You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kaxa gabunia<br />
maia inasariZe<br />
mzia wereTeli<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
(<strong>da</strong>mxmare saxelmZRvanelo maswavleblebisTvis)<br />
`saimedo~<br />
Tbilisi, 2011<br />
1
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
saxelmZRvanelo gamoicema euTos erovnul umciresobaTa<br />
umaRlesi komisris ofisis mxar<strong>da</strong>WeriT proeqtis „multi-<br />
lingvuri ganaTlebis reformis xelSewyoba saqarTveloSi“<br />
farglebSi. proeqti xorcieldeba `samoqalaqo integraciisa<br />
<strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis centris (CCIIR)~ mier.<br />
The textbook is published in the framework of the project “Supporting Multi-<br />
lingual Educational Reform in Georgia”. The project is funded by the office of<br />
OSCE High Commissioner on National Minorities. The project is imple-<br />
mented by the Center for Civil Integration and Inter-Ethnic Relations<br />
(CCIIR).<br />
konsultanti: ligita grigule (latvia)<br />
re<strong>da</strong>qtori<br />
Salva tabataZe<br />
ISBN 978-9941-0-4090-0<br />
© samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis centri<br />
2
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Sinaarsi<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 4<br />
Tavi 1, Sefasebis arsi <strong>da</strong> mniSvneloba saswavlo procesSi . . gv. 5<br />
1. Sefasebis miznebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 5<br />
2. Sefasebis ZiriTadi principebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 7<br />
3. Sefasebis sami tipi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 9<br />
4. Sefasebis saxeebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 10<br />
5. Sefasebis procesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 14<br />
6. Sefasebis formebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 18<br />
7. erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebi Sefasebis mimarT . . . gv. 21<br />
Tavi 2, enobrivi unarebis <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 22<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 22<br />
1. zepirmetyvelebis (mosm<strong>enis</strong>a <strong>da</strong> laparakis)<br />
unar-Cvevebis <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3<br />
gv. 25<br />
a. mosm<strong>enis</strong> unaris <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 25<br />
b. laparakis unaris <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 35<br />
2. wignierebis (kiTxvisa <strong>da</strong> weris unarebis) <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . gv. 39<br />
a. kiTxva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 39<br />
b. wera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 54<br />
g. leqsika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 59<br />
d. gramatika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 61<br />
3. TviT<strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 68<br />
Tavi 3, testirebis mniSvneloba meore <strong>enis</strong> swavlebis<br />
procesSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 78<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 78<br />
1. testebis kategoriebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 82<br />
2. testis ZiriTadi ganzomilebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 92<br />
3. testis ZiriTadi Teoriebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 112<br />
4. testis Sedg<strong>enis</strong> safexurebi (etapebi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 115<br />
5. testuri <strong>da</strong>valebebis tipebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 131<br />
6. <strong>da</strong>matebiTi rCevebi testis SeqmnisaTvis . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 143<br />
7. testirebis monacemebis pirveladi analizi . . . . . . . . . . . . . gv. 146<br />
Tavi 4, Sefasebis meTodebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 151<br />
1. skalebis SemuSavebis meTodebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 151<br />
a. intuitiuri meTodebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 153<br />
b. Tvisebrivi meTodebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 154<br />
g. raodenobrivi meTodebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 156<br />
Tavi 5, bilingvuri ganaTlebis procesis <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . gv. 160<br />
1. bilingvuri ganaTlebis arsi <strong>da</strong> Sefasebis<br />
mniSvneloba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
gv. 160<br />
2. orenovnebis (bilingvizmis) <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 163<br />
3. meore <strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> bilingvur gakveTilze . . . . . . . . . . . . . gv. 169<br />
4. bilingvuri ganaTlebis programebis <strong>Sefaseba</strong> . . . . . . . . . . . gv. 216<br />
terminTa ganmarteba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 226<br />
gamoyenebuli literatura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gv. 235
Sesavali<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
erovnuli saswavlo gegmis xuT ZiriTad siaxleTa Soris upirve-<br />
lesi aris is, rom `saganmanaTleblo procesis centrSi dgas mos-<br />
wavle <strong>da</strong> miRweuli Sedegi (mniSvnelovania ara imdenad is, Tu ris<br />
swavlebas cdilobs maswavlebeli, aramed is, Tu ra iswavla moswav-<br />
lem)~. orientacia TiToeul moswavlesa <strong>da</strong> Sedegze Tvisebrivad<br />
cvlis Sefasebis sistemas. Sefasebis saSualebiT ganisazRvreba im<br />
saswavlo Sedegebis miRwevis xarisxi, romlebic stan<strong>da</strong>rtiT aris<br />
gaTvaliswinebuli.<br />
saswavlo procesis <strong>Sefaseba</strong> aris saswavlo miznebis miRwevis<br />
xarisxis <strong>da</strong>mdgeni monacemebis Segrovebis, aRricxvisa <strong>da</strong> analizis<br />
mudmivi procesi, moswavleTa warmatebisa <strong>da</strong> progresis<br />
Tanamimdevruli Seswavla.<br />
swavlebis <strong>da</strong>gegmvisa <strong>da</strong> ganxorcielebis procesSi <strong>Sefaseba</strong>s<br />
mniSvnelovani adgili uWiravs. maswavlebelma un<strong>da</strong> icodes, Tu ra,<br />
rodis, ratom <strong>da</strong> rogor un<strong>da</strong> Seafasos. maswavlebeli, pirvel rigSi,<br />
gegmavs, Tu ra Sedegs (an Sedegebs) surs, rom miaRwios; Semdeg<br />
gegmavs, Tu rogor Seafasos, aRwevs Tu ara igi am Sedegs <strong>da</strong> bolos,<br />
gansazRvravs im saSualebebs, romliTac igi am Sedegis miRwevas<br />
Seecdeba. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, Sefasebis roli umniSvnelovanesia<br />
swored imitom, rom misi saSualebiT maswavlebeli gansazRvravs <strong>da</strong><br />
adgens im saSualebebs, riTac man sasurvel Sedegebs un<strong>da</strong> miaRwios.<br />
Aamdenad, Sefasebis procesSi dgeba ramdenime mniSvnelovani kiTxva:<br />
risTvis vafasebT (Sefasebis mizani)?<br />
ras vafasebT (Sefasebis sagani)?<br />
rogor vafasebT (Sefasebis xerxebi, instrumentebi)?<br />
vis vafasebT (Sefasebis obieqti)?<br />
rodis vafasebT (ra sixSiriT, ra vadebSi)?<br />
rogor viyenebT Sefasebis Sedegebs (monacemTa analizi)?<br />
4
Tavi 1<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Sefasebis arsi <strong>da</strong> mniSvneloba<br />
saswavlo procesSi<br />
1. Sefasebis miznebi<br />
saswavlo procesis Sefasebis ZiriTadi miznebia:<br />
calkeuli moswavlisa Tu moswavleTa jgufis<br />
ganviTarebaze xangrZlivi <strong>da</strong> uwyveti <strong>da</strong>kvirveba;<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesis mudmivi Seswavla,<br />
monacemTa Sekreba <strong>da</strong> Sedegebis aRnusxva-wardgena;<br />
moswavleTa, maswavlebelTa, mSobelTa, skolis<br />
direqciisa <strong>da</strong> sazogadoebis (<strong>da</strong>interesebis SemTxvevaSi)<br />
informireba swavlebis Sedegebis Sesaxeb;<br />
moswavleTa saswavlo moTxovnilebebisa <strong>da</strong> saWiroebebis<br />
<strong>da</strong>dgena <strong>da</strong> Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetilebisaTvis xelis<br />
Sewyoba;<br />
saswavlo programebis Semdgomi <strong>da</strong>xvewa;<br />
swavlebis samomavlo procesebis ganxilva mSoblebTan <strong>da</strong><br />
skolis xelmZRvanelobasTan erTad <strong>da</strong> Semdgomi<br />
srulyofa;<br />
swavlisadmi Segnebuli <strong>da</strong>mokidebulebis stimulireba<br />
moswavleebSi;<br />
<strong>da</strong>interesebuli mxareebis informireba erovnuli<br />
saswavlo gegmisa <strong>da</strong> skolis saswavlo gegmis Sesrulebis<br />
mimdinareobis Sesaxeb;<br />
5
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
moswavleTaTvis Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis unaris<br />
ganviTareba;<br />
swavlisadmi pozitiuri <strong>da</strong>mokidebulebis Camoyalibeba,<br />
iniciativebisa <strong>da</strong> aqtiurobis waxaliseba;<br />
calkeuli sagnebisa Tu sagnobrivi sferoebis swavlebaSi<br />
arsebuli viTarebis <strong>da</strong>dgena;<br />
swavlis procesis efeqtiani warmarTva <strong>da</strong> misi<br />
koreqtireba; auTvisebeli masalis, Secdomebis gamovlena<br />
<strong>da</strong> Sesabamisi RonisZiebebis gansazRvra;<br />
saswavlo gegmebis (stan<strong>da</strong>rtebis) Sesrulebisa <strong>da</strong><br />
miRwevadobis <strong>Sefaseba</strong> calkeul sagnebSi;<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlisaTvis saWiro aqtivobebis SerCeva<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmva maswavleblis mier;<br />
xelis Sewyoba motivaciuri garemos CamoyalibebisaTvis;<br />
saswavlo strategiebis <strong>da</strong>xvewa;<br />
saganmanaTleblo resursebis ufro efeqtianad gamoyeneba;<br />
maswavlebelTa profesiuli ganviTareba;<br />
saskolo procesebis Seswavla <strong>da</strong> koordinirebuli saq-<br />
mianobisaTvis xelSewyoba;<br />
moswavleebis samomavlo moswrebis prognozireba;<br />
Sefasebis Sedegebis gaTvaliswineba skolis ganviTarebis<br />
gegmis Sesadgenad.<br />
6
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
2. Sefasebis ZiriTadi principebi<br />
<strong>Sefaseba</strong> eyrdnoba Semdeg principebs:<br />
moswavleTa asakobrivi ganviTarebis Taviseburebebis gaTvalis-<br />
wineba. Sefasebis procesSi ar SeiZleba <strong>da</strong>visaxoT miznad imis<br />
<strong>Sefaseba</strong>, rac ar Seesabameba moswavleTa asaks;<br />
moswavleTa SesaZleblobebisa <strong>da</strong> ganviTarebis tempis<br />
gaTvaliswineba. Sefasebis kriteriumebis SerCevis an Sedegebis<br />
prognozirebisas didia Secdomebis <strong>da</strong>Svebis riski, Tu ar viciT<br />
moswavleTa SesaZleblobebi <strong>da</strong> moviTxoveT maTgan is, rac ar<br />
Seesabameba maTi ganviTarebis temps. SefasebiT<br />
gaTvaliswinebuli moTxovnebi / kriteriumebi arc Zalian un<strong>da</strong><br />
aRematebodes am maCveneblebs <strong>da</strong> arc un<strong>da</strong> CamorCebodes. is un<strong>da</strong><br />
Seesabamebodes an SeiZleba <strong>da</strong> sasurvelicaa, odnav uswrebdes<br />
moswavlis ganviTarebis temps;<br />
erovnuli saswavlo gegmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT gansazRvruli<br />
moTxovnebis <strong>da</strong>cva. <strong>Sefaseba</strong> un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes, upirveles<br />
yovlisa, erovnuli saswavlo gegmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT<br />
gaTvaliswinebul moTxovnebs <strong>da</strong> skolis saswavlo gegmiT (Tu<br />
aseTi skolas aqvs) gansazRvrul stan<strong>da</strong>rtebs;<br />
obieqturobis <strong>da</strong>cva winaswar SemuSavebuli <strong>da</strong> SeTanxmebuli<br />
kriteriumebis safuZvelze. moswavlem un<strong>da</strong> icodes, ra<br />
kriteriumebiT Seafaseben mis saswavlo saqmianobas.<br />
sasurvelia, maswavlebelma moswavleebTan erTad SeimuSaos es<br />
kriteriumebi an stan<strong>da</strong>rtiT gaTvaliswinebuli Sedegebis<br />
mixedviT Tavad Camoayalibos <strong>da</strong> Semdeg ganixilos klasSi. es,<br />
erTi mxriv, uzrunvelyofs Sefasebis obieqturobas, xolo,<br />
meore mxriv, xels Seuwyobs TviTSefasebis unaris ganviTarebas;<br />
7
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Sefasebis Sedegebis sandoobis uzrunvelyofa. un<strong>da</strong> vicodeT<br />
zustad, ras vafasebT <strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmunebuli un<strong>da</strong> viyoT imaSi, rom<br />
Sefasebis Sedegebi sworia. sandoobis misaRwevad sasurvelia<br />
Sefasebis ganmeoreba garkveul periodSi. monacemebi sandoa, Tu<br />
Sedegi ganmeorebadia;<br />
Sefasebis sizustis (validobis) uzrunvelyofa. Sefasebis<br />
efeqtianobis gansazRvra SeiZleba monacemebis zusti analiziT,<br />
rac miiRweva sazomi saSualebebis SesabamisobiT gasazom<br />
obieqtTan. Tu SefasebiTi RonisZieba mTeli Tavisi SinaarsiT<br />
namdvilad afasebs im aspeqts, romlis <strong>Sefaseba</strong>c gvin<strong>da</strong>,<br />
<strong>Sefaseba</strong> validuria.;<br />
Riaoba <strong>da</strong> gamWvirvaloba. Sefasebis Sedegebi <strong>da</strong> misi analizi<br />
Ria <strong>da</strong> gamWvirvale un<strong>da</strong> iyos yvela <strong>da</strong>interesebuli pirisaTvis<br />
(cxadia, es ar niSnavs imas, rom calkeuli moswavlis Sefasebis<br />
Sedegad aRmoCenili Secdomebze sajarod visaubroT).<br />
8
3. Sefasebis sami tipi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
imis mixedviT, ras a<strong>da</strong>reben Sesafasebel sagans / obieqts,<br />
ganasxvaveben Sefasebis sam tips: normaze orientirebuls,<br />
kriteriumze orientirebuls <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebuls (enaTa<br />
flobis... (1), 2008, gv. 178)<br />
Tu xdeba calkeuli moswavleebis moswrebis Se<strong>da</strong>reba, an<br />
moswavlis moswrebisa _ <strong>da</strong>dgenil normasTan (norma ganisazRvreba<br />
romelime jgufis moswrebiT), maSin es aris normaze orientirebuli<br />
<strong>Sefaseba</strong> (enaTa flobis... (1), 2008, gv. 178).<br />
magaliTad: niko wels mexuTea moswrebiT klasSi; ninos 120<br />
quli<strong>da</strong>n aqvs 62 qula.<br />
Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben winaswar <strong>da</strong>dgenil<br />
kriteriumebs, maSin es kriteriumze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong>a.,<br />
romelic adgens, miaRwia Tu ara moswavlem kriteriumebiT<br />
gansazRvrul dones an ramdenma moswavlem miaRwia amas klasSi.<br />
magaliTad, klasSi yvelas SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis<br />
gageba <strong>da</strong> sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatva; kaxa zustad iwers<br />
eqsperimentis Sedegebs <strong>da</strong> akeTebs logikur <strong>da</strong>skvnebs.<br />
Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben mis warsul moswrebas, es aris<br />
pirovnebaze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong>. am SefasebiT advilad dgindeba<br />
moswavlis individualuri progresi. magaliTad, qeTis meore<br />
semestrSi prezentaciis komponentSi ori quliT meti aqvs wina<br />
semestrTan Se<strong>da</strong>rebiT; weriT <strong>da</strong>valebebSi giorgi aRar uSvebs uxeS<br />
sintaqsur Secdomebs.<br />
cxadia, dgeba kiTxva: CamoTvlilTagan romeli gamoviyenoT? pasuxi<br />
yvelasaTvis naTelia, visac saswavlo procesTan Sexeba aqvs:<br />
pe<strong>da</strong>gogiur praqtikaSi samive gamoiyeneba. TiToeulis gamoyenebas<br />
gansazRvravs Sefasebis mizani, Tumca Sedegze <strong>da</strong> pirovnebaze<br />
orientirebuli swavlebis pirobebSi upiratesoba eniWeba kriteriumsa<br />
<strong>da</strong> pirovnebaze orientirebul <strong>Sefaseba</strong>s.<br />
9
4. Sefasebis saxeebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ganmaviTarebeli <strong>da</strong> ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong><br />
Sefasebis ori umniSvnelovanesi forma, romelic swavlisa <strong>da</strong><br />
swavlebis ganuyofel nawils warmoadgens, aris ganmaviTarebeli<br />
<strong>da</strong> ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong>. mniSvnelovania, rom maswavlebelma<br />
icodes, Tu rodis <strong>da</strong> ra konkretuli miznisTvis un<strong>da</strong> gamoiyenos<br />
Sefasebis erTi an meore forma.<br />
ganmaviTarebeli Sefasebis mizania, rom <strong>da</strong>exmaros moswavles<br />
Sedegebis gaumjobesebaSi sxva<strong>da</strong>sxva rCevis, rekomen<strong>da</strong>ciis Tu<br />
problemis ga<strong>da</strong>Wris gzebis SeTavazebiT. ganmaviTarebeli Sefasebis<br />
dros moswavle maswavleblisgan gakeTebuli komentarebis<br />
saSualebiT mudmivad iRebs iseT informacias, romelic mas<br />
Sedegebis gaumjobesebasa <strong>da</strong> sakuTari swavlis gacnobierebaSi<br />
exmareba. aseve ganmaviTarebeli Sefasebis mizania, rom<br />
maswavlebelma moswavleebis susti <strong>da</strong> Zlieri mxareebis <strong>da</strong>dg<strong>enis</strong><br />
Semdeg ukeT <strong>da</strong>gegmos saswavlo procesi.<br />
ganmaviTarebeli Sefasebis tipuri formebia zepiri <strong>da</strong> weri-<br />
lobiTi komentarebi, romlebic trimestris ganmavlobaSi an<br />
trimestris bolos keTdeba. komentarebi aRwers moswavlis (<strong>da</strong> misi<br />
namuSevrebis) Zlier <strong>da</strong> sust mxareebs <strong>da</strong>, amavdroulad, Seicavs<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebs swavlis gaumjobesebis Sesaxeb. ganmaviTarebeli<br />
Sefasebis gavrcelebuli xerxebia Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis<br />
cxrilebis gamoyeneba <strong>da</strong> am cxrilebis safuZvelze Sesabamisi<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebis micema.<br />
ganmaviTarebeli <strong>Sefaseba</strong> moswavlis ganviTarebaze <strong>da</strong> swav-<br />
lebazea orientirebuli. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, aseTi saxis Sefase-<br />
bisas ar aris aucilebeli, rom maswavlebelma moswavleebs qula<br />
<strong>da</strong>uweros.<br />
10
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ganmsazRvreli Sefasebis mizania moswavleTa miRwevebis donis<br />
gansazRvra saswavlo gegmasTan <strong>da</strong> saswavlo miznebTan mimarTebiT.<br />
ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong>, faqtobrivad, aris qula, romelsac<br />
maswavlebeli uwers moswavles konkretuli Temis an sakiTxis<br />
<strong>da</strong>srulebis Semdeg trimestris ganmavlobaSi an trimestris/wlis<br />
bolos. ganmsazRvreli Sefasebis mizniT, maswavlebeli iyenebs<br />
sxva<strong>da</strong>sxva Semajamebel aqtivobas, magaliTad, prezentacias,<br />
proeqts, tests, sakontrolo weras <strong>da</strong> a.S. ganmsazRvreli<br />
Sefasebis ZiriTadi <strong>da</strong>niSnuleba swavlisa <strong>da</strong> swavlebis Sedegebis<br />
Semowmeba-<strong>Sefaseba</strong>a. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, qulis <strong>da</strong>wera<br />
ganmsazRvreli Sefasebis savaldebulo moTxovnaa. qulis saxiT<br />
micemuli ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong> moswavlis miRwevebis donis<br />
ganmsazRvrelia <strong>da</strong> mas ar axlavs komentarebi an rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />
Sedegebis gaumjobesebis Sesaxeb.<br />
mniSvnelovania, rom maswavlebeli sistematurad iyenebdes<br />
orives: ganmsazRvrel <strong>da</strong> ganmaviTarebel <strong>Sefaseba</strong>s. amave dros,<br />
sasurvelia, ganmaviTarebeli Sefasebis wili ufro meti iyos,<br />
vidre ganmsazRvrelis.<br />
rogorc iTqva, ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong> Sedegze, anu niSanzea<br />
orientirebuli, xolo ganmaviTarebeli <strong>Sefaseba</strong> - moswavlis<br />
ganviTarebasa <strong>da</strong> Sedegebis gaumjobesebaze. am orive miznis<br />
misaRwevad maswavlebeli sistematurad iyenebs Sefasebis sam saxes:<br />
diagnostikurs, mimdinares, anu formatuls <strong>da</strong> Semajamebels.<br />
diagnostikuri SefasebiT miRebuli informacia gamoiyeneba<br />
calkeuli moswavlis an moswavleTa jgufis saswavlo saWiroebebis<br />
<strong>da</strong>sadgenad <strong>da</strong> igi gvexmareba saswavlo miznebis sworad<br />
gansazRvraSi, am miznebis miRwevis optimaluri gzebis monaxvaSi.<br />
diagnostikuri <strong>Sefaseba</strong>, rogorc wesi, tardeba saswavlo wlis<br />
<strong>da</strong>sawyisSi an axali Temis swavlebamde. misi mizania moswavlis<br />
momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>dgena. diagnostikuri Sefasebis<br />
11
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
saSualebiT Cven vigebT, ra viTarebaa klasSi, arian Tu ara<br />
moswavleebi mzad axali saprogramo masalis aTvisebisaTvis, ra<br />
sirTuleebi SeiZleba Segveqmnas <strong>da</strong> rogor <strong>da</strong>vZlioT isini.<br />
moswavlis momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>dgena saSualebas gvaZlevs,<br />
Tvali gavadevnoT mis individualur progress garkveul periodSi.<br />
aseT SemTxvevaSi moswavlis Sedegebs va<strong>da</strong>rebT ara <strong>da</strong>dgenil<br />
stan<strong>da</strong>rts, aramed sawyis dones.<br />
mimdinare, anu formatuli <strong>Sefaseba</strong> xdeba yovel gakveTilze,<br />
yoveldRe, yoveli aqtivobis dros. ar aris savaldebulo qulebiT<br />
<strong>Sefaseba</strong>. CvenTvis mniSvnelovania is, rom aseTi <strong>Sefaseba</strong> gvaZlevs<br />
moswavlis mravalmxrivi Seswavlis saSualebas, kerZod, ra saxis<br />
saqmianoba izi<strong>da</strong>vs <strong>da</strong> ra _ ara, rogoria misi swavlis stili<br />
(swavlobs mosmeniT, kiTxviT, weriT, keTebiT., aqvs mTlianobiTi aRqma<br />
Tu sagnebsa <strong>da</strong> movlenebs <strong>da</strong>nawevrebulad aRiqvams, Teoretikosi Tu<br />
pragmatistia <strong>da</strong> a.S.), ra uZneldeba, ra uadvildeba, SeuZlia Tu ara<br />
koncentracia, aqvs Tu ara winsvla, Tu ara _ ra aris<br />
warumateblobis mizezi an ra ganapirobebs mis warmatebas, aqvs Tu<br />
ara ganviTarebuli SemoqmedebiTi, saazrovno <strong>da</strong> socialuri unarebi,<br />
rogoria misi interesebis sfero, individualuri Taviseburebebi, ra<br />
Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebi aqvs. mimdinare Sefasebis procesSi<br />
mniSvnelovania ara imdenad qulebis <strong>da</strong>wera (niSniT <strong>Sefaseba</strong>),<br />
ramdena<strong>da</strong>c Cveni rCevebi, ra <strong>da</strong> rogor gaaumjobesos. formatuli<br />
<strong>Sefaseba</strong> moswavlis Sesaxeb amomwurav, mravalmxriv informacias<br />
iZleva <strong>da</strong> obieqturobis garantia.<br />
amasTan, mimdinare anu formatuli <strong>Sefaseba</strong> maswavlebels aZlevs<br />
sakuTari yoveldRiuri saqmianobis refleqsiis SesaZleblobas. imaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT, ramdenad miaRwia sagakveTilo mizans, ra codna <strong>da</strong> unar-<br />
Cvevebi gamoavlines moswavleebma, ra <strong>da</strong>Zlies <strong>da</strong> ra _ vera,<br />
maswavlebels SeuZlia Seafasos <strong>da</strong>gegmili aqtivobebis efeqtianoba,<br />
SerCeuli masalis sirTule, klasis marTvis, organizebis unari <strong>da</strong><br />
sxv.<br />
12
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Semajamebeli <strong>Sefaseba</strong> adgens moswavlis warmatebas swavlebisa <strong>da</strong><br />
swavlis konkretul etapze: Temis <strong>da</strong>srulebisas, semestris bolos,<br />
saswavlo wlis bolos. aseTi Sefasebisas mowmdeba is, Tu ramdenad<br />
miaRwia calkeulma moswavlem <strong>da</strong> moswavleTa jgufma stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gaTvaliswinebul Sedegs / Sedegebs. swored Semajamebeli Sefasebis<br />
Sedegebis analizze <strong>da</strong>yrdnobiT vakeTebT <strong>da</strong>skvnas, ramdenad<br />
Sesrul<strong>da</strong> erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli moTxovnebi.<br />
testebi, sakontrolo wera, konferencia, Semajamebeli diskusia,<br />
CaTvlebi, proeqti <strong>da</strong> sxv. Semajamebeli Sefasebis is xerxebia,<br />
romlebic xels uwyoben <strong>da</strong>skvnebis gakeTebas.<br />
mimdinare, anu formatuli <strong>da</strong> Semajamebeli <strong>Sefaseba</strong> avsebs<br />
erTmaneTs <strong>da</strong> gvaZlevs moswavlis an moswavleTa jgufis miRwevebis<br />
<strong>da</strong>dg<strong>enis</strong> obieqtur suraTs.<br />
13
5. Sefasebis procesi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Semajamebel <strong>Sefaseba</strong>s win un<strong>da</strong> uZRodes saswavlo procesis<br />
monitoringi. monitoringi aris saswavlo procesze meTvalyureoba,<br />
<strong>da</strong>kvirveba, romlis Sedega<strong>da</strong>c miRebuli monacemebi (procesis zusti<br />
aRricxva) safuZvlad edeba analizsa <strong>da</strong> <strong>Sefaseba</strong>s. mniSvnelovania,<br />
rom monitoringis mimdinareobisas Tavi avaridoT SefasebiT<br />
<strong>da</strong>mokidebulebebs. mTavaria, zustad vicodeT, ras vakvirdebiT <strong>da</strong><br />
rogor, ra formiT aRvnusxoT monitoringis sagnis TiToeuli aspeqti<br />
ise, rom masze <strong>da</strong>fuZnebuli <strong>Sefaseba</strong> obieqturi iyos.<br />
informaciis Segroveba. maswavlebeli mudmivad un<strong>da</strong> agrovebdes<br />
informacias moswavlis progresis, warmatebebis Sesaxeb. am<br />
monacemebis safuZvelze iqmneba e.w. monacemTa baza, romelic mas<br />
aZlevs saSualebas droulad miawodos saWiro rCevebi moswavles <strong>da</strong><br />
saswavlo procesSive moaxdinos xarvezebis koreqtireba. sasurvelia<br />
Segrovebuli informaciis organizeba, misi klasificireba <strong>da</strong><br />
kategorizacia.<br />
analizi. es SesaZlebelia ara marto informaciis SegrovebiT,<br />
aramed Sefasebis sxva<strong>da</strong>sxva xerxebiT mopovebuli monacemebis<br />
analiziT. maswavleblebi analizisTvis ZiriTa<strong>da</strong>d moswavleTa mier<br />
saSinao <strong>da</strong>valebebis, sakontrolo werebis, saklaso savarjiSoebis<br />
Sesrulebis monacemebs eyrdnobian, magram arsebobs kidev sxva<br />
xerxebic, romelTa gamoyenebac aranakleb mniSvnelovan masalas<br />
iZleva analizisaTvis.<br />
<strong>da</strong>kvirveba. monacemTa bazis Sesaqmnelad <strong>da</strong> SemdgomSi moswavlis<br />
SefasebisaTvis erT-erTi gavrcelebuli <strong>da</strong> mniSvnelovani xerxia<br />
14
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>da</strong>kvirveba. es aris mudmivi procesi, romelic gulisxmobs<br />
moswavleze <strong>da</strong>kvirvebas sxva<strong>da</strong>sxva saswavlo Tu arasaswavlo<br />
(<strong>da</strong>svenebebze, sportul moednebze / <strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong> sxv.), situaciaSi<br />
imis mixedviT, Tu ra informaciis miReba surs maswavlebels.<br />
<strong>da</strong>kvirvebamde un<strong>da</strong> ganisazRvros, romel moswavles / moswavleebs<br />
vakvirdebiT <strong>da</strong> ras, romel unar-Cvevas vakvirdebiT (saswavlo unar-<br />
Cvevebs, saazrovno unarebs ZiriTa<strong>da</strong>d gakveTilebze vakvirdebiT,<br />
xolo socialur unar-Cvevebs _ gakveTilze wyvilebsa Tu jgufebSi<br />
muSaobisas <strong>da</strong> arasaswavlo situaciebSi).<br />
<strong>da</strong>kvirveba rom saimedo iyos, saWiroa Canawerebis an CaniSvnebis<br />
gakeTeba. <strong>da</strong>kvirvebis Canawerebi mokle <strong>da</strong> informaciuli un<strong>da</strong> iyos.<br />
Canaweri SeiZleba iyos konkretulic, rogoricaa, magaliTad, sandrom<br />
dRes kargi prezentacia gaakeTa. <strong>da</strong> zogadic, rogoricaa, magaliTad,<br />
sandro karg prezentaciebs akeTebs. Canawerebis sxva magaliTebia:<br />
salome jgufSi kargad muSaobs, komunikabeluria <strong>da</strong> mosmenac<br />
SeuZlia. ninos gauWir<strong>da</strong>UyuradRebis koncentracia; <strong>da</strong>Tom dRes<br />
Zalian nela imuSava.<br />
aseTi saxis Canawerebi gansakuTrebiT sasargebloa did jgufebTan<br />
muSaobisas, rodesac maswavlebels dro ar rCeba yovelTvis Tanabari<br />
yuradReba miaqcios TiToeul moswavles. Canawerebi mas exmareba imis<br />
<strong>da</strong>dgenaSi, Tu romel moswavles konkretulad ra <strong>da</strong>xmareba sWirdeba.<br />
komentari (gamoxmaureba) mimdinare Sefasebis kidev erTi meTodia.<br />
komentari is informaciaa, romelsac maswavlebeli awvdis moswavles<br />
imis Sesaxeb, Tu rogor afasebs igi moswavlis konkretul pasuxs an<br />
mis mier Sesrulebul konkretul <strong>da</strong>valebas.<br />
komentarebi moswavles <strong>da</strong>matebiTi fiqrisa <strong>da</strong> samuSaos<br />
Sesrulebisken ubiZgebs, rac moswavlis mier Secdomis gacnobierebas,<br />
<strong>da</strong>moukidebeli samuSaos Catarebas, kvlevisa <strong>da</strong> Ziebis unar-Cvevis<br />
ganviTarebas <strong>da</strong> weriTi metyvelebis donis gaumjobesebas gamoiwvevs.<br />
arsebobs `arafrismomcemi komentarebic~. isini ufro zogadi<br />
15
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
xasiaTisaa <strong>da</strong> Secdoma mxolod <strong>da</strong>saxelebulia. aseTi komentarebis<br />
mixedviT moswavle ver SeZlebs Secdomis gamosworebas, mis<br />
gacnobiereba-<strong>da</strong>maxsovrebas <strong>da</strong> amave Secdomas, savaraudod, momaval<br />
nawerebSic gaimeorebs. aseve, imgvar komentarebs, romelTa wakiTxvis<br />
Semdegac moswavle avtomaturad Caasworebs xarvezs <strong>da</strong> romlebic<br />
mas <strong>da</strong>matebiTi fiqris, muSaobisa <strong>da</strong> Ziebisken ar ubiZgebs.<br />
gTavazobT <strong>da</strong>mxmare komentaris ramdenime nimuSs:<br />
1. Cem mier moniSnul wina<strong>da</strong>debaSi ZiriTadi azri gasagebia, magram<br />
igi Zalian grZelia <strong>da</strong>, Sesabamisad, saTqmeli bundovani xdeba.<br />
amitom umjobesia, <strong>da</strong>yoT es wina<strong>da</strong>deba or-sam Se<strong>da</strong>rebiT mokle<br />
wina<strong>da</strong>debad. TiToeuls <strong>da</strong>usviT Sesabamisi sasveni niSani <strong>da</strong><br />
kargad ga<strong>da</strong>amowmeT (xmamaRla waikiTxeT), raTa mkafio gaxdes<br />
saTqmeli; kargi iqneba, Tuki wina<strong>da</strong>debas gamarTvis Semdeg sxvasac<br />
moasmeninebT.<br />
2. –isgan <strong>da</strong> -i<strong>da</strong>n formaTa aRreva, sazogadod, xSirad xdeba <strong>da</strong><br />
amitom saWiroa <strong>da</strong>vimaxsovroT Semdegi wesi: -gan gamoiyeneba<br />
masalis an mizezis aRsaniSnavad. moniSnul wina<strong>da</strong>debaSi ki<br />
xazgasmul sityvas <strong>da</strong>esmis kiTxva sai<strong>da</strong>n? D<strong>da</strong> aRniSnavs adgils.<br />
maSasa<strong>da</strong>me, un<strong>da</strong> gamoviyenoT –i<strong>da</strong>n forma <strong>da</strong> ara –isgan.<br />
3. zusti sityvis misa<strong>da</strong>geba konteqstisTvis arcTu ise iolia; me<br />
moginiSne is adgilebi, sa<strong>da</strong>c es problema <strong>da</strong>vinaxe. ganmartebiT<br />
leqsikonSi moiZie Sen mier gamoyenebuli sityvis mniSvneloba,<br />
Semdeg sinonimTa leqsikonSi moZebne alternativebi <strong>da</strong> airCie,<br />
romeli ufro miesa<strong>da</strong>geba mocemul konteqsts.<br />
arafrismomcemi komentarebis nimuSebi:<br />
1. azri gaugebaria. gramatikulad gamarTe wina<strong>da</strong>deba.<br />
2. yuradReba miaqcieT punqtuacias, gansakuTrebiT mZimeebs!<br />
3. Secdomaa, Cans teqsti ar ici kargad!<br />
konsultaciebi. moswavleebze srulyofili informaciis Sesagro-<br />
veblad (es ki maqsimalurad amcirebs Sefasebis araobieqturobas) sa-<br />
16
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
survelia mudmivi konsultaciebi mSoblebTan, kolegebTan, moswav-<br />
leebTan. konsultaciebi SeiZleba gamoviyenoT sxva xerxebiT Segrove-<br />
buli informaciis ga<strong>da</strong>samowmeblad. konsultaciebis Sedegad maswav-<br />
leblis rekomen<strong>da</strong>ciebi gacilebiT ufro sasargeblo xdeba.<br />
Se<strong>da</strong>reba. moswavlis ganviTarebis donis, misi progresis Sesafa-<br />
seblad rekomendebulia Sefasebis yovel etapze misi Sedegebi Seva-<br />
<strong>da</strong>roT winandeli Sefasebis Sedegebs. iqi<strong>da</strong>n gamomdinare, ris Se<strong>da</strong>re-<br />
ba gvin<strong>da</strong>, varCevT monacemTa banki<strong>da</strong>n Cveni miznis Sesabamis monace-<br />
mebs.<br />
17
6. Sefasebis formebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Sefasebis procesi Sefasebis sxva<strong>da</strong>sxva formas emyareba. es SeiZ-<br />
leba iyos zepiri gamokiTxva, weriTi samuSao, <strong>testireba</strong>, diskusiebi,<br />
proeqti, CaTvla an gamoc<strong>da</strong>, saqaRalde, anu e.w. “portfolio”, TviT-<br />
<strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> urTierT<strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> sxva.<br />
zepiri gamokiTxva aris moswavlis individualuri Sefasebis<br />
forma, romelic amowmebs codnas <strong>da</strong> Txrobis, prezentaciisa <strong>da</strong> kiTx-<br />
vebze adekvaturi pasuxebis gacemis unars.<br />
weriTi samuSao aris moswavlis individualuri Sefasebis for-<br />
ma, romelic amowmebs codnas, azrovnebiT <strong>da</strong> weriT unar-Cvevebs sa-<br />
kontroloebis, <strong>da</strong>moukidebeli saklaso samuSaoebis, weriTi saSinao<br />
<strong>da</strong>valebebis safuZvelze. weriT samuSaos miekuTvneba testebic, Tumca<br />
aq suraTi araerTgvarovani SeiZleba gvqondes. aris testebi, romle-<br />
bic erT swor pasuxs iTxoven (Tun<strong>da</strong>c ramdenime savaraudo<strong>da</strong>n erTis<br />
Semoxazvas). maSin aseTi testebi ZiriTa<strong>da</strong>d informaciuli codnis<br />
Sefasebis saSualebas iZleva.<br />
Zalian xSirad weriT namuSevrebSi maswavleblebi aRniSnaven Sec-<br />
domebs <strong>da</strong> ise weren niSans, rom moswavlisaTvis Zneli gasagebia, ra-<br />
tom miiRo es niSani an ra Secdoma aqvs. sasurvelia, nawers gavuke-<br />
ToT komentarebi, romlebiTac mivuTiTebT moswavles, ra saxis Sec-<br />
domaa <strong>da</strong>Svebuli, ras miaqcios yuradReba an ra un<strong>da</strong> gaiTvaliswinos<br />
momavalSi naweris gasaumjobeseblad.<br />
diskusiebis dros maswavlebeli uzrunvelyofs moswavleTa Cab-<br />
mas iseTi sakiTxis ganxilvaSi, romelzec alternatiuli Tvalsazri-<br />
sebi SeiZleba iyos. es qmnis moswavleTa codnisa <strong>da</strong> rogorc azrov-<br />
nebiTi, ise komunikaciuri unarebis Sefasebis saSualebas.<br />
proeqti es aris romelime problemis individualuri an jgu-<br />
furi (SeiZleba wyvilebSi) ga<strong>da</strong>Wra, romliTac fasdeba moswavleebis<br />
18
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ara marto codna, aramed saazrovno, komunikaciuri <strong>da</strong> socialuri<br />
unarebi, SemoqmedebiToba <strong>da</strong> cxovrebiseuli gamocdileba.<br />
proeqtis <strong>da</strong>gegmvis dros un<strong>da</strong> ganisazRvros problema (gaTvaliswi-<br />
nebuli iyos problemis aqtualuroba), ganisazRvros mkafio <strong>da</strong> miRwe-<br />
vadi mizani, romelic am problemis ga<strong>da</strong>Wraze iqneba orientirebuli,<br />
konkretuli amocanebi _ am miznis ganxorcielebis gzebi TiToeuli<br />
amocanis Sesatyvisi konkretuli saqmianobebi, gawerili droSi (samu-<br />
Sao gegma) proeqtis ganxorcielebaze pasuxismgebeli pirebis miTiTe-<br />
biT, mosalodneli Sedegebi <strong>da</strong> resursebi, romlebic saWiroa proeq-<br />
tis gansaxorcieleblad. proeqti SeiZleba Sesruldes erTi sagnis<br />
farglebSi <strong>da</strong> integrirebulad (ramdenime sagnis farglebSi). proeqti<br />
SeiZleba iyos kvleviTi, gamoyenebiTi <strong>da</strong> SemoqmedebiTi.<br />
saqaRalde, anu e.w. “portfolio” Sefasebis ufro xangrZlivi<br />
<strong>da</strong> Sromatevadi formaa. maswavlebeli acnobs moswavleebs Sefasebis<br />
mizans. maswavlebeli <strong>da</strong> moswavle winaswar Tanxmdebian im masalebze,<br />
romlebic <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stureben, rom moswavlem <strong>da</strong>akmayofila moTxovnebi <strong>da</strong><br />
miaRwia saswavlo Sedegs. moswavle xsnis sakuTar saqaRaldes, ro-<br />
melSic ideba samuSaos Sefasebisas gamosayenebeli namuSevrebi.<br />
Sefasebis periodis <strong>da</strong>srulebisaTvis moswavle wers eses, romel-<br />
Sic aRwers, Tu ra iswavla Sefasebis procesSi <strong>da</strong> ratom SearCia sa-<br />
qaRaldisaTvis mainc<strong>da</strong>mainc warmodgenili masala.<br />
saqaRaldiT moswavlis <strong>Sefaseba</strong> saSualebas gvaZlevs Tvali gava-<br />
devnoT moswavlis individualuri progress, Seva<strong>da</strong>roT sxva<strong>da</strong>sxva<br />
dros Seqmnili namuSevrebi erTmaneTs, vnaxoT, rogor gaiTvaliswina<br />
man Cveni komentarebi <strong>da</strong> rCevebi, romlebsac dro<strong>da</strong>dro vaZlevdiT.<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> urTierT<strong>Sefaseba</strong>. imisaTvis, rom moswavle Se-<br />
eCvios sakuTari pasuxis Semowmebas, Camouyalibdes Secdomis mimarT<br />
swori <strong>da</strong>mokidebuleba, <strong>da</strong>Zlios SiSi Secdomis winaSe, xSirad un<strong>da</strong><br />
mivceT sakuTari namuSevris Sefasebis saSualeba. TviT<strong>Sefaseba</strong> mas<br />
exmareba imis gacnobierebaSi, rom Secdomebis aRiareba <strong>da</strong> gamoswore-<br />
ba winsvlis aucilebeli pirobaa. TviTSefasebiT igi grZnobs met<br />
valdebulebas <strong>da</strong> cdilobs iyos maqsimalurad obieqturi.<br />
19
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
TviTSefasebis ramdenime xerxi arsebobs. yvelaze gavrcelebu-<br />
lia swor pasuxebTan moswavleebis pasuxebis Se<strong>da</strong>reba. moswavleebi am<br />
Se<strong>da</strong>rebis gziT Tavad aRmoaCenen sakuTar Secdomebs <strong>da</strong> Semdeg aana-<br />
lizeben, ratom <strong>da</strong>uSves es Secdomebi, ris codna <strong>da</strong>akl<strong>da</strong>T, ra ver<br />
gaiTvaliswines, iqneb koncentracia ver moaxerxes sakiTxTan <strong>da</strong>kavSi-<br />
rebiT an marTebuli gza ar airCies <strong>da</strong> sxva.<br />
TviTSefasebis procesSi mniSvnelovani swored sakuTari saqmia-<br />
nobis refleqsiis procesia. es aRmoaCeninebs moswavles sakuTar sust<br />
mxareebs, romelTa <strong>da</strong>saZleva<strong>da</strong>c un<strong>da</strong> mimarTos sakuTari Zalisxmeva.<br />
Sedegiania TviTSefasebis iseTi xerxi, roca moswavle winaswar Semu-<br />
Savebuli Sefasebis sqemis mixedviT afasebs sakuTar naSroms, Semdeg<br />
ucvlis mewyviles <strong>da</strong> erTmaneTis namuSevrebs afaseben, bolos ki mas-<br />
wavlebeli afasebs. am SemTxvevaSic mniSvnelovania analizis procesi.<br />
ra <strong>da</strong>emTxva Sefasebis am sam SemTxvevaSi erTmaneTs, ra _ ara <strong>da</strong> ra-<br />
tom? ris codna ar eyo moswavles Tavad an mis Tanaklasels obieq-<br />
turi SefasebisaTvis.<br />
urTierT<strong>Sefaseba</strong>c mxolod maSin aris SesaZlebeli <strong>da</strong> nayofieri,<br />
Tu moswavleebs aqvT winaswar SemuSavebuli Sefasebis mkafio <strong>da</strong> na-<br />
Teli kriteriumebi, romelTa safuZvelzec afaseben erTmaneTis namu-<br />
Sevars.<br />
TviTSefasebiTa <strong>da</strong> urTierTSefasebiT maswavlebeli afasebs mos-<br />
wavlis TviTSefasebis unars <strong>da</strong> mis analitikur SesaZleblobebs.<br />
rubrikebi. rogorc zemoT aRvniSneT, moswavleTa Cabma Sefase-<br />
bis procesSi gaadvildeba, Tu isini kargad gaacnobiereben, ras<br />
iTxoven, ra Sedegebs elian maTgan. amis gacnobierebaSi maT <strong>da</strong>exma-<br />
reba martivad, maTTvis gasagebi eniT Camoyalibebuli kriteriumebi,<br />
anu e.w. rubrikebi. rubrikebi aris konkretuli informacia Cveni<br />
moTxovnebisa <strong>da</strong> Sefasebis kriteriumebis Sesaxeb.<br />
20
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
7. erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebi Sefasebis mimarT<br />
rogorc erovnul saswavlo gegmaSia miTiTebuli, skola Tavad ad-<br />
gens Sefasebis principebs, romliTac Semdeg skolis yvela maswavle-<br />
beli xelmZRvanelobs. swored skolas SeuZlia <strong>da</strong>adginos pe<strong>da</strong>gogiu-<br />
ri sabWos sxdomaze is minimaluri barieri, romelic moswavlem un<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>Zlios klasi<strong>da</strong>n klasSi ga<strong>da</strong>sayvanad.<br />
imisaTvis, rom skolam Seqmnas Sefasebis moqnili <strong>da</strong> efeqtiani sis-<br />
tema, <strong>Sefaseba</strong> un<strong>da</strong> iyos xSiri <strong>da</strong> mravalmxrivi.<br />
niSani (qula) gamoxatavs moswavlis akademiur moswrebas saganSi,<br />
amitom, erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, ar aris mizanSewonili<br />
<strong>da</strong> gamarTlebuli disciplinaruli sasjelis motiviT moswavlis <strong>da</strong>-<br />
bali niSniT <strong>Sefaseba</strong>. Tu moswavle gakveTilebze arRvevs discipli-<br />
nas, es aucileblad aisaxeba mis akademiur moswrebaze, magram niSniT<br />
fasdeba swored es ukanaskneli <strong>da</strong> ara misi qceva.<br />
erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebis Sesabamisad, Sefasebis sis-<br />
tema aTquliania <strong>da</strong> qulebisa <strong>da</strong> swavlis doneebis Sefardeba aseTia:<br />
niSnebi doneebi<br />
10<br />
9<br />
8<br />
7<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
maRali<br />
saSualoze maRali<br />
saSualo<br />
saSualoze <strong>da</strong>bali<br />
<strong>da</strong>bali<br />
21
Tavi 2<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
enobrivi unarebis <strong>Sefaseba</strong><br />
Sesavali<br />
`enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi~ (enebis swavlis,<br />
swavlebisa <strong>da</strong> Sefasebis erTiani evropuli sarekomen<strong>da</strong>cio CarCo)<br />
Seiqmna 2001 wels evrosabWos <strong>enis</strong> departamentis iniciativiT. igi<br />
emsaxureba evropaSi enobrivi politikis gatarebas <strong>da</strong> politikuri<br />
qmedebebis ganxorcielebas.<br />
`enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi~ gvTavazobs<br />
safuZvlebs enobrivi silabusebis, kurikulumebis, sagamocdo<br />
masalebis, saxelmZRvaneloebisa <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>mxmare saSualebebis<br />
SemuSavebisaTvis evropul sivrceSi. kompetenciebi gasageb <strong>da</strong> misaReb<br />
formebSi gansazRvravs, Tu ras un<strong>da</strong> <strong>da</strong>euflos Semswavleli, raTa<br />
moaxerxos urTierTobis <strong>da</strong>myareba Sesaswavli ucxo <strong>enis</strong><br />
matarebelTan <strong>da</strong> ra codnas an ra unarebs un<strong>da</strong> flobdes igi<br />
imisTvis, rom warmatebiT <strong>da</strong>amyaros komunikacia. `kompetenciebi~<br />
gansazRvravs <strong>enis</strong> funqcionirebis kulturul konteqsts, aseve <strong>enis</strong><br />
flobis doneebs, rac xels uwyobs <strong>enis</strong> Semswavlelis miRwevebis<br />
fiqsirebas mTeli cxovrebis manZilze.<br />
`kompetenciebis~ mizania, ga<strong>da</strong>laxos evropis saganmanaTleblo<br />
sistemebSi arsebuli gansxvavebebiT gamowveuli winaaRmdegobebi,<br />
romlebic warmoiqmneba Tanamedrove enebis sferoSi. is saSualebas<br />
aZlevs ganaTlebis specialistebs, <strong>enis</strong> kursebis Semqmnelebs,<br />
maswavleblebs, maswavlebelTa trenerebs, sagamocdo komisiebs <strong>da</strong><br />
sxvebs _ gaiazron TavianTi muSaoba, moaxdinon TavianTi Zalebis<br />
22
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
koordinireba, romlebic mimarTulia SemswavlelTa realuri<br />
moTxovnilebebis <strong>da</strong>sakmayofileblad.<br />
<strong>enis</strong> flobis obieqturi kriteriumebis SemuSaveba uzrunvelyofs<br />
im sakvalifikacio maxasiaTeblebis aRiarebas, romlebic miRebulia<br />
sxva<strong>da</strong>sxva saswavlo konteqstSi. es ki, Tavis mxriv, xels Seuwyobs<br />
evropaSi Tavisufal ga<strong>da</strong>adgilebas.<br />
winamdebare naSromis pirvel TavSi mox<strong>da</strong> Sefasebis 3 tipis<br />
gamoyofa imis<strong>da</strong> mixedviT, Tu ra aris Sefasebis mizani _ imis<br />
mixedviT, ras a<strong>da</strong>reben Sesafasebel sagans / obieqts, ganasxvaveben<br />
Sefasebis sam tips: normaze orientirebuls, kriteriumze<br />
orientirebuls <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebuls. <strong>enis</strong> flobis doneTa<br />
Sefasebis dros, rodesac miznad <strong>da</strong>saxuli gvaqvs Semswavlelis<br />
donis mimarTeba <strong>enis</strong> flobis stan<strong>da</strong>rtTan (igulisxmeba `enaTa<br />
flobis zogadevropuli kompetenciebis~ mier miRebuli 6-doniani<br />
stan<strong>da</strong>rti), bunebrivia, saubaria kriteriumze orientirebul<br />
<strong>Sefaseba</strong>ze.<br />
`enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebis~ mier<br />
gansazRvruli doneTa skalebi, Tavis mxriv, warmoadgens Sefasebis<br />
skalis Sedg<strong>enis</strong> wyaros. Sefasebis skalaze aisaxeba gansazRvruli<br />
saswavlo miznis miRwevis done, xolo indikatorebs SeuZlia<br />
<strong>da</strong>xmarebis gaweva kriteriumebis formulirebaSi. mizani SeiZleba<br />
iyos <strong>enis</strong> <strong>da</strong>ufleba `kompetenciebSi~ warmodgenili romelime doneze<br />
(magaliTad, B1). mizans aseve SeiZleba warmoadgendes aqtivobis<br />
gansazRvruli saxeebi, unarebi <strong>da</strong> kompetenciebi.<br />
indikatorebis gamoyenebaze msjelobisas aucilebelia<br />
ganvasxvaoT:<br />
1. komunikaciur qmedebaTa indikatorebi;<br />
2. <strong>enis</strong> flobis aspeqtebis indikatorebi, romlebic gansazRvrul<br />
kompetenciebs miekuTvneba.<br />
pirvelni SeiZleba warmatebiT gamoviyenoT maswavleblis mier<br />
Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebisaTvis realur <strong>da</strong>valebaTa Sesrulebisas.<br />
23
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
maswavleblis mier <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> TviT<strong>Sefaseba</strong> ki xdeba Sesaswavl<br />
enaSi moswavlis SesaZleblobebis detaluri suraTis safuZvelze,<br />
romelic swavlebis kursis mTeli xangrZlivobis manZilze yalibdeba.<br />
Sefasebis es saxeebi misaRebia rogorc maswavleblis, aseve<br />
moswavlisaTvis, vinai<strong>da</strong>n xels uwyobs qmediTi midgomis gamoyenebas.<br />
<strong>enis</strong> flobis donis gansazRvrisas ar SeiZleba <strong>Sefaseba</strong><br />
movaxdinoT mxolod erTi konkretuli testis safuZvelze. rogorc<br />
cnobilia, sametyvelo unarebi recefciisa <strong>da</strong> producirebis<br />
mimarTulebiT, 4 ZiriTad unarze <strong>da</strong>iyvaneba: mosmena & kiTxva<br />
(recefciuli unarebi) <strong>da</strong> laparaki & wera (producirebis unarebi).<br />
`enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebis~ mier gansazRvruli<br />
doneTa skalebSi oTxive samertyvelo funqciis (laparaki, mosmena,<br />
kiTxva, wera) mixedviT aris gawerili deskriptorebi (indikatorebi,<br />
romelTa Sesrulebis SemTxvevaSic miiCneva, rom stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gansazRvruli Sedegi miiRweva); bunebrivia, TiToeuli am<br />
mimarTulebisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebelia specifikuri niSnebi, romelTa<br />
gaTvaliswinebac Sefasebisas aucilebelia. qvemoT Cven warmovadgenT<br />
<strong>enis</strong> flobis doneTa Sefasebis miznebsa <strong>da</strong> instrumentebs TiToeuli<br />
sametyvelo funqciis mixedviT; visaubrebT agreTve im gamocdilebaze<br />
(rogorc lokaluri, aseve saerTaSoriso), rac arsebobs Sefasebisa<br />
<strong>da</strong> kvlevebis mimarTulebiT (mxedvelobaSi gvaqvs PIRLS-is, PISA-s,<br />
EGRA-sa <strong>da</strong> ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministros <strong>da</strong> erovnuli<br />
saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centris mier warmoebuli kvlevebi<br />
2006-2011 wlebSi (esgSc..., 2007; erovnuli..., 2008).<br />
24
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
1. zepirmetyvelebis (mosm<strong>enis</strong>a <strong>da</strong> laparakis)<br />
unar-Cvevebis <strong>Sefaseba</strong><br />
a. mosm<strong>enis</strong> unaris <strong>Sefaseba</strong><br />
zepiri metyvelebis aRqma-gagebisa <strong>da</strong> masTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
fonetikur-fonologiuri kompetenciis gareSe meore <strong>enis</strong><br />
Semswavlelebi ucxoenovan garemoSi elementarul doneze<br />
komunikaciasac ki ver gaarTmeven Tavs. empiriuli gamokvlevebiT<br />
<strong>da</strong>sturdeba, rom `mosmenas~ <strong>enis</strong> yoveldRiuri gamoyenebis dros<br />
wamyvani funqcia akisria _ 42%. mas mosdevs `laparaki~ _ 32%, `kiTxva~<br />
_ 15% <strong>da</strong> `wera~ _ 11% (ix. noineri, hunfeldi, 1993, gv. 37). is faqti,<br />
rom mosmena, rogorc recefciuli unari, warmoadgens safuZvels<br />
producirebisaTvis, laparakisTvis, gansakuTrebiT gasaTvaliswi-<br />
nebelia meore <strong>enis</strong> gakveTilze. meore <strong>enis</strong> gakveTilze, erTi mxriv,<br />
un<strong>da</strong> vizrunoT audio- <strong>da</strong> kompiuteruli teqnikisa <strong>da</strong> uaxlesi<br />
meTodologiis gamoyenebiT mosm<strong>enis</strong> unar-Cvevebis CamoyalibebisaTvis,<br />
meore mxriv ki, mxedvelobaSi un<strong>da</strong> miviRoT zepiri metyvelebis<br />
gagebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sirTuleebi. am sirTuleebis analizis<br />
bazaze SesaZlebeli gaxdeba rogorc <strong>enis</strong> SemswavlelTa miznebis<br />
gaTvaliswineba, saswavlo masalis swori SerCeva <strong>da</strong> gamoyeneba<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesSi, aseve, Sefasebis testebis<br />
koreqtuli Sedgena <strong>da</strong> obieqturi <strong>Sefaseba</strong> enaTa flobis<br />
zogadevropuli kompetenciebis stan<strong>da</strong>rtis gaTvaliswinebiT.<br />
marTalia, xSir SemTxvevaSi rTulia mosm<strong>enis</strong> kompetenciis<br />
misa<strong>da</strong>geba enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebis<br />
doneebisadmi, magram am problemis ga<strong>da</strong>WrisaTvis aucilebelia gzebis<br />
gamonaxva. amdenad, mosm<strong>enis</strong> kompetenciis swavlis, swavlebisa <strong>da</strong><br />
25
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gansakuTrebiT _ Sefasebis procesSi gasaTvaliswinebelia garkveuli<br />
sirTuleebi.<br />
upirvelesi problema am mxriv isaa, rom SeuZlebelia zepiri<br />
metyvelebis aRqma-gagebis procesze uSualo <strong>da</strong>kvirveba. es faqti<br />
mosmenas Zireulad ganasxvavebs producirebis (metyvelebisa <strong>da</strong> weris)<br />
unar-Cvevebisagan, romlebze <strong>da</strong>kvirvebac SesaZlebelia. mosm<strong>enis</strong> unar-<br />
Cvevis testirebis dros Cveni <strong>da</strong>kvirveba gamosacdel pirze<br />
amoiwureba misi reaqciis gakontrolebiT, mag. Semoxazavs Tu ara igi<br />
mosmenili teqstis Tanmxleb <strong>da</strong>valebaSi ramdenime mocemuli<br />
alternativi<strong>da</strong>n swor variants... rasakvirvelia, es arTulebs<br />
obieqtur <strong>da</strong> zust <strong>Sefaseba</strong>s.<br />
<strong>enis</strong> Semswavlelma mosmenili teqsti SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxvagvarad<br />
gaigos. mosmenili teqstis gageba aqtiuri, subieqturi procesia,<br />
romelic <strong>da</strong>mokidebulia pirovnul faqtorebze, rogoricaa: meore<br />
<strong>enis</strong> matarebeli xalxis kulturis zogadi codna, meore <strong>enis</strong><br />
Seswavlis motivacia, teqstis tipebisa <strong>da</strong> agebulebis (struqturebis)<br />
codna, gagebis kompetencia mSobliur enaSi (Sesabamisad - transferis<br />
problema), zogadi enobrivi <strong>da</strong> strategiuli kompetenciebi meore<br />
enaSi, <strong>da</strong>maxsovrebis unari <strong>da</strong> sxv. moviyvanT erT magaliTs: Tu<br />
mosasmen teqstSi aRwerilia misalmeba-gacnoba-<strong>da</strong>mSvidobebis scenebi,<br />
bunebrivia, am scenas ukeT aRiqvams <strong>da</strong> gaigebs is Semswavleli,<br />
romelic Se<strong>da</strong>rebiT kargad icnobs qarTul tradiciebs<br />
(mogesalmebiT - gamarjoba; rogor brZandebiT / rogor gikiTxoT –<br />
rogor xar; neba miboZeT warmogidginoT – gaicaniT; kargad<br />
brZandebodeT – kargad iyavi <strong>da</strong> sxva).<br />
sxva magaliTi: aqsiomaa, rom gacilebiT ukeT aRiqvams <strong>da</strong> igebs<br />
meore enaze teqsts is Semswavleli, romelic mSobliur enaze maRali<br />
akademiuri moswrebiT gamoirCeva (wignierebis TvalsazrisiT) <strong>da</strong><br />
ganviTarebuli aqvs mSobliur enaze mosm<strong>enis</strong>a <strong>da</strong> kiTxvis<br />
(recefciuli) unarebi... aseT SemTxvevebSi xdeba transferis efeqturi<br />
26
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gamoyeneba <strong>da</strong> Semswavleli gacilebiT ukeTes Sedegs gvaCvenebs<br />
testirebisas (mujiri, 2011, gv. 89).<br />
kiTxvis procesisagan gansxvavebiT, mosmena drois SezRudul<br />
monakveTSi xorcieldeba. mosm<strong>enis</strong> process arTulebs Zalian<br />
Senelebuli, an piriqiT _ Cqari, auTenturi metyvelebis tempi <strong>da</strong><br />
zogjer (Tu es ganisazRvreba Sefasebis miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare) _<br />
mosasmeni teqstis Tanmxlebi fonuri xmauri. Tu am sirTuleebis gamo<br />
msmenelma teqstis erTi nawili kargad ver gaigo, mas uWirs teqstis<br />
Semdgomi nawilis adekvaturi gageba. es specifika ganapirobebs<br />
mosmenili teqstis <strong>da</strong>maxsovrebis SezRudul SesaZleblobebs.<br />
Sesabamisad, Sefasebisas, mosasmeni teqsti ar SeiZleba iyos vrceli:<br />
teqstis moculobas sxva<strong>da</strong>sxva faqtori gansazRvravs <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>piri<br />
`receptis~ gacema metad Wirs: gasaTvaliswinebelia, magaliTad, ra<br />
tipis teqsts vasmeninebT – sainformacios, aRweriTs, mxatvruls...<br />
mosm<strong>enis</strong> unaris Sefasebis procesSi teqstis mosmenas<br />
aucileblad Tan erTvis Tanmxlebi <strong>da</strong>valebebi, romelTa<br />
<strong>da</strong>maxsovreba saWiroa teqstis gaazrebisTvis (mosmenaSi, cxadia, ar<br />
igulisxmeba mxolod cgeriTi nakadis aRqma – ivaraudeba, rom<br />
fasdeba mosmenilis Sinaarsi rogor / ramdenad gaigo msmenelma);<br />
cxadia, rom aman gamosacdeli piris mexsiereba SeiZleba<br />
ga<strong>da</strong>tvirTos. Sesabamisad, Sefasebisas mosasmeni teqstis testuri<br />
<strong>da</strong>valebebi teqstis mosm<strong>enis</strong> Semdeg ar un<strong>da</strong> mivceT: am SemTxvevaSi<br />
faqtobrivad ukve vamowmebT ara mosm<strong>enis</strong> unar-Cvevas, aramed<br />
gamosacdeli piris <strong>da</strong>maxsovrebis unars... <strong>da</strong>valebebi aucileblad<br />
teqstis mosmenamde un<strong>da</strong> miewodos msmenels.<br />
<strong>enis</strong> Seswavla mxolod xelovnuri, Sedgenili teqstebiT nakleb<br />
efeqturia; aucilebelia auTenturi teqstebis gamoyeneba swavlebis<br />
procesSi. yofiTi metyveleba ki xasiaTdeba gameorebebiT,<br />
nawilakebiT, dialeqturi gamonaTqvamebiT, vulgarizmebiT, reduqciiT<br />
(magaliTad, `ra pontia~, `nu, kai, ra...~, `wamo~ (`wamodi~), `maq~ (`maqvs~)<br />
<strong>da</strong> a.S.)... <strong>Sefaseba</strong>-testirebis mizniT auTenturi audioteqstebis<br />
27
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
SerCevis dros es faqti gasaTvaliswinebelia, rogorc potenciuri<br />
sirTulis faqtori: bunebrivia, ver movTxovT Semswavlels, gaigos <strong>da</strong><br />
aRiqvas is, rac ar Suswavlia; magaliTad, auTentur audioteqstSi<br />
`maita, ra, wigni~ - ve gaigebs, ras niSnavs, vinai<strong>da</strong>n saliteraturo<br />
qarTuliT es fraza sruliad sxva zmniT gamoixateba: `momeci, ra,<br />
wigni~... aseve gaugebari iqneba msmenelisTvis reduciorebuli forma:<br />
`mome (=mome-ci)~ - romelic, aseve, spontanuri metyvelebisas,<br />
auTentur audiotestebSi Segvxvdeba.<br />
zepiri teqstis gagebaze gavlenas axdens kandi<strong>da</strong>tis fonetikur-<br />
fonologiuri kompetenciis done _ gansxvavebiT weriTi teqstisagan,<br />
romelic warmoadgens asoebisagan, sityvebisagan <strong>da</strong> a.S. Semdgar<br />
sistemas, zepiri teqsti, ase vTqvaT, bgeraTa nakadia, romelSic<br />
sityvaTa sazRvrebi xSirad araa kargad gamokveTili. msmeneli<br />
iZulebulia, <strong>da</strong>anawevros audioteqsti pauzebis <strong>da</strong>xmarebiT, bgeraTa<br />
nakadSi gamoarCios calkeuli sityvebi <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebi, rac<br />
mosmenilis aRqma-gagebis process arTulebs. mosmenilis gageba miT<br />
ufro rTulia, rac ufro metia zepir teqstSi iseTi fonetikuri<br />
movlenebi, rogoricaa: asimilacia, disimilacia, <strong>da</strong> sxv. (gopi, 2000, gv.<br />
56-79). marTlac, dialeqtizmebis, arqaizmebisa <strong>da</strong> sxva tipis<br />
leqsikologiur-gramatikuli movlenebis gageba-aRqma SeuZlebelia,<br />
Tu Semswavlels ar Seuswavlia, magaliTad, qarTulis <strong>enis</strong>aTvis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli fonetikuri procesebis ZiriTadi mimarTulebebi <strong>da</strong><br />
tendenciebi (misTvis gaugebari iqneba `meitana~, `geigo~, `karqaT~ <strong>da</strong><br />
a.S. formaTa mniSvnelobebi, maSin, roca am qvesistemebis met-naklebad<br />
mcodne mSobliuri <strong>enis</strong> mflobeli iolad axerxebs maT<br />
identificirebas saliteraturo invariantebTan _ Tun<strong>da</strong>c Tavad ar<br />
iyos am dialeqtis matarebeli).<br />
testis Sedg<strong>enis</strong>a <strong>da</strong> Sefasebis dros gasaTvaliswinebelia<br />
Semswavlelis, rogorc msmenelis roli. sazogadod, mosm<strong>enis</strong> proces-<br />
Si pirma SeiZleba Seasrulos iseTi rolebi, rogoricaa: saubris<br />
Tanamonawile (romelsac mosmenac SeuZlia <strong>da</strong> metyvelebac); auditori<br />
28
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
(romelsac pasuxis gacemis saSualeba saerTod ara aqvs <strong>da</strong> misgan<br />
pasuxs arc elian _ magaliTad, radioga<strong>da</strong>cemis msmeneli); adresati<br />
(romelsac metyveli piri uSualod mimarTavs, magram Tavad adresats<br />
naklebad aqvs pasuxis gacemis SesaZlebloba _ mag. studenti<br />
tradiciul leqciaze); Tanamsmeneli (romelic ar warmoadgens<br />
adresats, is SemTxveviTi msmenelia, romlisagan pasuxs aseve ar<br />
elian)...<br />
imis<strong>da</strong> mixedviT, Tu ra rols asrulebs gamosacdeli piri, mas<br />
gansxvavebuli moTxovnebi un<strong>da</strong> wavuyenoT. Semswavleli mosm<strong>enis</strong><br />
mimarTulebiT testirebisas pasiuri msmenelis rolSia, anu misgan ar<br />
moiTxoven saubris SinaarsSi CarTvas (adresatia).<br />
mosmenili teqstis Tanmxlebi testuri <strong>da</strong>valebebis sirTules<br />
xSirad Tavad audioteqstis specifika <strong>da</strong> <strong>da</strong>valebaTa instruqciebis<br />
xasiaTi ganapirobebs. mosm<strong>enis</strong> unar-Cvevis Sesamowmeblad ar un<strong>da</strong><br />
SevarCioT Sinaarsobrivad rTuli teqstebi. samecniero literaturaSi<br />
<strong>da</strong>saxelebulia mosasmeni teqstebis sirTulis sxva maxasiaTebeli<br />
Tvisebebic <strong>da</strong> saWiroa, rom Sefasebisas teqstebSi:<br />
Sinaarsi mkafiod iyos formulirebuli;<br />
referentebis (moqmedi gmirebis, obieqtebis) mcire raodenoba<br />
un<strong>da</strong> iyos mocemuli;<br />
lokaluri mimarTebebi naklebad kompleqsuri un<strong>da</strong> iyos<br />
(magaliTad, moqmedebis geografiuli areali mraval punqts<br />
ar moicavdes, rac <strong>da</strong>matebiT sirTules qmnis mexsierebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT – es ki mosm<strong>enis</strong> unarTan pir<strong>da</strong>pir kavSirSi ar<br />
aris);<br />
Txrobis Tanmimdevroba realur movlenaTa Tanmimdevrobas<br />
un<strong>da</strong> Seesabamebodes (ar aris rekomendebuli, awmyos viTareba<br />
iyos moTxrobili teqstSi, Semdeg ki warsuli faqtebze<br />
ga<strong>da</strong>erTos siuJeti...);<br />
29
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mosasmeni teqsti ar un<strong>da</strong> iyos Zalian swrafi tempiT<br />
warmodgenili (Tumca, aq gasaTvaliswinebelia, <strong>enis</strong> flobis<br />
romel doneze vaxdenT `sworebas~...).<br />
30<br />
(Sdr. brauni, 1995, gv. 70-73).<br />
naTqvami<strong>da</strong>n gamomdinare, SeiZleba mTeli rigi <strong>da</strong>skvnebis<br />
gamotana mosm<strong>enis</strong> unar-Cvevis Sefasebis (Semowmebis) iseTi testis<br />
Sedg<strong>enis</strong>aTvis, romelSic gaTvaliswinebuli iqneba: <strong>enis</strong><br />
SemswavlelTa jgufis warmomavloba, maTi zogadi enobrivi<br />
kompetencia _ pirvel rigSi, leqsikur-gramatikuli <strong>da</strong> fonetikur-<br />
fonologiuri (bgerebisa <strong>da</strong> sityvebis aRqmisa <strong>da</strong> ucxoenovani zepiri<br />
teqstis segmentaciis unari, iseTi fonetikuri fenomenebis Secnobis<br />
unari, rogoricaa: maxvili, asimilacia, reduqcia <strong>da</strong> sxv.), zepiri,<br />
auTenturi yofiTi metyvelebis mniSvnelovani maxasiaTeblebisa <strong>da</strong><br />
tempis aRqmis unari. msmenelebisaTvis, romlebic kargad ver floben<br />
meore enas, un<strong>da</strong> SevarCioT naklebad spontanuri audioteqsti,<br />
romlis Tanmxlebi <strong>da</strong>valebebi aucileblad teqstis mosmenamde iqneba<br />
micemuli (mujiri, 2011, gv. 91).<br />
mosasmen teqstSi yofiTi metyvelebis maxasiaTeblebi naklebi<br />
sixSiriT un<strong>da</strong> iyos warmodgenili. ar un<strong>da</strong> SevarCioT<br />
`konceptualurad rTuli~ teqstebi, mosm<strong>enis</strong> stili un<strong>da</strong> iyos<br />
umTavresad globaluri an seleqciuri, mcire fonuri xmauris<br />
TanxlebiT. msmenelis rolebi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> SevarCioT testirebisaTvis<br />
ufro xelsayreli _ adresatis roli.<br />
mecnierTa nawils mizanSewonilad miaCnia `mosmenilis gagebis~<br />
unaris Sesamowmeblad karnaxis gamoyeneba <strong>da</strong> misi integracia iseT<br />
<strong>da</strong>valebebTan, rogoricaa, magaliTad, swori/araswori pasuxebis<br />
Semoxazva, mravlobiTi arCevanis tipis <strong>da</strong>valebebi <strong>da</strong> sxva (buki, 2001,<br />
gv. 73). vfiqrobT, karnaxis gamoyeneba efeqturad aris SesaZlebeli<br />
mosm<strong>enis</strong> unaris Sefasebisas, Tumca igi ver Caanacvlebs auTentur<br />
teqstebs...<br />
mosm<strong>enis</strong> unarebis testirebis procesSi gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovania, Tu ramdenjer un<strong>da</strong> moisminos gamosacdelma pirma<br />
teqsti... faqtia, rom realuri komunikaciis procesSi teqstebs,
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Cveulebriv, erTxel vismenT, magram meore <strong>enis</strong> SemswavlelisaTvis<br />
(gansakuTrebiT _ <strong>enis</strong> Seswavlis sawyis safexurze) ar aris sakmarisi<br />
teqstis erTxel mosmena, radgan audiofiris gageba ufro rTulia,<br />
vidre realur situaciaSi metyvelebis gageba. amitom, mkvlevarTa<br />
umetesoba miiCnevs, rom gamosacdelma pirma teqsti orjer un<strong>da</strong><br />
moisminos: pirvelad globalurad, meored ki teqstis Tanmxlebi<br />
<strong>da</strong>valebebis wakiTxvis Semdeg _ seleqciurad an detalurad<br />
(boltoni, 1996, gv. 47; ix. mujiri, 2011, gv 93). rogorc wesi,<br />
saqarTveloSi Catarebuli mosm<strong>enis</strong> unaris testirebis procesSi, 2-<br />
jer wakiTxva aucilebel pirobad miiCneva.<br />
mosm<strong>enis</strong> unarebis testirebisTvis metad mniSvnelovania ucxoeli<br />
kolegebis gamocdilebis gaziareba, romelTac am mimarTulebiT<br />
aTwleulebis ganmavlobaSi aqvT namuSevari. zogadevropul<br />
stan<strong>da</strong>rtebTan mimarTebiT, gamoyofilia teqstis tipebis ierarqia<br />
mzardi sirTulis mixedviT:<br />
1. yoveldRiuri swavlis sferosTan <strong>da</strong>kavSirebuli teqstebi<br />
(rogorc wesi, am tipis mosasmeni teqstebi eZlevaT A1 / A2<br />
donis Semswavlelebs);<br />
2. interdisciplinaruli samecniero Tematikis teqstebi,<br />
romelTa struqtura orientirebulia stan<strong>da</strong>rtul enaze (am<br />
tipis mosasmeni teqstebi eZlevaT B1 donis Semswavlelebs);<br />
3. interdisciplinaruli samecniero Tematikis teqstebi,<br />
romlebic enobrivad <strong>da</strong> Sinaarsobrivad kompleqsura<strong>da</strong>a<br />
struqturirebuli (am tipis mosasmeni teqstebi eZlevaT B2<br />
<strong>da</strong> ufro maRali donis pretendent Semswavlelebs).<br />
miuxe<strong>da</strong>vad zemoCamoTvlili rekomen<strong>da</strong>ciebis ganxilvisa, kiTxva,<br />
Tu ramdenad srulyofilia mosmenilis gagebis <strong>Sefaseba</strong> _ jer kidev<br />
elis amomwurav pasuxs praqtiki<strong>da</strong>n Tu momavali gamokvlevebi<strong>da</strong>n.<br />
Tumca, ukve arsebuli informacia warmatebiT SeiZleba iqnes<br />
gamoyenebuli mosmenilis gagebis unar-Cvevis Sefasebisas.<br />
aRsaniSnavia, rom mosm<strong>enis</strong> unaris <strong>Sefaseba</strong>ze orientirebuli<br />
testebi SesaZlebelia, maswavlebelma Seadginos rogorc mimdinare,<br />
31
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aseve Semajamebeli Sefasebisas; <strong>da</strong>saSvebia, mimdinare Sefasebisas<br />
<strong>da</strong>veyrdnoT metwilad karnaxis meTods (gansakuTrebiT – swavlebis<br />
sawyis etapze), Tumca, swavlebis procesSi auTenturi zepiri<br />
teqstebis gamoyeneba aucilebelia, raTa Semswavlelma sxva<strong>da</strong>sxva<br />
registrisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli Taviseburebani Seiswavlos <strong>da</strong><br />
gaiTavisos.<br />
rac Seexeba Semajamebel <strong>Sefaseba</strong>s – rekomendebulia<br />
audioteqstis mosmena Semswavlelis savaraudo <strong>enis</strong> flobis donis<br />
gaTvaliswinebiT: magaliTad, Tuki swavlebis sawyis etapze<br />
Sesafaseblad interdisciplinaruli samecniero Tematikis teqstebs<br />
movasmeninebT Semswavlels, bunebrivia, igi verafers (an TiTqmis<br />
verafers) gaigebs <strong>da</strong> testirebis validuroba-sandoobis problema<br />
<strong>da</strong>dgeba...<br />
sanimuSod, gTavazobT mosm<strong>enis</strong> unaris Sesamowmeblad<br />
Catarebuli testis teqstsa <strong>da</strong> mosmenilis aRqma-gagebaze<br />
orientirebul <strong>da</strong>valebebs (<strong>testireba</strong> Cautar<strong>da</strong>T Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis araqarTulenovan studentebs, romlebic<br />
saSeRavaTo politikis farglebSi, 60-kreditian 1-wlian kurss gadian<br />
qarTuli <strong>enis</strong> Seswavlis mizniT):<br />
teqsti:<br />
gamarjoba, amiran, rogor xar? de<strong>da</strong>Cveni rogor aris? kidev<br />
awuxebs wneva?<br />
amiran, TbilisSi mSvenieri dro gavatare. koncertze viyavi. im<br />
Rames TbilisSi <strong>da</strong>vrCi, meore dRes ki ninosTan sofelSi wavedi; 2<br />
dRe <strong>da</strong>vrCiT iq. ninos de<strong>da</strong> maswavlebelia, baTumSi iyo treningze wa-<br />
suli, amitom me <strong>da</strong> ninos mogviwia diasaxlisoba. guSinwin ninom gaa-<br />
keTa sadili, guSin ki me xaWapuri gamovacxve, Tumca nino mTxov<strong>da</strong>,<br />
Sen stumari xar, araferi gaakeToo...<br />
dRes 15 ivnisia <strong>da</strong> ukve gorSi var. xom ici, ninos babuis iubi-<br />
lea <strong>da</strong> aucileblad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>veswro. Rames ninos babuasTan gavaTev.<br />
32
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
xval kviraa <strong>da</strong> adre ver avdgebi. SuadRisTvis <strong>da</strong>vjdebi avto-<br />
busze <strong>da</strong> Camoval mSobliur quTaisSi...<br />
aba, Sen ici, male gnaxav!<br />
testuri <strong>da</strong>valebebi <strong>da</strong> Sesafasebeli qulebi<br />
1. vin aris werilis avtori? 1<br />
a. amirani<br />
b. leila<br />
g. nino<br />
d. batoni giorgi<br />
2. vin aris werilis adresati? vis swers avtori werils? 1<br />
a. ninos<br />
b. de<strong>da</strong>s<br />
g. amirans<br />
d. baton giorgis<br />
3. vin aris leila amiranisTvis? 2<br />
a. coli<br />
b. Svili<br />
g. <strong>da</strong><br />
d. megobari.<br />
33<br />
Seni leila<br />
SeniSvna: vinai<strong>da</strong>n blumis taqsonomiis mixedviT,<br />
am kiTxvaze pasuxis gacema mxolod informaciis<br />
ubralod moZiebas ar gul;isxmobs <strong>da</strong> ufro maRal<br />
kompetenciebs moiTxovs, misaniWebeli qulis<br />
`wona~ am tipis kiTxvebSi ufro maRalia.<br />
4. vin cxovrobs quTaisSi? 2<br />
a. leilas ojaxi<br />
b. nino<br />
g. batoni giorgi<br />
d. aravin.
