0Barbier J, Supazter xokoan.qxd - Armiarma

32
SUPAZTER XOKOAN
Pello zapataina heieri beha, harritua, bere alphotxak eskuetarik
dilindan. Geroztik, zin ere egiten zuen, Pattin Artzainaren marroek ez
dutela batek besteari holako kaskarik eman, sekula santan!... Erbi demonioak,
ihauska erhautsaren erdian, ari ziren, ari, elgar iretsi nahi ukhan
balute bezala. Gaztena adar bati buztanetik dilindan, heieri beha hura
ere, ikare daldaretan zagon urtxintxa pollit pollit bat...
Azkenean, izigarriko oldarrean, badoazi biak, kopeta kopetari kontra,
buru-munak zapartarazteko heinean, eta, orduan, hantxet —ez
denez hori mirakulua?— zapatainak aurthiki bikheak... josten ditu erbi errabiatuen
bi kopetak!... Itzulipurdika badoazi biak, pirripitaka, behereko errekaraino.
Han, berriz ihauska; oraikoan, elgarretarik berexi nahiz. Bainan,
debru bat! bikhe ozpina hura, errekan hola busti ere zelakotz, gehiago
lotzen baizik ez zitzaioten!...
Pello zapatainak, orduan, laster eta laster egiten du, eta irriz ontsa
ase ondoan —bethi irriz zagola, errana ere dautzuet— bi erbiak alphotxetan
emaiten ditu, batto, Intxauspe errient xaharrarendako, eta bertzea...
Ospitaletxenean berak jateko...
Jan ere zuen, arratsean, Ospitaletxenean. Goiz hartan hila, zail
aireño bat bezala bazuen oraino erbiak, egia da. Bainan, hots, jan zuen,
bere adixkide Kaiet Ospitaletx, Barbier, Migelgorri, Ximitx, Cadiou,
Eugène, Teilagorri eta bertzekin. Orai ere, lagun hoberik ez bainuke
nahi, erbi bat hil eta, erbi haren jateko.
Zonbait egunez, Pello zapatainak bezala egin beharrez, Donianeko
ihiztariak oro, beren harmak utzirik, bikhe-opilak eskuan, erbiaren ondotik
ibili ziren Arradoiko pareta guzian, Lasa-Mendin hala-hala. Zapatain
andana bat aberastu ere zen, beren bikhe guziak ixtant batez saldurik.
Bainan, gero, elgarrekin baketurik edo ez dakit nola, erbiek ez zuten
gehiago batek bestea koskatu, eta Doniandar ihiztariak bipher itzuli ziren
guziak, bata bestearen ondotik, ter, ter, ter, leher eginak egiazki, bikhe
guzia eskueri itsuski lothurik.
Ybarnegaray, deputatu-gaia, eta Jakes Pekotx thematu ziren oraino
zonbait egunez. Bainan hek ere etsitu zuten azkenean, eta berriz lothu
ziren beren bethiko harma-xixperi...
Eta Pello zapataina, sekulan baino gehiago irriz ari ikusi zuten handik
harat.
Jean Barbier
BOTUA... BOTU
Hantxet zen erretor, eta erretor maitatua, mendi arte batean,
Eskual-Herriaren muga mugan. Aphez-etxearen aldean eihera edo errota
bat, ostatu ttipi bat, ostatuari datxikola errebota, elizetan pullitena bixkar
batean, zonbait etxe —ardiño batzu bezala, elizaren inguruan— eta
gero, gainerateko etxaldeak eta bordaldeak, mendi kasko guzieri aztaparka
lothuak. Horra nun bizi zen beraz gure erretor maitea, itsaso-hegitik
bortuetarat ethorria.
Orok itzal bat behar eta, jaun erretora zen... biziki izipera. Diren eta
ditezken eritasun guzien beldur bat bazuen gaitza; bethi ikharan bizi.
Jan aintzinean eta ondoan ere, zigarreta multxo baten egiteari atxikia
baitzen biziki, horra nun, goiz batez, halako erredura bat jiten zaion
zintzurrera, bainan erredura bat arras bitxia. Biper-beltx gostu bat ezinerranezkoa
bazuen han, aho zolan, Bortuko esne goxo guziek eztitzen ez
baitzioten. Thu egin, zintzurra karraka, eta harek bethi min, eta funski
min, gero!
Boz bat baitzuen xoragarria, jendea, lehenbiziko igandean berean,
zerbaiti laster ohartu zen elizan: «Gure erretora ez diaguk fleitian! Zer
othe dik bada?».
Ez alafede, ez zen fleitian!... Alabainan, erredura thematsua egun
guziez saminago zuen eta! Zazpi egin ahalak egiten zituen bada; bainan
oro alferretan! Aphez gizagaizoaren zintzurra, eta guziz gogoa, joanago
eta eriago. Egunaz gogoeta, gauaz amets ilhun.
Hor, arrats batez, gau-erditan, burura heldu zaio: «Xangrea duela zintzurrean!
Bai, xangrea! Ez zen bertzerik! Xangrea, eta bere pipatzeak emanikako
xangrea!».
Biharamunean, elizan, othoitzean, belhauniko zagon jaun erretora,
eta —Jainkoa, zuk barkha!— burua bere bi ahurren artean zagolarik, aithortu
behar dut gogoa zuela... bere zintzur dohakabearekin. Aho-gozoa
irets eta irets, eta... bethi bardin kirets; bet-betan, bere buruarekin egiten
du:
—Ezetik baiean, min hau xangrea balitz!... Bainan, ere, hala ez
balitz!... Dena den, ene Jainko maitea, ori, xangre edo ez xangre, ene min
hau balinbadoakit bihar arte huntan, botu, bai zinez botu egiten dut, sekulan
gehiago ez dutala belharrik pipatuko!...
33