12.06.2013 Views

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

gamocdebis erovnuli centri<br />

<strong>rogor</strong> <strong>movemzadoT</strong> <strong>pedagogTa</strong><br />

<strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong><br />

qimia<br />

Tbilisi<br />

2013


Sinaarsi<br />

Sesavali ....................................................................................................................................................................................... 3<br />

sagamocdo programa ......................................................................................................................................................... 4<br />

testis savaraudo struqtura .............................................................................................................................. 11<br />

2011 wlis sagamocdo varianti ............................................................................................................................. 12<br />

2011 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi ........................................................... 32<br />

2012 wlis sagamocdo varianti ........................................................................................................................... 38<br />

2012 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi ........................................................... 57<br />

rekomendebuli literaturis sia ................................................................................................................... 63<br />

2


Sesavali<br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros gadawyvetilebiT<br />

unda Catardes qimiis maswavlebelTa <strong>sasertifikacio</strong> gamocdebi, romlebic<br />

iTvaliswinebs <strong>pedagogTa</strong> kvalifikaciis Semowmebasa da Sesabamisi<br />

sertifikatis gacemas.<br />

<strong>sasertifikacio</strong> gamocdis mizania, Seamowmos maswavlebelTa codnisa da<br />

pedagogiuri unarebis Sesabamisoba maswavleblis profesiuli standartiT<br />

(sabazo da saSualo safexuri) gaTvaliswinebul moTxovnebTan.<br />

winamdebare krebulis daniSnulebaa sabazo da saSualo skolis qimiis<br />

pedagogebs gaacnos sagamocdo programa, testur davalebaTa nimuSebi da<br />

maTi swori pasuxebi, amoxsnebi, Sefasebis sqemebi da kriteriumebi.<br />

krebulSi SegxvdebaT iseTi sakiTxebic, romlebic scildeba saskolo<br />

programis kurss, Tumca Setanilia maswavleblis profesiul standartSi.<br />

vimedovnebT, rom krebulSi mocemul testur davalebaTa gacnoba da<br />

Sesabamisi Teoriuli masalis safuZvlianad gameoreba saTanado daxmarebas<br />

gagiwevT <strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong> momzadebasa da sasurveli Sedegis<br />

miRwevaSi.<br />

gisurvebT warmatebas!<br />

3


sagamocdo programa<br />

qimiis sagamocdo programa efuZneba sabazo da saSualo safexuris<br />

maswavleblis profesiul standarts qimiaSi da Sedgenilia gamocdebis<br />

erovnuli centris sabunebismetyvelo mecnierebaTa jgufisa da centrTan<br />

arsebuli sakonsultacio sabWos mier. sabWos SemadgenlobaSi Sediodnen<br />

saqarTvelos umaRlesi saswavleblebis, kvleviTi institutebisa da sajaro<br />

skolebis warmomadgenlebi.<br />

sagamocdo programis marcxena svetSi mocemulia sakiTxTa CamonaTvali,<br />

xolo marjvena svetSi dazustebulia, Tu risi codna moeTxoveba pedagogs<br />

Sesabamisi sakiTxis garSemo <strong>sasertifikacio</strong> gamocdis Casabareblad.<br />

nivTierebis qimiuri<br />

arsi, narevi da<br />

naerTi<br />

martivi da rTuli<br />

nivTierebebi<br />

nivTierebis<br />

raodenoba<br />

atomis aRnagoba.<br />

periodulobis<br />

kanoni da<br />

perioduli sistema<br />

atomis ZiriTadi<br />

maxasiaTeblebi<br />

bunebaSi gavrcelebuli nivTierebebi, xelovnurad<br />

miRebuli nivTierebebi da maTi daniSnuleba.<br />

nivTierebebis gasufTavebis xerxebi. dispersiuli<br />

sistemebi: heterogenuli da homogenuri narevebi. narevis<br />

komponentebad dayofa, Tvisebrivi da raodenobrivi<br />

Sedgenilobis dadgena.<br />

qimiuri analizis meTodebi: gravimetria, titrimetria,<br />

fotometria.<br />

martivi da rTuli nivTierebebi, alotropia. metalebi da<br />

arametalebi.<br />

oqsidebi, fuZeebi, mJavebi da marilebi, maTi klasifikacia,<br />

miRebis xerxebi da Tvisebebi.<br />

kavSiri sxvadasxva klasis naerTebs Soris.<br />

kompleqsuri naerTebis zogadi daxasiaTeba.<br />

moli. avogadros kanoni. airis moluri moculoba. airis<br />

fardobiTi simkvrive.<br />

idealuri airis ZiriTadi gantoleba da misi gamoyeneba.<br />

radioaqtiuroba. alfa-, beta- da gama-gamosxiveba. atomis<br />

aRnagobis modelebi. atombirTvuli reaqciebi. masis<br />

defeqti. stabiluri da arastabiluri izotopebi.<br />

eleqtronis buneba. eleqtronuli Rrublebi da<br />

orbitalebi. kvanturi ricxvebi. paulis principi. hundis<br />

wesi. umciresi energiebis principi (kleCkovskis wesi).<br />

eleqtronuli formulebi. orbitaluri diagramebi. s-, p-, dda<br />

f –elementebi.<br />

qimiur elementTa klasifikaciis istoria.<br />

periodulobis kanoni da elementTa perioduli sistema,<br />

periodulobis kanonis Tanamedrove formulireba.<br />

perioduli sistema da atomis aRnagoba.<br />

elementebis atomTa ZiriTadi maxasiaTeblebi: atomis<br />

radiusi, ionizaciis potenciali, eleqtronisadmi swrafva,<br />

eleqtrouaryofiToba. Jangvis ricxvi.<br />

4


qimiuri bma<br />

qimiuri reaqciebis<br />

klasifikacia.<br />

qimiuri kinetika<br />

qimiuri bmebi da molekulaTaSorisi urTierTqmedebis<br />

Zalebi.<br />

nivTierebaTa Tvisebebis damokidebuleba nivTierebis<br />

agebulebaze.<br />

kristaluri mesris tipebi – ionuri, atomuri,<br />

molekuluri, metaluri.<br />

qimiuri bmebis warmoqmnis meqanizmebi.<br />

kovalenturi bmis warmoqmnis donorul-aqceptoruli<br />

meqanizmi.<br />

eleqtronuli orbitalebis hibridizacia. sigma- da pibmebi.<br />

bmis maxasiaTeblebi: bmis sigrZe, bmis energia,<br />

jeradoba, gezuroba.<br />

atomis aRnagoba da valentoba.<br />

molekuluri orbitalebis Teoria.<br />

qimiuri reaqciebis klasifikacia steqiometriis, siTburi<br />

efeqtis, Jangva-aRdgenis da Seqcevadobis mixedviT.<br />

Jangva-aRdgenis reaqciebi, maTi klasifikacia. JangvaaRdgeniTi<br />

reaqciebis tolobebis Sedgena.<br />

qimiuri reaqciis siTburi efeqti, enTalpia, ekzoTermuli<br />

da endoTermuli reaqciebi.<br />

qimiuri reaqciis myisieri da saSualo siCqare. qimiuri<br />

reaqciis siCqareze moqmedi faqtorebi.<br />

moqmed masaTa kanoni. qimiuri reaqciis rigi.<br />

katalizi da katalizatori.<br />

Seqcevadi da Seuqcevadi reaqciebi.<br />

qimiuri wonasworoba. wonasworobis mudmiva. qimiur<br />

wonasworobaze moqmedi faqtorebi. le-Satelies principi.<br />

xsnarebi heterogenuli da homogenuri narevebi (suspenzia, emulsia,<br />

WeSmariti xsnari). koloiduri xsnarebi (geli da zoli).<br />

xsnadoba da xsnadobaze moqmedi faqtorebi.<br />

gaxsnili nivTierebis koncentraciis gamosaxvis xerxebi<br />

(nivTierebis masuri wili, moluri koncentracia).<br />

eleqtrolituri<br />

disociaciis<br />

Teoria<br />

eleqtrolituri disociacia, eleqtrolitebi da<br />

araeleqtrolitebi.<br />

tuteebis, mJavebisa da marilebis eleqtrolituri<br />

disociacia. ionuri reaqciebi.<br />

fuZeebi, mJavebi protonuri da eleqtronuli Teoriebis<br />

mixedviT.<br />

eleqtrolituri disociaciis xarisxi da disociaciis<br />

mudmiva. susti, saSualo, Zlieri eleqtrolitebi.<br />

5


arametalebis<br />

calkeuli<br />

warmomadgenlebi<br />

marilTa hidrolizi. hidrolizis xarisxi.<br />

wylis ionuri namravli da wyalbaduri maCvenebeli (pH).<br />

buferuli xsnarebi.<br />

wyalbadi: zogadi daxasiaTeba1 , miReba2 , fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