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
5. visTan apirebs leila gorSi RamiT <strong>da</strong>rCenas? 1<br />
__________________________________________________________________________<br />
6. leila aris: 2<br />
a. seriozuli a<strong>da</strong>miani<br />
b. mxiaruli gogo<br />
g. gamocdili mzareuli<br />
7. ra awuxebs leilas de<strong>da</strong>s? 1<br />
__________________________________________________________________________<br />
8. <strong>da</strong>alageT qronologiuri TanamimdevrobiT, ra ris mere mox<strong>da</strong>: 2<br />
a) quTaisSi <strong>da</strong>bruneba<br />
b) xaWapuris gamocxoba<br />
g) ninosTan sofelSi Casvla<br />
d) TbilisSi koncertze <strong>da</strong>swreba<br />
e) gorSi ninos babuis iubileze Casvla<br />
1 2 3 4 5<br />
34
. laparakis unaris <strong>Sefaseba</strong><br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rogorc iTqva, mosm<strong>enis</strong> unaris <strong>Sefaseba</strong> uamrav problemasTanaa<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli. kidev ufro rTulia laparakis (metyvelebis) unaris<br />
<strong>Sefaseba</strong>: miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom am SemTxvevaSi producirebasTan<br />
gvaqvs saqme <strong>da</strong> Tavad procesze <strong>da</strong>kvirveba (recefciuli unarebisgan<br />
gansxvavebiT) SesaZlebelia, samagierod, aq sxva problemebi iCens<br />
Tavs... kerZod, testirebis meTodis gamoyeneba laparakis unar-Cvevis<br />
Semowmebisas SeuZlebelia <strong>da</strong>, praqtikulad, am unaris testirebiT<br />
Semowmeba arc xerxdeba. Sesabamisad, mxolod gasaubrebis (intervius)<br />
formatSia SesaZlebeli laparakis unaris Semowmeba. es, ki, Tavis<br />
mxriv, garkveul diskomfors qmnis – upirveles yovlisa, subieqturi<br />
faqtoris gaaqtiurebis TvalsazrisiT. qulebiT <strong>Sefaseba</strong> ama Tu im<br />
xarvezisa (enobriv-gramatikuli, tempi, maxvili, fonetikuri xasiaTis<br />
Secdomebi <strong>da</strong> a. S.) zust instruqciebs moiTxovs, rac, praqtikulad,<br />
mainc zogadi xasiaTisa SeiZleba aRmoCndes <strong>da</strong> Semfaseblis<br />
subieqturi xedva kvlav ga<strong>da</strong>mwyveti faqtoria.<br />
upirveles yovlisa, un<strong>da</strong> ganisazRvros, visTvisaa <strong>testireba</strong><br />
gankuTvnili: bunebrivia, swavlebis sawyis etapze laparakis<br />
(metyvelebis) sxva unarebis ganviTarebaze keTdeba aqcenti, Semdgom<br />
safexurebze – sxva unarebze... magaliTad, swavlebis sawyis safexurze<br />
aqcenti keTdeba qarTuli <strong>enis</strong>aTvis specifikuri bgerebis sworad<br />
warmoTqmaze, maxvilis saTanadod gamoyenebaze, qarTulisTvis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebel intonaciaze... am etapze morfologiuri Tu<br />
sintaqsuri gamarTulobis moTxovna, rasakvirvelia, naadrevia.<br />
momdevno etapze ukve aqtiurdeba leqsikis komponenti:<br />
SeuZlebelia azris gadmocema, Tuki `saSen masalas~ leqsikuri<br />
erTeulebis saTanado odenobas (rac yoveli donisaTvis aris<br />
gansazRvruli <strong>enis</strong> flobis doneebis zogadevropuli stan<strong>da</strong>rtis<br />
mixedviT) ver flobs Semswavleli. sawyis etapzeve saWiroa martivi<br />
35
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sintaqsuri <strong>da</strong> morfologiuri kanonzomierebebis aTviseba, vinai<strong>da</strong>n –<br />
mxolod leqsikis codna araviTar SemTxvevaSi ar niSnavs <strong>enis</strong> ama Tu<br />
im doneze flobas... Semswavlelis ganviTarebasTan erTad, Sefasebisas<br />
ufro <strong>da</strong> ufro maRla iwevs Sefasebis kriteriumebic samive<br />
komponentis TvalsazrisiT (fonologiuri done, leqsikologiuri<br />
done, gramatikuli done). magaliTad, rodesac vafasebT laparakis<br />
unars, Semfasebels un<strong>da</strong> axsovdes, rom leqsikis, ase vTqvaT,<br />
`statikurad~ codna ar niSnavs, rom Semswavleli maRali quliT un<strong>da</strong><br />
Sefasdes... mtavaria, rogor axerxebs igi frazebis, wina<strong>da</strong>debis<br />
konstruirebisaTvis saTanado sityvebis SerCevas, raTa azri<br />
adekvaturad gadmosces... aseve, gramatikuli wesebis codna sulac ar<br />
niSnavs imas, rom Semswavlels SeuZlia, magaliTad, droSi<br />
adekvaturad Seuxamos ori zmna (mag. `is sauzmob<strong>da</strong>, roca zari<br />
rekav<strong>da</strong>~ - Secdomaa... sworia: <strong>da</strong>ireka).<br />
gamomcdelma laparakis unaris Sefasebisas aucileblad un<strong>da</strong><br />
gaiTvaliswinos kidev erTi faqtori: es aris metyvelebis siswrafe <strong>da</strong><br />
bunebrioba. Semswavlelis mier pauzebiT gaWimuli, xelovnurobiT<br />
<strong>da</strong>R<strong>da</strong>smuli teqstebis maRali quliT <strong>Sefaseba</strong>, Tun<strong>da</strong>c es teqsti<br />
akmayofilebdes leqsikuri Tu morfosintaqsuri kvalifikaciis<br />
moTxovnebs, ar aris rekomendebuli.<br />
sanimuSod gTavazobT laparakis moduls, romelic Cautar<strong>da</strong>T<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis araqarTulenovan studentebs.<br />
moduli ori seqciisgan Sedgebo<strong>da</strong>. pirveli seqcia<br />
warmoadgen<strong>da</strong> intervius, romlis drosac kandi<strong>da</strong>tebi winaswar<br />
micemuli 30 Temi<strong>da</strong>n erT-erTis prezentirebas axdendnen; mag. Temebi:<br />
`Tbilisi _ saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqi~, `Cemi hobi~, `Cveni tradiciebi~,<br />
`ratom vswavlobs saxelmwifo enas~ <strong>da</strong> sxva... (seqciis <strong>Sefaseba</strong> – 10-<br />
quliani sistemiT).<br />
meore seqciaSi kandi<strong>da</strong>ts kiTxvebi eZleo<strong>da</strong> ara im Temi<strong>da</strong>n,<br />
romelic pirveli seqciaSi iyo micemuli, aramed nebismieri iseTi<br />
zogadi sfero<strong>da</strong>n, rogoricaa: ojaxi, <strong>da</strong>badebis adgili <strong>da</strong> garemo,<br />
36
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Cacmuloba, Tavisufali drois ganawileba, sayvareli filmi, musika,<br />
speqtakli <strong>da</strong> a.S. (seqciis <strong>Sefaseba</strong> – 10-quliani sistemiT).<br />
sul orive seqciis Sefasebis maqsimaluri zRvari - 20 qula.<br />
Sefasebisas qulebi iwerebo<strong>da</strong> ramdenime komponentis<br />
gaTvaliswinebiT: gamoTqma, intonacia, orToepia (swori metyveleba),<br />
leqsikuri maragis gamoyeneba, gramatikuli kompetencia, logikuri<br />
Tanamimdevrobisa <strong>da</strong> zepiri teqstis agebis unarebi, metyvelebis tempi<br />
<strong>da</strong> bunebrioba.<br />
laparakis unaris ganviTarebis (progresis) Semowmeba<br />
sasurvelia swavlebis mTeli procesis ganmavlobaSi, regularulad<br />
tardebodes. mimdinare Sefasebisas gasaTvaliswinebelia Semdegi<br />
faqtorebi:<br />
1. upirveles yovlisa, SemfaseblisTvisac <strong>da</strong> Sesafasebeli<br />
(gamosacdeli) pirisTvisac mkafio <strong>da</strong> gasagebi kriteriumebi<br />
un<strong>da</strong> SemuSavdes;<br />
2. ar un<strong>da</strong> SemovifargloT erTi (an mcire odenobis) <strong>da</strong>valebiT<br />
– mivceT saSualeba <strong>enis</strong> Semswavlels, maqsimalurad<br />
gamoavlinos Tavisi unarebi;<br />
3. teqsti un<strong>da</strong> iyos bunebrivi <strong>da</strong> Sinaarsiani (yuradReba<br />
mivaqcioT imas, rom ar moxdes Semswavlelis mier teqstis<br />
<strong>da</strong>zepireba!);<br />
4. sasurvelia, bunebrivi garemos Sesaqmnelad, <strong>da</strong>vajgufoT<br />
(<strong>da</strong>vawyviloT) gamosacdelebi <strong>da</strong>, amasTan, gaviTvaliswinoT<br />
TiToeuli maTganis done – ar <strong>da</strong>varRvioT Tanabrobis<br />
principi <strong>da</strong> adekvaturad <strong>da</strong>vajgufoT (<strong>da</strong>vawyviloT)<br />
Semswavlelebi (ar aris rekomendebuli <strong>enis</strong> flobis sakmaod<br />
gansxvavebuli donis SemswavlelTa <strong>da</strong>wyvileba);<br />
5. Sefasebisas maqsimalurad CavrToT TviTSefasebis komponenti;<br />
6. <strong>Sefaseba</strong>, rasakvirvelia, un<strong>da</strong> moxdes im masalaze <strong>da</strong>yrdnobiT,<br />
rac gamosacdelma swavlebis procesSi gaiara;<br />
37
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
7. gamosacdels un<strong>da</strong> mieces sakmao dro (10-15 wuTi mainc), raTa<br />
saTanadod moemzados zepiri SemowmebisaTvis <strong>da</strong><br />
srulyofilad gamoavlinos Tavisi unarebi;;<br />
8. un<strong>da</strong> gamoicados ara mxolod gramatikaSi (morfosintaqsSi)<br />
misi miRwevebi (anu, ramdenad sworad agebs sityvebs,<br />
winadedebebs...), aramed laparakis sxva unarebSic;<br />
9. detalizebuli <strong>da</strong> mkafiod gansazRvruli ukukavSiri.<br />
38<br />
munozi, alvarezi, 2010, gv. 34
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
2. wignierebis (kiTxvisa <strong>da</strong> weris unarebis) <strong>Sefaseba</strong><br />
a. kiTxva<br />
kiTxvis unari erT-erTi ZiriTadi unarTagania. igi mxolod erTi<br />
konkretuli <strong>enis</strong> Seswavlas ar ukavSirdeba <strong>da</strong>, sazogadod,<br />
wignierebis Zireuli komponentia – aq igulisxmeba moswavlis unari,<br />
ikiTxos ara mxolod mxatvruli Tu saswavlo literatura, aramed<br />
gaecnos <strong>da</strong> gaigos / aRiqvas sxva<strong>da</strong>sxva tipis (maT Soris<br />
sainformacio, sareklamo, samecniero xasiaTis) teqstebi.<br />
kiTxvis <strong>da</strong>niSnuleba <strong>da</strong> mizani 2 ZiriTad komponentze <strong>da</strong>iyvaneba:<br />
literaturuli gamocdilebis miReba<br />
informaciis miReba <strong>da</strong> gamoyeneba.<br />
wignierebis Sefasebisas aqcenti keTdeba im unarebze, rac<br />
arsebiTi <strong>da</strong> umniSvnelovanesia anu werilobiTi teqstis aRqmis,<br />
miRebuli informaciis gagebisa <strong>da</strong> gamoyenebis unarze; amis<br />
gaTvaliswinebiT, mkiTxvels un<strong>da</strong> SeeZlos:<br />
1. sxva<strong>da</strong>sxva saxis teqstebis ZiriTadi azris gageba <strong>da</strong><br />
Camoyalibeba;<br />
2. sxva<strong>da</strong>sxva tipis teqstebi<strong>da</strong>n informaciis amokrefa;<br />
3. mxatvruli nawarmoebebis kiTxvisas siamovnebis ganc<strong>da</strong>.<br />
Sefasebis CarCos Seqmnisas moqmedebs principi, rom kiTxvis<br />
procesi kognituri TvalsazrisiT, or ZiriTad dones moicavs _<br />
gageba-gaazrebasa <strong>da</strong> interpretacias.<br />
sferoebad <strong>da</strong>yofisas gaTvaliswinebuli un<strong>da</strong> iyos isic, rom<br />
yvela saazrovno operacia, romelic Semswavlels wakiTxulis gageba-<br />
gaazrebisTvis, gaanalizebisa <strong>da</strong> interpretirebisTvis sWirdeba,<br />
miemarTeba ara mxolod teqstis Sinaarsobriv plans, aramed mis<br />
enobriv-gamomsaxvelobiT mxaresac.<br />
39
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
werilobiTi teqstis gageba niSnavs:<br />
teqstSi pir<strong>da</strong>pir (eqspliciturad) <strong>da</strong> qveteqsturad<br />
(impliciturad) mocemuli informaciis gageba, moZieba <strong>da</strong><br />
konkretuli niSniT klasifikacia;<br />
teqstis Sinaarsis gageba, romelic gulisxmobs mTliani<br />
teqstis an misi calkeuli nawilis, rogorc <strong>da</strong>srulebuli<br />
erTeulis, zogadi <strong>da</strong> detaluri Sinaarsis gagebasa <strong>da</strong><br />
aRqmas;<br />
teqstSi pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> qveteqstis saSualebiT gadmocemuli<br />
ambebis, gamoTqmuli mosazrebebis gageba-gaazrebas,<br />
<strong>da</strong>skvnebis gamotanasa <strong>da</strong> teqstis (aseve, misi calkeuli<br />
epizodisa Tu monakveTis) Sejamebas,<br />
teqstis <strong>da</strong>kavSirebas sakuTar cxovrebiseul<br />
gamocdilebasTan Tu arsebul literaturul codnasTan.<br />
kiTxvis unarebis Sefasebisas aucilebelia, Semowmdes teqstis<br />
interpretaciasa <strong>da</strong> analizis unar-Cvevebi _ moswavleTa refleqsiisa<br />
<strong>da</strong> Sefasebis unarebi, rac gulisxmobs teqstSi mocemuli ideebis,<br />
mosazrebebis, Sexedulebebis (mxatvrul teqstebSi aseve personaJTa<br />
saqcielis), agreTve, enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebis<br />
gaanalizebisa <strong>da</strong> Sefasebis, moswavlisgan sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
gamoxatvis unarebis gamovlenas.<br />
sazogadod, interpetireba SeiZleba pir<strong>da</strong>pir (ze<strong>da</strong>pirul,<br />
eqsplicitur), ga<strong>da</strong>taniT (metaforul, qveteqstur) <strong>da</strong> simbolur<br />
doneze. es gulisxmobs wakiTxuli teqstis ideuri mxaris, mTavari<br />
problemis, avtoris Canafiqris amocnobas <strong>da</strong> gaazrebas, misi poziciis<br />
<strong>Sefaseba</strong>s; faqtebisa <strong>da</strong> mosazrebebis erTmaneTisagan gamijvnas,<br />
arapir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong>skvnebis gamotanas, mizez-Sedegobrivi kavSirebis<br />
<strong>da</strong>naxvasa <strong>da</strong> axsnas, personaJis saqcielisa Tu Sexedulebebis<br />
gaanalizebas <strong>da</strong> <strong>Sefaseba</strong>s sxva<strong>da</strong>sxva pozicii<strong>da</strong>n, agreTve, mTliani<br />
teqstis Tu misi calkeuli epizodis interpretacias, analizs,<br />
<strong>Sefaseba</strong>s Tu sxva kompleqsur saazrovno operaciebs.<br />
40
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
kiTxvisa <strong>da</strong> weris unarebis Sefasebisas gasaTvaliswinebelia is<br />
gamocdileba, rac arsebobs <strong>da</strong>savleTis wamyvan qveynebSi: ukve<br />
aTwleulebia, evropasa <strong>da</strong> amerikaSi mimdinareobs saerTaSiroso<br />
kvlevebi, romlebic im mxrivac aris saintereso, Tu ra tipis testur<br />
<strong>da</strong>valebebs iyeneben Cveni kolegebi kiTxvisa Tu weris ama Tu im<br />
unaris Sesafaseblad.<br />
wignierebis Sefasebis TvalsazrisiT, saqarTveloSi qveynis<br />
masStabiT saqarTveloSi kvleva pirvelad 2006 wels Catar<strong>da</strong>. es iyo<br />
PIRLS-is mier Catarebuli farTomasStabiani gamokvleva, romelic 9-10<br />
wlis bavSvTa wignierebis donisa <strong>da</strong> misi ganmapirobebeli faqtorebis<br />
Seswavlas isaxav<strong>da</strong> miznad.<br />
PIRLS-is kvlevas didi saerTaSoriso mniSvneloba hqon<strong>da</strong>:<br />
upirveles yovlisa, es gaxl<strong>da</strong>T saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtebze<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli soliduri samuSao, romelic iyeneb<strong>da</strong> <strong>da</strong>savlur<br />
mowinave qveynebSi araerTxel aprobirebul, zust <strong>da</strong> sando<br />
instrumentebs; PIRLS-is mier <strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rti, romlis mixedviTac<br />
gamoikveTa wakiTxulis gaazrebis procesebis (1. eqspliciturad<br />
mocemuli informaciis moZieba, 2. <strong>da</strong>skvnebis gakeTeba, 3. informaciis<br />
interpretacia sakuTar codnasTan integrirebis safuZvelze, 4.<br />
mxatvrul teqstis <strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> mxatvruli xerxebis / saxeebis<br />
gaazreba) procentuli urTierTmimarTeba:<br />
eqspliciturad mocemuli informaciis moZieba 22%<br />
uSualo <strong>da</strong>skvnebis gamotana 28%<br />
azrebisa <strong>da</strong> informaciis interpretacia sakuTar<br />
codnasTan integrirebis safuZvelze<br />
teqstis <strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> mxatvruli xerxebis gaazreba 14%<br />
iqna:<br />
41<br />
37%<br />
ix. wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi, 2010.<br />
kvlevis instrumentebad PIRLS-is kvlevis farglebSi gamoyenebul
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
wakiTxulis gaazrebis procesebi (testi);<br />
kiTxvisadmi <strong>da</strong>mokidebuleba (moswavlis kiTxvari);<br />
mSoblis kiTxvari;<br />
maswavleblis kiTxvari;<br />
skolis kiTxvari;<br />
saswavlo gegmis kiTxvari.<br />
* PIRLS-is kvlevis Sedegad, aRmoCn<strong>da</strong>, rom wignierebis<br />
TvalsazrisiT, qarTveli moswavleebi saSualoze<br />
<strong>da</strong>bal Sedegebs aCvenebdnen (qarTveli bavSvebis<br />
wignierebis saSualo maCvenebeli (471) statistikurad<br />
mniSvnelovnad CamorCeba PIRLS–is saerTaSoriso<br />
skalirebul maCvenebels (500); amasTan, isic un<strong>da</strong><br />
aRiniSnos, rom qarTvel bavSvebs mxatvruli<br />
teqstebis gaazrebaSi ufro kargi maCvenebeli aqvT,<br />
vidre sainformacio teqstebisa...);<br />
ix. wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi, 2010.<br />
2009 wels Catar<strong>da</strong> PISA-s (PISA saerTaSoriso kvlevaa, romelic<br />
miznad isaxavs 15 wlis mozardebis mier skolaSi SeZenili codnisa<br />
<strong>da</strong> unarebis <strong>Sefaseba</strong>s) mier ganxorcielebuli kvleva, romelic<br />
kiTxvis unarebis <strong>Sefaseba</strong>s isaxav<strong>da</strong> miznad (sacdeli kvleva Catar<strong>da</strong><br />
2009 wlis oqtombers, ZiriTadi kvleva ki 2010 wlis aprilSi).<br />
asakobrivi jgufi iyo 15 wlis moswavleebi, aRsaniSnavia, rom<br />
kvleva emyarebo<strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d wignierebis gagebas <strong>da</strong> ar<br />
Semoifarglebo<strong>da</strong> saswavlo gegmiT.<br />
PISA afaseb<strong>da</strong> moswavlis unars, gaigos, gamoiyenos <strong>da</strong> gaiazros<br />
werilobiTi teqstebi, imisaTvis, rom SeiZinos codna, ganiviTaros<br />
SesaZleblobebi <strong>da</strong> miiRos srulyofili monawileoba sazogadoebriv<br />
cxovrebaSi.<br />
teqstis formati: gar<strong>da</strong> vrceli teqstebisa, PISA–m<br />
gamoiyena sxva<strong>da</strong>sxva tipis teqstebi – siebi, diagramebi,<br />
sareklamo gancxadebebi;<br />
42
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
kiTxvis procesi: Semowm<strong>da</strong> moswavleebis unari, moiZion<br />
informacia, Seiqmnan zogadi warmoadgena teqstis Sesaxeb,<br />
gaiazron misi Sinaarsi, forma <strong>da</strong> elementebi<br />
situaciebi: sxva<strong>da</strong>sxva mizniT Seqmnili teqstis gamoyeneba.<br />
wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi (PISA), 2009<br />
2010 wels saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis<br />
saministros erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centrma<br />
saqarTvelos masStabiT Caatara erovnuli <strong>Sefaseba</strong> qarTul enasa <strong>da</strong><br />
literaturaSi, kerZod, kiTxvis mimarTulebaSi im moswavleebisTvis,<br />
romlebmac sabazo safexurze <strong>da</strong>asrules swavla.<br />
wignierebis donis Sesamowmeblad SerCeuli iyo sxva<strong>da</strong>sxva tipis<br />
teqstebi, maT Soris mxatvruli Txzulebebi (rogorc prozauli, aseve<br />
– leqsebi) <strong>da</strong> aramxatvruli (sainformacio, SemecnebiTi, samecniero-<br />
popularuli...) teqstebi. xolo instrumentad gamoyenebul iqna am<br />
teqstebze Seqmnili testuri <strong>da</strong>valebebi (erovnuli <strong>Sefaseba</strong> qarTul<br />
enasa <strong>da</strong> literaturaSi, 2010).<br />
rasakvirvelia, saerTaSoriso organizaciebis mier Catarebuli<br />
kvalificiuri kvlevebisas gamoyenebuli instrumenti (testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis tipebi) SesaZlebelia <strong>da</strong> aucilebelicaa gamoviyenoT<br />
rogorc Semajamebeli, aseve mimdinare Sefasebis dros. saWiroa<br />
zustad ganisazRvros, Tu ra unarebis Semowmebas vapirebT, ra donis<br />
SemswavlelisTvis viRebT ama Tu im testur <strong>da</strong>valebas <strong>da</strong><br />
SemoTavazebuli mravalferovani testuri <strong>da</strong>valebebi<strong>da</strong>n iolad<br />
movaxerxebT tipis SerCevas... magaliTad, Tuki vapirebT mTliani<br />
teqstis, calkeuli epizodis, analizis safuZvelze arapir<strong>da</strong>piri<br />
<strong>da</strong>skvnebis gamotanaze orientirebuli unaris gamorkvevas – testuri<br />
<strong>da</strong>valebis Sesabamisi tipi un<strong>da</strong> moviZioT (magaliTad, qvemoT, II<br />
testuri <strong>da</strong>valeba)... magram am konkretuli testuri <strong>da</strong>valebis<br />
mixedviT Cven verafriT ver gavarkvevT, Tu ramdena<strong>da</strong>a Semswavleli<br />
`<strong>da</strong>xelovnebuli~ teqsti<strong>da</strong>n informaciis moZiebaze... sxvaTa Soris, ar<br />
un<strong>da</strong> <strong>da</strong>gvaviwydes, rom xSirad Semswavlelebi logikuri azrovnebis<br />
43
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ufro maRali safexuris operaciebs ukeT asruleben, vidre,<br />
magaliTad, erTi SexedviT iset martiv logikur operacias,<br />
rogoricaa eqsplicituri informaciis moZieba teqsti<strong>da</strong>n... am saxis<br />
logikur operacias sruliad sxva tipis testuri <strong>da</strong>valeba un<strong>da</strong><br />
SevufardoT (magaliTad, I <strong>da</strong>valeba sanimuSod warmodgenili<br />
testebi<strong>da</strong>n).<br />
sanimuSod gTavazobT kiTxvis sxva<strong>da</strong>sxva unaris Sesamowmeblad<br />
PIRLS–isa <strong>da</strong> ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministros mier<br />
gamoyenebul ramdenime testur <strong>da</strong>valebas:<br />
I. informaciis moZiebaze orientirebuli testuri <strong>da</strong>valeba:<br />
sai<strong>da</strong>n Cans, rom saba cdilobs, wmin<strong>da</strong> papis, <strong>da</strong>, saerTod,<br />
qristianuli samyaros sayovelTao interesebs <strong>da</strong>ukavSiros<br />
<strong>da</strong>tyvevebuli vaxtang VI-is gamoxsnis sakiTxi? <strong>da</strong>imowmeT Sesabamisi<br />
adgili teqsti<strong>da</strong>n.<br />
teqsti: sulxan saba orbeliani, `mogzauroba evropaSi~;<br />
SeniSvna: kiTxva <strong>da</strong>Zlies saSualo miRwevis doneze.<br />
II. mTliani teqstis, calkeuli epizodis, analizis safuZvelze<br />
arapir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong>skvnebis gamotana:<br />
sabas mizni<strong>da</strong>n gamomdinare, romeli Sexvedra iyo misTvis<br />
yvelaze mniSvnelovani <strong>da</strong> ratom? pasuxi <strong>da</strong>asabuTeT.<br />
teqsti: sulxan saba orbeliani, `mogzauroba evropaSi~;<br />
SeniSvna: kiTxva <strong>da</strong>Zlies saSualoze maRali miRwevis donis<br />
mqone moswavleebma<br />
III. mTliani teqstis, analizi, teqstis <strong>da</strong>kavSireba gamocdilebasTan,<br />
arapir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong>skvnebis gamotana, teqstis interpretacia:<br />
44
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aris Tu ara sabasdroindeli problemebi dRes aqtualuri <strong>da</strong><br />
ratom? ra msgavsebas xe<strong>da</strong>vT sabasdroindel <strong>da</strong> Tanamedrove<br />
mdgomareobas Soris? pasuxi <strong>da</strong>asabuTeT.<br />
teqsti: sulxan saba orbeliani, `mogzauroba evropaSi~;<br />
SeniSvna: kiTxva <strong>da</strong>Zlies maRali miRwevis donis mqone<br />
moswavleebma.<br />
IV. teqstis mTavari azris, mTavari Temis amocnoba:<br />
mocemuli teqstis mTavari Temaa:<br />
a) zezvasa <strong>da</strong> luxumis kamaTi<br />
b) leki meomris mokvlis ambavi<br />
g) mTielTa mebrZoli sulis warmoCena<br />
d) ori gansxvavebuli <strong>da</strong>mokidebulebis Cveneba, Tu rogor un<strong>da</strong><br />
moeqce mters<br />
teqsti: nawyveti vaJa-fSavelas poemi<strong>da</strong>n `baxtrioni~;<br />
SeniSvna: kiTxva Tavisuflad <strong>da</strong>Zlies <strong>da</strong>bali miRwevis donis<br />
moswavleebma.<br />
V. personaJis saqcielis, misi Sexedulebis analizi:<br />
eTanxmebiT Tu ara zezvas pozicias, rom vaJkacma mteri ar un<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>indos? Tqveni azri <strong>da</strong>asabuTeT<br />
teqsti: nawyveti vaJa-fSavelas poemi<strong>da</strong>n `baxtrioni~;<br />
SeniSvna: <strong>da</strong>valeba <strong>da</strong>Zlies saSualo,Sesabamisad, saSualoze<br />
maRali <strong>da</strong> maRali miRwevis donismoswavleebma.<br />
VI. personaJis saqcielis axsna, misi motivaciis analizi:<br />
imsjeleT im Rirebulebebis Sesaxeb, romlebic luxumis qcevas<br />
gansazRvravs.<br />
45
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
teqsti: nawyveti vaJa-fSavelas poemi<strong>da</strong>n `baxtrioni~;<br />
SeniSvna: <strong>da</strong>valeba <strong>da</strong>Zlies mxolod maRali miRwevis<br />
donismoswavleebma.<br />
VII. teqstSi eqspliciturad mocemuli informaciis gageba-gaazreba:<br />
teqstis mixedviT ra kavSiri aqvs platons cnobil aTenel<br />
poetsa <strong>da</strong> politikur moRvawe solonTan?<br />
a) platoni Tavis dialogebSi gadmogvcems imas, rac<br />
solonisgan moismina atlantidis Sesaxeb<br />
b) platonma <strong>da</strong>afiqsira Tavisi pativiscema solonis<br />
mimarT<br />
g)platonma Tavis dialogebSi aRwera solonis mier<br />
egvipteSi mosmenili ambavi atlantidis civilizaciis<br />
<strong>da</strong>Rupvis Sesaxeb<br />
d) platons solonTan erTad umogzauria kunZul<br />
atlanti<strong>da</strong>ze <strong>da</strong> aRuweria misi maRalganviTarebuli<br />
civilizacia<br />
teqsti: informaciuli teqsti filosofos platonis Sesaxeb;<br />
SeniSvna: kiTxva <strong>da</strong>Zlies <strong>da</strong>bali miRwevis donis moswavleebma<br />
VIII. teqstis <strong>enis</strong>, metaforuli metyvelebis gageba-gaazreba,<br />
obieqtivacia<br />
teqstis mixedviT, ra igulisxmeba sityvebSi `yovlisSemZle<br />
bunebis moulodneli Careva~?<br />
teqsti: informaciuli teqsti filosofos platonis Sesaxeb;<br />
SeniSvna: <strong>da</strong>valeba <strong>da</strong>Zlies saSualoze maRalimiRwevis donis<br />
moswavleebma.<br />
46
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
IX. informaciis ganzogadeba, obieqtivacia, teqstSi mocemuli<br />
informaciis safuZvelze <strong>da</strong>skvnis gamotana:<br />
CamoTvlilTagan romeli garemoeba uSlis xels atlantidis<br />
civilizaciis ganadgurebisa <strong>da</strong> kunZul Teraze momx<strong>da</strong>ri<br />
katastrofis gaigivebas?<br />
a) arqeologiuri gaTxrebis Sedegad mopovebuli masala<br />
b) okeanologTa <strong>da</strong>skvnebi<br />
g) faqtobrivi uzustoba<br />
d)qronologiuri Seusabamoba<br />
teqsti: informaciuli teqsti filosofos platonis Sesaxeb;<br />
SeniSvna: kiTxva <strong>da</strong>Zlies mxolod maRali miRwevis donis<br />
moswavleebma.<br />
zemoxsenebulma kvlevebma didwilad gansazRvra im problemebis<br />
CamonaTvali, romelTa gaTvaliswinebac kiTxvis unarebis Sefasebisas<br />
aucilebelia. ganisazRvra <strong>da</strong> Camoyalib<strong>da</strong> testuri <strong>da</strong>valebebis tipe-<br />
bi, romelTac meore <strong>enis</strong> SemswavlelTa kiTxvis unar-Cvevebis Sesafa-<br />
sebel testebSi aqtiurad viyenebT:<br />
a. e.w. `WeSmaritia / mc<strong>da</strong>ria~ tipis kiTxvebi <strong>da</strong> testuri<br />
<strong>da</strong>valebebi, romlebic metwilad kiTxvis unarebis <strong>da</strong>uflebis<br />
adreul etapze gamoiyeneba:<br />
– saRamo mSvidobis, de (di/<strong>da</strong>).<br />
– gagimarjos, Svilo!<br />
– <strong>da</strong>Tuna, modi, dediko.<br />
– batono.<br />
– ai, <strong>da</strong>mjere biWi.<br />
– ra aris, de?<br />
teqsti<br />
47
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
– gacunculdi <strong>da</strong> kbilebi gamoixexe, kargi?<br />
– ki, de!<br />
– axla modi (kocnis).<br />
– de<strong>da</strong>!<br />
– gTxov, axla <strong>da</strong>weqi <strong>da</strong> <strong>da</strong>iZine, kargi?<br />
– kargi, de, axlave.<br />
– Cemi usayvarlesi Svili xar, <strong>da</strong>Tuna. Cemo erTaderTo!<br />
– yvelaze, yvelaze kargi <strong>da</strong> lamazi de<strong>da</strong> xar.<br />
SemoxazeT swori pasuxi:<br />
1. saRamos <strong>da</strong>To esalmeba de<strong>da</strong>s? sworia / arasworia.<br />
2. de<strong>da</strong> gamarjobiT pasuxobs? sworia / arasworia.<br />
3. de<strong>da</strong> <strong>da</strong>Tos TavisTan ixmobs? sworia / arasworia.<br />
4. <strong>da</strong>To <strong>da</strong>mjere biWi ar aris? sworia / arasworia.<br />
5. <strong>da</strong>Tos ar ainteresebs dedis <strong>da</strong>Zaxeba? sworia /<br />
arasworia.<br />
6. de<strong>da</strong>m kbilebis gamoxexva sTxova <strong>da</strong>Tos? sworia /<br />
arasworia.<br />
7. <strong>da</strong>To ar <strong>da</strong>emorCila? sworia / arasworia.<br />
8. de<strong>da</strong> <strong>da</strong>Tos kocnis? sworia / arasworia.<br />
9. de<strong>da</strong>m <strong>da</strong>To <strong>da</strong>saZineblad gauSva? sworia / arasworia.<br />
10. <strong>da</strong>To usayvarlesi Svili ar aris? sworia / arasworia.<br />
b. mravlobiTi arCevanis tipis <strong>da</strong>valebebi, rac gulisxmobs<br />
stan<strong>da</strong>rtul, arCeviTi pasuxebis mqone kiTxvebs:<br />
teqsti<br />
gamarjoba, Salva, rogor xar? de<strong>da</strong>Seni rogor aris? Cveni ana-<br />
no xom ar gabrazebs?<br />
baTumi<strong>da</strong>n pir<strong>da</strong>pir quTaisSi Cavedi, rogorc Sen mTxove, lela<br />
vnaxe <strong>da</strong> Seni wigni sare<strong>da</strong>qciod ga<strong>da</strong>veci. kargi vqeni, rom Cavedi:<br />
48
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
lela avad iyo, de<strong>da</strong>misi ki mivlinebaSi iyo wasuli <strong>da</strong> momvleli<br />
aravin hyav<strong>da</strong>... amitom 2 dRiT quTaisSi <strong>da</strong>vrCi... meti veRar <strong>da</strong>vrCebo-<br />
di, radgan oTxSabaTs TbilisSi, seminarze viyavi Casasvleli.<br />
seminari saministroSi gaimarTa, misasalmebeli sityva Tbilisis<br />
me-60 skolis direqtorma warmoTqva. me dilas mqon<strong>da</strong> moxseneba. sul<br />
ki im dRes, Cemi CaTvliT, Svidi gamomsvleli iyo. Cemi moxsenebis mere<br />
sadili iyo. mere ki qalaqSi gavedi. saRamomde kidev 3 moxseneba maqvs<br />
mosasmeni.<br />
axla Cems <strong>da</strong>sTan var <strong>da</strong> werils gwer. ukve 3 saaTia. RamiT<br />
<strong>da</strong>vrCebi Cems <strong>da</strong>sTan <strong>da</strong> 9 aprils <strong>da</strong>vbrundebi saxlSi.<br />
anano <strong>da</strong>mikocne. de<strong>da</strong>mTili aucileblad momikiTxe.<br />
vin aris Salva megisTvis?<br />
a) qmari<br />
b) Svili<br />
g) Zma<br />
d) mama.<br />
testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi:<br />
49<br />
Seni megi<br />
g. aseve testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic CamoTvlili movlenebisa<br />
Tu sagnebis garkveuli TanmimdevrobiT (qronologiuri,<br />
logikuri <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong>wyobas moiTxov<strong>da</strong>:<br />
teqsti (ix. wina teqsti)<br />
testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi:<br />
<strong>da</strong>alageT qronologiuri TanamimdevrobiT, ra ris mere mox<strong>da</strong> (miuwereT<br />
ricxvebi):<br />
quTaisSi lelasTan 2 dRiT <strong>da</strong>rCena<br />
seminarze direqtoris sityviT gamosvla<br />
lelasTan Casvla<br />
sadili<br />
Ramis gaTeva TbilisSi megis <strong>da</strong>sTan
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
d. wignierebis mimarTulebiT sakmaod maRal kompetenciebs<br />
moiTxovs Ria testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebSic moswavlem Tavad<br />
un<strong>da</strong> <strong>da</strong>weros pasuxi (mokle, vrceli <strong>da</strong> eses tipisa):<br />
warmoidgineT, rom gagagzavnes mivlinebaSi ucxoeTSi 2 Tqvens<br />
TanamSromelTan erTad. miswereT werili Tqveni ojaxis wevrs<br />
(meuRles, de<strong>da</strong>s, Svils...); mouyeviT, sad xarT, visTan erTad,<br />
rogori amindia, ras akeTebT dilas, SuadRisas, saRamoTi;<br />
moifiqreT, ras gaakeTebT Tqveni ojaxis wevrebTan erTad, roca<br />
mivlinebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>brundebiT.<br />
sityvebis minimaluri raodenoba – 50<br />
SeniSvna: am tipis <strong>da</strong>valebas aucileblad un<strong>da</strong><br />
axldes zusti instruqcia, Tu ramdeni qula<br />
iwereba ama Tu im komponentis mixedviT (maTSoris -<br />
leqsikuri maragi, gramatikuli kompetencia –<br />
<strong>da</strong>wvrilebiT ix. Tavi III)<br />
e. testuri <strong>da</strong>valebebis tipi, romelic moiTxovs Semswavlelisgan,<br />
Casvas gamotovebuli sityva an fraza <strong>da</strong> <strong>da</strong>asrulos<br />
wina<strong>da</strong>deba.<br />
(informaciuli teqsti Jirafze)<br />
amerika <strong>da</strong>savleT avstralia ZuZumwovara cxovelia<br />
samxreT amfibiaa frinvelia afrika CrdiloeT<br />
Jirafi yvelaze maRali . . . . . . . . . . . .<br />
Jirafi . . . . . . . . . qveynebSi binadrobs.<br />
Jirafis samSobloa . . . . . . . . . . .<br />
oriode sityviT SevexebiT adreuli wignierebis specifikas,<br />
romelic Sefasebisas ramdenadme gansxvavebuli principebis<br />
gaTvaliswinebas moiTxovs, vinai<strong>da</strong>n swavlebis am safexurze sxva<br />
50
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
donis kompetenciebis ganviTarebasa <strong>da</strong>, Sesabamisad, Semowmebazea<br />
orientirebuli Semfasebeli.<br />
aRsaniSnavia, rom adreuli wignierebis kvleva saerTaSoriso<br />
masStabiT aqamde ar Catarebula. 2011 wli<strong>da</strong>n saqarTveloSi adreuli<br />
wignierebis kvlevis mizniT, Semodis EGRA (Early-Grade-Reading-<br />
Assessment), raTa aprobirebuli meTodologiisa <strong>da</strong> instrumentebis<br />
saSualebiT, moaxdinos adreuli wignierebis ZiriTadi unarebis<br />
<strong>Sefaseba</strong>.<br />
adreuli wignierebis <strong>Sefaseba</strong> gamoirCeva specifikurobiT <strong>da</strong> misi<br />
<strong>Sefaseba</strong> sakmaod rTulia. Tumca, Tuki kargad gamoikveTeba is<br />
unarebi, romlebzec un<strong>da</strong> moxdes yuradRebis gamaxvileba,<br />
SesaZlebelia instruqciebis kritikuli komponentebisgan miviRoT<br />
Sefasebis mniSvnelovani aspeqtebis gageba.<br />
EGRA-s eqspertebis mier gamoyofilia adreuli kiTxvis<br />
umniSvnelovanesi 5 komponenti:<br />
1. wakiTxulis swori fonematuri aRqma;<br />
2. wakiTxulis swori akustikuri aRqma (asosa <strong>da</strong> bgeris<br />
urTierTSesatyvisobis <strong>da</strong>dgena);<br />
3. kiTxvis siswrafe;<br />
4. leqsikoni;<br />
5. wakiTxulis aRqma-gageba.<br />
adreul etapze umniSvnelovanesia sityvebis amocnoba <strong>da</strong><br />
dekodireba. aq igulisxmeba, rom moswavles SeuZlia <strong>da</strong>adginos aso-<br />
bgeriTi Sesatyvisobebi, anu aRiqvas kavSiri gamoTqmul bgerasa <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>weril asos Soris, SeuZlia anbanis principis gageba-gamoyeneba <strong>da</strong><br />
ama Tu is sityvis sworad amokiTxva. moswavleebSi am kompetenciebis<br />
ganviTareba, Cveulebriv, wera-kiTxvis <strong>da</strong>wyebis pirvelive etapze xdeba<br />
(adreuli wignierebis kvleva, egra, 2009, gv. 6). aqve un<strong>da</strong> iTqvas, rom<br />
am komponents gansakuTrebiT didi mniSvneloba aqvs im enebisTvis,<br />
romlebSic <strong>da</strong>weriloba <strong>da</strong> warmoTqma erTmaneTs zustad ar emTxveva<br />
51
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
(mag. inglisurSi). qarTulSi am mxriv naklebi problemebia, Tumca<br />
bgerisa <strong>da</strong> misi werilobiTi xatis kavSiris ganmtkiceba swavlebis<br />
<strong>da</strong>wyebiT safexurze (adreul etapze) aucilebelia. am tipis<br />
<strong>da</strong>valebebi qarTulisTvisac adekvaturia; mag., SesaZlebelia, <strong>da</strong>isvas<br />
aseTi kiTxva:<br />
`gamoTqviT pirveli bgera, romliTac iwyeba es sityva.~<br />
(<strong>da</strong>faze weria sityva `yvavi~)~;<br />
Semdeg amas mosdevs meore kiTxva:<br />
`gamoTqviT momdevno bgera~... <strong>da</strong> a. S.<br />
am tipis <strong>da</strong>valebebi gansakuTrebiT mniSvnelovania im<br />
SemTxvevaSi, rodesac gamosacdeli azerbaijanulenovania: saqme is<br />
gaxlavT, rom azerbaijanuli <strong>enis</strong>aTvis ucxoa zogierTi qarTuli<br />
specifikuri bgera (yru mkveTri Tanxmovnebi – k, t, p, y, W...);<br />
Sesabamisad, sawyis etapze bavSvebs uWirT am bgeraTa ara mxolod<br />
sworad gamoTqma, aramed gansxvavebis aRqma saTanado yru<br />
fSvinvierTan (q-k; T-t, c-w, C-W, y-x...).<br />
momdevn etapze ukve calkeuli bgerebisgan sityvis agebis<br />
unaris Semowmebaa: SesaZlebelia, bavSvi Tavisuflad amoicnobdes<br />
asoebs (qarTuli am mxriv uaRresad `komfortuli~ enaa – bgera<br />
yovelTvis / TiTqmis yovelTvis Seesabameba saTanado aRmniSvnels –<br />
asos nebismier konteqstSi / sityvis farglebSi), magram ver<br />
axerxebdes am bgeraTa erT mTlianobad `Sekvras~: sityva<br />
organizebuli struqturuli erTeulia, romelsac sakuTari,<br />
<strong>da</strong>moukidebeli SemarTva <strong>da</strong> <strong>da</strong>marTva aqvs, gansxvavebuli, cidre,<br />
ubralod, misi Semadgeneli bgerebis erTobliobas (Sdr. bgeraTa<br />
Tanamimdevroba b–a-v-S-v-i <strong>da</strong> sityva bavSvi).<br />
teqstis gagebisaTvis umTavresi pirobaa sityvebis mniSvnelobis<br />
codna <strong>da</strong> leqsikuri maragis gamdidreba. adreul etapze bavSvebis<br />
leqsikuri maragis gafarToebis saukeTeso saSualebaa swavlis<br />
procesSi mravalferovan masalaze muSaoba. gaugebari sityvebisa <strong>da</strong><br />
frazebis ganmartebisaTvis maswavlebelma SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxva xerxs<br />
52
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mimarTos: gamoiyenos konteqsturi gasaRebebi, Tavad auxsnas<br />
moswavleebs maTi mniSvneloba, axlad Seswavlili sityvebiT<br />
Seadgeninos wina<strong>da</strong>debebi, gaaazrebinos sityvis Semadgeneli<br />
calkeuli nawilebi, gamoiyenos axali sityvebi Tu gamoTqmebi<br />
situaciur saubarSi <strong>da</strong> a. S. Sesabamisad, Sefasebisas un<strong>da</strong><br />
ganisazRvros, Tu ramdenad aqvs gamosacdels aTvisebuli es unarebi.<br />
mniSvnelovania sityvebis kiTxvis tempi. eqspertebi gvirCeven,<br />
visargebloT wammzomiT, rata <strong>da</strong>vadginoT, Tu ramdeni sityvis<br />
amokiTxvas SeZlebs bavSvi, magaliTad, 1 wuTis ganmavlobaSi; Tu<br />
moswavle 60 wamSi 30 sityvas ver kiTxulobs – es ukve problemaa <strong>da</strong><br />
Sefasebisas mas qula akldeba (ix. egra, 2010)...<br />
swavlebis garkveul etapze moswavlem ukve un<strong>da</strong> SeZlos<br />
gamarTuli kiTxva. es exeba ara xmamaRal, aramed Cumad kiTxvas:<br />
gamarTulad mkiTxveli Cumad kiTxvis dros, dekodirebis gareSe,<br />
avtomaturad amoicnobs sityvebs <strong>da</strong> advilad igebs teqstis Sinaarss;<br />
Sesabamisad, misTvis ukve problema arar aris, ar uWirs xmamaRla<br />
kiTxva, sasven niSnebTan saTanado pauzebs akeTebs <strong>da</strong> irCevs Sesabamis<br />
intonacias.<br />
momdevno etapia wakiTxulis gageba-gaazreba <strong>da</strong> teqstis<br />
interpretacia. gansxvavebiT dekodirebisa <strong>da</strong> sityvebis amocnobisagan,<br />
wakiTxulis gaazreba teqstis siRrmiseuli Semecnebis procesia <strong>da</strong><br />
masSi gadmocemuli azrebis gacnobierebasa <strong>da</strong> konstruirebas<br />
gulisxmobs (Sdr, kiTxvis efeqturi meTodebi, 2010, gv. 13).<br />
rasakvirvelia, TiToeuli am etapis <strong>Sefaseba</strong> gra<strong>da</strong>cias<br />
eqvemdebareba <strong>da</strong> safexurebriv zr<strong>da</strong>s gulisxmobs.<br />
53
. wera<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
weras, sazogadod, wignierebis Semadgenel komponentad<br />
ganixilaven. weris unarebis ganviTarebisas, yuradReba maxvildeba,<br />
upirveles yovlisa, Semdeg aspeqtebze:<br />
1. ramdenad aqvs gamosacdel pirs gacnobierebuli weris<br />
mizani;<br />
2. ramdenad aqvs gaazrebuli auditoria (visTvis wers);<br />
3. aris Tu ara SesabamisobaSi (adekvaturia Tu ara) werilis<br />
struqtura mizansa <strong>da</strong> auditoriasTan;<br />
4. naweris enobrivi maxasiaTeblebi (leqsika, gramatika);<br />
5. SemoqmedebiTad iyenebs <strong>da</strong>mxmare detalebs saTqmelis ukeT<br />
warmosaCenad.<br />
weris procesi sakmaod rTulia <strong>da</strong> ramdenime etaps moicavs:<br />
1. ideebis generireba weris <strong>da</strong>wyebamde;<br />
2. pirveli variantis Seqmna;<br />
3. ga<strong>da</strong>muSaveba saboloo variantis Seqmnamde;<br />
4. re<strong>da</strong>qtireba;<br />
5. gamoqveyneba.<br />
rasakvirvelia, Sefasebisas un<strong>da</strong> moxdes yvela am komponentis<br />
gaTvaliswineba; kerZod, mowmdeba:<br />
a. teqstis struqtura (igulisxmeba iseTi parametrebi, rogoricaa<br />
abzaci, rveulis areebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>Soreba <strong>da</strong> a. S.);<br />
b. logikuri aspeqtebi (ramdenad mwyobri <strong>da</strong> argumentirebulia<br />
nawerSi gamoTqmuli azri);<br />
g. leqsikis adekvaturad gamoyeneba;<br />
d. gramatika;<br />
d. marTlwera <strong>da</strong> punqtuacia.<br />
wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi, 2010.<br />
54
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
weris unarebis Sefasebisas testuri <strong>da</strong>valebis ramdenime<br />
sxva<strong>da</strong>sxva tipi gamoiyeneba. magaliTad, imisaTvis, Tu ramdenad<br />
SeuZlia Semswavlels miznisa <strong>da</strong> auditoriis gansazRvra,<br />
rekomendebulia amgvari testuri <strong>da</strong>valebis micema:<br />
SeadginT ori dialogi: erTi megobarTan, meore<br />
maswavlebelTan (Tema SearCieT <strong>da</strong>moukideblad).<br />
Semswavlelis mier logikuri mimarTebebis flobis unaris<br />
Semowmebisas SesaZlebelia, magaliTad am tipis <strong>da</strong>valebis micema:<br />
<strong>da</strong>alageT teqsti logikuri TanmimdevrobiT (win miuwereT<br />
rigiTi nomeri):<br />
pirveli saaTi, romelic a<strong>da</strong>mianma gamoigona, mzisa iyo,<br />
genialurad martivi konstruqciiT - miwaSi CarWobili joxiTa<br />
<strong>da</strong> mis garSemo <strong>da</strong>xatuli ciferblatiT. isris rols asruleb<strong>da</strong><br />
joxis Crdili.<br />
Semdeg, <strong>da</strong>axloebiT aTasi wlis win, qviSis saaTi Seqmnes. magram<br />
es saaTi<br />
drois mxolod mcire monakveTis, maqsimum naxevari saaTis,<br />
gazomvas axerxeb<strong>da</strong>.<br />
magram mzis saaTis logikuri nakli is iyo, rom av<strong>da</strong>rsa <strong>da</strong> SenobaSi<br />
gamousadegari iyo.<br />
evropaSi pirveli meqanikuri saaTebi monastrebis koSkebze me-<br />
TerTmete<br />
saukuneSi gamoCn<strong>da</strong>.<br />
majis saaTebi pirvelad mecxramete saukuneebSi Seqmnes mxolod<br />
qalebisTvis. es saaTebi Zvirfasi TvlebiT iyo morTuli.<br />
amis gamo oTxi aTasi wlis win punqtualobis moyvarulma a<strong>da</strong>mianebma<br />
wylis saaTi gamoigones. pirveli maRviZarac swored wylis<br />
saaTs hqon<strong>da</strong>.<br />
55
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rogori iqnebo<strong>da</strong> Cveni cxovreba, rom ar arsebobdes saaTi, maRviZara<br />
<strong>da</strong> dRis grafiki? saaTis Seqmnas didi istoria aqvs.<br />
weris procesSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba<br />
Semswavlelis mier Tezisis wamoWrisa <strong>da</strong> argumentebis moxmobis<br />
unars; am unarebis gamosavlenad <strong>da</strong> Sesafaseblad SesaZlebelia<br />
Semdegi tipis <strong>da</strong>valebebis micema:<br />
ganavrceT mocemuli Tezisi saTanado enobrivi saSualebebis<br />
gamoyenebiT:<br />
mokle teqsturi Setyobineba (mesiji) mozardTa Soris<br />
urTierTobis erT-erTi yvelaze gavrcelebuli formaa.<br />
mocemulia kacobriobis ocamde yvelaze mniSvnelovani<br />
gamogoneba. Tqveni azriT, am sii<strong>da</strong>n romelia sami yvelaze<br />
mniSvnelovani <strong>da</strong> ratom fiqrobT ase? pasuxi <strong>da</strong>asabuTeT<br />
saTanado argumentebiT:<br />
an<strong>da</strong>:<br />
<strong>da</strong>na, webo, musikaluri istrumentebi, lamfa, qvabi,<br />
sarke, borbali, saponi, kompasi, SuSa, denTi,<br />
avtomanqana, TviTmfrinavi, kinokamera, televizori,<br />
kompiuteri, xelovnuri Tanamgzavri, lazeri, printeri.<br />
marTebulia Tu ara moyvanili Tezisi? pasuxi <strong>da</strong>asabuTeT<br />
argumentebiT.<br />
saqarTvelo tolerantuli qveyanaa.<br />
<strong>da</strong>saSvebia am tipis <strong>da</strong>valebis micemac:<br />
aageT msjeloba mocemul Temaze::<br />
un<strong>da</strong> misdios Tu ara a<strong>da</strong>mianma mo<strong>da</strong>s? un<strong>da</strong> Caicvas Tu<br />
ara a<strong>da</strong>mianma modurad?<br />
56
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
weris erT-erTi komponentia sakuTari poziciis gamoxatva;<br />
faqtobrivad, es komponenti Seesabameba blumis taqsonomiis umaRles<br />
safexurs – <strong>Sefaseba</strong>s <strong>da</strong> enobrivi kompetenciebis flobis maRal<br />
dones gulisxmobs. am unaris Sesafaseblad mizanSewonilia,<br />
magaliTad, eses tipis Semdegi <strong>da</strong>valebis micema:<br />
gamoxateT sakuTari pozicia mocemul TemasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT:<br />
umaRles saswavlo <strong>da</strong>wesebulebaSi swavlisas saWiroa<br />
Tu ara saSinao <strong>da</strong>valebebis Sesruleba?<br />
yvelaze srulyofilad weris sxva<strong>da</strong>sxva unaris kompleqsurad<br />
Sesafaseblad eses tipis <strong>da</strong>valebis micemaa. am SemTxvevaSi<br />
aucilebelia zusti <strong>da</strong> obieqturi instruqciebis micema<br />
gamsworeblebisaTvis, raTa TiToeuli komponenti obieqturad <strong>da</strong><br />
samarTlianad Sefasdes; mag.:<br />
mocemulia Temebi. amoirCieT erTi maTgani <strong>da</strong> SeqmeniT<br />
aRweriTi teqsti.<br />
Tqveni skola<br />
Tqveni qalaqi/sofeli<br />
Tqveni sayvareli msaxiobi<br />
(instruqcia: maqsimaluri qulaa 10; 3 gramatikul Secdomaze<br />
akldeba 1 qula; leqsikis mwiri gamoyeneba – akldeba 1 qula;<br />
logikurad gaumarTaobis SemTxvevaSi – 3 qula; teqstis<br />
struqturuli mTlianobis <strong>da</strong>rRvevisaTvis – akldeba 2 qula... <strong>da</strong> a.<br />
S.).<br />
gramatikuli codnis Sesamowmeblad sxva<strong>da</strong>sxva tipis<br />
<strong>da</strong>valebebis micemaa SesaZlebeli (<strong>da</strong>wvrilebiT ix, qvemoT); metwilad<br />
iyeneben aprobirebul <strong>da</strong> gavrcel;ebul testur <strong>da</strong>valebas:<br />
ga<strong>da</strong>iyvaneT teqsti mesame pirSi:<br />
abiturienti var <strong>da</strong> vemzadebi, Tan skolaSi <strong>da</strong>vdivar. diliT<br />
ise miwevs Sini<strong>da</strong>n gasvla, rom diliT Wamas ver vaxerxeb,<br />
57
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
amitomac drois uqonlobis gamo sxvebis msgavsad ureJimod<br />
vikvebebi quCaSi. amis gamo sagrZnoblad movimate wona. var<br />
depresiaSi. mudmivad ukmayofilo var Cemi TaviT <strong>da</strong> mTlianad<br />
Cemi cxovrebiT. mirCieT, ra vqna? rogorc miTxres, saukeTeso<br />
gamosavali fizikuri aqtivobaa, gansakuTrebiT curvaze<br />
siaruli. magram, gulaxdilad rom vTqva, mezareba amis<br />
gakeTeba, ara<strong>da</strong>, <strong>da</strong>rwmunebuli var, CemTvis sasurvel Sedegs<br />
male miviReb.<br />
adreul asakSi, rogorc zemoT iTqva, garkveulwilad<br />
gansxvavebul unarebze keTdeba aqcenti; magaliTad, am etapze<br />
SeuZlebelia, moviTxovoT bavSvisgan logikuri msjelobis<br />
srulyofileba, an<strong>da</strong> marTlwerisa <strong>da</strong> punqtuaciis wesebis <strong>da</strong>cva;<br />
Tumca, aucilebelia iseTi moTxovnebis <strong>da</strong>kmayofileba<br />
gamosacdelisgan, rogoricaa:<br />
1. wers Tu ara yvela asos;<br />
2. SeuZlia Tu ara teqstis ga<strong>da</strong>wera;<br />
3. SeuZlia Tu ara sityvebisa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebis karnaxiT Cawera;<br />
4. SeuZlia Tu ara wina<strong>da</strong>debis konstruireba...<br />
momdevno etapze fasdeba Semdegi unarebi:<br />
adreuli wignierebis kvleva, egra, 2009<br />
asaxelebs punqtuaciis niSnebs <strong>da</strong> aRwers maT <strong>da</strong>niSnulebas;<br />
Segnebulad iyenebs gramatikis, orTografiis, punqtuaciis<br />
praqtikulad aucilebel minimums; wers naratiul/TxrobiT an<br />
aRweriT abzacs; wers argumentirebul eses struqturis <strong>da</strong>cviT,<br />
Tezisis CamoyalibebiT <strong>da</strong> argumentebis moSveliebiT...<br />
un<strong>da</strong> Sefasdes agreTve, ramdenad SeuZlia gamosacdels misTvis<br />
nacnob martiv Temebze azrobrivad gamarTuli teqstis <strong>da</strong>wera, un<strong>da</strong><br />
SeeZlos sakuTari STabeWdilebebis <strong>da</strong> gamocdilebis gadmocema,<br />
sakuTari mosazrebis <strong>da</strong>sacavad argumentebisa <strong>da</strong> kontrargumentebis<br />
moyvana, movlenaTa Tanamimdevrobis logikurad gadmocema; mizezisa<br />
<strong>da</strong> miznis gadmocema; un<strong>da</strong> SeeZlos werilebis wera, romlebSic<br />
garkveulad aRwers movlenebisadmi pirad <strong>da</strong>mokidebulebebs... yvela<br />
58
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
es moTxovna <strong>enis</strong> flobis doneTa gansxvavebul safexurebs<br />
ganekuTvneba <strong>da</strong> Sesabamisad, testi iRebs kriteriumze orientirebul<br />
xasiaTs _ zustad ganisazRvreba, Tu romel safexurze imyofeba<br />
gamosacdeli (A1, A2, B1, B2...).<br />
g. leqsika<br />
leqsika <strong>da</strong> gramatika, bunebrivia, enobriv unarebad ar<br />
ganixileba: yvela sametyvelo unar-Cvevis (laparaki, mosmena, kiTxva,<br />
wera...) ganviTarebisaTvis Semadgeneli komponentia leqsikuri maragis<br />
Sevseba <strong>da</strong> gramatikuli (rogorc morfologiuri, aseve sintaqsuri)<br />
struqturis aTviseba... am Taviseburebi<strong>da</strong>n gamomdinare, Sefasebis<br />
mizani un<strong>da</strong> iyos ara mxolod imis Semowmeba, Tu ra odenobis<br />
leqsikuri maragi aqvT moswavleebs (amis Semowmeba, praqtikulad,<br />
SeuZlebelia), aramed imis <strong>Sefaseba</strong>, Tu ramdenad kargad floben<br />
isini kiTxvis, mosm<strong>enis</strong> Tu weris sxva<strong>da</strong>sxva strategias ucnobi<br />
leqsikuri erTeulebis mniSvnelobis gasagebad, anu ramdenad<br />
efeqturad iyeneben teqstze <strong>da</strong>rTul sacnobaro aparats (leqsikons<br />
<strong>da</strong> sqolioebs...), aseve, ra saazrovno unarebs iyeneben maT amosacnobad<br />
– magaliTad, SeuZliaT Tu ara konteqstze <strong>da</strong>yrdnobiT ucnobi<br />
leqsikuri erTeulebis sworad gageba <strong>da</strong> aRqma. (enaTa flobis...(1),<br />
2008, gv. 178)<br />
Cveulebriv, leqsikuri maragis flobis Sesamowmeblad,<br />
sametyvelo qmedebebis im Tematuri sferoebi<strong>da</strong>n iReben sityvebs<br />
(rasakvirvelia, SerCeviT), romelTa codnac aucilebelia ama Tu im<br />
konkretul doneze; magaliTad, A1 doneze sabanko saqmianobis an<br />
iurisprudenciis sfero<strong>da</strong>n SerCeuli leqsikuri erTeulebis (miT<br />
umetes – terminebis) codnas ver movTxovT Semswavlels... gamoiyeneba<br />
Semdegi saxis testuri <strong>da</strong>valebebi:<br />
59
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mravalwertilis nacvlad CasviT saTanado sityva:<br />
biZa, babua, dei<strong>da</strong>Svili - Cemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . arian.<br />
weliwadis romeli dro modis gazafxulis Semdeg?<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
sad SeiZleba iyidoT:<br />
1. rveuli? ___________________________<br />
2. msxali? ___________________________<br />
4. Jurnali? ___________________________<br />
5. sanTebela? ___________________________<br />
6. tansacmeli? ___________________________<br />
7. puri? ___________________________<br />
8. Termometri? ___________________________<br />
gaarkvieT sityvebis zogadi mniSvnelobebi:<br />
biWi, kaci, qali, gogo... (= a<strong>da</strong>miani);<br />
kata, ZaRli, Zroxa, cxvari... =<br />
WianWvela, qaTami, mgeli, a<strong>da</strong>miani... =<br />
qva, magi<strong>da</strong>, rveuli, ezo... =<br />
ra ufro didia:<br />
qva Tu lodi? _<br />
arwivi Tu bulbuli?<br />
<strong>da</strong>Tvi Tu Tagvi? _<br />
mze Tu de<strong>da</strong>miwa? _<br />
60
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gaixsene sapirispiro mniSvnelobis mqone sityva:<br />
• dila _ (saRamo).<br />
• Rame _ .................................<br />
• sinaTle _ ................................<br />
• maRali _ ...........................<br />
wina<strong>da</strong>debaSi: `qalaqSi un<strong>da</strong> waxvide <strong>da</strong> wignebi Camoitano~ _ ra<br />
mniSvnelobiT gamoiyeneba sityva un<strong>da</strong>?<br />
d. gramatika<br />
a. gamoxatavs survils.<br />
b. gamoxatavs valdebulebas.<br />
g. gamoxatavs brZanebas.<br />
cnebaSi `gramatikuli kompetencia~ igulisxmeba <strong>enis</strong> gramatikuli<br />
saSualebebis codnisa <strong>da</strong> gamoyenebis unari.<br />
<strong>enis</strong> gramatika SeiZleba ganvixiloT, rogorc principebis erTia-<br />
noba, romelic aqcevs elementebis erTobliobas Sinaarsis mqone wi-<br />
na<strong>da</strong>debad. gramatikuli kompetencia iZleva kargad formulirebuli<br />
frazebiTa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebiT Sinaarsis gamoxatvisa <strong>da</strong> gagebis saSua-<br />
lebas. nebismieri <strong>enis</strong> gramatika am gagebiT aris metad amomwuravad<br />
<strong>da</strong>muSavebuli kompleqsuri erToblioba. kompetenciis gansasjeli ar<br />
aris, Tu romeli maTganis gamoyenebas miecema prioriteti. momxmare-<br />
beli un<strong>da</strong> waxalisdes, raTa mihyves Tavis arCevans <strong>da</strong> gamoiyenos<br />
praqtikaSi (enaTa flobis...(1), 2008, gv. 180). Cven aq SemovifarglebiT<br />
zogierTi parametriTa <strong>da</strong> kategoriiT, romelic farTo<strong>da</strong>a gamoyene-<br />
buli gramatikul aRwerilobaSi.<br />
61
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>enis</strong> gramatikuli wyobis aRwera gulisxmobs Semdeg cnebaTa<br />
konkretizacias:<br />
elementebi, mag.:<br />
kategoriebi, mag.:<br />
klasebi, mag.:<br />
struqturebi, mag.:<br />
procesebi, mag.:<br />
wina<strong>da</strong>debis wevrTa<br />
urTierTobis saxeebi,<br />
mag,:<br />
morfemebi, Zireuli morfemebi <strong>da</strong> afiqsebi,<br />
sityvebi.<br />
ricxvi, brunva, piri, konkretuli / abstraqtu-<br />
li, gar<strong>da</strong>mavali / gar<strong>da</strong>uvali, moqmedebiTi /<br />
vnebiTi gvari, dro, aspeqti...<br />
uRleba, bruneba, Ria leqsikuri klasebi: arse-<br />
biTi, zedsarTavi, zmna, zmnize<strong>da</strong>....<br />
rTuli <strong>da</strong> Sedgenili sityvebi, Sesityvebebi<br />
(zmnuri, saxeluri <strong>da</strong> a. S.), martivi wina<strong>da</strong>deba,<br />
rTuli wina<strong>da</strong>deba (rTuli Tanwyobili, rTuli<br />
qvewyobili).<br />
nominalizacia, afiqsacia, supletivizmi, gra-<br />
<strong>da</strong>cia, transpozicia, transformacia.<br />
marTva, SeTanxmeba, mirTva.<br />
gramatikis Seswavlis dros tradiciulad mijnaven<br />
morfologiasa <strong>da</strong> sintaqss.<br />
morfologia swavlobs sityvebis Sinagan organizebas, sityvaSi<br />
gamoiyofa:<br />
fuZe <strong>da</strong> Ziri;<br />
afiqsebi (prefiqsebi, sufiqsebi, infiqsebi).<br />
sityvaTwarmoeba:<br />
sityvebi SeiZleba <strong>da</strong>jgufdes Semdegnairad:<br />
martivi sityvebi (kac-i, wign-i...);<br />
rTuli sityvebi (Ziri+afiqsi, mag.: kac-ur-i, u-wign-ur-i...);<br />
Sedgenili sityvebi (Seicavs erT Zirze mets, mag.: de-<br />
<strong>da</strong>+ena=de<strong>da</strong>ena, ded-mama... ).<br />
morfologia aseve swavlobs formaTwarmoqmnis xerxebs.<br />
62
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sintaqsis sagans warmoadgens wina<strong>da</strong>debaSi sityvaTa urTierTmi-<br />
marTeba elementebis, struqturebis, kategoriebis, klasebis, procese-<br />
bisa <strong>da</strong> urTierTobis saxeebis doneze. amasTanave, sintaqsi swavlobs<br />
wina<strong>da</strong>debaSi sityvaTa urTierTobebs garkveuli wesebis kompleqsis<br />
safuZvelze. ufrosi asakis <strong>enis</strong> matareblis sintaqsi sakmaod rTulia<br />
<strong>da</strong> maTi warmoqmna xdeba umetesad gaucnobiereblad. garkveuli Si-<br />
naarsis mqone wina<strong>da</strong>debis agebis unari udevs safuZvlad komunika-<br />
ciur kompetencias.<br />
63<br />
(enaTa flobis...(1), 2008, gv. 185).<br />
qvemoT warmodgenili cxrili aucilebelia gramatikuli sizus-<br />
tisaTvis. Tumca, un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom faqtobrivad SeuZlebelia ise-<br />
Ti universaluri cxrilis Sedgena, romelic gansazRvravs Semswav-<br />
lelis gramatikuli struqturis flobis dones. yvela <strong>enis</strong>aTvis am<br />
cxrils zogadi saxe aqvs <strong>da</strong> yvela <strong>enis</strong>aTvis specifikuri `ganSlaa~<br />
aucilebeli:<br />
gramatikuli sizuste<br />
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
mudmivad inarCunebs gramatikuli sizustis maRal dones rTuli mety-<br />
velebis dros, im SemTxvevaSic ki, roca yuradReba ifanteba raRac mi-<br />
zezis gamo (magaliTad, momdevno gamonaTqvamebis <strong>da</strong>gegmvisas, sxvebis<br />
reaqciis monitoringis dros).<br />
mudmivad inarCunebs gramatikuli sizustis maRal dones, iSviaTad uS-<br />
vebs sxvebisaTvis SeumCnevel uzustobebs.<br />
gramatikuli kontrolis maRali donis Cveneba: wina<strong>da</strong>debis agebisas<br />
mcire xarvezebi, romelTa aRmofxvrac TviTonve SeuZlia.<br />
gramatikuli sizustis Se<strong>da</strong>rebiT maRali done. Semswavleli ar uSvebs<br />
iseT Secdomebs, romlebic <strong>da</strong>amaxinjebs gamonaTqvamis azrs.<br />
nacnob situaciebSi metyvelebs sakmaod zustad, Tumca emCneva mSobli-<br />
uri <strong>enis</strong> gavlena. aqvs Secdomebi, magram gamonaTqvamis zogadi azri<br />
savsebiT naTelia.<br />
sakmaod kargad iyenebs garkveul stan<strong>da</strong>rtul konstruqciebs winaswar<br />
gansazRvrul situaciebSi.
