04.08.2013 Views

genderuli Tanasworobis sakiTxebi:

genderuli Tanasworobis sakiTxebi:

genderuli Tanasworobis sakiTxebi:

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>genderuli</strong><br />

<strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>sakiTxebi</strong>:<br />

<strong>sakiTxebi</strong>:<br />

evropuli evropuli gamocdileba gamocdileba da da qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba


oSura gamoica poloneTis sagareo saqmeTa saministros finansuri daxmarebiT.<br />

publikacia momzadda partniorebi – poloneTis fondisa da partniorebi – saqarTvelos<br />

erToblivi proeqtis, Tanabari Tanabari statusi statusi – ukeTesi ukeTesi Sansebi Sansebi demokratiisTvis<br />

demokratiisTvis,<br />

demokratiisTvis<br />

farglebSi.<br />

redaqtorebi: maia branka da milena miTagvaria<br />

wignSi gamoyenebulia poloneli mxatvris andrei mleCkos naxatebi<br />

daibeWda “qalTa poligrafiul servisSi”<br />

T.: (995 32) 942 699, www.ginsc.net<br />

Tbilisi, 2005 wlis dekemberi<br />

Brochure is published with the financial support from the Ministry of Foreign Affairs of Poland.<br />

Publication is prepared in frames of the joint project of Partners-Polska Foundation and<br />

Partners-Georgia: EQUAL STATUS – BETTER CHANCES FOR DEMOCRACY.<br />

Tbilisi, December 2005


warmogidgenT publikacias <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> Sesaxeb, romelic SemuSavda<br />

proeqt “Tanabari statusi - ukeTesi Sansi<br />

demokratiisaTvis” ganxorcielebis Sedegad.<br />

es proeqti ganxorcielda ori<br />

arasamTavrobo organizaciis - fondi<br />

“partniorebi - poloneTisa” da “partniorebi<br />

– saqarTvelos” mier.<br />

proeqti dafinansebulia poloneTis sagareo<br />

saqmeTa saministros mier. mis farglebSi, 2005<br />

wlis Semodgomaze, Catarda ori treningi<br />

trenerebisaTvis <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

sakiTxebze; garda amisa, gaimarTa Sexvedrebi<br />

da konsultaciebi sileziis olqis<br />

rwmunebulTan qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

statusis sakiTxebSi, qalbaton dorota<br />

stasikovska-vozniakTan, romelic sakuTar<br />

gamocdilebas uziarebda saqarTvelos<br />

winasityvaoba<br />

winasityvaoba<br />

mTavrobis, adgilobrivi administraciisa da<br />

arasamTavrobo organizaciebis warmomad-<br />

genlebs. proeqtis farglebSi momzadebulma<br />

oTxma qarTvelma trenerma Caatara ordRiani<br />

treningi arasamTavrobo organizaciebis,<br />

adgilobrivi mediisa da sazogadoebrivi<br />

dawesebulebebis 20-ze meti warmomad-<br />

genlisaTvis. winamdebare broSura warmo-<br />

adgens Cveni proeqtis erTgvar Sejamebas.<br />

am proeqtis realizacias ori ZiriTadi<br />

mizezis gamo SevudeqiT: pirveli is, rom<br />

veTanxmebiT Svedur lozungs “demokratia<br />

qalebis gareSe naxevrad demokratiaa” da<br />

gvjera, rom im sazogadoebaSi, romlis<br />

cxovrebaSic qalebi ar Rebuloben aqtiur<br />

monawileobas, maTi interesebi da moTxov-<br />

nilebebi ar aris saTanadod warmodgenili.<br />

migvaCnia, rom <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

3


winasityvaoba<br />

winasityvaoba<br />

4<br />

sakiTxi aris sakmaod rTuli da xSirad iWreba<br />

kulturasa da wes-CveulebebSi, rasac<br />

mtkivneuli cvlilebebi axlavs Tan. Cven aseTi<br />

cvlilebebis momxreni varT, magram amav-<br />

droulad gvsurs, rom isini saguldagulod<br />

momzaddes da Wkvianurad gatardes. imeds<br />

vitovebT, rom winamdebare publikacia am<br />

mxriv Tavis mcire sasikeTo wvlils Seitans.<br />

meore, poloneTma, romelmac sul axlaxans<br />

ganicada Rrma gardaqmna da 2004 wels gawev-<br />

maia maia branka branka, branka<br />

“partniorebi poloneTis fondi”<br />

milena milena miTagvaria<br />

miTagvaria,<br />

miTagvaria<br />

miTagvaria<br />

„partniorebi saqarTvelo”<br />

varSava-Tbilisi,<br />

2005 wlis dekemberi<br />

rianda evrokavSirSi, ukve gaiara cvlile-<br />

bebisa da kanonmdeblobis evropulTan<br />

SesabamisobaSi moyvanis is gza, romelsac<br />

saqarTvelo axla daadga. amitom giziarebT<br />

poloneTis, rogorc pozitiur, aseve<br />

negatiur gamocdilebas. Zalzed moxarulni<br />

viqnebiT, Tu es gamocdileba TqvenTvis<br />

saintereso da sasargeblo iqneba.<br />

gisurvebT warmatebas!


sarCevi<br />

sarCevi<br />

maia branka. <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> evropuli<br />

politika da misi gatareba poloneTSi ...................................................................................................... 7<br />

<strong>genderuli</strong> Tanasworoba da adgilobrivi TviTmmarTveloba poloneTSi .................................. 21<br />

lela xomeriki. <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofisaken<br />

mimarTuli politikis ganxorcielebis perspeqtivebi saqarTveloSi ......................................... 27<br />

elene rusecki. qalTa da genderul sakiTxebTan mimarTebaSi<br />

arsebuli sainformacio problemebi da perspeqtivebi saqarTveloSi ....................................... 39<br />

genderi mediaSi: sakontrolo kiTxvari.................................................................................................. 43<br />

zogierTi standarti BBC-is JurnalistebisaTvis ............................................................................ 45<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> ena ...................................................................................................................... 51<br />

5


maia branka<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> evropuli<br />

evropuli<br />

politika politika da da misi misi gatareba gatareba poloneTSi<br />

poloneTSi<br />

evrokavSirSi gatarebuli <strong>genderuli</strong><br />

Tanasworuflebianobis politika msoflioSi<br />

erT-erTi yvelaze Tanamedrove da mowinavea.<br />

evrokavSirSi moqmedi samarTlebrivi normebi<br />

iTvaliswinebs erT upirates princips - qalTa<br />

da mamakacTa faqtiur Tanasworuflebianobas.<br />

evrokavSiri dainteresebulia ara mxolod<br />

TanasworobiT samarTlebriv WrilSi, vinaidan<br />

es ukanaskneli ukve didi xania miRweulia misi<br />

wevri qveynebis samarTlebriv sistemebSi,<br />

aramed TanasworobiT yoveldRiur<br />

cxovrebaSi, samsaxurSi, ganaTlebis,<br />

momsaxurebis sferoSi, damoukidebeli<br />

gadawyvetilebis miRebis TavisuflebaSi.<br />

aqedan gamomdinare, evrokavSiris mier<br />

miRebulia axali gadawyvetilebebi ara marto<br />

iseT tradiciul sferoSi rogoricaa<br />

samsaxuri da dasaqmeba, aramed<br />

sazogadoebrivi cxovrebis sxva dargebSic.<br />

qvemoT Cven visaubrebT evrokavSirSi moqmedi<br />

samarTlebrivi normebisa da agreTve im<br />

realuri mdgomareobis Sesaxeb, romelic<br />

amJamad arsebobs poloneTSi <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> kuTxiT.<br />

7


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

8<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> samarTlebrivi samarTlebrivi safuZvlebi<br />

safuZvlebi<br />

evrokavSiris evrokavSiris kanonmdeblobaSi<br />

kanonmdeblobaSi<br />

amsterdamis traqtatis ZalaSi Sesvlis<br />

dRidan, 1999 wlis 1 maisidan, evrokavSiris<br />

erT-erTi ZiriTadi amocanaa <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> mxardaWera.<br />

Canaweri <strong>genderuli</strong> Tanasworuflebianobis<br />

Sesaxeb jer kidev evropis ekonomikuri<br />

gaerTianebis Seqmnis momentidan figurirebs.<br />

romis traqtatis 119 muxlis mixedviT, am<br />

gaerTianebis wevri qveynebi daTanxmdnen<br />

uzrunvelyon qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

anazRaurebis principebi. samuSao adgilze<br />

qalTa da mamakacTa Tanaswori mopyrobis<br />

principi Semdgom direqtivebSi ganviTarda<br />

da ukeT Camoyalibda:<br />

• direqtiva 2004/113/EC, romelic<br />

amkvidrebs qalTa da mamakacTa Tanaswori<br />

mopyrobis princips saqonlisa da<br />

momsaxurebis xelmisawvdomobis da<br />

miwodebis sferoSi;<br />

• direqtiva 2000/78/EC, romelic awesebs<br />

qalTa da mamakacTa dasaqmebis sferoSi<br />

Tanaswori mopyrobis zogad pirobebs (Em-<br />

ployment Equality Directive). es direqtiva<br />

avaldebulebs wevr saxelmwifoebs<br />

centralur doneze iseTi organos Seqmnas,<br />

romelsac daevaleba <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>sakiTxebi</strong>s monitoringis<br />

ganxorcieleba, rogorc kanonmdeblobaSi,<br />

aseve praqtikaSi.<br />

• direqtiva 97/80/WE <strong>genderuli</strong> niSniT<br />

diskriminaciis SemTxvevaSi dasabuTebis<br />

simZimis Sesaxeb. es direqtiva awesebs<br />

specialur meqanizms, romelic diskriminaciis<br />

msxverpls aTavisuflebs valdebulebisagan<br />

daasabuTos sasamarTlos<br />

winaSe diskriminaciis faqti, xolo damtkiceba<br />

imisa, rom diskriminacias ar<br />

hqonda adgili, evaleba diskriminaciaSi<br />

braldebul mxares - e.w. “dasabuTebis<br />

tvirTis gadatana”.<br />

• direqtiva 96/34/EEC dekretuli<br />

Svebulebis ZiriTadi principebis Sesaxeb.<br />

• direqtiva 92/85/EEC orsuli, melogine da<br />

meZuZuri dasaqmebuli qalebisaTvis<br />

janmrTelobisa da usafrTxoebis<br />

pirobebis gaumjobesebis Sesaxeb.


• direqtiva 86/316/EEC kerZo seqtorSi<br />

momuSave qalTa da mamakacTa Tanaswori<br />

mopyrobis Sesaxeb.<br />

• direqtiva 79/7/EEC da 86/378/EEC<br />

profesiul-sazogadoebrivi dazRvevis<br />

sferoSi qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

mopyrobis Sesaxeb.<br />

• direqtiva 76/207/EEC, ganaxlebuli<br />

direqtiviT 2002/73/EC, qalebisaTvis da<br />

mamakacebisaTvis dasaqmebis, profesiuli<br />

ganviTarebis, dawinaurebisa da Sromis<br />

pirobebis Tanabari xelmisawvdomobis<br />

Sesaxeb.<br />

• direqtiva 75/117/EEC qalebisaTvis da<br />

mamakacebisaTvis erTnairi Rirebulebis<br />

samuSaos Sesaxeb, an Tanabari samuSaos SesrulebisaTvis<br />

Tanabari anazRaurebis Sesaxeb.<br />

rogorc cota xanSi cxadi gaxda, TviT<br />

direqtivebs realobaze didi gavlena ar<br />

mouxdenia, da Tu politikur gancxadebebs<br />

davujerebT, saWiro iyo damatebiTi<br />

RonisZiebebis gatareba. amaze pasuxi<br />

amsterdamis traqtaqtma gasca, romelic<br />

evrokavSiris erT-erT prioritetad qalTa<br />

diskriminaciis aRmofxvras da <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> waxalisebas asaxelebs (mux.3 me-<br />

2 parag.). amsterdamis traqtati amkvidrebs<br />

kidev or mniSvnelovan princips: me-13 muxli<br />

evrokavSirs aZlevs uflebas „gamoiCinos<br />

iniciativa <strong>genderuli</strong>, rasobrivi, eTnikuri,<br />

religiuri, asakobrivi da seqsualuri<br />

diskriminaciis yovelgvari formis<br />

likvidaciis mizniT”, xolo 141-e muxli qmnis<br />

e.w. pozitiuri moqmedebis SesaZleblobas:<br />

„Tanaswori mopyrobis principi ar<br />

gamoricxavs saxelmwifos mier iseTi<br />

samarTlebrivi xerxebisa da saSualebebis<br />

SemuSavebas, romelic privilegiebs aniWebs<br />

araproporciulad (arasakmarisad)<br />

warmodgenil genders, raTa gauadvilos am<br />

sqesis warmomadgenlebs profesiuli<br />

saqmianobis Sesruleba, an Tavidan aacilos Tu<br />

daakompensiros profesiuli karieris gzaze<br />

wamoWrili sirTuleebi.”<br />

amgvarad evrokavSiris <strong>genderuli</strong> politika<br />

diskriminaciis sawinaaRmdego da Tanabari<br />

uflebebis uzrunvelyofis fazidan gadadis<br />

Tanabari SesaZleblobebis fazaSi, ara<br />

mxolod profesiul, aramed politikur,<br />

sazogadoebriv da ojaxur WrilSi.<br />

evrokavSiris evrokavSiris politika<br />

politika<br />

9


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

10<br />

samoqmedo samoqmedo samoqmedo programebi programebi qalTa qalTa da da da mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanabari<br />

Tanabari<br />

SesaZleblobebisaTvis<br />

SesaZleblobebisaTvis<br />

is, rac Camoyalibebulia traqtatebSi,<br />

SemdgomSi damuSavebulia evropuli komisiis<br />

mier, da aisaxeba qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

SesaZleblobebis uzrunvelyofis mizniT<br />

Seqmnil samoqmedo programaSi. es programa<br />

iZens evropis sabWos rekomendaciis formas<br />

da, Tumca ar atarebs savaldebulo xasiaTs,<br />

mainc Zalzed mniSvnelovania Tanasworuflebianobis<br />

principis win wamowevisas, gansakuTrebiT<br />

ki konkretuli proeqtebis da<br />

aqciebis waxalisebisas wevr qveynebSi.<br />

samoqmedo programaSi evrokavSiri uzrunvelyofs<br />

resursebs da garkveuli politikis<br />

gatarebis mizniT gegmavs garkveuli<br />

qmedebebis ganxorcielebas. amJamad evrokavSiris<br />

mier xorcieldeba „me-5 CarCo programa<br />

Tanabari SesaZleblobebisTvis” (2000-<br />

2005), romlis miznebia: 1) <strong>genderuli</strong> Tanasworoba<br />

ekonomikur sferoSi, 2) orive sqesis<br />

Tanabari warmomadgenloba da monawileoba<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi, 3) Tanaswori<br />

socialuri uflebebi, 4) Tanasworoba<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi, 5) cvlilebis<br />

moxdena sazogadoebrivi rolebis tradiciul<br />

da stereotipul aRqmaSi. amJamad damtkicebis<br />

fazaSia evrokavSiris axali programa<br />

„progresi”, dasaqmebisa da sazogadoebrivi<br />

solidarobis Sesaxeb, romelic gaTvaliswinebulia<br />

2007-2013 wlebisaTvis. programa<br />

iyofa moqmedebis 5 ZiriTad sferod: 1)<br />

dasaqmeba, 2) socialuri dacva da sazogadoebrivi<br />

integracia, 3) Sromis pirobebi, 4)<br />

mravalferovneba diskriminaciasTan brZolaSi,<br />

5) <strong>genderuli</strong> Tanasworoba.


<strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> „saTvale saTvale saTvale saTvale” saTvale anu anu anu GENDER MAINSTREAMING<br />

1996 wels evropulma komisiam, gaerosa da<br />

evrosabWos waxalisebiT, gamoaqveyna gancxadeba<br />

„evrokavSirSi yvela politikuri strategiisa<br />

da RonisZiebis ganxorcielebisas<br />

qalTa da mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> gaTvaliswinebis”,<br />

anu <strong>genderuli</strong> meinstrimingis<br />

Sesaxeb. 1996 wlidan <strong>Tanasworobis</strong> idea unda<br />

figurirebdes evrokavSiris mier ganxorcielebul<br />

yvela moqmedebaSi - dawyebuli<br />

dagegmvis etapidan, realizebiT moyolebuli<br />

da politikis da moqmedebebis SefasebiT<br />

damTavrebuli. am ideas safuZvlad Semdegi<br />

mosazreba udevs: qveynis nebismieri politika<br />

da moqmedeba gavlenas axdens mis moqalaqeebze,<br />

rogorc mamakacebze, iseve qalebze.<br />

imisaTvis, rom ganvsazRvroT am gavlenam (anu<br />

sargebelma da danakargma) Tanabrad imoqmeda<br />

yvelaze Tu ara, amisaTvis saWiroa SevxedoT<br />

Cvens moqmedebebs <strong>Tanasworobis</strong> “saTvalis”<br />

meSveobiT. amosavali wertili aris arsebuli<br />

situaciis guldasmiTi analizi da diagnozi,<br />

anu moutana Tu ara dRemde ganxorcielebulma<br />

gadawyvetilebebma sikeTe<br />

rogorc qalebs, aseve mamakacebs?<br />

<strong>Tanasworobis</strong> perspeqtividan xedva aRibeWda<br />

agreTve struqturul fondebSic - evrokavSiris<br />

finansuri politikis instrumentebSi.<br />

yvelam, visac surs miiRos saxsrebi<br />

evrokavSiris biujetidan, unda ganmartos, Tu<br />

rogor apirebs moagvaros <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi. magaliTad, struqturuli<br />

fondebidan portugaliis meTevzeTa<br />

dasaxlebisTvis gaweuli daxmareba ar moicavda<br />

mxolod meTevzeebis navebis gaumjobesebas,<br />

romlebzec muSaobdnen ZiriTadad<br />

mamakacebi. vinaidan rogorc qalTa, aseve<br />

mamakacTa interesebi unda yofiliyo daculi,<br />

proeqti xels uwyobda qalTa<br />

mewarmeobis ganviTarebas (saubaria qalebze,<br />

romlebic dakavebulebi iyvnen niJarebis da<br />

zRvis sxva simdidris mopovebiT). proeqti<br />

aswavlida maT, Tu rogor gadaeqciaT<br />

niJarebi sasargeblo saqonlad da rogor<br />

waremarTaT samewarmeo saqmianoba. amgvarad,<br />

moxerxda <strong>Tanasworobis</strong> politikis ganxorcieleba<br />

(orive sqesis ekonomikuri damoukidebloba)<br />

da regionaluri ganviTarebis<br />

miznebis Sesruleba (mewarmeobis waxaliseba).<br />

evrokavSiris evrokavSiris politika<br />

politika<br />

11


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

12<br />

gender meinstrimingi praqtikulad aisaxa<br />

evropul administraciaSic, sadac yvela<br />

dawesebulebaSi da biuroSi muSaobs specialisti,<br />

romelic pasuxismgebelia sqesTa<br />

<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxis monitoringze da mis<br />

aris aris Tu Tu ara ara politika politika mamrobiTi mamrobiTi sqesis?<br />

sqesis?<br />

<strong>Tanasworobis</strong> evropuli politikis erT-erTi<br />

mizania gadawyvetilebis miRebis procesSi<br />

qalTa da mamakacTa Tanabari monawileobis<br />

uzrunvelyofa. aq ukve ar moqmedeben<br />

direqtivebi, romlebic gaTvaliswinebuli<br />

unda iyos qveynis kanonmdeblobaSi, mxolod<br />

40% 40% 40% 40% 40% da da da da da meti meti meti meti meti - SvedeTi, holandia<br />

30% 30% 30% 30% 30% da da da da da meti meti meti meti meti - avstria, belgia, dania, fineTi, germania, espaneTi<br />

gaTvaliswinebaze kavSiris mier miRebul<br />

yvela gadawyvetilebaSi da moqmedebaSi.<br />

<strong>Tanasworobis</strong> politikaze pasuxismgebelia<br />

komisari dasaqmebis, sazogado saqmeebis da<br />

Tanabari SesaZleblobebis dargSi.<br />

miTiTebebi, rekomendaciebi da rCevebi. am<br />

SemTxvevaSi TiToeuli qveyana axorcielebs<br />

am princips misTvis misaRebi xerxebiT, rac<br />

kargad Cans, Tu SevxedavT ramodenime qveynis<br />

parlamentebSi qalTa procentul<br />

Semadgenlobas.<br />

20% 20% 20% 20% 20% da da da da da meti meti meti meti meti - lixtenSteini, litva, luqsemburgi, latvia, poloneTi, portugalia,<br />

didi britaneTi.<br />

10% 10% 10% 10% 10% da da da da da meti meti meti meti meti - CexeTi, estoneTi, irlandia, safrangeTi, italia, slovenia, slovakeTi.<br />

0% 0% 0% 0% 0% da da da da da meti meti meti- meti meti saberZneTi, ungreTi, malta.


qalebis procentuli Semadgenloba<br />

parlamentSi yvelaze maRalia SvedeTSi da<br />

Sedgens 45%, xolo, SedarebisaTvis,<br />

saberZneTis parlamentSi 10%-ze naklebs.<br />

ratom xdeba ase? saqme imaSia, rom SvedeTSi<br />

arCevnebSi monawile politikuri partiebi an<br />

kvotur sistemas iyeneben (calkeuli sqesisaTvis<br />

procentulad gansazRvruli<br />

monawileoba, magaliTad, 40/60), an paritetul<br />

sistemas (zustad 50/50). garda amisa, gamoiyeneba<br />

agreTve e.w. «elva Sesakravis»<br />

»sistema, rac niSnavs, rom qalTa da mamakacTa<br />

gvarebi urTierTmonacvleobiT figurireben<br />

saarCevno siebSi. Sveduri<br />

partiebi, iseve rogorc evropuli partiebis<br />

umetesoba, kvotur sistemas nebayoflobiT<br />

iyeneben. mxolod belgiaSi da safrangeTSi<br />

kvoturi sistema adgilobriv arCevnebze<br />

kanoniT aris savaldebulo. am kanonis<br />

darRvevis SemTxvevaSi partias daekisreba<br />

fuladi jarima.<br />

poloneTSi ramdenime partiam gamoTqva<br />

paritetuli sistemis gamoyenebis survili.<br />

samwuxarod, radgan paralelurad popularuli<br />

ar aris monacvleobiTi sistema, poloneli<br />

qalebis procentuli Semadgenloba parlamentSi<br />

ar aris Zalian maRali da Seadgens 20%.<br />

evrokomisia agreTve iyenebs kvotur sistemas,<br />

romelsac xSirad ormagi nominaciis sistemas<br />

uwodeben. rodesac evropis komisiisaTvis<br />

momuSave eqpertTa romelime jgufSi Cndeba<br />

vakansia, cdiloben warmoadginon msgavsi kvalifikaciis<br />

mqone sul cota ori kandidatura,<br />

qali da mamakaci, xolo Tanamdebobaze<br />

niSnaven im sqesis warmomadgenels,<br />

romelic naklebadaa warmodgenili mocemul<br />

jgufSi. ratom? raTa uzrunvelyofili iyos<br />

optimaluri gadawyvetilebis miReba, anu<br />

iseTis, romelic iTvaliswinebs sxvadasxva<br />

perspeqtivas (albaT yvela daeTanxmeba imas,<br />

rom qalisa da mamakacis xedva xSirad gansxvavdeba<br />

erTmaneTisagan). mniSvnelovania,<br />

rom gadawyvetilebaTa miRebisa da resursebis<br />

ganawilebis procesSi gaTvaliswinebuli<br />

iyos rogorc qalebis, iseve mamakacebis gamocdileba,<br />

moTxovnilebebi da prioritetebi.<br />

evrokavSiris evrokavSiris politika<br />

politika<br />

13


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

14<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> politika politika poloneTSi<br />

poloneTSi<br />

poloneTi, evrokavSirSi gawevrianebis gamo,<br />

iZulebuli iyo Tavisi kanonmdebloba<br />

moeyvana evrokavSiris kanonmdeblobasTan<br />

SesabamisobaSi, risi Sedegic iyo cvlilebebi<br />

ara marto Sromis kodeqsSi, aramed politikosebisa<br />

da administraciis am sakiTxisadmi<br />

midgomaSic. Tanasworuflebianobis, qalTa<br />

uflebebis da maTi dacvis sakiTxi gaxda<br />

gaRvivebuli politikuri diskusiis sagani.<br />

2001 wels ministrTa sabWom premieris<br />

kancelariis farglebSi daawesa qalTa da<br />

mamakacTa Tanabari statusis sakiTxebSi<br />

mTavrobis rwmunebulis Tanamdeboba.<br />

rwmunebuls daevala, pekinis platformis<br />

sapasuxod, qalTa <strong>sakiTxebi</strong>s amsaxveli<br />

erovnuli programis SemuSaveba. es programa<br />

ganxorcielda 2003-2005 wlebSi da moicavda<br />

qalTa aqtivobis sxvadasxva sferoebs: qalTa<br />

uflebebi, qalebis ekonomikuri aqtivoba,<br />

Zaladoba qalebis winaaRmdeg, qalTa<br />

jandacva, ganaTleba, qalTa monawileoba<br />

xelisuflebaSi da gadawyvetilebis miRebis<br />

procesSi, aseve qalebi masmediaSi. am programis<br />

Sedegi iyo qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

statusis sakiTxTa rwmunebulis daniSvna 16<br />

savoevodoSi. erT-erTi rwmunebulis (sileziis<br />

savoevodos) saqminobis magaliTi<br />

winamdebare broSuraSia warmodgenili.<br />

2005 wlis seqtemberSi Catarda saparlamento<br />

arCevnebi, ris Sedegadac mniSvnelovnad<br />

Seicvala ZalTa Tanafardoba SedarebiT<br />

konservatiuli mimarTulebis sasargeblod,<br />

romelic, Tavisi arsidan gamomdinare, ewinaaRmdegeba<br />

Tanasworuflebianobis aqtiur<br />

politikas da ufro metad ixreba pro-ojaxuri<br />

politikis sasargeblod. amasTanave,<br />

qalTa da mamakacTa Tanabari statusis sakiTxTa<br />

mTavrobis rwmunebulis Tanamdeboba<br />

gauqmda. misi kompetenciebi gadaeca Sromisa<br />

da sazogadoebrivi politikis ministris<br />

moadgiles.


qalTa qalTa da da da mamakacTa mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> principebi principebi principebi poloneTis<br />

poloneTis<br />

poloneTis<br />

kanonmdeblobaSi<br />

kanonmdeblobaSi<br />

diskriminaciis diskriminaciis cneba<br />

cneba<br />

poloneTSi diskriminacia kanoniT akrZalulia,<br />

rac gamoxatulia poloneTis respublikis 1997<br />

wlis konstituciaSi. umaRlesi kanonis 32-e<br />

muxlis mixedviT aranairi mizezis gamo aravin<br />

ar SeiZleba iyos diskriminirebuli politikur,<br />

sazogadoebriv Tu ekonomikur cxovrebaSi.<br />

qalTa diskriminacia niSnavs ojaxuri<br />

mdgomareobis miuxedavad, sqesobrivi niSniT<br />

yovelgvar gansxvavebas, gamonakliss an<br />

SezRudvas, romelic miznad isaxavs Seasustos<br />

an SezRudos qalTa mier, mamakacTa da qalTa<br />

Tanasworuflebianobis safuZvelze, politikur,<br />

ekonomikur, socialur, samoqalaqo Tu<br />

adamianis sxva uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa<br />

aRiareba, gamoyeneba an ganxorcieleba<br />

(1979 wlis konvencia qalTa diskriminaciis<br />

yvela formis aRmofxvris Sesaxeb; mux. 1.<br />

saqarTvelos mier ratificirebulia 2001 wels)<br />

diskriminacia SeiZleba iyos sxvadasxva<br />

formis. rogorc wesi, ganasxvaveben uSualo<br />

da irib diskriminacias.<br />

uSualo uSualo diskriminacias diskriminacias adgili aqvs maSin,<br />

rodesac sqesobrivi niSnis (an sxva<br />

diskriminaciuli mizezebis) gamo pirovnebas<br />

epyrobian nakleb misaRebad, vidre<br />

analogiur situaciaSi moepyrobodnen<br />

sapirispiro sqesis pirovnebas.<br />

poloneTis kanonmdebloba<br />

magaliTad SeiZleba moviSvelioT qvemoT<br />

aRwerili situacia:<br />

„krakovis sasamarTlom sqesis niSniT kanonmdebloba<br />

diskriminaciis braldebiT dasaja krakovis<br />

bioteqnologiuri firmis direqtori,<br />

romelmac ar daakmayofila axalgazrda<br />

mecnieris gancxadeba samsaxurSi miRebis<br />

Taobaze, radganac, misi azriT, “mamakacebi<br />

arian mouTmenlebi da naklebad xelmarjveni,<br />

rac mecnierulad aris damtkicebuli”. es<br />

aris pirveli aseTi ganaCeni poloneTSi.<br />

sasamarTlos eWvi ar Separvia, rom dasaqmebis<br />

dros qalebisaTvis upiratesobis miniWeba<br />

namdvilad zians ayenebs igive situciaSi myof<br />

mamakacebs. sasamarTlos ganaCenis mixedviT, poloneTis<br />

beata p.-m daarRvia ara mxolod Sromis<br />

15


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

16<br />

kanonmdebloba, aramed poloneTis<br />

respublikis konstitucia da evrokavSiris<br />

kanonmdebloba, romlebic krZalaven<br />

diskriminacias sqesobrivi niSniT.<br />

sasamarTlom daadgina jarima 3000 zlotis<br />

odenobiT.” ( wyaro: www. gazeta.pl, 20.05.2005)<br />

mamakaci, romelsac damnaSave xelmZRvanelma<br />

uari ganucxada samsaxurSi miRebaze, aris<br />

krakovis universitetis kursdamTavrebuli<br />

da biologiis kaTedris yofili aspiranti. mas<br />

hqonda saTanado kvalifikacia da laboratoriaSi<br />

muSaobis gamocdileba. misTvis<br />

samuSaoze uaris Tqmis mizezi iyo dawesebulebis<br />

xelmZRvanelis subieqturi, dausabu-<br />

Tebeli da stereotipuli mosazrebebi.<br />

irib irib diskriminacias diskriminacias adgili aqvs maSin,<br />

rodesac moCvenebiTad neitraluri kanoni,<br />

kriteriumi Tu praqtika iwvevs erT-erTi<br />

sqesis arasaxarbielo mdgomareobaSi<br />

Cayenebas meore sqesTan SedarebiT, garda im<br />

SemTxvevebisa, rodesac aseTi kanoni,<br />

kriteriumi Tu praqtika obieqturad<br />

gamarTlebulia mizniT, xolo misi miRwevis<br />

saSualebebi aris marTebuli da aucilebeli.<br />

(direqtiva 2002/73/EC, mux. 2).<br />

diskriminacias miekuTvneba agreTve<br />

diskriminaciis diskriminaciis dakveTa dakveTa dakveTa – moqmedebebi,<br />

romlis mizania sxva pirovnebis sqesobrivi<br />

niSniT diskriminaciis waxaliseba (Sromis<br />

kodeqsis me-18 muxlis me-5 paragrafi).<br />

diskriminacias ar miekuTvneba saxelmwifos<br />

mier droebiT dawesebuli iseTi<br />

samarTlebrivi regulireba, romelic,<br />

faqtiuri u<strong>Tanasworobis</strong> likvidaciis<br />

mizniT, aTanabrebs zogierTi adamianis<br />

SesaZleblobebs (e.w. pozitiuri moqmedebebi).<br />

aradiskriminaciis aradiskriminaciis principis<br />

principis<br />

samarTlebrivi samarTlebrivi wyaroebi<br />

wyaroebi<br />

wyaroebi<br />

aradiskriminaciis samarTlebrivi safuZvlebi<br />

gaTvaliswinebulia ramdenime erovnul<br />

da saerTaSiriso dokumentSi:<br />

saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso saerTaSoriso samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi<br />

• evrokavSirSi gawevrianebis mizniT<br />

poloneTs unda SemoeRo traqtati<br />

evrokavSiris Sesaxeb da zemoT<br />

CamoTvlili direqtivebi. es direqtivebi<br />

poloneTis kanonmdeblobaSi Sevida 2004


•<br />

wels, Sromis kodeqsSi cvlilebebis<br />

Setanis meSveobiT.<br />

poloneTSi moqmedebs diskriminaciis<br />

sawinaaRmdego mravali saerTaSoriso<br />

konvencia da xelSekrulebis mxare. aseT<br />

dokumentebs Sorisaa gaeros 1979 wlis<br />

konvencia qalTa diskriminaciis yvela<br />

formis likvidaciis Sesaxeb; Tanabari<br />

Rirebulebis samuSaoze Tanabari<br />

anazRaurebis Sesaxeb Sromis<br />

saerTaSoriso organizaciis 1951 wlis me-<br />

100 konvencia; adamianis uflebebisa da<br />

ZiriTadi Tavisuflebebis evropuli<br />

konvencia (evropis sabWo, 1950 weli.)<br />

erovnuli erovnuli erovnuli erovnuli erovnuli samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi samarTlebrivi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi aqtebi<br />