wyali: wylis fizikuri da qimiuri Tvisebebi. wylis<br />

gasufTavebis xerxebi.<br />

qlori: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi. gamoyeneba. qloris naerTebi.<br />

qlorwyalbadi da marilmJava: daxasiaTeba, miReba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. qloridebi,<br />

maTi aRmomCeni reaqcia.<br />

zogadi cnobebi ftorze, bromze da iodze. halogenebis da<br />

maTi wyalbadnaerTebis Tvisebebis Sedareba.<br />

Jangbadi: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba. ozonis miReba, misi fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi.<br />

gogirdi: zogadi daxasiaTeba, alotropiuli<br />

modifikaciebi. miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba.<br />

gogirdwyalbadi: molekulis aRnagoba. miReba, fizikuri<br />

da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

gogirdis oqsidebi: molekulis aRnagoba. miReba, fizikuri<br />

da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. gogirdovanmJava da<br />

sulfitebi, maTi aRmomCeni reaqcia.<br />

gogirdmJava: miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. sulfatebi, maTi aRmomCeni reaqciebi.<br />

VI A jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

azoti: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

amiaki: molekulis aRnagoba, miReba, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba. amoniumis ionis aRnagoba da<br />

Taviseburebebi. amoniumis marilebi, maTi aRmomCeni<br />

reaqcia.<br />

azotis oqsidebi: zogadi daxasiaTeba.<br />

azotmJava: miReba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. azotmJavas damJangavi Tvisebebi. nitratebi,<br />

maTi daSlis reaqciebi.<br />

fosfori: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

fosfini. fosforis oqsidebi da mJavebi. fosfatebi, maTi<br />

aRmomCeni reaqcia.<br />

zogadi cnobebi azotian, fosforian da kaliumian<br />

mineraluri sasuqebze.<br />

1 aqac da Semdgom zogad daxasiaTebaSi igulisxmeba: mdebareoba periodul sistemaSi,<br />

eleqtronuli aRnagoba, izotopuri Sedgeniloba, bunebaSi gavrceleba.<br />

2 aqac da Semdgom miRebaSi igulisxmeba laboratoriuli da samrewvelo meTodebi.<br />

6


metalebis zogadi<br />

daxasiaTeba<br />

metalebis<br />

calkeuli<br />

warmomadgenlebi<br />

organuli naerTebi<br />

da maTi aRnagoba<br />

VA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

naxSirbadi: misi alotropebi. fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

naxSirbadis oqsidebi: zogadi daxasiaTeba, miReba,<br />

Tvisebebi. naxSirmJava da misi marilebi. karbonatebis<br />

aRmomCeni reaqciebi.<br />

siliciumi: zogadi daxasiaTeba, miReba, fizikuri da<br />

qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

siliciumis dioqsidi. siliciummJava da misi marilebi.<br />

silikaturi mrewveloba.<br />

IVA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

metalTa mdebareoba elementTa periodul sistemaSi.<br />

metalis kristaluri struqtura. metalTa zogadi<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi.<br />

metalTa aqtiurobis mwkrivi, standartuli eleqtroduli<br />

potencialebis rigi. galvanuri elementebi.<br />

metalTa miRebis zogadi meTodebi.<br />

eleqtrolizi. faradeis kanonebi. eleqtrolizis roli<br />

warmoebaSi.<br />

Senadnobebi, maTi Sedgeniloba, Tvisebebi da gamoyeneba.<br />

metalTa korozia.<br />

natriumi da kaliumi: zogadi daxasiaTeba, miReba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

natriumis da kaliumis hidroqsidebi da marilebi.<br />

IA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

kalciumi da magniumi: zogadi daxasiaTeba, miReba<br />

eleqtroliziT, fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba.<br />

Camqrali da Caumqrali kiri.<br />

wylis sixiste da misi Tavidan acilebis xerxebi.<br />

IIA jgufis elementebis zogadi daxasiaTeba.<br />

alumini: zogadi daxasiaTeba, miReba eleqtroliziT,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi, gamoyeneba. aluminis<br />

oqsidis da hidroqsidis amfoteruloba.<br />

rkina: zogadi daxasiaTeba, fizikuri da qimiuri Tvisebebi,<br />

gamoyeneba. rkinis oqsidebi da hidroqsidebi. rkinis<br />

ormuxtiani da sammuxtiani ionebis aRmomCeni reaqciebi.<br />

rkinis Senadnobebi _ Tuji da foladi, maTi warmoebis<br />

principis zogadi aRwera.<br />

manganumi: manganumis bunebrivi naerTebi. kaliumis<br />

permanganatis mJangavi Tvisebebi.<br />

organuli naerTebis aRnagoba. qimiuri bmis tipebi<br />

organul naerTebSi. kovalenturi bmis polarizacia.<br />

induqciuri, SeuRlebis da sivrciTi efeqtebi.<br />

izomeriis saxeebi (struqturuli, geometriuli, optikuri,<br />

7


organuli<br />

reaqciebi<br />

naxSirwyalbadebi<br />

funqciuri<br />

jgufebis Semcveli<br />

organuli naerTebi<br />

konformaciuli).<br />

organuli naerTebis klasifikacia da saerTaSoriso<br />

nomenklatura.<br />

organuli reaqciebi (Canacvlebis, mierTebis, eliminirebis,<br />

izomerizaciis).<br />

homolituri da heterolituri gaxleCis meqanizmiT<br />

mimdinare reaqciebi.<br />

organul naerTTa reaqciebis meqanizmebi. nukleofiluri<br />

da eleqtrofiluri reaqciebi.<br />

alkanebi: meTanis homologiuri rigi, aRnagoba, izomeria.<br />

nomenklatura. alkanebis fizikuri da qimiuri Tvisebebi<br />

(wva, Canacvleba, izomerizacia, daSla). meTanis da<br />

alkanebis miRebis meTodebi. alkanebis gamoyeneba. zogadi<br />

cnobebi cikloalkanebze.<br />

alkenebi: eTilenis homologiuri rigi, aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura. alkenebis fizikuri da qimiuri Tvisebebi<br />

(wva, Jangva, mierTeba, polimerizacia). markovnikovis wesi.<br />

alkenebis miReba da gamoyeneba.<br />

alkinebi: acetilenis homologiuri rigi, aRnagoba,<br />

izomeria, nomenklatura. acetilenis fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi Tvisebebi (wva, Jangva, Canacvleba, mierTeba, dida<br />

trimerizacia). acetilenis miReba karbididan da<br />

meTanidan. misi gamoyeneba.<br />

alkadienebi: klasifikacia, aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura. butadien-1,3-is ZiriTadi qimiuri Tvisebebi<br />