A2<br />
A1<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sworad iyenebs martiv gramatikul konstruqciebs, magram mudmivad uS-<br />
vebs tipur Secdomebs. magaliTad, ereva droebi, arasworad aformebs<br />
SeTanxmebas, Tumca gamonaTqvamis azri naTelia.<br />
SeuZlia <strong>da</strong>zepirebuli martivi konstruqciebisa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebis mod-<br />
elebis SezRuduli raodenobis gamoyeneba.<br />
64<br />
enaTa flobis...(1), 2008, gv. 186)<br />
mocemuli zogadi principebis gaTvaliswinebiT, un<strong>da</strong> moxdes<br />
Semswavlelis gramatikuli kompetenciis <strong>Sefaseba</strong>. amisaTvis ramdenime<br />
tipis testuri <strong>da</strong>valeba gamoiyeneba; nimuSis saxiT gTavazobT<br />
ramdenime magaliTs:<br />
romelia swori forma:<br />
a) bavSvma kari gaaRo <strong>da</strong> oTaxSi Sevi<strong>da</strong><br />
b) bavSvma kari gaaRo <strong>da</strong> oTaxSi ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong><br />
g) bavSvma kari gaaRo <strong>da</strong> oTaxSi gamovi<strong>da</strong><br />
d) bavSvma kari gaaRo <strong>da</strong> oTaxSi wavi<strong>da</strong><br />
mocemuli formebi<strong>da</strong>n CasviT wina<strong>da</strong>debaSi erT-erTi:<br />
1. ____________ saxlSi ar viqnebi (guSin / xval).<br />
2. ____________ Tavisufali var (guSin / dRes).<br />
3. ____________ TeatrSi kargi speqtaklia (dRes / guSin-<br />
win).<br />
4. ____________ diliT sad iqneba Seni Zma? (guSinwin /<br />
mazeg)<br />
5. ____________ maRaziaSi viyavi <strong>da</strong> kargi Sarvali<br />
viyide. (guSin / xval)<br />
CasviT formebi nimuSis mixedviT:<br />
1. nino (1987-1989) 1987 wli<strong>da</strong>n 1989 wlamde parizSi cxo-<br />
vrob<strong>da</strong>.<br />
2. maia (6-10saaTi) ______________________ CemTan iqneba.<br />
3. (samSabaTi _ xuSabaTi) ____________________ ar mcalia.
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
4. am skolaSi vswavlobdi (1990-1995) ___________________<br />
5. (7 saaTi _ 9 saaTi) ______________ saxlSi ar viqnebi.<br />
CasviT saTanado <strong>da</strong>boloebebi sityvebis bolos:<br />
yvelani saxl... vbrundebiT; am a<strong>da</strong>mian... yvela kargs<br />
ambobs; Teatr... dRes premieraa; saxurav... karlsoni<br />
<strong>da</strong>binav<strong>da</strong>; am ambav... didxans vfiqrobdi; skola... mivdivar;<br />
Tixis... WurWeli keTdeba; saxlisa... wavedi.<br />
calke ganixileba orTografiisa <strong>da</strong> punqtuaciis<br />
sferoebi; rasakvirvelia, am mimarTulebiTac un<strong>da</strong> moxdes<br />
Semswavlelis <strong>Sefaseba</strong>:<br />
gaxazeT swori formebi:<br />
merabma, ramazim, levans, oTarma, nestanize, Tengiz! merabim,<br />
levanma, ramazize, Tamarim, eTeri! levan! eTerma, no<strong>da</strong>rim,<br />
ramazi! guramisTan, zaurma, <strong>da</strong>viT! Tamazze, baqarma, zurab!<br />
el<strong>da</strong>risTan, nestanma, eTer! el<strong>da</strong>ri! Temurma.<br />
CasviT gamotovebul adgilas:<br />
Sens gamo, Sen gamo, Sengamo.<br />
. . . . . . . . . . . . . ver wavedi.<br />
CasviT sityvebi saTanado formaSi:<br />
1. wyalwaRebuli ___________ eWidebao. (xavsi)<br />
2. mweralma mravali moTxroba miuZRvna ______________ <strong>da</strong><br />
_________________. (Tbilisi; quTaisi)<br />
3. __________ <strong>da</strong> qaosma qveyana ganadgurebamde miiyvana. (omi)<br />
4. am ______________ sasiamovno mogonebebi makavSirebs. (nivTi)<br />
5. ___________ yvela msurveli ver <strong>da</strong>itia. (gemi)<br />
65
gaasworeT Secdomebi:<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
1. nuca manqanas akeTebiebs. _______________________________<br />
2. man saxli cnobil dizainers <strong>da</strong>aproeqtebia.<br />
________________________________________________<br />
3. eka paltos ninos akerinebs.<br />
__________________________________________<br />
4. saCuqari de<strong>da</strong>m SearCevia.<br />
__________________________________________<br />
5. mgzavrma mZRols avtobusi gaaCerebia.<br />
____________________________________________________<br />
<strong>da</strong>sviT mZimeebi:<br />
1. lamazi gogoebi jinsis SarvlebSi gamowyobilebi un-<br />
iversitetSi movidnen.<br />
2. lukam saSinlad aRelvebulma <strong>da</strong> gafiTrebulma luk-<br />
mac ver ga<strong>da</strong>ylapa.<br />
3. saba fiqrebSi garTuli tiro<strong>da</strong>.<br />
4. gogona dedis mkerdSi miyuCebuli ukve icino<strong>da</strong>.<br />
5. bavSvebi SeSinebulni <strong>da</strong> <strong>da</strong>svelebulni Sin <strong>da</strong>brundnen.<br />
sazogadod, <strong>enis</strong> swavlebis maRal safexurebze ufro meti<br />
moTxovnaa gramatikuli aspeqtebis mimarT. mxolod gramatikul<br />
formaTa analizi aRar aris sakmarisi <strong>da</strong> gamosacdels moeTxoveba<br />
teqstis <strong>enis</strong> aRqma-gageba, rac gulisxmobs konkretuli tipis<br />
teqstisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli gramatikuli konstruqciebis, avtorisa<br />
Tu personaJis <strong>enis</strong>, profesiuli leqsikis, Jargonis, dialeqturi<br />
formebisa <strong>da</strong> arqaizmebis amocnobasa <strong>da</strong> gagebas, aseve<br />
frazeologizmebisa <strong>da</strong> mxatvruli xerxebis amocnobas, maTi Sinaarsis<br />
aRqma-gagebas.<br />
teqstis <strong>enis</strong> gaanalizeba <strong>da</strong> <strong>Sefaseba</strong> - es aris wakiTxuli<br />
teqstis enobrivi analizi im enobriv-gamomsaxvelobiTi saSualebebiT<br />
(mxatvruli saxeebi, specialuri leqsika, enobrivi konstruqciebi <strong>da</strong><br />
66
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sxv.), romlebic qmnian sxva<strong>da</strong>sxva Janris mxatvrul <strong>da</strong> aramxatvrul<br />
teqstebs.<br />
meore <strong>enis</strong> Sefasebisas teqstis <strong>enis</strong> analizis unari mxolod<br />
umaRles safexurebze (C1, C2) SeiZleba movTxovoT Semswavlels. am<br />
unarebis ganviTareba sakmaod maRali enobrivi kompetenciebis<br />
<strong>da</strong>uflebas gulisxmobs...<br />
67
3. TviT<strong>Sefaseba</strong><br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rogorc zemoT aRiniSna, imisaTvis, rom moswavle SeeCvios saku-<br />
Tari pasuxis Semowmebas, Camouyalibdes Secdomis mimarT swori <strong>da</strong>-<br />
mokidebuleba, <strong>da</strong>Zlios SiSi Secdomis winaSe, mas saSualeba un<strong>da</strong><br />
mivceT, Tavad Seafasos sakuTari codna (unarebi).<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> aris Semswavlelis mier <strong>enis</strong> flobis donis<br />
miseuli <strong>Sefaseba</strong>.<br />
gamokvlevaTa Sedegebi gviCvenebs, rom Tu <strong>Sefaseba</strong> ar aris<br />
`sasicocxlo mniSvnelobisa~ (mag.: kursi<strong>da</strong>n kursze ga<strong>da</strong>svla)<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> SeiZleba gamodges, rogorc <strong>da</strong>matebiTi argumenti <strong>enis</strong><br />
flobis obieqturi, srulyofili SefasebisTvis. TviTSefasebis<br />
obieqturoba miT ufro maRalia, rodesac eyrdnoba mkafiod aRweril<br />
indikatorebs, romlebic gansazRvraven <strong>enis</strong> flobis stan<strong>da</strong>rtebs;<br />
<strong>Sefaseba</strong> iqneba ufro zusti, Tu Semswavlels `aswavlian~<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong>s. aseTi struqturirebuli TviT<strong>Sefaseba</strong> SeiZleba<br />
ukavSirdebodes maswavleblis <strong>Sefaseba</strong>sa <strong>da</strong> testis <strong>Sefaseba</strong>s. rac im<br />
SeTanxmebuli Sefasebis ekvivalenturia, romelic <strong>da</strong>dgenilia<br />
maswavlebelTa Soris testebisa <strong>da</strong> maswavleblis Sefasebis Soris<br />
(Tanxvedra-validuroba).<br />
magram TviTSefasebis mTavari amocanaa Semswavlelis motivaciis<br />
amaRleba <strong>da</strong> <strong>enis</strong> Seswavlisadmi misi Segnebuli <strong>da</strong>mokidebuleba: is<br />
exmareba Semswavlels, Seafasos Tavisi Zlieri mxareebi, gaarkvios<br />
sakuTari sisusteebi <strong>da</strong> moaxdinos Tavisi saswavlo qmedebebis<br />
koreqcia.<br />
TviTSefasebis stan<strong>da</strong>rtizaciis mizniT, Eevropis sabWom<br />
SeimuSava evropuli enobrivi portfolio (ELP), romlis meSveobiTac<br />
mTeli evropis masStabiT nebismieri asakisa <strong>da</strong> warmoSobis <strong>enis</strong><br />
SemswavlelT SeuZliaT aRnusxon sakuTari enobrivi SesaZleblobani.<br />
68
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
portfolio personaluri dokumentia, romelsac flobs <strong>da</strong> re-<br />
gularulad ganaaxlebs Semswavleli. igi sami ganyofilebisagan Sed-<br />
geba:<br />
sapasporto ganyofileba, romelic aRnusxavs enobriv kvalifi-<br />
kacias <strong>da</strong> SesaZleblobebs (formaluri <strong>da</strong> araformaluri)<br />
saerTaSoriso doneze aRiarebuli saxiT;<br />
enobrivi <strong>da</strong> kulturuli biografiis ganyofileba, romelSic<br />
Semswavlelebs SeuZliaT aRweron <strong>enis</strong> codna <strong>da</strong> swavlisas mi-<br />
Rebuli STabeWdilebebi rac SeiZleba met enasTan mimarTebiT;<br />
dosie _ Semswavlelis mier gaweuli Sromis magaliTebis gan-<br />
saTavseblad, miznad isaxavs ra a<strong>da</strong>mianTa motivirebas enebis<br />
Sesaswavlad, rogorc formaluri ganaTlebis farglebSi, ise<br />
mis gareT, portfolio xels Seuwyobs evropaSi mobiluroba-<br />
sac, radgan is naTlad aRnusxavs a<strong>da</strong>mianis enobriv SesaZleb-<br />
lobebs, rac am ukanasknels mniSvnelovnad gamoadgeba samuSao<br />
ganacxadis Sevsebisas, romelime saganmanaTleblo <strong>da</strong>wesebule-<br />
baSi Sesvlisas <strong>da</strong> a.S.<br />
ELPportfolios nimuSebis akreditaciis wesebi SeTanxm<strong>da</strong> <strong>da</strong> akredi-<br />
taciaze pasuxismgeblobis asaRebad kulturuli TanamSromlobis<br />
sabWos ganaTlebis komitetis xelmZRvanelobiT Seiqmna evropis vali-<br />
<strong>da</strong>ciis komiteti. portfolio amoqmed<strong>da</strong> 2001 _ `evropis enaTa~ wels.<br />
dResdReobiT aqtiurad ganixileba sakiTxi sxva<strong>da</strong>sxva qveyanaSi<br />
`evropuli enobrivi portfolios~ farTo <strong>da</strong>nergvis Sesaxeb. enobrivi<br />
portfolio saSualebas miscems Semswavlels, <strong>da</strong>afiqsiros Tavisi<br />
gza mravalenovnebis misaRwevad <strong>da</strong> warmoaCinos Tavisi miRwevebi<br />
sxva<strong>da</strong>sxva enaSi. enobrivi portfolio mowodebulia imisTvis, rom<br />
Semswavlelma regularulad ganaxorcielos Sesaswavli <strong>enis</strong> flobis<br />
donis TviT<strong>Sefaseba</strong>. imisaTvis, rom enobriv portfolioSi<br />
warmodgenili cnobebi sarwmunod iqnes miRebuli, is un<strong>da</strong> iyos<br />
Sevsebuli <strong>da</strong>fiqrebulad, yovelgvari orazrovnebis gamoricxviT.<br />
69
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
enobrivi portfolio aris Semswavlelis _ moswavlis an<br />
studentis sakuTreba. is Tan sdevs Semswavlels swavlis mTeli<br />
procesis ganmavlobaSi, Tun<strong>da</strong>c manamde, sanam isini Seicvlian<br />
akademiur Tu saswavlo kurss.<br />
evropuli enobrivi portfolio momxmareblebs aZlevs Semdeg<br />
saSualebebs:<br />
Caiweros maTi yvela enobrivi unari <strong>da</strong> gamocdileba sxva<strong>da</strong>sxva<br />
<strong>enis</strong> gamoyenebaSi, sxva qveynebSi an <strong>da</strong>narCen regionebSi <strong>da</strong> im<br />
enaze metyvelebTan kontaqtebi, romlebic gansxvavdeba maTi<br />
mSobliuri <strong>enis</strong>agan (enebisagan) ise, rom SesaZlebeli iyos maTi<br />
wardgena mesame mxarisTvis;<br />
ganviTardes maTi <strong>enis</strong> swavlis avtonomiuroba, anu imaze fiqri,<br />
Tu rogor saqmianoben <strong>da</strong> swavliT rogor axdenen<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong>s;<br />
mizanmimarTuli svla namdvili mravalenovnebisken.<br />
rogorc zemoT ukve iTqva, `enaTa flobis zogadevropuli<br />
kompetenciebi~ yofs doneebis skalas sxva<strong>da</strong>sxva enobrivi aqtivobis<br />
mixedviT: mosmena - kiTxva - wera - metyvelebiTi interaqtivi – zepiri<br />
warmoTqma. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, Cven viRebT TviTSefasebis bades,<br />
romelic qvemoTaa mocemuli. am badis TiToeul blokSi `enaTa<br />
flobis zogadevropuli kompetenciebi~ warmoadgens gansazRvrebas,<br />
romelic gansxvavdeba sxva blokebis Sinaarsisgan vertikaluri<br />
RerZis gaswvriv gamoyenebuli <strong>enis</strong> aqtivobis tipis mixedviT <strong>da</strong><br />
horizontaluri RerZis gaswvriv _ SeZenili kompetenciis doniT. amis<br />
gamo, moswavlis kompetenciis done SesaZlebelia <strong>da</strong>dgindes cal-<br />
calke TiToeul aqtivobaSi misi unaris mixedviT. magaliTad, erTi <strong>da</strong><br />
igive pirovneba sakmaod obieqturad <strong>da</strong> bunebrivad SeiZleba Sefasdes<br />
A2 doneze wakiTxulis gagebaSi (recefciuli unari) <strong>da</strong> A1 doneze _<br />
weriT gamoxatvaSi (producirebis unari, romelic droSi, rogorc<br />
wesi, misdevs recefciul unarebs) qarTul (meore) enaSi...<br />
70
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
swavlis sxva<strong>da</strong>sxva tipebis, piradi saqmianobebis Tu<br />
samsaxurebis moTxovnilebebis <strong>da</strong>sakmayofileblad moswavleebma an<br />
studentebma SesaZlebelia ga<strong>da</strong>wyviton, koncentracia moaxdinon erT<br />
enobriv aqtivobaze, vidre meoreze <strong>da</strong>, amgvarad, gamoavlinon sakmao<br />
disbalansi gagebis (recefciis) Tu producirebis miRweul doneebs<br />
Soris, iqneba es zepiri Tu weriTi. sxva<strong>da</strong>sxva enobriv aqtivobaSi<br />
kompetenciis doneebs Soris disbalansi bunebrivad un<strong>da</strong> miviRoT. es<br />
asimetria ar aris <strong>da</strong>brkoleba, aramed SesaZlebelia swavlis biZgad<br />
iqces. swavlebis Tanamimdevrobebi metad mravalricxovania, kerZod,<br />
lingvistur kvalificiurobaSi gansxvavebebi imas Soris, Tu ra aris<br />
aucilebeli gagebisTvis <strong>da</strong> ra aris aucilebeli producirebisaTvis.<br />
TviTSefasebis badis wyalobiT xuT sxva<strong>da</strong>sxva sakomunikacio<br />
aqtivobaSi amJamad <strong>enis</strong> Semswavlelebs aqvT arsebuli realobis<br />
zustad Caweris saSualeba:<br />
e n i s g a g e b a<br />
audireba<br />
A1 A2 B1<br />
me SemiZlia im<br />
nacnobi sityvebisa<br />
<strong>da</strong> martivi<br />
frazebis gageba,<br />
rac me, Cems<br />
ojaxs <strong>da</strong> Cems<br />
axlo garemocvas<br />
exeba, roca a<strong>da</strong>mianebilaparakoben<br />
nela <strong>da</strong><br />
mkafiod.<br />
me SemiZlia calkeuli<br />
frazebisa<br />
<strong>da</strong> xSirad xmarebuli<br />
sityvebis<br />
gageba im gamonaTqvamebSi,romlebic<br />
CemTvis<br />
saintereso Temebs<br />
exeba (mag. ZiriTadi<br />
informacia<br />
sakuTari Tavis,<br />
ojaxis, sacxovrebeli<br />
adgilis,<br />
samuSaos Sesaxeb).<br />
me SemiZlia imis<br />
gageba, Tu razea<br />
saubari mokle<br />
martiv, mkafiod<br />
naTqvam Setyobinebebsa<br />
<strong>da</strong> gancxadebebSi.<br />
71<br />
me SemiZlia gavigo<br />
naTeli, stan<strong>da</strong>rtulimetyvelebis<br />
mTavari<br />
azri, romelic<br />
regularulad<br />
mesmis samsaxurSi,<br />
skolaSi, <strong>da</strong>svenebis<br />
periodSi <strong>da</strong><br />
a. S. aseve SemiZlia<br />
radio <strong>da</strong> tele<br />
programebSi<br />
Cems pirad <strong>da</strong><br />
profesiul interesebTan<br />
<strong>da</strong>kav-<br />
Sirebuli Tu<br />
mimdinare sakiTxebis<br />
mTavari azris<br />
gageba, rodesac<br />
ga<strong>da</strong>cema mimdinareobsSe<strong>da</strong>rebiT<br />
nela <strong>da</strong>
m e t y v e l e b a<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
wakiTxva me SemiZlia gancxadebebSi,plakatebsa<br />
an katalogebSi<br />
nacnobi<br />
saxelebis, sityvebisa<br />
<strong>da</strong> Zalian<br />
martivi wina<strong>da</strong>debebis<br />
gageba.<br />
dialogi me SemiZlia martivi<br />
dialogi<br />
pirovnebasTan,<br />
Tu is Cemi TxovniT<br />
gai-meorebs<br />
Tavis naTqvams,<br />
an Camo-ayalibebs<br />
mas ufro neli<br />
tempiT <strong>da</strong> <strong>da</strong>mexmareba<br />
Cemi saTqmelisformulirebaSi.<br />
me SemiZlia<br />
martivi<br />
SekiTxvis <strong>da</strong>sma<br />
<strong>da</strong> pasuxis gacema<br />
CemTvis nacnobi<br />
an saintereso<br />
Temebis<br />
farglebSi<br />
monologi me SemiZlia martiviwina<strong>da</strong>debebisa<br />
<strong>da</strong> frazebis<br />
gamoyenebiT<br />
movyve CemTvis<br />
nacnobi a<strong>da</strong>mianebis<br />
an Cemi<br />
sacxovrebeli<br />
me SemiZlia Zalian<br />
mokle teqstebis<br />
gageba. me SemiZliayoveldRiuriurTierTobisas<br />
martivi, konkretuli,<br />
advilad<br />
misaxvedri informaciis<br />
povna: reklamaSi,<br />
meniuSi,<br />
ganrigebSi. me SemiZlia<br />
kerZo xasiaTis<br />
werilebis<br />
gageba<br />
me SemiZlia urTierToba<br />
martiv,<br />
tipobriv situaciebSi,<br />
sa<strong>da</strong>c momeTxoveba<br />
CemTvis<br />
nacnobi Temebisa<br />
<strong>da</strong> saqmianobis<br />
farglebSi informaciis<br />
uSualo<br />
gacvla. me SemiZlia<br />
Caveba Zalian<br />
mokle saubarSi<br />
socialur Temebze<br />
<strong>da</strong> maSinac ki<br />
yvelafers ver<br />
gavigeb ise, rom<br />
<strong>da</strong>moukideblad<br />
warvmarTo dialogi.<br />
me SemiZlia<br />
ubralo frazebi-<br />
Ta <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebiT<br />
movyve Cemi<br />
ojaxisa <strong>da</strong> sxva<br />
xalxis, cxovrebis<br />
pirobebisa <strong>da</strong><br />
swavlis, amJamin-<br />
72<br />
mkafiod.<br />
me SemiZlia yoveldRiuri<br />
<strong>da</strong><br />
profesiuli ur-<br />
TierTobebis enobriv<br />
masalaze<br />
agebuli teqstis<br />
gageba. me SemiZlia<br />
kerZo xasia-<br />
Tis werilebSi<br />
aRwerili movlenebis,<br />
grZnobebisa<br />
<strong>da</strong> survilebis<br />
gageba<br />
me SemiZlia im<br />
mravalgvar situaciaSi<br />
urTier-<br />
Toba, romelic<br />
warmoiSoba Sesaswavli<br />
<strong>enis</strong> qveyanaSi<br />
yofnisas.<br />
me SemiZlia moumzadeblad<br />
miviRo<br />
monawileoba dialogebSi<br />
CemTvis<br />
nacnob / saintereso<br />
Temebze (mag.<br />
`ojaxi~, `hobi~,<br />
`samsaxuri~, `mogzauroba~,`mimdinare<br />
movlenebi~).<br />
me SemiZlia martivisaSualebebiT<br />
erTmaneTs<br />
<strong>da</strong>ukavSiro frazebi,<br />
rom aRvwero<br />
piradi StabeWdilebebi<br />
<strong>da</strong><br />
movlenebi, movyve
w e r a<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
adgilis Sesaxeb. deli <strong>da</strong> Zveli<br />
samsaxuris Sesaxeb.<br />
wera me SemiZlia misaloci<br />
baraTebis<br />
wera, formularebis<br />
Sevseba,<br />
sastumros saregistraciofurcelSi<br />
gvaris,<br />
erovnebis, misamarTis<br />
Setana.<br />
me SemiZlia mokle<br />
SetyobinebaTa <strong>da</strong><br />
baraTebis wera. me<br />
SemiZlia martivi<br />
piradi xasiaTis<br />
werilis <strong>da</strong>wera<br />
(mag. vinmes mimarT<br />
madlierebis<br />
grZnobis gamoxatva).<br />
73<br />
Cemi ocnebebis,<br />
imedebisa <strong>da</strong> survilebis<br />
Sesaxeb.<br />
me SemiZlia<br />
mokled avxsna <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>vasabuTo Cemi<br />
Sexedulebebi <strong>da</strong><br />
gegmebi. me SemiZlia<br />
ambis moyola<br />
<strong>da</strong> wignis an<br />
filmis Sinaarsis<br />
gadmocema <strong>da</strong> mis<br />
mimarT Cemi <strong>da</strong>mokidebulebisgamoxatva.<br />
me SemiZlia CemTvis<br />
nacnob an<br />
saintereso Temebze<br />
martivi<br />
gabmuli teqstis<br />
<strong>da</strong>wera. me SemiZlia<br />
kerZo xasia-<br />
Tis werilis <strong>da</strong>wera,<br />
romelSic<br />
Cems gancdebsa <strong>da</strong><br />
StabeWdilebebzea<br />
saubari.<br />
qarTuli <strong>enis</strong>aTvis enobrivi portfolio 2011 wels Seiqmna.<br />
wesisamebr, igi 3 nawilisgan Sedgeba <strong>da</strong> efuZneba zogadevropul<br />
stan<strong>da</strong>rtebs. gTvazobT amonarids am portfolio<strong>da</strong>n (srulad ix.<br />
evropuli enobrivi portfolio, Tbilisi, `saimedo~, 2011):
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
T v i T S e f a s e b a<br />
(aramSobliuri enebis Cemeuli <strong>Sefaseba</strong>)<br />
74<br />
<strong>da</strong>narTi 1<br />
`Cemi unarebi~<br />
qvemoT moTavsebuli TiToeuli cxrili gankuTvnilia Seni<br />
unarebis gamosavlenad im aramSobliur enebSi, romlebsac<br />
swavlob. maT <strong>Sefaseba</strong>Si <strong>da</strong>gexmareba TviTSefasebis tabula.<br />
ena ----------------------------------------------<br />
TariRi ---------------------------------------<br />
roca vismen<br />
roca vsaubrob<br />
roca vkiTxulob<br />
me SemiZlia <strong>da</strong>vwero<br />
<strong>enis</strong> gasaRebi<br />
A 1<br />
Cemi unarebi<br />
<strong>enis</strong> safuZveli<br />
A 2<br />
zRvruli done<br />
B 1
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Mmosmena<br />
<strong>enis</strong> gasaRebi<br />
A 1<br />
75<br />
<strong>da</strong>narTi 2<br />
`Cemi enobrivi biografia~<br />
me SemiZlia calkeuli sityvebisa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebis gageba moTxrobebsa<br />
<strong>da</strong> zRaprebSi.<br />
me SemiZlia martivi sabavSvo leqsebisa <strong>da</strong> simRerebis gageba.<br />
me SemiZlia gavigo pirovnebis saxeli, gvari <strong>da</strong> misamarTi.<br />
me SemiZlia martivi Txovnis gageba.<br />
me SemiZlia warmoTqmuli saxelebis, gvarebis, ricxvebis, saaTis<br />
gageba.<br />
me SemiZlia martivi Txovnis, SekiTxvis gageba, Tu melaparakebian<br />
nela.<br />
me SemiZlia martivi brZanebis gageba <strong>da</strong> misi Sesruleba.<br />
me SemiZlia gavigo, roca mekiTxebian Cems vinaobas <strong>da</strong> misamarTs.<br />
me aseve SemiZlia -------------------------------------------------------------------------------<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
76<br />
<strong>da</strong>narTi 3<br />
`Cemi dosie~<br />
Caawyve saqaRaldeSi yovelive is, ris Senaxva <strong>da</strong> sxvebisTvis<br />
Cveneba gin<strong>da</strong>. es SeiZleba iyos:<br />
_ SenTvis saintereso suraTebi, romlebsac warwerebi aqvs<br />
SenTvis meore an ucxo enaze.<br />
_ weriTi <strong>da</strong>valebebi.<br />
_ Sesworebuli <strong>da</strong> Sefasebuli sakontrolo samuSaoebi.<br />
_ sakuTari metyvelebis magnitofiri an CD.<br />
_ <strong>da</strong> ase Semdeg...<br />
Sen SegiZlia mudmivad Seavso es saqaRalde axali masaliT.
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
maswavleblis gverdi<br />
77<br />
<strong>da</strong>narTi 4<br />
moswavle ----------------------------------------------------------------------------------------<br />
Sesaswavli ena /enebi ------------------------------------------------------------------------<br />
sagnebi, romlebic iswavleba aramSobliur enaze -------------------------<br />
---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
<strong>enis</strong> flobis donis <strong>Sefaseba</strong>: moswavlis warmatebebis mokle<br />
<strong>da</strong>xasiaTeba<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
maswavleblis xelmowera ------------------------------------------------------------------<br />
moswavle ----------------------------------------------------------------------------------------<br />
Sesaswavli ena /enebi ------------------------------------------------------------------------<br />
sagnebi, romlebic iswavleba aramSobliur enaze -------------------------<br />
---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
<strong>enis</strong> flobis donis <strong>Sefaseba</strong>: moswavlis warmatebebis mokle<br />
<strong>da</strong>xasiaTeba<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tavi 3<br />
testirebis mniSvneloba<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
meore <strong>enis</strong> swavlebis procesSi<br />
Sesavali<br />
<strong>testireba</strong> Sefasebis erT-erTi umniSvnelovanesi formaa. ganaTle-<br />
bis sxva<strong>da</strong>sxva safexurze <strong>testireba</strong> gamoiyeneba, rogorc codnisa <strong>da</strong><br />
unarebis Sefasebis erT-erTi obieqturi <strong>da</strong> Se<strong>da</strong>rebiT swrafad<br />
ganxorcielebadi meTodi.<br />
testirebis instruments testi warmoadgens.<br />
ra aris testi?<br />
testi (test) inglisuri sityvaa <strong>da</strong> niSnavs gasinjvas, gamoc<strong>da</strong>s,<br />
Semowmebas. testi specialuri kvlevis meTodia, romelic uzrunvel-<br />
yofs a<strong>da</strong>mianTa codnis, SesaZleblobebisa <strong>da</strong> unar-Cvevebis obieqtur,<br />
swraf <strong>da</strong> sando <strong>Sefaseba</strong>s. testi _ es aris sazomi instrumenti, ro-<br />
melic mecnierul meTodologias efuZneba. testis Seqmnisa <strong>da</strong> anali-<br />
zis Teorias Seiswavlis mecnierebis specialuri <strong>da</strong>rgi, romelsac<br />
fsiqometrika ewodeba.<br />
testis, rogorc sazomi instrumentis umniSvnelovanesi cnebebia<br />
validoba, sandooba, aratendenciuroba _ maT xSirad testis ganzo-<br />
milebebsac uwodeben.<br />
Cveulebriv, testi Sedgeba amocanebisa <strong>da</strong> kiTxvebisgan, romleb-<br />
sac testur <strong>da</strong>valebebs an testur kiTxvebs uwodeben. magram testi<br />
ar aris testuri <strong>da</strong>valebebis (kiTxvebis) ubralo nakrebi, igi mec-<br />
nieruli meTodologiis safuZvelze garkveuli wesebiT Sedgenili<br />
instrumentia, sa<strong>da</strong>c TiToeul testur <strong>da</strong>valebas an <strong>da</strong>valebaTa<br />
jgufs Tavisi gansazRvruli funqcia aqvs. amavdroulad, testSi ga-<br />
moyenebuli yoveli testuri <strong>da</strong>valeba garkveul kriteriumebs un<strong>da</strong><br />
78
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
akmayofilebdes. amitom testis Sedgena sakmaod rTuli <strong>da</strong> Sromate-<br />
vadi procesia. am process testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgenas uwodeben.<br />
mecnierebaSi cnobilia testis Sedg<strong>enis</strong> sxva<strong>da</strong>sxva teqnika, Tumca yo-<br />
veli maTgani aucileblad moicavs ramdenime mniSvnelovan etaps. ese-<br />
nia: testis miznis <strong>da</strong> amocanis gansazRvra, Sesafasebeli codnis <strong>da</strong><br />
unarebis gansazRvra, testis specifikaciis Sedgena, testSi testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis tipebis balansis <strong>da</strong>dgena, testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena,<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis empiriuli gamoc<strong>da</strong> <strong>da</strong> testis konstruireba.<br />
TiToeuli es etapi, Tavis mxriv, moicavs araerT safexurs <strong>da</strong> swored<br />
amitom, Cveulebriv, testis Seqmnaze specialistTa sakmaod didi jgu-<br />
fi muSaobs, romelic Sedgeba fsiqometrikosebis, sagnobrivi <strong>da</strong> tes-<br />
turi <strong>da</strong>valebebis specialistebis, ganviTarebis, kognituri fsiqo-<br />
logiisa <strong>da</strong> sxv. specialistebisgan.<br />
testis Sedg<strong>enis</strong>as pirvel rigSi Zalian mkafiod un<strong>da</strong> iyos gan-<br />
sazRvruli testis saboloo mizani. zustad un<strong>da</strong> ganisazRvros, Tu<br />
ris garkveva gvsurs moswavlis codnisa <strong>da</strong> unarebis Sesaxeb. mniSvne-<br />
lovania gvaxsovdes, rom, testirebis mizans ar warmoadgens moswav-<br />
lis `gamoWera~, aramed imis aRnusxva, Tu ra codna <strong>da</strong> unarebi aqvs<br />
moswavles an ra aiTvisa man swavlis procesSi (testuri <strong>da</strong>valebebis<br />
Seqmnis xelovneba, 2009 gv. 4).<br />
sazogadod, testirebis miznebi SeiZleba iyos: aTvisebuli<br />
codnis <strong>Sefaseba</strong>; qveyanaSi, regionSi, raionSi an romelime konkretul<br />
skolaSi arsebuli codnis donis <strong>da</strong>dgena garkveul sagansa Tu gark-<br />
veul klasSi; swavlasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sirTuleebis diagnostireba,<br />
<strong>enis</strong> flobis sertifikatis miniWeba <strong>da</strong> a.S. rogoric ar un<strong>da</strong> iyos<br />
testirebis mizani, igi yovelTvis moicavs arsebuli saganmanaTle-<br />
blo sistemis sxva<strong>da</strong>sxva komponentsa <strong>da</strong> aspeqtebs <strong>da</strong> maTs mimarTebas<br />
moswavleTa testirebis SedegebTan. testirebis miznebi<strong>da</strong>n gamomdina-<br />
re un<strong>da</strong> ganisazRvros, Tu ra codnisa <strong>da</strong> unarebis <strong>Sefaseba</strong> gvin<strong>da</strong><br />
(am sakiTxebze qvemoT specialurad SevCerdebiT) <strong>da</strong> mxolod amis<br />
Semdeg xdeba testuri <strong>da</strong>valebebis (kiTxvebis) Seqmnaze muSaoba.<br />
79
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testi Sedgeba testuri <strong>da</strong>valebebisgan, romlebic swavlis<br />
procesis sxva<strong>da</strong>sxva komponents, unarebsa <strong>da</strong> codnas zomavs. testuri<br />
<strong>da</strong>valeba ar aris ubralod SekiTxva, iseTi, rogoric maswavlebelma<br />
SeiZleba <strong>da</strong>svas klasSi gakveTilis msvlelobisas an moswavlis gamo-<br />
kiTxvisas. Tumca testis rveulSi (an bukletSi), romelsac moswavle<br />
avsebs, testuri <strong>da</strong>valeba kiTxvis saxiT SeiZleba iyos warmodgenili,<br />
magram is un<strong>da</strong> iyos Zalian mkafiod <strong>da</strong> araorazrovnad Camoyalibe-<br />
buli <strong>da</strong>, amavdroulad, winaswar un<strong>da</strong> arsebobdes am kiTxvis SesaZlo<br />
pasuxebis Sefasebis zusti, sando <strong>da</strong> obieqturi kriteriumebi. Tu<br />
testuri <strong>da</strong>valebis SesaZlo pasuxebi <strong>da</strong> maTi Sefasebis kriteriumebi<br />
ar aris mkafiod gansazRvruli, maSin igi testur <strong>da</strong>valebad ver<br />
CaiTvleba, radgan araerTgvarovani interpretaciis SesaZleblobas<br />
iZleva sxva<strong>da</strong>sxva dros <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva Semfaseblis mxri<strong>da</strong>n.<br />
SesaZlebelia, testuri <strong>da</strong>valeba arc iyos kiTxvis saxiT war-<br />
modgenili <strong>da</strong> moswavles moeTxovebodes konkretuli amocanis an <strong>da</strong>-<br />
valebis Sesruleba, romelic testis an testuri <strong>da</strong>valebis instruq-<br />
ciaSia mocemuli. un<strong>da</strong> aRiniSnos isic, rom TiToeuli testuri <strong>da</strong>-<br />
valeba specifikur mizans emsaxureba <strong>da</strong>, Sesabamisad, <strong>da</strong>moukideblad<br />
funqcionirebs. kargi testis aucilebeli pirobaa yoveli <strong>da</strong>valebis<br />
uSecdomod <strong>da</strong> gamarTulad Camoyalibeba. Tumca es imas ar niSnavs,<br />
rom Tu erTi testuri <strong>da</strong>valeba xarveziania, mTlianad testis Sedege-<br />
bi eWvqveS un<strong>da</strong> <strong>da</strong>dges, radgan saboloo qulasTan mimarTebiT, TiTo-<br />
euli testuri <strong>da</strong>valeba <strong>da</strong>moukidebelia.<br />
maswavleblebi xSirad svamen xolme kiTxvas: romeli testia<br />
ukeTesi <strong>da</strong> aris Tu ara romelime konkretuli testi saukeTeso. pa-<br />
suxi martivia: idealuri testi, romelic yvela miznisTvis iqneba va-<br />
liduri <strong>da</strong> sando (<strong>da</strong>, Sesabamisad, mogvcems obieqtur <strong>da</strong> zust Sede-<br />
gebs) ar arsebobs, radgan erTi testi SeiZleba iyos sruliad adekva-<br />
turi erTi garkveuli miznisTvis <strong>da</strong> sruliad aravaliduri sxva<br />
SemTxvevaSi. swored amitom, rogorc zemoT iTqva, sanam testis kons-<br />
truireba <strong>da</strong>iwyeba, naTlad un<strong>da</strong> iyos gansazRvruli, Tu ra mizne-<br />
80
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bisTvis iqmneba testi. SeiZleba CamovTvaloT sruliad sxva<strong>da</strong>sxva mi-<br />
zani, romelsac SeiZleba emsaxurebodes <strong>enis</strong> testi. mag.:<br />
gazomo <strong>da</strong> Seafaso enobrivi <strong>da</strong>xelovneba im kursebTan mimar-<br />
TebiT, romlis aRebac (SemdgomSi swavlac) mouwevs moswavles.<br />
Seafaso, rogoria moswavleTa warmateba kursis <strong>da</strong>ZlevaSi;<br />
gansazRvro moswavleTa susti <strong>da</strong> Zlieri mxareebi;<br />
gansazRvro <strong>enis</strong> flobis is safexuri an programis is etapi,<br />
romelic yvelaze metad ergeba moswavlis SesaZleblobebs <strong>da</strong><br />
sxv (hagersi, 1992, gv. 7).<br />
mniSvnelovania gvaxsovdes, rom yoveli situacia, romelSic xdeba<br />
<strong>testireba</strong>, misi miznebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> amocanebi<strong>da</strong>n gamomdinare, garkveulwi-<br />
lad unikaluria. amitom yoveli axali situaciisTvis saWiroa Sesaty-<br />
visi <strong>da</strong> am situaciaze morgebuli sazomi instrumentis - testis Sed-<br />
gena.<br />
81
1. testebis kategoriebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Cven xSirad gvsmenia moswavleebisgan, rom maT Cautar<strong>da</strong>T testi<br />
<strong>da</strong> umaRlesi qula miiRes an piriqiT, Zalian <strong>da</strong>bali qula miiRes.<br />
SegviZlia Tu ara am informaciaze <strong>da</strong>yrdnobiT vimsjeloT am mos-<br />
wavleebis <strong>enis</strong> flobis doneze? cxadia ara, radgan Cven mxolod is<br />
viciT, rom garkveul klasSi moswavleTa erTi nawili ukeT flobs<br />
enas (an, ufro sworad, ukeT flobs im masalas, romelic testSi iyo<br />
gamoyenebuli), vidre - meore nawili. magram Cven ar viciT, Tu ra icis<br />
an ra unarebi aqvs testSi saukeTeso, saSualo an <strong>da</strong>bali qulis<br />
mflobels. amgvarad, am informaciaze <strong>da</strong>yrdnobiT Cven mxolod imaze<br />
SegviZlia vimsjeloT, Tu romeli moswavle romels sjobs am klasSi<br />
<strong>enis</strong> flobis TvalsazrisiT, magram verafers vityviT maTi <strong>enis</strong> flo-<br />
bis doneze.<br />
testirebis Sedegad TiToeuli moswavle garkveul qulas iRebs.<br />
es qulebi TavisTavad aranairi informaciis matarebeli ar aris. isi-<br />
ni azrs iZenen mxolod maSin, roca xdeba maTi analizi. kerZod ki _<br />
maTi interpretacia (<strong>Sefaseba</strong>) sxva moswavleebis mier miRebul qu-<br />
lebTan mimarTebiT, an codnis an unarebis raime <strong>da</strong>dgenil stan<strong>da</strong>rt-<br />
Tan mimarTebiT. testis Sedegebis interpretaciis pirveli midgomis<br />
mixedviT, moswavlis mier testSi miRebuli qulis Se<strong>da</strong>reba xdeba im<br />
moswavleTa qulebTan, visac igive testi Cautar<strong>da</strong>, xolo meore mid-<br />
gomis mixedviT _ <strong>enis</strong> flobis garkveul stan<strong>da</strong>rtTan an <strong>da</strong>xelovne-<br />
bis <strong>da</strong>dgenil fiqsirebul donesTan. pirvel midgomas normaze orien-<br />
tirebul Se<strong>da</strong>rebas uwodeben, radgan testis qulebis interpretacia<br />
xdeba garkveuli jgufis monacemebTan mimarTebiT <strong>da</strong> moswavlis qula<br />
mniSvnelobas iZens imis<strong>da</strong> mixedviT, Tu rogoria igi sxva moswavle-<br />
ebTan Se<strong>da</strong>rebiT. meore midgomas kriteriumze orientirebuli Se<strong>da</strong>-<br />
reba hqvia, radgan moswavlis testuri qula ganixileba <strong>enis</strong> flobis<br />
82
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
donis stan<strong>da</strong>rtTan mimarTebiT <strong>da</strong> dgindeba, ramdenad aRwevs igi am<br />
stan<strong>da</strong>rts (vulfolki, 2007, gv. 521).<br />
rogorc zemoT iTqva (ix. zemoT, gv. 8), arsebobs normasa <strong>da</strong><br />
kriteriumebze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong>; Sesabamisad, testirebis dro-<br />
sac, Sefasebis testis qulebis interpretaciis ori ZiriTadi midgoma<br />
ganixileba _ normaze orientirebuli <strong>da</strong> kriteriumze orientirebuli.<br />
normasTan Se<strong>da</strong>rebaze <strong>da</strong>fuZnebuli testebi: normaze orienti-<br />
rebul <strong>testireba</strong>Si konkretuli individis maCveneblis mniSvneloba<br />
ganisazRvreba normasTan - konkretuli jgufisTvis testis Sesrule-<br />
bis tipur donesTan, mimarTebiT. am dros xdeba <strong>testireba</strong>Si monawile<br />
moswavlis swori pasuxebis raodenobis (misi qulis) Se<strong>da</strong>reba testi-<br />
rebaSi monawile jgufis saSualo qulasTan, dgindeba misi qula<br />
jgufis saSualo qulaze maRalia, <strong>da</strong>bali, Tu Tanabaria <strong>da</strong> am gziT<br />
ganisazRvreba moswavlis miRwevis done.<br />
arsebobs normaluri jgufebis (Sesa<strong>da</strong>rebeli jgufebi) sami Zi-<br />
riTadi tipi: klasi an skola, raioni <strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d nacionaluri mo-<br />
deli (vulfolki 2007, gv. 523). roca <strong>testireba</strong> klasSi mimdinareobs<br />
<strong>da</strong> masSi yvela moswavle monawileobs, maSin normatiuli jgufi kla-<br />
sia. magram roca <strong>testireba</strong> raionis an mTeli qveynis masStabiT mimdi-<br />
nareobs, am SemTxvevaSi yvela moswavle ki ar monawileobs gamokvle-<br />
vaSi, aramed maTi garkveuli nawili. moswavleTa SerCevis gakeTeba<br />
xorcieldeba specialuri mecnieruli meTodologiis safuZvelze,<br />
romelzec aq ar SevCerdebiT, Tumca aRvniSnavT: mniSvnelovania, rom,<br />
gar<strong>da</strong> moswavleTa sakmarisi raodenobisa, SerCeva moicavdes yvela im<br />
socialuri f<strong>enis</strong>a Tu eTnikurobis a<strong>da</strong>mians, romelic am raionsa Tu<br />
qveyanaSi cxovrobs. aseve mniSvnelovania, rom normatiuli jgufi ar<br />
iyos <strong>da</strong>kompleqtebuli mxolod e.w. “Zlieri” an “susti” moswavleebiT<br />
(slavini, 2006, gv. 506).<br />
normaze orientirebul testebi gansakuTrebiT gamosadegia iseT<br />
SemTxvevebSi, roca xdeba saukeTeso moswavleTa seleqcia garkveul<br />
83
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
programaSi CasarTvelad (mag., klasSi saukeTesoTa gamovlena <strong>da</strong>jil-<br />
doebis mizniT, an garkveul saswavlebelSi Casaricxad) an swavlebis<br />
sxva<strong>da</strong>sxva meTodis Sedegad, moswavleTa miRwevis Sesafaseblad.<br />
Tumca, roca normaze orientirebul <strong>testireba</strong>s viyenebT, un<strong>da</strong> gvax-<br />
sovdes, rom moswavlis Sedegi interpretirebulia normatiul jguf-<br />
Tan mimarTebiT <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, misi qula (adgili Sefasebis<br />
skalaze) <strong>da</strong>mokidebulia imaze, Tu rogoria normatiuli jgufis sa-<br />
erTo done. sxvagvarad rom vTqvaT, moswavle SeiZleba iyos saukeTeso<br />
e. w. “sust” klasSi, magram igive moswavle SeiZleba Zalian “susti”<br />
aRmoCndes e. w. “Zlier” klasSi. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, cxadia, rom nor-<br />
maze orientirebuli testebiT Cven SegviZlia <strong>da</strong>vadginoT, ramdenad<br />
ufro meti (an maRali) kompetencia aqvs moswavles enaSi sxvebTan mi-<br />
marTebiT, magram Znelia imis <strong>da</strong>dgena, Tu ra icis man <strong>da</strong> ra SeuZlia.<br />
magaliTad, imis codna, rom mosm<strong>enis</strong> unarebis Semmowmebel testSi<br />
moswavle yvelaze warmatebulTa sam procentSia, ar niSnavs imas, rom<br />
mas ar uWirs es ukanaskneli, radgan klasSi yvela moswavles SeiZle-<br />
ba uWirdes mosmenilis gageba.<br />
am xarvezis <strong>da</strong>saZlevad, Cveulebriv, normaze orientirebuli<br />
testebis momzadeba moswavleTa mier gavlili saswavlo programis<br />
gaTvaliswinebiT xdeba (hagersi (1992, gv. 17). amitom mniSvnelovania,<br />
rom testis Sedg<strong>enis</strong>as gaviTvaliswinoT, rom saswavlo programaSi<br />
Setanili Temebis balansi emTxveodes maT balanss Seqmnil testSi.<br />
kriteriumTan Se<strong>da</strong>rebaze <strong>da</strong>fuZnebuli testebi: kriteriumze<br />
orientirebuli testebis mizania, moaxdinos moswavleTa klasifikacia<br />
imis mixedviT SeuZliaT Tu ara maT garkveul amocanaTa an amocanaTa<br />
simravlis <strong>da</strong>makmayofileblad ga<strong>da</strong>wyveta. sxva gansazRvrebiT, kri-<br />
teriumze orientirebuli testirebis dros moswavlis Sedegis Se<strong>da</strong>-<br />
reba xdeba profesionalebis mier <strong>da</strong>dgenil garkveul kriteriumTan<br />
an stan<strong>da</strong>rtebTan (hagersi, 1992, gv. 19). kriteriumze orientirebuli<br />
testirebis mizani ar aris moswavlis qulebis Se<strong>da</strong>reba klasis, sko-<br />
84
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
lis, raionis an Tun<strong>da</strong>c qveynis masStabiT. misi mizania imis garkveva,<br />
Tu ramdenad aRwevis misi codnisa <strong>da</strong> unarebis done garkveul <strong>da</strong>we-<br />
sebul zRvars. am zRvars xSirad minimalur stan<strong>da</strong>rtsac uwodeben.<br />
amgvarad, SesaZlebelia romelime moswavle iyos klasSi saukeTeso<br />
qarTulis, rogorc meore <strong>enis</strong> testis mixedviT, magram misi kompeten-<br />
ciac ar iyos sakmarisi imisTvis, rom man Tavi gaarTvas umaRles sas-<br />
wavlebelSi qarTul enaze swavlas. amitom kriteriumze orientire-<br />
buli testebis gamoyeneba marTebulia maSin, roca konkretuli mos-<br />
wavlis (<strong>enis</strong> Semswavlelis) garkveuli codnisa <strong>da</strong> unarebis gazomva<br />
gvin<strong>da</strong>, mag., kiTxvis unaris gazomva.<br />
kriteriumze orientirebuli testis minimaluri zRvari SesaZ-<br />
lebelia iyos testur <strong>da</strong>valebaTa 80%-is an metis sworad ga<strong>da</strong>wyveta.<br />
aseT SemTxvevaSi mniSvneloba ar aqvs, moswavlem testur <strong>da</strong>valebaTa<br />
60% gaakeTa sworad Tu 70%, radgan orive SemTxvevaSi man ver <strong>da</strong>a-<br />
grova gamsvleli qula, anu ver ga<strong>da</strong>laxa codnisa <strong>da</strong> unarebis is mi-<br />
nimaluri zRvari, romelic testSi mocemul testur <strong>da</strong>valebaTa mini-<br />
mum 80%-is sworad gakeTebiT iyo SemosazRvruli. kriteriumze<br />
orientirebuli testebis saukeTeso magaliTia <strong>enis</strong> flobis saserti-<br />
fikacio testebi, radgan <strong>enis</strong> flobis garkveuli donis sertifikats<br />
aZleven ara imaSi, rom <strong>enis</strong> Semswavleli <strong>testireba</strong>Si monawile<br />
jgufSi mag., saukeTesoTa 3%-Sia an Tun<strong>da</strong>c yvelaze kargi qula aqvs,<br />
aramed imaSi, rom misi enobrivi kompetenciis done akmayofilebs<br />
garkveul winaswar <strong>da</strong>dgenil stan<strong>da</strong>rts. amitom sruliad mosalod-<br />
nelia, rom sasertifikacio testSi erT romelime jgufSi veravin ver<br />
miiRos sertifikati, Tumca maTi <strong>enis</strong> flobis done erTmaneTisgan<br />
gansxvavebuli iyos.<br />
normaze <strong>da</strong> kriteriumze orientirebuli <strong>testireba</strong>s, iseve, ro-<br />
gorc normasa <strong>da</strong> kriteriumze orientirebul Se<strong>da</strong>rebas Soris gansx-<br />
vavebis arcodnam SeiZleba SecdomaSi Seiyvanos, rogorc maswavlebe-<br />
li, aseve moswavlec <strong>da</strong> mSobelic. SesaZlebelia. maswavlebeli eub-<br />
nebodes mSobels, rom misi Svili saukeTesoa klasSi <strong>da</strong> amitom igi<br />
85
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>da</strong>rwmunebuli iyos, rom bavSvma kargad icis qarTuli ena. magram ro-<br />
gorc zemoT <strong>da</strong>vrwmundiT, mxolod jgufSi saukeTesos adgili ar<br />
aris sakmarisi misi codnisa <strong>da</strong> unarebis Sesaxeb <strong>da</strong>skvnis gamosata-<br />
nad. am SemTxvevaSi mSoblisTvis ufro mniSvnelovania imis codna Tu<br />
ra icis <strong>da</strong> ra ara anu konkretulad ra unarebi an flobis ra done<br />
aqvs mis Svils enaSi (vulfolki, 2007, gv. 524).<br />
bunebrivad ismis kiTxva, romeli Se<strong>da</strong>rebaa ukeTesi, kriterium-<br />
ze orientirebuli Tu normaze? am kiTxvaze ar arsebobs erTmniSvne-<br />
lovani pasuxi, radgan orive tipis <strong>testireba</strong> mniSvnelovania, gaaCnia,<br />
ra aris testirebis mizani. saswavlo procesis saboloo miznebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, kriteriumze orientirebuli <strong>testireba</strong> Zalze mniSvne-<br />
lovania, magram isic cxadia, rom klasis, skolis, raionis an Tun<strong>da</strong>c<br />
qveynis masStabiT saswavlo procesis <strong>da</strong>, saerTod, ganaTlebis poli-<br />
tikis <strong>da</strong>sagegmad metad mniSvnelovania vicodeT, rogoria Cveni Sede-<br />
gebi sxvebTan mimarTebiT.<br />
obieqturi testi: testebis <strong>da</strong>xasiaTebisas termini "obieqturi"<br />
xSirad gamoiyeneba. Cveulebriv, am termins xmaroben imis aRsaniSnad,<br />
rom testis <strong>Sefaseba</strong> ar aris <strong>da</strong>mokidebuli Semfaseblis subieqturo-<br />
baze, mis ganwyobebze, gemovnebaze an Tun<strong>da</strong>c Sinagan stan<strong>da</strong>rtebze. am<br />
TvalsazrisiT obieqturi testis saukeTeso magaliTia arCeviTpa-<br />
suxiani testuri <strong>da</strong>valebebis Semcveli testebi, sa<strong>da</strong>c moswavlis<br />
mier testSi miRebuli qula sruliad ar aris <strong>da</strong>mokidebuli Semfase-<br />
blis kriteriumze an mis xedvaze. amas uzrunvelyofs testuri <strong>da</strong>va-<br />
lebebis winaswar gansazRvruli swori pasuxebi anu gasaRebebi (ege-<br />
ni, koCaki, 2006, gv. 528). am TvalsazrisiT, e.w. Ria testuri <strong>da</strong>valebebi,<br />
rogoricaa, mag., gavrcobilpasuxiani testuri <strong>da</strong>valeba an ese gaci-<br />
lebiT ufro subieqturia, Tumca, am SemTxvevaSic testis Semqmnelebi<br />
winaswar adgenen testuri <strong>da</strong>valebis Sefasebis kriteriumebs anu ru-<br />
brikas, romelsac un<strong>da</strong> <strong>da</strong>eyrdnos Semfasebeli testis gasworebisas.<br />
86
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
obieqturobis gasazrdelad, aseT testur <strong>da</strong>valebebs ramdenime Sem-<br />
fasebeli asworebs.<br />
Tumca termini obieqturi testi xSirad <strong>da</strong>kavSirebulia mis<br />
aratendenciurobasa <strong>da</strong> aradiskriminaciulobasTanac <strong>da</strong> es sakiTxebi<br />
qvemoT ufro detalurad iqneba ganxiluli (ena, <strong>testireba</strong>, <strong>Sefaseba</strong>...,<br />
2008, gv. 211; bekeri 2008).<br />
stan<strong>da</strong>rtizebuli testebi: termini `stan<strong>da</strong>rtizebuli~ ingli-<br />
suri sityvi<strong>da</strong>n "stan<strong>da</strong>rt" momdinareobs <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtuls, tipurs niS-<br />
navs. testis SemTxvevaSi igi gamoiyeneba testis unificirebis, misi<br />
Catarebisa <strong>da</strong> Sefasebis erTgvarovani normativebis aRsaniSnad. ufro<br />
zustad, stan<strong>da</strong>rtizebuli testi - es aris testi, romelic Sedgeni-<br />
lia stan<strong>da</strong>rtuli procedurebis <strong>da</strong>cviT, misi Catareba xdeba erTsa<br />
<strong>da</strong> imave pirobebSi, instruqtaJi <strong>da</strong> monacemTa Segrovebis blankebi<br />
stan<strong>da</strong>rtulia <strong>da</strong> Sefasebis / Sedegebis interpretirebis sistema uni-<br />
ficirebulia (burlaCuki, 2008, gv. 426). stan<strong>da</strong>rtizebuli testebis<br />
kargi magaliTia testebi, romelTac saxelmwifo iyenebs umaRles sas-<br />
wavlebelSi misaReb saerTo erovnul gamocdebze an erovnuli Sefa-<br />
sebis dros moswavleTa akademiuri moswrebis donis <strong>da</strong>sadgenad.<br />
Tumca, termins "stan<strong>da</strong>rtizacia" sxva mniSvnelobiTac iyeneben.<br />
testSi miRebul qulaTa raodenobrivi maCveneblebi ga<strong>da</strong>iyvaneba<br />
skalaze, romelic gviCvenebs mocemuli qulis adgils sxva monawi-<br />
leebis mier miRebul qulaTa Soris. aseT maCveneblebs stan<strong>da</strong>rtul<br />
qulebs uwodeben. swored aseTi qulebis saSualebiT SegviZlia ganv-<br />
sazRvroT monawilis mier testSi miRebuli qulis namdvili mniSvne-<br />
loba an gavakeToT <strong>da</strong>skvna imis Taobaze, ramdenad maRalia es qula<br />
sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT (anastazi, urbina, 2007, gv. 71; egeni, koCaki, 2006,<br />
gv. 522).<br />
<strong>da</strong>xelovnebis testebi: <strong>da</strong>xelovnebis testebis mizania, gazomos<br />
moswavleTa unarebi enaSi miuxe<strong>da</strong>vad imisa, Tu ra kursebi an momza-<br />
deba gaiara man am enaSi. Sesabamisad, <strong>da</strong>xelovnebis testebis Sinaarsi<br />
87
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ar aris <strong>da</strong>fuZnebuli <strong>enis</strong> romelime konkretuli kursis Sinaarsze an<br />
amocanebze. igi <strong>da</strong>fuZnebulia im unarebsa <strong>da</strong> codnaze, romelsac igi<br />
un<strong>da</strong> flobdes imisTvis, rom CaiTvalos enaSi <strong>da</strong>xelovnebulad. ra<br />
Tqma un<strong>da</strong>, es ukanaskneli aucileblad moicavs imis ganmartebas, Tu<br />
ras vuwodebT Cven <strong>da</strong>xelovnebuls. Cveulebriv, <strong>da</strong>xelovnebuls gan-<br />
sazRvraven garkveul mizanTan mimarTebiT, anu, sxvagvarad rom<br />
vTqvaT, es niSnavs imas, rom moswavles aqvs garkveuli miznisTvis<br />
sakmarisi enobrivi codna <strong>da</strong> unarebi.<br />
mag., <strong>da</strong>xelovnebis testis mizani SeiZleba iyos gavarkvioT,<br />
ramdenad SeuZlia moswavles an enaze umaRles saswavlebelSi swav-<br />
lis gagrZeleba, an kidev _ ramdenad SeZlebs igi raime profesiuli<br />
kursis aTvisebas am enaze (swored am tipis <strong>testireba</strong> tardeba gana-<br />
Tlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministros mier 2010 wli<strong>da</strong>n warmoebuli<br />
`saSeRavaTo plitikis~ farglebSi, romelic araqarTulenovan stu-<br />
dentebs qarTuli <strong>enis</strong> Semswavlel 1-wlian kursebs sTavazobs). amave<br />
tipis testebiT xdeba imis garkveva, Tu ramdenad SeZlebs igi mag.,<br />
Tarjimnad muSaobas romelime specifikur sferoSi.<br />
Tumca, arsebobs <strong>da</strong>xelovnebis testebi, romelTac ufro zogadi<br />
xasiaTi aqvT <strong>da</strong> ar gulisxmoben raime samuSaosaTvis an swavlis ga-<br />
sagrZeleblad sakmarisi <strong>enis</strong> codnaSi <strong>da</strong>xelovnebas. un<strong>da</strong> iTqvas,<br />
rom <strong>da</strong>xelovnebis swored aseTi testebi gamoiyeneba yvelaze xSirad<br />
dRevandel msoflioSi. aseTi testebis mizania gamoavlinon, Tu ram-<br />
denad aRwevs moswavle garkveuli <strong>enis</strong> flobis stan<strong>da</strong>rtebs. aseTia,<br />
mag, <strong>enis</strong> flobis evropuli doneebis stan<strong>da</strong>rtebi. am tipis testebi<br />
ar aris gaTvlili romelime konkretul profesiaze <strong>da</strong> am Tvalsaz-<br />
risiT, isini ufro zogadia.<br />
<strong>da</strong>xelovnebis testebi, mizni<strong>da</strong>n gamomdinare gansxvavdebian<br />
sirTuliT <strong>da</strong> SinaarsiT, Tumca yvela maTganisTvis saerToa is, rom<br />
isini efuZnebian garkveul enobriv stan<strong>da</strong>rtebs <strong>da</strong> ara raime konkre-<br />
tul kursebs, romelic moswavlem gaiara. amdenad, <strong>da</strong>xelovnebis<br />
testebi kriteriumze orientirebuli testebia (hagersi, 1992, gv. 9).<br />
88
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
miRwevis testebi: <strong>da</strong>xelovnebis testebisgan gansxvavebiT, miRwe-<br />
vis testebi pir<strong>da</strong>pir aris <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>enis</strong> kursebTan, radgan maTi<br />
mizania Seafasos, Tu ramdenad warmatebuli iyo kursi, anu ramdenad<br />
miaRwia moswavlem an moswavleTa jgufma kursiT gansazRvrul miz-<br />
nebs. miRwevis testebi ori tipisaa. esaa saboloo miRwevis <strong>da</strong> pro-<br />
gresis miRwevis testebi. saboloo miRwevis testebi kursis <strong>da</strong>srule-<br />
bis Semdeg tardeba <strong>da</strong> maTi mizania imis <strong>da</strong>dgena, Tu ramdenad aris<br />
miRweuli <strong>enis</strong> kursis konkretuli miznebi <strong>da</strong> amocanebi. testis Sina-<br />
arsi srulad aris <strong>da</strong>fuZnebuli konkretul silabusze, gamoyenebul<br />
saxelmZRvanelosa <strong>da</strong> Sinaarsze, romlis swavlebasac kursi isaxav<strong>da</strong><br />
miznad. aseT testebs <strong>da</strong> maT safuZvelze miRebul informacias mos-<br />
wavlis mier <strong>enis</strong> flobis Sesaxeb xSirad iyeneben saskolo praqtika-<br />
Si. Tumca aseTi testebis gamoyenebisas un<strong>da</strong> gvaxsovdes, moswavlis<br />
<strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong>kavSirebulia konkretul kursTan, swavlebis meTodTan <strong>da</strong><br />
gamoyenebul saxelmZRvaneloebTan. amdenad, Tu kursi cu<strong>da</strong>d aris <strong>da</strong>-<br />
gegmili an saxelmZRvaneloebi ar aris sworad SerCeuli, miuxe<strong>da</strong>vad<br />
maRali qulisa, romelic SeiZleba moswavlem miiRos am testSi, misi<br />
<strong>enis</strong> flobis done sakmaod <strong>da</strong>bali iyos. sxvagvarad rom vTqvaT, pro-<br />
blemuria moswavlis qulis mixedviT misi <strong>enis</strong> flobis doneze msje-<br />
loba (hagersi, 1992, gv. 11; slavini, 2006, gv. 496).<br />
progresis miRwevis testebis mizania, gazomos kursis msvlelo-<br />
bisas moswavlis mier miRweuli progresi. cxadia, igi kursis amoca-<br />
nebTan mimarTebiT izomeba. erTi gzaa enobrivi kompetenciebis sabo-<br />
loo donis testis periodulad gameoreba kursis ganmavlobaSi <strong>da</strong><br />
progresis <strong>Sefaseba</strong> gazrdili qulis safuZvelze. mag., Tu kursis mi-<br />
zania wakiTxuli teqstis Sinaarsis gageba, eqspliciturad <strong>da</strong> impli-<br />
citurad mocemuli informaciis amoReba, de<strong>da</strong>azris gageba, mTavari<br />
personaJis an adresatis amocnoba <strong>da</strong> a.S., SesaZlebelia am unarebis<br />
<strong>Sefaseba</strong>ze mimarTuli testebis Sedgena <strong>da</strong> moswavleTaTvis perio-<br />
dulad Catareba. magram am SemTxvevaSi testebis Sedegebs ukuefeqti<br />
89
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
SeiZleba hqondeT <strong>da</strong> isini SesaZloa ara mxolod moswavleTa, aramed<br />
maswavleblis stresis wyarod iqces. amitom progresis gasazomad,<br />
Cveulebriv, iyeneben progresis miRwevis iseT testebs, romlebic <strong>da</strong>-<br />
fuZnebulia kursis Sualedur miznebsa <strong>da</strong> amocanebze. aseTi testebis<br />
Sesadgenad ki, cxadia, rom kursis Sualeduri miznebi <strong>da</strong> amocanebi<br />
mkafiod un<strong>da</strong> iyos gawerili <strong>da</strong> gacnobierebuli maswavleblis mier.<br />
mniSvnelovania im individualuri gzis gaTvaliswinebac, romelsac<br />
maswavlebeli gadis kursis saboloo miznis misaRwevad.<br />
diagnostikuri testebi: diagnostikuri testebi gamoiyeneba imis<br />
gasarkvevad, Tu ra icis <strong>da</strong> ra ara moswavlem, ra uWirs mas <strong>da</strong> ra<br />
aqvs kargad aTvisebuli; romelia misi susti <strong>da</strong> Zlieri mxareebi. misi<br />
Sedegebi pir<strong>da</strong>pir miuTiTeben maswavlebels, Tu ra un<strong>da</strong> aswavlos<br />
moswavles momavalSi. magaliTad, aseTi testis saSualebiT Cven Seg-<br />
viZlia <strong>da</strong>vadginoT, rom moswavles kargad aqvs ganviTarebuli kiTx-<br />
vis kompetencia, magram mis sust mxares warmoadgens mosmenilis gage-<br />
ba. cxadia, testma ufro specifikuri informaciac SeiZleba mogvces,<br />
kerZod ki is, Tu konkretulad ra tipis informaciis mosmena uWirs<br />
mas, an ra tipis problemebi aqvs weraSi, aris es problemebi orTo-<br />
grafiasTan <strong>da</strong>kavSirebuli, Tu - gramatikasTan. Tumca am tipis tes-<br />
tebis gamoyenebisasac mniSvnelovania gvaxsovdes, rom erTi Secdoma<br />
an erTi swori pasuxi ar aris sakmarisi <strong>da</strong>skvnis gamosatanad, radgan<br />
is SeiZleba SemTxveviTobis Sedegi iyos. amitom moswavlis susti an<br />
Zlieri mxareebis <strong>da</strong>sadgenad mniSvnelovania, rom <strong>enis</strong> flobis Sesa-<br />
fasebeli kompetencia an misi romelime aspeqti sakmarisad iyos war-<br />
modgenili testSi testuri <strong>da</strong>valebebis saxiT. es ki xSirad droisa<br />
<strong>da</strong> administrirebis problemebTan aris <strong>da</strong>kavSirebuli (hagersi, 1992,<br />