• 1997 wlis poloneTis respublikis<br />

konstituciis 32-e muxlis mixedviT aravin,<br />

aranairi mizezis gamo ar SeiZleba iyos<br />

diskriminirebuli politikur, sazogadoebriv<br />

Tu ekonomikur sferoSi. garda<br />

amisa, konstitucia awesebs qalebisaTvis<br />

da mamakacebisaTvis ganaTlebis,<br />

dasaqmebisa da dawinaurebis uflebas,<br />

Tanabari Rirebulebis samuSaosaTvis<br />

Tanabar anazRaurebas, socialuri dacvis<br />

da dakavebuli Tanamdebobis dacvis<br />

•<br />

uflebas, sazogadoebrivi funqciis<br />

Sesrulebisa da saxelmwifo wodebebis<br />

miRebis uflebas (mux. 33).<br />

Sromis Sromis kodeqsi, kodeqsi, romlis ganaxlebuli<br />

versia ZalaSia 2004 wlis 1 ianvridan,<br />

akonkretebs samuSaosTan dakavSirebuli<br />

diskriminaciis sakiTxebs. igi krZalavs<br />

raime diskriminacias dasaqmebis dros<br />

sqesis, asakis, unarSezRudulobis, rasis,<br />

religiis, erovnebis, politikuri<br />

mrwamsis, romelime kavSiris wevrobis,<br />

eTnikuri warmomavlobis, aRmsareblobis,<br />

an seqsualuri orientaciis gamo. kodeqsi<br />

akisrebs valdebulebas damsaqmebels<br />

Seqmnas megobruli, diskriminaciisagan<br />

Tavisufali samuSao garemo ( mux. 94). me-2a<br />

Tavis („Tanaswori mopyroba dasaqmebis<br />

dros”) safuZvelze kodeqsi srulad<br />

ganaxorcielebs evrokavSiris antidiskriminaciul<br />

samarTlebriv dadgenilebas.<br />

poloneTis kanonmdebloba<br />

kanonmdebloba<br />

kodeqsi krZalavs pirdapir da irib<br />

diskriminacias samuSaos Zebnis etapze da<br />

uSualod muSaobis dros. diskriminaciis<br />

akrZalvis darRvevis SemTxvevaSi dazaralebuls<br />

ufleba eniWeba Seitanos sarCeli<br />

sasamarTloSi, Sromis saxelmwifo inspeq- poloneTis<br />

17


evropuli evropuli gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

18<br />

ciaSi, anda gamoZiebis moTxovniT mimarTos<br />

momrigebel komisias.<br />

mamakacebisa da qalebis Tanabari mopyrobis<br />

wesis darRvevad iTvleba damsaqmeblis mier<br />

iseTi situaciis Seqmna, romlis Sedegi<br />

SeiZleba iyos: uaris Tqma samuSaos dawyebaze<br />

an gagrZelebaze, dabali anazRaurebis<br />

daniSvna sqesobrivi niSniT, dawinaurebis an<br />

kvalifikaciis amaRlebis SesaZleblobis<br />

ugulebelyofa amave mizeziT, garda im<br />

SemTxvevebisa, rodesac damsaqmebeli<br />

daamtkicebs, rom igi xelmZRvanelobda sxva<br />

mosazrebiT. dasabuTebis simZime ekisreba<br />

TviTon damsaqmebels da ara im pirs, romelic<br />

Tavs Tvlis diskriminaciis msxverplad.<br />

antidiskriminaciuli kanonos darRvevisaTvis<br />

gaTvaliswinebulia sanqcia fuladi<br />

jarimis saxiT. dasaqmebulis mier im uflebiT<br />

sargebloba, romelic mas eniWeba damsaqmeblis<br />

mier Tanaswori mopyrobis<br />

principis darRvevis SemTxvevaSi, ar SeiZleba<br />

gaxdes damsaqmeblis mxridan SromiTi<br />

urTierTobebis gawyvetis safuZveli.<br />

zewola, zewola, seqsualuri seqsualuri zewola<br />

zewola<br />

seqsualuri zewola miCneulia diskriminaciis<br />

gamovlinebad. poloneTis kanonmdeblobaSi<br />

seqsualuri zewolis gansazRvreba<br />

damkvidrda 2004 wlis 1 ianvridan (Sromis<br />

kodeqsSi cvlilebebis Setanis Semdeg).<br />

zewola aris iseTi qmedeba, romlis mizanic<br />

an Sedegi dasaqmebulis Rirsebis Selaxva an<br />

damcirebaa (Sromis kodeqsis me-2 kanonis me-<br />

5 paragrafi).<br />

kodeqsi iZleva seqsualuri seqsualuri zewolis<br />

zewolis<br />

ganmartebas: es aris TanamSromlis Rirsebis<br />

Seuracxyofisaken mimarTuli seqsualuri an<br />

sxva xasiaTis arasasurveli qceva, romelic<br />

SeiZleba moicavdes fizikur, verbalur an<br />

araverbalur elementebs (Sromis kodeqsis me-<br />

18 muxli).<br />

seqsualuri zewolis gamovlineba SeiZleba<br />

iyos, magaliTad, ufrosis orazrovani<br />

komentarebi TanamSromlis garegnobis an<br />

unarebis Sesaxeb. seqsualuri zewolis formaa<br />

saerTo samuSao adgilze qalis an mamakacis<br />

amsaxveli erotikuli kalendrisa Tu


plakatis moTavsebac. Tu samuSao farTis<br />

yvela momxmarebeli ar iwonebs aseT<br />

„dekoracias”, maSin is iq ar unda moTavsdes.<br />

seqsualurma zewolam, ukidures SemTxvevaSi,<br />

SeiZleba gamoiwvios Semviwroveblis sisxlis<br />

samarTeblivi pasuxismgebloba. sisxlis<br />

samarTlis kodeqsis 199 muxlis mixedviT,<br />

„vinc, kritikuli mdgomareobis gamoyenebiT,<br />

aiZulebs sxva pirovnebas sqesobriv<br />

urTierTobas, sxva sqesobriv qmedebas an<br />

kavSiris damyarebas, eqvemdebareba 3 wlamde<br />

Tavisuflebis aRkveTas.”<br />

aris Tu ara esa Tu is qmedeba seqsualuri<br />

zewola, amas wyvets TviT dazaralebuli, misi<br />

piradi cnobierebiT da garkveuli qcevebis<br />

mimarT misi mgrZnobiarobis gaTvaliswinebiT.<br />

imisaTvis, rom visaubroT seqsualur zewolaze<br />

samarTlebrivi TvalsazrisiT, pirovnebam,<br />

romelic Tavs grZnobs Seviwrovebulad,<br />

aSkarad unda gamoxatos, rom msgavsi qcevebi<br />

misTvis miuRebelia. mxolod maSin SeiZleba<br />

aseTi qmedebebisTvis dasja, rodesac<br />

protesti aSkaradaa gamoxatuli, radganac<br />

arc erTi kanoni da Cveuleba ar krZalavs<br />

TanamSromlebs Soris urTierTobas.<br />

teqstSi aRwerili samarTlebrivi wesebi<br />

poloneTma miiRo evrokavSirSi gawevrianebisaTvis<br />

mokle mosamzadebeli periodis<br />

dros, Tumca realurad mentaliteti da<br />

kultura gacilebiT ufro nela icvleba,<br />

vidre parlamenti iRebs kanonebs. <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi sul axal da axal<br />

emociebs da kiTxvebs badebs. diskusia qalisa<br />

da mamakacis adgilis Sesaxeb sazogadoebaSi<br />

kvlav grZeldeba. SeTavazebuli cvlilebebi<br />

namdvilad unda iTvaliswinebdes ama Tu im<br />

qveynis kulturul da samarTlebriv fons.<br />

arc yvela im Secdomis Tavidan acilebaa<br />

SesaZlebeli, romelic Tan axlavs am<br />

principebis ganxorcielebas. <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> kuTxiT, realuri mdgomareoba<br />

poloneTSi, iseve rogorc evrokavSiris sxva<br />

qveynebSi, sakmaod nela icvleba, TumcaRa<br />

erTi garkveuli mizani - qalTa da mamakacTa<br />

faqtiuri Tanasworoba, da samarTlebrivi<br />

cvlilebebi, namdvilad aCqarebs winsvlas.<br />

poloneTis poloneTis kanonmdebloba<br />

kanonmdebloba<br />

19


<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> Tanasworoba Tanasworoba da da adgilobrivi<br />

adgilobrivi<br />

TviTmmarTveloba TviTmmarTveloba poloneTSi<br />

poloneTSi<br />

qalTa qalTa qalTa da da mamakacTa mamakacTa Tanabari Tanabari statusis statusis sakiTxTa sakiTxTa sakiTxTa sileziis<br />

sileziis<br />

voevodis voevodis rwmunebulis rwmunebulis magaliTi<br />

magaliTi<br />

sileziis savoevodos, romelic samxreT<br />

poloneTSi, CexeTis respublikis sazRvarTan<br />

mdebareobs, TiTqmis 4,750 milioni<br />

macxovrebeli hyavs, aqedan 2,500 milions<br />

qalebi warmoadgenen. umuSevarTa TiTqmis<br />

yvela asakobriv jgufSi qalebi<br />

umravlesobas Seadgenen. maT yvelaze xSirad<br />

emuqrebaT iseTi movlena, rogoricaa<br />

diskriminacia, gansakuTrebiT samuSao<br />

garemoSi. msgavsi mdgomareobaa savoevodos<br />

sazogadoebriv-politikur sferoSic, sadac<br />

qalTa monawileoba mniSvnelovani<br />

gadawyvetilebis miRebaSi aris Zalzedmcire.<br />

mamakacebis mier miRebuli gadawyvetilebebi<br />

ki exeba mTel sazogadoebas, maT Soris<br />

qalebsac, romlebic am sazogadoebis<br />

umravlesobas warmoadgenen.<br />

2003 wlis 30 maiss sileziis voevodam daniSna<br />

dorota stasikovska-vozniaki qalTa qalTa qalTa da da<br />

da<br />

mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanabari Tanabari statusis statusis sakiTxTa<br />

sakiTxTa<br />

rwmunebulis rwmunebulis Tanamdebobaze. misi davaleba<br />

iyo sileziis savoevodos teritoriaze<br />

ganexorcielebina am sferosTan mimarTebaSi<br />

arsebuli poloneTis mTavrobis politika.<br />

amaSi, kerZod, igulisxmeboda:<br />

1. qalTa da mamakacTa Tanabari statusisaTvis<br />

samTavrobo programebis SemuSaveba<br />

da brZola <strong>genderuli</strong> diskriminaciis<br />

winaaRmdeg;<br />

2. Tanabari mopyrobisa da qalTa da mamakacTa<br />

Tanabari SesaZleblobebis sferoSi<br />

samarTlebriv-sazogadoebrivi viTarebis<br />

analizi da Sefaseba, aseve Tanabari mopyrobisa<br />

da qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

SesaZleblobebis uzrunvelmyofeli<br />

RonisZiebebis wamowyeba da koordinireba,<br />

sazogadoebis yvela sferos dacva<br />

<strong>genderuli</strong> diskriminaciisagan;<br />

21


poloneTis poloneTis gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

22<br />

3. rasis, eTnikuri kuTvnilebis, religiisa da<br />

mrwamsis, asakis da seqsualuri orientaciis<br />

niSniT diskriminaciasTan brZola;<br />

4. Tanabari mopyrobisa da qalTa da mamakacTa<br />

Tanabari SesaZleblobebis <strong>sakiTxebi</strong>s,<br />

<strong>genderuli</strong> diskriminaciis Sesaxeb codnis<br />

win wamoweva, gavrceleba da popularizacia,<br />

agreTve, sazogadoebrivi cnobierebis<br />

amaRlebis mizniT, sainformacio-saganmanaTleblo<br />

RonisZiebebis gatareba.<br />

5. sileziis savoevodos teritoriaze<br />

moRvawe Tanabari mopyrobisa da qalTa da<br />

mamakacTa Tanabari SesaZleblobebis,<br />

agreTve <strong>genderuli</strong> diskriminaciis<br />

likvidaciis momxre jgufebis, organizaciebisa<br />

da sazogadoebebis mxardaWera;<br />

6. saWiroebisamebr, Tanabar mopyrobasa da<br />

qalTa da mamakacTa Tanabar SesaZleblobebze<br />

gavlenis mqone samTavrobo<br />

proeqtebis, sakanonmdeblo aqtebisa da<br />

sxva dokumentebis Sesaxeb azris gamoTqma,<br />

agreTve qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

statusis sakiTxTa mTavrobis rwmunebulTan<br />

TanamSromloba.<br />

7. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebTan,<br />

arasamTavrobo organizaciebTan<br />

da sileziis savoevodos teritoriaze<br />

moqmed sxva dawesebulebebTan Tanam-<br />

Sromloba qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

statusisa da genderul diskriminaciasTan<br />

brZolis programebis ganxorcielebaze<br />

pasuxismgeblobis sakiTxebSi.<br />

rwmunebuli davalebebs asrulebda sileziis<br />

savoevodo ganyofilebasTan, gansakuTrebiT<br />

ki sazogadoebrivi politikis departamentTan,<br />

ganaTlebis ganyofilebasTan, sileziis<br />

savoevodos adgilobrivi TviTmarTvelobis<br />

organoebTan, ojaxuri daxmarebis<br />

raionul centrebTan, profkavSirebTan<br />

da damsaqmebelTa kavSirebTan, arasam-<br />

Tavrobo organizaciebTan, agreTve policiasTan<br />

da samarTaldamcav organoebTan<br />

mWidro TanamSromlobiT.<br />

rwmunebulis erT-erTi pirveli gadawyvetileba<br />

Tormetwevriani qalTaqalTasakonsakon- sultacio sultacio sabWos sabWos mowveva iyo, romlis<br />

SemadgenlobaSic Sevidnen qalTa da mamakacTa<br />

Tanabari statusis sferoSi wlebis manZilze<br />

moRvawe Semoqmedi da aqtiuri qalebi.<br />

2003 wlis oqtomberSi, rwmunebulis<br />

iniciativiT Sedga sileziis sileziis qalTa<br />

qalTa


forumi forumi forumi. forumi forumze wamoiWra iseTi <strong>sakiTxebi</strong><br />

rogoricaa: umuSevroba, siRaribe, qalebis<br />

profesiuli dawinaureba da stereotipebi<br />

sqesis Sesaxeb. Sexvedris monawileebma<br />

mimarTes sileziis xelisufalT da masmedias<br />

weriliT, romelic xazs usvamda sazogadoebaSi<br />

qalebis diskriminaciasTan brZolis<br />

aucileblobas. forumze Sedga qalTa<br />

arasamTavrobo organizaciebis monacemTa<br />

bazis prezentacia. im droidan forumi<br />

tardeba regularulad da Tavs uyris<br />

ramdenime aseul aqtiur qals, romlebic<br />

dainteresebulni arian am regionSi qalTa<br />

sazogadoebrivi situaciis gaumjobesebiT.<br />

forumze agreTve tardeba rwmunebulis<br />

simboluri jildos - „vercxlis vardis” -<br />

gadacema qalTa da mamakacTa Tanabari<br />

statusis win wamowevis sakiTxze momuSave<br />

gansakuTrebiT aqtiuri pirovnebisaTvis.<br />

rwmunebulisa da ganaTlebis ganyofilebis<br />

mier erT-erTi pirveli farTomasStabiani<br />

proeqti iyo “Wiqa wylis magivrad”, romelic<br />

gankuTvnili iyo saSualo skolebis<br />

moswavleTaTvis. seqsualuri ganaTlebis<br />

programaSi monawileobda sileziis<br />

savoevodos aTi didi qalaqis 2000-ze meti<br />

moswavle, xolo momxseneblebs Soris iyvnen<br />

seqsologebi, ginekologebi, sociologebi,<br />

fsiqologebi da kulturologebi. leqciebze<br />

waradgines britanul-holandiuri filmi<br />

„Sensken ra xdeba?” da daariges broSurebi<br />

saimedo kontraceptivebis Sesaxeb.<br />

agreTve rwmunebulis iniciativiT sileziis<br />

savoevodos mTels teritoriaze Catarda<br />

Sexvedrebis cikli <strong>Tanasworobis</strong>a da<br />

genderis <strong>sakiTxebi</strong>T dainteresebul<br />

pirebTan. Sexvedrebze moxda <strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

