad, saqarTveloSi pirvelad miviReT<br />
iseTi mdgomareoba, roca genderul<br />
Tanasworobaze momuSave struqtura arsebobs<br />
xelisuflebis rogorc aRmasrulebel, ise<br />
sakanonmdeblo StoSi.<br />
gansakuTrebul aRniSvnas moiTxovs is<br />
garemoeba, rom samTavrobo komisia Seiqmna<br />
adgilobrivi organizaciebis ZalisxmeviT,<br />
anu iniciativiT qvemodan, rac sakmaod<br />
uCveulo precedentia. am iniciativis<br />
warmateba mianiSnebs imaze, rom qalTa<br />
organizaciebi wina periodTan SedarebiT<br />
ganviTarebis Tvisobrivad axal etapze<br />
gadavidnen. es ki gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
im pirobebSi, roca xelisuflebisaTvis<br />
<strong>genderuli</strong> Tanasworoba ar aris<br />
prioritetuli sakiTxi da instituciuri<br />
meqanizmebis mdgradobisa da maTi efeqturi<br />
muSaobis uzrunvelyofisaTvis swored is<br />
politikuri politikuri perspeqtivebi<br />
perspeqtivebi<br />
29
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
30<br />
faqtori gaxdeba gadamwyveti, Tu rogor<br />
moaxerxebs sazogadoebrivi seqtori<br />
resursebis mobilizebas am axali struqturebis<br />
gasaZliereblad.<br />
qalTa da genderul sakiTxebze momuSave<br />
arasamTavrobo organizaciebis koaliciis<br />
instituciuri meqanizmebis jgufma,<br />
samTavrobo komisiis Seqmnis iniciativis<br />
paralelurad, euTo-s misiis mxardaWeriT<br />
ganaxorciela proeqti, romlis farglebSic<br />
SemuSavda <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong><br />
uzrunvelyofisuzrunvelyofisuzrunvelyofis axali axali erovnuli erovnuli samoqsamoq-<br />
medo medo gegma gegma. gegma gegmis efeqturobis winapirobad<br />
Tavidanve daisaxa, rom misi SemuSavebis procesi<br />
farTo da monawileobiTi unda yofiliyo.<br />
marTlac, erovnuli samoqmedo gegmis<br />
SemuSavebaSi monawileoba miiRo qalTa<br />
koaliciis 56 wevrma-organizaciam, qalTa<br />
samSvidobo qselis 41 warmomadgenelma, qalTa<br />
regionuli organizaciebisa da adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis 88 warmomadgenelma<br />
saqarTvelos 10 regionidan. paralelurad<br />
moxda saxelmwifo struqturebis, kerZod 14<br />
saministros 45 warmomadgenlis CarTva<br />
SemuSavebis procesSi. gegmis proeqti<br />
gaigzavna agreTve saerTaSoriso organizaciebSi<br />
eqspertizisa da rekomendaciebis<br />
misaRebad. amgvarad, axali samoqmedo gegmis<br />
SemuSavebis etapze dacul iqna pekinis<br />
platformis 294 punqtis moTxovna, rom<br />
erovnuli samoqmedo gegmiT unda waxalisdes<br />
aqtiuri mxardaWera da farTo monawileoba<br />
sxvadasxva institucionaluri aqtorebisa,<br />
maT Soris sakanonmdeblo organoebis,<br />
akademiuri da kvleviTi institutebis, profesiuli<br />
asociaciebis, mediis, adgilobrivi<br />
saTemo jgufebisa da arasamTavrobo, maT<br />
Soris qalTa organizaciebisa.<br />
amgvarad, am etapze miRweul warmatebad unda<br />
CaiTvalos instituciuri meqanizmebis Seqmna<br />
xelisuflebis sakanonmdeblo da aRmasrulebel<br />
StoebSi da axali erovnuli<br />
samoqmedo gegmis SemuSavebuli proeqtis<br />
arseboba. Tumca win urTulesi amocanebia:<br />
• samoqmedo gegmis warmatebuli lobireba<br />
da misi damtkiceba mTavrobis mier;<br />
• instituciuri meqanizmebis koordinirebuli,<br />
efeqturi da nayofieri muSaobis<br />
awyoba;
• samoqmedo gegmis warmatebulad Sesrulebis<br />
uzrunvelyofa<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis<br />
erovnulma samoqmedo gegmam gamokveTa<br />
ZiriTadi <strong>genderuli</strong> problemebi da dasaxa<br />
17 strategiuli mizani, anu <strong>genderuli</strong><br />
politikis ganxorcielebis ZiriTadi<br />
mimarTulebebi. gegmis Tanaxmad, unda<br />
gagrZeldes muSaoba efeqturi instituciuri<br />
meqanizmebis Semdgomi ganviTarebis<br />
mimarTulebiT, risTvisac aucilebelia<br />
sxvadasxva saministroSi genderul<br />
sakiTxebze momuSave pasuxismgebeli piris, e.w.<br />
<strong>genderuli</strong> oficeris Tanamdebobis SemoReba,<br />
saministroebis <strong>genderuli</strong> erTeulebis<br />
kapacitetis gaZliereba, maTi teqnikuri<br />
aRWurva da specialistebis treningebi. aseve,<br />
umniSvnelovanesi sakiTxia, <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> instituciuri meqanizmebis<br />
saqmianobis sabiujeto uzrunvelyofa.<br />
Sedegad, samizne saministroebSi unda<br />
miviRoT iseTi <strong>genderuli</strong> erTeulebi,<br />
romelTac SeuZliaT saministros saqmianobis,<br />
proeqtebisa da programebis <strong>genderuli</strong><br />
eqspertizis ganxorcieleba, rekomendaciebis<br />
gaweva da saministros mier SemuSavebul politikaSi<br />
<strong>genderuli</strong> midgomebis integrireba.<br />
marTvaSi <strong>genderuli</strong> parametrebis danergvis<br />
umniSvnelovanesi instrumenti srulyofili<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> statistikaa<br />
statistikaa. statistikaa amitom, aucilebelia<br />
<strong>genderuli</strong> statistikis indikatorebis<br />
SemuSaveba da maTi danergva<br />
informaciis mopovebisa da damuSavebis<br />
Sesabamis doneebze. kidev ufro mniSvnelovania,<br />
<strong>genderuli</strong> statistikis gavrcelebisa<br />
da efeqturad gamoyenebis formebisa<br />
da meTodebis srulyofa. <strong>genderuli</strong><br />
statistikis ganviTarebis gareSe SeuZlebeli<br />
iqneba <strong>genderuli</strong> analizis siRrmis miRweva,<br />
mkafio, gazomvadi miznebis dasaxva da<br />
miRweuli Sedegebis zusti Sefaseba.<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> xelSemwyobi sakanonmdeblo<br />
bazis SeqmnisaTvis umniSvnelovanesia<br />
ojaxuri Zaladobis winaaRmdeg,<br />
trefikingis winaaRmdeg da migraciis Sesaxeb<br />
kanonebis miReba. Zalze aqtualuri da<br />
mtkivneuli sakiTxia Sromis kodeqsis<br />
proeqtis daxvewa <strong>genderuli</strong> TvalsazrisiT.<br />
xelisuflebis mier warmodgenil proeqtSi<br />
strategiuli strategiuli miznebi<br />
miznebi<br />
31
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
32<br />
bevri xarvezi iyo am TvalsazrisiT, ramac<br />
mwvave sajaro debatebi gamoiwvia.<br />
<strong>genderuli</strong> politikis ganxorcielebis erTerTi<br />
umniSvnelovanesi mimarTulebaa<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> biujetis<br />
biujetis biujetis principebis<br />
danergvis xelSewyoba rogorc saxelmwifo,<br />
ise adgilobrivi biujetebis formirebisas.<br />
<strong>genderuli</strong> biujetis cneba SedarebiT axalia<br />
da iTvaliswinebs biujetis genderul<br />
analizs, romelic warmoaCens qalebsa da<br />
mamakacebze sabiujeto xarjebis<br />
gansxvavebul gavlenas da xels uwyobs<br />
biujetis iseT dagegmvas, romelic sabiujeto<br />
resursebs Tanabrad misawvdoms xdis orive<br />
sqesisaTvis. rakiRa <strong>genderuli</strong> biujeti axali<br />
cnebaa, dasawyisisaTvis saWiroa 2006 wlis<br />
saxelmwifo biujetis <strong>genderuli</strong> analizis<br />
ganxorcieleba, sabiujeto procesis<br />
Sefasebis <strong>genderuli</strong> indikatorebis<br />
SemuSaveba da specialuri saxelmZRvanelos<br />
momzadeba, romelic xels Seuwyobs<br />
<strong>genderuli</strong> biujetirebis Sesaxeb codnis<br />
gavrclebas da daexmareba saministroebisa Tu<br />
adgilobrivi xelisuflebis genderul<br />
erTeulebs ganaxorcielon sxvadasxva<br />
programebisa da proeqtebis biujetebis<br />
<strong>genderuli</strong> analizi.<br />