gv. 13; egeni, koCaki, 2006, gv. 513).<br />
adgilis testebi. es is testebia romelic gamoiyeneba imisTvis,<br />
rom Sefasdes, Tu romeli saswavlo programa (an romeli donis sas-<br />
90
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
wavlo programa) Seesabameba konkretul moswavles misi enobrivi kom-<br />
petenciebis mixedviT. Sesabamisad, adgilis testebi dgeba konkretuli<br />
programebis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong> isini morgebulia programaSi arse-<br />
buli kursebis doneebsa Tu safexurebze (hagersi, 1992, gv. 14; egeni,<br />
koCaki, 2006, gv. 514).<br />
91
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
2. testis ZiriTadi ganzomilebebi<br />
testis ZiriTadi ganzomilebebia:<br />
validoba<br />
sandooba<br />
samarTlianoba/aratendenciuroba<br />
a. validoba<br />
mokled ganvixiloT TiToeuli maTgani.<br />
testi validuria, Tu is zustad imas afasebs, risTvisac is<br />
aris gansazRvruli. sxvagvarad rom vTqvaT, es aris sakvlevi instru-<br />
mentis - testis Sesatyvisoba sakvlev unarTan / codnasTan. Teori-<br />
ulad testis am maxasiaTeblis gageba Zalian martivia, Tumca, praqti-<br />
kulad, testis Sedg<strong>enis</strong>as <strong>da</strong> Semdgom, administrirebisas, sakmaod<br />
didi Zalisxmeva <strong>da</strong> sifrTxilea saWiro imisaTvis, rom ar <strong>da</strong>irRves<br />
testis validoba.<br />
testis TeoriaSi gamoyofen validobis ramdenime saxes (burla-<br />
Cuki, 2008, gv. 50; anastazi, urbina, 2007, gv. 133), romelTaganac testis<br />
Sedg<strong>enis</strong>as erT-erTi yvelaze mniSvnelovania Sinaarsobrivi validoba.<br />
amboben, rom tests aqvs Sinaarsobrivi validoba, Tu is moicavs<br />
Sesafaseblad gamiznuli enobrivi unarebis, struqturebis <strong>da</strong> a. S.<br />
Sesatyvis <strong>da</strong>, amavdroulad, sakmaris erTobliobas. mag., gramatikis<br />
testi un<strong>da</strong> Sedgebodes testuri kiTxvebisgan, romlebic zomaven gra-<br />
matikuli struqturebis kontrolis codnas, magram es ar aris sakma-<br />
risi am testis Sinaarsobrivi validurobisTvis. am mizniT Seqmnili<br />
testi validuri iqneba, Tu is Seicavs yvela im struqturasa <strong>da</strong> un-<br />
ars, romelic aucilebelia <strong>da</strong> sakmarisi imisaTvis, rom <strong>da</strong>skvnebi ga-<br />
vakeToT moswavlis mier gramatikis codnis Sesaxeb. cxadia, aq gaT-<br />
valiswinebuli un<strong>da</strong> iyos gramatikis codnis is donec, romelic Se-<br />
92
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
safasebel subieqts (moswavles) moeTxoveba. mag., Tu erTi testis mi-<br />
zania A doneze enobrivi kompetenciebis <strong>Sefaseba</strong>, xolo meorisa _ B<br />
doneze, cxadia, imisTvis, rom Sefasebis adekvaturi Sedegebi mivi-<br />
RoT, es testebi testuri kiTxvebis sxva<strong>da</strong>sxva erTobliobas un<strong>da</strong><br />
moicavdes.<br />
amgvarad, is, Tu ramdenad Sesabamisi <strong>da</strong> sakmarisia testSi gamoye-<br />
nebuli testuri kiTxvebi, <strong>da</strong>mokidebulia imaze, Tu ra mizans emsax-<br />
ureba testi.<br />
ratom aris mniSvnelovani testis Sinaarsobrivi validoba?<br />
rac ufro didia testis Sinaarsobrivi validoba, igi miT ufro<br />
kargi sazomi instrumentia gamiznuli unarebisa Tu codnis Sesafa-<br />
seblad.<br />
testis Sinaarsobrivi validobis misaRwevad saWiroa winaswar<br />
aRiweros is unarebi <strong>da</strong> codna, romelsac testi un<strong>da</strong> moicavdes. Se-<br />
safaseblad gansazRvruli codnisa <strong>da</strong> unarebis aseT aRweras testis<br />
specifikacias (testuri..., 2009, gv. 8) uwodeben. testis specifikaciis<br />
safuZvelze xdeba konkretuli testuri kiTxvebis Seqmna, agreTve, im-<br />
is gansazRvra, Tu ramdenad adekvaturi <strong>da</strong> sakmarisia gansazRvruli<br />
codnisa <strong>da</strong> unarebis <strong>Sefaseba</strong> Seqmnili testuri kiTxvebis safuZ-<br />
velze. amgvarad, kargad Sedgenili testis specifikacia testis<br />
Semdgenlebs saSualebas aZlevs, Seqmnan Sinaarsobrivad validuri<br />
testi. amavdroulad, testis Sinaarsobrivi validobis <strong>da</strong>saxvewad<br />
xSirad iyeneben e.w. eqspertul Sefasebebs, roca <strong>da</strong>moukidebeli eqs-<br />
pertebi afaseben testuri kiTxvebis Sesabamisobas testis specifika-<br />
ciasaTan.<br />
aRsaniSnavia, rom testis specifikaciis Camoyalibeba xdeba<br />
testis konstruirebis adreul etapze, mas Semdeg, rac ganisazRvreba,<br />
Tu ra aris testis mizani <strong>da</strong> konkretulad ris <strong>Sefaseba</strong> gvin<strong>da</strong> am<br />
testiT.<br />
testis validurobis sxvagvari midgomaa misi kriterialuri vali-<br />
dobis <strong>Sefaseba</strong>. es ukanaskneli fasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad<br />
93
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Seesabameba testis Sedegebi moswavlis Sesafasebeli unaris sazom<br />
sxva <strong>da</strong>moukidebeli instrumentis Sedegebs. kriterialuri validobis<br />
erT-erT saxeobas warmoadgens prediqtoruli validoba, romelic<br />
fasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SesaZlebelia testis Sedegebis<br />
mixedviT vivaraudoT (viwinaswarmetyveloT) moswavlis momavali war-<br />
matebebi. mag., Tu <strong>enis</strong> flobis testSi miRebuli maRali qula maRal<br />
korelaciaSia momavalSi umaRles saswavlebelSi qarTuli <strong>enis</strong> test-<br />
Si miRebul qulasTan, maSin SegviZlia <strong>da</strong>vaskvnaT, rom <strong>enis</strong> flobis<br />
Sesafasebel tests maRali prediqtoruli validoba aqvs.<br />
testis validurobis erT-erTi formaa TvalsaCino validoba<br />
(hagersi, 1992, gv. 22). Cveulebriv, validobis am formas testis Sesafa-<br />
seblad maSin iyeneben, roca aSkaraa, TvalsaCinoa testis aravalidu-<br />
roba. magaliTad, Tu Cven gvin<strong>da</strong> meore enaSi fonologiuri unarebis<br />
(gamoTqmis) <strong>Sefaseba</strong> testis saSualebiT, xolo testi ar moicavs<br />
testur <strong>da</strong>valebebs, romelSic moswavles laparaki moeTxoveba, maSin<br />
aSkaraa, rom testi aravaliduri iqneba. amgvarad, vityviT, rom aseT<br />
tests ar aqvs TvalsaCino validoba. aRsaniSnavia, rom ramdena<strong>da</strong>c<br />
martivad ar un<strong>da</strong> mogveCvenos TvalsaCino validobis cneba, xSiria<br />
testirebis dros misi <strong>da</strong>rRvevis SesaZlebloba, gansakuTrebiT ki ma-<br />
Sin, roca testirebis obieqtis arapir<strong>da</strong>piri <strong>Sefaseba</strong> xdeba.<br />
amgvarad, validoba aris testis maxasiaTebeli, romelic Aad-<br />
gens, zomavs Tu ara testuri kiTxva (<strong>da</strong>valeba) im unars, ris<br />
gasazoma<strong>da</strong>c aris gankuTvnili.<br />
testis <strong>da</strong> misi Semadgeneli testuri kiTxvebis (<strong>da</strong>valebebis) va-<br />
lidobis Sesafaseblad SegviZlia gamoviyenoT Semdegi sqema (bekeri,<br />
2008):<br />
Seesabameba SerCeul unars;<br />
kiTxvaze swori pasuxis miReba SesaZlebelia swored am<br />
unaris amoqmedebiT <strong>da</strong> ara trivialuri pasuxis gacemiT an<br />
gamocnobiT, rodesac, ubralod, saRi azris gaTvaliswineba<br />
xdeba;<br />
94
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gamarTulia mecnieruli TvalsazrisiT, ar Seicavs Secdomas;<br />
<strong>da</strong>xuruli kiTxvis alternatiuli pasuxebi warmoadgenen<br />
realur alternativebs, ar aris absurduli, moswavlem<br />
marTla SeiZleba aseTi Secdoma <strong>da</strong>uSvas;<br />
SesaZlebelia Sedegis <strong>da</strong> misi miRwevis TiToeuli donis<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis/kiTxvebis meSveobiT <strong>Sefaseba</strong>;<br />
kargad zomavs mocemuli Sedegis miRwevis dones testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis kiTxvebi;<br />
reprezentatulia <strong>da</strong>valebebis erToblioba, romliTac un<strong>da</strong>-<br />
moxdes mocemuli Sedegis gazomva.<br />
testis Seqmnis procesSi gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> mieqces<br />
<strong>da</strong>valebebis reprezentatulobas testis mizanTan <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />
testis specifikaciasTan mimarTebiT. amasTan, reprezentatuloba un<strong>da</strong><br />
ganvixiloT ramdenime TvalsazrisiT. cxadia, testi pirvel rigSi re-<br />
prezentatuli un<strong>da</strong> iyos sagnobrivi TvalsazrisiT, rac imas niSnavs,<br />
rom testSi gamoyenebuli testuri kiTxvebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>valebebi swored im<br />
sagni<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> iyos, romlis Sesafasebla<strong>da</strong>c Seiqmna testi. Teori-<br />
ulad am pirobis <strong>da</strong>cva TiTqos advilia, magram praqtikaSi xSiria<br />
SemTxvevebi, roca testur <strong>da</strong>valebaze pasuxis gacema sxva sagnis<br />
codnazea <strong>da</strong>fuZnebuli. magaliTad, testSi SesaZlebelia iyos gamoye-<br />
nebuli magaliTi, romelic gulisxmobs moswavlis mier geografiis<br />
codnas <strong>da</strong> mxolod am codnaze <strong>da</strong>yrdnobiTaa SesaZlebeli swori pa-<br />
suxis gacema. swori pasuxis SemTxvevaSi, Cven gveqneba informacia, rom<br />
moswavlem geografiis es konkretuli sakiTxic icis <strong>da</strong> qarTul enaze<br />
gagebis unaric aqvs, magram araswori pasuxis SemTxvevaSi, Cven ver ga-<br />
varkvevT, ratom miiRo moswavlem nuli qula, imitom, rom geografiis<br />
es konkretuli Tema ar ico<strong>da</strong>, Tu misi enobrivi kompetencia aris <strong>da</strong>-<br />
bali? mniSvnelovania, agreTve, rom testi srulad moicavdes yvela im<br />
unaris, codnisa <strong>da</strong> Rirebulebebis Sesafasebel testur <strong>da</strong>valebebs,<br />
romlebic testis mizniT gansazRvrul <strong>da</strong> testis specifikaciaSi<br />
95
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>da</strong>zustebul saswavlo Sedegs/indikators Seadgenen. iseTi testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis nimuSi, sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>rRveulia testis SinaarsTan maTi re-<br />
prezentatuloba, moyvanilia qvemoT.<br />
nimuSi:<br />
testis mizania, Seafasos moswavlis kiTxvis unari. am unaris Sesafa-<br />
seblad gamoyofilia Semdegi indikatorebi:<br />
moswavles SeuZlia<br />
1. moiZios <strong>da</strong> amoicnos konkretuli informacia teqsti<strong>da</strong>n;<br />
2. mTliani Sinaarsis gageba;<br />
3. teqstis analizi;<br />
4. teqstis <strong>Sefaseba</strong> - sakuTari argumentirebuli azris ga-<br />
moxatva.<br />
gamoyenebuli teqstebi:<br />
kedlis warwerebi<br />
saSinlad gabrazebuli var imis gamo, rom skolis kedeli ukve<br />
meoTxed gawmindes <strong>da</strong> SeRebes, kedlis warwerebi rom moeSorebinaT.<br />
ra Tqma un<strong>da</strong>, SemoqmedebiToba <strong>da</strong>safasebelia, magram a<strong>da</strong>mianebma<br />
sakuTari Tavis gamosaxatavad sxva gza un<strong>da</strong> moZebnon <strong>da</strong> es<br />
sazogadoebis xarjze ar un<strong>da</strong> xdebodes.<br />
ratom akeTebT kedlis warwerebs iq, sa<strong>da</strong>c es akrZalulia <strong>da</strong><br />
ulaxavT reputacias axalgazrdebs? profesionali mxatvrebi TavianT<br />
naxatebs quCebSi ar fenen, xom marTalia?! Tumca isini mainc axerxeben<br />
popularobis moxveWas kanonieri gamofenebis mowyobiT.<br />
Cemi azriT Senobebi, Robeebi, parkis skamebi TavisTavad<br />
xelovnebis nimuSebi arian. amitom yovlad miuRebelia arqiteqturis<br />
am nimuSebis kedlis warwerebiT gafuWeba. gar<strong>da</strong> amisa ziandeba<br />
ozonis Srec. me namdvilad ar mesmis ratom iwuxeben Tavses<br />
kriminali mxatvrebi <strong>da</strong> TavianT `Semoqmedebas~ xelaxla xataven<br />
gasufTavebul kedlebze.<br />
elene<br />
96
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gemovnebaze ar <strong>da</strong>voben<br />
sazogadoebas mravlad miewodeba sxva<strong>da</strong>sxva sferos reklamebi,<br />
kompaniis logoebi, quCebi savsea uzarmazari banerebiT <strong>da</strong><br />
posterebiT. ramdenad misaRebia isini?! umeteswilad misaRebia.<br />
ramdenad misaRebia kedlis warwerebi? zogierTis azriT misaRebia,<br />
zogierTis azriT ki ara.<br />
vin ixdis fass kedlis warwerebSi? sabolood vin ixdis fass<br />
reklamebSi? sworia: momxmarebeli.<br />
rodesac bilbordebs kidebdnen quCebSi gkiTxaT vinmem azri? -<br />
ara. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare un<strong>da</strong> gTxovon Tu ara kedlis warwerebis<br />
avtorebma nebarTva? bolos<strong>da</strong>bolos es xom komunikaciis sakiTxiasakuTari<br />
saxelebis, sxva<strong>da</strong>sxva metsaxelebis <strong>da</strong> didi zomis naxatebis<br />
quCaSi gamofena.<br />
gaixseneT kubokruli <strong>da</strong> naxazebiani tansacmeli, romelic<br />
ramdenime wlis win gamoCn<strong>da</strong> maRaziebSi. gaxsovT saTxilamuro<br />
tansacmeli?! ferebi <strong>da</strong> naxatebi zusti asli iyo betonis kedlebze<br />
gakeTebuli warwerebisa <strong>da</strong> naxatebis. gasaocaria, rom es ferebi <strong>da</strong><br />
naxatebi misaRebi <strong>da</strong> mosawonia, magram imave stilis kedlis<br />
warwerebi miuRebelia. cudi dro <strong>da</strong>udga xelovnebas!<br />
sofo<br />
<strong>da</strong>valebebi:<br />
isaubreT imis Sesaxeb, Tu ras Seexeba werili (misi<br />
Sinaarsi);<br />
-----------------------------------------------------<br />
rogor aris werili <strong>da</strong>werili (rogoria misi stili)?<br />
------------------------------------------------------------------<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, romels eTanxmebi, Seni azriT, romeli<br />
werilia ukeTesad <strong>da</strong>werili? axseni Seni pasuxi <strong>da</strong><br />
amisaTvis gamoiyene werilebis magaliTebi.<br />
------------------------------------------------------------------------------------<br />
--------------------------------------------------------------------------_---------<br />
nimuSSi warmodgenilia ori teqsti <strong>da</strong> Tan<strong>da</strong>rTuli sami<br />
testuri <strong>da</strong>valeba. isini sruliad relevanturia testis mizanTan,<br />
97
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
magram SeuiaraRebeli TvaliTac Cans, rom mxolod am testur<br />
<strong>da</strong>valebebze <strong>da</strong>yrdnobiT ver moxdeba testirebis miznis miRweva, anu<br />
zemoT CamoTvlili indikatorebis mixedviT, monawilis/moswavlis<br />
<strong>Sefaseba</strong>. imisTvis, rom am indikatorebis mixedviT moswavlis <strong>Sefaseba</strong><br />
ganxorcieldes, saWiroa <strong>da</strong>matebiTi testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena,<br />
romlebic pasuxs gascemen kiTxvebs, Tu rogor arTmevs Tavs moswavle<br />
teqsti<strong>da</strong>n informaciis moZiebas, misi mTliani Sinaarsis gagebas, vin<br />
aris teqstis avtori, adresati, ra argumentebi aqvs avtors moyvanili<br />
sakuTari poziciis sabuTad <strong>da</strong> sxv.<br />
es nimuSi sainteresoa imiTac, rom masSi <strong>da</strong>rRveulia<br />
testirebis kidev erTi mniSvnelovani wesi - maqsimalurad iqnes<br />
gamoyenebuli teqsti, anu maqsimalurad <strong>da</strong>itvirTos igi testuri<br />
<strong>da</strong>valebebiT. am SemTxvevaSi teqsti iZleva saSualebas, Sefasdes<br />
yvela is indikatori, romlis safuZvelzec un<strong>da</strong> Sefasdes moswavlis<br />
kiTxvis unari. sinamdvileSi ki teqstis SesaZleblobebis mxolod<br />
Zalian mcire nawilia gamoyenebuli.<br />
amavdroulad, testi un<strong>da</strong> moicavdes codnisa <strong>da</strong> unarebis<br />
taqsonomiis yvela donis Sesafasebel testur <strong>da</strong>valebebs. cxadia,<br />
saswavlo <strong>da</strong> testirebis mizni<strong>da</strong>n gamomdinare, testis Semqmnelma<br />
SesaZlebelia taqsonomiis mxolod <strong>da</strong>bal doneze gaakeTos aqcenti<br />
<strong>da</strong> naklebad gamoiyenos maRali donis kognituri operaciebis<br />
Sesafasebeli testuri <strong>da</strong>valebebi, magram mniSvnelovania, rom es<br />
arCevani iyos gacnobierebuli <strong>da</strong> ara SemTxveviTi (am sakiTxze qvemoT<br />
ufro detalurad visaubrebT).<br />
gansakuTrebiT un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom validoba ar aris testis<br />
Tanmdevi Tviseba, radgan igi mizanzea <strong>da</strong>mokidebuli. erTi miznisTvis<br />
tests SeiZleba Zalian maRali validoba hqondes, xolo sxva<br />
miznisTvis ki igive testi sruliad aravaliduri aRmoCndes.<br />
98
empiriuli vali<strong>da</strong>ciis meTodebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testis validobaze moqmedebs is pirobebi <strong>da</strong> garemoebebic,<br />
romelSic xdeba testis administrireba (ena, <strong>testireba</strong>, <strong>Sefaseba</strong>...,<br />
2008, gv. 177). qvemoT ganxilulia ZiriTadi etapebi, romelsac gadis<br />
nebismieri testi Catarebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli, misi Sedegebis safuZvelze<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebiT <strong>da</strong>mTavrebuli.<br />
es etapebia:<br />
moswavlis mier testis Sesruleba;<br />
<strong>Sefaseba</strong>;<br />
miRebuli nedli (pirveladi) qula;<br />
analizi;<br />
miRebuli saboloo qula;<br />
interpretacia;<br />
gamoyeneba / ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba.<br />
testis maxasiaTeblebis/garemoebebis zegavlena<br />
testis Sesrulebaze<br />
testis garkveulma maxasiaTebelma SeiZleba zegavlena<br />
moaxdinos enobrivi unarebis Sefasebis adekvaturobaze.<br />
mniSvnelovania <strong>da</strong>vrwmundeT, rom saboloo qulaze zegavlenas ar<br />
axdens <strong>da</strong>matebiTi, gasazomi enobrivi kompetenciebis Seusabamo, maT<br />
mimarT ararelevanturi faqtorebi. mag., kompiuteruli testis<br />
SemTxvevaSi _ kompiuteris xmarebis codna <strong>da</strong> gamocdileba. aseT<br />
SemTxvevaSi, testSi miRebuli qula sinamdvileSi <strong>enis</strong> codnis dones<br />
ki ar gamoxatavs, aramed igi aris ori cvladis: kompiuteris codnisa<br />
<strong>da</strong> <strong>enis</strong> codnis donis urTierTqmedebis Sedegi. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
cxadi xdeba, rom testis es maxasiaTebeli aravalidurs xdis tests,<br />
radgan testis Sedegze zegavlenas axdens kompiuteris codna/ar<br />
99
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
codna. Sesabamisad, aseT garemoebaSi Catarebuli testis Sedegma<br />
SeiZleba SecdomaSi Segviyvanos <strong>enis</strong> codnis donis Sefasebisas.<br />
Sefasebis kriteriumebi / rubrikebis zegavlena<br />
testis validurobaze<br />
Sefasebis kriteriumebma/ rubrikebma, romlebic ar asaxaven<br />
testuri kiTxvis Sesabamis codnas <strong>da</strong> unarebs, SeiZleba mc<strong>da</strong>r<br />
qulebamde migviyvanon. es ki, Tavis mxriv, safrTxes uqmnis testis<br />
validobas. amitom testis Sedg<strong>enis</strong>as erT-erT mniSvnelovan etaps<br />
warmoadgens adekvaturi, obieqturi <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtizebuli Sefasebis<br />
kriteriumebis Camoyalibeba. gansakuTrebiT es exeba e. w. Ria tipis<br />
(sa<strong>da</strong>c moiTxoveba avTenturi pasuxebi) testur kiTxvebs <strong>da</strong> eseebs.<br />
Zalze mniSvnelovania, rom winaswar iyos gawerili Sefasebis sqemebi<br />
anu rubrikebi <strong>da</strong> zustad iyos gansazRvruli, Tu ra SemTxvevaSi<br />
iRebs qulas moswavle <strong>da</strong> ra SemTxvevaSi _ ara. situacia kidev ufro<br />
rTuldeba, roca saqme gvaqvs maRalqulian testur <strong>da</strong>valebebTan,<br />
magaliTad, rodesac ese fasdeba 10 an 6 quliT. am SemTxvevaSi<br />
Zalian zustad <strong>da</strong> srulad un<strong>da</strong> iyos gawerili Sefasebis sqemaSi, Tu<br />
ra pasuxebis SemTxvevaSi iRebs moswavle srul qulas <strong>da</strong> ra<br />
komponentebisgan Sedgeba igi. qvemoT warmodgenilia eses Sefasebis<br />
nimuSi, romelic aRebulia amerikis SeerTebuli Statebis<br />
bakalavriatSi Casabarebeli gamocdis testi<strong>da</strong>n SAT (ix. SAT).<br />
eses Sefasebis kriteriumebi:<br />
100<br />
6 qula:<br />
am kategoriis ese naTeli <strong>da</strong> Tanmimdevrulia, Tumca SeiZleba<br />
ramdenime umniSvnelo /patara Secdoma aRmoaCndes. tipuri ese:<br />
efeqturad <strong>da</strong> SorsmWvretelurad ayalibebs Sexedulebas<br />
Temaze <strong>da</strong> migviTiTebs mwerlis SesaniSnav kritikul<br />
azrovnebaze, rac gamoixateba mwerlis mier moyvanili
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aSkarad ararelevanturi magaliTebiT, mizezebiT <strong>da</strong> sxva<br />
mtkicebulebebiT, sakuTari poziciis <strong>da</strong>sacavad;<br />
aris kargad organizebuli <strong>da</strong> fokusirebuli; ese Zalian<br />
gamarTulia <strong>da</strong> masSi azrTa progresireba aSkara <strong>da</strong><br />
naTelia;<br />
gamoirCeva enobrivi saSualebebis ostaturad flobiT; masSi<br />
gamoyenebulia mravalgvari, zusti <strong>da</strong> saTanado leqsika;<br />
Sedgeba struqturulad mravalgvari azrobrivad gamarTuli<br />
wina<strong>da</strong>debebisgan;<br />
aris TiTqmis uSecdomo gramatikuli / orTografiuli<br />
TvalsazrisiT.<br />
101<br />
5 qula<br />
am kategoriis ese zomierad Tanmimdevrulia, Tumca aqvs ramdenime<br />
Secdoma. tipuri ese:<br />
efeqturad ayalibebs Sexedulebas Temaze <strong>da</strong> migviTiTebs<br />
mwerlis Zlier kritikul azrovnebaze, rac gamoixateba<br />
mwerlis mier moyvanili ZiriTa<strong>da</strong>d aSkarad ararelevanturi<br />
magaliTebiT, mizezebiTa <strong>da</strong> sxva mtkicebulebebiT, sakuTari<br />
poziciis <strong>da</strong>sacavad;<br />
aris kargad organizebuli <strong>da</strong> fokusirebuli; ese<br />
gamarTulia <strong>da</strong> masSi azrTa progresireba naTelia;<br />
gamoirCeva enobrivi simwyobriT; masSi gamoyenebulia<br />
Sesaferisi <strong>da</strong> saTanado leqsika;<br />
Sedgeba struqturulad mravalgvari wina<strong>da</strong>debebisgan;<br />
aris ZiriTa<strong>da</strong>d uSecdomo gramatikuli / orTografiuli<br />
TvalsazrisiT.
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
102<br />
4 qula<br />
am kategoriis ese met-naklebad Tanmimdevrulia, Tumca aqvs Secdomebi.<br />
tipuri ese:<br />
ayalibebs Sexedulebas Temaze <strong>da</strong> migviTiTebs mwerlis<br />
kompetentur kritikul azrovnebaze, rac gamoixateba<br />
mwerlis mier moyvanili ZiriTa<strong>da</strong>d relevanturi<br />
magaliTebiT, mizezebiTa <strong>da</strong> sxva mtkicebulebebiT, sakuTari<br />
poziciis <strong>da</strong>sacavad;<br />
aris ZiriTa<strong>da</strong>d organizebuli <strong>da</strong> fokusirebuli; ese met-<br />
naklebad gamarTulia <strong>da</strong> masSi azrTa progresireba<br />
gasagebia;<br />
gamoirCeva normaluri, magram arasakmarisi enobrivi gamar-<br />
TulobiT; masSi gamoyenebulia ZiriTa<strong>da</strong>d saTanado leqsika;<br />
Sedgeba struqturulad ZiriTa<strong>da</strong>d mravalgvari wina<strong>da</strong>-<br />
debebisgan;<br />
aqvs garkveuli saxis gramatikuli Secdomebi.<br />
3 qula<br />
am kategoriis ese gamoirCeva ganviTarebadi ostatobiT <strong>da</strong> aqvs erTi<br />
aq CamonaTval sisusteTagan:<br />
ayalibebs Sexedulebas Temaze <strong>da</strong> migviTiTebs mwerlis met-<br />
nakleb kritikul azrovnebaze, magram araTanmimdevruli an<br />
araadekvaturi magaliTebiT, mizezebiTa <strong>da</strong> sxva<br />
mtkicebulebebiT, sakuTari poziciis <strong>da</strong>sacavad;<br />
aris limitirebuli organizebulobasa an fokusirebaSi; ese<br />
SeiZleba ar iyos mTlad gamarTuli; SesaZlebelia, masSi<br />
azrTa progresireba cxadi ar iyos;<br />
migviTiTebs ganviTarebad enobriv simwyobreze, magram zog-<br />
jer masSi gamoyenebulia susti an arasaTanado leqsika;
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Sedgeba struqturulad aramravalferovani, mwiri an struq-<br />
turulad araswori wina<strong>da</strong>debebisgan;<br />
aris bevri gramatikuli Secdoma.<br />
103<br />
2 qula<br />
am kategoriis ese gamoirCeva naklebi ostatobiT <strong>da</strong> aqvs erTi aq Ca-<br />
monaTval sisusteTagan:<br />
ayalibebs ze<strong>da</strong>pirul an Zalian limitirebul (SezRudul)<br />
Sexedulebas Temaze <strong>da</strong> migviTiTebs mwerlis sust kritikul<br />
azrovnebaze, rac gamoixateba arasakmaris an araadekvatur<br />
magaliTebSi, mizezebsa <strong>da</strong> sxva mtkicebulebebSi,<br />
romlebsac mwerali iyenebs sakuTari poziciis <strong>da</strong>sacavad;<br />
aris cu<strong>da</strong>d organizebuli <strong>da</strong>/an fokusirebuli; SesaZlebe-<br />
lia, eseSi azrTa progresireba TiTqmis gaugebari iyos;<br />
migviTiTebs Zalian <strong>da</strong>bali donis enobriv simwyobreze; mas-<br />
Si gamoyenebulia susti <strong>da</strong> limitirebuli (SezRuduli) an<br />
arasaTanado leqsika;<br />
Sedgeba struqturulad araswori wina<strong>da</strong>debebisgan;<br />
aris imdeni gramatikuli Secdoma, rom azris gageba Znelia.<br />
1 qula<br />
am kategoriis ese gamoirCeva Zalian sustia ostatobis TvalsazrisiT<br />
<strong>da</strong> aqvs aqvs erTi an ramdenime Semdegi tipis xarvezi:<br />
ar ayalibebs Sexedulebas Temaze an ar iZleva TiTqmis ara-<br />
nair an aranair mtkicebulebebs, sakuTari poziciis <strong>da</strong>saca-<br />
vad;<br />
araorganizebuli an arafokusirebulia, ris gamoc ese ara-<br />
Tanmimdevruli an gaugebaria;<br />
aris seriozuli leqsikuri Secdomebi;<br />
Sedgeba struqturulad araswori wina<strong>da</strong>debebisgan;<br />
aris imdeni gramatikuli Secdoma, rom azri gaugebaria.
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
104<br />
0 qula<br />
ese, romelic ar aris <strong>da</strong>werili mocemul Temaze (ar pasuxobs kiTxvas<br />
/ Temas) 0 qulas miiRebs.<br />
rogorc nimuSi<strong>da</strong>n Cans, eses Sefasebis maqsimaluri qulaa 6.<br />
Sefasebis rubrikaSi zustad aris gawerili, Tu ra SemTxvevaSi iRebs<br />
moswavle / abiturenti 6, 5, 4, 3, 2 1 an 0 qulas.<br />
Semfaseblis araobieqturoba/tendenciurobis zegavlena<br />
testis validurobaze<br />
Semdegi safrTxe, romelic SeiZleba <strong>da</strong>emuqros testirebis<br />
dros <strong>enis</strong> flobis/codnis donis adekvatur <strong>Sefaseba</strong>s aseve <strong>da</strong>kavSi-<br />
rebulia Sefasebis kriteriumebTan, Tumca is ufro metad aris <strong>da</strong>kav-<br />
Sirebuli Semfaseblis pirovnebasTan (ena, <strong>testireba</strong>, <strong>Sefaseba</strong>..., 2008,<br />
gv. 200, egeni, koCaki, 2006, gv. 529).<br />
araswori qulis kidev erTi mizezi SeiZleba gaxdes Semfaseb-<br />
lis tendenciuroba, romelic SeiZleba ganpirobebuli iyos Semfa-<br />
seblis garkveuli stereotipebiT (mag. lamazi xeliT nawerma <strong>da</strong>debi-<br />
Ti zegavlena moaxdinos, xolo uSno kaligrafiam ki piriqiT - ua-<br />
ryofiTi), <strong>da</strong>RlilobiT an moyirWebiT. saklaso situaciaSi Semfa-<br />
seblis tendenciuroba gaucnobiereblad SeiZleba <strong>da</strong>efuZnos gark-<br />
veul pirad simpaTiebs an warsulSi Seqmnil STabeWdilebebs. Sefa-<br />
sebis rubrikis ararseboba an arasruli Sefasebis rubrika (an sqema)<br />
xels uwyobs Semfaseblis tendenciurobas.<br />
gar<strong>da</strong> zemoT ganxilulisa, cxadia, ganzraxuli unarebis Sesa-<br />
faseblad metad mniSvnelovania testSi miRebuli pirveladi (nedli)<br />
qulebis adekvaturi analizi saboloo qulebis misaRebad. amisaTvis<br />
gamoiyeneba testis fsiqometruli specialuri Teoriebi <strong>da</strong> Sesabami-<br />
si fsiqometruli meTodebi.
. sandooba<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sandooba _ es aris testis maxasiaTebeli, romelic gviCvenebs,<br />
Tu ramdenad aris <strong>da</strong>mokidebuli testiT miRebuli qulebi gazomvis<br />
cTomilebebze, ganasxvavebs Tu ara testuri kiTxva Zlier <strong>da</strong> sust<br />
moswavleebs? magaliTad, Tu stan<strong>da</strong>rtizebul tests CaabarebT orSa-<br />
baTs, Semdeg imave tests erTi kviris Semdegac CaabarebT <strong>da</strong> orivejer<br />
erTsa <strong>da</strong> imave maCvenebels miiRebT, sakmarisi mizezi geqnebaT ifi-<br />
qroT, rom testis Sedegebi sandoa. Tu erT dRes 100 a<strong>da</strong>miani Caaba-<br />
rebs tests <strong>da</strong> Semdeg isini erTi kviris Semdeg am tests kvlav gai-<br />
meoreben, maTi Sedegebi kvlav igive iqneba ganmeorebiTac _ Tqven ki-<br />
dev ufro meti sababi geqnebaT imis saTqmelad, rom testis Sedegebi<br />
sandoa. (ra Tqma un<strong>da</strong>, igulisxmeba, rom meore testamde SualedSi<br />
a<strong>da</strong>mianebi ar igeben pasuxebs <strong>da</strong> ar swavloben sakiTxebs). monacemebi<br />
sandoa, Tu testi stabilur <strong>da</strong> mdgrad suraTs iZleva individis un-<br />
aris Sesaxeb situacii<strong>da</strong>n situaciamde. sando Termometri erTnairad<br />
muSaobs, erTnairad giCvenebT 100 graduss celsiusiT, roca mduRare<br />
wylis temperaturas zomavT. sandoobis gazomvis es gza, anu testis<br />
Sesruleba or sxva<strong>da</strong>sxva situaciaSi niSnavs stabilurobas <strong>da</strong> san-<br />
doobas testi<strong>da</strong>n testamde. Tu a<strong>da</strong>mianTa jgufi asrulebs testis or<br />
ekvivalentur versias <strong>da</strong> maCveneblebi am orive testSi Se<strong>da</strong>rebiTia,<br />
es sandoobis alternatiuli formaa (burlaCuki, 2008, gv. 265; anasta-<br />
zi, urbina 2007, gv. 103; hagersi, 1992, gv. 29).<br />
sandooba aseve moicavs testis Si<strong>da</strong> mdgradobasa <strong>da</strong> sizustes.<br />
sandoobis mdgradoba gamoiTvleba testis erTi naxevris Sesrulebis<br />
Sedegebis Se<strong>da</strong>rebiT meore naxevris Sesrulebis SedegebTan.<br />
arsebobs sandoobis <strong>da</strong>dg<strong>enis</strong> ramdenime gza, magram yvela Se-<br />
saZlo Sedegi 0-<strong>da</strong>n 1-mde SualedSia moqceuli, rogorc korelaciis<br />
koeficienti. iTvleba, rom sandooba 0.8-is zemoT Zalian maRalia, 0.8-<br />
<strong>da</strong>n 0.6-mde - kargi, 0.6-sa <strong>da</strong> 0.4-s Soris _ <strong>da</strong>bali, xolo 0.4-is qvemoT<br />
105
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ki _ arasando. sandoobis asamaRleblad yvelaze efeqturi gzaa<br />
testSi <strong>da</strong>matebiTi sakiTxebis Setana. zoga<strong>da</strong>d miiCneva, rom vrceli<br />
(grZeli) testebi ufro sandoa, vidre Se<strong>da</strong>rebiT mcire zomis (mokle)<br />
testebi.<br />
gazomvis Secdomebi<br />
arc erTi testi ar afasebs srulyofilad im codnasa <strong>da</strong> unar-<br />
Cvevebs, romelTa gasazoma<strong>da</strong>c maT iyeneben, radgan yovelTvis xdeba<br />
Secdomebis <strong>da</strong>Sveba. aris iseTi Secdomebi, romlebic moswavlesTan<br />
aris <strong>da</strong>kavSirebuli, <strong>da</strong> gamowveulia, magaliTad, guneba-ganwyobiT,<br />
motivaciiT an testis Cabarebis unar-CvevebiT.<br />
zogjer SesaZlebelia Secdoma moswavlis sasargebloc aR-<br />
moCndes <strong>da</strong> misi maCvenebeli imaze maRali iyos, vidre misi realuri<br />
codnaa. SesaZlebelia, man zustad testirebis win ga<strong>da</strong>xe<strong>da</strong> am kon-<br />
kretul masalas... zogjer Secdoma SeiZleba moswavlisTvis arasaxar-<br />
bielo iyos. magaliTad, igi avad aris testirebis dros, an Tavs<br />
SeuZlod grZnobs, an gamouZinebelia, an kidev ga<strong>da</strong>Rlilia swored<br />
testirebis dRes, an arasaTanado masalaze iyo koncentrirebuli.<br />
Tumca Secdomis wyaro SeiZleba Tavad tests ukavSirdebodes _ miTi-<br />
Tebebi ar iyos naTeli, sakiTxavi masala mizanSeuwonlad rTuli<br />
iyos, sakiTxebi ki orazrovani, an dro iyos Zalian SezRuduli. maCve-<br />
nebeli, romlebsac moswavle iRebs testSi, yovelTvis moicavs gark-<br />
veul Secdomas.<br />
rogor SeiZleba SevamciroT es Secdomebi?<br />
rac ufro sandoa testi, miT ufro naklebad aris mosalodne-<br />
li Secdoma. stan<strong>da</strong>rtizebul testebze muSaobisas misi Semdgenlebi<br />
amas iTvaliswineben <strong>da</strong> cdiloben Seafason, Tu ramdenad gansxvave-<br />
buli SeiZleba iyos moswavlis monacemi, Tu igi ganmeorebiT Seasru-<br />
leb<strong>da</strong> tests. amas gazomvis stan<strong>da</strong>rtuli Secdoma ewodeba. amdenad,<br />
sando testi SeiZleba asec ganisazRvros, rom esaa testi, romelsac<br />
gazomvis mcire stan<strong>da</strong>rtuli Secdoma aqvs. testebis interpretirebi-<br />
106
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sas maswavlebelma un<strong>da</strong> gaiTvaliswinos Secdomis farglebi (burla-<br />
Cuki, 2008, gv. 315).<br />
farTomasStabiani stan<strong>da</strong>rtizebuli testirebis dros, roca<br />
testirebis mizania, <strong>da</strong>adginos codnisa <strong>da</strong> unarebis TvalsazrisiT<br />
arsebuli saerTo done moswavleTa garkveul jgufebSi (qveynis, re-<br />
gionis, raionis skolis masStabiT) arasistematur (SeiZleba iTqvas,<br />
SemTxveviT) Secdomebs naklebi mniSvneloba eniWeba. magram isini gan-<br />
sakuTrebul <strong>da</strong>tvirTvas iZenen, roca saklaso <strong>testireba</strong>sTan gvaqvs<br />
saqme <strong>da</strong> erTi romelime moswavlis unarisa <strong>da</strong> codnis <strong>Sefaseba</strong> gvi-<br />
wevs testirebis saSualebiT. amitom specialistebi maswavleblebs<br />
urCeven, unaris Sesaxeb azris Camoyalibebisas nurasodes <strong>da</strong>eyrdno-<br />
bian moswavlis zustad im monacems, romelsac igi testSi iRebs.<br />
testebis SemmuSaveblebi monacemebs sando intervalis, anu `stan<strong>da</strong>r-<br />
tuli Secdomis farglebis~ gaTvaliswinebiT aqveyneben. es Semo-<br />
sazRvravs moswavlis realur maCvenebels, rac saWiros xdis gazomvis<br />
stan<strong>da</strong>rtuli Secdomis gamoyenebas <strong>da</strong> saSualebas aZlevs maswavle-<br />
bels, gaiTvaliswinos maCvenebelTa speqtri, romelic SesaZloa moi-<br />
cavdes moswavlis zust qulas _ maCvenebels, romelsac miiReb<strong>da</strong> mos-<br />
wavle, testi rom absoluturad zusti <strong>da</strong> uSecdomo yofiliyo (vul-<br />
folki, 2007, gv. 525).<br />
aucilebelia, gvaxsovdes stan<strong>da</strong>rtuli Secdomis farglebi,<br />
roca moswavleebs varCevT specialuri programebisTvis. arc erTi<br />
bavSvi ar un<strong>da</strong> iyos uaryofili mxolod imitom, rom maTi maCvenebeli<br />
<strong>da</strong>dgenil SesarCev maCvenebels erTi-ori quliT CamorCeba. moswavlis<br />
namdvili maCvenebeli SeiZleba am <strong>da</strong>dgenil maCvenebelze maRali iyos.<br />
zoga<strong>da</strong>d, testis Sedg<strong>enis</strong>as mniSvnelovania, rom gaviTvaliswinoT,<br />
rom sandoobisTvis problemas SeiZleba warmoadgendes (bekeri, 2008):<br />
testSi gamoyenebulia araswori sityvebi an bundovani<br />
formulirebebi;<br />
107
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
orazrovani an Zalian zogadi xasiaTis instruqcia, romlis wa-<br />
kiTxvis Sedega<strong>da</strong>c moswavles gauWirdeba gaigos, ra moeTxoveba<br />
am <strong>da</strong>valebaSi;<br />
testuri kiTxvebi (<strong>da</strong>valebebi), romlebic Seicavs uneblie<br />
miniSnebebs <strong>da</strong> moswavles ubiZgebs swori pasuxisaken;<br />
<strong>da</strong>xurul kiTxvaSi Zalian gamokveTilia swori pasuxi.<br />
qvemoT warmodgenilia aseTi SemTxvevebis magaliTebi. kerZod,<br />
pirvel testur <strong>da</strong>valebaSi gamoyenebulia araswori sityvebi <strong>da</strong><br />
bundovani formulirebebi.<br />
1. ra SeiZleba iyidoT:<br />
2. produqtebis maRaziaSi? ___________________________<br />
3. saparikmaxeroSi? ___________________________<br />
4. afTiaqSi? ___________________________<br />
5. sayofacxovrebo momsaxurebis salonSi? ______________________<br />
6. safunTuSeSi? ___________________________<br />
saparikmaxeroSi arafris yidva ar SeiZleba <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, es mxolod <strong>da</strong>abnevs moswavles. amavdroulad, sruliad<br />
bundovania gamonaTqvami `sayofacxovrebo momsaxurebis saloni~.<br />
ufro metic, am testur <strong>da</strong>valebaSi winaswari miniSnebacaa, radgan<br />
produqtebis maRaziaSi, cxadia, rom produqtebis yidvaa SesaZlebeli.<br />
sxva yvelaferTan erTad, am testur <strong>da</strong>valebas aklia swori pasuxebis<br />
CamonaTvali anu Sefasebis rubrika <strong>da</strong> Tu is winaswar ar iqneba<br />
ga<strong>da</strong>wyvetili (testirebis mizni<strong>da</strong>n gamomdinare) <strong>da</strong> gawerili,<br />
SesaZlebelia 1.6. kiTxvaze pasuxi: "puri" CaiTvalos swor pasuxad <strong>da</strong><br />
meore SemTxvevaSi (zemoT ganxiluli faqtorebis zegavleniT, mag.,<br />
sxva<strong>da</strong>sxva Semfaseblis pirobebSi) igive pasuxi an, ufro sworad,<br />
arasakmarisad, radgan pasuxi "puri, funTuSa <strong>da</strong> a.S." iyos miCneuli<br />
sworad.<br />
108
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Semdeg magaliTSi (2) testur <strong>da</strong>valebas aqvs orazrovani an<br />
Zalian zogadi xasiaTis instruqcia, romlis wakiTxvis Sedega<strong>da</strong>c<br />
moswavles gauWirdeba gaigos, ra moeTxoveba am <strong>da</strong>valebaSi<br />
2. teqsti<strong>da</strong>n amoiwereT gansazRvreba, romlebic personaJis<br />
uaryofiTad axasiaTebs, Tumca, sazogadod, uaryofiTi mniSvnelobiT<br />
ar gamoiyeneba.<br />
(igulisxmeba mxatvruli xerxi - ironia - mag.<br />
ilia WavWavaZis leqsSi - `bednieri eri~)<br />
rogorc vxe<strong>da</strong>vT, gaugebaria, ris gansazRvreba un<strong>da</strong> amoiweros<br />
moswavlem, an egeb <strong>da</strong>valebis mixedviT man ironiis gamomxatveli<br />
sityvebi un<strong>da</strong> amoiweros? cxadia, aseTi instruqcia <strong>da</strong>abnevs<br />
moswavles <strong>da</strong>, Sesabamisad, misi enobrivi kompetenciebi<br />
araadekvaturad iqneba Sefasebuli.<br />
mesame magaliTi warmoadgens iseT testur <strong>da</strong>valebas (kiTxvas),<br />
romelic Seicavs uneblie miniSnebebs <strong>da</strong> moswavles ubiZgebs swori<br />
pasuxisaken (Tavad nawarmoebis saTaurSive mocemulia testuri<br />
<strong>da</strong>valebis swori pasuxi: moswavles SeiZleba sulac ar hqondes<br />
wakiTxuli nawarmoebi, magram gasces adekvaturi pasuxi):<br />
3. vin aris Txzulebis - `soloman morbelaZis~ - mTavari personaJi?<br />
Semdeg magaliTSi swori pasuxi Zalian gamokveTilia <strong>da</strong> distraqto-<br />
rebi sruliad xelovnuria.<br />
4. gaarkvie, romelia swori pasuxi:<br />
sarke gakeTebulia:<br />
(a) rZisgan;<br />
(b) Rvinisgan;<br />
(g) minisgan;<br />
109
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
g. samarTlianoba/aratendenciuroba<br />
testis erT-erTi mniSvnelovani maxasiaTebelia samarTlianoba.<br />
am cnebis ekvivalentad xSirad aratendenciurobas iyeneben (bekeri,<br />
2008, hagersi, 1992, gv. 19; ena, <strong>testireba</strong>, <strong>Sefaseba</strong>... 2008, gv. 183). testi<br />
codnisa <strong>da</strong> unarebis sazomi instrumentia <strong>da</strong> igi samarTliani, ara-<br />
tendenciuri un<strong>da</strong> iyos, rac imas niSnavs, rom yvela moswavles un<strong>da</strong><br />
hqondes Tanabari SesaZlebloba, srulad gamoavlinos Tavisi codna<br />
<strong>da</strong> unarebi. testis samarTlianobas xSirad ukavSireben testis admi-<br />
nistrirebis obieqturobasTan <strong>da</strong> imasTan, Tu ramdenad erTnair pi-<br />
robebSi akeTeben tests moswavleebi. es, cxadia, metad mniSvnelovani<br />
sakiTxia, Tumca, SesaZlebelia, TviTon testi, rogorc garkveuli<br />
codnisa <strong>da</strong> unarebis sazomi instrumenti, iyos arasamarTliani, anu<br />
testi ise iyos Sedgenili, rom sxva<strong>da</strong>sxva socialuri jgufis, f<strong>enis</strong><br />
<strong>da</strong> a.S. moswavleebs ar hqondeT Tanabari pirobebi sakuTari codnisa<br />
<strong>da</strong> unarebis gamosavlenad. amdenad, arasamarTlianoba, tendenciuro-<br />
ba gulisxmobs Sefasebis instrumentis Tvisebas, usiamovneba miayenos<br />
an usamarTlod moeqces moswavleebs maTi genderuli, rasobrivi, eT-<br />
nikuri, socialur-ekonomikuri an sxva raime statusis gamo. es SeiZ-<br />
leba iyos gamowveuli testis Sinaarsis, <strong>enis</strong> an magaliTebis sxva-<br />
<strong>da</strong>sxva aspeqtiT, romelmac SeiZleba gaamrudos moswavleebis mier<br />
testis Sesruleba _ Secvalos igi ukeTesobisaken an uaresobisaken.<br />
magaliTad, Tu testSi Setanilia krivTan an fexburTTan <strong>da</strong>kavSire-<br />
buli sakiTxebi, un<strong>da</strong> velodoT, rom am tests biWebi ukeTesad Sea-<br />
sruleben, vidre gogonebi. roca Sinaarsi exeba sportis saxeobebs, es<br />
usamarTlobaa _ gogonebi SeiZleba <strong>da</strong>iCagron codnis naklebobis ga-<br />
mo vTqvaT, fexburTsa <strong>da</strong> krivSi. Tumca testi Aara mxolod usamar-<br />
Tlo, aramed Seuracxmyofelic SeiZleba iyos. es maSin xdeba, roca<br />
testis SemsrulebelTa erTi jgufisaTvis testi an misi garkveuli<br />
<strong>da</strong>valebebi <strong>da</strong>mamcirebelia. <strong>da</strong>mcirebuli, gabrazebuli moswavleebi<br />
ki ver warmoaCenen Tavs saukeTesod.<br />
110
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testebi SeiZleba procedurulad ar iyos samarTliani. anu Se-<br />
saZloa zogierT jgufs ar hqondes Tanabari SesaZlebloba, testire-<br />
bisas gamoavlinos Tavisi codna.<br />
ganvixiloT ramdenime magaliTi:<br />
1. testisa <strong>da</strong> testis Camtareblis ena xSirad gansxvavdeba<br />
moswavleebis <strong>enis</strong>agan.<br />
2. is pasuxebi, romlebic mxars uWers saSualo f<strong>enis</strong> Rire-<br />
bulebebs, ufro maRali qulebiT fasdeba.<br />
3. individualurad Catarebul testebSi (mag, laparakis), ma-<br />
Rali qulebiT fasdeba maRali verbaluroba <strong>da</strong> bevri la-<br />
paraki <strong>da</strong> ara Sinaarsi. es ukeTes pirobebSi ayenebs im<br />
moswavleebs, romlebic aseTYsituaciebSi Tavs komfortu-<br />
lad grZnoben.<br />
testebi SeiZleba ar iyos samarTliani, ramdena<strong>da</strong>c SesaZlebe-<br />
lia, gansxvavebul jgufebs im masalis swavlis sxva<strong>da</strong>sxva SesaZleb-<br />
loba hqondes, romelic mowmdeba. sakiTxebi, rogorc wesi, exeba<br />
xolme iseT faqtebsa <strong>da</strong> gamocdilebas, romelic dominanturi kul-<br />
turisaTvis aris nacnobi <strong>da</strong> ara umciresobisaTvis.<br />
dRes stan<strong>da</strong>rtizebuli testebis umetesoba yuradRebiT mowmde-<br />
ba, rom masSi ar aRiniSnebodes tendenciuroba (bekeri, 2008), magram<br />
maswavlebelTa mier Sedgenili testebic aseve SeiZleba tendenciuri<br />
iyos. amitom aucilebelia, rom maswavlebelma, gansakuTrebiT ki,<br />
axalbe<strong>da</strong> maswavlebelma, kolegebs an specialistebs sTxovos testis<br />
ga<strong>da</strong>xedva im mizniT, rom Seamowmos:<br />
xom ar ayenebs upirates mdgomareobaSi gogos an biWs;<br />
xom ar ayenebs upirates mdgomareobaSi garkveul jgufs<br />
<strong>da</strong>saxlebis tipis, socialuri statusis an eTnikuri<br />
warmomavlobis mixedviT;<br />
xom ar gaanawyenebs garkveul moswavleebs <strong>da</strong> zegavlenas<br />
moaxdens maTgan swori pasuxis gacemis albaTobaze;<br />
xom ar aris <strong>da</strong>valebaSi Cadebuli usamarTlo xafangi”.<br />
xom ar aris Sefasebis sistema <strong>da</strong>saxvewi...<br />
111
3. testis ZiriTadi Teoriebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
yvelaze cnobili Teoria, romlis mixedviTac xdeba testis<br />
monacemebis <strong>da</strong>muSaveba es aris testis klasikuri Teoria (anastazi,<br />
urbina, 2007, gv. 196; burlaCuki, 2008, gv. 448; reini, 2009; fransi). am<br />
Teoriis mixedviT monawilis/moswavlis mier testSi miRebuli qula<br />
Sedgeba WeSmariti qulisagan, romelic Seesabameba<br />
moswavlis/monawilis gasazomi unarebis odenobas <strong>da</strong> gazomvis<br />
Secdomisgan. gazomvis Secdoma <strong>da</strong>mokidebulia SemTxveviTobaze,<br />
iRbalze, motivaciaze, <strong>da</strong>Rlilobaze <strong>da</strong> sxva arasistematur<br />
faqtorebze. rac ufro kargad aris Sedgenili testi <strong>da</strong> rac ufro<br />
stan<strong>da</strong>rtizebuli <strong>da</strong> obieqturia igi, miT ufro mcirea gazomvis<br />
Secdoma.<br />
testis administrirebis Semdeg moswavlis mier miRebul qulaTa<br />
jami warmoadgens im ZiriTad maCvenebels, romelze <strong>da</strong>yrdnobiTac<br />
xdeba moswavlis unaris saboloo <strong>Sefaseba</strong>. klasikuri testis<br />
TeoriaSi mniSvnelovan kriteriums warmoadgens <strong>testireba</strong>Si monawile<br />
moswavleTa qulebis saSualo ariTmetikuli (stan<strong>da</strong>rtul<br />
ga<strong>da</strong>xrasTan erTad), romelic moswavleTa Sefasebis ZiriTad<br />
kriteriums warmoadgens. swored moswavleTa saSualo qula<br />
gamoiyeneba <strong>da</strong>skvnebis gamosatanad imis Taobaze, Tu rogor Sefasdeba<br />
konkretuli moswavlis garkveuli unari: rogorc saSualoze maRali,<br />
<strong>da</strong>bali, Tu saSualo. testis mniSvnelovani maxasiaTebelia<br />
diskriminaciis unari. es aris testis maxasiaTebeli, romelic<br />
saSualebas iZleva, ganasxvaos maRali, saSualo <strong>da</strong> <strong>da</strong>bali unarebisa<br />
<strong>da</strong> codnis mqone moswavleebi erTmaneTisgan.<br />
testis klasikuri Teoria Zalian mosaxerxebelia, roca gvin<strong>da</strong><br />
SevarCioT saukeTeso moswavleebi; vafasebT erT konkretul,<br />
Se<strong>da</strong>rebiT viwro sakiTxs; gvaqvs mxolod erTi testi <strong>da</strong> erTi<br />
112
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
populacia. magram Tu ase ar aris, maSin iqmneba monacemTa<br />
interpretaciis problemebi (reini, 2009). magaliTad, A moswavlem <strong>da</strong> B<br />
moswavlem gaakeTa sxva<strong>da</strong>sxva testi. erTi testi (E) ufro advilia,<br />
vidre - meore (D). rogor Seva<strong>da</strong>roT testis qulebi XAE <strong>da</strong> XBD<br />
erTmaneTs? rogor moviqceT, Tu XAE> XBD?<br />
an meore magaliTi:<br />
k <strong>da</strong> j testuri <strong>da</strong>valeba gaakeTa orma sxva<strong>da</strong>sxva jgufma. erTi<br />
jgufs aqvs naklebi unarebi (l), xolo meores - meti (h).<br />
rogor Seva<strong>da</strong>roT am testuri <strong>da</strong>valebebis sirTule p erTmaneTs?<br />
ra vqnaT, Tu testuri <strong>da</strong>valebis sirTule (P, romelic ganisazRvreba<br />
jgufSi im moswavleTa procentiT, romlebmac sworad gaakeTes<br />
testuri <strong>da</strong>valeba) Pkl
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Seasrula. magram es testis am modelisTvis aucilebelia testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis ganmeoreba <strong>da</strong> moswavleTa sxva<strong>da</strong>sxva SerCevis TanakveTa.<br />
fsiqometruli TvalsazrisiT, es modeli sakmaod rTulia <strong>da</strong> igi<br />
gamoiyeneba farTomasStabiani testirebis dros. ufro metic, igi<br />
Zalze rTul gamoTvlebs moiTxovs <strong>da</strong> misi gamoyeneba SeuZlebelia<br />
specialuri kompiuteruli programebis gareSe.<br />
saklaso testirebis dros, Cveulebriv, testuri qulebis<br />
interpretaciisTvis iyeneben ufro martiv procedurebs, romelTa<br />
Sesaxebac qvemoT (ix. Tavi 5) iqneba moTxrobili.<br />
114
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
4. testis Sedg<strong>enis</strong> safexurebi (etapebi)<br />
testis Sedg<strong>enis</strong> pirveli <strong>da</strong> yvelaze mniSvnelovani etapia imis<br />
gansazRvra, Tu ris <strong>da</strong>dgena gvin<strong>da</strong> testirebis Sedegad <strong>da</strong> ra mizniT.<br />
amisTvis un<strong>da</strong> gavarkvioT, romeli kategoriis testi gvWirdeba (miR-<br />
wevis, <strong>da</strong>xelovnebis Tu sxv.), ra aris maTi mizani konkretul situa-<br />
ciaSi, moswavleTa romeli unarebis <strong>testireba</strong> gvesaWiroeba, rogor<br />
un<strong>da</strong> moxdes monacemTa interpretireba <strong>da</strong> a.S.<br />
testis Seqmna misi detaluri gegmis CamoyalibebiT iwyeba. aseT<br />
gegmas testis specifikacias uwodeben (testuri, 2009, gv. 8). igi tes-<br />
tirebis miznebze <strong>da</strong>yrdnobiT yalibdeba <strong>da</strong> moicavs detalur infor-<br />
macias testis miznis, Sinaarsisa <strong>da</strong> administrirebis Sesaxeb. testis<br />
specifikacias sxva<strong>da</strong>sxva saxe SeiZleba hqondes, magram yvela maTgani<br />
un<strong>da</strong> moicavdes testis mizans, Sinaarss, formats (Sesafasebeli una-<br />
rebis/codnis, gamoyenebuli testuri <strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong> testSi maTi wo-<br />
nis matricas), agreTve informacias monawileebis, Sefasebis sistemisa<br />
<strong>da</strong> administrirebis Sesaxeb (hagersi, 1992, gv. 48).<br />
testirebis saSualebiT <strong>enis</strong> flobis Sefasebis drosac saWi-<br />
roa, SevadginoT testirebis gegma anu specifikacia. ganvixiloT tes-<br />
tis specifikaciaSi Semavali informaciis magaliTebi.<br />
Sinaarsi: testis specifikaciaSi srulad un<strong>da</strong> iyos aRwerili<br />
is Sinaarsi, romelze <strong>da</strong>yrdnobiTac SeiZleba aigos testi. mag., gra-<br />
matikuli testis Sinaarsi un<strong>da</strong> Sedgebodes Sesafasebeli gramatiku-<br />
li struqturebis CamonaTvalisgan, xolo enobrivi unarebis saerTo<br />
testi ki un<strong>da</strong> moicavdes enobrivi kompetenciebis yvela ganzomilebis<br />
aRweras. rogorc zemoT iTqva, testis Semqmnelma sxva<strong>da</strong>sxvagvari<br />
forma SeiZleba misces testis specifikacias, magram mTavaria, rom<br />
masSi testis Sinaarsi srulad <strong>da</strong> amomwuravad iyos aRwerili.<br />
115
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testis specifikaciaSi ara mxolod testis Sinaarsi un<strong>da</strong> iyos<br />
aRwerili, aramed mocemuli un<strong>da</strong> iyos gamoyenebuli masalis Tavise-<br />
burebebi <strong>da</strong> is operaciebi, romelTa Sesrulebac mouwevs moswavles<br />
testirebisas. mag., kiTxvis testSi SeiZleba gamoyenebuli iyos sxva-<br />
<strong>da</strong>sxva tipis teqstebi (publicisturi werilebi, leqsi, moTxroba, sa-<br />
reklamo gancxadebebi <strong>da</strong> sxv.), romelTa tipis, raodenobisa <strong>da</strong> mo-<br />
culobis Sesaxeb informacia winaswar un<strong>da</strong> iyos gansazRvruli tes-<br />
tis specifikaciaSi. aqve un<strong>da</strong> iyos mocemuli im unarebisa <strong>da</strong> codnis<br />
CamonaTvali, romelTa Semowmebasac emsaxureba testi. mag., testis mi-<br />
zani SeiZleba iyos teqstSi specifikuri informaciis moZiebis unaris<br />
<strong>Sefaseba</strong>, konteqstis mixedviT ucxo sityvis mniSvnelobis gageba <strong>da</strong><br />
a.S.<br />
<strong>testireba</strong>Si monawileebis/populaciis aRwera: testis specifi-<br />
kaciis es nawili un<strong>da</strong> moicavdes amomwurav informacias <strong>testireba</strong>Si<br />
monawile a<strong>da</strong>mianebis Sesaxeb. es aris informacia maTi asakis, saganma-<br />
naTleblo safexuris/klasis, <strong>enis</strong> flobis arsebuli donis <strong>da</strong> sxv.<br />
Sesaxeb. <strong>enis</strong> flobis donis testis SemTxvevaSi cxadia, mniSvnelova-<br />
nia testis specifikaciaSi miTiTebuli iyos, es ena mSobliuria mona-<br />
wileebisTvis, Tu igi meore an ucxo enaa.<br />
formati/matrica <strong>da</strong> drois ganawileba: am nawilSi mocemuli<br />
un<strong>da</strong> iyos testis struqtura, romelic moicavs testirebis dros <strong>da</strong><br />
mis ganawilebas testis TiToeuli komponentisTvis, testuri <strong>da</strong>vale-<br />
bebis tipebsa <strong>da</strong> specialur procedurebs. am nawilSi aseve mocemuli<br />
un<strong>da</strong> iyos TiToeuli komponentis wona. aqve gawerili un<strong>da</strong> iyos, ro-<br />
meli tipis ramdeni testuri <strong>da</strong>valeba aris gansazRvruli TiToeuli<br />
komponentisTvis (testuri..., 2009, gv. 12).<br />
qvemoT mogvyavs testis specifikaciaSi warmodgenili testis<br />
formatis/matricis magaliTi qarTuli <strong>enis</strong> testisTvis.<br />
116
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
117<br />
meore ena<br />
mosmenilis gageba 30 wT<br />
25%<br />
15 mravlobiTi arCevanis<br />
Semcveli <strong>da</strong>valeba; 5 –Ria<br />
testuri <strong>da</strong>valeba (2<br />
mokle <strong>da</strong> 3 gavrcobilpa-<br />
suxiani)<br />
wakiTxulis gageba 45 wT<br />
25%<br />
20 mravlobiTi arCevanis<br />
Semcveli <strong>da</strong>valeba; 5 –Ria<br />
testuri <strong>da</strong>valeba (2<br />
mokle <strong>da</strong> 3 gavrcobilpa-<br />
suxiani)<br />
weriTi unar-Cvevebi 45 sT<br />
25%<br />
15 – eses tipis <strong>da</strong>valeba.<br />
gramatikuli kompetencia 30 wT<br />
15%<br />
15 wina<strong>da</strong>deba - Tavisufa-<br />
li pasuxi.<br />
leqsikuri kompetencia 30 wT<br />
10%<br />
30 mravlobiTi arCevanis<br />
Semcveli <strong>da</strong>valeba.<br />
testirebis drois gansazRvrisTvis mniSvnelovania gaviTvalis-<br />
winoT testirebis monawileebis/moswavleebis asaki <strong>da</strong> maTi yuradRe-<br />
bis koncentraciis Taviseburebebi. ase mag., Tu <strong>da</strong>wyebiT safexurze,
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gansakuTrebiT ki pirvel klasebSi vatarebT tests, igi un<strong>da</strong> Semoi-<br />
farglos 45-60 wuTiT, xolo ufrosklaselebsa <strong>da</strong> zr<strong>da</strong>srulebSi<br />
<strong>testireba</strong> 2 an 3 saaTis ganmavlobaSic SeiZleba gagrZeldes (SesaZ-<br />
lebelia SuaSi mciredi SesvenebiT). Tu monawilis kognituri proce-<br />
sebis Taviseburebebi ar iqneba gaTvaliswinebuli, maSin testis mona-<br />
cemebis didi nawili <strong>da</strong>Rlilobis an moyirWebis faqtoris zegavle-<br />
niT iqneba miRebuli.<br />
miRwevis doneebi: miRwevis doneebi anu moswavleTa SesaZlo<br />
warmatebis doneebi, romelic testSi aris gansazRvruli, winaswar<br />
un<strong>da</strong> iyos gawerili (hagersi, 1992, gv. 50). enaSi "<strong>da</strong>xelovnebis donee-<br />
bi" SesaZloa gansazRvruli iyos monawilis/moswavlis mier sworad<br />
gakeTebuli testuri <strong>da</strong>valebebis procentuli wiliT. mag., 75% <strong>da</strong> me-<br />
ti testuri <strong>da</strong>valebebis sworad gakeTeba miuTiTebdes "<strong>da</strong>xelovnebis"<br />
maRal doneze, 50%-<strong>da</strong>n 75%-mde testuri <strong>da</strong>valebebis sworad gakeTeba<br />
- saSualoze maRal kompetenciaze, 25%-<strong>da</strong>n 50%-mde - saSualoze <strong>da</strong>-<br />
balze, xolo ufro naklebis ki - Zalian <strong>da</strong>bal doneze. Tu testis<br />
mizania kompetenciiis garkveuli donis moswavleTa ga<strong>da</strong>rCeva (mag.,<br />
<strong>enis</strong> swavlebis Semdeg safexurze ga<strong>da</strong>sayvanad), maSin SesaZlebelia<br />
avirCioT Sefasebis sxva midgoma: moswavles moeTxovebodes testis<br />
srulad <strong>da</strong>Zleva, magram imisTvis, rom Semdeg safexurze ga<strong>da</strong>vides,<br />
<strong>da</strong>wesdes minimaluri zRvari, mag., qulaTa 80%.<br />
testis miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare, SesaZlebelia miRwevis doneebi<br />
ufro kompleqsuri iyos. mag., `enaTa flobis zogadevropuli<br />
kompetenciebi~ gvTavazobs miRwevis doneebis skalas; sanimuSod<br />
mogvyavs A2 donis aRwera (deskriptorebiTurT):<br />
1. mosmena<br />
nela <strong>da</strong> Zalian garkveviT naTqvami teqstis (mag., gamyidvelisa <strong>da</strong> myidvelis<br />
dialogi maRaziaSi) mosm<strong>enis</strong>as Semswavlels SeuZlia sityvebisa <strong>da</strong> mokle<br />
wina<strong>da</strong>debebis gageba.<br />
118
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
SemswavlelisTvis gasagebia saubari, romelic exeba avtomobilis an sxva<br />
raime nivTis fers, zomas, wonas, moculobas.<br />
Semswavlels SeuZlia gaigos teqsti, romelic misTvis nacnob Temebs (mag.,<br />
swavla, samsaxuri, Tavisufali dro, ojaxi) exeba.<br />
saubris mosm<strong>enis</strong>as Semswavleli xvdeba mosaubreebis ganwyobilebas (rogor<br />
grZnoben isini Tavs, rogor xasiaTze arian; arian avad, kargad, mxned Tu<br />
<strong>da</strong>Rlilebi).<br />
Semswavlels SeuZlia gaigos nela <strong>da</strong> garkveviT warmoTqmuli teqstis<br />
ZiriTadi Sinaarsi, Tu igi sayofacxovrebo sakiTxebs exeba.<br />