sakiTxebSi sakiTxebSi adgilobrivi adgilobrivi rwmunebulebis<br />

rwmunebulebis<br />

rwmunebulebis<br />

daniSvna municipalitetebsa da raionul<br />

centrebSi.<br />

rwmunebulis muSaobaSi mniSvnelovani adgili<br />

qalTa politikur-sazogadoebrivi situaciis<br />

gaumjobesebas uWiravs. amitom SemuSavda<br />

treningis kursi arasamTavrobo, ZiriTadad<br />

qalTa, organizaciebisaTvis, romelic sxva<br />

sakiTxebTan erTad ganixilavda evropis<br />

struqturuli fondebis sakiTxs. garda amisa,<br />

rwmunebulis iniciativiT, Catarda treningTa<br />

ori cikli - „sazogadoebrivi qcevebi da<br />

urTierToba masmediasTan”, romelic<br />

gankuTvnili iyo qalTa organizaciebis<br />

sileziis sileziis magaliTi<br />

magaliTi<br />

23


poloneTis poloneTis gamocdileba<br />

gamocdileba<br />

24<br />

liderebisaTvis da saxelmwifo administraciisa<br />

da adgilobrivi TviTmarTvelobis<br />

warmomadgenlebisaTvis.<br />

rwmunebulis saqmianobisTvis saxsrebi<br />

savoevodos biujetidan ar gamoyofila,<br />

radgan mis mier wamoyenebuli RonisZiebebis<br />

umravlesoba Tanabari Tanabari SesaZleblobebis<br />

SesaZleblobebis<br />

sileziis sileziis centris centris mier iyo ganxorcielebuli.<br />

es sazogadoeba daarsda 2004 wlis<br />

maisSi da misi miznebia sileziis qalTa<br />

xelSewyoba samsaxuris moZiebaSi, axali<br />

profesiis aTvisebaSi, treningebi, qalTa<br />

profesiuli, sazogadoebrivi da politikuri<br />

gaaqtiureba. centrTan TanamSromlobiT<br />

SesaZlebeli gaxda rwmunebulis saqmianobis<br />

gafarToeba da nayofieri TanamSromloba<br />

samTavrobo da saerTaSoriso proeqtebis<br />

ganxorcielebaSi.<br />

rwmunebulisa da centris erT-erTi yvelaze<br />

saintereso proeqti iyo „maRaroeli qalebi”.<br />

proeqti ganxorcielda msoflio bankis<br />

finansuri mxardaWeriT da moicavda<br />

liderobis treningebs samrewvelo<br />

raionebidan konkursis wesiT gamovlenili<br />

26 qalisaTvis. am proeqtis erT-erTi Sedegi<br />

iyo qalTa qalTa sainformacio sainformacio centris centris gaxsna<br />

da Semdeg sileziis savoevodos teritoriaze<br />

sainformacio sainformacio qselis qselis Seqmna, sadac<br />

iZlevian ufaso fsiqologiur da<br />

samarTlebriv konsultaciebs, organizebas<br />

uweven sxvadasxva tipis treningebs da<br />

gamoscemen publikaciebs, broSurebsa da<br />

cnobarebs, romlebic Seadgenen centrebSi<br />

gaweuli daxmarebis mniSvnelovan nawils.<br />

rwmunebulis mier dasaxuli erT-erTi<br />

mniSvnelovani amocana iyo qalTa da<br />

mamakacTa ganaTlebis amaRleba <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> sferoSi saganmanaTleblosainformacio<br />

RonisZiebebis meSveobiT.<br />

amitom misi iniciativiT, sileziis centrTan<br />

TanamSromlobiT, qalTa organizaciebis<br />

liderebisaTvis Catarda treningebis cikli<br />

Temebze: „sazogadoebrivi gamosvlebi da<br />

masmediasTan urTierToba”, „Tavis wardgena<br />

da sufrasTan moqcevis ZiriTadi wesebi” da<br />

„rogor movipovoT saxsrebi samxareo<br />

administraciis mier gamocxadebul<br />

konkursebSi”.<br />

2004 wlis saqtemberSi daarsda sileziis<br />

sileziis<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> akademia<br />

akademia. akademia es iyo Sexvedrebis


cikli, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sferoSi<br />

yvelaze gamoCenil specialistebTan,<br />

romelSic yovelTvis monawileobda 168<br />

adamiani. mecadineobebi mimdinareobda mTeli<br />

saswavlo wlis ganmavlobaSi da mTavrdeboda<br />

sakurso naSromiT. moxsenebebi keTdeboda<br />

Semdeg sakiTxebze:<br />

• „emansipacia polonur kulturaSi”<br />

• „genderi 90-iani wlebis polonur<br />

kinematografiaSi”<br />

• „<strong>Tanasworobis</strong> win wamoweva -<br />

sociologiuri xedva”<br />

• „diskriminaciis problemebis<br />

sociologiuri xedva”<br />

• „rogor vesaubroT Jurnalistebs”<br />

• „TviTwarmoCena da imiji”<br />

• „sqesis stereotipebi da maTi Sedegi<br />

sazogadoebriv cxovrebaSi”<br />

• „kulturuli globalizaciis gavlena<br />

sqesis stereotipebze”<br />

• „mgrZnobiaroba Tanasworobaze enobriv<br />

normebSi”<br />

• „sazogadoebriv gamosvlebi”<br />

• „sqesi da reklama”<br />

• „gender meinstrimingis ganxorcieleba<br />

poloneTSi”<br />

• „Sromis Tanabari bazari - miTi Tu realoba?”<br />

Tanabari SesaZleblobebis centris mier<br />

Seqmnilia qalTa qalTa qalTa sainformacio sainformacio centri, centri,<br />

centri,<br />

sadac qalebs uweven ufaso fsiqologiur da<br />

samarTlebriv daxmarebas, Camoyalibebulia<br />

qalTa mxardaWeris jgufebi. aseT Wgufebze<br />

didi moTxovnilebis gamo, isini gaixsna<br />

sileziis savoevodos rva qalaqSi. centri<br />

gamoscems iseT ufaso broSurebs rogoricaa:<br />

• „ojaxuri Zaladoba - ra reaqcia viqonioT?”<br />

• „imijis Seqmna”<br />

• „qalebi poloneTSi. monawileoba xelisuflebaSi”<br />

• „iyavi Zlieri da iyavi usafrTxod”<br />

• „qalebi da kacebi - Tanabari Sansi samsaxurSi”<br />

• „sqesi da ekonomikuri SesaZleblobebi<br />

poloneTSi”<br />

• „samoqalaqo TviTdaxmarebis instruqcia”<br />

2005 wlis 4 noembers, saparlamento arCevnebis<br />

Semdeg, oficialurad Seicvala qalTa da<br />

mamakacTa Tanabari statusis sakiTxTa mTavrobis<br />

rwmunebulis funqcia. jer-jerobiT<br />

ucnobia voevodebis rwmunebulebis bedi.<br />

dorota stasikovska-vozniakis saqmiani<br />

TanamSromloba kvlav gagrZeldeba arasam-<br />

Tavrobo organizaciebTan, gansakuTrebiT ki<br />

Tanabari SesaZleblobebis sileziis centrTan.<br />

sileziis sileziis magaliTi<br />

magaliTi<br />

25


lela lela xomeriki<br />

xomeriki<br />

xomeriki<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

uzrunvelyofisaken uzrunvelyofisaken mimarTuli mimarTuli politikis<br />

politikis<br />

ganxorcielebis ganxorcielebis perspeqtivebi perspeqtivebi saqarTveloSi<br />

saqarTveloSi<br />

qarTul sazogadoebaSi mTeli post-sabWoTa<br />

periodis manZilze momxdari mniSvnelovani<br />

da xSirad radikaluri cvlilebebis<br />

miuxedavad, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

uzrunvelyofisaken mimarTuli midgomebis<br />

danergva saxelmwifo Tu adgilobrivi<br />

politikis formirebaSi jer kidev did<br />

Zalisxmevas moiTxovs. sqesTa Soris<br />

u<strong>Tanasworobis</strong> problemis aqtualizebas<br />

xels uSlis wlebis manZilze dagrovili da<br />

gadauWreli uamravi socialur-ekonomikuri<br />

problema, romlebic rogorc politikuri<br />

speqtris, aseve sazogadoebis umetesi nawilis<br />

mier ufro mniSvnelovnad aRiqmeba. amave<br />

dros, jer ar aris saTanadod gaazrebuli,<br />

rom nebismieri sferos politikis<br />

SemuSavebisas, nebismieri erovnuli Tu<br />

adgilobrivi donis programis warmatebulobisaTvis<br />

aucilebelia masSi <strong>genderuli</strong><br />

midgomebis danergva. saerTaSoriso<br />

organizaciebi da dasavleTis qveynebi didi<br />

xania aRiareben, rom <strong>genderuli</strong> meinstrimingi,<br />

anu <strong>genderuli</strong> parametrebis<br />

sistemuri integracia politikis<br />

formirebis, ganxorcielebis, monitoringisa<br />

da Sefasebis procesSi ara marto <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> miRwevas uwyobs xels, aramed,<br />

nebismieri politikis efeqturobis<br />

mniSvnelovani winapirobacaa. <strong>genderuli</strong><br />

midgomebis danergva, anu gansxvavebuli<br />

saWiroebebisa da problemebis danaxva,<br />

gamocdilebisa da xedvebis mTeli<br />

27


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

28<br />

mravalferovnebis gaTvaliswineba, Tavis-<br />

Tavad Zalian Rirebulia da xels uwyobs<br />

socialurad mgrZobiare, sazogadoebis<br />

interesebze damyarebuli politikis<br />

ganxorcielebas. mdgradi ganviTarebis<br />

Tanamedrove koncefcia <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> principis gaTvaliswinebis<br />

gareSe warmoudgenelia.<br />

saxelmwifo doneze efeqturi <strong>genderuli</strong><br />

politikis gatarebisaTvis aucilebelia<br />

qveyanaSi arsebobdes instituciuri<br />

instituciuri<br />

meqanizmebi<br />

meqanizmebi, meqanizmebi romlebic uzrunvelyofen<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> miRwevis<br />

strategiis SemuSavebasa da ganxorcielebas,<br />

agreTve am sferoSi aRebuli saerTaSoriso<br />

valdebulebebis Sesrulebis koordinirebas.<br />

1994 wels saqarTvelo SeuerTda “qalTa<br />

diskriminaciis yvela formis likvidaciis<br />

konvencias”. 1995 wels ki, pekinSi gamarTul<br />

qalTa IV msoflio konferenciaze SeuerTda<br />

im qveyanaTa ricxvs, romlebic SeTanxmdnen,<br />

SeemuSavebinaT qalTa mdgomareobis<br />

gaumjobesebis erovnuli samoqmedo gegma<br />

pekinis platformis cxovrebaSi gasata-<br />

reblad. dRemde am mimarTulebiT saqarTvelos<br />

mniSvnelovani nabijebi ar gadaudgams.<br />

pekinis platformis 12 mimarTulebidan erTerTi<br />

swored erovnul doneze instituciuri<br />

meqanizmebis Seqmnaa. msoflio praqtikam<br />

aCvena, <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> erovnulma<br />

instituciurma meqanizmma efeqturad rom<br />

imuSaos, anu warmatebiT moaxdinos<br />

saxelmwifo politikis sxvadasxva sferoebSi<br />

<strong>genderuli</strong> parametrebis integrireba,<br />

saWiroa is maRal samTavrobo doneze<br />

arsebobdes, flobdes garkveul finansur da<br />

adamianur resursebs da hqondes politikis<br />

formirebaze gavlenis moxdenis<br />

SesaZlebloba.<br />

axalgazrda demokratiis qveynebSi, sadac<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sakiTxi politikur<br />

dRis wesrigSi ar Sedis, saxelmwifo doneze<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis<br />

instituciuri meqanizmis Camoyalibebis<br />

stimulirebas xSirad saerTaSoriso<br />

organizaciebi axdenen. 1998 wels gaeros<br />

ganviTarebis programis proeqtis “qalebi<br />

ganviTarebis procesSi” xelSewyobiT


prezidentis gankargulebiT saqarTvelos<br />

uSiSroebis sabWoSi Seiqmna qalTa<br />

mdgomareobis gaumjobesebis erovnuli<br />

komisia. es iyo pirveli mcdeloba<br />

saqarTveloSi samTavrobo doneze genderul<br />

problematikaze momuSave struqturis<br />

Seqmnisa. Tumca, am struqturis efeqturi<br />

amoqmedeba im periodisaTvis ver moxerxda.<br />

samwuxarod, aseve qaRaldze darCa pekinis<br />

samoqmedo platformis moTxovnebis<br />

Sesabamisad SemuSavebuli qalTa<br />

mdgomareobis gaumjobesebis 1998-2000 wlebis<br />

samoqmedo gegma, Semdeg mas mohyva 2000-2004<br />

wlis samoqmedo gegma, romelic wina<br />

arSesrulebuli<br />

meqanikuri aslia.<br />

dokumentis TiTqmis<br />

saqarTveloSi <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

uzrunvelyofis erovnuli instituciuri<br />

meqanizmis Camoyalibebis Semdgomi etapi<br />

vardebis revoluciis Semdeg daiwyo. muSaoba<br />

ori mimarTulebiT warimarTa: adgilobrivi<br />

qalTa organizaciebis koaliciis erTma<br />

jgufma mTavrobas warudgina iniciativa,<br />

romelic iTvaliswinebda <strong>genderuli</strong><br />

<strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> saxelmwifo saxelmwifo saxelmwifo komisiis<br />

komisiis<br />

Seqmnas, xolo gaeros ganviTarebis programis<br />

(UNDP) axalamoqmedebulma proeqtma<br />

„genderi da politika” miznad daisaxa<br />

parlamentis spikerTan arsebuli <strong>genderuli</strong><br />

<strong>genderuli</strong><br />

<strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> sabWos sabWos Seqmna. orive<br />

mimarTulebiT gaweuli didi Zalisxmevis<br />

Sedegad, saqarTveloSi pirvelad miviReT<br />

iseTi mdgomareoba, roca genderul<br />

Tanasworobaze momuSave struqtura arsebobs<br />

xelisuflebis rogorc aRmasrulebel, ise<br />

sakanonmdeblo StoSi.<br />

gansakuTrebul aRniSvnas moiTxovs is<br />

garemoeba, rom samTavrobo komisia Seiqmna<br />

adgilobrivi organizaciebis ZalisxmeviT,<br />

anu iniciativiT qvemodan, rac sakmaod<br />

uCveulo precedentia. am iniciativis<br />

warmateba mianiSnebs imaze, rom qalTa<br />

organizaciebi wina periodTan SedarebiT<br />

ganviTarebis Tvisobrivad axal etapze<br />

gadavidnen. es ki gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

im pirobebSi, roca xelisuflebisaTvis<br />

<strong>genderuli</strong> Tanasworoba ar aris<br />

prioritetuli sakiTxi da instituciuri<br />

meqanizmebis mdgradobisa da maTi efeqturi<br />

muSaobis uzrunvelyofisaTvis swored is<br />

politikuri politikuri perspeqtivebi<br />

perspeqtivebi<br />

29


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

30<br />

faqtori gaxdeba gadamwyveti, Tu rogor<br />

moaxerxebs sazogadoebrivi seqtori<br />

resursebis mobilizebas am axali struqturebis<br />

gasaZliereblad.<br />

qalTa da genderul sakiTxebze momuSave<br />

arasamTavrobo organizaciebis koaliciis<br />

instituciuri meqanizmebis jgufma,<br />

samTavrobo komisiis Seqmnis iniciativis<br />

paralelurad, euTo-s misiis mxardaWeriT<br />

ganaxorciela proeqti, romlis farglebSic<br />

SemuSavda <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong><br />

uzrunvelyofisuzrunvelyofisuzrunvelyofis axali axali erovnuli erovnuli samoqsamoq-<br />

medo medo gegma gegma. gegma gegmis efeqturobis winapirobad<br />

Tavidanve daisaxa, rom misi SemuSavebis procesi<br />

farTo da monawileobiTi unda yofiliyo.<br />

marTlac, erovnuli samoqmedo gegmis<br />

SemuSavebaSi monawileoba miiRo qalTa<br />

koaliciis 56 wevrma-organizaciam, qalTa<br />

samSvidobo qselis 41 warmomadgenelma, qalTa<br />

regionuli organizaciebisa da adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis 88 warmomadgenelma<br />

saqarTvelos 10 regionidan. paralelurad<br />

moxda saxelmwifo struqturebis, kerZod 14<br />

saministros 45 warmomadgenlis CarTva<br />

SemuSavebis procesSi. gegmis proeqti<br />

gaigzavna agreTve saerTaSoriso organizaciebSi<br />

eqspertizisa da rekomendaciebis<br />

misaRebad. amgvarad, axali samoqmedo gegmis<br />

SemuSavebis etapze dacul iqna pekinis<br />

platformis 294 punqtis moTxovna, rom<br />

erovnuli samoqmedo gegmiT unda waxalisdes<br />

aqtiuri mxardaWera da farTo monawileoba<br />

sxvadasxva institucionaluri aqtorebisa,<br />

maT Soris sakanonmdeblo organoebis,<br />

akademiuri da kvleviTi institutebis, profesiuli<br />

asociaciebis, mediis, adgilobrivi<br />

saTemo jgufebisa da arasamTavrobo, maT<br />

Soris qalTa organizaciebisa.<br />

amgvarad, am etapze miRweul warmatebad unda<br />

CaiTvalos instituciuri meqanizmebis Seqmna<br />

xelisuflebis sakanonmdeblo da aRmasrulebel<br />

StoebSi da axali erovnuli<br />

samoqmedo gegmis SemuSavebuli proeqtis<br />

arseboba. Tumca win urTulesi amocanebia:<br />

• samoqmedo gegmis warmatebuli lobireba<br />

da misi damtkiceba mTavrobis mier;<br />

• instituciuri meqanizmebis koordinirebuli,<br />

efeqturi da nayofieri muSaobis<br />

awyoba;