(mierTeba, polimerizacia). alkadienebis gamoyeneba.<br />

aromatuli naxSirwyalbadebi: benzoli, aRnagoba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi (wva, Canacvleba, mierTeba).<br />

benzolis homologebi, izomeria, nomenklatura. atomTa<br />

urTierTgavlena toluolis molekulaSi.<br />

urTierTkavSiri naxSirwyalbadebis klasebs Soris.<br />

klasTaSorisi izomerebi.<br />

naxSirwyalbadebis bunebrivi wyaroebi: navTobi, bunebrivi<br />

airi, navTobis Tanmxlebi airi, qvanaxSiri. navTobis<br />

gadamuSaveba da navTobproduqtebi.<br />

hidroqsilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

najeri erTatomiani spirtebis homologiuri rigi:<br />

aRnagoba, izomeria, nomenklatura, fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi (wva, Jangva, dehidratacia, urTierTqmedeba tute<br />

liTonebTan, araorganul da organul mJavebTan). maTi<br />

miReba da gamoyeneba. eTerebis miReba da nomenklatura.<br />

mravalatomiani spirtebis klasifikacia. nomenklatura.<br />

eTilenglikoli da glicerini, maTi ZiriTadi Tvisebebi<br />

(urTierTqmedeba tute liTonebTan, araorganul da<br />

organul mJavebTan, spilenZ(II)-is hidroqsidTan) da<br />

8


gamoyeneba.<br />

fenoli, aRnagoba, urTierTqmedeba metalebTan, tuteebTan,<br />

bromTan da formaldehidTan. atomTa urTierTgavlena<br />

fenolis molekulaSi.<br />

karbonilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

aldehidebis homologiuri rigi: aRnagoba, izomeria,<br />

nomenklatura, fizikuri da qimiuri Tvisebebi (Jangva,<br />

aRdgena, mierTeba). aldehidebis miReba da gamoyeneba.<br />

zogadi cnobebi ketonebis Sesaxeb.<br />

karboqsilis jgufis Semcveli organuli naerTebi<br />

najeri erTfuZiani karbonmJavebis homologiuri rigi:<br />

aRnagoba, izomeria, nomenklatura. fizikuri da qimiuri<br />

Tvisebebi (mJavuri Tvisebebi, esterifikacia, Canacvleba,<br />

anhidridebis warmoqmna).<br />

WianWvelmJavas Tavisebureba. karbonmJavebis miReba. zogadi<br />

cnobebi najer da ujer umaRles cximovan mJavebze,<br />

rZemJavasa da mJaunmJavaze.<br />

genetikuri kavSiri spirtebs, aldehidebs da karbonmJavebs<br />

Soris, klasTaSoris izomerebi.<br />

esterebi (rTuli eTerebi) da cximebi<br />

esterebis nomenklatura. esterifikaciis da hidrolizis<br />

reaqciebi.<br />

cximebis Sedgeniloba. myari da Txevadi cximebi, maTi<br />

gamoyeneba. cximebis hidrolizi da hidrogenizacia.<br />

naxSirwylebi<br />

monosaqaridebi: glukoza, aRnagoba, RiajaWviani da<br />

cikluri formebi. glukozis qimiuri Tvisebebi (Jangva,<br />

aRdgena, esterifikacia, daSla sunTqvisa da duRilis<br />

procesSi). glukozis warmoqmna bunebaSi. fruqtoza –<br />

glukozis izomeri.<br />

disaqaridebi: saqaroza, Sedgeniloba, hidrolizi.<br />

polisaqaridebi: saxamebeli da celuloza. maTi aRnagoba,<br />

fizikuri da qimiuri Tvisebebi (hidrolizi, saxameblis<br />

aRmoCena, celulozas nitrireba da acetilireba).<br />

azotSemcveli organuli naerTebi<br />

aminebis klasifikacia, nomenklatura, miReba. aminojgufis<br />

aRnagoba da fuZe Tvisebebi.<br />

anilini, aRnagoba da qimiuri Tvisebebi. atomTa<br />

urTierTgavlena anilinis molekulaSi. anilinis miReba<br />

nitrobenzolidan.<br />

aminomJavebis nomenklatura, amfoteruli buneba,<br />

peptiduri bmis warmoqmna.<br />

cilebis qimiuri Sedgeniloba da struqturebi. cilebis<br />

hidrolizi.<br />

9


unebrivi da<br />

sinTezuri<br />

organuli naerTebi<br />

maRalmolekuluri<br />

naerTebi<br />

bunebrivi da sinTezuri organuli naerTebi.<br />

cocxal organizmebSi mimdinare qimiuri gardaqmnebi:<br />

sunTqva, duRili, fotosinTezi.<br />

bunebrivi saRebrebi.<br />

organul naerTTa roli bunebaSi, mrewvelobasa da yofacxovrebaSi.<br />

ZiriTadi cnebebi: polimeri, monomeri, monomeruli<br />

erTeuli (elementaruli rgoli), polimerizaciis xarisxi.<br />

polimerizaciis da polikondensaciis reaqciebi.<br />

plastmasebi; bunebrivi da sinTezuri kauCukebi; bunebrivi,<br />

xelovnuri da sinTezuri boWkoebi.<br />

10


testis savaraudo struqtura<br />

<strong>sasertifikacio</strong> gamocdis testis maqsimaluri Sefaseba iqneba 70 qula.<br />

minimaluri kompetenciis zRvari Seadgens 60%-s, anu sertifikatis misaRebad<br />

saWiro iqneba minimum 43 qulis dagroveba.<br />

maqsimalur jamur qulaSi im sakiTxTa xvedriTi wili, romlebic scildeba<br />

saskolo programis kurss, magram Setanilia maswavleblis profesiul<br />

standartSi, ar iqneba 10%-ze meti.<br />

zogierTi davaleba moiTxovs im maTematikuri aparatis flobas, romelic<br />

miTiTebulia sabunebismetyvelo mecnierebebis maswavleblis profesiul<br />

standartSi. gaTvaliswinebuli iqneba, rom aseT amocanebSi Sesasrulebeli<br />

gamoTvlebi ar saWiroebdes kalkulatoris gamoyenebas.<br />

testi pirobiTad ori tipis davalebebisgan Sedgeba.<br />

I. daxuruli tipis davalebebi<br />

TiToeul davalebas Tan axlavs 4 savaraudo pasuxi, romelTagan mxolod<br />

erTia swori. am davalebebis maqsimaluri Sefaseba 1 qulaa.<br />

es davalebebi gankuTvnilia codnis, kritikuli gaazrebis, analizisa da sxva<br />

informaciasTan sinTezis unaris Sesamowmeblad.<br />

II. Ria tipis davalebebi<br />

TiToeuli davalebis gaswvriv miTiTebuli iqneba misi maqsimaluri qula.<br />

TiToeuli davaleba moiTxovs werilobiT pasuxs. es davalebebi amowmeben<br />

aplikantis <strong>rogor</strong>c codnis dones, aseve im pedagogiur unarebs, romlebic<br />

asaxulia qimiis maswavleblis profesiul standartSi.<br />

aRniSnul davalebaTa pasuxebi Sefasdeba Semdegi kriteriumebis<br />

gaTvaliswinebiT:<br />

ramdenad zustad da adekvaturad aris gagebuli davalebis TiToeul<br />

komponentSi dasmuli amocana;<br />

ramdenad kargadaa gamovlenili sakiTxebis codna da praqtikul<br />

situaciebSi (amocanis amoxsna, eqsperimentis dagegmva da Catareba) maTi<br />

gamoyenebis unari;<br />

ramdenad srulad, argumentirebulad, logikuri TanmimdevrobiT aris<br />

aRwerili konkretuli davalebis gadaWrisaTvis saWiro yvela nabiji;<br />

ramdenad TvalsaCinod, gasagebad da mkafiodaa warmodgenili naazrevi.<br />

11


2011 wlis sagamocdo varianti<br />

instruqcia davalebebisTvis # 1 _ 30:<br />

davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi savaraudo pasuxi,<br />

romelTagan mxolod erTia swori.<br />

pasuxebis furcelze davalebis Sesabamisi nomris qveS monaxeT ujra, romelic<br />

Seesabameba Tqven mier arCeul pasuxs da dasviT niSani X.<br />

1. TavRia WurWlebSi moaTavses:<br />

I _ natriumis tutis granulebi II _ fosfor(V)-is oqsidis fxvnili<br />

<strong>rogor</strong> Seicvleba TiToeuli WurWelis SigTavsis masa garkveuli drois<br />