saxelmwifo <strong>genderuli</strong> politikis<br />
mniSvnelovani mimarTuleba unda gaxdes<br />
<strong>genderuli</strong> parametrebis danergva<br />
socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />
procesSi, rac gulisxmobs Sromis bazarze<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> xelSewyobas, mcire<br />
biznesis ganviTarebasa da mewarme qalTa<br />
waxalisebas, saxelmwifo dasaqmebis<br />
politikis SemuSavebas <strong>genderuli</strong><br />
parametrebis gaTvaliswinebiT, genderulad<br />
mgrZnobiare socialuri dacvis politikisa<br />
da demografiuli politikis SemuSavebas.<br />
unda aRiniSnos, rom pirveli nabijebi<br />
gadaidga trefikingis winaaRmdeg<br />
saxelmwifoebrivi midgomis Camoyalibebis<br />
saqmeSi. qmediTi RonisZiebebis ganxorcielebisTvis<br />
da trefikingis danaSaulis da misi<br />
xelSemwyobi mizezebis aRmofxvris mizniT,<br />
saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 29<br />
dekembris 623 brZanebulebiT, damtkicda<br />
adamianTa vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg<br />
brZolis 2005-2006 wlebis erovnuli
samoqmedo gegma, xolo am samoqmedo gegmis<br />
efeqtiani ganxorcielebis mizniT, 2005 wlis<br />
1 Tebervals Seiqmna saqarTvelos erovnuli<br />
uSiSroebis sabWos adamianis vaWrobis<br />
(trefikingis) winaaRmdeg brZolis droebiTi<br />
uwyebaTaSorisi komisia. Tumca, 2005-2006 wlis<br />
samoqmedo gegmiT gansazRvrul RonisZiebaTa<br />
umravlesoba ar Sesrulebula. trefikingis<br />
winaaRmdeg brZolis sistema jer ar<br />
Camoyalibebula, Sesabamisi konvenciebi ar<br />
aris ratificirebuli, trefikingis Sesaxeb<br />
kanonma mxolod pirveli saparlamento<br />
mosmena gaiara, Senoba TavSesafrisaTvis ar<br />
aris gamoyofili.<br />
gadaudebeli amocanaa agreTve, ojaxuri<br />
Zaladobisagan dacvis efeqturi sistemis<br />
Seqmna da saTanado samarTlebrivi<br />
meqanizmebis amoqmedeba.<br />
cxadia, amgvari kompleqsuri amocanebis<br />
gadaWra <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
saxelmwifo komisiisa da saparlamento<br />
sabWos Semdgom gaZlierebasa da erTobliv<br />
nayofier saqmianobas moiTxovs. amJamad,<br />
saparlamento sabWos komisiasTan<br />
TanamSromlobiT dagegmili aqvs<br />
saxelmwifo saxelmwifo <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> politikis<br />
politikis<br />
koncefciis koncefciis SemuSaveba. koncefcia da<br />
samoqmedo gegma unda iqcnen im ZiriTad<br />
dokumentebad, romlebic gansazRvraven<br />
saxelmwifos strategias <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> miRwevis sferoSi.<br />
mniSvnelovania aRiniSnos, rom <strong>genderuli</strong><br />
<strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis instituciuri<br />
safuZvlis Seqmnis procesi adgilobriv<br />
donezec warimarTa. kerZod, sazogadoebrivi<br />
organizacia “qalTa ganaTlebisa da<br />
informaciis saerTaSoriso centrma”<br />
britaneTis saelCosa da euTos mier<br />
mxardaWerili programis farglebSi<br />
“aqtiuri qalebi cvlilebebisaTvis”, SesZlo<br />
oTxi raionis (mcxeTa, duSeTi, Coxatauri,<br />
axalcixe) mmarTvelobaSi genderul<br />
genderul<br />
saqmeTa saqmeTa samsaxurebis samsaxurebis Seqmnis procesis<br />
inicireba. es saqarTveloSi pirveli<br />
precedentia adgilobriv xelisuflebaSi<br />
genderul problematikaze momuSave<br />
specialuri struqturis Seqmnisa.<br />
axalSeqmnili samsaxurebi teqnikurad<br />
aRWurva gaeros ganviTarebis programis<br />
instituciuri instituciuri safuZvlebi<br />
safuZvlebi<br />
33
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
34<br />
proeqtma “genderi da politika”, xolo<br />
samsaxurebis warmomadgenlebma Sesabamisi<br />
kvalifikaciis misaRebad ramdenime treningi<br />
gaiares, maT Soris “partniorebi — saqarTvelosa”<br />
da “partniorebi – poloneTis”<br />
erToblivi proeqtis farglebSi, rac am<br />
sferoSi polonuri gamocdilebis gaziarebas<br />
isaxavda miznad. imisaTvis, rom axalSeqmnilma<br />
erTeulebma SesZlon TavianTi sicocxlisunarianobis<br />
dadastureba, daagrovon gamocdileba<br />
da nayofieri saqmianobis pozitiuri<br />
magaliTi Seqmnan sxva adgilobrivi<br />
xelisuflebebisaTvis, raionis gamgeobebis<br />
<strong>genderuli</strong> samsaxurebis adamianuri da<br />
teqnikuri resursebis gaZliereba<br />
aucilebelia SemdgomSic gagrZeldes, miT<br />
ufro, rom am samsaxurebs debulebiT sakmaod<br />
farTo pasuxismgeblobebi akisriaT, kerZod:<br />
• <strong>genderuli</strong> problemebis Sesaxeb monacemTa<br />
miRebisa da analizis sistemis<br />
Camoyalibeba da <strong>genderuli</strong> statistikis<br />
Seqmna raionis masStabiT;<br />
• adgilobrivi socialur – ekonomikuri<br />
situaciis yovelwliuri <strong>genderuli</strong><br />
analizi;<br />
• <strong>genderuli</strong> parametrebis uzrunvelyofa<br />
adgilobriv biujetSi, qalebsa da<br />
mamakacebze adgilobrivi biujetis<br />
•<br />
xarjebis gansxvavebis analizi da saTanado<br />
rekomendaciebis SemuSaveba;<br />
adgilobrivi mmarTvelobis moxeleTa<br />
<strong>genderuli</strong> ganaTlebis uzrunvelyofa;<br />
• adgilobrivi programebis <strong>genderuli</strong><br />
analizi da programebis SemuSavebisas<br />
<strong>genderuli</strong><br />
xelSewyoba;<br />
parametrebis danergvis<br />
• saxelmwifo programebis <strong>genderuli</strong><br />
komponentebis Sesrulebis xelSewyoba<br />
adgilobriv doneze;<br />
• angariSebis miReba calkeuli ganyofilebebisa<br />
da samsaxurebis mier<br />
<strong>genderuli</strong> parametrebis Sesrulebis<br />
Sesaxeb.<br />
aqve gvinda SevexoT politikis formirebaSi<br />
<strong>genderuli</strong> midgomebis danergvis kidev erT<br />
iniciativas, romelic samxareo doneze iqna<br />
wamowyebuli: gaeros ganviTarebis programis<br />
mxardaWeriT Seqmnilma qalTa regionulma<br />
centrma organizeba gaukeTa samcxejavaxeTSi<br />
<strong>genderuli</strong> politikis grZel
vadiani samoqmedo gegmis (2006-2008 w.w.)<br />
SemuSavebis process. samoqmedo gegma miznad<br />
isaxavs samcxe-javaxeTSi <strong>genderuli</strong><br />
politikis mimarTulebebis gansazRvras,<br />
<strong>genderuli</strong> politikis ganxorcielebis<br />
lobirebas, marTvis procesSi <strong>genderuli</strong><br />
parametrebis gaTvaliswinebisa da, regionSi<br />
arsebuli <strong>genderuli</strong> asimetriis Semcirebis<br />
xelSewyobas. gegma kompleqsuria da dasaxuli<br />
miznebis Sesasruleblad xelisuflebis<br />
organoebisa da sazogadoebis Zalisxmevis<br />
gaerTianebaa saWiro. samoqmedo gegmis<br />
SemuSavebis procesSic monawileoba miiRes<br />
rogorc xelisuflebis, maT Soris regionis<br />
eqvsive raionis gamgebelma, ise<br />
sazogadoebrivi organizaciebis, mediisa da<br />
akademiuri wreebis warmomadgenlebma. samcxejavaxeTis<br />
<strong>genderuli</strong> politikis<br />
ganxorcielebis samoqmedo gegma<br />
saqarTveloSi samxareo doneze SemuSavebuli<br />
am saxis pirveli dokumentia da Sesabamisad,<br />
adgilobriv doneze <strong>genderuli</strong> politikis<br />
formirebis mniSvnelovani precedentia.<br />
adgilobriv politikaSi <strong>genderuli</strong><br />
midgomebis danergvis mxardaWerisaTvis erT-<br />
erTi gadamwyveti piroba adgilobriv<br />
adgilobriv<br />
adgilobriv<br />
xelisuflebaSi xelisuflebaSi qalTa qalTa monawileobis<br />
monawileobis<br />
gazrdaa. gazrdaa. es sakiTxi gansakuTrebul<br />
