saqarTvelos parlamentis aparati

ase, rom md. focxovis marjvena napiri, romelic 1828 wlisaTvis
dausaxlebeli iyo, 1829 wels arzrumidan gadmosaxlebulma
somxebma daikaves.
1889 wlisaTvis ki, rogorc axalcixis saqalaqo skolis maswavlebeli
v. ivanovi aRwers, axalcixe ukve or nawilad iyofa.
Zveli – Zveli axalcixe, romelic rusebis dapyrobamde iyo da
axali – gvian dasaxlebuli anu md. focxovis marjvena napiri.
axalcixe iyofoda Semdeg ubnebad: rabaTi _ ebraelTa ubani
(kvartali), ori muSaTa ubani, baxCa-sarai, zemo da qvemo marda,
veri-blani da axali nawili.
`mTlianad qalaqSi 3250 Senoba-nageboba iyo, maTgan 2515
sacxovrebeli. saxlebi ZiriTadad qviT iyo naSeni. Zveli Senobebis
(rac umravlesoba iyo) gansakuTrebuli niSani iyo quCis
mxares fanjrebis ar arseboba. fanjrebi ZiriTadad ezos mxares
iyo. umetesoba saxlebisa erTsarTuliani da baniani iyo
[СМОМПК, VII, Тфл., 1889. ст. 164-165].
gansxvaveba qalaqis Zvelsa da axal nawils Soris didi iyo.
Zvel nawilSi mosaxleoba yovelgvari gegmis gareSe saxldeboda,
rac iwvevda did uwesrigobas. quCebi usufTao da mouvleli iyo.
gansakuTrebiT autaneli mdgomareoba iqmneboda wvimebis dros,
roca quCebSi saSineli talaxi Cndeboda. qalaqis Zvel nawilSi
Raribi xalxi cxovrobda, romelTa ricxvs ZiriTadad qarTveli
marTlmadideblebi da kaTolikeebi, ebraelebi da mcired, somexigrigorianelebi
Seadgendnen [СМОМПК, VII, Тфл., 1889. ст.164. Загурский
Л. Краткий очерк о поездке в Ахалихский уезд в 1872 году, ИКО-
ИРГО, т.II, Тфл., 1894. cт. 54].
qalaqis axal nawilSi erzerumidan gadmosaxlebuli somxebi
cxovrobdnen. maT xelSi iyo axalcixis vaWroba da sakmaod
SeZlebulebic iyvnen. es ki TavisTavad axali nawilis ierzec
metyvelebda. quCebi swori da movlili iyo, Senobebi lamazi, garemo
amwvanebuli, rac mTlianobaSi qalaqis am nawils patara,
magram lamazi qalaqis saxes aZlevda. aq mosaxle somxebma axalcixisaTvis
saxelis gadarqmeva da misTvis nor-erzerumis
darqmeva moindomes, rac Cvenda sabednierod ver ganaxorcieles
[СМОМПК, VII, Тфл., 1889. ст.166].
mTlianad qalaqSi 20 quCa iyo. maT Soris ZiriTadi iyo milionis
quCa. axalcixeSi 12 eklesia iyo: 2 marTlmadidebluri, 4
somxur-grigorianuli, 2 romis kaTolikuri da 4 somxurkaTolikuri.
aseve 2 sinagoga [СМОМПК, VII, Тфл., 1889. ст.167].
mniSvnelovani dasaxlebuli punqtebi iyo aseve: axalqalaqi,
awyuri, xerTvisi. ruseTis mier dapyrobis Semdeg am