Semswavleli mokle <strong>da</strong> martivi Setyobinebebi<strong>da</strong>n igebs ZiriTad informacias.<br />
Semswavlels SeuZlia zepirad warmoTqmuli teqstis arsis gageba.<br />
Tu saubroben nela <strong>da</strong> garkveviT, Semswavleli igebs ZiriTad informacias<br />
sportuli angariSis, sasaqonlo reklamis, amindis prognozis Sesaxeb.<br />
mokle, martivi Setyobinebebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> ambebi<strong>da</strong>n Semswavlels gamoaqvs<br />
de<strong>da</strong>azri, Tu teqsti dinjad <strong>da</strong> garkveviT aris naTqvami <strong>da</strong> misTvis nacnob<br />
Temebs exeba.<br />
roca Semswavlels gzas aswavlian, igi xvdeba, rogor un<strong>da</strong> mivides<br />
<strong>da</strong>niSnul adgilamde fexiT, avtobusiT Tu metroTi.<br />
roca Semswavlels maRaziaSi an transportSi esmis saubari, xvdeba, Tu ras<br />
exeba igi.<br />
zepiri mokle teqsti<strong>da</strong>n Semswavlels esmis ZiriTadi informacia im Temebis<br />
Sesaxeb, romlebic mas ainteresebs.<br />
2. kiTxva<br />
Semswavlels SeuZlia wignis saZiebelsa Tu sarCevSi misTvis saintereso<br />
ZiriTadi informaciis moZieba <strong>da</strong> gageba.<br />
Semswavlels SeuZlia Jurnal-gazeTebSi misTvis nawilobriv nacnob Temebze<br />
agebuli martivi statiebis de<strong>da</strong>azris gageba.<br />
Semswavlels SeuZlia Jurnal-gazeTebis ga<strong>da</strong>Tvalierebisas Tu internetSi<br />
muSaobisas moipovos <strong>da</strong> gaigos misTvis saintereso martivi informaciis<br />
119
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ZiriTadi azri, gaerkves Tu ras weren a<strong>da</strong>mianebi sakuTar Tavze, rogor<br />
axasiaTeben erTmaneTs <strong>da</strong> mixvdes, vis ra Tviseba aqvs.<br />
Semswavlels SeuZlia gaigos mokle, martivi teqstis Tu Setyobinebis<br />
ZiriTadi azri.<br />
Semswavlels SeuZlia calkeuli frazebisa <strong>da</strong> xSirad xmarebuli sityvebis<br />
gageba maSin, roca teqsti misTvis saintereso Temas exeba.<br />
Semswavlels SeuZlia advilad misaxvedri informaciis moZieba ganrigSi,<br />
cxrilSi, meniuSi, reklamaSi, gancxadebaSi...<br />
Semswavlels SeuZlia piradi werilebis gageba.<br />
3. laparaki<br />
Semswavlels SeuZlia sakuTar Tavze mokle informaciis gacema (waradginos<br />
Tavi _ Tqvas vinaoba, misamarTi, telefonis nomeri, sai<strong>da</strong>n aris <strong>da</strong> sad<br />
muSaobs).<br />
Semswavlels SeuZlia martivi sityvebiT Tqvas, Tu rogor grZnobs Tavs.<br />
Semswavlels SeuZlia gadmosces sakuTari ojaxis Sesaxeb ZiriTadi<br />
informacia (mag., vin arian, ra asakisa <strong>da</strong> profesiis arian misi ojaxis<br />
wevrebi).<br />
Semswavlels SeuZlia Tqvas, romeli sasmeli <strong>da</strong> saWmeli uyvars / moswons an<br />
ar uyvars / ar moswons; romel garemoSi (sofelSi, qalaqSi, zRvaze, mTaSi...)<br />
urCevnia yofna <strong>da</strong> mokled <strong>da</strong>asabuTos mizezi.<br />
Semswavlels SeuZlia Tqvas, ra aris misi hobi (mag., musika, Teatri, kino,<br />
ferwera, qan<strong>da</strong>keba, sporti).<br />
Semswavlels SeuZlia winaswari momzadebis gareSe warmoadginos misTvis<br />
nacnobi sagani / obieqti (qveyana, musikaluri jgufi, gundi).<br />
Semswavlels SeuZlia Zalian martivi <strong>da</strong>saxelebis sakvebi produqtisa <strong>da</strong><br />
sasmelis <strong>da</strong>saxeleba misi yidvis an SekveTis mizniT.<br />
Semswavlels SeuZlia Tavaziani formebis gamoyenebiT mimarTos sxvas <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>usvas arcTu rTuli SekiTxva.<br />
120
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Semswavlels SeuZlia mokled <strong>da</strong> martivad ilaparakos raime movl<strong>enis</strong>,<br />
faqtis (mag., wveulebaze, eqskursiaze, gakveTilze) an sakuTari gancdis<br />
Sesaxeb.<br />
Semswavlels SeuZlia mokled aRweros sad cxovrobs <strong>da</strong> rogor SeiZleba<br />
masTan misvla (transporti, mgzavrobis xangrZlivoba, manZili).<br />
Semswavlels SeuZlia mokle ambis moyola <strong>da</strong> movlenebis Tanmimdevrulad<br />
warmodgena.<br />
Semswavlels SeuZlia msmenels miawodos informacia sakuTari samsaxuris<br />
Sesaxeb.<br />
Semswavlels SeuZlia mokled gadmosces, Tu ras apirebs kviris bolos an<br />
ar<strong>da</strong>degebze; SeuZlia moyves, Tu rogor aRniSnaven Sobas an sxva<br />
dResaswaulebs mis qveyanaSi.<br />
Semswavlels SeuZlia mokle satelefono saubris warmarTva, mag., Sexvedris<br />
adgilis <strong>da</strong>niSvna.<br />
Semswavlels SeuZlia martivi sityvebiT gamoxatos Tavisi grZnobebi (mag., es<br />
CemTvis naTelia, meSinia, mSia...).<br />
Semswavlels SeuZlia iTxovos <strong>da</strong>xmareba <strong>da</strong> Sesabamisi reagireba moaxdinos,<br />
roca mas sTxoven <strong>da</strong>xmarebas.<br />
Semswavlels SeuZlia isaubros kviris dReebze, <strong>da</strong>asaxelos weliwadi, Tve,<br />
ricxvi, saaTi <strong>da</strong> yovelive amis Sesaxeb Tava<strong>da</strong>c <strong>da</strong>svas SekiTxvebi.<br />
Semswavlels SeuZlia <strong>da</strong>marcvlos sityvebi.<br />
Semswavlels SeuZlia sxva<strong>da</strong>sxva sakiTxze <strong>da</strong>Tanxmeba, SekamaTeba, an uaris<br />
Tqma.<br />
4. wera<br />
Semswavlels SeuZlia martivi sityvebiT <strong>da</strong>weros sakuTari saqmianobis<br />
Sesaxeb (mag., samsaxuris, sportisa <strong>da</strong> Tavisufali drois Taobaze).<br />
Semswavlels SeuZlia martivi sityvebiT <strong>da</strong>weros, rom ga<strong>da</strong>ifiqra Sexvedra;<br />
SeuZlia miwvevaze werilobiT reagireba.<br />
121
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Semswavlels SeuZlia mokle <strong>da</strong> martivi sityvebiT megobrebs Seatyobinos,<br />
rom agviandeba / avad aris / sxva saqmiT aris <strong>da</strong>kavebuli <strong>da</strong> ar SeuZlia<br />
<strong>da</strong>niSnul adgilas misvla.<br />
Semswavlels SeuZlia TavisTvis Camoweros samecadino gegma kviris dReebisa<br />
<strong>da</strong> TariRebis miTiTebiT.<br />
Semswavlels SeuZlia axloblebis saxelze <strong>da</strong>weros mosawvevi.<br />
Semswavlels SeuZlia martivi wina<strong>da</strong>debebiT aRweros movlena, rodis <strong>da</strong> ra<br />
viTarebaSi mox<strong>da</strong> igi.<br />
Semswavlels SeuZlia mokle, martivi wina<strong>da</strong>debebiT misTvis nacnobi<br />
sagnebisa <strong>da</strong> adgilebis aRwera.<br />
Semswavlels SeuZlia nacnobi Temebis Sesaxeb martivi teqstebis Sedgena,<br />
sakuTari azris werilobiT Camoyalibeba.<br />
Semswavlels SeuZlia martivi istoriis moyola (mag., lamazad gatarebuli<br />
ar<strong>da</strong>degebis an momavali cxovrebis Sesaxeb).<br />
Semswavlels SeuZlia eleqtronuli fostiT, mokle teqsturi SetyobinebiT<br />
(SMS-iT) an mokle weriliT nacnobebsa <strong>da</strong> megobrebs saWiro martivi<br />
informacia, rCeva miawodos (mag., ama Tu im disketis fasi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
maRaziaSi, romeli sportuli klubi, sacurao auzi jobs).<br />
Semswavlels SeuZlia martivi, erTmaneTTan logikurad <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
wina<strong>da</strong>debebiT aRweros raime movlena.<br />
Semswavlels SeuZlia suraTebiTa <strong>da</strong> mokle teqstebiT aRweros mogzaurobis<br />
mizani.<br />
Semswavlels SeuZlia martivi gancxadebis <strong>da</strong>wera, misTvis saintereso<br />
gancxadebaze reagireba, informaciis ganTavseba axalgazrdul gazeTsa Tu<br />
veb-gverdze.<br />
Semswavlels SeuZlia saswavlo dRiurSi martivad Caiweros, rodis ra<br />
gaakeTa <strong>da</strong> ra aqvs saswavli.<br />
122
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
roca tests vqmniT, un<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom miRwevis doneebis<br />
aseTi kompleqsuri skalebis SemTxvevaSi, didia subieqturi Sefasebis<br />
safrTxe <strong>da</strong>, Sesabamisad, arasando Sedegebis miRebis albaToba.<br />
amitom, aseT SemTxvevaSi gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom Zalian<br />
zustad moxdes im kognituri (enobrivi) operaciebis gawera, romlis<br />
safuZvelzec keTdeba <strong>Sefaseba</strong>.<br />
qvemoT warmodgenilia qarTulis, rogorc meore <strong>enis</strong> flobis<br />
<strong>da</strong>sadgenad SemuSavebuli testis specifikaciis nimuSi, romelic<br />
eyrdnoba erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centris mier<br />
maswavlebelTaTvis gamocemul saxelmZRvaneloSi ganxiluli testis<br />
specifikaciis formas (testuri, 2009, gv. 14).<br />
qarTulis, rogorc meore <strong>enis</strong> testis specifikaciis nimuSi:<br />
1. testis saTauri: qarTulis, rogorc meore <strong>enis</strong> flobis miRwevis<br />
donis <strong>da</strong>dgena<br />
2. testis ZiriTadi mizania Semswavlelis enobrivi kompetenciebis<br />
<strong>da</strong>dgena saxelmwifo <strong>enis</strong> (meore <strong>enis</strong>) modulis (SL1-is) kompetencieb-<br />
Tan mimarTebiT (kriteriumTan Se<strong>da</strong>rebaze <strong>da</strong>fuZnebuli testebi); ga-<br />
moyenebuli iqneba miRwevebis <strong>testireba</strong>, romelic gulisxmobs gamo-<br />
muSavebuli unarebis <strong>testireba</strong>s.<br />
3. mocemuli testiT izomeba testirebis monawilis mier qarTulis,<br />
rogorc meore <strong>enis</strong> im modulis (SL1-is) gavlis Sedegad aTvisebuli<br />
enobrivi kompetenciebi, romlebic ganisazRvra Semswavlelis winaswa-<br />
ri testirebis safuZvelze.<br />
4. <strong>testireba</strong> utardebaT zr<strong>da</strong>sruli asakis umaRlesi ganaTlebis<br />
mqone araqarTulenovan pe<strong>da</strong>gogebs, romelTaTvisac saxelmwifo –<br />
qarTuli ena (romlis <strong>testireba</strong>c xdeba) meore enaa<br />
5. testirebis paralelurad, romelic mxolod mosm<strong>enis</strong>, kiTxvisa <strong>da</strong><br />
weris unarebis Semowmebis saSualebas iZleva, laparakis unaris Se-<br />
safaseblad <strong>da</strong>gegmilia intervius formati.<br />
123
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
6. informaciis gamoyenebis wesi dgindeba testis Semdgeneli jgufis<br />
mier.<br />
7. testirebis xangrZlivoba ganisazRvra 3 saaTiT.<br />
8. informaciis testis Sinaarsi:<br />
mimarTuleba: kiTxva<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> igebs sajaro warwerebs (gamafrTxilebeli warwera,<br />
gaCerebis/quCis saxeli, maRaziis/sajaro Senobis <strong>da</strong>saxeleba, informacia<br />
yidva-<strong>da</strong>qiravebis Sesaxeb, memorialuri <strong>da</strong>fa, sxva<strong>da</strong>sxva tipis abra sxva),<br />
savarjiSos pirobas.<br />
kiTxulobs oficialuri/administraciuli xasiaTis dokumentebs, formula-<br />
rebs (kviris ganrigi, gakveTilebis cxrili, anketa, savizito baraTi, pirado-<br />
bis mowmoba, bileTi <strong>da</strong> sxva).<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> igebs yofiTi xasiaTis informaciul teqstebs (katalogi, sa-<br />
marSruto gegma, meniu, kulinaruli recepti).<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> igebs martiv korespondencias: sxva<strong>da</strong>sxva xasiaTis Ria baraTs<br />
(misaloci, mosawvevi, mowvevis samadlobelo <strong>da</strong> sxva), martiv Setyobinebas.<br />
amoicnobs teqstis kompoziciur maxasiaTeblebs <strong>da</strong> naswavl enobriv formebs.<br />
mimarTavs sxva<strong>da</strong>sxva strategias Sinaarsis gagebis gasaadvileblad.<br />
mimarTuleba: wera<br />
nimuSis mixedviT wers Ria baraTs.<br />
modelis mixedviT wers sxva<strong>da</strong>sxva saxis mcire zomis pragmatul teqstebs<br />
(katalogi, meniu, kulinaruli recepti <strong>da</strong> sxva).<br />
modelis mixedviT wers mcire zomis aRweriT teqsts.<br />
icavs werilobiTi teqstis struqturas, iZens elementarul enobriv unar-<br />
Cvevebs <strong>da</strong> cdilobs funqciurad gamoiyenos isini.<br />
mimarTavs weris strategiebs naweris gaumjobesebis mizniT.<br />
9. matrica/formati: ix. gv. 118.<br />
10. qulebis <strong>da</strong>wera: <strong>da</strong>xuruli tipis testur <strong>da</strong>valebebSi 1 an 2<br />
quliT fasdeba; 1 qula iwereba iseT <strong>da</strong>valebebSi, romelic mosmenili<br />
(wakiTxuli) teqsti<strong>da</strong>n implicituri informaciis moZiebas<br />
gulisxmnobs / martiv codnazea orientirebuli; 2 quliani <strong>Sefaseba</strong> –<br />
maRali donis kognitur operaciebze (blumis taqsonomiis mixedviT)<br />
orientirebul testur <strong>da</strong>valebebSi.<br />
eses formatis (Ria tipis) <strong>da</strong>valebebSi maqsimaluri qula<br />
ganisazRvreba 5 quliT; gra<strong>da</strong>cia mocemuli iqneba <strong>da</strong>valebebSi.<br />
124
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testis Sedgena/Seqmna: testSi un<strong>da</strong> Sediodes specifikaciaSi<br />
gawerili Sinaarsi. Sinaarsobrivi vali<strong>da</strong>ciisa <strong>da</strong> saswavlo proces-<br />
Tan kavSiri<strong>da</strong>n gamomdinare, mniSvnelovania, rom testi (testuri <strong>da</strong>-<br />
valebebi) farTod asaxavdes Sinaarss. rogorc zemoT iyo aRniSnuli,<br />
testi srulad un<strong>da</strong> moicavdes yvela im unaris, codnisa <strong>da</strong> Rirebu-<br />
lebebis Sesafasebel testur <strong>da</strong>valebebs, romlebic testis mizniT<br />
gansazRvrul <strong>da</strong> testis specifikaciaSi <strong>da</strong>zustebul saswavlo Se-<br />
degs/indikatoris Seadgenen. mniSvnelovania agreTve sxva<strong>da</strong>sxva donis<br />
kognituri operaciebis gaTvaliswinebac <strong>da</strong> Sesabamisi unarebis Sefa-<br />
seba.<br />
arsebobs kognituri unarebis sxva<strong>da</strong>sxva taqsonomia, magram<br />
maTgan ganaTlebis sferoSi yvelaze farTod gavrcelebulia benJamen<br />
blumis kognituri operaciebis taqsonomia (ganmartebiTi,... 2007, gv. 7).<br />
testebis didi nawilic am meTodologiur safuZvelzea agebuli. ami-<br />
tom Cven mokled ganvixilavT blumis taqsonomias <strong>da</strong> <strong>testireba</strong>Si mi-<br />
si misi gamoyenebis mniSvnelobas.<br />
blumis taqsonomiis mixedviT, kognituri operaciebi iyofa Sem-<br />
deg doneebad:<br />
1. codna;<br />
2. gageba;<br />
3. gamoyeneba;<br />
4. analizi;<br />
5. sinTezi;<br />
6. <strong>Sefaseba</strong>.<br />
blumis mixedviT, pirveli sami done azrovnebis qve<strong>da</strong> donis<br />
operaciebia, xolo analizi, sinTezi <strong>da</strong> <strong>Sefaseba</strong> ki maRali donis<br />
kognitur operaciaTa jgufs miekuTvneba.<br />
codna es aris konkretuli masalis mexsierebaSi arseboba. es<br />
masala SeiZleba iyos faqtebi, wesebi, procedurebi, terminebi <strong>da</strong> sxv.<br />
125
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
masSi igulisxmeba agreTve garkveuli informaciis <strong>da</strong>maxsovrebisa <strong>da</strong><br />
aRdg<strong>enis</strong> unarebic.<br />
gageba gulisxmobs movlenebis, faqtebis, ambebisa <strong>da</strong> a.S. saku-<br />
Tari sityvebiT gadmocemis unars, aseve teqstis ZiriTadi azris gad-<br />
mocemis unars.<br />
gamoyeneba es aris aTvisebuli codnis praqtikulad gamoyenebis<br />
unari, kerZod, saazrovno amocanis ga<strong>da</strong>wyvetis xerxis sxva amocanaze<br />
gavrcobis/ ga<strong>da</strong>tanis unari an nimuSis mixedviT <strong>da</strong>valebis Sesrule-<br />
bis unari.<br />
analizis dros xorcieldeba movlenaTa Semadgenel nawilebad<br />
<strong>da</strong>yofa, maTi gancalkevebulad ganxilva an maT Soris kavSirebis<br />
<strong>da</strong>dgena, mizezebis aRmoCena, mizez-Sedegobrivi kavSirebis gamovle-<br />
na <strong>da</strong> sxv.<br />
sinTezi moicavs movl<strong>enis</strong> calkeuli elementebis an nawilebis<br />
axal struqturul erTeulSi gaerTianebas.<br />
<strong>Sefaseba</strong> es aris garkveul kriteriumebze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>skvne-<br />
bis gamotanis unari. kerZod, es aris sakuTari poziciis argumentire-<br />
buli <strong>da</strong>sabuTeba, teqstis struqturis <strong>Sefaseba</strong> an gamomxatvelobiTi<br />
formebis <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> sxv.<br />
testis Sedg<strong>enis</strong>as mniSvnelovania, rom gaviTvaliswinoT kogni-<br />
turi operaciebis doneebi <strong>da</strong> monawilis/moswavlis enobrivi kompe-<br />
tenciebi mxolod <strong>da</strong>bali an mxolod maRali donis operaciebze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT ar SevamowmoT. sasurvelia testis Sinaarsi moicavdes<br />
yvela donis operacias. Tumca zogierT SemTxvevaSi (mag., moswavleTa<br />
asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebis gamo) SesaZlebelia <strong>da</strong>-<br />
bali donis kognituri operaciebi ufro didi woniT iyos warmodge-<br />
nili testSi, vidre - maRali donis saazrovno operaciebi. romeli<br />
operaciebi <strong>da</strong> ra woniT Seadgenen Cveni testis Sinaarsobriv-<br />
meTodologiur CarCos _ amis Sesaxeb winaswar un<strong>da</strong> iyos miRebuli<br />
argumentirebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba. saqme isaa, rom codnis operaciebis<br />
Sesatyvisi testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena Zalian advilia <strong>da</strong> xSirad<br />
126
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
swored aseTi testuri <strong>da</strong>valebebi gvxvdeba spontanurad, gauazreb-<br />
lad Seqmnil testebSi didi doziT. cxadia, TavisTavad aseTi <strong>da</strong>va-<br />
lebebis testSi arseboba cudi ar aris, magram mxolod codnaze<br />
orientirebuli testuri <strong>da</strong>valebebi SesaZlebelia nakleb informaci-<br />
uli aRmoCndes testis mizanTan mimarTebiT. gansakuTrebiT es exeba<br />
<strong>enis</strong> tests, sa<strong>da</strong>c maRali donis kognituri operaciebis monawileoba<br />
Zalze mniSvnelovania monawilis/moswavlis enobrivi kompetenciiis<br />
obieqturi, sando <strong>da</strong> validuri SefasebisTvis. qvemoT mogvyavs teqs-<br />
tisa <strong>da</strong> kognituri operaciebis Sesabamisi testuri <strong>da</strong>valebebis nimu-<br />
Sebi:<br />
teqsti:<br />
Cemi megobrebi<br />
me bevri megobari myavs. Cemi uaxloesi megobrebi arian aCi <strong>da</strong> ana. Cven<br />
erT ezoSi vcxovrobT, erTad vTamaSobT, erTad <strong>da</strong>vdivarT skolaSi. Cven<br />
erT klasSi varT.<br />
wina kviras Cveni saxlis win garaJebi aiRes <strong>da</strong> fexburTis moe<strong>da</strong>ni<br />
gaakeTes. bavSvebs Zalian gagvixar<strong>da</strong>, ubednieresebi viyaviT, ufrosebsac<br />
gauxar<strong>da</strong>T. marto garaJis patronebi <strong>da</strong>Rondnen.<br />
axla ezoSi fexburTis gundi gvyavs. me <strong>da</strong> aCi am gundSi varT. ana ar<br />
aris am gundSi, am gundSi mxolod biWebi vTamaSobT.<br />
dRes TamaSi gvaqvs. TamaSi saRamos Svid saaTze iwyeba. dRes dili<strong>da</strong>n<br />
wvims. Cven diliT vivarjiSeT <strong>da</strong> axla visvenebT.<br />
me axla fanjarasTan vdgavar <strong>da</strong> viyurebi gareT <strong>da</strong> vfiqrob. isev<br />
wvims. gamvlelebi qolgebiT <strong>da</strong>dian. yvelaferi ruxia, saxlic, moe<strong>da</strong>nic,<br />
gzebic, cac.<br />
me ar miyvars wvimaSi TamaSi, aravis ar uyvars wvimaSi TamaSi. arc<br />
mayurebels moswons aseT amindSi jdoma. is qolgiT an celofniT zis <strong>da</strong><br />
mainc sveldeba. dRes wvimam Tu ar ga<strong>da</strong>iRo, albaT aravin mova stadionze.<br />
TamaSis <strong>da</strong>wyebamde sami saaTi rCeba. moe<strong>da</strong>ni carielia. yvela Tavis<br />
saxlSia Tbilad <strong>da</strong> iq erToba: uyurebs televizors, kiTxulobs wigns. Cemi<br />
klaselebi albaT ar movlen fexburTze. arc ana mova.<br />
amindia.<br />
TamaSis <strong>da</strong>wyebamde erTi saaTi <strong>da</strong>rCa. isev wvims, Zalian wvims. cudi<br />
127
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
stadioni svelia. Cven stadionze mivdivarT. vemzadebiT matCisTvis.<br />
tribunebic ivseba. mayureblebi modian <strong>da</strong> sxdebian. Cveni megobrebi<br />
ukve movidnen. anac tribunaze zis. me aRar meSinia. ukve momwons wvimaSi Ta-<br />
maSi, ukeTesia, sainteresoa.<br />
TamaSi <strong>da</strong>iwyo. moe<strong>da</strong>ni svelia <strong>da</strong> sirbili Znelia. Cven xSirad vvar-<br />
debiT miwaze, TamaSis <strong>da</strong>wyebamde Cven TeTri maisurebi gvecva, axla Cveni<br />
maisurebi Savia. uZnelesi yofila cud amindSi TamaSi.<br />
aCi burTiT Sevar<strong>da</strong> karSi <strong>da</strong> <strong>da</strong>eca.<br />
me gubeSi Camivar<strong>da</strong> fexi, Tavi ver Sevikave, uaxloes moTamaSes <strong>da</strong>veci<br />
zed <strong>da</strong> <strong>da</strong>vagde.<br />
mayurebeli erToba.<br />
dro ise gavi<strong>da</strong>, ver gavigeT.<br />
TamaSis bolos erTi burTi gavitaneT.<br />
Cveni megobrebi ubednieresebi iyvnen. tribunebze xtodnen <strong>da</strong> gvilo-<br />
cavdnen yviriliT.<br />
TamaSi male <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong>. erTiT nuli movigeT. mowinaaRmdege gundma<br />
nuliT erTi waago.<br />
<strong>da</strong> cxeli Cai.<br />
saxlebSi svelebi <strong>da</strong>vbrundiT. axla cxeli wyali min<strong>da</strong>. cxeli wyali<br />
gareT isev wvims. me saxlSi Tbilad vzivar <strong>da</strong> aRar vfiqrob wvimaze.<br />
me Cems megobrebze vfiqrob, me Zalian miyvars isini. Cvenze ukeTesi megobrebi<br />
aravis hyavs! Cven erTad gavimarjveT tribunasa <strong>da</strong> moe<strong>da</strong>nze!<br />
instruqcia: yuradRebiT waikiTxeT teqsti <strong>da</strong> pasuxi gaeciT<br />
qvemoT moyvanil kiTxvebs.<br />
vin arian aCis uaxloesi megobrebi?<br />
vis gauxar<strong>da</strong> <strong>da</strong> vis – ewyina garaJebis aReba?<br />
...<br />
(am tipis <strong>da</strong>valebebi eqsplicituri informaciis<br />
moZiebaze / martivi kognituri operaciebis Sesru-<br />
lebazea orientirebuli).<br />
128
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sanimuSod moyvanili <strong>da</strong>valebebi Se<strong>da</strong>rebiT maRali donis kog-<br />
nituri operaciebis Sesrulebazea orientirebuli: analizs, sinTezsa<br />
Tu <strong>Sefaseba</strong>s gulisxmobs:<br />
ganmarteT teqsti<strong>da</strong>n monakveTi:<br />
`TamaSis <strong>da</strong>wyebamde Cven TeTri maisurebi gvecva, axla Cveni maisurebi<br />
Savia~.<br />
__________________________________________________________<br />
__________________________________________________________<br />
rogor ganmartavT aCis sityvebs:<br />
`Cven erTad gavimarjveT tribunasa <strong>da</strong> moe<strong>da</strong>nze!~<br />
__________________________________________________________<br />
__________________________________________________________<br />
__________________________________________________________<br />
129<br />
<strong>da</strong> a.S.<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena: xSirad gamoucdel maswavleb-<br />
lebs miaCniaT, rom testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena Zalian advilia <strong>da</strong><br />
maT mier Sedgenili yvela testuri <strong>da</strong>valeba (kiTxva) kargia. sinamd-<br />
vileSi testuri <strong>da</strong>valebebis Sedgena Zalian rTuli amocanaa <strong>da</strong><br />
umetes SemTxvevaSi pirvel jerze Sedgenili testuri <strong>da</strong>valebebis<br />
did nawils xelaxali ga<strong>da</strong>muSaveba <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvewa sWirdeba, nawili ki<br />
ubralod ar varga <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>sagdebia.<br />
Sedgenili testuri <strong>da</strong>valebebis pirveladi ga<strong>da</strong>rCevisaTvis<br />
saukeTeso gzaa eqspertuli analizi, raTa testur <strong>da</strong>valebebSi moi-<br />
Zebnos Secdomebi, uzustobebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgindes, romeli maTgani SiZleba,<br />
rom gamoswordes / ga<strong>da</strong>muSavdes <strong>da</strong> romeli un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>vagdoT. cnobi-<br />
lia, rom testuri <strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong>mwerebs garkveuli emociuri <strong>da</strong>mo-<br />
kidebuleba uyalibdebaT sakuTari namuSevris mimarT <strong>da</strong> amitom mniSv-<br />
nelovania, rom isini mimReblebi iyvnen kritikis mimarT <strong>da</strong> saqmis in-
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
teresebi<strong>da</strong>n gamomdinare, pozitiurad Seafason <strong>da</strong> miiRon kritikuli<br />
SeniSvnebi.<br />
qulebis <strong>da</strong>wera: roca testur <strong>da</strong>valebaSi mxolod erTi swori<br />
pasuxia, maSin situacia martivia. magram xSirad saklaso testebSi,<br />
mizni<strong>da</strong>n gamomdinare, SesaZlebelia misaRebi iyos ramdenime pasuxi.<br />
roca arsebobs alternatiuli swori pasuxebi, romlebic gansxvave-<br />
buli qulebiT un<strong>da</strong> Sefasdes an SesaZlebelia testuri <strong>da</strong>valebis<br />
pasuxi nawilobriv sworad CaiTvalos, am SemTxvevaSi gansakuTrebuli<br />
yuradRebis gamovlenaa saWiro <strong>da</strong> qulaTa ganawileba meTodolo-<br />
giur safuZvels (Sesafasebeli sagnis/unaris taqsonomias) un<strong>da</strong> emya-<br />
rebodes.<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis (kiTxvebis) empiriuli gamoc<strong>da</strong>: testis<br />
Sedg<strong>enis</strong> mniSvnelovani etapia testuri <strong>da</strong>valebebis gamoc<strong>da</strong>. igi<br />
xorcieldeba saboloo <strong>testireba</strong>Si monawile moswavleebis msgavs<br />
jgufze. am gziT xdeba Sefasebis problemebis identificireba. sac-<br />
deli testirebebis safuZvelze xdeba testis sandoobis koeficientis<br />
gamoTvla <strong>da</strong> dgindeba TiToeuli testuri <strong>da</strong>valebis gazomvisunaria-<br />
noba.<br />
Tu <strong>testireba</strong> ise Catardeba, rom ar moxdeba testuri <strong>da</strong>vale-<br />
bebis empiriuli gamoc<strong>da</strong> <strong>da</strong> winaswari <strong>testireba</strong>, maSin cxadia, rom<br />
yvela Secdoma <strong>da</strong> problema, romelic tests, rogorc gazomvis in-<br />
struments gaaCnia, testirebis dros warmoCindeba. es SeiZleba iyos<br />
testis <strong>da</strong>bali sandooba, Sefasebis araswori sqema/rubrika, qulaTa<br />
miniWebis araadekvaturi sistema, ufunqcio an sulac cu<strong>da</strong>d momuSave<br />
testuri <strong>da</strong>valeba, proceduruli Secdomebi <strong>da</strong> sxv. amdenad, aseTi<br />
testis Sedegebi eWvqveS <strong>da</strong>dgeba, magram ukve <strong>da</strong>gvianebuli iqneba<br />
testis ga<strong>da</strong>muSaveba <strong>da</strong> xelaxali Catareba.<br />
130
5. testuri <strong>da</strong>valebebis tipebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
<strong>testireba</strong>Si gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva tipis testuri <strong>da</strong>valebebi.<br />
arsebobs maTi kategorizaciis sxva<strong>da</strong>sxva mcdelobac. terminologiis<br />
aRrevis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT, Cven <strong>da</strong>veyrdnobiT erovnuli sas-<br />
wavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centris mier maswavlebelTaTvis Sed-<br />
genil saxelmZRvaneloSi (testuri..., 2009, gv. 20) mocemul kategori-<br />
zacias, mokled warmogidgenT testuri <strong>da</strong>valebis TiToeuli tipis<br />
<strong>da</strong>xasiaTebas <strong>da</strong> moviyvanT magaliTs qarTulis, rogorc meore <strong>enis</strong><br />
testi<strong>da</strong>n.<br />
qvemoT ganvixilavT testuri <strong>da</strong>valebebis Semdegi tipebi:<br />
Sesabamisobis (urTierTmisa<strong>da</strong>gebis);<br />
klasifikaciis;<br />
mravlobiTi arCevanis;<br />
Ria anu pasuxis konstruirebis moklepasuxiani;<br />
Ria anu pasuxis konstruirebis gavrcobili pasuxis mqone;<br />
Ria anu pasuxis konstruirebis teqstis "<strong>da</strong>xurvis";<br />
Ria anu pasuxis konstruirebis wina<strong>da</strong>debis Sevsebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>sru-<br />
lebis;<br />
WeSmariteba-mc<strong>da</strong>robis;<br />
problemis ga<strong>da</strong>Wraze orientirebuli.<br />
rogori tipisac ar un<strong>da</strong> iyos testuri <strong>da</strong>valeba (kiTxva) igi moi-<br />
cavs or ZiriTad nawils. esaa miwodebuli masala (stimulis nawili)<br />
<strong>da</strong> pasuxis nawili (testuri, 2009, gv. 21). ganvixiloT TiToeuli maT-<br />
gani cal-calke.<br />
miwodebuli masala anu stimuli orgvari SeiZleba iyos: informa-<br />
ciuli <strong>da</strong> direqtiuli. xolo pasuxis nawili ki imazea <strong>da</strong>mokidebuli,<br />
Tu rogoria testuri <strong>da</strong>valeba. mravlobiTi arCevanis tipis <strong>da</strong>vale-<br />
131
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bebSi arsebobs pasuxTa alternativebi, romelTaganac erTi swori pa-<br />
suxia <strong>da</strong> <strong>da</strong>narCeni ki _ araswori pasuxebi anu distraqtorebi. am<br />
tipis <strong>da</strong>valebebSi pasuxi faqtiurad igive Sefasebis sqema anu rubri-<br />
kaa. masSi warmodgenilia yvela SesaZlo swori pasuxi <strong>da</strong> yvela Se-<br />
saZlo araswori pasuxi.<br />
miwodebuli informaciuli xasiaTis masala _ es aris teqsti, nawy-<br />
veti, leqsi, romelsac testuri <strong>da</strong>valeba eyrdnoba an sqema, diagra-<br />
ma, fotosuraTi, naxati, naxazi, grafiki <strong>da</strong>sxv., romelic amocanis<br />
(testuri <strong>da</strong>valebis) ga<strong>da</strong>Wris safuZvelia.<br />
miwodebuli direqtiuli xasiaTis masala (stimuli) moicavs wamyvan<br />
wina<strong>da</strong>debas anu “birTvs”, romelSic miTiTebulia, Tu ra kiTxvas un-<br />
<strong>da</strong> gasces pasuxi moswavlem an ra tipis <strong>da</strong>valeba un<strong>da</strong> Sesrulos man.<br />
faqtobrivad, es aris sakuTriv testuri <strong>da</strong>valebis kiTxva an <strong>da</strong>vale-<br />
ba.<br />
miwodebuli direqtiuli xasiaTis masala anu wamyvani wina<strong>da</strong>deba,<br />
Cveulebriv, moicavs iseT sityvebs, rogoricaa, moiZie, amoiwere,<br />
Seafase, Sea<strong>da</strong>re, Seapirispire, moitane argumenti, gaakeTe inter-<br />
pretacia, <strong>da</strong>amtkice, <strong>da</strong>asabuTe, moaxdine kategorizacia, moax-<br />
dine klasifikacia, Seqmeni, Seadgine, moigone meTodi, gaakeTe<br />
gegma <strong>da</strong> sxv.<br />
qvemoT mocemulia testuri <strong>da</strong>valebis nawilebis nimuSebi.<br />
miwodebuli masalis (stimulis) nimuSebi:<br />
informaciuli xasiaTis masala (stimuli)<br />
ixileT 49-e gverdze warmodgenil nimuSSi mocemuli werili.<br />
direqtiuli xasiaTis masala (stimuli)<br />
mag: `vin aris werilis adresati? vis swers avtori we-<br />
rils?~<br />
pasuxebis nimuSi mravlobiTi arCevanis tipis testuri <strong>da</strong>valebisTvis:<br />
a. <strong>da</strong>viTs;<br />
132
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
b. lias;<br />
g. zaurs;<br />
d. levans.<br />
pasuxebis nimuSi Ria tipis testuri <strong>da</strong>valebisTvis:<br />
1. `rodis wers werils avtori? (<strong>da</strong>asaxeleT Tvis romeli<br />
dRea <strong>da</strong> ricxvi)~<br />
swori pasuxi: --------------Caiweros ---------------<br />
qvemoT mocemulia mravlobiTi arCevanis tipis testuri <strong>da</strong>valeba, ro-<br />
melSic identificirebulia misi Semadgeneli nawilebi:<br />
nimuSi.<br />
MmravlobiTi arCevanis Semcveli testis <strong>da</strong>valebis nawilebi<br />
instruqcia <strong>enis</strong><br />
SemswavlelebisTvis<br />
informaciuli xa-<br />
siaTis masala (sti-<br />
muli)<br />
direqtiuli xasia-<br />
Tis masala (stimu-<br />
li - zogadi)<br />
waikiTxeT Semdegi nawyveti <strong>da</strong> upasuxeT qve-<br />
moT motanil kiTxvebs<br />
gamarjoba, Svilo, rogor xar? de<strong>da</strong> ro-<br />
gor aris? Seni Zma xom ar celqobs?<br />
lia, quTaisSi veRar CamovaRwie. baTumi<strong>da</strong>n<br />
pir<strong>da</strong>pir samtrediaSi Cavedi, rogorc Sen<br />
mTxove, Seni megobrisTvis saCuqris ga<strong>da</strong>sace-<br />
mad. kargi vqeni, rom Cavedi. mamamisi avad iyo<br />
<strong>da</strong> miwa hqon<strong>da</strong>T gasaToxni. ar meubnebo<strong>da</strong>, ma-<br />
gram roca gavige, vuTxari, <strong>da</strong>gexmarebiT-meTqi.<br />
gvianobamde vimuSaveT <strong>da</strong> Rame iq <strong>da</strong>rCena momi-<br />
wia. samSabaTs ki zugdidSi wavedi seminarze.<br />
xom ici, 16 ivniss iwyeba seminari <strong>da</strong> dilis 9<br />
saaTze iq Casvlas ver movaswrebdi. Rame zug-<br />
didSi, Cems ZmasTan <strong>da</strong>vrCebi.<br />
yuradRebiT waikiTxeT teqsti <strong>da</strong> pasuxi gae-<br />
ciT qvemoT moyvanil kiTxvebs<br />
133
wamyvani wina<strong>da</strong>deba<br />
anu RerZi/birTvi<br />
pasuxis<br />
variantebi<br />
gasaRebi anu<br />
swori pasuxi<br />
mc<strong>da</strong>ri pasuxis va-<br />
riantebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
vin aris lia <strong>da</strong>viTisTvis?<br />
a. coli<br />
a. coli<br />
b. Svili<br />
g. <strong>da</strong><br />
b, g <strong>da</strong> d<br />
d. megobari.<br />
testur <strong>da</strong>valebebs sam msxvil kategoriad yofen; esenia:<br />
1. testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic pasuxis SerCevas moiTxovs.<br />
am kategoriaSi Sedis<br />
"WeSmariti-mc<strong>da</strong>ri"-s tipis testuri <strong>da</strong>valebebi, sa<strong>da</strong>c moce-<br />
mulia pasuxis mxolod ori alternativaa mocemuli. testire-<br />
bis monawile/moswavle an a<strong>da</strong>sturebs stimulis nawilSi ga-<br />
moTqmuli debulebis WeSmaritebas (irCevs pasuxs: "sworia") an<br />
uaryofs mas <strong>da</strong> irCevs pasuxs "ar aris swori". am tipis tes-<br />
turi <strong>da</strong>valebis <strong>da</strong>debiTi mxarea is, rom igi advili Sesadge-<br />
nia <strong>da</strong> misi interpretaciac advilia. Tumca mas aqvs uaryofi-<br />
Ti mxareebic. kerZod, maTi nakli isaa, rom maRalia swori<br />
pasuxis SemTxveviT gamocnobis albaToba (0.5). amavdroulad,<br />
isini ver afaseben maRali donis kognitur operaciebs.<br />
urTierTmisa<strong>da</strong>gebis testuri <strong>da</strong>valebebi. urTierTmisa<strong>da</strong>gebis<br />
(Sesabamisobis) tipis testuri <strong>da</strong>valebebi, sa<strong>da</strong>c moswavlem<br />
testuri <strong>da</strong>valebis mocemul direqtiul nawilSi mocemuli<br />
principiT garkveul stimulebs un<strong>da</strong> Seusabamos pasuxebi.<br />
amasTan, pasuxebi SesaZlebelia winaswar gansazRvruli iyos<br />
an moswavles uwevdes maTi moZebna teqstSi an sakuTar gamoc-<br />
dilebaSi/codnaSi (mexsierebaSi). Tu pasuxebi winaswar aris<br />
134
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mocemuli, maSin, Cveulebriv, maTi raodenoba aRemateba im<br />
sityvebis raodenobas, romlebic wyvilebs qmnian. am tipis<br />
testuri <strong>da</strong>valebebi sasargebloa kavSirebisa <strong>da</strong> mimarTebebis<br />
testirebisaTvis, advilia <strong>Sefaseba</strong>, advilia am tipis testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis didi raodenobis Sedgena. maTi nakli isaa, rom<br />
rTulia instruqciebis sityvieri formulireba.<br />
mravlobiTi arCevanis tipis testuri <strong>da</strong>valebebi, sa<strong>da</strong>c<br />
testirebis monawiles moeTxoveba CamoTvlili SesaZlo<br />
pasuxebi<strong>da</strong>n airCios erTi pasuxi, romelic mas sworad miaCnia.<br />
mniSvnelovania gvaxsovdes, rom arCeviTpasuxian testur<br />
<strong>da</strong>valebebSi mxolod erTi pasuxia swori, xolo <strong>da</strong>narCeni<br />
pasuxebi distraqtorebis rols asruleben. aqve<br />
mniSvnelovania aRiniSnos, rom, Cveulebriv, mravlobiTi<br />
arCevanis tipis testur <strong>da</strong>valebebSi gamoiyeneba 3, 4 an 5<br />
SesaZlo pasuxi. cxadia, rac ufro metia pasuxebis<br />
alternativebi, miT ufro rTuli xdeba testuri <strong>da</strong>valeba <strong>da</strong><br />
miT ufro mcirdeba swori pasuxis gamocnobis albaToba.<br />
pasuxTa sam alternativiani testuri <strong>da</strong>valebis swori pasuxis<br />
SemTxveviTad gamocnobis albaToba 33%-s Seadgens, oTx<br />
pasuxianis - 25%-s, xolo xuTi SesaZlo pasuxis SemTxvevaSi<br />
gamocnobis albaToba mxolod 20%-ia. amdenad, rac ufro metia<br />
pasuxTa alternativebi, miT ufro sarwmunoa, rom testuri<br />
<strong>da</strong>valeba namdvilad moswavlis codnasa <strong>da</strong> unars zomavs, <strong>da</strong><br />
ara mis iRbals. Tumca gamocdilebam aCvena, rom TiTqmis<br />
SeuZlebelia xuTze meti SesaZlo adekvaturi pasuxis<br />
mofiqreba <strong>da</strong> maTi raodenobis gazr<strong>da</strong> mxolod xelovnurad<br />
aris SesaZlebeli. es pasuxebi ar funqcionirebs, isini<br />
arafers ar zomaven <strong>da</strong>, Sesabamisad, sruliad tyuilad<br />
gvakargvineben jer dros maTze fiqriT <strong>da</strong> Semdgom adgils<br />
testis rveulSi. am tipis testuri <strong>da</strong>valebebi<br />
mravalferovania - gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva donis kognituri<br />
135
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
operaciebis gasazomad, maTi gamoyenebisas SeuZlebelia<br />
subieqturi <strong>Sefaseba</strong>, Tumca Znelia mc<strong>da</strong>ri pasuxis variantebis<br />
formulireba.<br />
klasifikaciis testuri <strong>da</strong>valebebi, romelSic testirebis<br />
monawiles moeTxoveba testur <strong>da</strong>valebaSi mocemuli masalis<br />
eqspliciturad an impliciturad mocemuli principiT<br />
kategorizacia. am tipis testuri <strong>da</strong>valebebi Se<strong>da</strong>rebiT iolia<br />
Sesadgenia, advilia maTi <strong>Sefaseba</strong>c, isini kargad gamoiyeneba<br />
faqtobrivi xasiaTis informaciisa <strong>da</strong> martivi mimarTebebis<br />
testirebisTvis. maTi uaryofiTi mxarea is, rom isini<br />
SezRuduli kognituri operaciebis Sefasebis saSualebas<br />
iZlevian, radgan ifarglebian faqtebis <strong>da</strong>xarisxebiT.<br />
2. testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic pasuxis konstruirebas moiTxovs.<br />
am tipis <strong>da</strong>valebebs xSirad Ria tipis <strong>da</strong>valebebs uwodeben<br />
xolme, zemoT ganxiluli testuri <strong>da</strong>valebebisgan gansxvavebiT,<br />
romlebic pasuxis SerCevas saWiroeben. am ukanasknelT e.w. <strong>da</strong>xuruli<br />
tipis testur <strong>da</strong>valebebsac uwodeben. Ria testur <strong>da</strong>valebebSi<br />
testirebis monawiles moeTxoveba pasuxis konstruireba. aq ar aris<br />
winaswar mocemuli alternatiul pasuxTa CamonaTvali, monawilem<br />
TviTon un<strong>da</strong> Caweros swori pasuxi. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, swori pasuxis<br />
<strong>da</strong>Stampuli, erTaderTi forma ar arsebobs <strong>da</strong> SefasebisTvis<br />
gamoiyeneba Sefasebis sqema/rubrika. testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic<br />
pasuxis konstruirebas moiTxoven, Semdegi tipisaa:<br />
moklepasuxiani testuri <strong>da</strong>valebebi, sa<strong>da</strong>c erTi an ramdenime<br />
sityviT xdeba pasuxis gacema. aseTi <strong>da</strong>valeba Cveulebriv<br />
moiTxovs mokle <strong>da</strong> konkretul pasuxs. am tipis testuri<br />
<strong>da</strong>valebebi kargad afaseben faqtobriv codnas, advili<br />
Sesadgenia <strong>da</strong> advili Sesafasebelia, magram gamousadegaria<br />
rTuli kognituri operaciebis Sesafaseblad.<br />
136
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic teqstis gamotovebuli<br />
adgilebis Sevsebas <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebis <strong>da</strong>srulebas moiTxovs. am<br />
tipis testebSi Cveulebriv mocemulia wina<strong>da</strong>debebi, romlebic<br />
swori pasuxiT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>sruldes. swori pasuxis aRmniSvneli<br />
sityva gamotovebulia. aseTi testuri <strong>da</strong>valebebi Zalian<br />
sasargebloa, mag., <strong>enis</strong> leqsikuri maragis Sesafaseblad. am<br />
tipis testuri <strong>da</strong>valebebiT advilia faqtobrivi codnis<br />
<strong>Sefaseba</strong>, minimumamde <strong>da</strong>dis gamocnobis SesaZlebloba, isini<br />
advili Sesadgeni <strong>da</strong> Sesafasebelia, magram isini ver zomaven<br />
maRali donis kognitur operaciebs.<br />
testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic teqstis "<strong>da</strong>xurvas" moiTxovs.<br />
am tipis testebSi Cveulebriv mocemulia erTi an ramdenime<br />
wina<strong>da</strong>deba, sa<strong>da</strong>c gamotovebulia garkveuli sityvebi.<br />
testirebis monawiles moeTxoveba wina<strong>da</strong>debebis <strong>da</strong>sruleba an<br />
Sevseba. am tipis testuri <strong>da</strong>valebebi gansakuTrebiT farTod<br />
gamoiyeneba enobrivi kompetenciebis Sesafaseblad. SesaZlebe-<br />
lia, testur <strong>da</strong>valebaSi sityvebi ki ar iyos gamotovebuli,<br />
aramed - sityvis TavsarTebi an bolosarTebi. am SemTxvevaSi<br />
moswavles moeTxoveba gamotovebuli adgilebis Sevseba ise,<br />
rom wina<strong>da</strong>deba gramatikulad gamarTuli iyos. aseTi tipis<br />
testuri <strong>da</strong>valebebi advili Sesadgenia, kargad zomavs leqsi-<br />
kur marags <strong>da</strong> gramatikuli wesebis codnas, Tumca <strong>da</strong>zRveuli<br />
ar aris SemTxveviTi pasuxebisgan.<br />
testuri <strong>da</strong>valeba, romelic gavrcobil pasuxs moiTxovs (Tema<br />
<strong>da</strong> ese). aseTi tipis testuri <strong>da</strong>valeba kandi<strong>da</strong>tisgan moiTxovs<br />
raime Temaze testis teqstSi mocemul informaciaze an saku-<br />
Tar gamocdilebze <strong>da</strong>yrdnobiTDSeadginos garkveuli argumen-<br />
tirebuli Txzuleba. am tipis testuri <strong>da</strong>valeba metad Sroma-<br />
tevadia, igi drosa <strong>da</strong> energias moiTxovs, rogorc testuri<br />
<strong>da</strong>valebis Semqmnelisagan, aseve <strong>testireba</strong>Si monawilisgan.<br />
rogorc zemoT iyo naCvenebi, eses Sefasebis sqema winaswar<br />
137
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
un<strong>da</strong> iyos Camoyalibebuli <strong>da</strong> mkacrad gawerili. amasTan ze-<br />
moT moyvanili nimuSi sulac ar warmoadgens erTaderT swor<br />
Sefasebis sqemas esesa Tu TemisTvis. Sefasebis rubrika <strong>da</strong>mo-<br />
kidebulia imaze, Tu ris <strong>Sefaseba</strong> gvin<strong>da</strong> testiT <strong>da</strong> am kon-<br />
kretuli testuri <strong>da</strong>valebiT. meore mxriv, eses an Temis <strong>da</strong>we-<br />
ras garkveuli dro sWirdeba <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, testire-<br />
bis specifikaciaSi misTvis adekvaturi dro un<strong>da</strong> iyos ga-<br />
moyofili. droiTi <strong>da</strong> sxva argumentebis (mag., stan<strong>da</strong>rtizebis,<br />
Sefasebis obieqturobis <strong>da</strong> a.S.) gaTvaliswinebiT, xSirad ase-<br />
Ti testuri <strong>da</strong>valebis moculoba SemosazRvrulia sityvaTa<br />
raodenobiT, mag., maqsimum 100-150 sityviT. aseTi testuri <strong>da</strong>-<br />
valebebi iZleva maRali donis kognituri operaciebisa <strong>da</strong> un-<br />
arebis Sefasebis saSualebas. maTTvis Zneli Sesadgenia Sefa-<br />
sebis rubrika <strong>da</strong> Zneli <strong>da</strong> Sromatevadia <strong>Sefaseba</strong>. ar aris ga-<br />
moricxuli subieqturoba.<br />
problemis ga<strong>da</strong>Wris Semcveli testuri <strong>da</strong>valebebi, romlebic<br />
SesaZlebelia eses kategoriaSi movaTavsoT, radgan am tipis<br />
<strong>da</strong>valebaSi Cveulebriv mocemulia erTi sakiTxis Sesaxeb ori<br />
alternatiuli mosazreba <strong>da</strong> testirebis monawiles moeTxoveba<br />
sakuTaris poziciis <strong>da</strong>fiqsireba <strong>da</strong> sakuTari gamocdilebi<strong>da</strong>n<br />
an wakiTxuli masali<strong>da</strong>n motanili magaliTebiT <strong>da</strong> argumente-<br />
biT gamyareba. aseTi testuri <strong>da</strong>valebebic, iseve, rogorc ese<br />
<strong>da</strong> Tema iZleva maRali donis kognituri operaciebisa <strong>da</strong> un-<br />
arebis Sefasebis saSualebas. Tumca Zneli Sesadgenia Sefase-<br />
bis rubrika <strong>da</strong> Zneli <strong>da</strong> Sromatevadia <strong>Sefaseba</strong>. igi ar aris<br />
<strong>da</strong>zRveuli subieqturobisgan.<br />
qvemoT ganxilulia testuri <strong>da</strong>valebebis nimuSebi:<br />
138
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
1. WeSmariti-mc<strong>da</strong>robis tipis testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi:<br />
<strong>da</strong>viTi zugdidSi Tavis ZmasTan <strong>da</strong>rCa.<br />
a) sworia<br />
b) mc<strong>da</strong>ria.<br />
2. Sesabamisobis (urTierTmisa<strong>da</strong>gebis) tipis testuri <strong>da</strong>valebis<br />
nimuSi:<br />
moZebneT sinonimuri wyvilebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>akavSireT erTmaneTs isrebiT:<br />
an<br />
mamaci <strong>da</strong>asrula<br />
<strong>da</strong>amTavra guladi<br />
mokurcxla ga<strong>da</strong>eRoba<br />
win ga<strong>da</strong>udga gaqusla<br />
gaixsene sapirispiro sityva:<br />
• dila .................................<br />
• SuadRe .................................<br />
• adriani ...........................<br />
3. klasifikaciis tipis testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi.<br />
<strong>da</strong>alageT qronologiuri TanamimdevrobiT, ra ris mere mox<strong>da</strong>:<br />
a) sadili restoranSi<br />
b) zugdidSi Casvla<br />
g) dmanisis pirveli sajaro skolis direqtoris moxseneba<br />
d) samtrediaSi Casvla<br />
e) zugdidSi ZmasTan gasvla<br />
v) seminaris <strong>da</strong>wyeba<br />
z) ministris moadgilis gamosvla<br />
1 2 3 4 5 6 7<br />
139
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
4. mravlobiTi arCevanis tipis testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi:<br />
romel ricxvSi Cavi<strong>da</strong> <strong>da</strong>viTi lias megobarTan:<br />
a. 13-Si<br />
b. 14-Si<br />
g. 15-Si<br />
d. 16-Si.<br />
5. Ria anu pasuxis konstruirebis teqstis "<strong>da</strong>xurvis" tipis<br />
testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi:<br />
<strong>da</strong>urTeT saTanado Tandebulebi saxelebs:<br />
yvelani saxl......... vbrundebiT; am a<strong>da</strong>mian........ yvela kargs am-<br />
bobs; Teatr........ dRes premieraa; saxurav........ karlsoni <strong>da</strong>bi-<br />
nav<strong>da</strong>; am ambav....... didxans vfiqrobdi; skola........ mivdivar;<br />
Tixis........ WurWeli keTdeba; saxlisa........ wavedi.<br />
an<br />
mocemuli formebi<strong>da</strong>n SearCieT swori forma:<br />
midixarT movi<strong>da</strong> waxval<br />
miva waval midian wavsulvar midis<br />
wavedi waxvediT<br />
1. me salomesTan ___________________________________.<br />
2. guSin skolaSi ver ___________________________________.<br />
3. xval Sen ___________________________________ skolaSi?<br />
4. naTia marikasTan ___________________________________ <strong>da</strong> mere<br />
erTad _______________________________ CemTan.<br />
5. sad ___________________________________ guSin Sen <strong>da</strong> rezo?<br />
6. guSinwin <strong>da</strong> guSin skolaSi ar _________________________________.<br />
7. sad ___________________________________ Sen <strong>da</strong> merabi?<br />
140
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
8. sad _____________________ nana? _ is <strong>da</strong> niniko TeatrSi<br />
_____________________.<br />
9. xval skolaSi ver ____________________________, avad var.<br />
10. nona ____________________? _ ara, jer ar _______________________.<br />
6. Ria anu pasuxis konstruirebis moklepasuxiani testuri <strong>da</strong>va-<br />
lebis nimuSi.<br />
moifiqre wakiTxuli moTxrobisaTvis saTauri.<br />
an<br />
rodis wers werils avtori? (<strong>da</strong>asaxeleT Tvis romeli dRea <strong>da</strong> ricx-<br />
vi).<br />
________________________________________________________________________<br />
an<br />
vis moxsenebebs <strong>da</strong>eswro seminaris pirvel dRes <strong>da</strong>viTi? CamoTvaleT.<br />
________________________________________________________________________<br />
7. nimuSi testuri <strong>da</strong>valebisa, romelic carieli adgilis Sevse-<br />
basa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>srulebas moiTxovs:<br />
<strong>da</strong>asruleT wina<strong>da</strong>deba:<br />
`giorgim <strong>da</strong>valeba Seasrula <strong>da</strong> <strong>da</strong>fasTan . . . . . . . . . . . .<br />
8. Ria anu pasuxis konstruirebis ganvrcobili pasuxis mqone<br />
testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi (mokle Tema <strong>da</strong> ese)<br />
warmoidgineT, rom wasuli xarT mivlinebaSi kolegasTan erTad.<br />
miswereT werili Tqveni ojaxis wevrs (meuRles, de<strong>da</strong>s, Svils...);<br />
mouyeviT, sad xarT, visTan erTad, rogori amindia, ras akeTebT<br />
dilas, SuadRisas, saRamoTi; moifiqreT, ras gaakeTebT Tqveni ojaxis<br />
wevrebTan erTad, roca mivlinebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>brundebiT.<br />
sityvebis minimaluri raodenoba - 50, maqsimaluri _ 100<br />
141
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
9. ga<strong>da</strong>saWreli problemebis Semcveli testuri <strong>da</strong>valebis nimuSi<br />
gamoxateT sakuTari pozicia mocemul TemasTan <strong>da</strong>kavSirebiT:<br />
umaRles saswavlo <strong>da</strong>wesebulebaSi swavlisas saWiroa Tu<br />
ara saSinao <strong>da</strong>valebebis Sesruleba?<br />
142
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
6. <strong>da</strong>matebiTi rCevebi testis SeqmnisaTvis<br />
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, testis Seqmnisas mniSvnelovania<br />
srulad <strong>da</strong>vfaroT saswavlo masala <strong>da</strong> amisTvis ki aucilebelia<br />
testSi sxva<strong>da</strong>sxva tipis testuri <strong>da</strong>valebebis gamoyeneba. isini saSu-<br />
alebas gvaZleven, sxva<strong>da</strong>sxva gzebiT <strong>da</strong> wyaroebiT SevagrovoT in-<br />
formacia testirebis monawilis enobrivi kompetenciebis Sesaxeb. ase-<br />
Ti masala ki metad sando <strong>da</strong> validuria, vidre erTgvarovani testuri<br />
<strong>da</strong>valebebi<strong>da</strong>n Segrovebuli monacemebi.<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis formulirebisas gaiTvaliswineT, rom<br />
isini Seesabamebodnen moswavleTa klasis, donis an saganmanaTleblo<br />
safexurisTvis <strong>da</strong>dgenil garkveul stan<strong>da</strong>rtebs an normebs.<br />
aseve gasaTvaliswinebelia testuri <strong>da</strong>valebebis sirTulis <strong>da</strong><br />
moculobis Sesatyvisoba moswavleTa asakTan <strong>da</strong> maTi kognituri un-<br />
arebis ganzomilebebTan. gamoiyeneT asakisa <strong>da</strong> codnis donis adekva-<br />
turi sirTulis ena.<br />
ecadeT, testuri <strong>da</strong>valebebi, gansakuTrebiT ki <strong>da</strong>valebis di-<br />
reqtiuli masala martivad, cxa<strong>da</strong>d <strong>da</strong> mokled iyos formulirebuli;<br />
mravlobiTi arCevanis testur <strong>da</strong>valebebSi moerideT xelovnur<br />
pasuxebs, ecadeT, SesaZlo pasuxebi bunebrivad JRerdnen; gaxsovdeT,<br />
rom aseTi tipis <strong>da</strong>valebebSi mxolod erTi swori pasuxi un<strong>da</strong> iyos;<br />
Ria tipis testur <strong>da</strong>valebebSi Sefasebis sqema/rubrika un<strong>da</strong> Seesa-<br />
tyvisebodes Sesatyvisoba testur <strong>da</strong>valebas <strong>da</strong> igi maqsimalurad<br />
sruli un<strong>da</strong> iyos.<br />
<strong>da</strong>icaviT testuri <strong>da</strong>valebebis avtonomiuroba, rac imas niS-<br />
navs, rom erTi testuri <strong>da</strong>valeba ar un<strong>da</strong> uwyobdes xels sxva tes-<br />
tur <strong>da</strong>valebaze swori pasuxis gacemas. sxvagvarad rom vTqvaT, erT<br />
testur <strong>da</strong>valebaze gacemuli pasuxi ar un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>mokidebuli<br />
meore testur <strong>da</strong>valebaSi nagulisxmev informaciaze. am Tvalsazri-<br />
siT, cudi testuri <strong>da</strong>valebebis nimuSia Semdeg magaliTi:<br />
143
stimuli (teqsti):<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
lia, quTaisSi veRar CamovaRwie. baTumi<strong>da</strong>n pir<strong>da</strong>pir samtredia-<br />
Si Cavedi, rogorc Sen mTxove, Seni megobrisTvis saCuqris ga<strong>da</strong>sace-<br />
mad. kargi vqeni, rom Cavedi. mamamisi avad iyo <strong>da</strong> miwa hqon<strong>da</strong>T gasa-<br />
Toxni. ar meubnebo<strong>da</strong>, magram roca gavige, vuTxari, <strong>da</strong>gexmarebiT-<br />
meTqi. gvianobamde vimuSaveT <strong>da</strong> Rame iq <strong>da</strong>rCena momiwia. samSabaTs ki<br />
zugdidSi wavedi seminarze. xom ici, 16 ivniss iwyeba seminari <strong>da</strong> di-<br />
lis 9 saaTze iq Casvlas ver movaswrebdi. Rame zugdidSi, Cems ZmasTan<br />
<strong>da</strong>vrCebi.<br />
miwis Toxna <strong>da</strong>iwyes:<br />
a. orSabaTs<br />
b. samSabaTs<br />
g. oTxSabaTs<br />
d. kviras.<br />
romel ricxvSi Cavi<strong>da</strong> <strong>da</strong>viTi lias megobarTan:<br />
a. 13-Si<br />
b. 14-Si<br />
g. 15-Si<br />
d. 16-Si.<br />
teqstis mixedviT, ra dRe iyo 14 maisi:<br />
a. orSabaTi<br />
b. samSabaTi<br />
g. oTxSabaTi<br />
d. kvira.<br />
yvela am <strong>da</strong>valebaSi sakmaod rTuli logikuri operaciebis<br />
Catarebaa saWiro swori pasuxebis amosacnobad (analizi, sinTezi...).<br />
Tumca, aRsaniSnavia, rom Tuki erTi maTganis amocnoba moaxerxa <strong>enis</strong><br />
Semswavlelma (logikuri operaciebis saSualebiT <strong>da</strong> ara SemTxveviTi<br />
144
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mignebiT), <strong>da</strong>narCenebisTvis amave operaciebis warmoeba aRar uwevs <strong>da</strong>,<br />
Sesabamisad, momdevno ori <strong>da</strong>valeba aRarafers gvaZlevs misi kompe-<br />
tenciebis Sefasebis TvalsazrisiT.<br />
amasTanave, testuri <strong>da</strong>valebebis Sedg<strong>enis</strong>as moerideT:<br />
gamoricxeT:<br />
rTuli Sedgenili wina<strong>da</strong>debebis gamoyenebas;<br />
uaryofiT an ormagad uaryofiT wina<strong>da</strong>debebs;<br />
ramdenime kiTxvis Semcvel direqtiul masalas;<br />
zedmeti, arasaWiro, miznisgan <strong>da</strong>Sorebuli informaciis<br />
Semcvel masalas;<br />
specialur maxeebs, “xrikebs”, “gamoWeras”;<br />
zedmetad literaturul enas an Jargons;<br />
iseT sityvebs, rogoricaa “yovelTvis”, “arasdros”;<br />
sxva<strong>da</strong>sxva sigrZis pasuxebs.<br />
Secdomebi (SemTxveviTi, teqnikuri);<br />
arasrulad miwodebuli masala;<br />
pasuxis Semcveli masalis miwodeba;<br />
ararsebuli/SeuZlebeli pasuxis micema.<br />
145
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
7. testirebis monacemebis pirveladi analizi<br />
testis administrirebisa (Catarebisa) <strong>da</strong> monacemTa Segrovebis<br />
Semdeg xorcieldeba testirebis Sedegebis - empiriuli monacemebis<br />
fsiqometruli analizi testuri <strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong>xvewis mizniT. amisT-<br />
vis tardeba specialuri fsiqometruli analizi <strong>da</strong> pirvel rigSi<br />
dgindeba TiToeuli testuri <strong>da</strong>valebis sirTule <strong>da</strong> diskriminaciis<br />
indeqsi. sirTule pirvel etapze ganisazRvreba im moswavleTa (kandi-<br />
<strong>da</strong>tTa) procentuli wiliT, romlebmac sworad gaakeTes mocemuli<br />
testuri <strong>da</strong>valeba. Cveulebriv, testis Semqmnelebi eridebian testSi<br />
iseTi testuri <strong>da</strong>valebebis gamoyenebas, romlebic Zalian advilia an<br />
Zalian rTulia. mag., Tu Tu testuri <strong>da</strong>valebas monawileTa TiTqmis<br />
100%-ma gaarTva Tavi an piriqiT _ TiTqmis vercerTma moswavlem ver<br />
gasca swori pasuxi, maSin aseTi testuri <strong>da</strong>valeba arafers ar zo-<br />
mavs, radgan pirvel SemTxvevaSi Cven mxolod is viciT, rom jgufis<br />