aqtualobas iZens, radgan wels adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis morigi arCevnebis<br />
gamarTvaa mosalodneli. adgilobriv<br />
TviTmmarTvelobaSi qalTa monawileobis<br />
maCveneblebi wina arCevnebis Sedegad arc ise<br />
saxarbielo iyo: 1998 wels Catarebuli<br />
arCevnebiT sakrebulos wevrTa Soris qalebma<br />
mxolod 14% Seadgines. 2002 wlis arCevnebis<br />
Sedegad qalTa ricxvma sakrebuloebSi kidev<br />
ufro iklo da pirveli donis TviTmmarTvelobis<br />
organoebSi mxolod 11,9% Seadgina.<br />
adgilobriv organoebSi qalTa monawileobis<br />
xarisxi regionebis mixedviTac gansxvavdeba.<br />
yvelaze dabali procentia eTnikuri<br />
umciersobebiT dasaxlebul raionebSi,<br />
gansakuTrebiT iq, sadac kompaqturad<br />
cxovrobs azerbaijaneli mosaxleoba: mag.<br />
marneulSi – 1,9%, bolnisSi 4,7%.<br />
orive arCevnebis Sedegad gamoikveTa Zalze<br />
sayuradRebo tendencia: rac ufro<br />
msxvildeba administraciuli erTeuli, miT<br />
ufro klebulobs qalTa procenti<br />
adgilobrivi adgilobrivi iniciativebi<br />
iniciativebi<br />
35
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
36<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi.<br />
1998 wels soflis sakrebuloebSi qalebi<br />
Seadgenen 15%-s, raionuli mniSvnelobis<br />
qalaqebsa da dabebSi – 13%-s, raionis<br />
sakrebuloebSi 9-%-s, did qalaqebSi ki<br />
mxolod 7,4%-s. 2002 welsac didi qalqis<br />
sakrebuloebSi qalTa ricxvi 7%-s ar<br />
scildeba. ukiduresad arasaxarbielod arian<br />
warmodgenili qalebi adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis xelmZRvanel poziciebze:<br />
mag. 1998 wels 60 raionis sakrebulodan<br />
mxolod erTis Tavmjdomare iyo qali (1,6%).<br />
SeiZleba iTqvas, rom sadac meti Zalaufleba<br />
da resursia, iq naklebi qalia.<br />
2002 wels mkveTrad Semcirda qalTa<br />
warmomadgenloba raionul sakrebuloebSi,<br />
radganac axali saarCevno kanoniT raionis<br />
sakrebulo kompleqtdeba soflis sakrebuloTa<br />
TavmjdomareebiT da radganac, qali<br />
praqtikulad ver xvdeba xelmZRvanel postze,<br />
Sesabamisad meore donis TviTmmarTvelobaSic<br />
ukiduresad mcired aris warmodgenili.<br />
wels TviTmmarTvelobis arCevnebi axali<br />
kanoniT tardeba, romelic TviTmmarTveli<br />
erTeulebis gamsxvilebasa da Sesabamisad, maTi<br />
ricxvis mkveTrad Semcirebas iTvaliswinebs,<br />
rac adgilebze politikur konkurencias<br />
gazrdis da qali kandidatebis Sansebs<br />
Seamcirebs. amitom, TviTmmarTvelobis<br />
organoebSi qalTa warmomadgenlobis<br />
gazrdisaTvis gadaudebeli amocanaa<br />
winasaarCevno periodSi kandidat qalTa<br />
mxardamWeri programebis ganxorcieleba.<br />
mniSvnelovania, seriozuli muSaobis<br />
warmarTva politikur partiebTan, raTa<br />
partiebSi kandidatTa SerCevis mkafio da<br />
dadgenili procedura Camoyalibdes,<br />
romelSic <strong>genderuli</strong> xedvac iqneba<br />
gaTvaliswinebuli. kargia, qalTa organizaciebma<br />
erToblivi ZalebiT miadevnon<br />
Tvalyuri, Tu ramdeni kandidati qali yavs<br />
dasaxelebuli ama Tu im partias. mniSvnelovania<br />
aseve, amomrCevel qalTa<br />
samoqalaqo ganaTlebis programebis<br />
ganxorcileba, raTa daCqardes maTi<br />
interesebisa da moTxovnebis mkafio formulireba,<br />
rac aiZulebs politikur partiebs<br />
meti yuradRebiT moekidon qali kandidatebis<br />
wamowevasa da <strong>genderuli</strong> problematikis<br />
CarTvas winasaarCevno programebSi.
<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> instituciuri<br />
meqanizmebis gaZliereba, politikur dRis<br />
wesrigSi zemoTCamoTvlili <strong>sakiTxebi</strong>s<br />
wamoweva da maTi gadaWra SeuZlebeli gaxdeba,<br />
Tu ver moxerxda Zalisxmevisa da resursebis<br />
maqsimaluri mobilizeba, genderul problemebze<br />
momuSave, rogorc adgilobrivi, ise<br />
saerTaSoriso organizaciebis mier. pekinis<br />
moqmedebaTa platformis 289 punqtis<br />
Tanaxmadac „arasamTavrobo organizaciebs<br />
gansakuTrebuli roli aqvT qalisa da<br />
mamakacis Tanasworobaze damyarebuli<br />
socialuri, ekonomikuri, politikuri da<br />
inteleqtualuri klimatis SeqmnaSi. qalTa<br />
organizaciebi aqtiurad unda iyvnen<br />
CarTuli <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
miRwevisaken mimarTuli politikis<br />
ganxorcielebasa da monitoringSi”.<br />
gadaudebeli gadaudebeli amocanebi<br />
amocanebi<br />
37
elene elene elene rusecki<br />
rusecki<br />
qalTa qalTa da da genderul genderul sakiTxebTan<br />
sakiTxebTan<br />
mimarTebaSi mimarTebaSi arsebuli arsebuli sainformacio<br />
sainformacio<br />
problemebi problemebi da da perspeqtivebi perspeqtivebi saqarTveloSi<br />
saqarTveloSi<br />
ramdenime wlis win saqarTvelos sazogadoebis<br />
didi nawilisTvis ucxo iyo terminebi<br />
“genderi” da “feminizmi”. sazogadoebisaTvis<br />
ucnobi iyo, aseve, genderisa da feminizmis<br />
sakiTxebze momuSave arasamTavrobo<br />
organizaciebic, Tumca bevri organizacia<br />
aqtiurad muSaobda am mimarTulebiT<br />
sazogadoebis cnobierebis asamaRleblad. am<br />
organizaciebis Zalisxmeva sakmarisi ar<br />
aRmoCnda imisaTvis, rom erTiani sainformacio<br />
sivrce Seqmniliyo, sivrce, sadac<br />
dainteresebuli adamiani an adamianTa jgufi<br />
SeZlebda informaciis mopovebas aRniSnuli<br />
Temebis irgvliv.<br />
problema nawilobriv gadaiWra saqarTvelos<br />
qalTa arasamTavrobo organizaciaTa<br />
koaliciis SeqmniT. es 2000 wlis oqtomberSi<br />
moxda OSCE/ODIHR-is mxardaWeriT. koaliciaSi<br />
gawevrianebul organizaciebs<br />
saSualeba miecaT intensiurad gaecvalaT<br />
erTmaneTSi informacia. amis Sedegad ufro<br />
meti mniSvnelovani da inovaciuri RonisZieba<br />
daigegma da ganxorcielda. amJamad<br />
koaliciaSi 80 organizaciaa, isini qalTa<br />
uflebebsa da genderul sakiTxebze muSaoben.<br />
koaliciis erT-erTi TanadamfuZnebeli<br />
“qalTa sainformacio centris~ sainiciativo<br />
jgufi gaxldaT. axali organizaciis Seqmnis<br />
iniciativa ki mas Semdeg daibada, rac qalTa<br />
jgufma (romelic Semdgom CaerTo am<br />
procesSi), ver SeZlo informaciis moZieba<br />
saqarTveloSi arsebul qalTa da genderul<br />
problemebze momuSave organizaciaTa Sesaxeb.<br />
informaciis deficitma ganapiroba jgufis<br />
gaaqtiureba am mimarTulebiT. “qalTa<br />
sainformacio centris~ sainiciativo jgufma<br />
gazarda muSaobis areali da miznad daisaxa<br />
39
qarTuli qarTuli realoba<br />
realoba<br />
40<br />
informaciuli uzrunvelyofiT xeli Seewyo<br />
samxreT kavkasiaSi momuSave organizaciebisaTvis.<br />
2002 wels organizaciam pirveli regionaluri<br />
cnobari gamosca, romelSic qalTa da<br />
genderul problemebze momuSave samxreT<br />
kavkasiis organizaciebis sakontaqto<br />
monacemebic Sevida. cnobarma didi interesi<br />
gamoiwvia ara marto saqarTveloSi, aramed<br />
mTels regionsa da saerTaSoriso masStabiTac.<br />
amJamad gamocema yovelwliuria. bolo<br />
nomeri cnobarisa “qalTa da genderul<br />
problemebze momuSave organizaciebi samxreT<br />
kavkasiaSi~ 2005 wlis dekemberSi daibeWda.<br />
drom da praqtikam gviCvena, rom es<br />
sainformacio sivrcis Sesavsebad gansaxorcielebel<br />
RonisZiebaTa mxolod mcire<br />
nawilia.<br />
arsebuli problemebidan gamomdinare<br />
(informaciis nakleboba genderul sakiTxebTan<br />
dakavSirebiT, sainformacio, maT<br />
Soris, Tematuri beWdviTi masalebis<br />