• samoqmedo gegmis warmatebulad Sesrulebis<br />

uzrunvelyofa<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis<br />

erovnulma samoqmedo gegmam gamokveTa<br />

ZiriTadi <strong>genderuli</strong> problemebi da dasaxa<br />

17 strategiuli mizani, anu <strong>genderuli</strong><br />

politikis ganxorcielebis ZiriTadi<br />

mimarTulebebi. gegmis Tanaxmad, unda<br />

gagrZeldes muSaoba efeqturi instituciuri<br />

meqanizmebis Semdgomi ganviTarebis<br />

mimarTulebiT, risTvisac aucilebelia<br />

sxvadasxva saministroSi genderul<br />

sakiTxebze momuSave pasuxismgebeli piris, e.w.<br />

<strong>genderuli</strong> oficeris Tanamdebobis SemoReba,<br />

saministroebis <strong>genderuli</strong> erTeulebis<br />

kapacitetis gaZliereba, maTi teqnikuri<br />

aRWurva da specialistebis treningebi. aseve,<br />

umniSvnelovanesi sakiTxia, <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> instituciuri meqanizmebis<br />

saqmianobis sabiujeto uzrunvelyofa.<br />

Sedegad, samizne saministroebSi unda<br />

miviRoT iseTi <strong>genderuli</strong> erTeulebi,<br />

romelTac SeuZliaT saministros saqmianobis,<br />

proeqtebisa da programebis <strong>genderuli</strong><br />

eqspertizis ganxorcieleba, rekomendaciebis<br />

gaweva da saministros mier SemuSavebul politikaSi<br />

<strong>genderuli</strong> midgomebis integrireba.<br />

marTvaSi <strong>genderuli</strong> parametrebis danergvis<br />

umniSvnelovanesi instrumenti srulyofili<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> statistikaa<br />

statistikaa. statistikaa amitom, aucilebelia<br />

<strong>genderuli</strong> statistikis indikatorebis<br />

SemuSaveba da maTi danergva<br />

informaciis mopovebisa da damuSavebis<br />

Sesabamis doneebze. kidev ufro mniSvnelovania,<br />

<strong>genderuli</strong> statistikis gavrcelebisa<br />

da efeqturad gamoyenebis formebisa<br />

da meTodebis srulyofa. <strong>genderuli</strong><br />

statistikis ganviTarebis gareSe SeuZlebeli<br />

iqneba <strong>genderuli</strong> analizis siRrmis miRweva,<br />

mkafio, gazomvadi miznebis dasaxva da<br />

miRweuli Sedegebis zusti Sefaseba.<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> xelSemwyobi sakanonmdeblo<br />

bazis SeqmnisaTvis umniSvnelovanesia<br />

ojaxuri Zaladobis winaaRmdeg,<br />

trefikingis winaaRmdeg da migraciis Sesaxeb<br />

kanonebis miReba. Zalze aqtualuri da<br />

mtkivneuli sakiTxia Sromis kodeqsis<br />

proeqtis daxvewa <strong>genderuli</strong> TvalsazrisiT.<br />

xelisuflebis mier warmodgenil proeqtSi<br />

strategiuli strategiuli miznebi<br />

miznebi<br />

31


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

32<br />

bevri xarvezi iyo am TvalsazrisiT, ramac<br />

mwvave sajaro debatebi gamoiwvia.<br />

<strong>genderuli</strong> politikis ganxorcielebis erTerTi<br />

umniSvnelovanesi mimarTulebaa<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> biujetis<br />

biujetis biujetis principebis<br />

danergvis xelSewyoba rogorc saxelmwifo,<br />

ise adgilobrivi biujetebis formirebisas.<br />

<strong>genderuli</strong> biujetis cneba SedarebiT axalia<br />

da iTvaliswinebs biujetis genderul<br />

analizs, romelic warmoaCens qalebsa da<br />

mamakacebze sabiujeto xarjebis<br />

gansxvavebul gavlenas da xels uwyobs<br />

biujetis iseT dagegmvas, romelic sabiujeto<br />

resursebs Tanabrad misawvdoms xdis orive<br />

sqesisaTvis. rakiRa <strong>genderuli</strong> biujeti axali<br />

cnebaa, dasawyisisaTvis saWiroa 2006 wlis<br />

saxelmwifo biujetis <strong>genderuli</strong> analizis<br />

ganxorcieleba, sabiujeto procesis<br />

Sefasebis <strong>genderuli</strong> indikatorebis<br />

SemuSaveba da specialuri saxelmZRvanelos<br />

momzadeba, romelic xels Seuwyobs<br />

<strong>genderuli</strong> biujetirebis Sesaxeb codnis<br />

gavrclebas da daexmareba saministroebisa Tu<br />

adgilobrivi xelisuflebis genderul<br />

erTeulebs ganaxorcielon sxvadasxva<br />

programebisa da proeqtebis biujetebis<br />

<strong>genderuli</strong> analizi.<br />

saxelmwifo <strong>genderuli</strong> politikis<br />

mniSvnelovani mimarTuleba unda gaxdes<br />

<strong>genderuli</strong> parametrebis danergva<br />

socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />

procesSi, rac gulisxmobs Sromis bazarze<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> xelSewyobas, mcire<br />

biznesis ganviTarebasa da mewarme qalTa<br />

waxalisebas, saxelmwifo dasaqmebis<br />

politikis SemuSavebas <strong>genderuli</strong><br />

parametrebis gaTvaliswinebiT, genderulad<br />

mgrZnobiare socialuri dacvis politikisa<br />

da demografiuli politikis SemuSavebas.<br />

unda aRiniSnos, rom pirveli nabijebi<br />

gadaidga trefikingis winaaRmdeg<br />

saxelmwifoebrivi midgomis Camoyalibebis<br />

saqmeSi. qmediTi RonisZiebebis ganxorcielebisTvis<br />

da trefikingis danaSaulis da misi<br />

xelSemwyobi mizezebis aRmofxvris mizniT,<br />

saqarTvelos prezidentis 2004 wlis 29<br />

dekembris 623 brZanebulebiT, damtkicda<br />

adamianTa vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg<br />

brZolis 2005-2006 wlebis erovnuli


samoqmedo gegma, xolo am samoqmedo gegmis<br />

efeqtiani ganxorcielebis mizniT, 2005 wlis<br />

1 Tebervals Seiqmna saqarTvelos erovnuli<br />

uSiSroebis sabWos adamianis vaWrobis<br />

(trefikingis) winaaRmdeg brZolis droebiTi<br />

uwyebaTaSorisi komisia. Tumca, 2005-2006 wlis<br />

samoqmedo gegmiT gansazRvrul RonisZiebaTa<br />

umravlesoba ar Sesrulebula. trefikingis<br />

winaaRmdeg brZolis sistema jer ar<br />

Camoyalibebula, Sesabamisi konvenciebi ar<br />

aris ratificirebuli, trefikingis Sesaxeb<br />

kanonma mxolod pirveli saparlamento<br />

mosmena gaiara, Senoba TavSesafrisaTvis ar<br />

aris gamoyofili.<br />

gadaudebeli amocanaa agreTve, ojaxuri<br />

Zaladobisagan dacvis efeqturi sistemis<br />

Seqmna da saTanado samarTlebrivi<br />

meqanizmebis amoqmedeba.<br />

cxadia, amgvari kompleqsuri amocanebis<br />

gadaWra <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

saxelmwifo komisiisa da saparlamento<br />

sabWos Semdgom gaZlierebasa da erTobliv<br />

nayofier saqmianobas moiTxovs. amJamad,<br />

saparlamento sabWos komisiasTan<br />

TanamSromlobiT dagegmili aqvs<br />

saxelmwifo saxelmwifo <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> politikis<br />

politikis<br />

koncefciis koncefciis SemuSaveba. koncefcia da<br />

samoqmedo gegma unda iqcnen im ZiriTad<br />

dokumentebad, romlebic gansazRvraven<br />

saxelmwifos strategias <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> miRwevis sferoSi.<br />

mniSvnelovania aRiniSnos, rom <strong>genderuli</strong><br />

<strong>Tanasworobis</strong> uzrunvelyofis instituciuri<br />

safuZvlis Seqmnis procesi adgilobriv<br />

donezec warimarTa. kerZod, sazogadoebrivi<br />

organizacia “qalTa ganaTlebisa da<br />

informaciis saerTaSoriso centrma”<br />

britaneTis saelCosa da euTos mier<br />

mxardaWerili programis farglebSi<br />

“aqtiuri qalebi cvlilebebisaTvis”, SesZlo<br />

oTxi raionis (mcxeTa, duSeTi, Coxatauri,<br />

axalcixe) mmarTvelobaSi genderul<br />

genderul<br />

saqmeTa saqmeTa samsaxurebis samsaxurebis Seqmnis procesis<br />

inicireba. es saqarTveloSi pirveli<br />

precedentia adgilobriv xelisuflebaSi<br />

genderul problematikaze momuSave<br />

specialuri struqturis Seqmnisa.<br />

axalSeqmnili samsaxurebi teqnikurad<br />

aRWurva gaeros ganviTarebis programis<br />

instituciuri instituciuri safuZvlebi<br />

safuZvlebi<br />

33


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

34<br />

proeqtma “genderi da politika”, xolo<br />

samsaxurebis warmomadgenlebma Sesabamisi<br />

kvalifikaciis misaRebad ramdenime treningi<br />

gaiares, maT Soris “partniorebi — saqarTvelosa”<br />

da “partniorebi – poloneTis”<br />

erToblivi proeqtis farglebSi, rac am<br />

sferoSi polonuri gamocdilebis gaziarebas<br />

isaxavda miznad. imisaTvis, rom axalSeqmnilma<br />

erTeulebma SesZlon TavianTi sicocxlisunarianobis<br />

dadastureba, daagrovon gamocdileba<br />

da nayofieri saqmianobis pozitiuri<br />

magaliTi Seqmnan sxva adgilobrivi<br />

xelisuflebebisaTvis, raionis gamgeobebis<br />

<strong>genderuli</strong> samsaxurebis adamianuri da<br />

teqnikuri resursebis gaZliereba<br />

aucilebelia SemdgomSic gagrZeldes, miT<br />

ufro, rom am samsaxurebs debulebiT sakmaod<br />

farTo pasuxismgeblobebi akisriaT, kerZod:<br />

• <strong>genderuli</strong> problemebis Sesaxeb monacemTa<br />

miRebisa da analizis sistemis<br />

Camoyalibeba da <strong>genderuli</strong> statistikis<br />

Seqmna raionis masStabiT;<br />

• adgilobrivi socialur – ekonomikuri<br />

situaciis yovelwliuri <strong>genderuli</strong><br />

analizi;<br />

• <strong>genderuli</strong> parametrebis uzrunvelyofa<br />

adgilobriv biujetSi, qalebsa da<br />

mamakacebze adgilobrivi biujetis<br />

•<br />

xarjebis gansxvavebis analizi da saTanado<br />

rekomendaciebis SemuSaveba;<br />

adgilobrivi mmarTvelobis moxeleTa<br />

<strong>genderuli</strong> ganaTlebis uzrunvelyofa;<br />

• adgilobrivi programebis <strong>genderuli</strong><br />

analizi da programebis SemuSavebisas<br />

<strong>genderuli</strong><br />

xelSewyoba;<br />

parametrebis danergvis<br />

• saxelmwifo programebis <strong>genderuli</strong><br />

komponentebis Sesrulebis xelSewyoba<br />

adgilobriv doneze;<br />

• angariSebis miReba calkeuli ganyofilebebisa<br />

da samsaxurebis mier<br />

<strong>genderuli</strong> parametrebis Sesrulebis<br />

Sesaxeb.<br />

aqve gvinda SevexoT politikis formirebaSi<br />

<strong>genderuli</strong> midgomebis danergvis kidev erT<br />

iniciativas, romelic samxareo doneze iqna<br />

wamowyebuli: gaeros ganviTarebis programis<br />

mxardaWeriT Seqmnilma qalTa regionulma<br />

centrma organizeba gaukeTa samcxejavaxeTSi<br />

<strong>genderuli</strong> politikis grZel


vadiani samoqmedo gegmis (2006-2008 w.w.)<br />

SemuSavebis process. samoqmedo gegma miznad<br />

isaxavs samcxe-javaxeTSi <strong>genderuli</strong><br />

politikis mimarTulebebis gansazRvras,<br />

<strong>genderuli</strong> politikis ganxorcielebis<br />

lobirebas, marTvis procesSi <strong>genderuli</strong><br />

parametrebis gaTvaliswinebisa da, regionSi<br />

arsebuli <strong>genderuli</strong> asimetriis Semcirebis<br />

xelSewyobas. gegma kompleqsuria da dasaxuli<br />

miznebis Sesasruleblad xelisuflebis<br />

organoebisa da sazogadoebis Zalisxmevis<br />

gaerTianebaa saWiro. samoqmedo gegmis<br />

SemuSavebis procesSic monawileoba miiRes<br />

rogorc xelisuflebis, maT Soris regionis<br />

eqvsive raionis gamgebelma, ise<br />

sazogadoebrivi organizaciebis, mediisa da<br />

akademiuri wreebis warmomadgenlebma. samcxejavaxeTis<br />

<strong>genderuli</strong> politikis<br />

ganxorcielebis samoqmedo gegma<br />

saqarTveloSi samxareo doneze SemuSavebuli<br />

am saxis pirveli dokumentia da Sesabamisad,<br />

adgilobriv doneze <strong>genderuli</strong> politikis<br />

formirebis mniSvnelovani precedentia.<br />

adgilobriv politikaSi <strong>genderuli</strong><br />

midgomebis danergvis mxardaWerisaTvis erT-<br />

erTi gadamwyveti piroba adgilobriv<br />

adgilobriv<br />

adgilobriv<br />

xelisuflebaSi xelisuflebaSi qalTa qalTa monawileobis<br />

monawileobis<br />

gazrdaa. gazrdaa. es sakiTxi gansakuTrebul<br />

aqtualobas iZens, radgan wels adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis morigi arCevnebis<br />

gamarTvaa mosalodneli. adgilobriv<br />

TviTmmarTvelobaSi qalTa monawileobis<br />

maCveneblebi wina arCevnebis Sedegad arc ise<br />

saxarbielo iyo: 1998 wels Catarebuli<br />

arCevnebiT sakrebulos wevrTa Soris qalebma<br />

mxolod 14% Seadgines. 2002 wlis arCevnebis<br />

Sedegad qalTa ricxvma sakrebuloebSi kidev<br />

ufro iklo da pirveli donis TviTmmarTvelobis<br />

organoebSi mxolod 11,9% Seadgina.<br />

adgilobriv organoebSi qalTa monawileobis<br />

xarisxi regionebis mixedviTac gansxvavdeba.<br />

yvelaze dabali procentia eTnikuri<br />

umciersobebiT dasaxlebul raionebSi,<br />

gansakuTrebiT iq, sadac kompaqturad<br />

cxovrobs azerbaijaneli mosaxleoba: mag.<br />

marneulSi – 1,9%, bolnisSi 4,7%.<br />

orive arCevnebis Sedegad gamoikveTa Zalze<br />

sayuradRebo tendencia: rac ufro<br />

msxvildeba administraciuli erTeuli, miT<br />

ufro klebulobs qalTa procenti<br />

adgilobrivi adgilobrivi iniciativebi<br />

iniciativebi<br />

35


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

36<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi.<br />

1998 wels soflis sakrebuloebSi qalebi<br />

Seadgenen 15%-s, raionuli mniSvnelobis<br />

qalaqebsa da dabebSi – 13%-s, raionis<br />

sakrebuloebSi 9-%-s, did qalaqebSi ki<br />

mxolod 7,4%-s. 2002 welsac didi qalqis<br />

sakrebuloebSi qalTa ricxvi 7%-s ar<br />

scildeba. ukiduresad arasaxarbielod arian<br />

warmodgenili qalebi adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis xelmZRvanel poziciebze:<br />

mag. 1998 wels 60 raionis sakrebulodan<br />

mxolod erTis Tavmjdomare iyo qali (1,6%).<br />

SeiZleba iTqvas, rom sadac meti Zalaufleba<br />

da resursia, iq naklebi qalia.<br />

2002 wels mkveTrad Semcirda qalTa<br />

warmomadgenloba raionul sakrebuloebSi,<br />

radganac axali saarCevno kanoniT raionis<br />

sakrebulo kompleqtdeba soflis sakrebuloTa<br />

TavmjdomareebiT da radganac, qali<br />

praqtikulad ver xvdeba xelmZRvanel postze,<br />

Sesabamisad meore donis TviTmmarTvelobaSic<br />

ukiduresad mcired aris warmodgenili.<br />

wels TviTmmarTvelobis arCevnebi axali<br />

kanoniT tardeba, romelic TviTmmarTveli<br />

erTeulebis gamsxvilebasa da Sesabamisad, maTi<br />

ricxvis mkveTrad Semcirebas iTvaliswinebs,<br />

rac adgilebze politikur konkurencias<br />

gazrdis da qali kandidatebis Sansebs<br />

Seamcirebs. amitom, TviTmmarTvelobis<br />

organoebSi qalTa warmomadgenlobis<br />

gazrdisaTvis gadaudebeli amocanaa<br />

winasaarCevno periodSi kandidat qalTa<br />

mxardamWeri programebis ganxorcieleba.<br />

mniSvnelovania, seriozuli muSaobis<br />

warmarTva politikur partiebTan, raTa<br />

partiebSi kandidatTa SerCevis mkafio da<br />

dadgenili procedura Camoyalibdes,<br />

romelSic <strong>genderuli</strong> xedvac iqneba<br />

gaTvaliswinebuli. kargia, qalTa organizaciebma<br />

erToblivi ZalebiT miadevnon<br />

Tvalyuri, Tu ramdeni kandidati qali yavs<br />

dasaxelebuli ama Tu im partias. mniSvnelovania<br />

aseve, amomrCevel qalTa<br />

samoqalaqo ganaTlebis programebis<br />

ganxorcileba, raTa daCqardes maTi<br />

interesebisa da moTxovnebis mkafio formulireba,<br />

rac aiZulebs politikur partiebs<br />

meti yuradRebiT moekidon qali kandidatebis<br />

wamowevasa da <strong>genderuli</strong> problematikis<br />

CarTvas winasaarCevno programebSi.


<strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> instituciuri<br />

meqanizmebis gaZliereba, politikur dRis<br />

wesrigSi zemoTCamoTvlili <strong>sakiTxebi</strong>s<br />

wamoweva da maTi gadaWra SeuZlebeli gaxdeba,<br />

Tu ver moxerxda Zalisxmevisa da resursebis<br />

maqsimaluri mobilizeba, genderul problemebze<br />

momuSave, rogorc adgilobrivi, ise<br />

saerTaSoriso organizaciebis mier. pekinis<br />

moqmedebaTa platformis 289 punqtis<br />

Tanaxmadac „arasamTavrobo organizaciebs<br />

gansakuTrebuli roli aqvT qalisa da<br />

mamakacis Tanasworobaze damyarebuli<br />

socialuri, ekonomikuri, politikuri da<br />

inteleqtualuri klimatis SeqmnaSi. qalTa<br />

organizaciebi aqtiurad unda iyvnen<br />

CarTuli <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

miRwevisaken mimarTuli politikis<br />

ganxorcielebasa da monitoringSi”.<br />

gadaudebeli gadaudebeli amocanebi<br />

amocanebi<br />

37


elene elene elene rusecki<br />

rusecki<br />

qalTa qalTa da da genderul genderul sakiTxebTan<br />

sakiTxebTan<br />

mimarTebaSi mimarTebaSi arsebuli arsebuli sainformacio<br />

sainformacio<br />

problemebi problemebi da da perspeqtivebi perspeqtivebi saqarTveloSi<br />

saqarTveloSi<br />

ramdenime wlis win saqarTvelos sazogadoebis<br />

didi nawilisTvis ucxo iyo terminebi<br />

“genderi” da “feminizmi”. sazogadoebisaTvis<br />

ucnobi iyo, aseve, genderisa da feminizmis<br />

sakiTxebze momuSave arasamTavrobo<br />

organizaciebic, Tumca bevri organizacia<br />

aqtiurad muSaobda am mimarTulebiT<br />

sazogadoebis cnobierebis asamaRleblad. am<br />

organizaciebis Zalisxmeva sakmarisi ar<br />

aRmoCnda imisaTvis, rom erTiani sainformacio<br />

sivrce Seqmniliyo, sivrce, sadac<br />

dainteresebuli adamiani an adamianTa jgufi<br />

SeZlebda informaciis mopovebas aRniSnuli<br />

Temebis irgvliv.<br />

problema nawilobriv gadaiWra saqarTvelos<br />

qalTa arasamTavrobo organizaciaTa<br />

koaliciis SeqmniT. es 2000 wlis oqtomberSi<br />

moxda OSCE/ODIHR-is mxardaWeriT. koaliciaSi<br />

gawevrianebul organizaciebs<br />

saSualeba miecaT intensiurad gaecvalaT<br />

erTmaneTSi informacia. amis Sedegad ufro<br />

meti mniSvnelovani da inovaciuri RonisZieba<br />

daigegma da ganxorcielda. amJamad<br />

koaliciaSi 80 organizaciaa, isini qalTa<br />

uflebebsa da genderul sakiTxebze muSaoben.<br />

koaliciis erT-erTi TanadamfuZnebeli<br />

“qalTa sainformacio centris~ sainiciativo<br />

jgufi gaxldaT. axali organizaciis Seqmnis<br />

iniciativa ki mas Semdeg daibada, rac qalTa<br />

jgufma (romelic Semdgom CaerTo am<br />

procesSi), ver SeZlo informaciis moZieba<br />

saqarTveloSi arsebul qalTa da genderul<br />

problemebze momuSave organizaciaTa Sesaxeb.<br />

informaciis deficitma ganapiroba jgufis<br />

gaaqtiureba am mimarTulebiT. “qalTa<br />

sainformacio centris~ sainiciativo jgufma<br />

gazarda muSaobis areali da miznad daisaxa<br />

39


qarTuli qarTuli realoba<br />

realoba<br />

40<br />

informaciuli uzrunvelyofiT xeli Seewyo<br />

samxreT kavkasiaSi momuSave organizaciebisaTvis.<br />

2002 wels organizaciam pirveli regionaluri<br />

cnobari gamosca, romelSic qalTa da<br />

genderul problemebze momuSave samxreT<br />

kavkasiis organizaciebis sakontaqto<br />

monacemebic Sevida. cnobarma didi interesi<br />

gamoiwvia ara marto saqarTveloSi, aramed<br />

mTels regionsa da saerTaSoriso masStabiTac.<br />

amJamad gamocema yovelwliuria. bolo<br />

nomeri cnobarisa “qalTa da genderul<br />

problemebze momuSave organizaciebi samxreT<br />

kavkasiaSi~ 2005 wlis dekemberSi daibeWda.<br />

drom da praqtikam gviCvena, rom es<br />

sainformacio sivrcis Sesavsebad gansaxorcielebel<br />

RonisZiebaTa mxolod mcire<br />

nawilia.<br />

arsebuli problemebidan gamomdinare<br />

(informaciis nakleboba genderul sakiTxebTan<br />

dakavSirebiT, sainformacio, maT<br />

Soris, Tematuri beWdviTi masalebis<br />

nakleboba qarTul enaze, eleqtronuli<br />

mediis mcire moculoba, masmediaSi<br />

<strong>genderuli</strong> Temis ugulebelyofa, Tanamedrove<br />

sainformacio-sakomunikacio teqnologiebis<br />

araefeqturad gamoyeneba gen-<br />

deruli <strong>sakiTxebi</strong>s ganviTarebis procesSi)<br />

cnobaris perioduli gamocema aucilebeli<br />

gaxda.<br />

“qalTa sainformacio centrma~ Seqmna<br />

kompleqsuri <strong>genderuli</strong> sainformacio<br />

saagentoc, romlis SemadgenlobaSi Sedis:<br />

qalTa poligrafiuli servisi, dizain-studia<br />

“speqtri” da samxreT kavkasiis <strong>genderuli</strong><br />

sainformacio portali www.ginsc.net. portali<br />

ganaxlebadia, yoveldRiurad xdeba<br />

informaciis Sevseba. biblioTekaSi<br />

ganTav-sebulia dokumentebi, statiebi,<br />

kvlevebi, angariSebi. rubrikaSi “qalTa<br />

saxeebi~ warmodgenilni arian is qalebi,<br />

romlebic aqtiurad arian Cabmulni<br />

sazogadoebriv da politikur cxovrebaSi.<br />

portalis mudmivi momxmareblebi arian is<br />

organizaciebi da calkeuli mkvlevarebi,<br />

romlebic qalTa da genderul sakiTxebze<br />

muSaoben, agreTve, saerTaSoriso organizaciebi<br />

da fondebi. portalze ganTavsebulia<br />

samxreT kavkasiaSi momuSave organizaciaTa<br />

katalogi, sadac SeiZleba ganxorcieldes<br />

Tematuri Zebnac - organizaciis saqmianobis<br />

sferos mixedviT.<br />

qalTa sainformacio centrs miaCnia, rom<br />

qveyanaSi <strong>genderuli</strong> sainformacio politikis<br />

ganxorcielebisaTvis saWiroa am<br />

Tematikaze momuSave calkeuli organi-


zaciebis, koaliciebis, qselebis gaZliereba.<br />

swored amitom qalTa sainformacio centri<br />

aqtiurad muSaobs qselSi “qalTa erToba<br />

mSvidobisaTvis”, romelic UNIFEM-is<br />

proeqtis farglebSi sainformacio<br />

politikis gasaZliereblad Camoyalibda da<br />

amJamad qselis veb-gverdis Seqmnasa da<br />

beWdviT gamocemebze muSaobs.<br />

Tanamedrove sainformacio-sakomunikacio<br />

teqnologiebis xelmi-uwvdomloba xels<br />

uSlis mosaxleobis nawils, gansakuTrebiT ki<br />

qalebs, CaerTon da konkuren-tunarianni<br />

iyvnen arsebul Sromis bazarze. im<br />

orga-nizaciebis didi nawili, romelic<br />

qalTa da genderul sakiTxebze muSaobs,<br />

Tanamedrove sainformacio-sakomunikacio<br />

teqnologiebis efeqturi gamoyenebis mcire<br />

SesaZleblobas flobs (am organizaciaTa<br />

mxolod 25%-s aqvs veb-gverdebi; aqedan<br />

realurad mxolod 5% muSaobs). socialurekonomikuri<br />

problemebidan gamomdinare,<br />

informacia miuwvdomelia saqarTvelos<br />

regionebis, gansakuTrebiT, maRalmTiani<br />

regionebisaTvis, rac, sxva problemebTan<br />

erTad, xels uSlis <strong>genderuli</strong> <strong>sakiTxebi</strong>s<br />

popularizaciasa da Sesabamisi problemebis<br />

mogvarebas.<br />

Cven vTvliT, rom qveyanaSi <strong>genderuli</strong><br />

sainformacio politikis efeqturad<br />

ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania:<br />

• efeqturi sainformacio kampaniebis<br />

dagegmva;<br />

• Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofa<br />

sainformacio-sakomunikacio teqnologiebis<br />

gamoyenebisa da ganviTarebisaTvis;<br />

• samoqalaqo sazogadoebis, kerZod, qalTa<br />

da genderul sakiTxebze momuSave<br />

organizaciebis saqmianobis xelSewyoba<br />

Tanamedrove sainformaciosa komunikacio<br />

teqnologiebis gamoyenebiT.<br />

“qalTa sainformacio centri~ sxva<br />

organizaciebTan erTad swored zemoT<br />

CamoTvlili problemebis gadaWraSi iRebs<br />

aqtiur monawileobas. centris sainformacio<br />

politika gulisxmobs TanamSromlobas<br />

rogorc organizaciebTan, aseve calkeul<br />

dainteresebul pirebTan: centri cdilobs<br />

Tavisi wvlili Seitanos sainformacio<br />

vakuumis Sevsebasa da sazogadoebisaTvis<br />

informaciis miwodebis saqmeSi.<br />

amdenad, Cven mzadyofnasa da Riaobas gamovxatavT<br />

saTanamSromlod, radgan vfiqrobT,<br />

rom erToblivi ZalisxmeviT ufro meti da<br />

mniSvnelovani saqmis gakeTeba SeiZleba am<br />

mimarTulebiT.<br />

sainformacio sainformacio perspeqtivebi<br />

perspeqtivebi<br />

41


qvemoT mocemuli kiTxvari daexmareba<br />

Jurnalistebs gansazRvron, Tu ramdenad<br />

koreqtulad aris asaxuli maT saqmianobaSi<br />

<strong>genderuli</strong> aspeqtebi.<br />

Temis Temis gaSla<br />

gaSla<br />

• iTvaliswinebs Tu ara Temis wardgenis<br />

Tqveneuli meTodi qalTa<br />

Tvalsazrisis yovelmxriv da<br />

•<br />

realistur asaxvas?<br />

aris Tu ara Tqveni reportaJebi<br />

genderulad gacnobierebuli da<br />

mgrZnobiare?<br />

TemaSi TemaSi CaRrmaveba<br />

CaRrmaveba<br />

• samarTlianad da Tanabrad eTmoba<br />

dro da adgili Tqvens masalaSi azris<br />

gamomTqmel qalebsa da mamakacebs?<br />

• saTanadod ikvlevT im genderul<br />

sakiTxebs (problemebs), romlebic<br />

genderi genderi mediaSi:<br />

mediaSi:<br />

sakontrolo sakontrolo kiTxvari<br />

kiTxvari<br />

•<br />

SesaZloa safuZvlad edos Tqvens mier<br />

gasaSuqebel movlenas?<br />

Temis gaSuqebisas, cdilobT Tu ara<br />

moiZioT damatebiTi informacia<br />

sxvadasxva wyaroebisgan da<br />

warmoadginoT mosazrebebis<br />

maqsimalurad farTo speqtri?<br />

Temis Temis aspeqtebi<br />

aspeqtebi<br />

• aris Tu ara Tema analitikuri? xom<br />

ar scildeba is ama Tu im movlenis<br />

konkretul farglebs da ufro Rrma<br />

problemebis arsebobaze migviTiTebs?<br />

• Tqvens reportaJSi Tanabradaa<br />

warmodgenili qalTa da mamakacTa<br />

problemebi?<br />

• Tqvens siuJetSi problemasTan<br />

dakavSirebuli pasuxismgebloba<br />

Tanabradaa gadanawilebuli qalebsa<br />

da mamakacebs Soris?<br />

43


genderi genderi mediaSi<br />

mediaSi<br />

44<br />

• ras emsaxureba Tqveni siuJeti:<br />

<strong>genderuli</strong> stereotipebis ngrevas<br />

Tu maT gaZlierebas?<br />

• aris Tu ara gaTvaliswinebuli Tqvens<br />

masalaSi<br />

aspeqti?<br />

adamianis uflebebis<br />

• xom ar aris raime saxiT gaufasurebuli<br />

an dakninebuli qalTa<br />

gancdebi da problemebi ?<br />

• aris Tu ara Tqveni reportaJi<br />

samarTliani, zusti da gawonasworebuli?<br />

vizualuri vizualuri mxare<br />

mxare<br />

• Tqvens siuJetSi Tanabrad<br />

•<br />

monawileoben qalebi da mamakacebi?<br />

movlenis gaSuqebisas xom ar xdeba<br />

erTi romelime sqesis mimarT<br />

•<br />

mikerZoeba?<br />

profesionali qalis Sesaxeb Seqmnil<br />

Jurnalistur masalaSi aqcenti mis<br />

profesionalizmze keTdeba Tu mis<br />

fizikur garegnobaze?<br />

• rogor arian qalebi warmodgenilni,<br />

rogorc pirebi, romlebic cdiloben<br />

gaumklavdnen cxovrebiseul siZneleebs<br />

Tu rogorc msxverplni?<br />

• rogor arian qalebi warmodgenilni,<br />

rogorc aqtiuri pirovnebebi Tu<br />

rogorc pasiurni?<br />

• Tqvens siuJetSi Seqmnili qalis saxe<br />

xom ar akninebs qalebis Rirsebas?<br />

• Tu gadacemaSi monawile piris arCevisas<br />

upiratesoba mamakacs mianiWeT, iqneba es<br />

gadawyvetileba Sinaarsobrivad<br />

gamarTlebuli da gaazrebuli? (anu xom<br />

ar gakeTda aseTi arCevani mxolod<br />

sqesobrivi niSnis gamo?)<br />

masala Seiqmna 2003 wels organizaciis “Women<br />

in Development Southern Africa Awareness<br />

(WIDSAA)” mier, samxreT afrikis<br />

saxelmwifoebSi „genderi da media” proeqtis<br />

ganxorcielebis Sedegad. proeqtis donoria<br />

SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebis<br />

saagento (SIDA).