Semdeg?<br />

a) orives masa gaizrdeba<br />

b) I-is masa gaizrdeba, II-is Semcirdeba<br />

g) I-is masa Semcirdeba, II-is gaizrdeba<br />

d) orives masa Semcirdeba<br />

2. CamoTvlili airebidan, romlis gamoSroba SeiZleba koncentrirebul<br />

gogirdmJavaSi gatarebiT?<br />

I _ HCl II _ NH3 III _ H2S<br />

a) mxolod I-is b) mxolod II-is g) I-is da III-is d) samives<br />

3. suraTze naCvenebia martivi cda:<br />

WiqaSi moTavsebulia gafiltruli kiriani<br />

wyali, xsnarSi CaSvebulia denis wyaros-<br />

Tan mierTebuli eleqtrodebi da wredSi<br />

CarTulia naTura.<br />

xsnarSi gaatares naxSirorJangi, ris<br />

Sedegadac kiriani wyali jer aimRvra,<br />

Semdeg ki gamWvirvale gaxda.<br />

<strong>rogor</strong> Seicvala am dros naTuris naTeba?<br />

xsnari aimRvra xsnari gamWvirvale gaxda<br />

a) naTura Caqra naTura Camqrali darCa<br />

b) naTura Caqra naTura ainTo<br />

g) naTura anTia naTura Caqra<br />

d) naTura anTia naTura anTebuli darCa<br />

12


4. Tqven gWirdebaT aCvenoT moswavleebs lakmusis feris cvlileba mJava<br />

areSi, magram ar gaqvT mJavas xsnari da mogepovebaT mxolod Semdegi<br />

ori marili:<br />

I _ NaHCO3 II _ NaHSO4<br />

romel marils gamoiyenebdiT am miznis misaRwevad?<br />

a) mxolod I-s b) mxolod II-s g) orives d) arc erTs<br />

5. tutis xsnarSi, uJangbado pirobebSi, azot(II)-is oqsidis gatarebisas:<br />

a) warmoiqmneba nitriti<br />

b) warmoiqmneba nitrati<br />

g) warmoiqmneba nitritis da nitratis narevi<br />

d) reaqcia ar warimarTeba<br />

6. ninos da giorgis daavales CaetarebinaT reaqcia aluminis qloridisa da<br />

natriumis tutis erTnairi koncentraciis xsnarebs Soris. amisaTvis, maT<br />

erTi sinjaridan meoreSi unda gadaesxaT xsnaris mxolod ramdenime<br />

wveTi.<br />

moswavleebma davaleba sxvadasxva wesiT Seasrules:<br />

nino giorgi<br />

<strong>rogor</strong> Sedegebs miiRebdnen nino da giorgi?<br />

a) ninosTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve qreba;<br />

giorgisTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba<br />

b) ninosTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba;<br />

giorgisTan _ warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve qreba<br />

g) orive moswavlesTan erTnairad warmoiqmneba naleqi, romelic swrafadve<br />

qreba<br />

d) orive moswavlesTan erTnairad warmoiqmneba naleqi, romelic ar qreba<br />

13


7. CamoTvlilTagan, romeli mtkicebuleba asaxavs sworad SO2-is da SO3-is<br />

Jangva-aRdgeniT Tvisebebs?<br />

a) SO3 mxolod mJangavia, xolo SO2 mxolod aRmdgeni<br />

b) SO2 mxolod mJangavia, xolo SO3 mxolod aRmdgeni<br />

g) SO3 mxolod mJangavia, xolo SO2 SeiZleba iyos an mJangavi, an aRmdgeni<br />

d) SO2 mxolod mJangavia, xolo SO3 SeiZleba iyos an mJangavi, an aRmdgeni<br />

8. sam sinjaraSi moTavsebulia rkinis oqsidebi:<br />

I _ FeO II _ Fe2O3 III _ Fe3O4.<br />

TiToeuls Warbad daamates marilmJava, Semdeg ki amoniumis rodanidi<br />

(NH4SCN). romel sinjaraSi Seifereba xsnari wiTlad?<br />

a) mxolod II-Si b) I-sa da II-Si<br />

g) I-sa da III-Si d) II-sa da III-Si<br />

9. magniumi gansxvavebulad urTierTqmedebs sxvadasxva koncentraciis<br />

azotmJavasTan:<br />

I. 3Mg + 8HNO3 → 3Mg(NO3)2 + 2NO↑ + 4H2O<br />

II. 4Mg + 10HNO3 → 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O<br />

III. 5Mg + 12HNO3 → 5Mg(NO3)2 + N2↑ + 6H2O<br />

<strong>rogor</strong>i Tanmimdevroba miiReba, Tu es reaqciebi dalagdeba magniumis<br />

dasaJangad gamoyenebuli azotmJavas koncentraciis zrdis mixedviT?<br />

a) II < I < III b) II < III < I<br />

g) III < I < II d) III < II < I<br />

10. CamoTvlilTagan, romeli nivTiereba Sedgeba dimerebisgan, romlebSic<br />

molekulebi erTmaneTTan dakavSirebulia ori wyalbaduri bmiT?<br />

a) amiakis b) wylis g) eTanolis d) ZmarmJavas<br />

11. mocemulia atombirTvuli reaqcia, romelSic X-iT aRniSnulia reaqciis<br />

Sedegad gamotyorcnili nawilaki:<br />

<br />

Al + He<br />

CamoTvlilTagan, romelia X nawilaki?<br />

14<br />

<br />

Si + X<br />

a) -nawilaki b) protoni g) neitroni d) eleqtroni<br />

12. mocemuli eleqtronuli formulebidan, romeli asaxavs sworad<br />

skandiumis atomis eleqtronul aRnagobas?<br />

a) [Ne] 4s 2 3d 1<br />

b) [Ne] 4s 2 4p 1<br />

g) [Ar] 4s 2 3d 1 d) [Ar] 4s 2 4p 1


13. marilmJavas xsnaris pH=1. ramdenjer unda ganzavdes xsnari,<br />

rom pH-is mniSvneloba 3-is toli gaxdes?<br />

a) 2-jer b) 4-jer g) 10-jer d) 100-jer<br />

14. mocemulia qimiuri reaqcia:<br />

A myari + 2B airadi C airadi<br />

ramdenjer unda gaizardos wneva, rom reaqciis siCqare 16-jer gaizardos?<br />

a) 2-jer b) 4-jer g) 8-jer d) 16-jer<br />

15. mocemulTagan romeli molekulaa polaruli?<br />

I II<br />

a) mxolod I b) mxolod II g) orive d) arc erTi<br />

16. natriumis nitriti advilad hidrolizdeba:<br />

NaNO +H O ⇄ NaOH + HNO <br />

CamoTvlilTagan, romeli moqmedebebi SeuSlis xels hidrolizis process?<br />

I. xsnaris gaciveba<br />

II. tutis damateba<br />

III. wylis damateba<br />

a) I da II b) I da III g) II da III d) samive<br />

15


17. grafikebze uwyveti xaziT gamosaxulia energiis cvlileba reaqciis<br />

msvlelobisas.<br />

romel grafikze gviCvenebs wyvetili xazi inhibitoris monawileobiT<br />

mimdinare igive reaqcias?<br />

a) b) g) d)<br />

18. cxrilSi mocemulia wyalbadis, bromisa da bromwyalbadis molekulebSi<br />

bmis energiebis miaxloebiTi mniSvnelobebi:<br />

molekula<br />

16<br />

bmis energia,<br />

kj/moli<br />

H_H 440<br />

Br_Br 200<br />

H_Br 370<br />

am monacemebidan gamomdinare, <strong>rogor</strong>i iqneba TiTo moli martivi<br />