nakleboba qarTul enaze, eleqtronuli<br />
mediis mcire moculoba, masmediaSi<br />
<strong>genderuli</strong> Temis ugulebelyofa, Tanamedrove<br />
sainformacio-sakomunikacio teqnologiebis<br />
araefeqturad gamoyeneba gen-<br />
deruli <strong>sakiTxebi</strong>s ganviTarebis procesSi)<br />
cnobaris perioduli gamocema aucilebeli<br />
gaxda.<br />
“qalTa sainformacio centrma~ Seqmna<br />
kompleqsuri <strong>genderuli</strong> sainformacio<br />
saagentoc, romlis SemadgenlobaSi Sedis:<br />
qalTa poligrafiuli servisi, dizain-studia<br />
“speqtri” da samxreT kavkasiis <strong>genderuli</strong><br />
sainformacio portali www.ginsc.net. portali<br />
ganaxlebadia, yoveldRiurad xdeba<br />
informaciis Sevseba. biblioTekaSi<br />
ganTav-sebulia dokumentebi, statiebi,<br />
kvlevebi, angariSebi. rubrikaSi “qalTa<br />
saxeebi~ warmodgenilni arian is qalebi,<br />
romlebic aqtiurad arian Cabmulni<br />
sazogadoebriv da politikur cxovrebaSi.<br />
portalis mudmivi momxmareblebi arian is<br />
organizaciebi da calkeuli mkvlevarebi,<br />
romlebic qalTa da genderul sakiTxebze<br />
muSaoben, agreTve, saerTaSoriso organizaciebi<br />
da fondebi. portalze ganTavsebulia<br />
samxreT kavkasiaSi momuSave organizaciaTa<br />
katalogi, sadac SeiZleba ganxorcieldes<br />
Tematuri Zebnac - organizaciis saqmianobis<br />
sferos mixedviT.<br />
qalTa sainformacio centrs miaCnia, rom<br />
qveyanaSi <strong>genderuli</strong> sainformacio politikis<br />
ganxorcielebisaTvis saWiroa am<br />
Tematikaze momuSave calkeuli organi-
zaciebis, koaliciebis, qselebis gaZliereba.<br />
swored amitom qalTa sainformacio centri<br />
aqtiurad muSaobs qselSi “qalTa erToba<br />
mSvidobisaTvis”, romelic UNIFEM-is<br />
proeqtis farglebSi sainformacio<br />
politikis gasaZliereblad Camoyalibda da<br />
amJamad qselis veb-gverdis Seqmnasa da<br />
beWdviT gamocemebze muSaobs.<br />
Tanamedrove sainformacio-sakomunikacio<br />
teqnologiebis xelmi-uwvdomloba xels<br />
uSlis mosaxleobis nawils, gansakuTrebiT ki<br />
qalebs, CaerTon da konkuren-tunarianni<br />
iyvnen arsebul Sromis bazarze. im<br />
orga-nizaciebis didi nawili, romelic<br />
qalTa da genderul sakiTxebze muSaobs,<br />
Tanamedrove sainformacio-sakomunikacio<br />
teqnologiebis efeqturi gamoyenebis mcire<br />
SesaZleblobas flobs (am organizaciaTa<br />
mxolod 25%-s aqvs veb-gverdebi; aqedan<br />
realurad mxolod 5% muSaobs). socialurekonomikuri<br />
problemebidan gamomdinare,<br />
informacia miuwvdomelia saqarTvelos<br />
regionebis, gansakuTrebiT, maRalmTiani<br />
regionebisaTvis, rac, sxva problemebTan<br />
erTad, xels uSlis <strong>genderuli</strong> <strong>sakiTxebi</strong>s<br />
popularizaciasa da Sesabamisi problemebis<br />
mogvarebas.<br />
Cven vTvliT, rom qveyanaSi <strong>genderuli</strong><br />
sainformacio politikis efeqturad<br />
ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania:<br />
• efeqturi sainformacio kampaniebis<br />
dagegmva;<br />
• Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofa<br />
sainformacio-sakomunikacio teqnologiebis<br />
gamoyenebisa da ganviTarebisaTvis;<br />
• samoqalaqo sazogadoebis, kerZod, qalTa<br />
da genderul sakiTxebze momuSave<br />
organizaciebis saqmianobis xelSewyoba<br />
Tanamedrove sainformaciosa komunikacio<br />
teqnologiebis gamoyenebiT.<br />
“qalTa sainformacio centri~ sxva<br />
organizaciebTan erTad swored zemoT<br />
CamoTvlili problemebis gadaWraSi iRebs<br />
aqtiur monawileobas. centris sainformacio<br />
politika gulisxmobs TanamSromlobas<br />
rogorc organizaciebTan, aseve calkeul<br />
dainteresebul pirebTan: centri cdilobs<br />
Tavisi wvlili Seitanos sainformacio<br />
vakuumis Sevsebasa da sazogadoebisaTvis<br />
informaciis miwodebis saqmeSi.<br />
amdenad, Cven mzadyofnasa da Riaobas gamovxatavT<br />
saTanamSromlod, radgan vfiqrobT,<br />
rom erToblivi ZalisxmeviT ufro meti da<br />
mniSvnelovani saqmis gakeTeba SeiZleba am<br />
mimarTulebiT.<br />
sainformacio sainformacio perspeqtivebi<br />
perspeqtivebi<br />
41
qvemoT mocemuli kiTxvari daexmareba<br />
Jurnalistebs gansazRvron, Tu ramdenad<br />
koreqtulad aris asaxuli maT saqmianobaSi<br />
<strong>genderuli</strong> aspeqtebi.<br />
Temis Temis gaSla<br />
gaSla<br />
• iTvaliswinebs Tu ara Temis wardgenis<br />
Tqveneuli meTodi qalTa<br />
Tvalsazrisis yovelmxriv da<br />
•<br />
realistur asaxvas?<br />
aris Tu ara Tqveni reportaJebi<br />
genderulad gacnobierebuli da<br />
mgrZnobiare?<br />
TemaSi TemaSi CaRrmaveba<br />
CaRrmaveba<br />
• samarTlianad da Tanabrad eTmoba<br />
dro da adgili Tqvens masalaSi azris<br />
gamomTqmel qalebsa da mamakacebs?<br />
• saTanadod ikvlevT im genderul<br />
sakiTxebs (problemebs), romlebic<br />
genderi genderi mediaSi:<br />
mediaSi:<br />
sakontrolo sakontrolo kiTxvari<br />
kiTxvari<br />
•<br />
SesaZloa safuZvlad edos Tqvens mier<br />
gasaSuqebel movlenas?<br />
Temis gaSuqebisas, cdilobT Tu ara<br />
moiZioT damatebiTi informacia<br />
sxvadasxva wyaroebisgan da<br />
warmoadginoT mosazrebebis<br />
maqsimalurad farTo speqtri?<br />
Temis Temis aspeqtebi<br />
aspeqtebi<br />
• aris Tu ara Tema analitikuri? xom<br />
ar scildeba is ama Tu im movlenis<br />
konkretul farglebs da ufro Rrma<br />
problemebis arsebobaze migviTiTebs?<br />
• Tqvens reportaJSi Tanabradaa<br />
warmodgenili qalTa da mamakacTa<br />
problemebi?<br />
• Tqvens siuJetSi problemasTan<br />
dakavSirebuli pasuxismgebloba<br />
Tanabradaa gadanawilebuli qalebsa<br />
da mamakacebs Soris?<br />
43
genderi genderi mediaSi<br />
mediaSi<br />
44<br />
• ras emsaxureba Tqveni siuJeti:<br />
<strong>genderuli</strong> stereotipebis ngrevas<br />
Tu maT gaZlierebas?<br />
• aris Tu ara gaTvaliswinebuli Tqvens<br />
masalaSi<br />
aspeqti?<br />
adamianis uflebebis<br />
• xom ar aris raime saxiT gaufasurebuli<br />
an dakninebuli qalTa<br />
gancdebi da problemebi ?<br />
• aris Tu ara Tqveni reportaJi<br />
samarTliani, zusti da gawonasworebuli?<br />
vizualuri vizualuri mxare<br />
mxare<br />
• Tqvens siuJetSi Tanabrad<br />
•<br />
monawileoben qalebi da mamakacebi?<br />
movlenis gaSuqebisas xom ar xdeba<br />
erTi romelime sqesis mimarT<br />
•<br />
mikerZoeba?<br />
profesionali qalis Sesaxeb Seqmnil<br />
Jurnalistur masalaSi aqcenti mis<br />
profesionalizmze keTdeba Tu mis<br />
fizikur garegnobaze?<br />
• rogor arian qalebi warmodgenilni,<br />
rogorc pirebi, romlebic cdiloben<br />
gaumklavdnen cxovrebiseul siZneleebs<br />
Tu rogorc msxverplni?<br />
• rogor arian qalebi warmodgenilni,<br />
rogorc aqtiuri pirovnebebi Tu<br />
rogorc pasiurni?<br />
• Tqvens siuJetSi Seqmnili qalis saxe<br />
xom ar akninebs qalebis Rirsebas?<br />
• Tu gadacemaSi monawile piris arCevisas<br />
upiratesoba mamakacs mianiWeT, iqneba es<br />
gadawyvetileba Sinaarsobrivad<br />
gamarTlebuli da gaazrebuli? (anu xom<br />
ar gakeTda aseTi arCevani mxolod<br />
sqesobrivi niSnis gamo?)<br />
masala Seiqmna 2003 wels organizaciis “Women<br />
in Development Southern Africa Awareness<br />
(WIDSAA)” mier, samxreT afrikis<br />
saxelmwifoebSi „genderi da media” proeqtis<br />
ganxorcielebis Sedegad. proeqtis donoria<br />
SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebis<br />
saagento (SIDA).