1.zogadi 1.zogadi SeniSvnebi<br />

SeniSvnebi<br />

BBC–is (British Broadcasting Corporation)<br />

movaleobaa gaerTianebuli samefos<br />

sazogadoebis yvela fenis momsaxureba. BBC–<br />

is Sida saqveyno servisi unda cdilobdes<br />

asaxos da warmoadginos qveynis mosaxleobis<br />

Semadgeneli yvela jgufi. globaluri<br />

masStabiT valdebulni varT davicvaT<br />

keTilsindisieri mauwyeblobis principebi da<br />

miviswrafodeT xalxisa Tu qveynebis<br />

gawonasworebuli warmodgenisaken.<br />

yvelanairad unda vcdilobdeT, rom<br />

warmovaCinoT gaerTianebuli samefosa da<br />

mTeli msoflios adamianebisa da kulturebis<br />

sruli mravalferovneba. programebi da<br />

servisebi unda asaxavdnen da aaxlovebdnen am<br />

sxvadasxvagvarobebs, raTa warmovaCinoT<br />

realuri cxovrebis marTali suraTi.<br />

vxelmZRvaneblobT ra am principiT,<br />

vamkvidrebT axal talantebs, xedvas, saxeebsa<br />

da xmebs, rac Zalian amdidrebs programebs,<br />

zogierTi zogierTi standarti standarti BBC-is -is<br />

JurnalistebisaTvis<br />

JurnalistebisaTvis<br />

romlebsac vamzadebT Cveni mayureblebisa da<br />

msmenelebisaTvis.<br />

sazogadoebis sxvadasxva jgufebis<br />

wardgenisas yovelTvis unda vcdilobdeT<br />

Tavi avaridoT stereotipebs. Tavi uda<br />

davizRvioT sxva saxis safrTxisganac,<br />

rogoricaa sinamdvileSi ararsebuli<br />

sazogadoebis daxatva. BBC ar aris<br />

dakavebuli sazogadoebrivi inJineriiT. unda<br />

visaubroT crurwmenebsa da negatiur<br />

movlenebze, da sworad warmovadginoT isini<br />

Cvens programebSi.<br />

sazogadoebis sxvadasxva jgufebis aRwerisas<br />

xelsayrelia visargebloT gamosadegi<br />

praqtikuli wesebiT: vTxovoT xalxs, rom<br />

TviTon isaubron sakuTari Tavis Sesaxeb.<br />

gansxvavebuli midgomis gamoyeneba mxolod<br />

safuZvliani<br />

SeiZleba.<br />

mizezis arsebobis dros<br />

45


genderi genderi mediaSi<br />

mediaSi<br />

46<br />

2. 2. saerTo saerTo problemebi<br />

problemebi<br />

2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba araprezentabeloba gadacemis<br />

gadacemis<br />

gadacemis<br />

gadacemis<br />

gadacemis<br />

monawileTa monawileTa monawileTa monawileTa monawileTa SerCevaSi<br />

SerCevaSi<br />

SerCevaSi<br />

SerCevaSi<br />

SerCevaSi<br />

BBC-s mier gadacemul yvela saxis programaSi<br />

unda monawileobdnen sazogadoebis yvela<br />

jgufis warmomadgenlebi. Cven programebSi<br />

monawile gamomsvlelebi an msaxiobebi unda<br />

iyvnen SerCeuli pirovnebaTa farTo<br />

speqtridan; es SerCeva ar unda xdebodes<br />

mxolod metismetad unariani, simpaTiuri da<br />

TeTrkaniani mamakacebis sasargeblod. BBC–<br />

is aqvs sazogadoebrivi sxvadasxvagvarobisadmi<br />

miZRvnili specializirebuli programebi,<br />

programuli seqciebi da specialuri monacemTa<br />

baza, romlis gamoyenebac SeuZliaT gadacemebis<br />

avtorebs, raTa gaafarToon gadacemis<br />

monawileTa mier warmodgenili sazogadoebrivi<br />

jgufebis speqtri.<br />

3. 3. qalebi<br />

qalebi<br />

qalebi gaerTianebuli samefos mosaxleobis<br />

umetesobas warmoadgenen. miuxedavad axali<br />

kanonebisa da sazogadoebrivi wes-<br />

Cveulebebis cvlilebisa, qalebi garkveuli<br />

TvalsazrisiT mainc ganicdian diskri-<br />

2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 mavne mavne mavne mavne mavne an an an an an yalbi yalbi yalbi yalbi yalbi stereotipebi<br />

stereotipebi<br />

stereotipebi<br />

stereotipebi<br />

stereotipebi<br />

Cvens programebSi monawile adamianebi<br />

warmodgenilebi unda iyvnen yvela im<br />

sazogadoebrivi rolis gaTvaliswinebiT,<br />

romelsac sinamdvileSi asruleben.<br />

BBC -is programebi ar unda axarisxebdnen<br />

Savkanianebs kriminalebad, qalebs<br />

diasaxlisebad, unarSezRudul adamianebs<br />

msxverplebad, homoseqsualistebs cxovrebaSi<br />

xelmocarulebad, xandazmulebs uunaro<br />

moxucebad, xolo romelime konkretuli<br />

specialobis, mowodebis an cxovrebiseuli<br />

mdgomareobis warmomadgenel pirebs<br />

dacinvisa Tu oxunjobebis obieqtebad.<br />

minacias, da xSirad satelevizio da radio<br />

gadacemebSi ar arian saTanadod<br />

warmodgenilni. es gansakuTrebiT exeba xnier<br />

qalebs, romlebic xSirad Zalian SezRuduli<br />

saxiT arian warmodgenilni.


4. 4. seqsualuri seqsualuri orientacia<br />

orientacia<br />

orientacia<br />

BBC-is programebma ar unda gaavrcelon<br />

winaswari uaryofiTi damokidebuleba.<br />

homoseqsualistebi gansakuTrebiT xSirad<br />

SeiZleba iyvnen gauazrebeli da agresiuli<br />

stereotipizaciis obieqtebi.<br />

geebi, lesboselebi da aseve biseqsualuri<br />

orientaciis pirebi sazogadoebis<br />

mniSvnelovan umciresobas warmoadgenen da<br />

maT BBC–is mxridan keTilsindisieri<br />

momsaxureobis da samarTliani mopyrobis<br />

ufleba aqvT. programebis Semqmnelebs unda<br />

axsovdeT, rom homoseqsualistebi Cvens<br />

sazogadoebaSi yvela saxis socialur rols<br />

asruleben. maT am rolebis samarTliani<br />

warmoCenis iseTive ufleba gaaCniaT, rogorc<br />

sxva adamianebs.<br />

4.1 4.1 4.1 4.1 4.1 stereotipizacia<br />

stereotipizacia<br />

stereotipizacia<br />

stereotipizacia<br />

stereotipizacia<br />

stereotipizacia aris gansakuTrebiT saSiSi,<br />

roca homoseqsualistebis saxeebi warmodgenili<br />

arian Cvens programebSi mxolod<br />

da mxolod maTi seqsualuri orientaciis<br />

niSniT, an seqsualuri orientacia aris maTi<br />

erTaderTi ganmasxvavebeli niSani. saWiroa<br />

gvaxsovdes, rom seqsualuri orientacia aris<br />

mxolod Tanmxlebi da ara arsebiTi Tviseba<br />

am mocemuli pirovnebis. ar SeiZleba<br />

homoseqsualizmi areuli iqnas transvestizmSi<br />

an transseqsualizmSi, romlebic<br />

ar arian dakavSirebulni mocemuli<br />

pirovnebis seqsualur orientaciasTan.<br />

mosamzadebeli programis scenari ar<br />

SeiZleba Seicavdes Seuracxmyofel daSvebebs<br />

an ganzogadebebs, xolo Tu aseT Sexedulebebs<br />

gamoTqvaven pirovnebebi, romlebsac<br />

varTmevT interviuebs, gadacemis wamyvani<br />

valdebulia gadaWriT SeewinaaRmdegos maT.<br />

4.2 4.2 4.2 4.2 4.2 seqsualobis seqsualobis seqsualobis seqsualobis seqsualobis danaxva danaxva danaxva danaxva danaxva da da da da da aRiareba<br />

aRiareba<br />

aRiareba<br />

aRiareba<br />

aRiareba<br />

im SemTxvevaSi Tu es aris arsebiTi<br />

mniSvnelobis garemoeba, saWiroa uSualod<br />

iqnas aRniSnuli im cnobili pirebis da<br />

agreTve maTi sayovelTaod cnobili<br />

partniorebis homoseqsualoba, vinc sajarod<br />

aRiarebda Tavis seqsualur orientacias. es<br />

SeiZleba moxdes biografiul programebSi,<br />

standartebi<br />

standartebi<br />

47


genderi genderi mediaSi<br />

mediaSi<br />

48<br />

gardacvalebis Semdgom mogonebebSi an sxva<br />

saxis konteqstSi; Tumca aqve unda aRiniSnos,<br />

rom BBC –is amocanebSi ar Sedis vinmes<br />

seqsualobis sakiTxis dRis sinaTleze<br />

gamotana. aqac iseve vcdilobT gamovxatoT<br />

uRrmesi pativiscema adamianis piradulobisadmi,<br />

rogorc yvela sxva sakiTxSi.<br />

zogadad, Cven vcdilobT SevusabamoT Cveni<br />

muSaoba im ZiriTad principebs, romlebic<br />

exeba seqsualuri cxovrebisadmi miZRvnili<br />

nebismieri<br />

warmarTvas:<br />

programis SemuSavebas da<br />

• programebi aRWurvili unda iyos<br />

saTanado, naTeli da advilad<br />

•<br />

SesamCnevi niSnebiT;<br />

yvela scena unda emsaxurebodes<br />

programis redaqtoris mier gansazRvrul,<br />

naTlad Camoyalibebul,<br />

dasabuTebul mizans da ar unda iyos<br />

moWarbebuli;<br />

• masala, romelic Seicavs seqsualuri<br />

cxovrebis gamomxatvel momentebs, ar<br />

unda iqnas gadacemuli saRamos<br />

ukanaskneli sabavSvo gadacemis („Zili<br />

nebisa patarebo”) win, an am programis<br />

gadacemasTan uSualo siaxloveSi;<br />

• programis gadacemis drois miuxedavad,<br />

arsebobs garkveuli SezRudvebi<br />

seqsualuri aqtebis gadacemis<br />

sizustesa da simZafresTan dakavSirebiT;<br />

• masalebi seqsualuri Zalmomreobis<br />

an sadizmis Sesaxeb gansakuTrebuli<br />

yuradRebiTa da sifrTxiliT mopyrobas<br />

moiTxoven.<br />

erotikuli scenebi, romlebic iwveven<br />

SeSfoTebas an Soks, SeiZleba naCvenebi iqnas<br />

mxolod kargad motivirebuli fabularuli<br />

mizezebis gamo. mayureblebi isev da isev arian<br />

gansakuTrebiT SeSfoTebuli qalebis mimarT<br />

gamoyenebuli seqsualuri Zalmomreobis<br />

scenebiTa da seqsualuri sadizmis masalebiT.<br />

aseTi xasiaTis masalebi moiTxoven dawvrilebiT<br />

konsultaciebs arxebis makontrolebeli<br />

seqciebisa da pirebis mxridan,<br />

agreTve, maTi moTxovnis SemTxvevaSi,<br />

politikur sakiTxebSi redaqciis mTavari<br />

konsultantis mxridan.


aseve yvelanairad unda vecadoT, ar<br />

vamravloT stereotipebi qalebis an<br />

mamakacebis seqsualuri qcevebis Temaze, da<br />

ar gamoviyenoT sxvadasxva standartebi<br />

qalebisa da mamakacebis siSiSvlis mimarT.<br />

seqsualoba universaluri adamianuri<br />

atributia; seqsis Cvenebis mizani ar unda iyos<br />

mxolod da mxolod Sesabamisi gmirebis<br />

fizikuri mimzidvelobis warmoCena.<br />

sazogadoebis damokidebuleba homoseqsualizmis<br />

mimarT Zalian gansxvavebulia,<br />

rogorc did britaneTSi, aseve sxva qveynebSic.<br />

gamokvlevebis Sedegebma aCvenes, rom<br />

britaneli mayurebeli sul ufro da ufro<br />

Semwynarebeli xdeba iseTi programebis<br />

mimarT, sadac naCvenebia homoseqsualuri<br />

wyvilebi, an imarTeba diskusiebi<br />

homoseqsualizmis Temaze. zogadad, am Temis<br />

mimarT zogierTi qveynis mayurebeli ufro<br />

liberaluradaa ganwyobili, zogierTi ki<br />

piriqiT – sakmaod konservatulad.<br />

programebis Semqmnelebs unda axsovdeT, rom<br />

mayurebelTa mniSvnelovani nawili kritikulad<br />

aRiqvams iseT scenebs, sadac naCvenebia<br />

homoseqsualistTa intimuri cxovreba.<br />

4.3 4.3 4.3 4.3 4.3 leqsika leqsika leqsika leqsika leqsika<br />

gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos<br />

imas, Tu ra grZnobebi SeiZleba gamoiwvios<br />

konkretuli sityvis gamoyenebam. termini<br />

„homoseqsualuri” ukve Semosulia<br />

sayovelTao xmarebaSi. “geebi da lesboselebi”<br />

xSirad misaRebi gamoTqmaa da misi xmareba<br />

sruliad dasaSvebia. dokumentur da<br />

publicistur gadacemebSi dauSvebelia iseTi<br />

sityvebis gamoyeneba, rogorebicaa<br />

„pederasti”, „lesbianka” an „cisferi”; Tu<br />

gadacemaSi monawile adamianebi iyeneben am<br />

gamoTqmebs, amas gadaWriT unda<br />

SevewinaaRmdegoT yovelTvis, roca ki es<br />

SesaZlebelia.<br />

ZiriTadi ZiriTadi princi princi pebi<br />

pebi<br />

49


genderi genderi mediaSi<br />

mediaSi<br />

50<br />

5. 5. 5. xandazmuli xandazmuli adamianebi<br />

adamianebi<br />

mravali xandazmuli adamiani cxovrobs<br />

dinamiuri, energiuli cxovrebiT. mosazreba,<br />

rom moxuci adamianebi ganekuTvnebian<br />

sazogadoebis marginalur jgufs, arian<br />

sxvebze damokidebulni, sustni, seqsualurad<br />

araaqtiurni da umoqmedoni, realuri<br />

faqtebis ignorirebas warmoadgens,<br />

miTumetes, rom eseni arian adamianebi,<br />

romlebsac SemosavlebisaTvis muSaobisa da<br />

Svilebis gazrdis periodi ukve gamovlili<br />

aqvT da xSirad arian dakavebulebic,<br />

aqtiurebic da sasargeblonic. konkretuli<br />

pirovnebis asakze miTiTeba srulebiT arafers<br />

ambobs mis qmediTunarianobis, dainteresebis,<br />

misi fsiqikis an janmrTelobis mdgomareobis<br />

Sesaxeb. asaki mxolod im SemTxvevaSi unda iyos<br />

aRniSnuli, rodesac es arsebiTia. rogorc<br />

wesi, BBC ar gansazRvravs zeda asakobriv<br />

zRvars gadacemaSi monawile pirebisaTvis,<br />

iqnebian es mayureblebi, mokamaTeni,<br />

Sejibrebis da teleturnirebis monawileni,<br />

Tu msaxiobebi. erTaderT kriteriums<br />

warmoadgens dasaxuli amocanis Sesrulebis<br />

unari.