nivTierebebidan bromwyalbadis warmoqmnis siTburi efeqti (Q)?<br />

a) +100 kj b) _100 kj<br />

g) +270 kj d) _270 kj<br />

19. azotisa da wyalbadis narevi gaatares katalizatorze, ris Sedegadac<br />

narevis moculoba 4 ml-iT Semcirda (moculobebi izomeboda erTnair<br />

pirobebSi). ra moculobis amiaks Seicavs miRebuli narevi?<br />

a) 2 ml b) 4 ml<br />

g) 6 ml d) 8 ml


20. mocemulia wonasworuli sistema:<br />

(აირ.) + (აირ.) ⇄ (აირ.) − .<br />

am sistemaSi drois garkveul momentSi Seamcires temperatura.<br />

qvemoT mocemuli grafikebidan romeli asaxavs sworad sistemaSi<br />

mimdinare process?<br />

parcialuri wneva, %<br />

parcialuri wneva, %<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

<br />

<br />

dro<br />

17<br />

parcialuri wneva, %<br />

HI<br />

I 2<br />

H 2<br />

a) b)<br />

dro<br />

parcialuri wneva, %<br />

H 2<br />

g) d)<br />

21. romeli tipis hibridizacia axasiaTebs karbonilis jgufSi<br />

naxSirbadatomis savalento eleqtronebs?<br />

a) sp b) sp 2 g) sp 3 d) sp 2 da sp 3<br />

C<br />

O<br />

HI<br />

I 2<br />

<br />

<br />

dro<br />

dro


22. mocemulia naerTebi:<br />

I. 1-qlor-buten-1 II. 2-qlor-buten-1<br />

romel maTgans aqvs cis- da trans-izomerebi?<br />

a) mxolod I-s<br />

b) mxolod II-s<br />

g) orives<br />

d) arc erTs<br />

23. CamoTvlili aminomJavebidan romeli ar aris C4H9NO2-is izomeri?<br />

a) 2-amino-2-meTil-propanmJava<br />

b) 3-amino-2-meTil-propanmJava<br />

g) 4-amino-butanmJava<br />

d) 4-amino-2-meTil-butanmJava<br />

24. mocemulia meTanis or etapiani gardaqmna eTanalad:<br />

CH 4<br />

am sqemaSi X nivTiereba unda iyos:<br />

a) meTanoli<br />

b) meTanali<br />

g) eTini<br />

d) eTeni<br />

X<br />

18<br />

C<br />

H 3<br />

25. CamonaTvalidan, romeli mJavaa yvelaze Zlieri?<br />

a) H─ COOH<br />

b) CH3 ─ COOH<br />

g) CF3 ─ COOH<br />

d) CCl 3 ─ COOH<br />

26. mocemulia amiaki da misi organuli nawarmebi<br />

NH3 CH3_NH2 C6H5_NH2<br />

I II III<br />

qvemoT mocemuli romeli Tanmimdevroba asaxavs sworad aminebis fuZe<br />

Tvisebebis gaZlierebas?<br />

a) I < II < III b) I < III < II<br />

g) III < I < II d) III < II < I<br />

C<br />

O<br />

H


27. romel sqemazea sworad naCvenebi nitrobenzolis molekulaSi eleqtronuli<br />

simkvrivis gadanawileba?<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O<br />

a) b) g) d)<br />

28. narevi Seicavs propanolis izomerebs TanafardobiT 1 : 1. am narevis dehidrataciiT<br />

miiRes propeni. ra miiReba warmoqmnili propenis hidrataciis<br />

Sedegad?<br />

a) propanol-1<br />

b) propanol-2<br />

g) propanali<br />

d) propanolis izomerebis sawyisi narevi<br />

29. mocemulia naerTebi:<br />

I _ glukoza II _ fruqtoza III _ WianWvelmJava<br />

romeli maTgani warmoqmnis spilenZ(II)-is hidroqsidTan gacxelebisas<br />

agurisfer-wiTel naleqs?<br />

a) mxolod I b) mxolod II g) I da II d) I da III<br />

19<br />

O<br />

N<br />

O<br />

O<br />

N<br />

O


30. narevi Seicavda TiTo mol spirts, aldehidsa da karbonmJavas.<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

wyalbadis da Sesabamisi katalizatoris meSveobiT moaxdines erT-erTi<br />

komponentis hidrireba, ris Sedegadac misi raodenoba ganaxevrda.<br />

romeli diagrama gamosaxavs sworad narevSi organuli naerTebis<br />

raodenobrivi Semcvelobis cvlilebas?<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

a) b)<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

g) d)<br />

20<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

რაოდენობა, მოლი<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

1.5<br />

1.0<br />

0.5<br />

0.0<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH<br />

რეაქციამდე რეაქციის შემდეგ<br />

RCH2OH RCHO RCOOH


instruqcia davalebebisTvis # 31 _ 32:<br />

unda ipovoT Sesabamisoba or CamonaTvalSi mocemul movlenebs/obieqtebs<br />

Soris.<br />

cxrili SeavseT Semdegnairad:<br />

cifrebiT danomril TiToeul obieqts/movlenas SeusabameT anbaniT danomrili<br />

obieqti/movlena da dasviT niSani X cxrilis saTanado ujraSi.<br />

gaiTvaliswineT: erTi CamonaTvalis romelime movlenas/obieqts SeiZleba<br />

Seesabamebodes erTi, erTze meti an arc erTi _ meore CamonaTvalidan.<br />

31. ipoveT Sesabamisoba cxrilSi mocemul reaqtivebsa da qimiur<br />

nivTierebaTa gamafrTxilebel niSnebs Soris.<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

a b g d<br />

reaqtivebi<br />

niSnebi KCN NH4NO3 CH3OH 3 H2O<br />

21


32. grafiki gviCvenebs wonasworul reaqciebSi wnevis gazrdisas<br />

C nivTierebis raodenobis cvlilebis sam SemTxvevas.<br />

gansazRvreT, romeli mrudi Seesabameba TiToeul reaqcias.<br />

reaqciebi<br />

(A, B, C da D airebia)<br />

a. A + B ⇄ 2C<br />

b. 2A + B ⇄ 2C<br />

g. A + B ⇄ C + D<br />

d. A + B ⇄ 2C + D<br />

e. 2A + B ⇄ C + 2D<br />

1<br />

2<br />

3<br />

a b g d e<br />

C nivTierebis<br />

raodenoba<br />

33. ganzavebul azotmJavaSi dariSxan(III)-is sulfidis gaxsnisas<br />

gamoiyofa azot(II)-is oqsidi, xolo dariSxani da gogirdi<br />

umaRlesi Jangvis xarisxamde iJangeba Sesabamisi mJavebis<br />

warmoqmniT.<br />

22<br />

1<br />

2<br />

3<br />

wneva<br />

dawereT Sesabamisi Jangva-aRdgenis reaqciis toloba eleqtronuli balansis<br />

CvenebiT.


34. SeavseT cxrili masSi moyvanili magaliTis mixedviT:<br />

reaqciebi<br />

a b g d<br />

wyalbadi<br />

mJangavia<br />

23<br />

wyalbadi<br />

aRmdgenia<br />

wyalbadi<br />

ar icvlis<br />

Jangvis<br />

xarisxs<br />

CuO + H2 Cu + H2O <br />

1 CH2=CH2 + H2 → CH3_CH3 <br />

2 HC≡CH + H2O → CH3_CHO <br />

3 2Na + 2H2O → 2NaOH+H2 <br />

35. dawereT mocemuli organuli naerTis saxelwodeba:<br />

CH 2 CH CH 2 C<br />

OH<br />

CH 3<br />

O<br />

H<br />

Jangvis da aRdgenis<br />

Sesabamisi<br />

naxevarreaqciebi<br />

Cu +2 + 2e Cu 0<br />

H 0 _ e H +1<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

...................................<br />

.


36. gakveTilze moswavleebs miecaT Semdegi davaleba:<br />

`dawereT C4H8O2 molekuluri formulis mqone yvela im izomeris<br />

struqturuli formula, romelic Seicavs<br />

24<br />

C<br />

O<br />

O<br />

jgufs~.<br />

qvemoT mocemulia sami moswavlis mier Sesrulebuli davalebis pasuxebi:<br />

I moswavle<br />

II moswavle<br />

III moswavle<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

H C CH CH C<br />

3 2 2<br />

CH 3 CH 2 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

C 2 H 5<br />

OH<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 CH 2 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH 3 CH 2 C<br />

CH 2 CH 2 C<br />

CH 3<br />

CH 3 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

CH 3 CH C<br />

O<br />

O<br />

CH 3<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH 2 CH 3<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 3