1.zogadi 1.zogadi SeniSvnebi<br />
SeniSvnebi<br />
BBC–is (British Broadcasting Corporation)<br />
movaleobaa gaerTianebuli samefos<br />
sazogadoebis yvela fenis momsaxureba. BBC–<br />
is Sida saqveyno servisi unda cdilobdes<br />
asaxos da warmoadginos qveynis mosaxleobis<br />
Semadgeneli yvela jgufi. globaluri<br />
masStabiT valdebulni varT davicvaT<br />
keTilsindisieri mauwyeblobis principebi da<br />
miviswrafodeT xalxisa Tu qveynebis<br />
gawonasworebuli warmodgenisaken.<br />
yvelanairad unda vcdilobdeT, rom<br />
warmovaCinoT gaerTianebuli samefosa da<br />
mTeli msoflios adamianebisa da kulturebis<br />
sruli mravalferovneba. programebi da<br />
servisebi unda asaxavdnen da aaxlovebdnen am<br />
sxvadasxvagvarobebs, raTa warmovaCinoT<br />
realuri cxovrebis marTali suraTi.<br />
vxelmZRvaneblobT ra am principiT,<br />
vamkvidrebT axal talantebs, xedvas, saxeebsa<br />
da xmebs, rac Zalian amdidrebs programebs,<br />
zogierTi zogierTi standarti standarti BBC-is -is<br />
JurnalistebisaTvis<br />
JurnalistebisaTvis<br />
romlebsac vamzadebT Cveni mayureblebisa da<br />
msmenelebisaTvis.<br />
sazogadoebis sxvadasxva jgufebis<br />
wardgenisas yovelTvis unda vcdilobdeT<br />
Tavi avaridoT stereotipebs. Tavi uda<br />
davizRvioT sxva saxis safrTxisganac,<br />
rogoricaa sinamdvileSi ararsebuli<br />
sazogadoebis daxatva. BBC ar aris<br />
dakavebuli sazogadoebrivi inJineriiT. unda<br />
visaubroT crurwmenebsa da negatiur<br />
movlenebze, da sworad warmovadginoT isini<br />
Cvens programebSi.<br />
sazogadoebis sxvadasxva jgufebis aRwerisas<br />
xelsayrelia visargebloT gamosadegi<br />
praqtikuli wesebiT: vTxovoT xalxs, rom<br />
TviTon isaubron sakuTari Tavis Sesaxeb.<br />
gansxvavebuli midgomis gamoyeneba mxolod<br />
safuZvliani<br />
SeiZleba.<br />
mizezis arsebobis dros<br />
45
genderi genderi mediaSi<br />
mediaSi<br />
46<br />
2. 2. saerTo saerTo problemebi<br />
problemebi<br />
2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba gadacemis<br />
gadacemis<br />
gadacemis<br />
gadacemis<br />
gadacemis<br />
monawileTa monawileTa monawileTa monawileTa monawileTa SerCevaSi<br />
SerCevaSi<br />
SerCevaSi<br />
SerCevaSi<br />
SerCevaSi<br />
BBC-s mier gadacemul yvela saxis programaSi<br />
unda monawileobdnen sazogadoebis yvela<br />
jgufis warmomadgenlebi. Cven programebSi<br />
monawile gamomsvlelebi an msaxiobebi unda<br />
iyvnen SerCeuli pirovnebaTa farTo<br />
speqtridan; es SerCeva ar unda xdebodes<br />
mxolod metismetad unariani, simpaTiuri da<br />
TeTrkaniani mamakacebis sasargeblod. BBC–<br />
is aqvs sazogadoebrivi sxvadasxvagvarobisadmi<br />
miZRvnili specializirebuli programebi,<br />
programuli seqciebi da specialuri monacemTa<br />
baza, romlis gamoyenebac SeuZliaT gadacemebis<br />
avtorebs, raTa gaafarToon gadacemis<br />
monawileTa mier warmodgenili sazogadoebrivi<br />
jgufebis speqtri.<br />
3. 3. qalebi<br />
qalebi<br />
qalebi gaerTianebuli samefos mosaxleobis<br />
umetesobas warmoadgenen. miuxedavad axali<br />
kanonebisa da sazogadoebrivi wes-<br />
Cveulebebis cvlilebisa, qalebi garkveuli<br />
TvalsazrisiT mainc ganicdian diskri-<br />
2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 mavne mavne mavne mavne mavne an an an an an yalbi yalbi yalbi yalbi yalbi stereotipebi<br />
stereotipebi<br />
stereotipebi<br />
stereotipebi<br />
stereotipebi<br />
Cvens programebSi monawile adamianebi<br />
warmodgenilebi unda iyvnen yvela im<br />
sazogadoebrivi rolis gaTvaliswinebiT,<br />
romelsac sinamdvileSi asruleben.<br />
BBC -is programebi ar unda axarisxebdnen<br />
Savkanianebs kriminalebad, qalebs<br />
diasaxlisebad, unarSezRudul adamianebs<br />
msxverplebad, homoseqsualistebs cxovrebaSi<br />
xelmocarulebad, xandazmulebs uunaro<br />
moxucebad, xolo romelime konkretuli<br />
specialobis, mowodebis an cxovrebiseuli<br />
mdgomareobis warmomadgenel pirebs<br />
dacinvisa Tu oxunjobebis obieqtebad.<br />
minacias, da xSirad satelevizio da radio<br />
gadacemebSi ar arian saTanadod<br />
warmodgenilni. es gansakuTrebiT exeba xnier<br />
qalebs, romlebic xSirad Zalian SezRuduli<br />
saxiT arian warmodgenilni.