yoveli wevrisaTvis es <strong>da</strong>valeba Zalian advilia anu yvelas aqvs sak-<br />
marisi codna am <strong>da</strong>valebis Sesasruleblad, xolo meore SemTxvevaSi<br />
- jgufis yoveli wevrisaTvis es <strong>da</strong>valeba Zalian rTuli aRmoCn<strong>da</strong><br />
anu arc erT moswavles ar aRmoaCn<strong>da</strong> sakmarisi codna mis ga<strong>da</strong>sawyve-<br />
tad. aseTi testuri <strong>da</strong>valebebi ver gvexmarebian moswavleTa saseleq-<br />
ciod codnisa <strong>da</strong> unarebis TvalsazrisiT. arc kriteriumze orienti-<br />
rebuli interpretaciisTvis aris aseTi testuri <strong>da</strong>valebebi sasar-<br />
geblo, radgan Cven ver vigebT, rogoria sxvaobebi <strong>testireba</strong>Si mona-<br />
wile moswavleebs Soris codnisa <strong>da</strong> unarebis TvalsazrisiT. Tumca,<br />
isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom am tipis <strong>da</strong>valebebi karg orientirs war-<br />
moadgens maswavleblisTvis an <strong>da</strong>mwyebi specialistisTvis testuri<br />
<strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong>xvewaSi.<br />
meore mniSvnelovani Tviseba, romelic testur <strong>da</strong>valebas un<strong>da</strong><br />
hqondes, es aris diskriminaciis unari, romelsac gansazRvraven, ro-<br />
gorc <strong>da</strong>valebis unars, gaarCios <strong>da</strong>bali, saSualo <strong>da</strong> maRali codnis<br />
146
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
donis mqone moswavleebi erTmaneTisgan. <strong>da</strong>valebis am unaris gamosaT-<br />
vlelad specialuri fsiqometruli meTodebi gamoiyeneba. analizis<br />
Sedegad <strong>da</strong>bali diskriminaciis unaris mqone testuri <strong>da</strong>valebebi sa-<br />
Wiroa an gaumjobesdes, an, ubralod, `ga<strong>da</strong>iyaros~. Cveulebriv, tes-<br />
turi <strong>da</strong>valebebis Sedegebis fsiqometruli analizis safuZvelze,<br />
testis <strong>da</strong>mwerebi <strong>da</strong> sagnis eqspertebi cdiloben, gaaumjobeson tes-<br />
turi <strong>da</strong>valebebi. testis Seqmnis es etapi sakmaod rTulia <strong>da</strong> igi<br />
specialur codnasa <strong>da</strong> gamocdilebas moiTxovs. am etapze xorciel-<br />
deba TiToeuli e.w. "cudi" testuri <strong>da</strong>valebis detaluri analizi. ga-<br />
nixileba testuri <strong>da</strong>valebis TiToeuli nawili (stimuli, birTvi, pa-<br />
suxebi); mowmdeba Sinaarsobrivi mxaris siswore, teqnikuri gamarTu-<br />
loba, sastimulo masalis Sesatyvisoba pasuxebTan, swori pasuxisa <strong>da</strong><br />
distraqtorebis adekvaturoba, Sefasebis sqemis anu rubrikis adekva-<br />
turoba <strong>da</strong> sisrule.<br />
amgvarad, sanam saboloo testi Sedgeba, masSi Semavali testu-<br />
ri <strong>da</strong>valebebi safuZvlianad mowmdeba rogorc sagnis eqspertebis<br />
mier, aseve - fsiqometrula<strong>da</strong>c.<br />
testis Sedegebis analizi rTul fsiqometrul meTodebzea <strong>da</strong>-<br />
fuZnebuli <strong>da</strong> igi specialur codnas moiTxovs. Tumca, testirebis<br />
Sedegebis martivi analizi SesaZlebelia saklaso pirobebSic. amitom<br />
qvemoT mokled ganvixiloT testis Sedegebis ZiriTadi maxasiaTeble-<br />
bi <strong>da</strong> monacemTa Se<strong>da</strong>rebis instrumentebi.<br />
sixSireTa ganawileba testSi monawileTa mier miRebuli qule-<br />
bis (monacemebis) ubralo CamonaTvalia. magaliTad, marTlweris<br />
testSi 19-ma moswavlem <strong>da</strong>agrova es qulebi: 100, 95, 90, 86, 84, 85, 80, 75,<br />
75, 75, 70, 65, 60, 60, 55, 50, 50, 45, 40. am monacemebis warmodgena SesaZ-<br />
lebelia grafikula<strong>da</strong>c, mag., histogramis saxiT.<br />
centraluri tendenciis maCvenebeli <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra.<br />
saSualo, Cveulebriv, jgufis monacemebis saSualo ariTmetikulia.<br />
mis gamosaTvlelad monacemebi un<strong>da</strong> SekriboT <strong>da</strong> miRebuli ricxvi<br />
gavyoT monacemebis raodenobaze. magaliTad, Tu marTlweris testSi<br />
147
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
19 monawilem mTlianad <strong>da</strong>agrova 1340 qula, saSualo iqneba 1340/19,<br />
anu 70,53. saSualos gamoTvla erT-erTi gzaa jgufis monacemTa cen-<br />
traluri tendenciis Sesafaseblad.<br />
Tumca, jgufSi arsebuli Zalian maRali an Zalian <strong>da</strong>bali qu-<br />
lebi gavlenas axdens saSualoze <strong>da</strong> amaxinjebs saerTo suraTs. am<br />
SemTxvevaSi jgufis maCveneblebis centraluri tendenciis Sesafaseb-<br />
lad SeiZleba gamoviyenoT sxva sazomebi. esenia mediana <strong>da</strong> mo<strong>da</strong>. me-<br />
diana aris zr<strong>da</strong>dobis an klebadobis mixedviT <strong>da</strong>lagebul monacemTa<br />
ganawilebis Sualeduri ricxvi. zemoT ganxiluli 19 maCveneblis me-<br />
diana aris 75. cxra maCvenebeli ganawilebaSi 75-ze meti an misi tolia<br />
<strong>da</strong> cxrac masze naklebi. rodesac aris ramdenime Zalian maRali an<br />
ramdenime Zalian <strong>da</strong>bali maCvenebeli, mediana SeiZleba ukeTesad war-<br />
moadgendes jgufis mTavar tendencias. mo<strong>da</strong> aris is maCvenebeli, ro-<br />
melic yvelaze xSirad gvxvdeba. zemoT warmodgenil monacemebSi mo<strong>da</strong><br />
85-a, radgan igi samjer meordeba.<br />
jgufis monacemebis <strong>da</strong>xasiaTebisTvis mxolod centraluri<br />
tendenciis sazomi ar aris sakmarisi, radgan SesaZlebelia ori jgu-<br />
fis monacemTa saSualo ariTmetikuli erTnairi iyos, magram maTSi<br />
monacemebi sxva<strong>da</strong>sxvagvarad iyos ganawilebuli. magaliTad, erTSi<br />
monacemebi mcired gansxvavdebodes saSualo ariTmetikulisgan, xolo<br />
meoreSi ki monacemTa gabnevis diapazoni didi iyos.<br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra gviCvenebs ramdenad gansxvavdeba maCve-<br />
neblebi saSualosgan. rac ufro didia stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra, miT<br />
ufro vrclad aris ganawilebuli maCveneblebi. <strong>da</strong> piriqiT rac ufro<br />
mcirea stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra, miT ufro axlosaa saSualosTan mona-<br />
cemebi ganlagebuli.<br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xris gamoTvla skolis sabazo safexurze is-<br />
wavleba, igi sakmaod advili gamosaTvlelia, magram mas garkveuli<br />
dro sWirdeba. stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xris gamoTvlis safexurebia:<br />
1. monacemTa saSualo ariTmetikulis gamoTvla;<br />
148
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
2. TiToeuli monacemisa <strong>da</strong> saSualo ariTmetikulis sxvaobis ga-<br />
moTvla;<br />
3. miRebuli monacemebis kvadratebis gamoTvla;<br />
4. miRebuli monacemebis saSualo ariTmetikulis gamoTvla;<br />
5. miRebuli monacemi<strong>da</strong>n kvadratuli fesvis amoReba.<br />
N jgufis qulebis (monacemebis) saSualo ariTmetikulisa <strong>da</strong><br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xris codna gvexmareba moswavlis monacemis mniSv-<br />
nelobis garkvevaSi. magaliTad, <strong>da</strong>vuSvaT, rom testSi miiReT 60 qula.<br />
es faqti Zalian gagaxarebT, Tu gecodinebaT, rom jgufis saSualo<br />
50-is tolia, xolo stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra 4-s udris. am SemTxvevaSi<br />
Tqveni maCvenebeli saSualoze bevrad maRalia. magram Tu jgufis sa-<br />
Sualo ariTmetikuli igivea, magram stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra 20-is to-<br />
lia, maSin Tqveni monacemi aRar aris iseTi maRali, radgan igi axlos<br />
aris saSualo qulasTan. sakiTxSi ukeT gasarkvevad ganvixiloT nor-<br />
maluri ganawileba <strong>da</strong> misi maxasiaTeblebi.<br />
normaluri ganawileba. Zalian bevri bunebrivad mimdinare fi-<br />
zikuri, socialuri <strong>da</strong> fsiqologiuri fenomeni (maT Soris kognitu-<br />
ri) normalura<strong>da</strong>a ganawilebuli, rac martivi eniT imas niSnavs, rom<br />
Zalian mcire <strong>da</strong> Zalian didi monacemebi Se<strong>da</strong>rebiT iSviaTad gvxvdeba,<br />
xolo saSualo monacemebi ki Se<strong>da</strong>rebiT xSirad. magaliTad, Zalian<br />
iSviaTia Zalian Wkviani (geniosi) a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong> aseve iSviaTia Zalian<br />
sulelic _ a<strong>da</strong>mianTa umravlesobas saSualo inteleqti aqvs an iS-<br />
viaTia Zalian <strong>da</strong>bali an Zalian maRali a<strong>da</strong>mianebi, a<strong>da</strong>mianebis umete-<br />
soba saSualo simaRlisaa. igive viTarebaa testirebis drosac, cxa-<br />
dia, rodesac <strong>testireba</strong> moswavleTa sakmarisad did jgufSi tardeba:<br />
iSviaTad gvxvdeba Zalian <strong>da</strong>bali an zalian maRali qulebi <strong>da</strong> mos-<br />
wavleTa umravlesobis qulebi saSualo diapazonSi Tavsdeba. swored<br />
amitom stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra SesaniSnavi gzaa testis Sedegebis ga-<br />
sagebad. gansakuTrebiT gvadgeba maSin, roca Sedegebi normalurad<br />
149
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aris ganawilebuli. normalur ganawilebas grafikulad zaris forma<br />
aqvs <strong>da</strong> igi qvemoT mocemul suraTzea warmodgenili.<br />
normalur ganawilebaSi saSualo, mediana <strong>da</strong> mo<strong>da</strong> erTmaneTs<br />
emTxveva. amasTanave, monacemTa normaluri ganawilebis SemTxvevaSi<br />
jgufis monacemTa 68% Tavsdeba intervalSi, romelic metia erTi<br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xriT saSualo ariTmetikulze <strong>da</strong> aseve erTi stan-<br />
<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xriT naklebia masze. monacemTa 95% Tavsdeba saSualo<br />
aritmetikuli<strong>da</strong>n plius minus ori stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xris interval-<br />
Si, xolo monacemTa 99% ki – sami stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xris intervalSi.<br />
cxadia, am codnaze <strong>da</strong>yrdnobiT Cven SegviZlia SevafasoT, ramdenad<br />
kargia <strong>testireba</strong>Si miRebuli konkretuli qula. zemoT ganxilul ma-<br />
galiTs Tu <strong>da</strong>vubrundebiT, SegviZlia vTqvaT, rom pirvel SemTxveva-<br />
Si Tqveni qula 60 quliT Tqven saukeTeso 2%-Si moxvdiT, xolo meore<br />
SemTxvevaSi ki Tqveni 60 qula saSualoa, radganac aseTi <strong>da</strong> masze me-<br />
ti monacemi <strong>testireba</strong>Si monawile moswavleebis naxevars aqvs.<br />
150
Tavi 4<br />
Sefasebis meTodebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
1. skalebis SemuSavebis meTodebi<br />
gansxvavebul doneTa arseboba gulisxmobs imas, rom unarebi<br />
SeiZleba mivakuTvnoT mxolod erT <strong>da</strong> ara sxva dones <strong>da</strong> rom <strong>enis</strong><br />
flobis gansazRvruli donis parametrebi miekuTvneba erT<br />
gansazRvrul dones <strong>da</strong> ara sxvas. yovelive es gulisxmobs garkveuli<br />
erTgvarovani skalis arsebobas. arsebobs ramdenime meTodi, romelTa<br />
<strong>da</strong>xmarebiT <strong>enis</strong> flobis parametrebi SeiZleba mivakuTvnoT<br />
gansxvavebul doneebs. es meTodebi SeiZleba <strong>da</strong>vyoT sam jgufad:<br />
intuituri, Tvisebrivi <strong>da</strong> raodenobrivi. <strong>enis</strong> flobis Sefasebis<br />
arsebul skalaTa umetesoba <strong>da</strong> doneTa sxva sistemebi SemuSav<strong>da</strong><br />
intuituri meTodebis pirveli jgufis erT-erTi Semadgenlis<br />
meSveobiT. saukeTeso midgoma aerTianebs samive meTods imgvarad, rom<br />
maT Seavson <strong>da</strong> gaaZlieron <strong>da</strong>debiTi zemoqmedeba erTi-meoris mimarT.<br />
Tvisebrivi meTodebi gulisxmoben masalis intuitur momzadebasa <strong>da</strong><br />
SerCevas, amasTanave, Sedegis intuitur <strong>Sefaseba</strong>s. raodenobrivi<br />
meTodebi un<strong>da</strong> axorcielebdnen Tvisebrivi meTodebis saSualebiT<br />
winaswar testirebuli masalis aRnusxvas; isini un<strong>da</strong> Seivsos<br />
Sedegebis intuituri interpretaciiT. amgvarad, doneTa<br />
zogadevropuli sistemis SemuSavebisas gamoyenebuli iqna intuituri,<br />
Tvisebrivi <strong>da</strong> raodenobrivi meTodebis Sexameba..<br />
Tvisebrivi <strong>da</strong> raodenobrivi meTodebis gamoyenebisas SeiZleba<br />
<strong>da</strong>viwyoT rogorc indikatorebi<strong>da</strong>n, ise qcevis nimuSebi<strong>da</strong>n.<br />
151
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
indikatorebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebisas: pirveli amosavali punqti _ un<strong>da</strong><br />
iqnes gaazrebuli is, ris aRwerasac vapirebT, xolo Semdeg<br />
movaxdinoT mniSvnelovani kategoriebisTvis aucilebeli<br />
indikatorebis nusxis re<strong>da</strong>qtireba <strong>da</strong> Tavmoyra, raTa mivceT maT<br />
Tvisebrivi meTodebis gamoyenebis etapisTvis momzadebis saxe. aseTi<br />
meTodika ufro gamarTlebulia iseTi kategoriis indikatorTa<br />
SemuSavebisas, romlebic saswavlo programaSi Sedis, rogorc<br />
qmedebis komunikaciuri saxeebi, magram igive meTodika SeiZleba<br />
gamoviyenoT enobrivi kompetenciis calkeuli aspeqtebis indikatorTa<br />
SemuSavebis drosac, <strong>da</strong>wyebiT etapze indikatorebisa <strong>da</strong> kategoriebis<br />
formulireba iZleva Teoriulad <strong>da</strong>balansebuli sistemis<br />
Camoyalibebis saSualebas (<strong>da</strong>wvrilebiT ix. enaTa flobis... (1), 2008,<br />
gv. 199-201).<br />
qcevis nimuSebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebisas: alternatiuli midgoma, romlis<br />
drosac indikatorTa sistemis SemuSaveba iwyeba <strong>enis</strong> flobis donis<br />
Sefasebis mizniT, iwyeba qcevis tipobrivi nimuSebiT. aseTi<br />
midgomisas gamomcdeli afasebs imas, rasac xe<strong>da</strong>ven nimuSebTan<br />
muSaobis procesSi. kerZod, Semfasebeli aRwers SemoTavazebul<br />
nimuSebs. Semdgom es aRwera muSavdeba statistikuri meTodebis<br />
gamoyenebiT, imis gamosavlenad, Tu romeli maxasiaTeblebia sakvanZo<br />
ZiriTadi SefasebisTvis (Tvisebrivi meTodebi). am midgomis<br />
upiratesoba isaa, rom miRebuli aRwera eyrdnoba konkretul<br />
monacemebs.<br />
statistikuri meTodebi SeiZleba gamoviyenoT ara mxolod<br />
zogadi skalis SemuSavebisTvis, aramed skalis SemuSavebis<br />
Semdgomac, misi praqtikuli gamoyenebis <strong>da</strong>sabuTebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>sinjvis<br />
<strong>da</strong>dg<strong>enis</strong> aucileblobisTvis.<br />
(<strong>da</strong>wvrilebiT ix. enaTa flobis... (1), 2008, gv. 199-203).<br />
152
a. intuituri meTodebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
es meTodebi ar moiTxovs monacemTa specialurad organizebul<br />
Tavmoyras, isini efuZneba gamocdilebis interpretacias garkveuli<br />
principebis Sesabamisad.<br />
I. eqsperti: skala iqmneba eqspertTa jgufis mier arsebuli<br />
skalebis, saswavlo programebisa <strong>da</strong> sxva mniSvnelovani masalebis<br />
safuZvelze. SesaZloa im jgufis moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT,<br />
romlisTvisac es skala muSavdeba. amis Semdeg jgufi axdens skalis<br />
aprobacias <strong>da</strong> koreqtirebas, <strong>da</strong>saSvebia informantebis monawileobac.<br />
II. komiteti: muSaobs iseve, rogorc eqsperti, Tumca aq CarTulia<br />
SemmuSaveblis mcirericxovani <strong>da</strong> konsultantebis didi jgufi,<br />
romelic axdens SemmuSaveblis mier SemoTavazebuli variantebis<br />
recenzirebas. konsultantebma SeiZleba imuSaon intuiciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT, TavianTi gamocdilebi<strong>da</strong>n gamomdinare, <strong>da</strong> / an sakuTari<br />
Tavis SemswavlelebTan an urTierTSorisi sametyvelo qcevis<br />
nimuSebis Se<strong>da</strong>rebis gziT.<br />
III. gamocdilebis gziT: muSaobs iseve, rogorc komiteti, magram<br />
procesi ufro didxans grZeldeba <strong>da</strong> <strong>da</strong>sruldeba `erTiani<br />
Tvalsazrisis~ gamomuSavebiT. specialistTa jgufi iziarebs<br />
Sefasebis kriteriumebisa <strong>da</strong> doneebis sistemis garkveul gagebas.<br />
formulirebaTa <strong>da</strong>zustebis mizniT SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />
eqsperimentuli pilotireba <strong>da</strong> misi Sedegebis ganxilva.<br />
gamomcdelebma SeiZleba imsjelon indikatorTa formulirebasa <strong>da</strong><br />
enobriv qcevas Soris arsebul mimarTebaze, an imaze, Tu rogor<br />
iwvevs erTis cvlileba meoris cvlilebas. es _ enobrivi<br />
kompetenciis doneTa SemuSavebis tradiciuli saSualebaa (enaTa<br />
flobis... (1), 2008, gv. 200).<br />
153
. Tvisebrivi meTodebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
es meTodebi gulisxmobs samuSao seqciaTa gamoyenebas<br />
informatebis TanamonawileobiT <strong>da</strong> miRebuli Sedegebis Tvisebriv <strong>da</strong><br />
ara statikur interpretacias.<br />
I. sakvanZo konceptebis formulireba: winaswari skalis Seqmnis<br />
Semdeg yvelaze martivi meTodia _ misi <strong>da</strong>yofa nawilebad <strong>da</strong><br />
informantebisTvis (am skalis momxmarebelTa im jgufis tipobrivi<br />
warmomadgenlebisTvis romlebic gamoiyeneben mas SemdgomSi)<br />
miwodeba, raTa maT (a) ganalagon gansazRvrebebi im TanamimdevrobiT,<br />
romelic maT miaCniaT marTebulad, (b) ganmarton, ratom miaCniaT ase<br />
<strong>da</strong> mas mere, rac gamovlindeba sxvaoba Tav<strong>da</strong>pirvelsa <strong>da</strong> maT mier<br />
SemoTavazebul wyobas Soris. (g) warmoaCinon, romeli sakvanZo<br />
debulebebi exmarebo<strong>da</strong>T <strong>da</strong> romeli uSli<strong>da</strong>T xels. es meTodi<br />
SeiZleba gavarTuloT, movxsnaT erT-erTi done <strong>da</strong> SevTavazoT im<br />
xarvezis moZebna, romelic miuTiTebs gamotovebul doneze. aseTi<br />
meTodiT iqna SemuSavebuli skalebi sertificirebisTvis<br />
evrocentrebSi.<br />
II. sakvanZo cnebebi _ enobrivi qceva: indikatorebi Seefardeba<br />
tipur enobriv qcevebs gamoyofil doneebze imgvarad, rom raimes<br />
aRwera Seesabamebodes realurad mimdinare movlenebs. kembrijis<br />
zogierT sagamocdo cnobarSi mocemulia am procesis aRwera<br />
gamomcdelebisaTvis. aq erTmaneTs u<strong>da</strong>rdeba sxva<strong>da</strong>sxva skalis<br />
indikatorTa formulirebebi <strong>da</strong> is Sefasebebi, rac <strong>da</strong>imsaxures<br />
konkretulma sagamocdo namuSevrebma. enobrivi testirebis<br />
saerTaSoriso sistemis (IELTS) CarCoSi indikatorTa Seqmnis procesSi<br />
profesional gamomcdelebs sTxoves, ganesazRvraT `tipobrivi<br />
namuSevris nimuSi~ yoveli donisTvis, Semdeg ki gamoevlinaT yoveli<br />
154
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
namuSevris `sakvanZo Taviseburebebi~. is Taviseburebebi, romlebic<br />
sxva<strong>da</strong>sxva donisTvis tipobrivad iqneba miCneuli, sabolood<br />
indikatorebSi ganTavseba saTanado msjelobis Semdeg.<br />
III. pirveladi <strong>da</strong>xasiaTeba: individualuri informatorebi<br />
ganalageben namuSevrebs (rogorc wesi, werilobiTs) garkveuli<br />
TanamimdevrobiT. jgufuri ganxilvisas yvela <strong>da</strong>xarisxebuli<br />
namuSevari ganlagdeba erTiani TanamimdevrobiT. Semdgom xdeba im<br />
principis gamoyofa, misi gamovl<strong>enis</strong> aRwera, ris mixedviTac mox<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>xarisxeba. gansakuTrebuli yuradReba eqceva im mimarTulebebs,<br />
romlebic yoveli donisTvis individualuria. is, rac iyo aRwerili,<br />
warmoadgens pirvelad <strong>da</strong>xasiaTebas, swored is gansazRvravs<br />
ganlagebis wesebs. am meTodis nairsaxeobas warmoadgens namuSevrebis<br />
ramdenime wyebad <strong>da</strong>lageba erTiani rigis nacvlad. am klasikur<br />
midgomasac aqvs Tavisi mravalganzomilebiani sortirebis varianti.<br />
am SemTxvevaSi sakvanZo Taviseburebebis meSveobiT xdeba pirveladi<br />
maxasiaTeblebis gansazRvra. Semdeg xdeba naSromebis sortireba<br />
yoveli pirveladi maxasiaTeblis Sesabamisad. Sedegad vRebulobT<br />
ara erTganzomilebian qolistur skalas erTi pirveladi<br />
maxasiaTeblisTvis (TvisebisTvis), aramed mravalganzomilebian<br />
analitikur skalas ramdenime maxasiaTeblisaTvis.<br />
IV. ori varianti<strong>da</strong>n erT-erTis amorCeva. es aris pirveladi<br />
<strong>da</strong>xasiaTebis meTodis <strong>da</strong>dg<strong>enis</strong> kidev erTi varianti. pirvel etapze<br />
xdeba warmodgenili nimuSebis sortireba ramdenime jgufad, maTi<br />
doni<strong>da</strong>n gamomdinare. Semdeg, doneTa Soris sazRvrebis <strong>da</strong>dg<strong>enis</strong><br />
principi mis Taobaze msjelobisas xdeba sakvanZo maxasiaTeblebis<br />
gamoyofa (ix. meTodi #5). zemoxsenebuli meTodisgan gansxvavebiT,<br />
xdeba yoveli sakvanZo maxasiaTeblis formulireba iseTi kiTxvis<br />
saxiT, romelic gulisxmobs pasuxs: `ki / ara~. amgvarad, yalibdeba<br />
155
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
binarul opoziciaTa gaSlili struqtura. es struqtura aZlevs<br />
gamomcdels ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis algoriTms.<br />
V. Se<strong>da</strong>rebiTi mcdelobebi: jgufebi wyvil-wyvilad a<strong>da</strong>reben<br />
sagamocdo namuSevrebs imis gansasazRvrad, Tu romeli maTgania<br />
ukeTesi <strong>da</strong> ratom. es meTodi iZleva iseTi meta<strong>enis</strong> Seqmnis<br />
saSualebas, romelic gamoiyeneba enobrivi kompetenciis Sefasebis<br />
dros <strong>da</strong> emsaxureba yoveli donisTvis mniSvnelovani maxasiaTeblis<br />
gamovlenas. es maxasiaTeblebi Semdeg formulirdeba, rogorc<br />
indikatorebi.<br />
VI. sortireba: mas mere, rac Camoyalibdeba indikatorTa aRweris<br />
pirveladi variantebi, informantebi miiReben wina<strong>da</strong>debas,<br />
<strong>da</strong>akompleqton isini im kategoriaTa Sesabamisad, romlebsac isini<br />
aRweren, <strong>da</strong> / an im doneTa Sesabamisad, romlebsac isini<br />
ganekuTvnebian. informantebs SeuZliaT agreTve <strong>da</strong>azuston,<br />
moaxdinon indikatorebis re<strong>da</strong>qtireba <strong>da</strong> / an sruliad uaryon isini,<br />
agreTve gamoyon mniSvnelovani, mkafio, an sasargeblo indikatorebi.<br />
am meTodikis SemweobiT arCeul iqna indikatorebis saerTo nusxa,<br />
romlis safuZvelze Camoyalib<strong>da</strong> <strong>da</strong> re<strong>da</strong>qtireba gaukeT<strong>da</strong> aRweriT<br />
skalebs (enaTa flobis... (1), 2008, gv. 201-202).<br />
g. raodenobrivi meTodebi<br />
raodenobrivi meTodebi gulisxmobs miRebuli Sedegebis<br />
mniSvnelovan statistikur analizsa <strong>da</strong> gamowvlilviT<br />
interpretacias.<br />
I. diskriminantuli analizi: pirvel etapze rigi sagamocdo<br />
namuSevari, romelmac gaiara sortireba (umjobesia gamomcdelTa<br />
156
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
jgufis mier) gaivlis diskursiul analizs. es Tvisebrivi analizi<br />
gamoavlens <strong>da</strong> <strong>da</strong>ajamebs sxva<strong>da</strong>sxva Tvisebrivi maxasiaTeblis<br />
sixSires. Semdeg mravlobiTi regresiis meSveobiT ganisazRvreba, Tu<br />
gamoyofil maxasiaTebelTagan romeli ufro mniSvnelovania masalis<br />
garkveuli donisaTvis misakuTvneblad. es sakvanZo maxasiaTeblebi<br />
SemdgomSi <strong>da</strong>erTveba yoveli donis indikatoris formulirebas.<br />
II. mravalaspeqtiani skalireba: saxelwodebis miuxe<strong>da</strong>vad, es aris<br />
aRweriTi meTodika, romlis meSveobiTac xdeba calkeuli sakvanZo<br />
maxasiaTeblis gamoyofa <strong>da</strong> maT Soris mimarTebis gansazRvra.<br />
enobrivi kompetenciis <strong>Sefaseba</strong> xdeba iseTi analitikuri skalis<br />
meSveobiT, romelic ramdenime kategorias aerTianebs. analizi<br />
aCvenebs, romelma kategoriebma iTamaSes ganmsazRvreli roli<br />
enobrivi kompetenciis gamovl<strong>enis</strong> saqmeSi, ris Semdegac SeiZleba<br />
SevadginoT diagrama, romelic gamoxatavs kategoriebis<br />
Tanaarsebobas an maT <strong>da</strong>Sorebas erTmaneTisagan. amrigad, es<br />
moTodika gvaZlevs saSualebas, gamovavlinoT <strong>da</strong> eqsperimentis gziT<br />
SevamowmoT mniSvnelobis mqone kategoriebi.<br />
III. testur <strong>da</strong>valebaze <strong>da</strong>fuZnebuli Teoria (tddT) anu<br />
`faruli (latenturi) unarebis / Tvisebebis~ analizi: tddT<br />
gvTavazobs urTierT<strong>da</strong>kavSirebul ganzomilebaTa anu skalebis<br />
modelebis sistemas (testirebis am midgomaze zemoT ukve iyo saubari<br />
– ix. Tavi 3, aq ki ufro konkretulad ganvixilavT erT-erT pirvel<br />
<strong>da</strong> yvelaze martiv models, romelsac <strong>da</strong>nieli maTematikosis georg<br />
raSis sapativcemulod raSis modeli ewo<strong>da</strong>).<br />
tddT warmoadgens albaTobis Teoriis ganviTarebas <strong>da</strong><br />
gamoiyeneba ZiriTa<strong>da</strong>d <strong>da</strong>valebaTa bankSi ama Tu im amocanis<br />
sirTulis gansasazRvrad. Tu Tqveni enobrivi kompetencia<br />
`ganviTarebulia~, maSin martiv SekiTxvebze Tqven mier gacemuli<br />
pasuxis albaToba Zalian maRalia. <strong>da</strong>mwyebisTvis ki swori pasuxis<br />
157
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
albaToba ganviTarebul doneze metad mcirea. es ubralo faqti<br />
ga<strong>da</strong>tanilia skalirebis meTodSi, romelic raSis modelzea<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli <strong>da</strong> romelic SemdgomSi gamoiyeneba erTi skalis<br />
farglebSi punqtebis erTgvarovnebis uzrunvelsayofad. am midgomis<br />
Semdgomi ganviTareba iZleva misi gamoyenebis saSualebas rogorc<br />
komunikaciur CvevaTa xasiaTis mqone indikatorTa skalirebisaTvis,<br />
aseve testuri <strong>da</strong>valebebis Sesasruleblad.<br />
raSis meTodikiT analizisas, sxva<strong>da</strong>sxva testuri <strong>da</strong>valeba an<br />
kiTxvari SeiZleba gar<strong>da</strong>iqmnas uwyvet jaWvad `Ruzis elementebis~<br />
gamoyenebis wyalobiT, romlebic saerToa erTmaneTTan axlos mdgomi<br />
doneebisTvis. qvemoT moyvanil sqemaSi aRniSnuli `Ruzis elementebi~<br />
nacrisfra<strong>da</strong>a Seferili. amgvarad, <strong>da</strong>valeba SeiZleba miesa<strong>da</strong>gos<br />
moswavleTa individualur kategoriebs <strong>da</strong>, amasTanave, <strong>da</strong>rCes<br />
erTiani skalis im SemswavlelTa SedegebisTvis, vinc agrovebs<br />
qulaTa maqsimalur an minimalur raodenobas sxva<strong>da</strong>sxva doneze.<br />
testi A<br />
testi B<br />
raSis meTodiT analizis upiratesoba isaa, rom igi iZleva iseTi<br />
skalirebis miRebis saSualebas, romelic analizisTvis gamoyenebuli<br />
testis an testuri <strong>da</strong>valebebis / kiTxvarebis konkretul Sedegebze<br />
araa <strong>da</strong>mokidebuli. miRebuli skalis mniSvnelobebi rCeba ucvleli<br />
Semdgomi testirebisTvis im pirobiT, rom am testirebis obieqtebi<br />
SeiZleba ganvixiloT, rogorc axali jgufebi mosaxleobis imave<br />
statistikuri jgufis farglebSi. droTa ganmavlobaSi skalaTa<br />
mniSvnelobis sistematuri cvlilebebi (magaliTad, saswavlo<br />
158<br />
testi C
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
programis Secvlis an gamomcdelTa momzadebis gamo) SeiZleba<br />
ricxobrivad iqnes gamoxatuli <strong>da</strong> gaTvaliswinebuli.<br />
indikatorTa skalirebis mimarT raSis meTodiT analizi<br />
SeiZleba nairgvarad gamoviyenoT:<br />
(a) Tvisebrivi meTodebiT miRebuli monacemebi SeiZleba<br />
aRiweros raSis meTodis moSveliebiT ariTmetikuli skalis saxiT.<br />
(b) SeiZleba SemuSavdes testebi imisTvis, rom gamartivdes iseT<br />
indikatorTa praqtikuli gamoyeneba, romlebic aRweren <strong>enis</strong> codnas,<br />
kerZod ki sagamocdo <strong>da</strong>valebaSi. am <strong>da</strong>valebaTa skalireba SeiZleba<br />
Catardes raSis meTodis saSualebiT <strong>da</strong> maTi mniSvnelobebi mocemul<br />
skalaSi gamoxataven calkeuli indikatoris siZneles.<br />
(g) indikatorebi SeiZleba gamoyenebul iqnes rogorc kiTxvaris<br />
punqtebi maswavleblis mier Tavisi moswavleebis Sefasebis mizniT<br />
(SeuZlia mas x <strong>da</strong>valebis Sesruleba?). amgvarad, indikatorebi<br />
SeiZleba <strong>da</strong>vayenoT erT yai<strong>da</strong>ze <strong>da</strong> ganvalagoT ariTmetikul<br />
skalaze imgvarad, rogorc es xdeba <strong>da</strong>valebaTa bankSi <strong>da</strong>valebaTa<br />
siZnelis mixedviT klasificirebisas.<br />
skalaTa SemuSavebis gar<strong>da</strong>, raSis meTodi SeiZleba gamoviyenoT<br />
imis <strong>da</strong>sadgenad, Tu rogor xorcieldeba miRebuli Sefasebis<br />
skalebis praqtikuli gamoyeneba. es iZleva arazusti formulirebebis<br />
<strong>da</strong>zustebis, gamoyenebul skalaTa monakveTebis sididisa <strong>da</strong> maTi<br />
ga<strong>da</strong>xedvis saSualebas (enaTa flobis... (1), 2008, gv. 202-203).<br />
159
Tavi 5<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bilingvuri ganaTlebis procesis <strong>Sefaseba</strong><br />
1. bilingvuri / multilingvuri ganaTlebis arsi <strong>da</strong><br />
Sefasebis mniSvneloba<br />
multilingvalia pirovneba, romelsac or an met enaze SeuZlia<br />
laparaki. Tumca, imis gansazRvra, Tu vin aris bi/multilingvali <strong>da</strong><br />
vin _ ara, gacilebiT ufro rTulia, vidre SeiZleba Tavi<strong>da</strong>n<br />
mogveCvenos. multilingvizmis definicia SesaZlebelia<br />
warmomavlobis, komperenturobis, funqciebisa <strong>da</strong> identifikaciis<br />
kriteriumebze <strong>da</strong>yrdnobiT. umeteswilad definiciisTvis mTavar<br />
kriteriumad gamoiyeneba mravalenovani pirovnebis lingvisturi<br />
kompetenciebi.<br />
multilingvizmis definiciebi:<br />
`.,,multilingvizmi - ori an meti <strong>enis</strong> mSobliuri <strong>enis</strong> doneze floba.~<br />
`...aqtiuri, ori an meti <strong>enis</strong> sruliad erTnair doneze floba.~<br />
`...sruliad sxva<strong>da</strong>sxva ori (an meti) <strong>enis</strong> codna lingvistur<br />
procesebSi erTmaneTis xelis SeSlis gareSe.~<br />
`...bilingvizmi iwyeba maSin, roca erTi <strong>enis</strong> momxmarebels<br />
<strong>da</strong>srulebuli <strong>da</strong> Sinaarsis TvalsazrisiT srulyofili azris<br />
gamoTqma SeuZlia meore enaze.~<br />
`ori (an meti <strong>enis</strong> alternatiuli gamoyenebis gamocdilebas SeiZleba<br />
vuwodoT bilingvizmi <strong>da</strong> am praqtikis momxmarebels -<br />
multilingvali.~<br />
`multilingvizmad un<strong>da</strong> CaiTvalos ori an meti <strong>enis</strong> alternatiuli<br />
gamoyeneba, Tu amas erTi individi akeTebs.~<br />
160
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
...multilingvalia a<strong>da</strong>miani, `romelic, situaciaTa umravlesobaSi,<br />
komunikaciis saSualebad Tavisuflad iyenebs or an met enas <strong>da</strong>,<br />
saWiroebis SemTxvevaSi, SeuZlia erTi<strong>da</strong>n meore enaze ga<strong>da</strong>svla”.<br />
`multilingvalad SeiZleba CaiTvalos bavSvi, romelsac Tavis mier<br />
Semofarglul enobriv <strong>da</strong> socialur garemoSi esmis yvelaferi <strong>da</strong><br />
agebinebs yvelafers (asakisa <strong>da</strong> situaciis Sesabamisad, romelSic igi<br />
imyofeba).~<br />
`mosaubre ar un<strong>da</strong> gamoirCeodes sazogadoebisgan, romelSic meore<br />
enas xmarobs, sxvebma igi mSobliur enaze molaparaked un<strong>da</strong> aRiqvan.~<br />
`namdvili multilingvalia pirovneba, romelsac ori sxva<strong>da</strong>sxva,<br />
enobrivad <strong>da</strong>axloebiT erTnairi, socialuri <strong>da</strong> kulturuli donis<br />
mqone jgufi Tavisianad miiCnevs.~ (ix. bilingvuri ganaTleba, 2010, gv.<br />
9-10).<br />
Tavad termini<strong>da</strong>n gamomdinare, naTelia, rom, martivad, biling-<br />
vizmi or enasTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebs gulisxmobs. Tumca, rogori<br />
interpretaciac ar un<strong>da</strong> mieces termins - `bilingvali~ - oris <strong>enis</strong><br />
floba arcTu ise iolia... mniSvnelovania gavmijnoT bilingvizmi, ro-<br />
gorc individualuri <strong>da</strong> rogorc jgufuri an socialuri fenomeni.<br />
rasakvirvelia, individualur <strong>da</strong> jgufur bilingvizms Soris mniSv-<br />
nelovani kavSiri arsebobs: arsebobs araerTi magaliTi, roca a<strong>da</strong>-<br />
mianma icis ori ena, Tumca iyenebs mxolod erTs; an iyenebs yovel-<br />
dRiur cxovrebaSi or enas, Tumca erT-erT enaSi SesaZloa gaaCndes<br />
SezRuduli enobrivi kompetencia. ufro metic, SeiZleba a<strong>da</strong>mianisTvis<br />
sasaubro ena iyos erTi, xolo kiTxvisa <strong>da</strong> werisTvis iyenebdes meore<br />
enas. Sesabamisad, rodesac vsaubrobT enaze, mniSvnelovania gavmijnoT<br />
<strong>enis</strong> flobis unari <strong>da</strong> <strong>enis</strong> gamoyeneba (beikeri, 2010, gv. 2-3). Sesabami-<br />
sad, rodesac bilingvalis enobrivi kompetenciebis <strong>Sefaseba</strong>s vaxdenT,<br />
imTaviTve un<strong>da</strong> ganisazRvros, raze vakeTebT aqcents...<br />
bilingvuri ganaTlebis erT-erTi umTavresi principia _ ar<br />
moxdes enobrivi kompetenciebis amaRleba sagnobrivi kompetenciebis<br />
xarjze; sxvagvarad rom vTqvaT, meore <strong>enis</strong> <strong>da</strong>uflebaSi warmateba<br />
161
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
calsaxad ar niSnavs imas, rom bilingvuri ganaTlebis mocemuli<br />
programa warmatebulia. magaliTad, SesaZloa, romelime `Zlieri~<br />
saskolo bilingvuri ganaTlebis programis pirobebSi moswavlem maR-<br />
al doneze Seiswavlos meore (aramSobliuri) ena, Tumca sagnobrivi<br />
kompetenciebis TvalsazrisiT, <strong>da</strong>bali qulebi <strong>da</strong>imsaxuros... aseT<br />
SemTxvevaSi aucileblad sakvlevia, es mox<strong>da</strong> xsenebuli programis<br />
xarvezebis gamo Tu mizezi sxvaa (mSobliur enaze swavlebis pirobeb-<br />
Sic amgvari Sedegi iqnebo<strong>da</strong>)...<br />
Sefasebisas aqcenti aseve keTdeba bilingvalebis meore <strong>enis</strong><br />
kompetenciaze <strong>da</strong> ar fasdeba is mniSvnelovani warmatebebi <strong>da</strong><br />
upiratesobebi, rac bilingvizms axlavs Tan (magaliTad, iseTi<br />
faqtorebi, rogoricaa interpersonaluri unarebi _ informaciis<br />
mopovebisa <strong>da</strong> interpretirebis unari, kritikuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi<br />
azrovnebis unari, pasuxismgeblobis aRebisa <strong>da</strong> ganawilebis,<br />
soli<strong>da</strong>robisa <strong>da</strong> a.S. unarebi (ix. beikeri, 2010).<br />
bilingvuri ganaTlebis mTeli procesis (bilingvali<br />
Semswavlelis enobrivi kompetenciebi, bilingvuri programebis<br />
<strong>Sefaseba</strong>, bilingvuri sagakveTilo procesi, Semswavlelis/moswavlis<br />
sagnobrivi kompetenciebi, sxva eqstra-faqtorebi, romlebzec zemoT<br />
iyo saubari...) adekvaturad, yvela aspeqtis gaTvaliswinebiT<br />
<strong>Sefaseba</strong>s udidesi mniSvneloba eniWeba. rogorc mxolod<br />
kategorizacia ver asaxavs bilingvizmis srul suraTs, ise<br />
bilingvizmis gazomvisa <strong>da</strong> Sefasebis mcdelobac warumatebeli iqneba<br />
sruli suraTis warmosaCenad....<br />
162
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
2. orenovnebis (bilingvizmis) <strong>Sefaseba</strong><br />
bilingvizmis <strong>Sefaseba</strong> SesaZlebelia sxva<strong>da</strong>sxva mizniT<br />
ganxorcieldes. qvemoT ganvixilavT bilingvalebis Sefasebis<br />
ramdenime mizans <strong>da</strong> am miznebs Soris arsebul Tanxvedris wertilebs.<br />
bilingvalebis Sefasebis magaliTia mosaxleobis aRwerisas<br />
moTxovnili informacia ori <strong>enis</strong> gamoyenebis unaris Taobaze<br />
(magaliTad aSS, kana<strong>da</strong>, irlandia, israeli). aRniSnuli monacemi<br />
mkvlevars aZlevs informacias bilingvalebis raodenobisa <strong>da</strong><br />
(ga<strong>da</strong>nawilebis) Sesaxeb konkretul geografiul arealSi. am<br />
monacemebze <strong>da</strong>yrdnobiT, SesaZlebelia, magaliTad, geografiuli<br />
rukis Sedgena ama Tu im qveyanaSi Tu regionSi umciresobaTa<br />
jgufebis gansaxlebisa <strong>da</strong> maTi proporciebis Sesaxeb (uiliamsi, 2004).<br />
bilingvalebi SeiZleba gamovyoT, rogor calke jgufi<br />
seleqciis mizniT. magaliTad, SesaZlebelia, skolas surdes bavSvebis<br />
<strong>da</strong>jgufeba klasebSi ori <strong>enis</strong> flobisa <strong>da</strong> maTi enobrivi fonis<br />
Sesabamisad. bilingvalebi SeiZleba SevarCioT specialuri<br />
saWiroebebis mqone moswavleebis klasisTvis. analogiurad,<br />
samecniero kvlevis miznisTvis SesaZlebelia saWiro gaxdes kvlevaSi<br />
monawileTa or an 3 jgufad <strong>da</strong>yofa (magaliTad, <strong>da</strong>balansebuli<br />
bilingvalebi, nawilobrivi bilingvalebi <strong>da</strong> monolingvalebi).<br />
bilingvalebis <strong>Sefaseba</strong><br />
rogorc zemoT iTqva, <strong>enis</strong> flobis <strong>Sefaseba</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d ori<br />
tipis testebis meSveobiT xdeba. pirveli gaxlavT normaze<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli testebi, romlebsac Semajamebeli / saboloo<br />
Sefasebisas iyeneben <strong>da</strong> meore gaxlavT kriteriumze <strong>da</strong>fuZnebuli<br />
<strong>Sefaseba</strong>, romelic mimdinare (formatuli) tipis <strong>Sefaseba</strong>s<br />
ganekuTvneba (ix. Tavi, I).<br />
163
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bilingvalebis SemTxvevaSi, kriteriumze <strong>da</strong>fuZnebul<br />
<strong>testireba</strong>s aqvs upiratesoba normaze <strong>da</strong>fuZnebul <strong>testireba</strong>sTan<br />
mimarTebiT, radgan is ar iyenebs Se<strong>da</strong>rebis princips. Tumca, normaze<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli testirebisas SesaZlebelia bilingvalis Se<strong>da</strong>reba<br />
moxdes monolingvalTan, rac Tavad bilingvuri swavlebis procesis<br />
SefasebisTvis <strong>da</strong> misi upiratesobisTvis xazgasasmelad zogjer<br />
aucilebelia.. am SemTxvevaSi normad ganisazRvreba mSobliur enaze<br />
mosaubre, rac, araerTi mecnieris azriT, usamarTlo <strong>da</strong><br />
aravaliduria (frederiqsoni <strong>da</strong> kline, 1996, kuki, 2002, grosieni 1985,<br />
1994; ix. beikeri, 2010).<br />
kriteriumze <strong>da</strong>fuZnebuli testirebisas ki mowmdeba moswavlis<br />
unarebi <strong>da</strong>wesebul stan<strong>da</strong>rtTan mimarTebiT <strong>da</strong>, Sesabamisad, TiTqos<br />
gamoiricxeba usamarTlo Se<strong>da</strong>reba bilingvalsa <strong>da</strong> monolingvals<br />
Soris, Tumca, praqtikulad, kriteriumze <strong>da</strong>fuZnebuli testebis<br />
Sedegebis gamoyenebac SeiZleba moxdes Se<strong>da</strong>rebisTvis (magaliTad,<br />
mSobliur enaze mosaubreTa <strong>da</strong> bilingvalebis maCveneblebis<br />
Se<strong>da</strong>reba, sxva<strong>da</strong>sxva asakisa <strong>da</strong> skolis moswavleTa maCveneblebis<br />
Se<strong>da</strong>reba).<br />
bilingvali bavSvebis specialur saganmanaTleblo saWiroebebis<br />
mqone moswavleTa programebze ga<strong>da</strong>nawileba efuZneba garkveul<br />
<strong>Sefaseba</strong>s. testebi xSirad ar aris akuratuli <strong>da</strong> ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
emsaxureba moswavlis meore enaSi kompetenciis Semowmebas an enobrivi<br />
umciresobis moswavleTaTvis misTvis sust enaze <strong>testireba</strong>s.<br />
sakananonmdeblo bazis Secvlis, kvlevebisa <strong>da</strong> mecnierebis mier<br />
gakeTebuli araerTi rekomen<strong>da</strong>ciis miuxe<strong>da</strong>vad, enobrivi umciresobis<br />
moswavleebi diskriminirebulni arian testirebisa <strong>da</strong> Sefasebis<br />
arsebuli sistemis pirobebSi. Sesabamisad, mniSvnelovania, ganvixiloT<br />
is faqtorebi, romlebic ganapirobebs Sefasebis mikerZoebulobas <strong>da</strong><br />
am sistemis gamosworebis alternatiul gzebze vimsjeloT. am mxriv<br />
kolin beikeri ramdenime rekomen<strong>da</strong>cias gvTavazobs:<br />
164
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mniSvnelovania gaimijnos moswavlis droebiTi <strong>da</strong> xangrZlivi<br />
problemebi. magaliTad, imigranti bavSvis enobrivi Seferxeba<br />
droebiT siZneles warmoadgens, romelic male <strong>da</strong>iZleva. xolo,<br />
disleqsia, sm<strong>enis</strong> <strong>da</strong>kargva, maRali neirocitizmi <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>avadebebi<br />
aris ufro seriozuli <strong>da</strong> xangrZlivi problemebisa <strong>da</strong> siZneleebis<br />
gamomwvevi <strong>da</strong>, Sesabamisad, maT <strong>da</strong>saZlevad ufro xangrZlivi <strong>da</strong><br />
gansxvavebuli intervenciuli RonisZiebebis gatarebaa saWiro<br />
(beikeri, 2010, gv. 355).<br />
specialuri saWiroebebis diagnozireba un<strong>da</strong> gascdes mxolod<br />
testirebis Sedegebs <strong>da</strong> Sefasebis ufro farTo <strong>da</strong> mravalmxrivi<br />
meqanizmebiT un<strong>da</strong> moxdes. bavSvebis sxva<strong>da</strong>sxva konteqstSi <strong>da</strong>kvirveba<br />
(klasSi <strong>da</strong> gareT), agreTve moswavlis ojaxis, Temis <strong>da</strong> kulturis<br />
Seswavla moswavlis ufro marTebuli profilis Seqmnis<br />
SesaZleblobas iZleva. mniSvnelovania, rom <strong>Sefaseba</strong> moaxdinos<br />
multidisciplinarulma gundma <strong>da</strong> multidisciplinaruli gundis<br />
mravalmxrivi Sefasebis meTodebiT gakeTebuli <strong>da</strong>skvna ufro metad<br />
relevanturia.<br />
moswavleTa SefasebisTvis <strong>da</strong> Sedegebis interpretaciisTvis<br />
mniSvnelovania moswavleTa ojaxis, Temis, kulturis <strong>da</strong><br />
individualuri maxasiaTeblebis gaazreba. moswavleebi skolaSi<br />
modian ojaxebi<strong>da</strong>n, sa<strong>da</strong>c swavla/swavlebis procesi gansxvavebulad<br />
aRiqmeba. magaliTad, TamaSiT, SekiTxvebis <strong>da</strong>smiT, <strong>da</strong>kvirvebiTa <strong>da</strong><br />
aRmoCenebiT swavla ar aris misaRebi zogierTi kulturisTvis. am<br />
kulturaSi gavrcelebulia avtoritaruli swavlebis stili, sa<strong>da</strong>c<br />
bavSvs evaleba <strong>da</strong>imaxsovros ufrosis mier naswavlebi, magaliTad<br />
`saRvTo wigni~ (beikeri, 2010, gv. 355); saqarTvelos SemTxvevaSic<br />
xSirad irRveva kulturuli (metwilad – religiuri) gansxvavebisadmi<br />
pativiscemis principi: aris skolebi, romlebSic maswavleblebi<br />
kategoriulad moiTxoven qristianuli <strong>da</strong>tvirTvis mqone<br />
literaturis aTvisebas, rac, rasakvirvelia, musulmanTaTvis<br />
miuRebeli <strong>da</strong> diskomfortulia...<br />
165
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mniSvnelovania moxdes testirebis Sedegebis dekonteqstualiza-<br />
cia. testirebis sistemis rukis Sedg<strong>enis</strong> Se<strong>da</strong>reba iZleva TvalnaTel<br />
suraTs. rukis Sedg<strong>enis</strong>as xdeba rukaze ama Tu im adgilis martivad<br />
<strong>da</strong>tana, xolo rukaze <strong>da</strong>tanili obieqtebis Sesaxeb naklebi<br />
informaciaa. magaliTad, adgili, romelic usayvarlesia SenTvis,<br />
radgan aris ulamazesi tba <strong>da</strong> Tvalwarmtaci buneba _ es adgili<br />
gamorCeulia. Tumca, rukaze is <strong>da</strong>tanilia ubralod, rogorc tbisa<br />
<strong>da</strong>, zoga<strong>da</strong>d, bunebis silamaze <strong>da</strong> sxva mniSvnelovani Tvisebebi ar<br />
Cans. analogiurad, <strong>testireba</strong> ver aCens moswavlis Rrma <strong>da</strong> farTo<br />
maxasiaTeblebs <strong>da</strong> mxolod ze<strong>da</strong>pirul suraTs iZleva bavSvis<br />
monacemebis Sesaxeb (ix. beikeri, 2010, gv. 355).<br />
SemfasebelTa SerCeva ganapirobebs Sefasebis Sedegebs.<br />
<strong>Sefaseba</strong>ze gavlenas moaxdens, Tuki Semfasebeli aris maRali donis<br />
profesionali <strong>da</strong>, amave dros, warmoadgens Sesafasebeli moswavlis<br />
enobriv jgufs. Semfaseblis asaki, sqesi, socialuri klasi,<br />
Zalaufleba _ aseve ganapirobebs moswavlis pasuxebs <strong>da</strong> Sefasebis<br />
Sedegebs. <strong>Sefaseba</strong> ar aris neitraluri procesi. SemfasebelTa<br />
araswori SerCeva ori tipis xarvezs iwvevs Sefasebisas bilingval<br />
bavSvebTan mimarTebiT: (1) problemis <strong>da</strong>dgena, roca realurad<br />
problema ar arsebobs; (2) problemis verSemCneva misi arsebobis<br />
pirobebSic ki (beikeri, 2010, gv. 356).<br />
moswavlis <strong>Sefaseba</strong> un<strong>da</strong> moxdes moswavlisTvis ufro `Zlier~<br />
enaSi, anu, romelsac ukeTesad flobs. <strong>Sefaseba</strong>, romelic tardeba<br />
moswavlis `sust~ enaSi, xels uwyobs araswori diagnozis <strong>da</strong>smas;<br />
mSoblebi <strong>da</strong> maswavleblebi <strong>da</strong>rwmunebulni un<strong>da</strong> iyvnen, rom<br />
testebSi gamoyenebuli ena Sesabamisia. magaliTad, Tu testi<br />
naTargmnia qarTuli<strong>da</strong>n somxurad, SeiZleba Targmanis gamo araerTi<br />
uzustoba gaiparos testSi, rac asaxvas hpovebs testebis Sedegebze.<br />
amasTanave, gasaTvaliswinebelia enaTa saxesxvaobebi, magaliTad,<br />
somxur enas gaaCnia saxesxvaobebi <strong>da</strong> SesaZlebelia testebi iyos<br />
somxur saliteraturo enaze _ erTi SexedviT, moswavlis mSobliur<br />
166
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
enaze. magram somxuri <strong>enis</strong> saxesxvaoba, romelic warmoadgens<br />
moswavlis realur mSobliur enas (javaxeTSi somxuris erT-erT<br />
gavrcelebul dialeqtze saubroben), ar iZleodes saSualebas,<br />
Sefasdes moswavleTa realuri Sedegebi. Tuki testebSi moswavleTa<br />
enobrivi kompetenciebis problemebi ikveTeba, mniSvnelovania<br />
gaimijnos bavSvis enobrivi profili <strong>da</strong> enobrivi performansis<br />
profili, romlebic xSirad erTmaneTs ar emTxveva (kuminsi, 1984).<br />
performansis profili gansakuTrebiT mniSvnelovania, radgan aq<br />
warmoCindeba moswavlis kognituri unarebic <strong>da</strong> ara mxolod enobrivi<br />
kompetenciebi.<br />
mniSvnelovani problemaa testirebisas mxolod moswavleze<br />
fokusireba. testirebis Sedegebi<strong>da</strong>n Cans, TiTqos mxolod moswavlea<br />
<strong>da</strong>mnaSave. mniSvnelovania, fokusma ga<strong>da</strong>inacvlos bavSvisgan<br />
skolisken. iqneb warumateblobis mizezi swored skolaa, romelic ar<br />
sTavazobs moswavles mSobliur enaze swavlebis saSualebas <strong>da</strong>,<br />
Sesabamisad, codnisa <strong>da</strong> unarebis ganviTarebis SesaZleblobebs?<br />
Sesabamisad, aseT situaciaSi gamosavali iqneba ara moswavlis<br />
specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavleebis (sssm)<br />
programaSi ga<strong>da</strong>yvana, aramed skolis filosofiis Secvla.<br />
sazogadod, <strong>testireba</strong>m SesaZloa gamoiwvios bilingvali bavSvis<br />
<strong>da</strong>Zabuneba misi gaZlierebis nacvlad (kuminsi 1984). <strong>Sefaseba</strong>m<br />
SeiZleba gamoiwvios moswavleTa kategorizacia warmatebul <strong>da</strong><br />
CamorCenil moswavleebad <strong>da</strong> potencialis mqone moswavlis<br />
Tav<strong>da</strong>jerebulobac ki minimumade <strong>da</strong>iyvanos, ramac asaxva SeiZleba<br />
hpovos misi Semdgomi swavlis procesze <strong>da</strong> maTi saboloo<br />
marginalizacia gamoiwvios; es uaRresad sensitiuri procesia <strong>da</strong><br />
pe<strong>da</strong>gogs didi sifrTxile hmarTebs. mniSvnelovania bavSvis<br />
maswavleblis poziciis mosmena Sefasebisas. maswavlebeli metad<br />
icnobs moswavles <strong>da</strong> sainteresoa misi mosazreba, Tu ra aris<br />
moswavlis akademiuri problemebis mizezi, ra ga<strong>da</strong>wyvetisa <strong>da</strong><br />
intervenciis gzebia saWiro problemis mosagvareblad <strong>da</strong> a.S.<br />
167
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bilingvalebis <strong>testireba</strong>, sazogadod, gavrcel<strong>da</strong><br />
monolingvalebis <strong>testireba</strong>ze <strong>da</strong>fuZnebiT. Tumca, amTaviTve un<strong>da</strong><br />
iTqvas, rom bilingvalebis enobrivi kompetencia gansxvavebulia,<br />
radgan enas bilingvalebi sxva<strong>da</strong>sxva konteqstSi gamoiyeneben <strong>da</strong><br />
sxva<strong>da</strong>sxva situaciaSi maTi enobrivi kompetencia gansxvavebulia.<br />
Sesabamisad, bilingvalebisa <strong>da</strong> monolingvalebis Se<strong>da</strong>reba enobrivi<br />
kompetenciebis TvalsazrisiT usamarTloa. amasTanave, rogorc wesi,<br />
testebi Sedgenilia dominanti kulturis warmomadgenlebis mier <strong>da</strong>,<br />
Sesabamisad, kulturulad mikerZoebulia, radgan umravlesobis<br />
enobriv stilsa <strong>da</strong> kulturas gamoxatavs. testebis umravlesoba<br />
gulisxmobs ramdenime arCevani<strong>da</strong>n swori pasuxis SerCevas. msgavsi<br />
testebisas SeuZlebelia sxva<strong>da</strong>sxva enobrivi unarebis <strong>Sefaseba</strong>,<br />
salaparako / sasaubro ena ver fasdeba msgavsi tipis testirebis<br />
gziT.<br />
normaze <strong>da</strong>fuZnebuli testi a<strong>da</strong>rebs erT moswavles sxvasTan.<br />
bilingval bavSvTan mimarTebiT ki gacilebiT mniSvnelovania am<br />
bavSvis codnisa <strong>da</strong> unarebis Semowmeba TiToeul saganSi, vidre maTi<br />
Se<strong>da</strong>reba sxva moswavleebTan. Sesabamisad, alternatiuli midgomaa<br />
bavSvis progresis <strong>Sefaseba</strong> saswavlo gegmiT gansazRvrul sagnebSi.<br />
msgavsi testebi ufro mniSvnelovan informacias iZleva mSoblisTvis,<br />
iseve, rogorc maswavleblisTvis, radgan TvalnaTels xdis, ras ver<br />
miaRwia moswavlem konkretul saganSi (magaliTad, maTematikaSi) <strong>da</strong><br />
saswavlo procesSic aqcentireba ukve amis mixedviT keTdeba.<br />
amasTanave, aRsaniSnavia, rom kriteriumze <strong>da</strong>fuZnebuli testebic ar<br />
aris <strong>da</strong>zRveuli kulturuli mikerZoebulobisagan.<br />
168
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
3. meore <strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> bilingvur gakveTilze<br />
B bilingvuri swavlebis procesis Sefasebisas gansakuTrebuli<br />
yuradReba eqceva Tavad swavlebis processa (formatuli <strong>Sefaseba</strong>) <strong>da</strong><br />
Sedegebs (Semajamebeli <strong>Sefaseba</strong>). amisaTvis gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva<br />
xerxi, kerZod: <strong>da</strong>kvirveba, interviu, testebi <strong>da</strong> sxva. producirebis<br />
unarebis <strong>Sefaseba</strong> gulisxmobs pasuxs Semdeg kiTxvebze:<br />
ra informaciis / sametyvelo funqciis gamoyeneba SeuZliaT<br />
mSobliur <strong>da</strong> meore enaze moswavleebs SecdomebiT Tu uSec-<br />
domod (<strong>da</strong>saxuli amocanebis Sesrulebis <strong>Sefaseba</strong>)?<br />
visTan _ maswavleblebTan, TanatolebTan <strong>da</strong> stumrebTan _<br />
SeuZliaT urTierTqmedeba (komunikaciis problema)?<br />
rogoria maTi lingvisturi unarebi (enobrivi konstruqciebis<br />
aTvisebis donis <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> ara Secdomebis aRnusxva)?<br />
SemfasebelTa amocanebSi un<strong>da</strong> Sediodes saswavlo procesis<br />
analizi (<strong>da</strong>kvirveba klasSi), maswavleblis / moswavleebis /<br />
mSoblebis urTierTobebi, saswavlo masalebi, aseve moswavleTa<br />
kompetenciebis <strong>testireba</strong> (formatuli / Semajamebeli). klasSi<br />
<strong>da</strong>kvirvebisas yuradReba un<strong>da</strong> mieqces ara marto moswavleebis, aramed<br />
maswavleblis qcevasac: ra gavlenas axdens is moswavleebze <strong>da</strong> rodis<br />
<strong>da</strong> rogor iyenebs enebs? rogor qmnis motivacias? rogor reagirebs<br />
Secdomebze? Secdomebis gasworebis rogor formebs iyenebs:<br />
modelirebas (swori formis Tanamimdevruli <strong>da</strong> xSiri gameoreba<br />
Secdomebis pir<strong>da</strong>piri Sesworebis gareSe) Tu xelaxla formulirebas<br />
(moswavlis SecdomiT naTqvamis sworad <strong>da</strong> gasagebad formulireba)?<br />
rogor aris organizebuli saswavlo procesi?<br />
moswavleTa progresis Sesafaseblad bilingvur skolaSi<br />
yuradReba un<strong>da</strong> mieqces maT miRwevebs saganSi. bilingvur skolaSi<br />
moswavles xuTi weli mainc sWirdeba imisaTvis, rom igi <strong>da</strong>euflos<br />
169
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
meore enas sagnebis Sesaswavlad. Aam xangrZlivobis gamo moswavles<br />
SeiZleba gauCndes sakuTari ususurobis ganc<strong>da</strong>, Camouyalibdes<br />
<strong>da</strong>bali TviT<strong>Sefaseba</strong>. am problemis ga<strong>da</strong>sawyvetad arsebobs ori gza:<br />
pirveli _ bilingvuri klasis moswavleTa <strong>Sefaseba</strong> specialurad<br />
maTTvis Sedgenili stan<strong>da</strong>rtebis mixedviT. am midgomam SeiZleba<br />
mSoblebisa <strong>da</strong> sagnebis maswavlebelTa gansakuTrebuli <strong>da</strong>intereseba<br />
gamoiwvios, radgan maTi survilia, moswavlis Sedegebi Seesabamebodes<br />
saxelmwifo stan<strong>da</strong>rts. amis gamo aucilebeli xdeba Cveulebrivi<br />
skolebisaTvis gankuTvnili testebis gamoyeneba. Mmagram, amasTan,<br />
un<strong>da</strong> vifiqroT testebSi garkveuli cvlilebebis Setanis Sesaxeb.<br />
magaliTad, aseTi SeiZleba iyos orenovani testi. aseve SeiZleba<br />
moswavleebs mieceT <strong>da</strong>matebiTi dro, neba <strong>da</strong>vrToT, isargeblon<br />
leqsikonebiT an gavumartivoT testuri <strong>da</strong>valebebis pirobebi.<br />
vafasebT ra bilingvur programebs, ar un<strong>da</strong> SemovifargloT<br />
mxolod enobrivi unarebis SefasebiT. un<strong>da</strong> Sefasdes Sinaarsi, mizani<br />
<strong>da</strong> meTodika.<br />
qvemoT gTavazobT Sesafasebel obieqtTa savaraudo<br />
CamonaTvalis cxrils:<br />
ras<br />
vafasebT?<br />
moswavleTa <strong>Sefaseba</strong> bilingvuri swavlebis<br />
kompetencias<br />
mSobliur enaSi;<br />
kompetencias sa-<br />
ganSi;<br />
kompetencias<br />
meore enaSi;<br />
motivacias;<br />
sxva kompetenciebi<br />
(kognituri unare-<br />
bi, socialuri un-<br />
arebi, sxva sas-<br />
wavlo una-rebi);<br />
komponentebis <strong>Sefaseba</strong><br />
swavlebis meTodika;<br />
saswavlo Sinaarsi;<br />
maswavlebelTa ur-<br />
TierToba moswavle-<br />
ebTan.<br />
170<br />
bilingvuri modelis<br />
<strong>Sefaseba</strong><br />
modelis efeq-<br />
turoba;<br />
bilingvuri<br />
swavlebis mas-<br />
wavlebelTa<br />
momzadeba.
vin<br />
afasebs?<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
maswavleble-bi;<br />
saatestacio /<br />
saga-mocdo<br />
komisia.<br />
mizani moswavleTa<br />
rogor<br />
vafasebT?<br />
Zlieri <strong>da</strong> susti<br />
mxare-ebis<br />
gamovlena;<br />
stan<strong>da</strong>rtis Sede-<br />
gebis miRweva;<br />
informacia mSo-<br />
belTaTvis;<br />
SerCeva.<br />
kiTxvarebi;<br />
testebi;<br />
interviu;<br />
<strong>da</strong>kvirveba.<br />
<strong>da</strong>mkvirvebelTa jgufi.<br />
xarisxis kontroli;<br />
masalebis ga<strong>da</strong>muSa-veba;<br />
maswavlebelTa mom-<br />
zadebis done.<br />
interviu;<br />
<strong>da</strong>kvirveba klasSi<br />
Catarebul samuSa-<br />
oebze;<br />
zepirmetyvelebis<br />
analizi;<br />
saswavlo masalebis<br />
analizi.<br />
171<br />
gare monitor-<br />
ingis jgufi.<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miReba modelis<br />
SenarCuneba /<br />
arSenarCunebaze,<br />
ganviTarebaze.<br />
saswavlo prog-<br />
ramebisanali- zi;<br />
kiTxvarebi;<br />
kvlevebi.<br />
bilingvuri saswavlo procesis Sefasebisas gansakuTrebul<br />
mniSvnelobas iZens gakveTilis <strong>Sefaseba</strong>. gakveTilis Sefasebisas,<br />
rekomendebulia, rom maswavleblebma upasuxon Semdeg kiTxvebs:<br />
miRweuli iyo Tu ara gakveTilis miznebi?<br />
SerCeuli strategiebis saSualebiT ramdenad moxerx<strong>da</strong><br />
gakveTilis winaSe <strong>da</strong>smuli amocanebis (rogorc sagnobrivi, ise<br />
enobrivi) ga<strong>da</strong>Wra?<br />
Seesabameba Tu ara gakveTilisaTvis gamoyofili drois<br />
ga<strong>da</strong>nawileba moswavleTa realur SesaZleblobebs,<br />
saWiroebebsa <strong>da</strong> moTxovnebs?