36.1. dawereT mocemuli davalebis swori, srulyofili pasuxis Tqveni<br />

varianti.<br />

36.2. cxrilSi CamoTvlilia komentarebi. TiToeul naSroms SeiZleba<br />

daerTos erTi, erTze meti an arc erTi komentari.<br />

romel komentars daurTavdiT TiToeul naSroms?<br />

Sesabamis ujrebSi dasviT niSani X.<br />

komentari<br />

a. ar esmis zogadad, ras niSnavs<br />

izomeria<br />

b. ar wers naxSirbaduri jaWvis<br />

(ConCxis) izomerebs<br />

g. ar wers karbonmJavebis<br />

homologiuri rigis yvela<br />

SesaZlo wevrs<br />

d. ar wers klasTaSoris<br />

izomerebs<br />

e. imeorebs erTi da igive izomers<br />

25<br />

I<br />

moswavlis<br />

naSromi<br />

II<br />

moswavlis<br />

naSromi<br />

III<br />

moswavlis<br />

naSromi


37. qvemoT mocemuli sqemis safuZvelze CamoayalibeT amocanis<br />

srulyofili piroba da mokled, magram naTlad aCveneT<br />

amoxsnis gza.<br />

Fe<br />

10 g<br />

37.1. piroba:<br />

37.2. amoxsna:<br />

CuSO4<br />

26<br />

10.8 g


38. moswavleTa or jgufs daevala warmoedgina mowyobiloba,<br />

romliTac SesaZlebelia nitrobenzolis aRdgeniT anilinis<br />

miReba, Semdegi reaqciis mixedviT:<br />

C 6 H 5 NO 2<br />

+ 6H<br />

_ 2H 2 O<br />

27<br />

C 6 H 5 NH 2<br />

jgufebma Tavisi mosazrebebi warmoadgines Semdegi saxiT:<br />

I jgufi II jgufi<br />

romeli jgufis mier warmodgenili pasuxia swori?<br />

(pasuxi daasabuTeT. winaaRmdeg SemTxvevaSi pasuxi ar Sefasdeba!)<br />

.<br />

HCl<br />

Fe<br />

C6H5NO2<br />

HCl<br />

C6H5NO2 Fe


39. skolis laboratoriaSi gaqvT Sabiamani ( ∙). mokled aRwereT, <strong>rogor</strong> moaxdenT am marilSi kristalizaciuri<br />

wylis, spilenZis kationebisa da sulfatis anionebis arsebobis TvalsaCinod<br />

demonstrirebas.<br />

39.1. kristalizaciuri wyali:<br />

39.2. spilenZis kationebi:<br />

39.3. sulfatis anionebi:<br />

40. skolis laboratoriaSi gaqvT Zmari da soda.<br />

reaqcia am nivTierebebs Soris SeiZleba gamoiyenoT<br />

sademonstraciod sxvadasxva sakiTxis axsnisas.<br />

<strong>rogor</strong> gamoiyenebdiT am reaqcias TemisTvis "qimiuri kinetika"?<br />

cxrilSi moyvanili magaliTis mixedviT Sesabamis ujrebSi CawereT:<br />

erTi konkretuli sakiTxis dasaxeleba;<br />

Sesabamisi saswavlo aqtivobis mokle aRwera.<br />

Tema<br />

eleqtrolituri<br />

disociaciis<br />

Teoria<br />

qimiuri kinetika<br />

konkretuli<br />

sakiTxi<br />

ionuri<br />

mimocvlis<br />

reaqciebi<br />

28<br />

saswavlo aqtivobis aRwera<br />

vaCveneb, rom reaqciis Sedegad gamoiyofa<br />

airi, rac imas niSnavs, rom reaqcia srulad<br />

warimarTeba. davawerineb reaqciis<br />

molekulur, srul da mokle ionur<br />

tolobebs.