4. 4. seqsualuri seqsualuri orientacia<br />
orientacia<br />
orientacia<br />
BBC-is programebma ar unda gaavrcelon<br />
winaswari uaryofiTi damokidebuleba.<br />
homoseqsualistebi gansakuTrebiT xSirad<br />
SeiZleba iyvnen gauazrebeli da agresiuli<br />
stereotipizaciis obieqtebi.<br />
geebi, lesboselebi da aseve biseqsualuri<br />
orientaciis pirebi sazogadoebis<br />
mniSvnelovan umciresobas warmoadgenen da<br />
maT BBC–is mxridan keTilsindisieri<br />
momsaxureobis da samarTliani mopyrobis<br />
ufleba aqvT. programebis Semqmnelebs unda<br />
axsovdeT, rom homoseqsualistebi Cvens<br />
sazogadoebaSi yvela saxis socialur rols<br />
asruleben. maT am rolebis samarTliani<br />
warmoCenis iseTive ufleba gaaCniaT, rogorc<br />
sxva adamianebs.<br />
4.1 4.1 4.1 4.1 4.1 stereotipizacia<br />
stereotipizacia<br />
stereotipizacia<br />
stereotipizacia<br />
stereotipizacia<br />
stereotipizacia aris gansakuTrebiT saSiSi,<br />
roca homoseqsualistebis saxeebi warmodgenili<br />
arian Cvens programebSi mxolod<br />
da mxolod maTi seqsualuri orientaciis<br />
niSniT, an seqsualuri orientacia aris maTi<br />
erTaderTi ganmasxvavebeli niSani. saWiroa<br />
gvaxsovdes, rom seqsualuri orientacia aris<br />
mxolod Tanmxlebi da ara arsebiTi Tviseba<br />
am mocemuli pirovnebis. ar SeiZleba<br />
homoseqsualizmi areuli iqnas transvestizmSi<br />
an transseqsualizmSi, romlebic<br />
ar arian dakavSirebulni mocemuli<br />
pirovnebis seqsualur orientaciasTan.<br />
mosamzadebeli programis scenari ar<br />
SeiZleba Seicavdes Seuracxmyofel daSvebebs<br />
an ganzogadebebs, xolo Tu aseT Sexedulebebs<br />
gamoTqvaven pirovnebebi, romlebsac<br />
varTmevT interviuebs, gadacemis wamyvani<br />
valdebulia gadaWriT SeewinaaRmdegos maT.<br />
4.2 4.2 4.2 4.2 4.2 seqsualobis seqsualobis seqsualobis seqsualobis seqsualobis danaxva danaxva danaxva danaxva danaxva da da da da da aRiareba<br />
aRiareba<br />
aRiareba<br />
aRiareba<br />
aRiareba<br />
im SemTxvevaSi Tu es aris arsebiTi<br />
mniSvnelobis garemoeba, saWiroa uSualod<br />
iqnas aRniSnuli im cnobili pirebis da<br />
agreTve maTi sayovelTaod cnobili<br />
partniorebis homoseqsualoba, vinc sajarod<br />
aRiarebda Tavis seqsualur orientacias. es<br />
SeiZleba moxdes biografiul programebSi,<br />
standartebi<br />
standartebi<br />
47
genderi genderi mediaSi<br />
mediaSi<br />
48<br />
gardacvalebis Semdgom mogonebebSi an sxva<br />
saxis konteqstSi; Tumca aqve unda aRiniSnos,<br />
rom BBC –is amocanebSi ar Sedis vinmes<br />
seqsualobis sakiTxis dRis sinaTleze<br />
gamotana. aqac iseve vcdilobT gamovxatoT<br />
uRrmesi pativiscema adamianis piradulobisadmi,<br />
rogorc yvela sxva sakiTxSi.<br />
zogadad, Cven vcdilobT SevusabamoT Cveni<br />
muSaoba im ZiriTad principebs, romlebic<br />
exeba seqsualuri cxovrebisadmi miZRvnili<br />
nebismieri<br />
warmarTvas:<br />
programis SemuSavebas da<br />
• programebi aRWurvili unda iyos<br />
saTanado, naTeli da advilad<br />
•<br />
SesamCnevi niSnebiT;<br />
yvela scena unda emsaxurebodes<br />
programis redaqtoris mier gansazRvrul,<br />
naTlad Camoyalibebul,<br />
dasabuTebul mizans da ar unda iyos<br />
moWarbebuli;<br />
• masala, romelic Seicavs seqsualuri<br />
cxovrebis gamomxatvel momentebs, ar<br />
unda iqnas gadacemuli saRamos<br />
ukanaskneli sabavSvo gadacemis („Zili<br />
nebisa patarebo”) win, an am programis<br />
gadacemasTan uSualo siaxloveSi;<br />
• programis gadacemis drois miuxedavad,<br />
arsebobs garkveuli SezRudvebi<br />
seqsualuri aqtebis gadacemis<br />
sizustesa da simZafresTan dakavSirebiT;<br />
• masalebi seqsualuri Zalmomreobis<br />
an sadizmis Sesaxeb gansakuTrebuli<br />
yuradRebiTa da sifrTxiliT mopyrobas<br />
moiTxoven.<br />
erotikuli scenebi, romlebic iwveven<br />
SeSfoTebas an Soks, SeiZleba naCvenebi iqnas<br />
mxolod kargad motivirebuli fabularuli<br />
mizezebis gamo. mayureblebi isev da isev arian<br />
gansakuTrebiT SeSfoTebuli qalebis mimarT<br />
gamoyenebuli seqsualuri Zalmomreobis<br />
scenebiTa da seqsualuri sadizmis masalebiT.<br />
aseTi xasiaTis masalebi moiTxoven dawvrilebiT<br />
konsultaciebs arxebis makontrolebeli<br />
seqciebisa da pirebis mxridan,<br />
agreTve, maTi moTxovnis SemTxvevaSi,<br />
politikur sakiTxebSi redaqciis mTavari<br />
konsultantis mxridan.
aseve yvelanairad unda vecadoT, ar<br />
vamravloT stereotipebi qalebis an<br />
mamakacebis seqsualuri qcevebis Temaze, da<br />
ar gamoviyenoT sxvadasxva standartebi<br />
qalebisa da mamakacebis siSiSvlis mimarT.<br />
seqsualoba universaluri adamianuri<br />
atributia; seqsis Cvenebis mizani ar unda iyos<br />
mxolod da mxolod Sesabamisi gmirebis<br />
fizikuri mimzidvelobis warmoCena.<br />
sazogadoebis damokidebuleba homoseqsualizmis<br />
mimarT Zalian gansxvavebulia,<br />
rogorc did britaneTSi, aseve sxva qveynebSic.<br />
gamokvlevebis Sedegebma aCvenes, rom<br />
britaneli mayurebeli sul ufro da ufro<br />
Semwynarebeli xdeba iseTi programebis<br />
mimarT, sadac naCvenebia homoseqsualuri<br />
wyvilebi, an imarTeba diskusiebi<br />
homoseqsualizmis Temaze. zogadad, am Temis<br />
mimarT zogierTi qveynis mayurebeli ufro<br />
liberaluradaa ganwyobili, zogierTi ki<br />
piriqiT – sakmaod konservatulad.<br />
programebis Semqmnelebs unda axsovdeT, rom<br />
mayurebelTa mniSvnelovani nawili kritikulad<br />
aRiqvams iseT scenebs, sadac naCvenebia<br />
homoseqsualistTa intimuri cxovreba.<br />
4.3 4.3 4.3 4.3 4.3 leqsika leqsika leqsika leqsika leqsika<br />
gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos<br />
imas, Tu ra grZnobebi SeiZleba gamoiwvios<br />
konkretuli sityvis gamoyenebam. termini<br />
„homoseqsualuri” ukve Semosulia<br />
sayovelTao xmarebaSi. “geebi da lesboselebi”<br />
xSirad misaRebi gamoTqmaa da misi xmareba<br />
sruliad dasaSvebia. dokumentur da<br />
publicistur gadacemebSi dauSvebelia iseTi<br />
sityvebis gamoyeneba, rogorebicaa<br />
„pederasti”, „lesbianka” an „cisferi”; Tu<br />
gadacemaSi monawile adamianebi iyeneben am<br />
gamoTqmebs, amas gadaWriT unda<br />
SevewinaaRmdegoT yovelTvis, roca ki es<br />
SesaZlebelia.<br />
ZiriTadi ZiriTadi princi princi pebi<br />
pebi<br />
49
genderi genderi mediaSi<br />
mediaSi<br />
50<br />
5. 5. 5. xandazmuli xandazmuli adamianebi<br />
adamianebi<br />
mravali xandazmuli adamiani cxovrobs<br />
dinamiuri, energiuli cxovrebiT. mosazreba,<br />
rom moxuci adamianebi ganekuTvnebian<br />
sazogadoebis marginalur jgufs, arian<br />
sxvebze damokidebulni, sustni, seqsualurad<br />
araaqtiurni da umoqmedoni, realuri<br />
faqtebis ignorirebas warmoadgens,<br />
miTumetes, rom eseni arian adamianebi,<br />
romlebsac SemosavlebisaTvis muSaobisa da<br />
Svilebis gazrdis periodi ukve gamovlili<br />
aqvT da xSirad arian dakavebulebic,<br />
aqtiurebic da sasargeblonic. konkretuli<br />
pirovnebis asakze miTiTeba srulebiT arafers<br />
ambobs mis qmediTunarianobis, dainteresebis,<br />
misi fsiqikis an janmrTelobis mdgomareobis<br />
Sesaxeb. asaki mxolod im SemTxvevaSi unda iyos<br />
aRniSnuli, rodesac es arsebiTia. rogorc<br />
wesi, BBC ar gansazRvravs zeda asakobriv<br />
zRvars gadacemaSi monawile pirebisaTvis,<br />
iqnebian es mayureblebi, mokamaTeni,<br />
Sejibrebis da teleturnirebis monawileni,<br />
Tu msaxiobebi. erTaderT kriteriums<br />
warmoadgens dasaxuli amocanis Sesrulebis<br />
unari.