<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> ena<br />

ena<br />

(zogierTi (zogierTi cnebis cnebis cnebis ganmarteba)<br />

ganmarteba)<br />

genderi genderi genderi (ingl.) – sazogadoebriv-kulturuli sqesi, gulisxmobs SeZenil da ara biologiur<br />

Tvisebebs, romelic gansxvavebulia nebismier kulturaSi da icvleba droTa<br />

ganmavlobaSi (ingl. sex – biologiur sqess niSnavs); genderi warmoadgens Sexedulebebis<br />

sazogadoebrivi rolebis da qcevebis kompleqss, romelic miewereba qals an mamakacs.<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> Tanasworoba<br />

Tanasworoba Tanasworoba – koncefcia, romlis mixedviTac yoveli adamiani Tavisufalia<br />

sakuTari unarebis ganviTarebaSi da arCevanis gakeTebaSi, masze ar moqmedebs <strong>genderuli</strong><br />

rolebis mier wamoyenebuli SezRudvebi; qalTa da mamakacTa qcevebi, miswrafebebi da<br />

survilebi sruliad Tanasworad ganixileba.<br />

neitraluri neitraluri genderi genderi<br />

genderi – es aris midgoma, romelic ar axdens aranair ganmasxvavebel<br />

zegavlenas (arc pozitiurs da arc negatiurs), qalsa da mamakacs Soris <strong>Tanasworobis</strong><br />

sakiTxze.<br />

genderulad genderulad genderulad brma brma brma – is, vinc ver, an ar xelmZRvanelobs <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

ganzomilebiT.<br />

diskriminacia diskriminacia <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> niSniT niSniT – niSnavs yovelgvar dayofas, gamoyofas, SezRudvas<br />

<strong>genderuli</strong> niSniT, rac iwvevs, an risi mizanic aris, SezRudos erT-erTi sqesis<br />

51


genderis genderis ena<br />

ena<br />

52<br />

warmomadgeneli imaSi, rom is meore sqesis warmomadgenlis msgavsad sargeblobdes<br />

adamianis uflebebiT politikur, sameurneo, sazogadoebriv, kulturul, Tu sxva<br />

sferoebSi.<br />

iribi iribi diskriminacia diskriminacia – situacia, rodesac viTom da neitraluri kanoni iwvevs uaryofiT<br />

Sedegebs erT-erTi sqesisaTvis, rac obieqturi mizezebiT ar aris gamarTlebuli.<br />

uSualo uSualo diskriminacia diskriminacia – ufro cudi damokidebuleba da mopyroba erT-erTi sqesis mimarT.<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> kvlevebi kvlevebi – sqesis sazogadoebrivi da kulturuli TviTSegnebis problematikis<br />

Seswavla da kvleva, qalurobis da mamakacurobis stereotipebTan dakavSirebuli<br />

Sexedulebebis aRwera da analizi.<br />

detaluri detaluri <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> monacemebi monacemebi – monacemebis Segroveba da gamijvna genderis mixedviT<br />

imisTvis, rom moxdes SedarebiTi <strong>genderuli</strong> analizi.<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> meinstrimingi meinstrimingi – <strong>genderuli</strong> problematikis CarTva politikis mTavar<br />

mimarTulebebSi. igulisxmeba evrokavSiris nebismieri gadawyvetilebebis dagegmvisa<br />

da ganxorcielebis, aseve maTi Sedegebis Sefasebis procesSi Tanabaruflebianobis<br />

sakiTxis gaTvaliswinebis sistematuri monitoringi (unda Semowmdes gaTvaliswinebulia<br />

Tu ara orive sqesis Tanabari monawileoba).<br />

amsterdamis amsterdamis amsterdamis traqtati traqtati – xelmowerilia evrokavSiris wevri qveynebis mier 1997 wlis 2<br />

oqtombers. mis mixedviT evrokavSiris erT-erTi umTavresi amocanaa mamakacebisa da<br />

qalebis Tanasworuflebianobis mxardaWera me-3 da me-4 muxlebSi gansazRvruli<br />

erToblivi politikisa da saSualebebis ganxorcielebis gziT. es aris evrokavSiris


umaRlesi rangis samarTlebrivi dokumenti, romelic genderul Tanasworobas<br />

fundamentur mniSvnelobas aniWebs da asabuTebs, rom misi sayovelTao gavrceleba<br />

iseTive mniSvnelovania, rogorc konkurentunariani ekonomikis aSeneba.<br />

pekinis pekinis platforma platforma<br />

platforma – pekinis deklaracia da moqmedebis platforma miRebul iqna qalTa<br />

saqmeebis IV msoflio konferenciaze, romelic 1995 wlis seqtemberSi pekinSi Catarda.<br />

Tanasworuflebianobis Temis Tanamedrove dokumentebis sakvanZo sityvebi swored aq<br />

gamoCnda pirvelad, garda amisa, dayenebul iqna qalTa uflebamosilebis gazrdis<br />

sakiTxi (empowerment).<br />

„afirmatuli „afirmatuli aqciebi” aqciebi” – maT aseve moixsenieben „pozitiuri diskriminaciis” an specialuri<br />

gamaTanasworebeli saSualebis saxeliT. masSi igulisxmeba samarTlebrivi xerxebi an<br />

saSualebebi, romlebic iTvaliswineben privilegiebis miniWebas araproporciulad<br />

dabal doneze warmodgenili genderisaTvis, raTa am sqesis warmomadgenlebs<br />

gauadvildeT profesiuli saqmianobis Sesruleba an profesiuli karieris gzaze<br />

wamoWrili sirTuleebis daZleva. afirmatuli programis magaliTi aris<br />

maregulirebeli wesdeba imis Sesaxeb, rom rodesac vakanturi samuSao adgilis<br />

mosapoveblad gamarTul procesSi monawileobas Rebulobs erTnairi kvalifikaciis<br />

mqone sxvadasxva sqesis ori kandidati, upiratesoba unda mieniWos im sqesis<br />

warmomadgenels, romelic am seqtorSi naklebi raodenobiTaa warmodgenili.<br />

biujetireba biujetireba <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> niSniT niSniT (Gender budgeting) – analizis instrumenti, romelic exeba<br />

xelisuflebis mier <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> politikis sakiTxSi aRebuli valdebulebis<br />

Sesrulebas; igi aseve exeba qveynis biujets, romelSic gaTvaliswinebulia rogorc<br />

savaraudo Semosavlebi da xarjebi, aseve maTi gavlena qalTa da mamakacTa calkeul<br />

jgufebze.<br />

genderis genderis ena<br />

ena<br />

53


genderis genderis ena<br />

ena<br />

54<br />

evrokavSiris evrokavSiris <strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> <strong>Tanasworobis</strong> direqtivebi direqtivebi – direqtiva aris evrokavSiris<br />

samarTleblivi aqti, mimarTuli yvela wevri qveynisadmi. direqtiva mxolod miuTiTebs<br />

mizans, samarTlebriv mdgomareobas, romelic unda iqnes miRweuli, xolo wevri qveynebi<br />

iReben gadawyvetilebas, ra gziT miaRwion am mizans direqtiviT gansazRvrul vadebSi.<br />

SemuSavebul iqna evrosabWos 11 direqtiva, romelic exeba <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong><br />

iseT sakiTxebs rogoricaa:<br />

• dasabuTebis simZime <strong>genderuli</strong> diskriminaciis SemTxvevebSi.<br />

• kerZo seqtorSi momuSave qalebisa da mamakacebis Tanabaruflebianobis<br />

principi.<br />

• profesiul - sazogadoebrivi dazRvevis sistemebSi qalTa da mamakacTa<br />

Tanabar- uflebianobis principi.<br />

• mSobelTa Svebulebebi.<br />

• janmrTelobisa da usafrTxoebis donis gaumjobeseba fexmZime, melogine da<br />

meZuZuri mosamsaxure qalebisaTvis.<br />

• qalTa da mamakacTa Tanabari anazRaureba.<br />

dasasabuTebis dasasabuTebis dasasabuTebis simZime simZime simZime – zogadi samarTlebrivi wesi, romlis mixedviTac, pirovnebas,<br />

romelsac sasamarTloSi Seaqvs sarCeli, evaleba daasabuTos, rom adgili hqonda misi<br />

uflebebis darRvevas. evrokavSiris kanonmdeblobaSi, da 2001 wlidan poloneTSic,<br />

<strong>genderuli</strong> diskriminaciis sakiTxebSi dasabuTebis simZime mopasuxe mxares awevs<br />

(evrosabWos 1997 wlis 15 dekembris direqtiva; 97/80/ek). es niSnavs, rom yovel adamians,<br />

romelic Tavs grZnobs dazaralebulad diskriminaciuli qmedebebis, qcevebis an<br />

gadawyvetilebebis gamo, aqvs sasamarTloSi sarCelis Setanis ufleba, xolo damtkiceba<br />

imisa, rom diskriminacias ar hqonda adgili, evaleba diskriminaciaSi braldebul mxares.


evropis evropis sabWo sabWo sabWo – dawesebuleba, romelsac didi damsaxureba miuZRvis evropaSi adamianis<br />

sayovelTao uflebebisa da <strong>genderuli</strong> <strong>Tanasworobis</strong> popularizaciaSi. qvemoT<br />

miTiTebulia evrosabWos organoebi, romlebic pasuxismgebelni arian <strong>Tanasworobis</strong><br />

sakiTxebze:<br />

adamianis uflebebis direqtorati, romelsac evaleba evrosabWos moqmedebebis<br />

gansazRvra da ganxorcieleba, qalTa da mamakacTa <strong>Tanasworobis</strong> problematikis<br />

Seswavla evropis qveynebSi, qveynebis politikis Sefaseba, da saTanado iuridiuli<br />

instrumentebis popularizacia.<br />

qalTa da mamakacTa Tanabari SesaZleblobebis saqmeTa komiteti, romelic<br />

amuSavebs moxsenebebs pekinis platformis farglebSi miRebuli valdebulebebis<br />

ganxorcielebis sferoSi da atarebs Sesabamis konferenciebsa da<br />

seminarebs.<br />

Tanaswori Tanaswori mopyroba mopyroba – Tanaswori mopyrobis principi aris evrokavSiris erT-erTi sawyisi<br />

iuridiuli principi, romelic ukavSirdeba adamianis uflebebis ekonomikur da<br />

socialur ganzomilebas. Tanaswori mopyroba sityva-sityviT unda iqnas gagebuli,<br />

rogorc Tanaswori mopyroba orive sqesisadmi, sqesis niSniT ganurCevloba<br />

sazogadoebrivi cxovrebis nebismier sferoSi, upirveles yovlisa ki dasaqmebis sakiTxSi.<br />

Tanaswori mopyroba niSnavs ara mxolod Tanabar anazRaurebas Tanabari samuSaos<br />

pirobebSi (Tanabari Rirsebis samsaxurSi), aramed aseve samuSaos Tanabar pirobebs,<br />

kvalifikaciis amaRlebasa da dawinaurebas.<br />

Tanabari Tanabari SesaZleblobebi SesaZleblobebi (Tanabari Sansebis principi) – niSnavs, rom ar unda arsebobdes<br />

aranairi barieri (upirveles yovlisa kanonieri), romelic gaarTulebs ekonomikiur,<br />

genderis genderis ena<br />

ena<br />

55


genderis genderis ena<br />

ena<br />

56<br />

politikur da sazogadoebriv cxovrebaSi monawileobas misi garkveuli sqesisadmi,<br />

mikuTvnebis gamo.<br />

kvota, kvota, kvoturi kvoturi sistemebi sistemebi – – procentulad gansazRvruli monawileoba calkeuli<br />

sqesisaTvis, romelic mas unda miekuTvnos adgilebis, Tanamdebobebis an resursebis<br />

ganawilebisas. kvotis mizania gamoasworos arsebuli uTanasworoba, upirveles yovlisa,<br />

xelmZRvanel organoebSi, an samuSao adgilebis bazris xelmosawvdomobaSi, swavlebis<br />

an dasaqmebis sferoSi.<br />

ormagi ormagi nominacia nominacia – principi, romlis Tanaxmad Tavisufali Tanamdebobis dakavebas<br />

xelmZRvanel organoebSi orive sqesis warmomadgeneli unda cdilobdes; an, Tu<br />

Tavisufal adgilze xelmZRvanel organoSi dainiSna erTi sqesis warmomadgeneli, maSin<br />

misi TanaSemwe unda iyos meore sqesis warmomadgeneli; es principi SemoRebulia<br />

evrokomisiis dadgenilebiT 2000 wlidan.<br />

pariteti<br />

pariteti pariteti – orive sqesis Tanabari monawileoba (50:50) xelmZRvanel organoebSi.<br />

seqsualuri seqsualuri zewola zewola da da da Seviwroeba Seviwroeba – seqsualuri xasiaTis an sxva saxis arasasurveli<br />

qceva, romelic Seuracxhyofs qalis an mamakacis Rirsebas.<br />

mamis mamis ufleba ufleba – mSoblis ufleba ekontaqtos bavSvs da miiRos monawileoba mis aRzrdaSi.<br />

farTe gagebiT, mamis ufleba ukavSirdeba sqesTa Tanasworuflebianobis sakiTxs<br />

sazogadoebrivi da ojaxuri cxovrebis yvela sferoSi; am punqtSi aseve igulisxmeba<br />

pasuxismgeblobis grZnobis mqone aqtiuri mamobis waxaliseba; im sazogadoebrivi<br />

warmodgenebis Secvla, romlis mixedviTac mamis roli ganqorwinebis Semdeg<br />

Semoifargleba ZiriTadad mxolod alimentebis gadaxdiT.


UNIFEM – gaeros organizacia, romelic mxars uWers qalTa uflebebis gaTvaliswinebiT<br />

Seqmnil programebs, qalTa monawileobas sazogadoebriv cxovrebaSi, ekonomikur<br />

damoukideblobasa da usafrTxoebas. gaeros sistemaSi UNIFEM mxars uWers sqesTa<br />

Tanasworobas da zrunavs imaze, rom es <strong>sakiTxebi</strong> arsebobdes gaeros samoqmedo<br />

programebSi.<br />

feminizmi feminizmi – (laT. femina – qali) sazogadoebriv-politikuri moZraoba, romelic<br />

istoriulad dakavSirebulia qalTa pirovnuli, samoqalaqo da saarCevno xmis<br />

uflebebisaTvis brZolasTan (XIX s. bolodan). dRes igi miuTiTebs qalTa diskriminaciaze<br />

cxovrebis sxvadasxva sferoSi maTi sqesis gamo da miiswrafvis am situaciis Secvlisaken<br />

– ara mxolod TanasworuflebianobisaTvis, aramed qalTa uflebamosilebis<br />

gazrdisTvisac.<br />

qalTa qalTa da da mamakacTa mamakacTa mamakacTa Tanasworoba<br />

Tanasworoba Tanasworoba – evrosabWom miuTiTa, rom „qalTa da mamakacTa<br />

<strong>Tanasworobis</strong> principi aris adamianis uflebebis fundamenturi da universaluri<br />

principi”. es niSnavs, rom evrosabWos arc erT wevr qveyanas ara aqvs ufleba uari Tqvas<br />

am kanonis aRiarebaze, gansxvavebul sazogadoebriv-kulturul da religiur<br />

tradiciebze, an ekonomikur da iuridiul mosazrebebze dayrdnobiT.<br />

qalTa qalTa uflebebi uflebebi – qalebisa da gogonebis uflebebi warmoadgenen adamianis sayovelTao<br />

uflebebis xelSeuxebel, integralur da ganuyofel nawils.<br />

ojaxuri ojaxuri ojaxuri Zaladoba<br />

Zaladoba Zaladoba – nebismieri saxis fizikuri, seqsualuri an fsiqologiuri<br />

Zalmomreoba (an misi gamoyenebis muqara), romelic ojaxis TiToeuli wevris<br />

usafrTxoebisa an keTildReobisTvis safrTxes warmoadgens.<br />

genderis genderis ena<br />

ena<br />

57


genderis genderis ena<br />

ena<br />

58<br />

SuSis SuSis SuSis moZravi moZravi moZravi kibeebi kibeebi – feminizirebul specialobebSi mamakacebis swrafi dawinaureba.<br />

SuSis SuSis Weri Weri Weri – stereotipebidan, an kompaniis organizaciuli kulturidan gamomdinare<br />

SeumCneveli (anu araformaluri mizezebidan gamomdinare) barierebi, romelic<br />

arTulebs an SeuZlebels xdis qalebis dawinaurebas.<br />

webovani webovani webovani iataki iataki – feminizirebuli profesiebis dakavSireba dabal SemosavlebTan an dabal<br />

prestiJTan.<br />

horizontaluri horizontaluri <strong>sakiTxebi</strong> <strong>sakiTxebi</strong> – sazogadoebrivi <strong>sakiTxebi</strong>, romlebic prioritetulia<br />

evrokavSiris mTel sivrceze da misi yoveli wevrisaTvis: Tanabari SesaZleblobebi,<br />

adgilobrivi ganviTareba, sazogadoebis informaciuli ganviTareba, gawonasworebuli<br />

ganviTareba. yvela qmedeba, ganxorcielebuli evrokavSiris saxsrebiT am principebis<br />

mxardaWeras unda iTvaliswinebdes.<br />

<strong>genderuli</strong> <strong>genderuli</strong> redaqtireba redaqtireba – nebismieri axali politikis, meTodebis, strategiebis Sefaseba,<br />

raTa damowmdes, rom am polotikaSi daculia <strong>genderuli</strong> Tanasworoba da mas ar SeiZleba<br />

mohyves raime potenciuri diskriminaciis Sedegebi.


SeniSvnebisaTvis<br />

SeniSvnebisaTvis<br />

59

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!