41. Jangva-aRdgenis reaqciebis eleqtronuli balansis Sedgenisas<br />

moswavleebi xSirad uSveben Secdomebs, rac ZiriTadad<br />

gamowveulia Semdegi mizezebiT:<br />

I _ ver xvdebian, rom Jangvis xarisxis zrda xdeba eleqtronebis gacemis<br />

Sedegad, xolo Semcireba _ eleqtronebis mierTebiT;<br />

II _ ver angariSoben sxvaobas dadebiT da uaryofiT ricxvebs Soris.<br />

qvemoT mocemulia oTxi fragmenti moswavleebis mier Sesrulebuli<br />

samuSaoebidan, romlebSic maT unda SeedginaT eleqtronuli balansi<br />

Semdegi Jangva-aRdgenis reaqciisTvis:<br />

+4→ −4→ −4→ +4→ +→+ <br />

29<br />

+6→ −4→ −6→ +4→ TamTa laSa daTo elene<br />

41.1. zemoT CamoTvlili mizezebidan,<br />

romelma gamoiwvia TiToeuli<br />

moswavlis mier daSvebuli<br />

Secdoma? cxrilis Sesabamis<br />

ujrebSi dasviT niSani X.<br />

41.2. Sedegebis analizis safuZvelze Tqven dasaxeT Semdegi strategia:<br />

moswavles, romelmac yvelaze kargad gaarTva Tavi davalebas, mieces ufro<br />

rTuli davaleba, rac xels Seuwyobs mis progress;<br />

moswavles, romelsac hqonda daSvebuli yvelaze meti Secdoma, saTanado<br />

axsna-ganmartebis Semdeg, mieces ufro martivi davaleba, rac daexmareba<br />

mas daSvebuli Secdomebis gaazrebasa da problemis daZlevaSi.<br />

am miznis gansaxorcieleblad, qvemoT mocemuli Jangva-aRdgenis reaqciebidan,<br />

SearCieT yvelaze rTuli da yvelaze martivi. cxrilis Sesabamis ujrebSi<br />

dasviT niSani X.<br />

a. b.<br />

reaqciebi<br />

1. FeS +O →Fe O +SO <br />

2. NH +O →NO+H O<br />

3. H SO +C→CO +SO +H O<br />

a TamTa<br />

b laSa<br />

g daTo<br />

d elene<br />

yvelaze<br />

martivi<br />

I mizezi II mizezi<br />

yvelaze<br />

rTuli


42. mocemulia amocana:<br />

"200 g natriumis tutis xsnarSi Warbad gaatares gogird(IV)-is oqsidi,<br />

ris Sedegadac xsnaris masa 6.4 g-iT gaizarda. gamoTvaleT reaqciis<br />

Sedegad STanTqmuli airis moculoba (n. p.) da tutis masuri wili<br />

sawyis xsnarSi."<br />

erT-erTma moswavlem es amocana Semdegnairad amoxsna:<br />

2NaOH + SO2 ⟶ Na2SO3 + H2O<br />

ν(SO) = .<br />

= 0.1 moli<br />

<br />

V(SO ) = 0.1 ∙ 22.4 = 2.24 l.<br />

ν(NaOH) ∶ν(SO ) =2∶1, ν(NaOH) =0.1∙2=0.2 moli<br />

m(NaOH) =0.2∙30=6 g<br />

NaOH ნ.∙ 100%<br />

ხს..<br />

= ∙ 100%<br />

=3%.<br />

pasuxi: V(SO ) = 2.24 l; NaOH 3%.<br />

SeafaseT moswavlis mier Sesrulebuli naSromi qvemoT mocemuli<br />

instruqciis da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

instruqcia:<br />

amocana fasdeba maqsimum 10 quliT.<br />

Sefaseba unda moxdes mxolod sqemaSi mocemuli xuTi kriteriumis<br />

mixedviT.<br />

TiToeuli kriteriumi fasdeba 0, 1 an 2 quliT.<br />

Sefasebis erT-erTi mTavari principia: erTi konkretuli Secdoma<br />

isjeba mxolod erTxel. (Tu moswavle uSvebs Secdomas da akldeba<br />

qula erT-erTi kriteriumis mixedviT, maSin SemdgomSi mas ar unda<br />

daakldes qula iseTi SecdomisTvis, romelic ukve dafiqsirebuli<br />

SecdomiTaa gamowveuli).<br />

gaiTvaliswineT, rom komentaris gakeTeba aucilebelia yvela<br />

kriteriumisTvis!<br />

30


Sefasebis sqema<br />

Sefasebis kriteriumebi komentari qula<br />

1. reaqciis tolobis<br />

siswore da<br />

Sesabamisoba<br />

pirobasTan<br />

2. airis moculobis<br />

gamoTvlis codna<br />

3. reaqciis mixedviT<br />

reagentis masis<br />

gamoTvlis codna<br />

4. xsnarSi nivTierebis<br />

masuri wilis<br />

gamoTvlis codna<br />

5. amoxsnis logikuri<br />

Tanmimdevroba<br />

saboloo Sefaseba (kriteriumebis mixedviT miRebul qulaTa jami)<br />

31


2011 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />

a X X X X<br />

b X X X X X<br />

g X X<br />

d X X X X<br />

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30<br />

a X X X<br />

b X X X X<br />

g X X X X X<br />

d X X X<br />

31. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

a b g d<br />

1 X<br />

2 X X<br />

3 X<br />

4 X<br />

32. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

a b g d e<br />

1 X<br />

2 X X X<br />

3 X<br />

33. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

swori pasuxi:<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli<br />

vertikaluri svetebis raodenobaa<br />

3As S + 28HNO +4H O→6H AsO +9H SO + 28NO ↑<br />

2As −4e →2As <br />

3S − 24e →3S <br />

N +3e →N 28<br />

3<br />

32


34. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

a b g d<br />

1 <br />

+ → − → 2 <br />

3 <br />

+ → <br />

− → <br />

− → <br />

+ → <br />

35. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxi:<br />

3-meTil-4-hidroqsi-butanali<br />

36.<br />

36.1 maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

yoveli sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqoni – 1 qula<br />

6 izomerze – 3 qula; 5 izomerze – 2 qula; 4 izomerze – 1 qula;<br />

SecdomiT dawerili izomerisTvis akldeba 1 qula.<br />

swori pasuxi:<br />

H3C CH2 CH2 C<br />

CH 3 C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 3<br />

CH 3 CH C<br />

H C<br />

CH 3<br />

36.2. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

4 I II III<br />

a<br />

b X X<br />

g X X X<br />

d<br />

e X<br />

O<br />

O<br />

33<br />

O<br />

OH<br />

CH 2 CH 2 CH 3<br />

CH 3 CH 2 C<br />

H C<br />

O<br />

O<br />

O<br />

O<br />

CH 3<br />

CH CH 3<br />

CH 3<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula


37.<br />

37.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi (TiToeul kriteriumze – TiTo qula):<br />

1. amocanis piroba unda Seesabamebodes suraTs. igi unda iyos srulyofili,<br />

lakonuri, advilad gasagebi da enobrivad gamarTuli.<br />

2. dasmuli kiTxva unda moiTxovdes raodenobrivi gamoTvlebis Sesrulebas.<br />

sworad Sedgenili amocanis pirobis erT-erTi varianti:<br />

10 g masis mqone rkinis firfita moaTavses spilenZ(II)-is sulfatis<br />

wyalxsnarSi. garkveuli drois Semdeg firfita xsnaridan amoiRes, garecxes,<br />

gaaSres da awones. firfitis masa aRmoCnda 10.8 g. ramdeni g rkina Sesula<br />

reaqciaSi?<br />

37.2. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi (TiToeul kriteriumze – TiTo qula):<br />

1. unda Candes, rom firfitis masis cvlilebas iwvevs rkinisa da spilenZis<br />

molur masebs Soris sxvaoba.<br />

2. gamoTvlebi sworad unda iyos Sesrulebuli.<br />

3. amoxsnis gza unda iyos racionaluri da Seesabamebodes dasmul kiTxvas.<br />

swori amoxsnis erT-erTi varianti:<br />

+ → + <br />

firfitis masis cvlilebas iwvevs gansxvaveba spilenZisa da rkinis molur masebs<br />

Soris. reaqciis mixedviT, rodesac xsnarSi gadadis 1 moli rkina, firfitaze<br />

gamoiyofa 1 moli spilenZi, Sesabamisad, am dros firfitis masa izrdeba<br />

∆=64−56=8 g-iT.<br />

amocanis pirobis Tanaxmad, firfitis masa gaizarda 10.8 − 10 = 0.8 g-iT, e. i.<br />

reaqciaSi Sevida 0.8∶8=0.1 moli rkina.<br />

() =0.1∙56=5.6 g<br />

pasuxi: 5.6 g rkina.<br />

34


38. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

pasuxi, romelSic miTiTebulia, rom sworia II jgufis mier warmodgenili<br />

xelsawyo, radgan aRdgenisaTvis saWiroa atomuri wyalbadi – Sefasdeba<br />

2 quliT.<br />

pasuxi, romelSic miTiTebulia, rom aRdgenisaTvis saWiroa atomuri wyalbadi,<br />

magram dasabuTebaSi daSvebulia Secdoma – Sefasdeba 1 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

davalebis pirobaSi mocemuli reaqciis mixedviT, nitrobenzolis anilinamde<br />

aRdgena xdeba atomuri wyalbadiT. amitom sworia II jgufis mier warmodgenili<br />

xelsawyo, radgan am SemTxvevaSi wyalbadi gamoyofis momentSive (rodesac is<br />

atomuri saxiTaa) uSualod imoqmedebs nitrobenzolTan.<br />

I jgufis mier warmodgenil xelsawyoSi kipis aparatSi gamoyofili wyalbadis<br />

atomebi nitrobenzolTan urTierTqmedebamde gardaiqmneba molekulebad da,<br />

Sesabamisad, ver aRadgens nitrobenzols.<br />

39.<br />

39.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

sruli pasuxi, romelSic TvalsaCinodaa demonstrirebuli kristalizaciuri<br />

wylis arseboba – 2 qula;<br />

pasuxi, romelSic damajereblad ar aris demonstrirebuli kristalizaciuri<br />

wylis arseboba – 1 qula.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

kristalizaciuri wyali:<br />

Sabiamans gavaxurebT, ris Sedegadac gamoiyofa wyali:<br />

∙ <br />

+ ↑<br />

warmoqmnil orTqls davaxvedrebT civ sagans, romelzec orTqlis kondensaciis<br />

Sedegad wylis wveTebi warmoiqmneba.<br />

39.2. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

spilenZis kationebi:<br />

Sabiamnis wyalxsnarSi CavuSvebT rkinis lursmans, romelzec SeiniSneba metaluri<br />

spilenZis gamoyofa:<br />

+ → + 35


39.3. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

sulfatis anionebi:<br />

Sabiamnis wyalxsnarze bariumis qloridis xsnaris damatebisas miiReba bariumis<br />

sulfatis TeTri feris naleqi:<br />

+ → + ↓ 40. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

+ → ↓<br />

am davalebaSi maqsimaluri qulis mosapoveblad grafaSi `konkretuli sakiTxi~<br />

pedagogs SeuZlia miuTiTos nebismieri sakiTxi Temidan `qimiuri kinetika~,<br />

xolo grafaSi – `saswavlo aqtivobis aRwera~ – mokled, magram naTlad unda<br />

aCvenos, <strong>rogor</strong> gamoiyenebs Sesabamis sademonstracio cdas.<br />

pasuxi, romelSic logikuri kavSiria sakiTxsa da sademonstracio cdas Soris,<br />

magram daSvebulia uzustoba, Sefasdeba 1 quliT.<br />

pasuxi, romelSic ar aris logikuri kavSiri sakiTxsa da sademonstracio cdas<br />

Soris, an daSvebulia uxeSi Secdoma, Sefasdeba 0 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

reaqciis<br />

siCqaris<br />

damokidebuleba<br />

temperaturaze<br />

3 WiqaSi movaTavsebT sxvadasxva temperaturis (20, 30 da 40C)<br />

Zmars toli moculobebiT da samives davamatebT erTi da igive<br />

masis sodas. TiToeul SemTxvevaSi davafiqsirebT, ra droSi<br />

Sewyda buStukebis gamoyofa. miRebuli monacemebiT avagebT<br />

reaqciis siCqaris temperaturaze damokidebulebis grafiks da<br />

gamovitanT Sesabamis daskvnebs.<br />

41.<br />

41.1. maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

I II<br />

a X<br />

b X X<br />

g<br />

d X<br />

yoveli sworad Sevsebuli vertikaluri sveti – 1 qula<br />

41.2. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

a b<br />

1<br />

2<br />

X<br />

3 X<br />

36


42. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

maqsimaluri qulis misaRebad pedagogma unda aRmoaCinos moswavlis naSromSi<br />

daSvebuli ori ZiriTadi Secdoma da naSromi unda Seafasos davalebaSi<br />

mocemuli instruqciisa da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

moswavlis naSromSi daSvebuli Secdomebia:<br />

1. amocanis pirobis mixedviT, tutis xsnarSi gogird(IV)-is oqsids Warbad<br />

atarebdnen, amitom reaqciis Sedegad miiReba hidrosulfiti, da ara sulfiti:<br />

NaOH + SO2 ⟶ NaHSO3<br />

2. sworad araa gamoangariSebuli NaOH-is moluri masa (30-is nacvlad unda<br />

eweros 40).<br />

TiToeuli Secdomis aRmoCenisaTvis pedagogi daimsaxurebs TiTo qulas.<br />

davalebaSi mocemuli instruqciis sworad Sesrulebisa da adekvaturi<br />

komentarebisaTvis pedagogi daimsaxurebs 1 qulas.<br />

im SemTxvevaSi, Tu pedagogi ver daafiqsirebs moswavlis naSromSi arsebul<br />

Secdomebs, davaleba Sefasdeba 0 quliT (miuxedavad imisa, <strong>rogor</strong>aa Sesrulebuli<br />

davalebis danarCeni nawili).<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