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> ena<br />
ena<br />
(zogierTi (zogierTi cnebis cnebis cnebis ganmarteba)<br />
ganmarteba)<br />
genderi genderi genderi (ingl.) – sazogadoebriv-kulturuli sqesi, gulisxmobs SeZenil da ara biologiur<br />
Tvisebebs, romelic gansxvavebulia nebismier kulturaSi da icvleba droTa<br />
ganmavlobaSi (ingl. sex – biologiur sqess niSnavs); genderi warmoadgens Sexedulebebis<br />
sazogadoebrivi rolebis da qcevebis kompleqss, romelic miewereba qals an mamakacs.<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> Tanasworoba<br />
Tanasworoba Tanasworoba – koncefcia, romlis mixedviTac yoveli adamiani Tavisufalia<br />
sakuTari unarebis ganviTarebaSi da arCevanis gakeTebaSi, masze ar moqmedebs <strong>genderuli</strong><br />
rolebis mier wamoyenebuli SezRudvebi; qalTa da mamakacTa qcevebi, miswrafebebi da<br />
survilebi sruliad Tanasworad ganixileba.<br />
neitraluri neitraluri genderi genderi<br />
genderi – es aris midgoma, romelic ar axdens aranair ganmasxvavebel<br />
zegavlenas (arc pozitiurs da arc negatiurs), qalsa da mamakacs Soris <strong>Tanasworobis</strong><br />
sakiTxze.<br />
genderulad genderulad genderulad brma brma brma – is, vinc ver, an ar xelmZRvanelobs <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
ganzomilebiT.<br />
diskriminacia diskriminacia <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> niSniT niSniT – niSnavs yovelgvar dayofas, gamoyofas, SezRudvas<br />
<strong>genderuli</strong> niSniT, rac iwvevs, an risi mizanic aris, SezRudos erT-erTi sqesis<br />
51
genderis genderis ena<br />
ena<br />
52<br />
warmomadgeneli imaSi, rom is meore sqesis warmomadgenlis msgavsad sargeblobdes<br />
adamianis uflebebiT politikur, sameurneo, sazogadoebriv, kulturul, Tu sxva<br />
sferoebSi.<br />
iribi iribi diskriminacia diskriminacia – situacia, rodesac viTom da neitraluri kanoni iwvevs uaryofiT<br />
Sedegebs erT-erTi sqesisaTvis, rac obieqturi mizezebiT ar aris gamarTlebuli.<br />
uSualo uSualo diskriminacia diskriminacia – ufro cudi damokidebuleba da mopyroba erT-erTi sqesis mimarT.<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> kvlevebi kvlevebi – sqesis sazogadoebrivi da kulturuli TviTSegnebis problematikis<br />
Seswavla da kvleva, qalurobis da mamakacurobis stereotipebTan dakavSirebuli<br />
Sexedulebebis aRwera da analizi.<br />
detaluri detaluri <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> monacemebi monacemebi – monacemebis Segroveba da gamijvna genderis mixedviT<br />
imisTvis, rom moxdes SedarebiTi <strong>genderuli</strong> analizi.<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> meinstrimingi meinstrimingi – <strong>genderuli</strong> problematikis CarTva politikis mTavar<br />
mimarTulebebSi. igulisxmeba evrokavSiris nebismieri gadawyvetilebebis dagegmvisa<br />
da ganxorcielebis, aseve maTi Sedegebis Sefasebis procesSi Tanabaruflebianobis<br />
sakiTxis gaTvaliswinebis sistematuri monitoringi (unda Semowmdes gaTvaliswinebulia<br />
Tu ara orive sqesis Tanabari monawileoba).<br />
amsterdamis amsterdamis amsterdamis traqtati traqtati – xelmowerilia evrokavSiris wevri qveynebis mier 1997 wlis 2<br />
oqtombers. mis mixedviT evrokavSiris erT-erTi umTavresi amocanaa mamakacebisa da<br />
qalebis Tanasworuflebianobis mxardaWera me-3 da me-4 muxlebSi gansazRvruli<br />
erToblivi politikisa da saSualebebis ganxorcielebis gziT. es aris evrokavSiris
umaRlesi rangis samarTlebrivi dokumenti, romelic genderul Tanasworobas<br />
fundamentur mniSvnelobas aniWebs da asabuTebs, rom misi sayovelTao gavrceleba<br />
iseTive mniSvnelovania, rogorc konkurentunariani ekonomikis aSeneba.<br />
pekinis pekinis platforma platforma<br />
platforma – pekinis deklaracia da moqmedebis platforma miRebul iqna qalTa<br />
saqmeebis IV msoflio konferenciaze, romelic 1995 wlis seqtemberSi pekinSi Catarda.<br />
Tanasworuflebianobis Temis Tanamedrove dokumentebis sakvanZo sityvebi swored aq<br />
gamoCnda pirvelad, garda amisa, dayenebul iqna qalTa uflebamosilebis gazrdis<br />
sakiTxi (empowerment).<br />
„afirmatuli „afirmatuli aqciebi” aqciebi” – maT aseve moixsenieben „pozitiuri diskriminaciis” an specialuri<br />
gamaTanasworebeli saSualebis saxeliT. masSi igulisxmeba samarTlebrivi xerxebi an<br />
saSualebebi, romlebic iTvaliswineben privilegiebis miniWebas araproporciulad<br />
dabal doneze warmodgenili genderisaTvis, raTa am sqesis warmomadgenlebs<br />
gauadvildeT profesiuli saqmianobis Sesruleba an profesiuli karieris gzaze<br />
wamoWrili sirTuleebis daZleva. afirmatuli programis magaliTi aris<br />
maregulirebeli wesdeba imis Sesaxeb, rom rodesac vakanturi samuSao adgilis<br />
mosapoveblad gamarTul procesSi monawileobas Rebulobs erTnairi kvalifikaciis<br />
mqone sxvadasxva sqesis ori kandidati, upiratesoba unda mieniWos im sqesis<br />
warmomadgenels, romelic am seqtorSi naklebi raodenobiTaa warmodgenili.<br />
biujetireba biujetireba <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> niSniT niSniT (Gender budgeting) – analizis instrumenti, romelic exeba<br />
xelisuflebis mier <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> politikis sakiTxSi aRebuli valdebulebis<br />
Sesrulebas; igi aseve exeba qveynis biujets, romelSic gaTvaliswinebulia rogorc<br />
savaraudo Semosavlebi da xarjebi, aseve maTi gavlena qalTa da mamakacTa calkeul<br />
jgufebze.<br />
genderis genderis ena<br />
ena<br />
53
genderis genderis ena<br />
ena<br />
54<br />
evrokavSiris evrokavSiris <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> direqtivebi direqtivebi – direqtiva aris evrokavSiris<br />
samarTleblivi aqti, mimarTuli yvela wevri qveynisadmi. direqtiva mxolod miuTiTebs<br />
mizans, samarTlebriv mdgomareobas, romelic unda iqnes miRweuli, xolo wevri qveynebi<br />
iReben gadawyvetilebas, ra gziT miaRwion am mizans direqtiviT gansazRvrul vadebSi.<br />
SemuSavebul iqna evrosabWos 11 direqtiva, romelic exeba <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />
iseT sakiTxebs rogoricaa:<br />
• dasabuTebis simZime <strong>genderuli</strong> diskriminaciis SemTxvevebSi.<br />
• kerZo seqtorSi momuSave qalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobis<br />
principi.<br />
• profesiul - sazogadoebrivi dazRvevis sistemebSi qalTa da mamakacTa<br />
Tanabar- uflebianobis principi.<br />
• mSobelTa Svebulebebi.<br />
• janmrTelobisa da usafrTxoebis donis gaumjobeseba fexmZime, melogine da<br />
meZuZuri mosamsaxure qalebisaTvis.<br />
• qalTa da mamakacTa Tanabari anazRaureba.<br />
dasasabuTebis dasasabuTebis dasasabuTebis simZime simZime simZime – zogadi samarTlebrivi wesi, romlis mixedviTac, pirovnebas,<br />
romelsac sasamarTloSi Seaqvs sarCeli, evaleba daasabuTos, rom adgili hqonda misi<br />
uflebebis darRvevas. evrokavSiris kanonmdeblobaSi, da 2001 wlidan poloneTSic,<br />
<strong>genderuli</strong> diskriminaciis sakiTxebSi dasabuTebis simZime mopasuxe mxares awevs<br />
(evrosabWos 1997 wlis 15 dekembris direqtiva; 97/80/ek). es niSnavs, rom yovel adamians,<br />
romelic Tavs grZnobs dazaralebulad diskriminaciuli qmedebebis, qcevebis an<br />
gadawyvetilebebis gamo, aqvs sasamarTloSi sarCelis Setanis ufleba, xolo damtkiceba<br />
imisa, rom diskriminacias ar hqonda adgili, evaleba diskriminaciaSi braldebul mxares.