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rogor gamoiyeneben moswavleebi gakveTilze miRebul codnas<br />
momavalSi?<br />
ra enobrivi kompetenciebis ganviTarebas Seuwyo xeli<br />
gakveTilma?<br />
ra SeiZlebo<strong>da</strong> gakeTebuliyo sxvagvarad?<br />
bilingvur gakveTilze mniSvnelovania imis gansazRvra, Tu ra <strong>da</strong><br />
rogor SeiZleba Sefasdes <strong>enis</strong> gamoyenebis TvalsazrisiT.<br />
imisaTvis, rom maswavleblebma ukeT gaiazron bilingvur gakve-<br />
Tilze Sefasebis sagani <strong>da</strong> saSualebebi <strong>enis</strong> gamoyenebis kuTxiT,<br />
gTavazobT gakveTilebis scenarebis nimuSebs Tan<strong>da</strong>rTuli rekomen-<br />
<strong>da</strong>ciebiT SefasebisaTvis.<br />
172
sagani: buneba<br />
Tema: frinvelebi <strong>da</strong> cxovelebi.<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
I klasi<br />
akademiuri miznebi: SeuZlia cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis garCeva,<br />
maTi amocnoba naxatze.<br />
enobrivi miznebi: icis cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis <strong>da</strong>saxeleba <strong>da</strong><br />
ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT martivi kiTxvebis <strong>da</strong>sma? ra cxovelia? ra<br />
frinvelia?<br />
leqsika: cxovelebi, frinvelebi, <strong>da</strong>Tvi, ZaRli, kata, Rori, cxeni, bu,<br />
mamali, qaTami, arwivi...<br />
socialuri miznebi: SeZlebs aqtiur mosmenas, monawileobas.<br />
provocireba: maswavlebels gakveTilze Seaqvs cxovelebisa <strong>da</strong> frin-<br />
velebis winaswar gamzadebuli suraTebi / naxatebi, akravs <strong>da</strong>faze.<br />
aqtivobebi: 1) moswavleebi mSobliur enaze asaxeleben naxatze moce-<br />
mul cxovels an frinvels.<br />
2) calke momzadebuli T sqemiT (qarTul-somxurad frinvelebi <strong>da</strong><br />
cxovelebi) ajgufeben cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis suraTebs.<br />
organizeba wuTi;<br />
resursi: naxatebi,<br />
momzadebuli T sqema.<br />
3) sakomunikacio situacia: walkaSi un<strong>da</strong> gaxsnan zooparki, Tbilisi-<br />
<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> CamoviyvanoT cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi. viswavloT saxele-<br />
bi qarTulad, rom zooparkis direqtors CamovuTvaloT sasurveli<br />
cxovelebi, frinvelebi.<br />
4) leqsikaze muSaoba:<br />
naxats:<br />
cxovels / frinvels asaxelebs pe<strong>da</strong>gogi <strong>da</strong> aCvenebs Sesabamis<br />
asaxelebs <strong>da</strong> bavSvebi aCveneben naxatebs;<br />
maswavlebeli aCvenebs naxats, bavSvebi asaxeleben.<br />
173
O organizeba: 8 wuTi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
5) kedelze ganTavsebul sityvebs (frinvelTa <strong>da</strong> cxovelTa saxelebi)<br />
zemo<strong>da</strong>n amagrebs Sesabamis suraTs <strong>da</strong> ekiTxeba qarTulad: ra cxo-<br />
velia? ra frinvelia? vinc sworad upasuxebs, airCevs naxats, Seusa-<br />
bamebs nawers <strong>da</strong> svams kiTxvas.<br />
O organizeba: 8 wuTi.<br />
6) bavSvebi muSaoben wyvilebSi. <strong>da</strong>xataven sayvarel cxovelsa Tu<br />
frinvels, cvlian erTmaneTSi <strong>da</strong> adgenen maT qarTul saxelwodebas,<br />
Semdeg akraven TavianT namuSevrebs, asaxeleben <strong>da</strong> kiTxuloben: cxo-<br />
velia Tu frinveli?<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n amoWran <strong>da</strong> warwerian ujraSi<br />
Caakran Sesabamisi cxovelisa <strong>da</strong> frinvelis naxati.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
upirveles yovlisa, un<strong>da</strong> ganvsazRvroT, ras vafasebT? D<strong>da</strong> rogor<br />
vafasebT?<br />
miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare,Ffasdeba rogorc akademiuri, ise enobrivi<br />
unarebi. akademiuri unarebi<strong>da</strong>n arsebiTia klasificirebis unari.<br />
swored es unari Sefasdeba T sqemis Sevsebis procesSi <strong>da</strong>kvirvebis<br />
saSualebiT. rac Seexeba enobriv aspeqtebs, un<strong>da</strong> Sefasdes;<br />
a) martivi instruqciebis (funqciuri frazebis) gageba, kerZod:<br />
ga<strong>da</strong>SaleT wignebi, CasviT cxrilSi, <strong>da</strong>asaxeleT, monaxeT<br />
saxeli.<br />
b) Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> enobrivi formulebis gamoyeneba.<br />
g) “aris” zmnis Semoklebuli formis marTebuli gamoyeneba.<br />
d) SekiTxvebis (ra aris es? ra hqvia? Ffrinvelia? cxovelia?)<br />
gageba <strong>da</strong> sworad pasuxi.<br />
TiToeulze SeiZleba Sedges Sefasebis sqema. magaliTad,<br />
axalSeswavlili leqsikisa <strong>da</strong> enobrivi formulebis gamoyenebaze:<br />
174
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
kriteriumebi Kkargi <strong>da</strong>makmayof. ara<strong>da</strong>makmay.<br />
naxatebis Sesabameba <strong>da</strong>sax-<br />
elebebTan <strong>da</strong> piriqiT<br />
warmoTqma (aqcenti specifi-<br />
kur bgerebze)<br />
komunikaciur situaciaSi<br />
adekvaturi reagireba<br />
enobrivi formulebis mar-<br />
Tebuli gamoyeneba sakomu-<br />
nikacio situaciaSi<br />
175
sagani: NqarTuli ena<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
II klasi<br />
Tema: `zamTari~ (amjerad ivaraudeba, rom <strong>Sefaseba</strong> xdeba Temis<br />
<strong>da</strong>srulebis Semdeg).<br />
mizani: moswavle SeZlebs<br />
zamTris suraTis aRweras;<br />
martivi sityvebis amokiTxvas (ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
martivi sityvebis <strong>da</strong>weras (ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
nimuSis safuZvelze martivi wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa <strong>da</strong><br />
amokiTxvas;<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril saxelebze <strong>da</strong>yrdnobiT martivi<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> maTze pasuxs.<br />
saWiro frazebi: Tovs. civa. yinvaa. mTebi TeTria.<br />
romelia zamTris Tveebi? zamTris Tveebia dekemberi, ianvari,<br />
Tebervali.<br />
me miyvars / ar miyvars zamTari.<br />
ras TamaSob zamTarSi? zamTarSi miyvars cigaoba, gun<strong>da</strong>oba, cigure-<br />
biT sriali.<br />
leqsika: Tovli, zamTari, Tovlis papa, civa, yinva,<br />
TeTri, didi, gun<strong>da</strong>/gun<strong>da</strong>oba, ciga/cigaoba, TamaSi,<br />
cigurebi.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT, Tu ra asoebi aqvT<br />
gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
176
ekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Temis <strong>da</strong>srulebis Semdeg, sasurvelia, moswavleebi Sefasdnen yve-<br />
la mimarTulebiT: mosmena, kiTxva, wera <strong>da</strong> zepirmetyveleba. gTava-<br />
zobT Sefasebis sqemebs yvela mimarTuebiT:<br />
mosmena:<br />
kriteriumi yovelTvis iSviaTad arasodes<br />
yuradRebiT ismens<br />
adekvaturad rea-<br />
girebsinstruq- ciebze<br />
mcire xmauric ki<br />
xels uSlis mosme-<br />
naSi<br />
esmis <strong>da</strong>smuli<br />
SekiTxvis /<br />
SekiTxvebis<br />
Sinaarsi<br />
kiTxva:<br />
kriteriumi yovelTvis iSviaTad arasodes<br />
Seusabamebs suraTs<br />
amokiTxul sityvas<br />
/ frazas<br />
marcvlebisagan<br />
awyobs sityvas<br />
svams wina<strong>da</strong>debaSi<br />
Sesabamis sityvas<br />
177
wera:<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
kriteriumi yovelTvis iSviaTad arasodes<br />
nimuSis mixedviT<br />
uSecdomod iwers<br />
sityvas<br />
ilustracias uke-<br />
Tebs Sesabamis<br />
warweras<br />
aRadgens sityvaSi<br />
gamotovebul asos<br />
laparaki:<br />
kriteriumi yovelTvis iSviaTad arasodes<br />
mkafiod <strong>da</strong> sworad<br />
warmoTqvams sity-<br />
vebs (maT Soris<br />
specifikur bge-<br />
rebs)<br />
aRwers suraTs<br />
Seswavlili sity-<br />
vebisa <strong>da</strong> frazebis<br />
gamoyenebiT<br />
svams martiv Se-<br />
kiTxvas<br />
upasuxebs sxvis<br />
mier <strong>da</strong>smul<br />
martiv SekiTxvas<br />
178
sagani: maTematika<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
III klasi<br />
Tema: geometriuli figurebi (ferTa mozaika, Cven vqmniT<br />
kompoziciuri naxazebis silamazes).<br />
saxelmZRvanelo: maTematika _ n. gvilava; e. CiloCava, s. CxeiZe.<br />
akademiuri miznebi:<br />
amoicnobs naxatze gamosaxul geometriul figurebs;<br />
qmnis axal kompozicias;<br />
gamoTvlis mocemuli figurebis gverdebis jams;<br />
gamoTvlis TiToeuli Fferis figurebis raodenobas (metoba-<br />
nakleboba).<br />
enobrivi miznebi:<br />
asaxelebs suraTze gamosaxul figurebs;<br />
aRwers ilustracias ferebisa <strong>da</strong> figurebis miTiTebiT <strong>da</strong> gamoxatavs<br />
sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons / ar momwons, lamazia / ar aris<br />
lamazi);<br />
leqsika <strong>da</strong> konstruqciebi: ferebiT, figurebiT, wiTeli metia cis-<br />
ferze /<br />
naklebia, _iT,... gverdi, sigrZe...<br />
socialuri miznebi:<br />
SeuZlia Seafasos sxvisi <strong>da</strong> sakuTari namuSevari;<br />
aRiaros sxvisi Rirseba;<br />
hqondes erTobis ganc<strong>da</strong>;<br />
SeZlos resursebis ganawileba.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1: wyvilebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ukvirdnen saxelmZRvaneloSi miTiTebul<br />
frangi mxatvris pol mondorianis naxats <strong>da</strong> gascen pasuxi Semdeg<br />
kiTxvebs:<br />
179
a aris gamosaxuli naxatze?<br />
ra figurebia?<br />
ramdeni kuTxe aqvs TiToeuls?<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
riT hgavs es figurebi erTmaneTs?<br />
riT gansxvavdebian es figurebi erTmaneTisgan?<br />
dro: 5 wuTi;<br />
resursi: wigni, gv. 26;<br />
organizeba - muSaoba wyvilebSi.<br />
aqtivoba 2. _ moswavleebs isev vTxovT <strong>da</strong>ukvirdnen naxats.<br />
eZlevaT Sesavsebad cxrili, romelSic un<strong>da</strong> Caweron suraTze ferTa<br />
raodenoba, ferebis <strong>da</strong>saxeleba.<br />
wyvilebi asruleben Semdeg <strong>da</strong>valebas: asaxeleben figurebis raode-<br />
nobas ferebis mixedviT; akeTeben Canawers: cisferi figurebis raode-<br />
noba metia Tu wiTlis? ramdeniT naklebia Savi feris figura na-<br />
crisfer figuraze?<br />
dro: 7 wuTi;<br />
resursebi: saxelmZRvanelo gv. 26.;<br />
organizeba _ muSaoba wyvilebSi.<br />
aqtivoba 3. moswavleebs vurigebT sxva<strong>da</strong>sxva feris, zomis, formis<br />
figurebs <strong>da</strong> vTxovT Seadginon msgavsi kompozicia.<br />
dro: 10 wuTi;<br />
resursi: feradi qaRaldebi (figurebi), TeTri furclebi, webo;<br />
organizeba: jgufuri.<br />
aqtivoba 4. jgufebi cvlian erTmaneTis namuSevrebs <strong>da</strong> upasuxeben<br />
kiTxvebs (werilobiT):<br />
ramdeni figuraa furcelze?<br />
romeli ferebia gamoyenebuli?<br />
romeli feris figuraa meti <strong>da</strong> ramdeniT?<br />
(kiTxvebi Camowerilia <strong>da</strong>faze)<br />
180
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aqtivoba 5. jgufebi asruleben <strong>da</strong>valebas: zomaven mocemul fur-<br />
celze yvelaze didi <strong>da</strong> yvelaze patara oTxkuTxedebis gverdebis<br />
sigrZes <strong>da</strong> iTvlian TiToeulis sigrZeTa jams.<br />
jgufebi akeTeben prezentacias (TiTo jgufs TiTo wuTi).<br />
dro: 7 wuTi;<br />
resursebi: jgufebis namuSevrebi, furclebi, kalmebi;<br />
organizeba: jgufuri.<br />
aqtivoba 6. amoicnon <strong>da</strong>viT kakabaZis naxatSi msgavsi figurebi <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>iTvalon ramdeni figuraa aseTi.<br />
dro: 3 wuTi;<br />
resursi: saxelmZRvanelo gv. 26;<br />
organizeba: muSaoba jgufebSi.<br />
aqtivoba 7. vurigebT baraTebs, romlebzec wertilebiT moniSnulia<br />
oTxkuTxedebi. vTxovT, SeaerTon wertilebi <strong>da</strong> miaweron, ramdeni<br />
oTxkuTxedia moniSnul baraTze?<br />
dro: 7 wuTi,<br />
resursi: baraTebi, markerebi;<br />
organizeba: individualuri.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />
Seqmnan naxati sxva geometriuli figurebis gamoyenebiT<br />
<strong>da</strong> miaweron, ramdeni figura gamoiyenes <strong>da</strong> ramdeni feri.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
enobrivi unarebis TvalsazrisiT un<strong>da</strong> Sefasdes:<br />
<strong>da</strong>valebis pirobis / instruqciis gageba <strong>da</strong> adekvaturi<br />
reagireba;<br />
maTematikuri cnebebis (metia, naklebia) <strong>da</strong> terminebis<br />
(samkuTxedi, oTxkuTxedi, wre, kuTxe, gverdi... <strong>da</strong> a.S.)<br />
marTebuli gamoyeneba;<br />
181
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gramatikuli konstruqciebis _ -iT naklebia, -iT metia, -iT<br />
hgavs, -iT gansxvavdeba _ marTebuli gamoyeneba.<br />
imisaTvis, rom moswavlem mizanmimarTulad warmarTos saswavlo<br />
saqmianoba, man un<strong>da</strong> icodes, ras iTxoven misgan. roca moswavlem<br />
icis is konkretuli miznebi, romelTa misaRweva<strong>da</strong>c warmarTavs samu-<br />
Saos <strong>da</strong> icis kriteriumebic, romelTa mixedviTac Seafaseben, aris<br />
ufro motivirebulic <strong>da</strong> mobilizebulic.<br />
A amjerad Cven gTavazobT gakveTilze <strong>enis</strong> gamoyenebis Sefasebis<br />
kriteriumebs:<br />
kriteriumebi Kdiax ara SeniSvna<br />
adekvaturad reagirebs instruqciebze<br />
sworad amoicnobs <strong>da</strong> asaxelebs suraTze<br />
gamosaxul geometriul figurebs<br />
asaxelebs minimum erT gansxvavebas <strong>da</strong><br />
erT msgavsebas <strong>da</strong> marTebulad iyenebs<br />
enobriv konstruqcias: hgavs –iT,<br />
gansxvavdeba –iT.<br />
marTebulad iyenebs enobriv konstruq-<br />
cias: -iT metia, -iT naklebia.<br />
icis ferebis saxelwodebebi (martivi <strong>da</strong><br />
Sedgenili).<br />
iyenebs <strong>da</strong>mokidebulebis gamomxatvel<br />
enobriv formulebs: momwons / ar mom-<br />
wons.<br />
mniSvnelovania, maswavlebelma <strong>da</strong>adginos, maTematikis sakiTxebSi<br />
Secdomebis <strong>da</strong>Svebis SemTxvevaSi moswavles ar hyofnis maTematikuri<br />
codna Tu enobrivi, amitom Semowmebis mizniT SesaZlebelia pasuxis<br />
dros qarTuli <strong>enis</strong> mSobliuriT Canacvleba.<br />
182
sagani: bunebismcodneoba<br />
Tema: cxovelTa jgufebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
IV klasi<br />
akademiuriMmiznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs cxovelTa jgufebs.<br />
enobrivi miznebi: iswavlis cxovelTa klasebis <strong>da</strong>saxelebas<br />
(ZuZumwovari, qvewarmavali, amfibia...), am jgufebSi Semavali<br />
cxovelebis saxelwodebebs <strong>da</strong> axasiaTebs cxovelebs ga<strong>da</strong>adgilebis<br />
(<strong>da</strong>xoxavs, <strong>da</strong>frinavs, curavs), arsebobis sxva maxasiaTeblebis (riT<br />
ikvebeba, rogor mravldeba...)…mixedviT.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1:<br />
bavSvi gamodis kalaTTan, iRebs cxovelis suraTs, ambobs<br />
<strong>da</strong>saxelebas qarTulad; klasifikacias _ jgufs akuTvnebs mSobliur<br />
enaze, moZebnis im jgufs somxur enaze warweril plakatze,<br />
waikiTxavs am sityvis qarTul Sesatyviss <strong>da</strong> ityvis wina<strong>da</strong>debas _<br />
lomi aris ZuZumwovari cxoveli... ku aris qvewarmavali...<br />
dro _ 20 wuTi; O<br />
organizeba _ individualuri;<br />
resursebi _ kalaTSi yria cxovelTa suraTebi; plakati cxovelTa<br />
klasifikaciis <strong>da</strong>saxelebebiT somxurad <strong>da</strong><br />
qarTulad.<br />
aqtivoba 2:<br />
maswavlebeli aZlevs mSobliur enaze ganmartebebs _<br />
jgufebSi geZlevaT <strong>da</strong>valeba: <strong>da</strong>asaxeleT jgufebSi Semavali cxove-<br />
lebi qmedebebis mixedviT, visac SeuZlia, qarTul enaze Semdegi saxis<br />
wina<strong>da</strong>debebiT _ lomi aris ZuZumwovari cxoveli _ is <strong>da</strong>dis, <strong>da</strong>rbis;<br />
delfini aris ZuZumwvari cxoveli _ is <strong>da</strong>curavs. Tu moswavles amis<br />
183
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Tqma gauWirdeba, imaves ambobs mSobliur enaze, mxolod cxovelTa<br />
jgufs plakatze vakiTxebT qarTulad.<br />
dro: 15 wuTi;<br />
organizeba: jgufebSi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: vaZlevT Sefasebis sqemas (miTiTeba somxurad), ro-<br />
melic un<strong>da</strong> Seavson (cxrili iqneba Sesavsebi qarTul enaze):<br />
<strong>Sefaseba</strong>: prezentaciebis zepiri <strong>Sefaseba</strong>. formaluri <strong>da</strong>kvirvebiT <strong>da</strong><br />
CaniSvniT.<br />
rekomen<strong>da</strong>cia SefasebisaTvis<br />
am SemTxvevaSi SesaZlebelia gamoviyenoT TviTSefasebis sqema, ro-<br />
melic kidev ufro konkretuli SeiZleba gavxadoT. es <strong>da</strong>exmareba ara<br />
marto maswavlebels obieqturobis <strong>da</strong>cvaSi, aramed moswavlesac ob-<br />
ieqtur TviT<strong>Sefaseba</strong>Si. Sefasebis sqemaSi sasurvelia iyos ori sveti:<br />
erTi moswavlisaTvis, meore _ maswavleblisaTvis. meore sveti mas-<br />
wavlebels aZlevs saSualebas <strong>da</strong>akvirdes, ramdenad obieqturia mos-<br />
wavle sakuTari saswavlo saqmianobis Sefasebisas. moswavles uvi-<br />
Tardeba TviTSefasebis unari. is kargad xe<strong>da</strong>vs sakuTar Zlier mxa-<br />
reebs <strong>da</strong> imasac, ra un<strong>da</strong> gaaumjobesos. gTavazobT aseTi sqemis ni-<br />
muSs (yvelgan igulisxmeba, rom CamoTvlil saswavlo qmedebebs mos-<br />
wavle asrulebs meore enaze):<br />
kriteriumi<br />
me yovelTvis vigeb maswav-<br />
leblis instruqciebs<br />
me SemiZlia cxovelTa <strong>da</strong>-<br />
saxeleba suraTebis mixed-<br />
moswavlis<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong><br />
184<br />
maswavleb-<br />
lisSefa- seba<br />
diax ara diax ara<br />
ra un<strong>da</strong> ga-<br />
vaumjobeso
viT<br />
me SemiZlia cxovelTa<br />
jgufis (klasis) <strong>da</strong>saxele-<br />
ba<br />
me SemiZlia zmnebis sworad<br />
SerCeva<br />
me SemiZlia sworad vupa-<br />
suxo SekiTxvebs<br />
me SemiZlia cxrilis Sevse-<br />
ba<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
SeniSvna: <strong>da</strong>wyebiT klasebSi aseTi sqema SeiZleba gakeTdes or enaze.<br />
185
sagani: xelovneba<br />
Tema: xelovnebis ruka.<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
V klasi<br />
akademiuri miznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs qveynebis saxelwodebebsa <strong>da</strong><br />
qveynebis RirsSesaniSnav adgilebs.<br />
enobrivi miznebi:<br />
Sesaswavli cnebebi: safrangeTi, saberZneTi, egvipte, CineTi,<br />
avstralia, brazilia, amerikis SeerTebuli Statebi.<br />
Senoba taZari, nageboba, qan<strong>da</strong>keba.<br />
enobrivi konstruqciebi: es Senoba mdebareobs . . . . . . . -Si.<br />
aqtivoba 1. maswavlebeli mSobliur enaze sTxovs moswavleebs,<br />
CamoTvalon qveynebi, romlebic ician <strong>da</strong> Tu ician, ra<br />
RirSesaniSnaobebia im qveynebSi. ra RirSesaniSnaobebia maT<br />
sofelSi/qalaqSi?<br />
dro: 5-7 wuTi<br />
aqtivoba 2. maswavlebeli akravs sqemas, romelSic mSobliur enaze<br />
weria qveynebis saxelwodebebi. Mmoswavleebma wyvilebSi un<strong>da</strong><br />
mouZebnon maT qarTuli Sesatyvisebi.<br />
wyvilebi cxrilSi pouloben qveynebis <strong>da</strong>saxelebas mSobliur enaze,<br />
kiTxuloben qarTul <strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> Sesabamis grafaSi weren swor<br />
pasuxs.<br />
dro _ 15 wuTi; resursi: saxelmZRvanelo, sqema;<br />
organizeba: jgufuri muSaoba.<br />
aqtivoba 3. maswavlebeli TiToeul jgufs unawilebs or-or tests<br />
<strong>da</strong> qarTul enaze aZlevs miTiTebebs: waikiTxeT testi <strong>da</strong> <strong>da</strong>wereT,<br />
romel qveyanaSia es Senoba?<br />
186
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
maswavlebeli qarTul enaze acnobs <strong>da</strong>valebis pirobas (saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, ganmartebebs vakeTebT maT mSobliur enaze): swori pa-<br />
suxis rigiTi nomeri SemoxazeT, araswori pasuxis SemTxvevaSi gaas-<br />
woreT <strong>da</strong> miuTiTeT swori varianti (testic, aseve, qarTul enazea).<br />
dro – 10 wuTi;<br />
resursi _ winaswar <strong>da</strong>beWdili testebi. O<br />
organizeba _ wyvilebSi.<br />
aqtivoba 4. maswavlebeli mcire jgufebs aZlevs sqemas, romlis<br />
mixedviTac un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ajgufon RirsSesaniSnavi adgilebi Semdegi<br />
klasifikaciiT:<br />
taZari / Senoba-nageboba / qan<strong>da</strong>keba.<br />
SeniSvna – es warwerebi qarTul enaze keTdeba.<br />
keTdeba namuSevrebis prezentacia.<br />
dro: 5 wuTi;<br />
resursi: sqema;<br />
organizeba: jgufuri muSaoba.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba _ wignSi mocemuli rukis mixedviT ga<strong>da</strong>anawilon<br />
RirSesaniSnaobebi qveynebis mixedviT.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
am gakveTilze efeqtiani iqneba urTierTSefasebis formis<br />
gamoyeneba. meore aqtivobis Semdeg wyvilebi cvlian erTmaneTSi<br />
namuSevrebs <strong>da</strong> erTi wyvili afasebs meore wyvilis namuSevars (TiTo<br />
swori pasuxi – TiTo qula).<br />
urTierTSefasebis forma SeiZleba gamoviyenoT meore aqtivobis<br />
drosac. testebi moswavleebma un<strong>da</strong> gausworon erTmaneTs. gTavazobT<br />
testis nimuSs:<br />
jvris taZari mdebareobs saqarTveloSi.<br />
187<br />
sworia ar aris<br />
swori
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
piramidebi mdebareobs safrangeTSi.<br />
Tavisuflebis qan<strong>da</strong>keba mdebareobs niu-<br />
iorkSi.<br />
CineTis kedeli mdebareobs egvipteSi.<br />
qristes qan<strong>da</strong>keba mdebareobs braziliaSi.<br />
luvri mdebareobs avstraliaSi.<br />
Taj_mahali mdebareobs indoeTSi.<br />
parTenoni mdebareobs saqarTveloSi.<br />
M mewyvilis naweris Sesafaseblad moswavles SeuZlia <strong>da</strong>ubrundes<br />
teqsts. kidev erTxel ga<strong>da</strong>amowmos informacia, romelic amoikiTxa.<br />
amdenad, urTierT<strong>Sefaseba</strong> mxlod Sefasebis unars ki ar aviTarebs,<br />
aramed codnis aTviseba-ganmtkicebis kargi saSualebacaa.<br />
188
sagani: Zveli msoflio istoria.<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
VI klasi<br />
Tema - istoriuli (arqeologiuri) periodizacia.<br />
akademiuri (sagnobrivi) miznebi: moswavleebi Seiswavlian istoriuli<br />
periodizaciis aRmniSvnel terminebs (paleoliTi, mezoliTi,<br />
neoliTi, eneoliTi, brinjaos xana, rkinis xana), TiToeuli periodis<br />
<strong>da</strong>sawyissa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sasruls.<br />
enobrivi miznebi: Seiswavlian saerTaSoriso terminebis qarTul<br />
Sesatyvisebs (paleoliTi = Zveli qvis xana, mezoliTi = Sua qvis<br />
xana, neoliTi = axali qvis xana, eneoliTi = spilenZ-qvis xana, anu<br />
spilenZis xana). <strong>da</strong>adgenen mimarTebas: aTaswleuli = 1000 weli,<br />
aswleuli = 100 weli.<br />
Sesaswavli leqsika: dro, periodi, Zveli, Sua, axali, qva, spilenZi,<br />
brinjao, rkina, saukune, aswleuli, aTaswleuli.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1. maswavlebeli <strong>da</strong>faze / formatze asaxavs terminebis<br />
saerTo <strong>da</strong> gansxvavebul nawilebs:<br />
,,Zveli’’ = pale<br />
,,Sua’’ = mezzo<br />
liTi = ,,qva ‘’<br />
,,axali’’ = neo<br />
,,spilenZi’’ = eneo<br />
imis Sesamowmeblad, <strong>da</strong>imaxsovres Tu ara axali terminebi, maswavle-<br />
beli ambobs qarTul sityvebs (Zveli, Sua, axali, spilenZi + qva),<br />
moswavleebi <strong>da</strong>Wril muyaoze <strong>da</strong>werili Sesabamisi laTinuri sityve-<br />
biT (pale, mezo, neo, eneo + liTi) adgenen periodebis saxelwode-<br />
bebs.<br />
dro _ 10 wuTi,<br />
189
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
organizeba _ muSaoba mTel jgufTan,<br />
resursebi: muyao laTinuri sityvebiT.<br />
aqtivoba 2. maswavlebeli jgufebs sTavazobs cxrils, romelSic un-<br />
<strong>da</strong> Caweron TiToeuli periodis gaswvriv <strong>da</strong>sawyisi <strong>da</strong> misi<br />
xangrZlivoba, e.w. qronologiuri CarCo. mag: paleoliTi _ a<strong>da</strong>mianis<br />
gaCeni<strong>da</strong>n 12 aTaswleuli (12.000).<br />
dro – 10 wuTi,<br />
organizeba _ jgufuri,<br />
resursi _ cxrilis qseroaslebi.<br />
aqtivoba 3. moswavleebi individualurad kiTxuloben masalas sax-<br />
elmZRvanelo<strong>da</strong>n periodebis Sesaxeb.<br />
dro _ 10 wT., organizeba _ individualuri,<br />
resursi _ saxelmZRvanelo.<br />
aqtivoba 4. maswavlebeli jgufebSi arigebs cxrilebs. TiToeuli<br />
jgufi avsebs monacemebs qarTulad erTi periodisaTvis. Semdeg xdeba<br />
TiToeuli<br />
jgufis mier am masalis warmodgena.<br />
periodi dro (TariRi)<br />
dro _ 15 wuTi;<br />
organizeba _ jgufuri;<br />
resursebi: saxelmZRvanelo, cxrilebi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />
190<br />
ra mniSvnelovani<br />
movlena ukavSirdeba<br />
am dros<br />
1. gakveTilze Seswavlili sityvebis, terminebisa <strong>da</strong> frazebis gamoye-<br />
nebiT Seadginon periodizaciis amsaxveli Sedgenili sruli cxrili<br />
qarTul enaze.<br />
2. moamzadon qarTulad prezentacia TiToeuli periodis Sesaxeb.
ekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
am gakveTilze im terminebis <strong>da</strong>maxsovreba, romlebic laTinuri fu-<br />
Zisaa, moswavleebs ar un<strong>da</strong> gauWirdeT. Uუfro metic, es terminebi<br />
maTTvis SeiZleba erTgvar “kunZulebad” gamodges, romlebic mTliani<br />
teqstis gagebas gauadvilebs. arsebiTi swored is aris, rom moswav-<br />
leebma gaigon <strong>da</strong> gaiazron teqsti, romelze<strong>da</strong>c <strong>da</strong>yrdnobiT moaxde-<br />
nen informaciis organizebas. mniSvnelovania, moswavleebi <strong>da</strong>vakvir-<br />
voT kompozitebis, warmoqmnili sityvebis Semadgenlobas (magaliTad,<br />
aTaswleuli, aswleuli).<br />
<strong>Sefaseba</strong> SesaZlebelia moxdes Semdegi rubrikebis saSualebiT.<br />
kiTxvis procesze <strong>da</strong>kvirvebis safuZvelze maswavlebeli avsebs<br />
cxrils. magaliTad:<br />
rubrika diax ara SeniSvna<br />
teqstis wakiTxvisas igebs ZiriTad<br />
informacias;<br />
teqstis gasaazreblad iyenebs<br />
terminebs laTinuri fuZiT;<br />
cxrilis Sesavsebad ramdenimegzis<br />
ubrundeba teqsts, kiTxulobs Se-<br />
sabamis adgilebs;<br />
misTvis bundovani / gaugebari ad-<br />
gilebis <strong>da</strong>sazusteblad svams<br />
kiTxvebs / sTxovs <strong>da</strong>xmarebas mas-<br />
wavlebels / Tanatolebs.<br />
Mmoswavleebs eZlevaT prezentaciis Sefasebis sqemac, romlis mixed-<br />
viTac afaseben erTmaneTis namuSevrebs. magaliTad:<br />
191
informaciis sakmarisoba<br />
(teqsti<strong>da</strong>n ar tovebs arsebiT<br />
<strong>da</strong> mniSvnelovan informacias)<br />
informaciis sizuste (ar<br />
amaxinjebs faqtebs, zustad<br />
asaxelebs TariRebs)<br />
Sesabamisi araverbaluri<br />
saSualebebi (enobrivi<br />
saSualebebis deficitis<br />
SemTxvevaSi adekvaturad iyenebs<br />
Jestebs, mimikas)<br />
Sesaferisi ena (iyenebs<br />
Seswavlil leqsikas, terminebsa<br />
<strong>da</strong> frazebs)<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
192<br />
1-2 3-5 6-7 8-10<br />
Mmocemuli cxrlebi orientirebulia ara marto <strong>enis</strong> gamoyenebis<br />
unaris <strong>Sefaseba</strong>ze, aramed sagnobrivi codnisa <strong>da</strong> zogadi unarebis<br />
(magaliTad, informaciis organizebis unari) Semowmebaze.
sagani: istoria<br />
Tema – istoriuli dro<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
VII klasi<br />
gakveTilis mizani - moswavleebi gaecnobian istoriuli drois<br />
erTeulebsa <strong>da</strong> SeZleben maT erTmaneTTan <strong>da</strong>kavSirebas.<br />
Sesaswavli leqsika - dro, weli, aTwleuli, saukune, aTaswleuli,<br />
istoriuli dro, geologiuri dro, aTvlis sistema, cxrili,<br />
flifCarti, religia, islami,<br />
teqnika, kalen<strong>da</strong>ri.<br />
enobrivi mizani - moswavle Seiswavlis istoriuli periodebis<br />
aRmniSvnel ZiriTad terminebs - mag. Zveli welTaRricxva, axali<br />
welTaRricxva; aseve gaecnoba istoriis periodebad <strong>da</strong>yofis<br />
aRmniSvnel terminebs - Zveli dro, Sua saukuneebi, axali dro.<br />
funqciuri frazebi - ga<strong>da</strong>ixazeT, iyofa, iwyeba, mTavrdeba,<br />
gamoiangariSeT, gansazRvreT, SeavseT, CawereT, <strong>da</strong>viwyoT Temis<br />
zogadi ganxilviT, axla gagacnobT gakveTilis Temasa <strong>da</strong> mizans, ras<br />
SeviswavliT am gakveTilze, ga<strong>da</strong>SaleT saxelmZRvaneloebi,<br />
waikiTxeT (gaecaniT), SekiTxvebi xom ar gaqvT? wera <strong>da</strong>srulebulia -<br />
CamabareT nawerebi.<br />
dro - 45 wuTi.<br />
resursebi - maswavlebeli - didi formatis qaRaldi (flifCarti),<br />
<strong>da</strong>fa, carci; moswavleebi - saxelmZRvanelo me-7<br />
klasi (moswavlis wigni), rveuli, kalmistari, saxatavi<br />
furclebi.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1<br />
maswavlebeli amowmebs saSinao <strong>da</strong>valebas: aTvalierebs SerCeviT<br />
moswavleTa rveulebs <strong>da</strong> aseve zepirad gamoikiTxavs <strong>da</strong>valebas.<br />
193
saSinao <strong>da</strong>valeba<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rveulSi ga<strong>da</strong>ixazeT geologiuri <strong>da</strong> istoriuli drois cxrili<br />
(cnoba 1). qve<strong>da</strong>, cariel grafebSi CawereT TiTo-TiTo iseTi movlena,<br />
romelsac geologiuri <strong>da</strong> istoriuli droiT angariSoben (ix - me- 7<br />
klasi saxelmZRvanelo, paragrafi 1 - ”dro <strong>da</strong> istoria”).<br />
aqtivoba 2<br />
maswavlebeli moswavleebs acnobs Sesaswavli gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />
mizans <strong>da</strong> wers <strong>da</strong>faze. is saubrobs istoriuli drois<br />
mniSvnelobaze.<br />
aqtivobas eTmoba - 5 wT.<br />
aqtivoba 3<br />
maswavlebeli avalebs moswavleebs gaecnon Sesaswavli gakveTilis 1-<br />
el qveTavs (ix. -me- 7 klasi saxelmZRvanelo, paragrafi 2 -<br />
”istoriuli dro”) <strong>da</strong> svams SekiTxvebs, romlebsac moswavleebi<br />
adgili<strong>da</strong>n pasuxoben.<br />
SekiTxvebi:<br />
• Tqveni azriT, ratom sWirdebaT istorikosebs erTiani aTvlis<br />
sistema?<br />
• im SemTxvevSi, Tu istorikosebi gamoiyenebdnen sxva<strong>da</strong>sxva aTvlis<br />
sistemebs, ra moxdebo<strong>da</strong>?<br />
aqtivobas eTmoba - 10 wT.<br />
aqtivoba 4<br />
maswavlebeli mokled saubrobs istoriuli drois erTeulebze <strong>da</strong><br />
winaswar momzadebuli flifCartis demonstrirebas axdens an (Tu<br />
flifCarti ar aqvs), wers <strong>da</strong>faze:<br />
1 weli;<br />
100 weli - 10 aTwleuli - 1 saukune;<br />
1000 weli - 100 aTwleuli - 1 aTaswleuli.<br />
maswavlebeli saubrisas ganumartavs moswavleebs, rom 1-eli saukune<br />
grZeldeba 1-eli wli<strong>da</strong>n 100 wlis CaTvliT, me-2 saukune 101 wli<strong>da</strong>n<br />
200 wlis CaTvliT <strong>da</strong> a.S. aseve uxsnis aTaswleulebs:<br />
194
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
1-eli aTaswleuli _ 1-eli wli<strong>da</strong>n 1000 CaTvliT,<br />
me-2 aTaswleuli _ 1001 wli<strong>da</strong>n 2000 wlis CaTvliT <strong>da</strong> a.S. <strong>da</strong> wers<br />
<strong>da</strong>faze an winaswar aqvs momzadebuli flifCartze.<br />
drois erTeulebis axsnis Semdeg moswavleebma SesaZlebelia <strong>da</strong>svan<br />
SekiTxvebi - maswavlebeli pasuxobs.<br />
aqtivobas eTmoba 10 wT.<br />
aqtivoba 5<br />
maswavlebeli moswavleebs aZlevs klasSi Sesasrulebel <strong>da</strong>valebas<br />
(savarjiSo #1 <strong>da</strong> savarjiSo #2 - ix. <strong>da</strong>narTi # 1). am <strong>da</strong>valebis<br />
teqsti mas winaswar aqvs <strong>da</strong>werili flifCartze (akravs <strong>da</strong>faze) an<br />
<strong>da</strong>beWdili aqvs Tabaxis furclebze (personalurad urigebs moswav-<br />
leebs). maswavlebeli <strong>da</strong>valebas amowmebs gakveTilebis Semdeg:<br />
aqtivobas eTmoba 15 wuTi.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
am SemTxvevaSi gakveTilis bolos moswavleebisaTvis micemuli sa-<br />
varjiSoebi (minitestebi) ZiriTa<strong>da</strong>d gakveTilze miRebuli codnis<br />
<strong>Sefaseba</strong>zea orientirebuli, magram, radgan isini qarTul enaze<br />
sruldeba, garkveul enobriv kompetenciasac moiTxovs. am savarji-<br />
SoebiT Semowmdeba:<br />
pirobis gageba <strong>da</strong> gaazreba;<br />
axla<strong>da</strong>Tvisebuli terminebisa <strong>da</strong> specifikuri leqsikuri<br />
erTeulebis codna <strong>da</strong> gamoyeneba;<br />
rTuli ricxviTi saxelebis codna <strong>da</strong> adekvaturi gamoyeneba.<br />
efeqtiania TviTSefasebis sqemis gamoyeneba, romelic kidev ufro<br />
met informacias miscems maswavlebels moswavlis codnasa <strong>da</strong> unar-<br />
Cvevebze, <strong>da</strong>examereba mas imis <strong>da</strong>dgenaSi, Tu ra uZneldeba moswavles,<br />
ra saWiroebebi aqvs, moswavles ki <strong>da</strong>afiqrebs imaze, ra gaaumjobesos.<br />
gTavazobT TviTSefasebis sqemas am konkretuli gakveTilisaTvis:<br />
195
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mosmena vigeb maswavleblis yvela<br />
instruqcias.<br />
maswavleblis saubrisas<br />
CemTvis nacnob sityvebsa<br />
<strong>da</strong> frazebze <strong>da</strong>yrdnobiT<br />
SemiZlia saubris Sinaar-<br />
sis gageba.<br />
zepirmetyveleba vpasuxob maswavleblis<br />
mier <strong>da</strong>smul SekiTxvebs.<br />
SemiZlia sakuTari misa-<br />
zrebis gamoTqma.<br />
kiTxva SemiZlia sakuTari mosa-<br />
zrebisargumentirebisaT- vis <strong>da</strong>vimowmo (amovikiTxo)<br />
saxelmZRvanelos Sesaba-<br />
misi monakveTi.<br />
teqstis kiTxvisas veyrd-<br />
nobi Cems codnas Temis<br />
Sesaxeb <strong>da</strong> nacnob sity-<br />
vebsa <strong>da</strong> frazebs, risi<br />
saSualebiTac vigeb wa-<br />
kiTxulis Sinaarss.<br />
wera vavseb cxrils mocemuli<br />
instruqciis mixedviT.<br />
leqsika TariRebis aRsaniSnavad<br />
viyeneb martiv <strong>da</strong> rTul<br />
ricxviT saxelebs, yvela<br />
axladSeswavlil leqsi-<br />
kur erTeuls.<br />
196<br />
8-10 6-7 4-5 3-2 1-0
gasaumjobesebelia:<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
______________________________________________________________<br />
______________________________________________________________<br />
______________________________________________________________<br />
______________________________________________________________<br />
_________________________________________________________<br />
197
sagani: qimia<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
VIII klasi<br />
Tema: mJava, marili. zogadi <strong>da</strong>xasiaTeba<br />
gakveTilis mizani: araorganul naerTTa klasebis - mJavebisa <strong>da</strong> ma-<br />
rilebis gacnoba-<strong>da</strong>xasiaTeba, formulebis Sedgena, <strong>da</strong>saxeleba.<br />
enobrivi mizani: moswavle Seiswavlis mJavebisa <strong>da</strong> marilebis qarTul<br />
saxelwodebebs, qarTulad ganmartavs mJavebis klasifikacias, aRwers<br />
sqematurad gamosaxul masalas qarTulad. amisaTvis iyenebs iseT<br />
martiv wina<strong>da</strong>debebs, rogoricaa: gogirdmJava aris orfuZiani Jangba-<br />
diani mJava; marilmJava aris erTfuZiani uJangbado mJava; marili<br />
Sedgeba metalisa <strong>da</strong> mJavas naSTisagan <strong>da</strong> a.S.<br />
nacnobi cnebebi: qimiuri elementi, oqsidi, metali, arametali, qimi-<br />
uri elementis simbolo, qimiuri formula.<br />
Sesaswavli cnebebi: mJava, mJavas naSTi, mJavas fuZianoba, Jangbadiano-<br />
ba, marili, marilebis saxelwodebebi.<br />
funqciuri frazebi: Seicavs mJavas naSTs, <strong>da</strong>axasiaTeT fuZianobis<br />
mixedviT, gansazRvreT mJavas naSTis valentoba, SeavseT cxrili,<br />
<strong>da</strong>axasiaTeT Jangbadianobis mixedviT, SeavseT gamotovebuli adgile-<br />
bi, SeadgineT marilis formula, <strong>da</strong>asaxeleT naerTi.<br />
xangrZlivoba: 45 wT.<br />
resursebi: saxelmZRvanelo, sqemebi, cxrilebi, perioduli sistema.<br />
SeniSvna: detalurad gakveTilis scenari ix. broSuraSi . . . . . . . .<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
gakveTilis scenarSi warmodgenili sqemebisa <strong>da</strong> cxrilebis Sevseba<br />
mcire jgufebSi / wyvilebSi moswavleebs saSualebas miscems ara<br />
marto gacvalon miRebuli informacia, aramed <strong>da</strong>exmaron erTmaneTs<br />
gaugebari cnebebisa <strong>da</strong> terminebis ganmartebaSi. imis Sesafaseblad,<br />
ramdenad nayofieria jgufuri / wyvilebSi muSaoba, maswavlebeli<br />
198
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
un<strong>da</strong> akvirdebodes jgufebis muSaobas <strong>da</strong> iniSnavdes winaswar Semu-<br />
Savebul formaSi TiToeuli jgufis saqmianobas. gTavazobT aseTi<br />
formis nimuSs:<br />
kriteriumebi 4-5 6-7 8-10<br />
jgufis mier<br />
<strong>da</strong>valebis pi-<br />
robis,Sinaar- sis gaazreba<br />
jgufis mier<br />
samuSaos orga-<br />
nizeba<br />
jgufSi <strong>enis</strong><br />
gamoyeneba<br />
jgufis wevrTa<br />
Soris urTier-<br />
Toba<br />
jgufma <strong>da</strong>vale-<br />
bis piroba <strong>da</strong><br />
Sinaarsi kargad<br />
ver gaigo<br />
samuSao ar iyo<br />
organizebuli.<br />
jgufis wevre-<br />
bi<strong>da</strong>n sqemaze<br />
muSaob<strong>da</strong> mxo-<br />
lod is, vinc<br />
enas ukeTesad<br />
flobs.<br />
jgufis wevrebi<br />
mxolod mSob-<br />
liur enaze<br />
urTierTobdnen<br />
muSaobis pro-<br />
cesSi<br />
jgufis aqtiur<br />
wevrsa <strong>da</strong> pa-<br />
siur wevrebs<br />
Soris zogjer<br />
urTierTobebi<br />
iZabebo<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>valebis piroba<br />
<strong>da</strong> Sinaarsi gai-<br />
go mxolod mas-<br />
wavleblis<strong>da</strong>ma- tebiTikomenta- rebis Semdeg<br />
samuSao organi-<br />
zebuli iyo, ma-<br />
gram jgufis we-<br />
vrebs Soris<br />
funqciebi araTa-<br />
nabradga<strong>da</strong>na- wil<strong>da</strong><br />
jgufis wevrebi<br />
ZiriTa<strong>da</strong>d mSob-<br />
liur enaze ur-<br />
TierTobdnen,<br />
Tumca muSaobis<br />
procesSi iyo<br />
momentebi, roca<br />
meore enas iye-<br />
nebdnen<br />
jgufis wevrTa<br />
Soris ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
pozitiuri ur-<br />
TierTobebi iyo<br />
199<br />
jgufma<br />
<strong>da</strong>valebis<br />
piroba <strong>da</strong><br />
Sinaarsi kargad<br />
gaigo <strong>da</strong><br />
gaacnobiera<br />
samuSao kargad<br />
iyo or-<br />
ganizebuli,<br />
jgufis wevrebs<br />
Soris fun-<br />
qciebi sworad<br />
<strong>da</strong> Tanabrad<br />
ga<strong>da</strong>nawil<strong>da</strong><br />
jgufis wevrebi<br />
adekvaturad<br />
anacvlebdnen<br />
mSobliursa <strong>da</strong><br />
meore enas<br />
urTierTobisa<br />
<strong>da</strong> muSaobis<br />
procesSi<br />
jgufis wevrTa<br />
Soris iyo<br />
pozitiuri <strong>da</strong><br />
saqmiani<br />
urTierTobebi
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
Aam gakveTilze SeiZleba aseve jgufis wevrTa TviTSefasebisa <strong>da</strong><br />
urTierTSefasebis kiTxvarebis gamoyenebac, romelTa nimuSebi zemoT<br />
mogawodeT.<br />
200
sagani: samoqalaqo ganaTleba<br />
Tema: referendumi <strong>da</strong> plebisciti<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
IX klasi<br />
gakveTilis mizani - moswavleebi gaecnobian demokratiis iseT<br />
cnebebs, rogorebicaa referendumi <strong>da</strong> plebisciti.<br />
erTmaneTs Sea<strong>da</strong>reben am or cnebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>adgenen maT<br />
msgavsebasa <strong>da</strong> gansxvavebas.<br />
enobrivi mizani - moswavleebi Seiswavlian referendumTan <strong>da</strong><br />
plebiscitTan <strong>da</strong>kavSirebul qarTul <strong>da</strong> saerTaSoriso<br />
terminologias.<br />
Sesaswavli leqsika - demokratia, konstitucia, kanonmdebloba,<br />
referendumi, plebisciti, prezidenti, parlamenti,<br />
qmeduunaro, msjavrdebuli.<br />
funqciuri frazebi - <strong>da</strong>akvirdiT, waikiTxeT, gaecaniT, <strong>da</strong>asaxeleT,<br />
dro - 45 wuTi.<br />
vin mipasuxebs, romel Tqvengans surs? vin <strong>da</strong>exmareba<br />
amxanags? imuSaveT wyvilebSi, SeavseT testebi, SeavseT<br />
gamotovebuli adgilebi, gaucvaleT Tqvens mewyviles,<br />
SeafaseT Tqveni mewyvile, SeasworeT megobris naweri <strong>da</strong><br />
miuwereT komentarebi, klass warudgineT Tqveni<br />
namuSevari, <strong>da</strong>asabuTeT Tqveni pasuxi, pasuxi saWiroebs<br />
argumentacias, samuSao furclebs <strong>da</strong>awereT Tqveni<br />
saxeli <strong>da</strong> gvari, <strong>da</strong>viwyoT Temis zogadi ganxilviT,<br />
axla gagacnobT gakveTilis Temasa <strong>da</strong> mizans, ras<br />
SeviswavliT am gakveTilze, ga<strong>da</strong>SaleT<br />
saxelmZRvaneloebi, vin metyvis? vin mipasuxebs? <strong>da</strong>exmareT<br />
mopasuxes, Tu arsebobs sxva mosazreba, SekiTxvebi xom ar<br />
gaqvT? wera <strong>da</strong>srulebulia - CamabareT nawerebi.<br />
201
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
resursebi - maswavlebeli - <strong>da</strong>fa, carci;. moswavleebi -<br />
saxelmZRvanelo me-9 klasi (moswavlis wigni), ori feris<br />
kalmistari, Savi fanqari, saweri furclebi, <strong>da</strong>narTi #1.<br />
aqtivoba 1. maswavlebeli moswavleebs acnobs gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />
mizans (wers <strong>da</strong>faze), xolo Semdeg sTxovs maT (gameorebis mizniT)<br />
upasuxon SekiTxvebs:<br />
- ra aris demokratia? (25 -e paragrafi);<br />
- riTi gansxvavdebian erTmaneTisgan pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> arCeviTi<br />
demokratia (26 -paragrafi).<br />
aqtivobas eTmoba 10 wuTi.<br />
aqtivoba 2. maswavlebeli moswavleebs sTxovs gaecnon 34-e paragrafis<br />
(”referendumi <strong>da</strong> plebisciti”) teqsts <strong>da</strong> am teqstze <strong>da</strong>yrdnobiT<br />
Seavson <strong>da</strong>rigebuli testi.<br />
(<strong>da</strong>narTi #1).<br />
1. saqarTveloSi referendumi gaimarTa ...................wels<br />
.................................................. sakiTxze.<br />
2. referendumi aris<br />
......................................................................................................................<br />
3. plebisciti aris<br />
........................................................................................................................<br />
4. referendumSi <strong>da</strong> plebiscitSi monawileobis miRebis ufleba aqvs<br />
moqalaqes .................... asaki<strong>da</strong>n.<br />
5. referendums niSnavs ........................................<br />
6. plebiscits niSnavs ..............................................<br />
weris <strong>da</strong>srulebis Semdeg, maswavlebeli krebs nawerebs, erT-erT<br />
moswavles iZaxebs <strong>da</strong>fasTan, ga<strong>da</strong>scems sakuTar nawers <strong>da</strong> sTxovs<br />
klasis winaSe waikiTxos sakuTari pasuxebi.<br />
202
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
aqtivoba - 2 fasdeba Semdegnairad: 1- eli <strong>da</strong> me - 4 SekiTxvebi<br />
fasdeba 1 quliT, xolo me-2, me-3, me-4 <strong>da</strong> me-5 SekiTxvebi fasdeba 2<br />
quliT.<br />
aqtivobas eTmoba 20 wuTi.<br />
aqtivoba 3. maswavlebeli sTxovs moswavleebs: ga<strong>da</strong>ixazon <strong>da</strong>fi<strong>da</strong>n<br />
cxrili (maswavlebeli am cxrils winaswar xazavs <strong>da</strong>faze, raTa dro<br />
ar <strong>da</strong>ikargos) <strong>da</strong> Caweron am cxrilSi sami msgavseba <strong>da</strong> sami<br />
gansxvaveba referendumsa <strong>da</strong> plebiscits Soris:<br />
msgavseba gansxvaveba<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebebisaTvis<br />
gakveTilis scenaris mixedviT, teqstis wakiTxvis Semdeg moswav-<br />
leebi avseben tests. imis miuxe<strong>da</strong>vad, teqstis ra nawilia qarTu-<br />
lad, testi qarTul enaze un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong> Seivsos mxolod qarTu-<br />
lad. im variantis gar<strong>da</strong>, romelic scenarSia (igulisxmeba moswav-<br />
lis prezentacia <strong>da</strong> klasis gamoxmaureba), sasurvelia, maswavle-<br />
belma gamoiyenos moswavleTa urTierTSefasebis forma. wyvilebi<br />
gacvlian erTmaneTSi nawerebs <strong>da</strong> asworeben. maswavlebeli testebs<br />
asworebs saxlSi <strong>da</strong> amowmebs rogorc Sesrulebuli testebis sis-<br />
wores, ise gasworebis xarisxs (tests un<strong>da</strong> eweros rogorc uSu-<br />
lod pasuxebis avtoris saxeli <strong>da</strong> gvari, ise gamsworeblisa).<br />
testebiT Semowmdeba ara marto codna saganSi, aramed:<br />
referendumTan <strong>da</strong> plebiscitTan <strong>da</strong>kavSirebul qarTuli <strong>da</strong><br />
saerTaSoriso terminologiis codna;<br />
ganmartebebis formulireba qarTulad nakluli teqstis<br />
gamoyenebiT;<br />
203
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
instruqciebis gageba.<br />
imisaTvis, rom Semowmdes, ramdenad gaiazres referendumisa <strong>da</strong><br />
plebiscitis arsi <strong>da</strong> SeuZliaT Tu ara maTi <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSne-<br />
bis Camoyalibeba qarTulad, moswavleebi avseben cxrils. imisaTvis,<br />
rom <strong>da</strong>vadginoTAaxerxebs Tu ara moswavle teqsti<strong>da</strong>n mTavari <strong>da</strong><br />
arsebiTi informaciis amoRebas, gTavazobT TviTSefasebis kiTxvars:<br />
kriteriumi<br />
teqstis kiTxvisas vaxerxebdi<br />
arsebiTi <strong>da</strong> mniSvnelovani in-<br />
formaciis moniSvnas.<br />
imisaTvis, rom Sevavso cxrili,<br />
teqsts xelaxla vubrundebi <strong>da</strong><br />
advilad vpoulob saWiro ad-<br />
gils.<br />
me SemiZlia qarTuli <strong>da</strong> saerTa-<br />
Soriso terminologiis adekva-<br />
turi gamoyeneba.<br />
me SemiZlia referendumisa <strong>da</strong><br />
pebiscitis arsebiTi niSnebis Ca-<br />
moTvla.<br />
me SemiZlia gansxvavebebis <strong>da</strong>nax-<br />
va referendumisa <strong>da</strong> pebiscitis<br />
niSnebs Soris.<br />
me cxrilis Sevsebisas advilad<br />
varCevdi saWiro leqsikasa <strong>da</strong><br />
enobriv konstruqciebs.<br />
moswavlis<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> ra un<strong>da</strong> gavaumjobeso<br />
diax ara<br />
204
sagani: geografia<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
X klasi<br />
Tema _ geografiis Seswavlis obieqti <strong>da</strong> miznebi<br />
gakveTilis miznebi _ moswavlem gaixsenos geografiis <strong>da</strong>rgebi, misi<br />
Seswavlis obieqti <strong>da</strong> kvlevis meTodebi; <strong>da</strong>akavSiros erTmaneTTan<br />
geografiuli garsis Semadgenel komponentebi; ecodineba bunebrivi<br />
resursebi <strong>da</strong> misi mravalferovneba. agreTve, geografiis mniSvneloba.<br />
enobrivi miznebi _ moswavlem icodes geografiis <strong>da</strong>rgebi <strong>da</strong> kvlevis<br />
meTodebi; geografiuli garsi <strong>da</strong> misi Semadgenloba; bunebrivi<br />
resursebi <strong>da</strong> misi klasifikacia.<br />
Sesaswavli leqsika/terminebi _ sabunebismetyvelo <strong>da</strong> sazogadoebrivi<br />
geografia, aRwerilobiTi <strong>da</strong> Se<strong>da</strong>rebiTi meTodebi, geografiuli<br />
garemo, resursi, bunebrivi resursebis klasifikacia<br />
funqciuri frazebi _ ras niSnavs, . . . . niSnavs, <strong>da</strong>akavSire isrebiT,<br />
aris Tu ara saWiro, imisaTvis aris saWiro, rom. . .<br />
dro _ 45 wuTi.<br />
resursebi _ saxelmZRvanelo, sqemebi, <strong>da</strong>fa, carci.<br />
aqtivoba 1.<br />
I. ras niSnavs sityva ,,geografia’’<br />
,,geo” - miwa de<strong>da</strong>miwis aRwera<br />
,,grafos”-aRwera<br />
205
II. geografiis mimarTulebebi<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
sabunebismetyvelo<br />
sazogadoebrivi<br />
III. kvlevis meTodebi<br />
aRwerilobiTi Se<strong>da</strong>rebiTi<br />
dro 10 wuTi.<br />
aqtivoba 2<br />
geografiuli garsis Semadgenloba<br />
liTosfero biosfero<br />
atmosfero<br />
liTos_qvis garsi<br />
liTosfero<br />
206<br />
hidrosfero<br />
qerqi mantia guli/birTvi
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
atmosfero<br />
207<br />
vakuumsfero<br />
haeris ionosfero<br />
garsi stratosfero<br />
troposfero<br />
hidrosfero<br />
okeaneebi, zRvebi<br />
wylis garsi miwisqveSa wylebi<br />
sicocxlis<br />
garsi<br />
dro 15 wT.<br />
aqtivoba 3<br />
xmeleTis wylebi<br />
mcenareebi<br />
biosfero<br />
cxovelebi<br />
a<strong>da</strong>mianebi<br />
ze<strong>da</strong>piruli wylebi<br />
bunebrivi resursi franguli _ qarT. maragi
aqtivoba 4<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
bunebrivi resursebis klasifikacia<br />
gamolevadi gamoulevadi<br />
aRdgenadi aRudgenadi<br />
dro 5 wuTi.<br />
aqtivoba 5<br />
maswavlebeli wyvilebs aZlevs savarjiSos.<br />
qvemoT CamoTvlili bunebrivi resursebi <strong>da</strong>akavSireT isrebiT imis<br />
mixedviT, romelia gamolevadi <strong>da</strong> romeli _ gamoulevadi:<br />
msoflio okeanis<br />
qari<br />
nia<strong>da</strong>gebi gamolevadi<br />
tyis<br />
mzis gamoulevadi<br />
wiaRiseuli<br />
dro 10 wuTi.<br />
aqtivoba 6.<br />
maswavlebeli svams SekiTxvas: aris Tu ara saWiro geografiis codna<br />
<strong>da</strong> risTvis?<br />
maswavlebeli klass uTiTebs teqsts saxelmZRvaneloSi <strong>da</strong> sTxovs mis<br />
wakiTxvas. moswavleebi sakuTar pasuxebs a<strong>da</strong>reben wakiTxuls.<br />
dro 5 wuTi.<br />
208
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebebisaTvis<br />
gakveTilis scenaris mixedviT, moswavleebma geografiaSi manamde<br />
miRebul <strong>da</strong> axal codnaze <strong>da</strong>yrdnobiT un<strong>da</strong> moaxdinon informaciis<br />
organizeba. radgan sqemebis Sevsebisas moswavleebs, upirveles yov-<br />
lisa, sWirdebaT terminebisa <strong>da</strong> cnebebis codna, Sefasebis sqemis<br />
Sedg<strong>enis</strong>as aqcenti un<strong>da</strong> gakeTdes zogadkognitur unarze (informa-<br />
ciis organizebis unari) <strong>da</strong> geografiuli terminebisa <strong>da</strong> cnebebis<br />
gaazrebul codnaze, agreTve imaze, ramdenad adekvaturad igebs in-<br />
struqciebs: <strong>da</strong>akavSire isrebiT, SeavseT ierarqiuli diagrama, <strong>da</strong> a.S.<br />
mniSvnelvania, rom bolo aqtivoba Sesruldes qarTul enaze. mos-<br />
wavleebma un<strong>da</strong> gamoTqvan mosazrebebi geografiis codnis mniSvnelo-<br />
baze. am aqtivobis Sesafaseblad SesaZlebelia gamoviyenoT rogorc<br />
moswavlis TviTSefasebis sqema,ise sqema maswavleblisaTvis gTava-<br />
zobT am ukanasknelis nimuSs:<br />
kriteriumi 3-4 5-6 7-8 9 10<br />
igebs SekiTxvis Sinaarss <strong>da</strong><br />
adekvaturad upasuxebs<br />
azrs SeuzRu<strong>da</strong>vad gamoTqvams,<br />
ar iborkeba enobrivi Secdomis<br />
<strong>da</strong>Svebis SiSiT<br />
adekvaturad iyenebs Seswavlil<br />
cnebebsa <strong>da</strong> terminebs<br />
SeniSvna: am SemTxvevaSi yuradReba ar un<strong>da</strong> mivaqcioT metyvelebaSi<br />
<strong>da</strong>Svebul enobriv Secdomebs. mTavaria, moswavles gauCndes azris<br />
gamoTqmis survili <strong>da</strong> moaxerxos am azris adresatamde mitana.<br />
209
sagani: fizika<br />
Tema - rxeviTi moZraoba<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
XI klasi<br />
სagnobrivi mizani: moswavle cdis saSualebiT akvirdeba qanqaris<br />
rxevas, monacemebs warmoadgens cxrilis saxiT.<br />
enobrivi miznebi: moswavle Seiswavlis qarTul terminebs, qarTulad<br />
avsebs cxrils, <strong>da</strong>skvnas ayalibebs qarTulad.<br />
Sesaswavli leqsika/terminebi: rxevis amplitu<strong>da</strong>, rxevis sixSire,<br />
rxevis periodi.<br />
funqciuri frazebi: Caatare c<strong>da</strong>, <strong>da</strong>iniSne dro, <strong>da</strong>iTvale rxevaTa<br />
ricxvi, gamoTvale rxevis periodi, gamoTvale<br />
rxevis sixSire, Caiwere monacemebi, Seadgine<br />
cxrili. Seitane <strong>da</strong>kvirvebis Sedegebi.<br />
warmoadgineT Sedegebi, gaakeTeT <strong>da</strong>skvna.<br />
resursebi: 40 <strong>da</strong> 50 sm sigrZis ori Zafi, ori tvirTi: 100 <strong>da</strong> 150 g<br />
aqtivoba 1.<br />
masis, wammzomi, skotCi, Tabaxis furclebi,<br />
kalmistrebi<br />
maswavlebeli <strong>da</strong>faze wers gakveTilis mizans: ”rxeviTi<br />
moZraobis Seswavla”. maswavlebeli axdens Tavisufali rxevis<br />
demonstrirebas zambaraze <strong>da</strong>kidebuli tvirTis moZraobis<br />
magaliTze <strong>da</strong> ganmartavs rxevis amplitu<strong>da</strong>s, rxevis periods <strong>da</strong><br />
sixSires.<br />
aqtivoba 2 _ eqsperimenti<br />
mizani: qanqaras rxeviTi moZraobis Seswavla<br />
moswavleTa organizeba: jgufuri, TiTo jgufSi 4-5 moswavle<br />
eqsperimentis mizania gamoikvlion, aris Tu ara <strong>da</strong>mokidebuli<br />
rxevis periodi qanqaras sigrZeze <strong>da</strong> masaze <strong>da</strong> rogor.<br />
TiToeul jgufs eZleva konkretuli <strong>da</strong>valeba.<br />
210
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
I jgufi: atarebs eqsperiments 100 g tvirTisTvis, roca qanqaras<br />
sigrZea 50 sm.<br />
II jgufi: m = 100 g, l = 40 sm.<br />
III jgufi: m = 150 g, l = 50 sm.<br />
IV jgufi: m = 150 g, l = 40 sm.<br />
moswavleebi inawileben funqciebs: erTi _ iniSnavs dros, meore<br />
_ iTvlis Sesrulebul rxevaTa ricxvs, mesame _ iTvlis rxevaTa<br />
periods, meoTxe _ sixSires, mexuTe _ adgens cxrils, Seaqvs<br />
<strong>da</strong>kvirvebis Sedegebi.<br />
m_qanqaras<br />
masa, g<br />
ℓ_qanqaras<br />
sigrZe, sm<br />
t_rxevebis<br />
dro, wm<br />
211<br />
N_rxevebis<br />
ricxvi<br />
T_ rxevis<br />
periodi,wm<br />
1 jg. 100 50 20 12 1,67 0,6<br />
2 jg. 100 40 20 14 1.43 0.7<br />
3 jg. 150 50 20 12 1.67 0.6<br />
4 jg. 150 40 20 14 1.43 0.7<br />
aqtivoba 3 _ prezentacia<br />
jgufebi warmoadgenen sakuTar Sedegebs.<br />
maswavleblis <strong>da</strong>xmarebiT keTdeba <strong>da</strong>skvnebi:<br />
qanqaras rxevis periodi <strong>da</strong>mokidebulia qanqaras sigrZeze.<br />
rac metia qanqaras sigrZe, miT metia rxevis periodi.<br />
qanqaras rxevis periodi masaze <strong>da</strong>mokidebuli ar aris.<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebebisaTvis<br />
v_rxevis<br />
sixSire,<br />
mocemul gakveTilze, moswavleebis saswavlo saqmianobi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, sasurvelia enaSi Semowmdes mosm<strong>enis</strong>, weris,<br />
kiTxvis,zepirmetyvelebis unarebi. moswavlem un<strong>da</strong> gaigos<br />
maswavleblis mier miwodebuli informacia, gaiazros eqsperimentis<br />
Catarebis pirobebi, waikiTxos cxrilSi Cawerili monacemebi,<br />
1/wm
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gaakeTos Canawerebi, <strong>da</strong>bolos, gaakeTos eqsperimentis Sedegebis<br />
prezentacia. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, Sefasebis sqema iqneba kompleqsuri,<br />
orientirebuli erTdroulad ramdenime unaris <strong>Sefaseba</strong>ze. gTavazobT<br />
aseTi sqemis nimuSs:<br />
mosmena yuradRebiT ismens <strong>da</strong><br />
igebs maswavleblis mier<br />
ga<strong>da</strong>cemul informacias<br />
igebs instruqciebsa <strong>da</strong><br />
pirobebs eqsperimentis<br />
Casatareblad.<br />
zepirmetyveleba upasuxebs maswavleblis<br />
mier <strong>da</strong>smul SekiTxvebs.<br />
jgufSi muSaobisas cvli-<br />
an informacias erTmaneT-<br />
Si.<br />
prezentaciisas iyenebs<br />
eqsperimentis Sedegebis<br />
SejamebisaTvis (<strong>da</strong>skvnis)<br />
saWiro enobriv formu-<br />
lebsa <strong>da</strong> Sesabamis cne-<br />
bebsa <strong>da</strong> terminebs.<br />
kiTxva adekvaturad igebs<br />
cxrilSi mocemul cnebeb-<br />
sa <strong>da</strong> pirobiT aRniSvnebs<br />
wera avsebs cxrils mocemuli<br />
gasaumjobesebelia:<br />
instruqciis mixedviT.<br />
212<br />
8-10 6-7 4-5 3-2 1-0<br />
______________________________________________________________<br />
______________________________________________________________
sagani: maTematika<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
XII klasi<br />
Tema: `zogierTi racionaluri <strong>da</strong> iracionaluri funqcia~<br />
sagnobrivi miznebi: moswavleebi Seiswavlian wilad-wrfiv funqcias,<br />
gamoikvleven mis Tvisebebs <strong>da</strong> aageben grafiks; ganiviTareben<br />
funqciaTa ojaxebis Se<strong>da</strong>rebis unar-Cvevevas iseTi Tvisebebis<br />
mixedviT, rogorebicaa gansazRvris are <strong>da</strong> mniSvnelobaTa simravle,<br />
fesvebisa<br />
<strong>da</strong> eqstremumebis SesaZlo raodenoba, niSanmudmivobis <strong>da</strong> zr<strong>da</strong>doba-<br />
klebadobis Sualedebi, asimptoturi qceva, grafikis geometriuli<br />
Tvisebebi.<br />
winapirobebi: sakiTxis SeswavlisTvis moswavleebma un<strong>da</strong> icodnen<br />
wrfivi funqcia <strong>da</strong> misi grafiki, cvladebs Soris ukuproporciuli<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba, misi Tvisebebi <strong>da</strong> grafiki (hiperbola), polinomuri<br />
funqcia; figuraTa geometriuli gar<strong>da</strong>qmnebi sibrtyeze; SeeZloT<br />
martivi gar<strong>da</strong>qmnebis Sesruleba algebrul gamosaxulebebze.<br />
enobrivi miznebi: moswavle Seiswavlis funqciis yofaqcevis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebel ZiriTad terminebs, ecodineba funqciis Tvisebebis<br />
qarTuli saxelwodebebi, SeZlebs qarTulad aRweros funqciis<br />
grafikis Taviseburebani <strong>da</strong> ganmartos parametrebis zegavlena<br />
funqciis Tvisebebze.<br />
Sesaswavli leqsika/terminebi: racionaluri funqcia, wilad-wrfivi<br />
funqcia, polinomur funqciaTa Sefardeba, grafikis asimptoti, funq-<br />
ciis yofaqceva argumentis usasrulod gazrdis/Semcirebisas.<br />
funqciuri frazebi: <strong>da</strong>moukideblad Seasrule savarjiSo, Seasrule<br />
geometriuli/algebruli gar<strong>da</strong>qmnebi, aRwere funqciis yofaqceva, ga-<br />
moiyene algebruli <strong>da</strong> grafikuli meTodebi, gamoikvlie parametrebis<br />
zegavlena funqciis Tvisebebze.<br />
213
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
resursebi: gakveTili ar saWiroebs raime gansakuTrebuli instrumen-<br />
tebis, TvalsaCinoebebisa <strong>da</strong> teqnologiebis gamoyenebas.<br />
aqtivobebi<br />
moswavleTa motivacia<br />
moswavleebs <strong>da</strong>vusvamT amocanas: gaarkvieT, ra funqciis grafiki mii-<br />
Reba y = 1/x funqciis grafikisgan paraleluri ga<strong>da</strong>taniT marcxniv (X<br />
RerZis paralelurad) 1 erTeuliT <strong>da</strong> zemoT (y RerZis paralelurad<br />
3 erTeuliT (ix. saxelmZRvanelo, nax. gv. 244).<br />
dro - 2-3 wT.<br />
kavSiri wina masalasTan<br />
moswavleebs vTxovT y = 1/x funqciis grafikis agebas <strong>da</strong> funqciis yo-<br />
faqcevis aRweras, roca argumenti usazRvrod izrdeba, an mcirdeba.<br />
dro – 2-3 wT.<br />
axali masalis wardgena<br />
moswavleebs gavacnobT racionaluri funqciis, wilad-wrfivi funq-<br />
ciis, funqciis grafikis asimptotis cnebebs, moswavleTa <strong>da</strong>xmarebT<br />
aRvwer wilad-wrfivi funqciis yofaqcevas, roca argumenti<br />
usazRvrod izrdeba an mcirdeba.<br />
dro – 7-9 wT.<br />
moswavleTa aqtivobebi<br />
frontaluri muSaobisTvis moswavleebs SevTavazebT saxelmZRvanelos<br />
savarjiSoebs # 1, 4, 5, 6, 14 (a, b).<br />
dro – 10-12 wT.<br />
codnis gamyareba<br />
moswavleebs <strong>da</strong>vavalebT, <strong>da</strong>moukideblad Seasrulon saxelmZRvanelos<br />
# 17 (a, g), xolo maRali SesaZleblobebis moswavleebs <strong>da</strong>matebiT –<br />
# 16 savarjiSoebi.<br />
dro – 8-10 wT.<br />
gakveTilze <strong>da</strong>saxuli miznebis Sesrulebis <strong>Sefaseba</strong><br />
moswavleebs vTxovT, individualurad upasuxon saxelmZRvanelos<br />
# 20 savarjiSos kiTxvebs.<br />
dro – 3-5 wT.<br />
214
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
rekomen<strong>da</strong>ciebi SefasebisaTvis<br />
mocemul gakveTilze enobrivi miznebi<strong>da</strong>n umTavresia cnebebisa<br />
<strong>da</strong> terminebis gageba-gaazreba <strong>da</strong> amicanebis, <strong>da</strong>valebebis pirobis<br />
gageba-gaazreba. arsebiT problemas aq Seqmnis imis gansazRvra,<br />
moswavlis Secdomas ganapirobebs maTematikuri codnisa Tu eno-<br />
brivi kompetenciis nakleboba. amitom aseT SemTxvevaSi yvelaze<br />
efeqtiani TviTSefasebis kiTxvaris gamoyenebaa. gTavazobT aseTi<br />
kiTxvaris nimuSs:<br />
kriteriumebi diax ara SeniSvna<br />
me mesmis funqciis yofaqcevis <strong>da</strong>-<br />
maxasiaTebeli terminebis qarTuli<br />
ganmartebebi.<br />
SemiZlia funqciis Tvisebebis gan-<br />
sazRvra axlad Seswavlili termi-<br />
nebis gamoyenebiT.<br />
SemiZlia aRvwero funqciis grafi-<br />
kis Taviseburebani.<br />
srulad vigeb amocanis / <strong>da</strong>vale-<br />
bis pirobas.<br />
SemiZlia avago maTematikuri<br />
msjeloba, ganvmarto parametrebis<br />
zegavlena funqciis Tvisebebze.<br />
SeniSvnis grafaSi moswavles SeuZlia Caweros komentari, ram<br />
gauadvila / gaurTula maTematikuri <strong>da</strong>valebis Sesruleba, rac<br />
saSualebas mogvcems ga<strong>da</strong>vWraT zemoT <strong>da</strong>saxelebuli problema.<br />
215
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
4. bilingvuri ganaTlebis programebis <strong>Sefaseba</strong><br />
Sefasebisas aqcenti keTdeba bilingvalebis meore <strong>enis</strong><br />
kompetenciaze <strong>da</strong> ar fasdeba is mniSvnelovani warmatebebi <strong>da</strong><br />
upiratesobebi, rac, sazogadod, bilingvuri ganaTlebis process<br />
axlavs Tan. saWiro unarebis miRwevis Sefasebis procesSi yuradReba<br />
un<strong>da</strong> gamaxvildes iseT faqtorebze, rogorebicaa interpersonaluri<br />
unarebi (gunduri muSaoba, molaparakeba, kulturulad mravalferovan<br />
a<strong>da</strong>mianebTan urTierToba <strong>da</strong> TanamSromloba <strong>da</strong> a.S.), informaciis<br />
mopovebisa <strong>da</strong> interpretirebis unari, kritikuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi<br />
azrovnebis unari, pasuxismgeblobis aRebisa <strong>da</strong> ganawilebis,<br />
soli<strong>da</strong>robisa <strong>da</strong> a.S. unarebi. am unarebis nawilSi ki bilingvalebis<br />
upiratesoba monolingvalebTan Se<strong>da</strong>rebiT kvlevebiTaa<br />
<strong>da</strong><strong>da</strong>sturebuli. Tuki <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong>efuZneba <strong>da</strong> moicavs am unarebis<br />
<strong>Sefaseba</strong>sac <strong>da</strong> ara mxolod klasSi gamoxatul lingvisturi<br />
kompetenciis <strong>Sefaseba</strong>s, maSin bilingvali bavSvebisadmi <strong>da</strong><br />
bilingvizmisadmi sazogadoebrivi ganwyobebic pozitiurad Seicvleba.<br />
Bbilingvuri programis, swavlebisa <strong>da</strong> Sefasebis erTmaneTTan<br />
Sesabamisoba <strong>da</strong> Tanmimdevruloba erT-erT yvelaze rTul amocanas<br />
warmoadgens. aris SemTxvevebi, rodesac calkeuli sagnis<br />
maswavleblebi mxolod TavianTi SexedulebiT adgenen Sefasebis<br />
sqemebs, romelSic ver iTvaliswineben meore <strong>enis</strong> komponents, verc<br />
imas, rogor Seusabamon erTmaneTs moTxovnebi saganSi <strong>da</strong> enaSi.<br />
msgavsi mdgomareobis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT skolis direqtorebsa<br />
<strong>da</strong> maswavleblebs Semdeg startegiebs SeiZleba SevTavazoT:<br />
kargad SeiswavleT stan<strong>da</strong>rtebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundiT, rom kargad<br />
gesmiT Tu ra un<strong>da</strong> icodnen <strong>da</strong> risi gakeTeba un<strong>da</strong> SeeZloT<br />
moswavleebs mocemul sagansa <strong>da</strong> meore enaSi;<br />
uzrunvelyaviT saskolo saswavlo gegmaSi Tanmimdevruloba<br />
sagansa <strong>da</strong> enaSi safexurebis, klasebis mixedviT;<br />
216
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
saswavlo gegmebis SemuSavebis dros gamoiyeneT “ukuRma”<br />
<strong>da</strong>gegmvis principi: stan<strong>da</strong>rtebze <strong>da</strong>fuZnebiT, jer<br />
gansazRvreT misaRwevi Sedegebi rogorc saganSi, ise enaSi<br />
<strong>da</strong> Semdeg SeimuSaveTY misi miRwevisTvis saWiro saswavlo<br />
programa;<br />
gansazRvreT, saganSi saswavlo programis ra nawilis<br />
<strong>da</strong>farvas SeZlebT mocemuli drois monakveTSi mSobliur<br />
enaze, ras – meore enaze;<br />
gansazRvreT is meTodebi, romlebiTac SeafasebT rogorc<br />
codnasa <strong>da</strong> unar-Cvevebs saganSi, ise <strong>enis</strong> flobasa <strong>da</strong><br />
gamoyenebas;<br />
<strong>Sefaseba</strong> gaxadeT swavlebis procesis Semadgeneli nawili,<br />
romelic mogcemT SesaZleblobas droulad aRmoaCinoT<br />
“Cavardna” saganSi an/<strong>da</strong> enaSi <strong>da</strong> moaxdinoT koreqcia;<br />
bilingvur skolebSi, sa<strong>da</strong>c regularulad akvirdebian <strong>da</strong><br />
agroveben informacias imis Sesaxeb, rogor swavloben moswavleebi,<br />
ra Sedegebi aqvT saganSi, rogor iyeneben klasSi enas rogorc<br />
moswavleebi, ise maswavleblebi, yovelTvis iqneba imis garantia, rom<br />
orenovani maswavleblebi ar ga<strong>da</strong>uxveven moTxovnebs <strong>da</strong><br />
moswavleTaTvis swavlis gaadvilebis mizniT, mxolod mSobliur<br />
enaze ar Caatareben gakveTils.<br />
sasurveli miznis misaRwevad nebismier sferoSi, maT Soris<br />
ganaTlebaSi, mniSvnelovania arsebuli mdgomareobis xSirad <strong>Sefaseba</strong><br />
sasurvel mdgomareobasTan mimarTebiT. monitoringis gareSe<br />
SeuZlebelia swavlebisa <strong>da</strong> swavlis praqtikaSi arsebuli xarvezebis<br />
identificireba <strong>da</strong> moswavleTa miRwevebis gaumjobesebis mizniT maTi<br />
koreqtireba.<br />
bilingvur skolebSi swavlisa <strong>da</strong> swavlebis monitoringi<br />
orientirebuli un<strong>da</strong> iyos rogorc moswavleebis swavlis Sedegebze<br />
sagansa <strong>da</strong> enaSi, aseve saklaso oTaxSi bilingvuri swavlebis<br />
praqtikaze.<br />
217
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
swavlis monitoringi gulisxmobs moswavleebis akademiuri<br />
progresis <strong>Sefaseba</strong>s <strong>da</strong> miRebuli Sedegebis gaanalizebas sagansa <strong>da</strong><br />
enaSi. am mimarTulebiT swavlis, anu moswavleebis miRwevebis<br />
monitorings ZiriTa<strong>da</strong>d axorcielebs maswavlebeli sami saxis<br />
Sefasebis xSiri gamoyenebiT, rogorebicaa:<br />
sadiagnostiko <strong>Sefaseba</strong> - swavlis <strong>da</strong>wyebamde: ra ician<br />
moswavleebma saganSi <strong>da</strong> ra - enaSi?<br />
ganmaviTarebeli <strong>Sefaseba</strong> - swavlis dros: ras swavloben<br />
moswavleebi saganSi <strong>da</strong> ras - enaSi?<br />
ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong> - swavlis Semdeg: ra iswavles<br />
moswavleebma saganSi <strong>da</strong> ra - enaSi?<br />
sadiagnostiko, ganmaviTarebeli <strong>da</strong> ganmsazRvreli <strong>Sefaseba</strong><br />
sadiagnostiko<br />
ra mizani aqvs? moswavlis<br />
sawyisi<br />
codnisa <strong>da</strong><br />
unar-Cvevebis<br />
<strong>da</strong>dgena sagansa<br />
<strong>da</strong> enaSi;<br />
moswavlis<br />
interesebisa<br />
<strong>da</strong> swavlis<br />
stilis<br />
<strong>da</strong>dgena.<br />
ra fasdeba? sawyisi<br />
mdgomareoba<br />
sagansa <strong>da</strong><br />
enaSi.<br />
Sefasebis Sedegad<br />
ra tipis<br />
saswavlo procesis<br />
<strong>da</strong>gegmva<br />
218<br />
ganmaviTarebeli<br />
moswavlis<br />
enobrivi<br />
kompetenciisa <strong>da</strong><br />
sagnobrivi<br />
codnisa <strong>da</strong><br />
unarebis<br />
ganviTarebis<br />
xelSewyoba.<br />
swavlis<br />
procesi.<br />
koreqtivebis<br />
Setana saswavlo<br />
ganmsazRvreli<br />
moswavlis<br />
miRwevebis<br />
donis <strong>da</strong>dgena<br />
sagansa <strong>da</strong><br />
enaSi.<br />
swavlis<br />
Sedegebi<br />
sagansa <strong>da</strong><br />
enaSi.<br />
moswrebis<br />
donis
ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
viRebT?<br />
rogor<br />
ganisazRvreba<br />
warmateba?<br />
Sefasebis<br />
romeli<br />
instrumentebi<br />
gamoiyeneba?<br />
Sefasebis<br />
forma<br />
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
– ra <strong>da</strong> rogor<br />
un<strong>da</strong> vaswavloT<br />
imisTvis,<br />
rom SevZloT<br />
arsebuli<strong>da</strong>n<br />
sasurvel<br />
mdgomareobaSi<br />
ga<strong>da</strong>svla<br />
sagnisa <strong>da</strong> <strong>enis</strong><br />
stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gansazRvruli<br />
SedegebTan<br />
Sesabamisobis<br />
safuZvelze.<br />
testi;<br />
SekiTxvebi;<br />
zepiri<br />
gasaubreba, ese<br />
<strong>da</strong> sxva.<br />
niSani an/<strong>da</strong><br />
komentari<br />
219<br />
procesSi (meTodebi,strategiebi,<br />
saswavlo masalebi<br />
<strong>da</strong> a.S.)<br />
konkretuli<br />
moswavlis<br />
winsvlis<br />
safuZvelze<br />
(sakuTar<br />
miRwevebTan<br />
mimarTebiT – ra<br />
dones flob<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong> ra dones<br />
flobs sagansa<br />
<strong>da</strong> enaSi).<br />
<strong>da</strong>kvirveba,<br />
kiTxvebi,<br />
grafikuli<br />
organizatorebi,<br />
individualuri<br />
gasaubreba,<br />
TviTSefasebis<br />
kiTxvari,<br />
saSinao<br />
<strong>da</strong>valeba <strong>da</strong><br />
sxva.<br />
zepiri an<br />
werilobiTi<br />
komentari<br />
gansazRvra<br />
sagansa<strong>da</strong><br />
enaSi;<br />
swavlebis<br />
momdevno<br />
etapis<br />
<strong>da</strong>gegmva.<br />
sagnisa <strong>da</strong> <strong>enis</strong><br />
stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gansazRvruli<br />
Sedegebis<br />
miRwevis<br />
safuZvelze.<br />
Semajamebeli<br />
zepiri an werilobiTigamokiTxva,<br />
portfolio <strong>da</strong><br />
sxva.<br />
niSani an<br />
qulebi<br />
yvelaze rTuli problema, romelic SeiZleba Seiqmnas biling-<br />
vuri saswavlo procesis Sefasebisas, es aris is, Tu rogor Sevafa-<br />
soT adekvaturad moswavleTa codna saganSi <strong>da</strong> misi progresi enaSi?
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testebi, gamartivebuli formulirebebiTa <strong>da</strong> mokle arCeviTi<br />
pasuxebiT, miT umetes, pasuxebiT – “diax” <strong>da</strong> “ara”, ar iZleva srul<br />
informacias. aucilebelia Sefasebis Sefasebis alternatiuli siste-<br />
mis gamoyenebac. alternatiuli Sefasebis qveS igulisxmeba saswavlo<br />
procesSi ganxorcielebuli qmedebebis Sefasebis kriteriumebis sis-<br />
tema. erT-erTi aseTi meqanizmia moswavlis portfolio, proeqtebi,<br />
romlebze<strong>da</strong>c zemoT gvqon<strong>da</strong> saubari, referati, romelic gulisxmobs<br />
aRweras, <strong>da</strong>kvirvebas, kvlevas, Canawerebis gakeTebas. Tumca referate-<br />
bis Sefasebisasac iCens Tavs sirTuleebi: ra moqmedebs referatis xa-<br />
risxze: arasakmarisi enobrivi kompetencia Tu sakiTxis siRrmiseuli<br />
codnis nakleboba? zogjer saintereso ideis xorcSesxmas, saintereso<br />
Tvalsazrisis gaSlas xels uSlis ara imdenad saganSi codnis nak-<br />
leboba, ramdena<strong>da</strong>c erTgvari SiSi, kompleqsi gramatikuli Secdome-<br />
bis <strong>da</strong>Svebisa enaSi. es erTgvarad borkavs moswavlis `SemoqmedebiT<br />
potencials~. am problemis ga<strong>da</strong>Wris erT-erTi gza aris is, rom mos-<br />
wavlem pirveli variantis Seqmnisas ifiqros mxolod saganze. SeiZle-<br />
ba referatis bilingvurad <strong>da</strong>werac ki. naSroms, upirveles yovlisa,<br />
afasebs sagnis maswavlebeli mxolod sagnobrivi kuTxiT, Semdeg kiT-<br />
xulobs <strong>enis</strong> maswavlebeli <strong>da</strong> moswavlesTan erTad xvews nawers eno-<br />
brivad.<br />
Sefasebisas efeqtiania maswavleblis Canawerebis gamoyenebac.<br />
TiToeul gkveTilze maswavlebels JurnalSi / rveulSi TiToeuli<br />
moswavlisaTvis <strong>da</strong>Tmobili adgili gayofili aqvs or svetad, erTSi<br />
is wers im kompetenciebs, romelTa Semowmebac surs saganSi, meoreSi<br />
ki – enobrivs. TiToeuli sveti <strong>da</strong>yofilia imden ujrad, ramdeni un-<br />
aris Semowmebac un<strong>da</strong> maswavlebels. magaliTad, gamosaxulebis Cawe-<br />
ra, movl<strong>enis</strong> analizi. . . enobrivSi – terminebis gageba <strong>da</strong> adekvaturi<br />
gamoyeneba, movl<strong>enis</strong> axsna meore enaze. . .…<br />
adre moswavleebis miRwevebis monitoringi gulisxmob<strong>da</strong> maswav-<br />
leblis mier moswavlis swavlis procesisa Tu Sedegebis <strong>Sefaseba</strong>s<br />
<strong>da</strong> swavlebis praqtikaSi Sesabamisi koreqtivebis Setanas. Tumca aR-<br />
220
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
niSnul procesSi udidesi mniSvneloba eniWeba moswavlis TviTSefa-<br />
sebas. bilingvur skolebSi maswavleblebTan erTad monitoringis<br />
procesSi aqtiurad un<strong>da</strong> monawileoben moswavleebi, romlebic akvir-<br />
debian sakuTari swavlis process rogorc saganSi, ise enaSi, aanali-<br />
zeben <strong>da</strong> iReben Sesabamis zomebs. TviT<strong>Sefaseba</strong> SeiZleba moxdes ro-<br />
gorc aTbaliani sistemiT, ise aRweriTi formiTac. maswavleblebs<br />
SeuZliaT mniSvnelovnad <strong>da</strong>exmaron moswavleebs TviTSefasebis gan-<br />
xorcielebaSi sxva<strong>da</strong>sxva kiTxvisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>valebis saSualebiT. magali-<br />
Tad:<br />
Tqveni namuSevris romeli nawili iyo yvelaze metad efeqturi?<br />
ratom fiqrobT ase? rodis grZnobdiT Tavs yvelaze ufro kom-<br />
fortulad enas gamoyenebisas?<br />
rodis <strong>da</strong>brkoldiT <strong>enis</strong> gamoyenebis procesSi? ra leqsikuri<br />
erTeulebisa <strong>da</strong> enobrivi konstruqciebis nakleboba igrZeniT?<br />
Tavi<strong>da</strong>n rom swavlobdeT aRniSnul sakiTxs, ras gaakeTebdiT<br />
gansxvavebulad?<br />
ra <strong>da</strong>gexmarebaT ukeTesi Sedegebis miRwevaSi?<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> rom sando <strong>da</strong> obieqturi iyos, masTan erTad<br />
mniSvnelovania moswavleTa urTierTSefasebis gamoyenebac. Sefasebis<br />
alternatiul formebSi moiazreba prezentaciebi, ese, interviu.<br />
mniSvnelovania imis gansazRvra, romel unars vafasebT. es<br />
SeiZleba iyos:<br />
1. problemis ga<strong>da</strong>Wra. am unaris farglebSi moswavlem un<strong>da</strong><br />
SeZlos Seswavlili masalis grafikulad warmodgena<br />
(diagramebi, sqemebi, cxrilebi <strong>da</strong> a.S.), obieqtebis<br />
klasificireba, cdebisa <strong>da</strong> eqsperimentis Sedegebis axsna<br />
TanaklaselebisaTvis, problemis ga<strong>da</strong>Wris alternatiuli<br />
gzebis SeTavazeba.<br />
2. SinaarsSi orientireba <strong>da</strong> misi adekvaturi aRqma. moswavlem<br />
un<strong>da</strong> gamoavlinos, rom mas esmis <strong>da</strong>valebis Sinaarsi<br />
(magaliTad, gaamartive algebruli gamosaxuleba, Seadgine<br />
221
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
qimiuri reaqciis toloba, monaxe rukaze...). es ufro<br />
<strong>da</strong>mokidebulia moswavlis saerTo ganviTarebis doneze, radgan<br />
mwiri enobrivi kompetenciis moswavleebsac ki SeuZliaT<br />
sakuTari SesaZleblobebis gamovlena saganSi, Tu adekvaturad<br />
aRiqvamen sagnobrivi masalis Sinaarss. Mmoswavles SeuZlia<br />
warmatebiT gamoiyenos pirobiTi aRniSvnebi, laTinuri<br />
warmoSobis (Ziris) sityvebi, saerTaSoriso terminologia.<br />
moswavleebs un<strong>da</strong> SeeZloT kompiuteruli leqsikonebiT<br />
sargebloba. es xels Seuwyobs <strong>enis</strong> <strong>da</strong>uflebis processac.<br />
3. koncefciis gageba <strong>da</strong> gaazreba. moswavlem un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amtkicos,<br />
rom marto <strong>da</strong>valebis Sinaarsi ki ar gaigo, SeuZlia sakuTari<br />
codnis gamoyenebac. magaliTad, advilad arCevs erTmaneTisgan<br />
perimetris cnebasa <strong>da</strong> farTobis cnebas, SeuZlia grafikulad<br />
gamosaxuli informaciis axsna, SeuZlia Seadginos qarTvel<br />
mefeTa genealogiuri xe <strong>da</strong> a.S.<br />
4. akademiuri miznebisaTvis <strong>enis</strong> gamoyenebis xarisxi. marTebulad<br />
iyeneben Tu ara moswavle akademiur terminologias, SeuZlia<br />
Tu ara koreqtulad gamoiyenos is, axerxebs Tu ara<br />
gansxvavebis <strong>da</strong>naxvas logikuri operaciebisaTvis saWiro<br />
sityvebs Soris (magaliTad, „zogjer“, „iSviaTad“, „xSirad“<br />
„regularulad“ <strong>da</strong> a.S.)<br />
5. komunikaciuri unarebi. moswavlem un<strong>da</strong> SeZlos sakuTari<br />
saqmianobis etapebis axsna <strong>da</strong> am saqmianobis Sesaxeb sxvebis<br />
informireba, ideebis gaziareba, sakuTari Tvalsazrisis<br />
gamoxatva.<br />
6. TanamSromloba. Mmoswavles un<strong>da</strong> SeeZlos saerTo saqmeSi<br />
sakuTari wvlilis Setana, <strong>da</strong>xmarebis gaweva sxvebisaTvis,<br />
gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu jgufSi problema Seiqmna <strong>enis</strong><br />
gamoyenebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT an, piriqiT, mimarTavs Tu ara<br />
TviTon megobrebs <strong>da</strong>xmarebisaTvis <strong>enis</strong> gamoyenebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
222
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
7. <strong>da</strong>mokidebuleba. maswavlebelma un<strong>da</strong> Seafasos moswavlis<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba sagnisa <strong>da</strong> <strong>enis</strong> mimarT. xalisiT ukavSirebs Tu<br />
ara codnas cxovrebiseul sakiTxebs, uxaria Tu ara raimes<br />
aRmoCena saganSi, “iZulebiT” <strong>da</strong> amitom uxalisod saubrobs Tu<br />
ara meore enaze.<br />
bilingvur skolebSi moswavleebis swavlis procesisa <strong>da</strong><br />
swavlis Sedegebis paralelurad monitoringi un<strong>da</strong> gaewios uSualod<br />
swavlebis process. swavlebis monitoringisTvisac saWiroa<br />
informaciis Segroveba <strong>da</strong> analizi im procesebisa <strong>da</strong> praqtikis<br />
Sesaxeb, romlebic saklaso oTaxebSi mimdinareobs. am mimarTulebiT<br />
monitoringi fokusirebuli un<strong>da</strong> iyos ramdenime ZiriTadi sakiTxis<br />
garSemo:<br />
ra saswavlo miznebi (codnis SeZena <strong>da</strong> unar-Cvevebis<br />
ganviTareba sagansa <strong>da</strong> enaSi) aqvT maswavleblebs<br />
<strong>da</strong>saxuli moswavleebisTvis?<br />
rogor uzrunvelyofen maswavleblebi moswavleebis mier<br />
aRniSnuli miznebis miRwevas?<br />
ra doziT aris gamoyenebuli ena gakveTilze?<br />
aris TuU ara klasSi emociurad <strong>da</strong> inteleqtualurad<br />
usafrTxo garemo?<br />
xdeba Tu ara interkulturuli elementebis adekvaturi<br />
gamoyeneba?<br />
bilingvuri swavlebis monitoringze upirvelesi pasuxismgebeli<br />
piri aris skolis direqtori. misi uSualo monawileobiTa <strong>da</strong><br />
xelmZRvanelobiT skolis administracia un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundes, rom<br />
skolaSi swavleba mimdinareobs skolis mier SemuSavebuli miznebis<br />
Sesabamisad <strong>da</strong> Tanamedrove meTodebisa <strong>da</strong> saswavlo masalebis<br />
gamoyenebiT. winaaRmdeg SemTxvevaSi izolirebuli saklaso oTaxebSi<br />
223
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
maswavleblebi akeTeben imas, rac SeuZliaT <strong>da</strong>/an rac surT, rac<br />
yovelTvis ar niSnavs xarisxian swavlebas.<br />
monitoringis saSualebebs Soris gansakuTrebuli adgili<br />
uWiravs gakveTilze formalur an araformalur <strong>da</strong>swrebas. swored<br />
gakveTilebze xSiri <strong>da</strong>swrebiTa <strong>da</strong> maswavleblebisTvis<br />
rekomen<strong>da</strong>ciebis micemiT SeuZlia skolis direqtorsa <strong>da</strong><br />
administraciis sxva warmomadgenlebs yvelaze didi gavlena<br />
moaxdinon moswavleebis Sedegebze.<br />
gakveTilze <strong>da</strong>swreba mxolod im SemTxvevaSi SeiZleba iyos<br />
swavlebis monitoringis Sedegiani instrumenti, Tu skolis<br />
direqtorma an Sesabamisma uflebamosilma pirma zustad icis, ras<br />
akvirdeba, ris Sesaxeb agrovebs informacias <strong>da</strong> ras afasebs.<br />
variants:<br />
gTavazobT bilingvuri gakveTilze <strong>da</strong>kvirvebis sqemis erT-erT<br />
# saqmianobebis aRwera xSirad iSviaTad arasodes<br />
1. Mmkafio<strong>da</strong>a Camoyalibebuli gak-<br />
veTilis mizani saganSi <strong>da</strong> eno-<br />
brivi miznebi.<br />
2. iTvaliswinebs moswavleTa wi-<br />
3.<br />
nare codnas rogorc saganSi,<br />
ise enaSi.<br />
moswavleebs aZlevs mkafio <strong>da</strong><br />
advilad aRsaqmel instruqciebs.<br />
4. svams rogorc faqtologiur,<br />
ise maRali donis saazrovno<br />
SekiTxvebs.<br />
5. maRali donis saazrovno<br />
SekiTxvebis <strong>da</strong>smisas adevnebs<br />
Tvals, xom ar Seeqmna<br />
moswavles enobrivi problemebi.<br />
224
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
amisaTvis azustebs SekiTxvas,<br />
exmareba meore enaze pasuxis<br />
formulirebaSi.<br />
6. iyenebs informaciis organize-<br />
bis saSualebebs, masalis vizu-<br />
alizacias.<br />
7. amyarebs kavSirs sxva sagnebTan.<br />
8. iyenebs aqtiur meTodebs.<br />
9. iyenebs TanamSromlobis<br />
formebs (muSaoba wyvilebSi,<br />
jgufebSi) <strong>da</strong> yuradRebiT<br />
adevnebs Tvals moswavleebis<br />
muSaobas imis <strong>da</strong>sadgenad,<br />
ramdenad iyeneben urTierTobaSi<br />
meore enas <strong>da</strong> akeTebs<br />
Canawerebs.<br />
10. afasebs moswavleebs winaswar<br />
SemuSavebuli kriteriumebis<br />
safuZvelze (Sefasebis sqemebis,<br />
rubrikebis gamoyenebiT) <strong>da</strong><br />
aZlevs ganmaviTarebel<br />
komentars.<br />
225
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
terminTa ganmarteba<br />
auTenturi – anu TviTmyofi; namdvili, sarwmuno, pirvelwyaroze<br />
<strong>da</strong>myarebuli, dednis Sesabamisi.<br />
bilingvizmi sxva<strong>da</strong>sxva saxisa SeiZleba iyos: gawonasworebuli _<br />
roca orive ena Tanabrad ukavSirdeba azrovnebas <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani<br />
gonebaSi xan erT enaze metyvelebs <strong>da</strong> xan _ meoreze; an<br />
dominirebuli _ roca meore ena azrovnebas mxolod maSin<br />
ukavSirdeba, roca a<strong>da</strong>miani am enaze urTierTobis viTarebaSi<br />
moxvdeba, marto yofnisas ki, rogorc wesi, mxolod mSobliur<br />
enaze metyvelebs gonebaSi.<br />
gazomvis stan<strong>da</strong>rtuli Secdoma – maCveneblebi, romlebsac moswavle<br />
iRebs testSi, yovelTvis moicavs garkveul Secdomas. rac<br />
ufro sandoa testi, miT ufro naklebad aris mosalodneli<br />
Secdoma. stan<strong>da</strong>rtizebul testebze muSaobisas misi Semdgen-<br />
lebi amas iTvaliswineben <strong>da</strong> cdiloben Seafason, Tu ramdenad<br />
gansxvavebuli SeiZleba iyos moswavlis monacemi, Tu igi gan-<br />
meorebiT Seasruleb<strong>da</strong> tests. amas gazomvis stan<strong>da</strong>rtuli<br />
Secdoma ewodeba. amdenad, sando testi SeiZleba asec gani-<br />
sazRvros, rom esaa testi, romelsac gazomvis mcire stan<strong>da</strong>r-<br />
tuli Secdoma aqvs.<br />
ganmaviTarebeli <strong>Sefaseba</strong> emsaxureba moswavleTa swavlis procesisa<br />
<strong>da</strong> warmatebebis gaumjobesebas. ganmaviTarebeli Sefasebis<br />
dros moswavle, maswavleblis gamoxmaurebisa <strong>da</strong> komentarebis<br />
<strong>da</strong>xmarebiT, mudmivad iRebs iseT informacias, romelic<br />
sakuTari swavlis gaTviTcnobierebaSi exmareba. maswavleblis<br />
226
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
mizania: aswavlos moswavles, rogor iswavlos (swavlis<br />
swavla) <strong>da</strong>, amave dros, miiRos informacia moswavlis<br />
saswavlo saWiroebebis Sesaxeb, raTa <strong>da</strong>exmaros mas swori<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebaSi. ganmaviTarebeli <strong>Sefaseba</strong> emsaxureba<br />
swavlebis <strong>da</strong>regulirebas – <strong>da</strong>grovebul informaciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT TiToeuli moswavlisaTvis saTanado <strong>da</strong>xmarebis<br />
aRmoCenasa <strong>da</strong> pe<strong>da</strong>gogiuri praqtikis gaumjobesebas.<br />
ganmaviTarebel <strong>Sefaseba</strong>s `swavlisaTvis <strong>Sefaseba</strong>sac~<br />
uwodeben. ganmaviTarebeli Sefasebis yvelaze gavrcelebuli<br />
formebia werilobiTi komentarebi, <strong>Sefaseba</strong> cxrilebis<br />
(rubrikebis) saSualebiT <strong>da</strong> sxv.<br />
deskriptorebi – `enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebis~ mier<br />
gansazRvruli doneTa skalebSi oTxive sametyvelo funqciis<br />
(laparaki, mosmena, kiTxva, wera) mixedviT aris gawerili<br />
deskriptorebi _ indikatorebi, romelTa Sesrulebis<br />
SemTxvevaSic miiCneva, rom stan<strong>da</strong>rtiT gansazRvruli Sedegi<br />
miiRweva.<br />
diagnostikuri <strong>Sefaseba</strong> – diagnostikuri <strong>Sefaseba</strong> ganmaviTarebeli<br />
(mimdinare) Sefasebis komponentad ganixileba. diagnostikuri<br />
Sefasebis dros xdeba moswavlis garkveuli momentisaTvis<br />
arsebuli codnis donis <strong>da</strong> unar-Cvevebis <strong>Sefaseba</strong>, raTa<br />
zustad <strong>da</strong>igegmos swavlis procesi moswavlis susti <strong>da</strong><br />
Zlieri mxareebis gaTvaliswinebiT. diagnostikuri Sefasebis<br />
mizania moswavlis momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>dgena.<br />
moswavlis Sedegebs va<strong>da</strong>rebT ara <strong>da</strong>dgenil stan<strong>da</strong>rts, aramed<br />
sawyis dones. diagnostikuri Sefasebis saSualebiT Cven<br />
vigebT, ra viTarebaa klasSi, arian Tu ara moswavleebi mzad<br />
axali saprogramo masalis aTvisebisaTvis, ra sirTuleebi<br />
SeiZleba Segveqmnas <strong>da</strong> rogor <strong>da</strong>vZlioT isini. miRebuli<br />
227
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
informacia gamoiyeneba calkeuli moswavlis an moswavleTa<br />
jgufis saswavlo saWiroebebis <strong>da</strong>sadgenad <strong>da</strong> igi gvexmareba<br />
saswavlo miznebis sworad gansazRvraSi, am miznebis miRwevis<br />
optimaluri gzebis monaxvaSi. diagnostikuri <strong>Sefaseba</strong>,<br />
rogorc wesi, tardeba saswavlo wlis <strong>da</strong>sawyisSi an axali<br />
Temis swavlebamde.<br />
diskursi warmoadgens raRac konkretuli praqtikis sagnis garSemo<br />
codnis konstruirebas an am saganze msjelobis gzebs:<br />
kompleqsi (erToblioba) ideebisa, gamosaxulebebisa <strong>da</strong><br />
praqtikisa, rac <strong>da</strong>kavSirebulia garkveul TemasTan, socialur<br />
aqtivobasTan an instituticiasTan sazogadoebaSi. es<br />
diskursuli Camoyalibebuli erToblioba gansazRvravs, Tu ra<br />
aris <strong>da</strong> ra ar aris misaRebi ama Tu im konkretuli sagnisa Tu<br />
socialuri aqtivobis Sesaxeb msjelobisas, ra codna aris<br />
aucilebeli <strong>da</strong> aqtualuri im mocemul konteqstSi <strong>da</strong> ra<br />
tipis individebi atareben am maxasiaTeblebs.<br />
Tanamedrove humanitarul mecnierebebSi diskursis<br />
gansxvavebuli ganmertebebi gvxvdeba. magaliTad, lingvistikur<br />
<strong>da</strong> semiotikur terminTa inglisur-rusul leqsikonSi<br />
diskursi gansazRvrulia, rogorc Tematurad, kulturulad an<br />
kidev rame niSniT urTierT<strong>da</strong>kavSirebuli teqstebis<br />
erToblioba, romlis ganviTareba <strong>da</strong> Sevseba SesaZlebelia<br />
<strong>da</strong>matebiTi teqstebiT. meore ganmartebiT, romelic<br />
sociologiasa <strong>da</strong> socialur semiotikaSia miRebuli, diskursi<br />
aris urTierToba, romelic ganixileba rogorc garkveuli<br />
diskursuli „praqtikebis~ ganxorcieleba (m. fuko). mesame<br />
definicia aseve gamoiyeneba sociologiaSi, magram gamoiyeneba<br />
agreTve logikasa <strong>da</strong> filosofiaSic: igi gansazRvrulia<br />
rogorc sametyvelo komunikaciis saxeoba, romelic<br />
gulisxmobs socialuri cxovrebis RirebulebaTa, normaTa <strong>da</strong><br />
228
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
wesTa racionalur kritikul ganxilvas <strong>da</strong> romlis<br />
erTaderTi motivia urTierTgagebis miRweva (i. habermasi).<br />
evropuli enobrivi portfolio _ aRiarebuli dokumenti, romelic<br />
farTod gamoiyeneba <strong>da</strong> romelSic fiqsirdeba enaTa<br />
Seswavlisas miRebuli miRwevebis done.<br />
enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi _ saxelmZRvanelo, sa<strong>da</strong>c<br />
warmodgenilia enaTa <strong>da</strong>uflebis doneebis, swavlebisa <strong>da</strong><br />
Seswavlis procesebisa <strong>da</strong> saSualebebisadmi zogadi midgoma.<br />
enobrivi biografia _ dokumenti, romelic mxars uWers winare<br />
swavlisa <strong>da</strong> TviTSefasebis asaxvas.<br />
enobrivi pasporti _ dokumenti, romelSic momxmareblebi iweren<br />
informacias donis Sesaxeb yvela im enaSi, romelic maT ician<br />
an swavloben.<br />
enobrivi repertuari _ enobrivi saxesxvaobebis jgufi (pirveli ena,<br />
regionuli ena, skolaSi Seswavlili enebi...), erTi<br />
molaparakis mier <strong>da</strong>uflebuli codnis sxva<strong>da</strong>sxva doneze <strong>da</strong><br />
sxva<strong>da</strong>sxva gamoyenebisTvis. es individualuri repertuari<br />
cvlis individis cxovrebas (axali enebis <strong>da</strong>ufleba,<br />
Seswavlili `<strong>da</strong>viwyebadi~' enebi).<br />
validoba – es aris sakvlevi instrumentis - testis Sesatyvisoba<br />
sakvlev unarTan / codnasTan. testi validuria, Tu is zustad<br />
imas afasebs, risTvisac is aris gansazRvruli.<br />
TviTmyofi – ix. auTenturi.<br />
229
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> aris procesi, romlis saSulebiTac moswavle erTveba<br />
sakuTari swavlis miznebis Camoyalibebasa <strong>da</strong> sakuTari<br />
swavlis procesis marTvaSi. imisaTvis, rom moswavle SeeCvios<br />
sakuTari pasuxis Semowmebas, Camouyalibdes Secdomis mimarT<br />
swori <strong>da</strong>mokidebuleba, <strong>da</strong>Zlios SiSi Secdomis winaSe, xSirad<br />
un<strong>da</strong> mivceT sakuTari namuSevris Sefasebis saSualeba.<br />
TviT<strong>Sefaseba</strong> mas exmareba imis gacnobierebaSi, rom<br />
Secdomebis aRiareba <strong>da</strong> gamosworeba winsvlis aucilebeli<br />
pirobaa. TviTSefasebiT igi grZnobs met valdebulebas <strong>da</strong><br />
cdilobs iyos maqsimalurad obieqturi. TviTSefasebis mudmivi<br />
warmoeba moswavleebs uyalibebs Secdomis mimarT swor<br />
<strong>da</strong>mokidebulebas. moswavle xvdeba, rom mxolod Secdomis<br />
gamosworebiT aris SesaZlebeli misi TviTganviTareba.<br />
kriterialuri validoba _ validobis nairsaxeoba, romelic fasdeba<br />
imis mixedviT, Tu ramdenad Seesabameba testis Sedegebi mos-<br />
wavlis Sesafasebeli unaris sazom sxva <strong>da</strong>moukidebeli ins-<br />
trumentis Sedegebs.<br />
kriteriumze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong> - iseTi <strong>Sefaseba</strong>, rodesac<br />
moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben winaswar <strong>da</strong>dgenil<br />
kriteriumebs; kriteriumze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong> adgens,<br />
miaRwia Tu ara moswavlem kriteriumebiT gansazRvrul dones<br />
an ramdenma moswavlem miaRwia amas klasSi.<br />
mediana – mediana aris zr<strong>da</strong>dobis an klebadobis mixedviT <strong>da</strong>lagebul<br />
monacemTa ganawilebis Sualeduri ricxvi.<br />
mimdinare, anu formatuli <strong>Sefaseba</strong> xdeba yovel gakveTilze,<br />
yoveldRe, yoveli aqtivobis dros. ar aris savaldebulo<br />
qulebiT <strong>Sefaseba</strong>. mniSvnelovania is, rom aseTi <strong>Sefaseba</strong><br />
230
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gvaZlevs moswavlis mravalmxrivi Seswavlis saSualebas, aqvs<br />
Tu ara winsvla, Tu ara _ ra aris warumateblobis mizezi an<br />
ra ganapirobebs mis warmatebas, aqvs Tu ara ganviTarebuli<br />
SemoqmedebiTi, saazrovno <strong>da</strong> socialuri unarebi, rogoria<br />
misi interesebis sfero, individualuri Taviseburebebi, ra<br />
Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebi aqvs. mimdinare Sefasebis procesSi<br />
mniSvnelovania ara imdenad qulebis <strong>da</strong>wera (niSniT <strong>Sefaseba</strong>),<br />
ramdena<strong>da</strong>c Cveni rCevebi, ra <strong>da</strong> rogor gaaumjobesos.<br />
formatuli <strong>Sefaseba</strong> moswavlis Sesaxeb amomwurav,<br />
mravalmxriv informacias iZleva <strong>da</strong> obieqturobis garantia.<br />
mo<strong>da</strong> _ mo<strong>da</strong> aris is maCvenebeli, romelic yvelaze xSirad gvxvdeba.<br />
monitoringi aris specifikuri indikatorebis (maCveneblebis) mixedviT<br />
monacemebis Segrovebis <strong>da</strong> gaanalizebis sistemuri procesi,<br />
romelic miznad isaxavs mocemuli situaciis / viTarebis<br />
Seswavlis <strong>da</strong> miRebul Sedegebze <strong>da</strong>yrdnobiT Sesabamisi<br />
Carevebis ganxorcielebas. ganaTlebis sferoSi monitoringi<br />
aris saswavlo procesze meTvalyureoba, <strong>da</strong>kvirveba, romlis<br />
Sedega<strong>da</strong>c miRebuli monacemebi (procesis zusti aRricxva)<br />
safuZvlad edeba analizsa <strong>da</strong> <strong>Sefaseba</strong>s. mniSvnelovania, rom<br />
monitoringis mimdinareobisas Tavi avaridoT SefasebiT<br />
<strong>da</strong>mokidebulebebs. mTavaria, zustad vicodeT, ras vakvirdebiT<br />
<strong>da</strong> rogor, ra formiT aRvnusxoT monitoringis sagnis<br />
TiToeuli aspeqti ise, rom masze <strong>da</strong>fuZnebuli <strong>Sefaseba</strong><br />
obieqturi iyos.<br />
mravalenovneba _ sazogadoebis an misi sakmao nawilis mier ramdenime<br />
<strong>enis</strong> floba (floba _ <strong>da</strong> ara mxolod pasiuri codna). rogorc<br />
wesi, esaa ori ena <strong>da</strong>, Sesabamisad, mravalenovnebis mTavari<br />
saxea orenovneba (bilingvizmi).<br />
231
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
multilingvizmi – ix. mravalenovneba.<br />
normaze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong> – iseTi <strong>Sefaseba</strong>, rodesac xdeba<br />
calkeuli moswavleebis moswrebis erTmaneTTan Se<strong>da</strong>reba, an<br />
moswavlis moswrebisa _ <strong>da</strong>dgenil normasTan (norma<br />
ganisazRvreba romelime jgufis moswrebiT).<br />
orenovneba _ ix. bilingvizmi.<br />
percefcia – obieqturi samyaros, sinamdvilis asaxva grZnobis<br />
organoebis saSualebiT; aRqma.<br />
pirovnebaze orientirebuli <strong>Sefaseba</strong> _ iseTi <strong>Sefaseba</strong>, rodesac<br />
moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben mis warsul moswrebas.<br />
portfolio – ix. saqaRalde.<br />
prediqtoruli validoba _ kriterialuri validobis erT-erTi saxeo-<br />
baa, romelic fasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SesaZlebe-<br />
lia testis Sedegebis mixedviT vivaraudoT (viwinaswarmetyve-<br />
loT) moswavlis momavali warmatebebi. mag., Tu <strong>enis</strong> flobis<br />
testSi miRebuli maRali qula maRal korelaciaSia momavalSi<br />
umaRles saswavlebelSi qarTuli <strong>enis</strong> testSi miRebul qu-<br />
lasTan, maSin SegviZlia <strong>da</strong>vaskvnaT, rom <strong>enis</strong> flobis Sesafa-<br />
sebel tests maRali prediqtoruli validoba aqvs.<br />
referenti _ kavSirSi myofi, Setyobinebis gamgzavni.<br />
rubrikebi aris konkretuli informacia Cveni moTxovnebisa <strong>da</strong><br />
Sefasebis kriteriumebis Sesaxeb; moswavleTa Cabma Sefasebis<br />
procesSi gaadvildeba, Tu isini kargad gaacnobiereben, ras<br />
232
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
iTxoven, ra Sedegebs elian maTgan. amis gacnobierebaSi maT<br />
<strong>da</strong>exmareba martivad, maTTvis gasagebi eniT Camoyalibebuli<br />
kriteriumebi, anu e.w. rubrikebi.<br />
sandooba _ es aris testis maxasiaTebeli, romelic gviCvenebs, Tu<br />
ramdenad aris <strong>da</strong>mokidebuli testiT miRebuli qulebi gazom-<br />
vis cTomilebebze, ganasxvavebsTuara testuri kiTxva<br />
Zlier<strong>da</strong>sustmoswavleebs.<br />
saqaRalde anu e.w. “portfolio" Sefasebis xangrZlivi <strong>da</strong><br />
Sromatevadi formaa. maswavlebeli acnobs moswavleebs<br />
Sefasebis mizans. maswavlebeli <strong>da</strong> moswavle winaswar<br />
Tanxmdebian im masalebze, romlebic <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stureben, rom<br />
moswavlem <strong>da</strong>akmayofila moTxovnebi <strong>da</strong> miaRwia saswavlo<br />
Sedegs. moswavle xsnis sakuTar saqaRaldes, romelSic ideba<br />
samuSaos Sefasebisas gamosayenebeli namuSevrebi. Sefasebis<br />
periodis <strong>da</strong>srulebisaTvis moswavle wers eses, romelSic<br />
aRwers, Tu ra iswavla Sefasebis procesSi <strong>da</strong> ratom SearCia<br />
saqaRaldisaTvis mainc<strong>da</strong>mainc warmodgenili masala.<br />
saqaRaldiT moswavlis <strong>Sefaseba</strong> saSualebas gvaZlevs Tvali<br />
gavadevnoT moswavlis individualuri progress, Seva<strong>da</strong>roT<br />
sxva<strong>da</strong>sxva dros Seqmnili namuSevrebi erTmaneTs, vnaxoT,<br />
rogor gaiTvaliswina man Cveni komentarebi <strong>da</strong> rCevebi,<br />
romlebsac dro<strong>da</strong>dro vaZlevdiT.<br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra _ stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra gviCvenebs, ramdenad<br />
gansxvavdeba maCveneblebi saSualosgan. rac ufro didia<br />
stan<strong>da</strong>rtuli ga<strong>da</strong>xra, miT ufro vrclad aris ganawilebuli<br />
maCveneblebi. <strong>da</strong> piriqiT _ rac ufro mcirea stan<strong>da</strong>rtuli<br />
ga<strong>da</strong>xra, miT ufro axlosaa saSualosTan monacemebi<br />
ganlagebuli.<br />
233
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
testis specifikacia _ testis Seqmna misi detaluri gegmis Camoyali-<br />
bebiT iwyeba. aseT gegmas testis specifikacias uwodeben. igi<br />
testirebis miznebze <strong>da</strong>yrdnobiT yalibdeba <strong>da</strong> moicavs deta-<br />
lur informacias testis miznis, Sinaarsisa <strong>da</strong> administrire-<br />
bis Sesaxeb. testis specifikacias sxva<strong>da</strong>sxva saxe SeiZleba<br />
hqondes, magram yvela maTgani un<strong>da</strong> moicavdes testis mizans,<br />
Sinaarss, formats (Sesafasebeli unarebis/codnis, gamoyenebu-<br />
li testuri <strong>da</strong>valebebis <strong>da</strong> testSi maTi wonis matricas),<br />
agreTve informacias monawileebis, Sefasebis sistemisa <strong>da</strong> ad-<br />
ministrirebis Sesaxeb.<br />
transferi erTgvar situaciaSi naswavlis sxvagvar, gansxvavebul<br />
situaciaSi gamoyenebas niSnavs.<br />
Semajamebeli <strong>Sefaseba</strong> adgens moswavlis warmatebas swavlebisa <strong>da</strong><br />
swavlis konkretul etapze: Temis <strong>da</strong>srulebisas, semestris<br />
bolos, saswavlo wlis bolos. aseTi Sefasebisas mowmdeba is,<br />
Tu ramdenad miaRwia calkeulma moswavlem <strong>da</strong> moswavleTa<br />
jgufma stan<strong>da</strong>rtiT gaTvaliswinebul Sedegs / Sedegebs.<br />
heterogenuli _ SemadgenlobiT, warmoSobiT, TvisebebiT<br />
sxva<strong>da</strong>sxvagvari (sapirisp. homogenuri).<br />
homogenuri _ SemadgenlobiT, warmoSobiT, TvisebebiT erTgvari<br />
(sapirisp. heterogenuri).<br />
234
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
gamoyenebuli literatura<br />
adreuli wignierebis kvleva, egra, 2009 - EARLY GRADE READING AS-<br />
SESSMENT TOOLKIT, Prepared for The World Bank Office of Human Devel-<br />
opment, 2009<br />
anastazi, urbina, 2007 – А. Анастази, С. Урбина, Психологическое тестирование,<br />
"ПИТЕР", 2007<br />
beikeri, 2010 - kolin beikeri, bilingvizmisa <strong>da</strong> bilingvuri<br />
ganaTlebis safuZvlebi. samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong><br />
erovnebaTSorisi urTierTobebis centris 2010 wlis qarTuli<br />
versiis gamocema;<br />
bekeri, 2008 – stiven bekeri, testis Seqmna, prezentaciis masalebi,<br />
erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri, 2008.<br />
bilingvuri ganaTleba, 2009 – bilingvuri ganaTleba, samagido wigni<br />
maswavleblebisTvis; Tbilisi, saimedo, 2009.<br />
boltoni, 1996 _ BOLTON, S., Probleme der Leistungsmessung: Lernfortschritt-tests<br />
in der Grundstufe.Berlin: Langenscheidt. 1996<br />
brauni, 1995 _ BROWN, G., 1995, Dimensions of Difficulty in Listening Comprehen-<br />
sion. In: Mendelsohn, D. J. / Rubin, J. (eds.). A Guide for the Teaching of Second<br />
Language Listening. San Giego, CA: Dominie Press, 59-73.<br />
bugate, 2001 _ BUGATE, M., SKEHAN, P., SWAIN M. (eds). 2001, Researching pe-<br />
<strong>da</strong>gogical tasks: second language learning, teaching and assessment. London: tear-<br />
son.<br />
buki, 2001 _ BUCK, G., 2001, Assessing Listening. Cambridge: Cambridge University<br />
Press.<br />
burlaCuki, 2008 - Л. Ф. Бурлачук - Словарь-Справочник по психодиагностике,<br />
"ПИТЕР", 2008<br />
235
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
ganmartebiTi leqsikoni ganaTlebis specialistebisTvis, naw. I, 2007 -<br />
erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri, saqarTve-<br />
los ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro, 2007<br />
gohi, 2000 _ GOH, C., C., M., 2000, A Congitive Perspective on Language Learners' Lis-<br />
tening Comprehension Problems. In: System 28 (1), 55-75.<br />
grosieni 1985 - GROSJEAN, F. 1985, The bilingual as a competent but specific speak-<br />
er-hearer. Journal of Multilingual and Multicultural Development 6 (6), 467 477.<br />
grotiani, 1998 _ GROTJAHN, R., 1998, Ausspracheunterricht: Ausgewählte Befunde<br />
aus der Grundlagenforschung und di<strong>da</strong>ktisch-methodische Implikationen. In:<br />
Zeitschrift für Fremdsprachenforschung 9 (1), 35-83.<br />
gulie, 2008 – frensis gulie, evropis sabWos enaTa swavlebis<br />
instrumentebi: zogadevropuli kompetenciebi <strong>da</strong><br />
portfolioebi, Tbilisi, `saimedo~, 2008.<br />
egeni, koCaki (2006) – Paul Eggen, Don Kauchak, Educational Psychology, Windows on<br />
Classrooms, Pearson, 2007<br />
enaTa flobis... (1), 2008 - enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi:<br />
Seswavla, swavleba, <strong>Sefaseba</strong>, Tbilisi, `saimedo~, 2008.<br />
enaTa flobis... (2), 2008 - enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi:<br />
Seswavla, swavleba, <strong>Sefaseba</strong>: momxmarebelTa gzamkvlevi,<br />
Tbilisi, `saimedo~, 2008.<br />
enaTa flobis... (3), 2008 - enaTa flobis zogadevropuli kompetenciebi:<br />
Seswavla, swavleba, <strong>Sefaseba</strong>: magaliTebis ganxilva, Tbilisi,<br />
`saimedo~, 2008.<br />
ena, <strong>testireba</strong>, <strong>Sefaseba</strong>, 2008 - Language, Testing and Assessment, Encyclopedia<br />
of Language and Education, V 7, SPRINGER, 2008<br />
erovnuli saswavlo gegma (2011-2016), 2011 - 2011-2016 w.; erovnuli<br />
saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri, 2011.<br />
erovnuli saswavlo gegmis pilotirebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergvis kvlevebi, I<br />
nawili, 2007 - erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis<br />
centri, saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro,<br />
2007.<br />
236
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
erovnuli saswavlo gegmis pilotirebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergvis kvlevebi, II<br />
nawili, 2008 - erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis<br />
centri, saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro,<br />
2008.<br />
erovnuli <strong>Sefaseba</strong> qarTul enasa <strong>da</strong> literaturaSi, 2010 – erovnuli<br />
saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centris mier Catarebuli<br />
kvleva: http://www.ncac.ge/ index.php?m=841<br />
erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri - www.ncac.ge.<br />
volfi, 2003 _ WOLFF, D., 2003, Hören und Lesen als Interaktion: zur<br />
Prozesshaftigkeit der Sprachverarbeitung. In: Der fremdsprachliche Unterricht<br />
Englisch 64/65, 11-16.<br />
vulfolki, 2007 – Anita Woolfolk, Educational Psychology, Pearson, 2007<br />
Tomasi, angerla, 1993 - Thomas A., Angerla. K. Patricia Cross, Classroom Assess-<br />
ment Technologues, Jossey-Bass Publishers, San Francisco, 1993.<br />
inasariZe, naWyebia, 2006 – m. inasariZe, m. naWyebia, qarTuli <strong>enis</strong>a <strong>da</strong><br />
literaturis swavlebis Tanamedrove meTodebi; Tbilisi,<br />
`saimedo~, 2006.<br />
kvo, 2010 - Kwo, O. (Ed.). (2010). Teachers as Learners. Critical Discorse on Challanges<br />
and Opportunities. Hong Kong University. Springer ;<br />
kubiJini, boriCi, 2003 - Tom Kubiszyn, Gary Borich, Educational Testing and Mea-<br />
surement (Classroom Application and Practice), John Wiley & Sons, inc., 2003;<br />
kuki, 2002 - COOK, V., 2002, Language teaching methodology and the L2 user perspec-<br />
tive. In V. COOK (ed.), Portraits of the L2 User.Clevedon: Multilingual Matters.<br />
kuminsi, 1984 - CUMMINS, J. Bilingualism and Special Education: Issues in Assessment<br />
and Pe<strong>da</strong>gogy. Clevedon: Multilingual Matters; 1984.<br />
mravalenovani ganaTleba evropaSi, 2008 - mravalenovani ganaTleba<br />
evropaSi, Tbilisi, `saimedo~, 2008.<br />
muijsi, reinoldsi, 2005 - Muijs, D., Reynolds, D. (2005). Effective Teaching: Evi-<br />
dence and Practice. Second Edition. Sage Publications<br />
munozi, alvarezi, 2010 - Ana P. Muñoz, Marta E. Álvarez, Washback of an oral assessment<br />
system in the EFL classroom<br />
237
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
muri, 2009 - Moore, K. D. (2009). Effective Instructional Strategies. From Theory to<br />
Practice. Sage Publications<br />
mujiri, 2011 - enobrivi kompetenciebis mikuTvnebis problemebi<br />
erTiani evropuli sarekomen<strong>da</strong>cio CarCos doneebisadmi,<br />
krebuli, Tsu gamomcemloba; Tbilisi, 2011.<br />
noineri, hunfeldi, 1993 - NEUNER, G., HUNFELD, H. 1993, Methoden des<br />
fremdsprachlichen Deutschunterrichts. Eine Einführung. Langenscheidt. München.<br />
reini, 2009 - piter van reini, testis fsiqometruli Teoriebi, prezen-<br />
taciis masalebi, erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis<br />
centri, 2009<br />
riageni, liudi, 2008 - padraig o' riageni, jorj liudi, bilingvuri<br />
ganaTleba: ZiriTadi strategiuli amocanebi; Tbilisi,<br />
`saimedo~, 2008.<br />
rudneri, 2002 - Rudner, L. M. (2002). What Teachers Need to Know About Assesment<br />
(Student Assessment Series). Natl Education Assn<br />
slavini, 2006 - Robert E. Slavin, Educational Psychology, Pearson, 2006<br />
testuri <strong>da</strong>valebebis Seqmnis xelovneba, 2009 – erovnuli saswavlo<br />
gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri (S. saZagliSvilis, m. wereTlisa<br />
<strong>da</strong> T. berZeniSvilis re<strong>da</strong>qtorobiT); Tbilisi, 2009.<br />
tyemalaZe, <strong>da</strong>laqiSvili, TofaZe, paWkoria, buwaSvili, swavleba <strong>da</strong><br />
<strong>Sefaseba</strong>, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri,<br />
Tbilisi, 2008 w.;<br />
frederiqsoni <strong>da</strong> kline, 1996, FREDERICKSON, N. and CLINE, T. 1996, The de-<br />
velopment of model of curriculum related assessment. In CLINE, T. & FREDE-<br />
RICKSON, N. (eds), Curriculum Related Assessment. Cummins and Bilingual<br />
Children. Clevedon: Multilingual Matters.<br />
wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi (PIRLS), 2010 -<br />
http://www.naec.ge/images/ doc/SXVA/pirlspre-2010.pdf<br />
238
<strong>enis</strong> <strong>Sefaseba</strong> <strong>da</strong> <strong>testireba</strong><br />
wignierebis saerTaSoriso kvlevis angariSi (PISA), 2009 -<br />
http://www.naec.ge/ saerthashoriso-kvlevebi-<strong>da</strong>-shefaseba/tsignebis-<br />
saerthashoriso-kvleva/2048-tsignierebis-saerthashoriso-kvleva.html?lang=ka-GE<br />
janaSia, qitiaSvili, labartyava, abaSiZe, aruTinova, rogor<br />
SevadginoT testebi, 2009 – s. janaSia, a. qitiaSvili, n.<br />
labartyava, T. abaSiZe, l. aruTinova, rogor SevadginoT<br />
testebi, saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro,<br />
erovnuli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri, Tbilisi,<br />
2009.<br />
hagersi, 1992 - Arthur Hughes, Testing for language teachers , Cambrige Universiity<br />
Press, 1992<br />
SAT – http://sat.collegeboard.org/scores/sat-essay-scoring-guide<br />
239