evropis evropis sabWo sabWo sabWo – dawesebuleba, romelsac didi damsaxureba miuZRvis evropaSi adamianis<br />
sayovelTao uflebebisa da <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> popularizaciaSi. qvemoT<br />
miTiTebulia evrosabWos organoebi, romlebic pasuxismgebelni arian <strong>Tanasworobis</strong><br />
sakiTxebze:<br />
adamianis uflebebis direqtorati, romelsac evaleba evrosabWos moqmedebebis<br />
gansazRvra da ganxorcieleba, qalTa da mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> problematikis<br />
Seswavla evropis qveynebSi, qveynebis politikis Sefaseba, da saTanado iuridiuli<br />
instrumentebis popularizacia.<br />
qalTa da mamakacTa Tanabari SesaZleblobebis saqmeTa komiteti, romelic<br />
amuSavebs moxsenebebs pekinis platformis farglebSi miRebuli valdebulebebis<br />
ganxorcielebis sferoSi da atarebs Sesabamis konferenciebsa da<br />
seminarebs.<br />
Tanaswori Tanaswori mopyroba mopyroba – Tanaswori mopyrobis principi aris evrokavSiris erT-erTi sawyisi<br />
iuridiuli principi, romelic ukavSirdeba adamianis uflebebis ekonomikur da<br />
socialur ganzomilebas. Tanaswori mopyroba sityva-sityviT unda iqnas gagebuli,<br />
rogorc Tanaswori mopyroba orive sqesisadmi, sqesis niSniT ganurCevloba<br />
sazogadoebrivi cxovrebis nebismier sferoSi, upirveles yovlisa ki dasaqmebis sakiTxSi.<br />
Tanaswori mopyroba niSnavs ara mxolod Tanabar anazRaurebas Tanabari samuSaos<br />
pirobebSi (Tanabari Rirsebis samsaxurSi), aramed aseve samuSaos Tanabar pirobebs,<br />
kvalifikaciis amaRlebasa da dawinaurebas.<br />
Tanabari Tanabari SesaZleblobebi SesaZleblobebi (Tanabari Sansebis principi) – niSnavs, rom ar unda arsebobdes<br />
aranairi barieri (upirveles yovlisa kanonieri), romelic gaarTulebs ekonomikiur,<br />
genderis genderis ena<br />
ena<br />
55
genderis genderis ena<br />
ena<br />
56<br />
politikur da sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobas misi garkveuli sqesisadmi,<br />
mikuTvnebis gamo.<br />
kvota, kvota, kvoturi kvoturi sistemebi sistemebi – – procentulad gansazRvruli monawileoba calkeuli<br />
sqesisaTvis, romelic mas unda miekuTvnos adgilebis, Tanamdebobebis an resursebis<br />
ganawilebisas. kvotis mizania gamoasworos arsebuli uTanasworoba, upirveles yovlisa,<br />
xelmZRvanel organoebSi, an samuSao adgilebis bazris xelmosawvdomobaSi, swavlebis<br />
an dasaqmebis sferoSi.<br />
ormagi ormagi nominacia nominacia – principi, romlis Tanaxmad Tavisufali Tanamdebobis dakavebas<br />
xelmZRvanel organoebSi orive sqesis warmomadgeneli unda cdilobdes; an, Tu<br />
Tavisufal adgilze xelmZRvanel organoSi dainiSna erTi sqesis warmomadgeneli, maSin<br />
misi TanaSemwe unda iyos meore sqesis warmomadgeneli; es principi SemoRebulia<br />
evrokomisiis dadgenilebiT 2000 wlidan.<br />
pariteti<br />
pariteti pariteti – orive sqesis Tanabari monawileoba (50:50) xelmZRvanel organoebSi.<br />
seqsualuri seqsualuri zewola zewola da da da Seviwroeba Seviwroeba – seqsualuri xasiaTis an sxva saxis arasasurveli<br />
qceva, romelic Seuracxhyofs qalis an mamakacis Rirsebas.<br />
mamis mamis ufleba ufleba – mSoblis ufleba ekontaqtos bavSvs da miiRos monawileoba mis aRzrdaSi.<br />
farTe gagebiT, mamis ufleba ukavSirdeba sqesTa Tanasworuflebianobis sakiTxs<br />
sazogadoebrivi da ojaxuri cxovrebis yvela sferoSi; am punqtSi aseve igulisxmeba<br />
pasuxismgeblobis grZnobis mqone aqtiuri mamobis waxaliseba; im sazogadoebrivi<br />
warmodgenebis Secvla, romlis mixedviTac mamis roli ganqorwinebis Semdeg<br />
Semoifargleba ZiriTadad mxolod alimentebis gadaxdiT.
UNIFEM – gaeros organizacia, romelic mxars uWers qalTa uflebebis gaTvaliswinebiT<br />
Seqmnil programebs, qalTa monawileobas sazogadoebriv cxovrebaSi, ekonomikur<br />
damoukideblobasa da usafrTxoebas. gaeros sistemaSi UNIFEM mxars uWers sqesTa<br />
Tanasworobas da zrunavs imaze, rom es <strong>sakiTxebi</strong> arsebobdes gaeros samoqmedo<br />
programebSi.<br />
feminizmi feminizmi – (laT. femina – qali) sazogadoebriv-politikuri moZraoba, romelic<br />
istoriulad dakavSirebulia qalTa pirovnuli, samoqalaqo da saarCevno xmis<br />
uflebebisaTvis brZolasTan (XIX s. bolodan). dRes igi miuTiTebs qalTa diskriminaciaze<br />
cxovrebis sxvadasxva sferoSi maTi sqesis gamo da miiswrafvis am situaciis Secvlisaken<br />
– ara mxolod TanasworuflebianobisaTvis, aramed qalTa uflebamosilebis<br />
gazrdisTvisac.<br />
qalTa qalTa da da mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanasworoba<br />
Tanasworoba Tanasworoba – evrosabWom miuTiTa, rom „qalTa da mamakacTa<br />
<strong>Tanasworobis</strong> principi aris adamianis uflebebis fundamenturi da universaluri<br />
principi”. es niSnavs, rom evrosabWos arc erT wevr qveyanas ara aqvs ufleba uari Tqvas<br />
am kanonis aRiarebaze, gansxvavebul sazogadoebriv-kulturul da religiur<br />
tradiciebze, an ekonomikur da iuridiul mosazrebebze dayrdnobiT.<br />
qalTa qalTa uflebebi uflebebi – qalebisa da gogonebis uflebebi warmoadgenen adamianis sayovelTao<br />
uflebebis xelSeuxebel, integralur da ganuyofel nawils.<br />
ojaxuri ojaxuri ojaxuri Zaladoba<br />
Zaladoba Zaladoba – nebismieri saxis fizikuri, seqsualuri an fsiqologiuri<br />
Zalmomreoba (an misi gamoyenebis muqara), romelic ojaxis TiToeuli wevris<br />
usafrTxoebisa an keTildReobisTvis safrTxes warmoadgens.<br />
genderis genderis ena<br />
ena<br />
57
genderis genderis ena<br />
ena<br />
58<br />
SuSis SuSis SuSis moZravi moZravi moZravi kibeebi kibeebi – feminizirebul specialobebSi mamakacebis swrafi dawinaureba.<br />
SuSis SuSis Weri Weri Weri – stereotipebidan, an kompaniis organizaciuli kulturidan gamomdinare<br />
SeumCneveli (anu araformaluri mizezebidan gamomdinare) barierebi, romelic<br />
arTulebs an SeuZlebels xdis qalebis dawinaurebas.<br />
webovani webovani webovani iataki iataki – feminizirebuli profesiebis dakavSireba dabal SemosavlebTan an dabal<br />
prestiJTan.<br />
horizontaluri horizontaluri <strong>sakiTxebi</strong> <strong>sakiTxebi</strong> – sazogadoebrivi <strong>sakiTxebi</strong>, romlebic prioritetulia<br />
evrokavSiris mTel sivrceze da misi yoveli wevrisaTvis: Tanabari SesaZleblobebi,<br />
adgilobrivi ganviTareba, sazogadoebis informaciuli ganviTareba, gawonasworebuli<br />
ganviTareba. yvela qmedeba, ganxorcielebuli evrokavSiris saxsrebiT am principebis<br />
mxardaWeras unda iTvaliswinebdes.<br />
<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> redaqtireba redaqtireba – nebismieri axali politikis, meTodebis, strategiebis Sefaseba,<br />
raTa damowmdes, rom am polotikaSi daculia <strong>genderuli</strong> Tanasworoba da mas ar SeiZleba<br />
mohyves raime potenciuri diskriminaciis Sedegebi.
SeniSvnebisaTvis<br />
SeniSvnebisaTvis<br />
59