1. amocanis pirobis mixedviT, tutis xsnarSi gogird(IV)-is oqsids Warbad<br />

atarebdnen, amitom unda daewera reaqcia:<br />

NaOH + SO2 ⟶ NaHSO3<br />

amis gamo vakleb 1 qulas<br />

2. sworad aris gamoTvlili 2<br />

3. sworad ar aris gamoTvlili NaOH-is moluri masa, magram vTvli, rom<br />

Secdoma ariTmetikulia, amitom vakleb mxolod 1 qulas<br />

4. formula sworad aris gamoyenebuli, magram swori pasuxi ar aris<br />

miRebuli, risi mizezic zemoT dafiqsirebuli Secdomebia. radgan am<br />

SecdomebisaTvis wina kriteriumebiT ukve daaklda qulebi, am punqtSi qulas<br />

aRar vakleb.<br />

5. amocana dasrulebuli saxiTaa, daSvebuli Secdomebis miuxedavad, amocanis<br />

amoxsnis Tanmimdevroba logikuria.<br />

37<br />

1<br />

1<br />

2<br />

2<br />

8


2012 wlis sagamocdo varianti<br />

instruqcia davalebebisaTvis # 1 _ 30:<br />

davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi savaraudo pasuxi,<br />

romelTagan mxolod erTia swori.<br />

pasuxebis furcelze davalebis Sesabamisi nomris qveS monaxeT ujra,<br />

romelic Seesabameba Tqven mier arCeul pasuxs da dasviT niSani X.<br />

1. mocemulia atombirTvuli reaqcia:<br />

<br />

Mn + <br />

ra aris aRniSnuli X-iT am reaqciaSi?<br />

<br />

a) V b) V g) Mn<br />

38<br />

+ <br />

<br />

d) Mn<br />

2. mocemuli naerTebidan, romelSi emTxveva azotis valentobisa da Jangvis<br />

xarisxis sidideebi erTmaneTs?<br />

a) N2 b) NH3 g) NH4Cl d) HNO3<br />

3. cnobilia, rom BF3-is molekula brtyelia da bmebs Soris kuTxeebi tolia.<br />

romel orbitalebzea gadanawilebuli boris atomis savalento eleqtronebi<br />

am molekulaSi?<br />

a) ori eleqtroni s-orbitalzea, erTi eleqtroni _ p-orbitalze<br />

b) erTi eleqtroni s-orbitalzea, ori eleqtroni _ p-orbitalze<br />

g) samive eleqtroni hibridul sp-orbitalebzea d) samive eleqtroni hibridul sp-orbitalebzea 4. mocemulia agznebul mdgomareobaSi qloris atomis savalento Sris<br />

eleqtronuli konfiguracia:<br />

[Ne]3s 3p 3d <br />

CamoTvlili naerTebidan romeli Seicavs qloris aseT atoms?<br />

a) HClO<br />

b) HClO <br />

g) HClO <br />

d) HClO


5. X da Y elementebis atomTa eleqtronuli formulebia:<br />

X – 1 2 2 <br />

39<br />

Y _ 1 2 2 <br />

qvemoT mocemuli formulebidan romeli gamosaxavs sworad am<br />

elementebis atomTa SeerTebiT miRebul naerTs?<br />

a) X Y b) X Y g) X Y d) X Y <br />

6. <strong>rogor</strong> icvleba atomTa ionizaciisa da eleqtronisadmi swrafvis energiebi<br />

perioduli sistemis jgufebSi zevidan qveviT?<br />

ionizaciis energia eleqtronisadmi swrafvis energia<br />

a) izrdeba izrdeba<br />

b) izrdeba mcirdeba<br />

g) mcirdeba izrdeba<br />

d) mcirdeba mcirdeba<br />

7. JangbadSi piritis (FeS2) wvis reaqciaSi romeli elementia mJangavi da<br />

romeli _ aRmdgeni?<br />

aRmdgeni mJangavi<br />

a) rkina Jangbadi<br />

b) gogirdi Jangbadi<br />

g) rkina da gogirdi Jangbadi<br />

d) rkina gogirdi da Jangbadi<br />

8. mocemuli molekulebidan romelia polaruli:<br />

S H<br />

H<br />

O<br />

O<br />

S<br />

O<br />

N<br />

H<br />

H<br />

I II III<br />

a) I da II b) I da III g) II da III d) samive<br />

H


9. mocemulia daSlis ori reaqcia:<br />

I. A ⟶ B + C<br />

II. D ⟶ E + F<br />

cnobilia, rom I reaqcia mudmiv gacxelebas moiTxovs, xolo II reaqcia<br />

gacxelebas mxolod sawyis etapze saWiroebs. aqedan gamomdinare, SeiZleba<br />

davaskvnaT, rom am reaqciebidan:<br />

a) I – egzoTermulia, II – endoTermuli<br />

b) I – endoTermulia, II – egzoTermuli<br />

g) orive egzoTermulia<br />

d) orive endoTermulia<br />

10. mocemulia mesame rigis reaqciis toloba:<br />

A + 2B C<br />

davuSvaT, B nivTierebis koncentracia 2-jer gaizarda. <strong>rogor</strong> unda<br />

SevcvaloT A nivTierebis koncentracia, rom reaqciis siCqare ucvleli<br />

darCes?<br />

a) 4-jer SevamciroT<br />

b) 2-jer SevamciroT<br />

g) 2-jer gavzardoT<br />

d) 4-jer gavzardoT<br />

11. specialur daxurul WurWelSi oTaxis temperaturaze moaTavses toli<br />

moculobebis wyalbadi da Jangbadi. narevi aafeTqes da gaacives sawyis<br />

temperaturamde. ramdenjer Semcirdeboda wneva WurWelSi?<br />

a) 1.33-jer<br />

b) 1.5-jer<br />

g) 3-jer<br />

d) 4-jer<br />

12. xsnarSi natriumis tutis koncentraciaa 10 moli/l.M<br />

<strong>rogor</strong>ia am xsnaris pH ?<br />

a) 3 b) 4 g) 10 d) 11<br />

40


13. mocemulia energetikuli diagrama reaqciisaTvis:<br />

+→+<br />

am naxazze aRniSnuli energiebidan romelia reaqciis enTalpia (siTburi<br />

efeqti)?<br />

a) b) g) d) <br />

14. Casatarebeli gaqvT sademonstracio cda:<br />

"wylis daSla martiv nivTierebebad eleqtrolizis saSualebiT”.<br />

CamoTvlili nivTierebebidan romeli unda daamatoT gamoxdil wyals, rom<br />

igi eleqtrogamtari gaxdes da SesaZlebloba mogeceT CaataroT<br />

aRniSnuli cda?<br />

I _ II _ III _ <br />

a) mxolod I<br />

b) mxolod II<br />

g) mxolod III<br />

d) I an III<br />

15. mocemulia nitratebi:<br />

I _ Pb(NO3)2 II _ Cu(NO3)2 III _ AgNO3<br />

romeli maTganis gaxurebiT darCeba myar naSTSi metalis oqsidi?<br />

a) mxolod I-is<br />

b) mxolod III-is<br />

g) <strong>rogor</strong>c I-is, ise II-is<br />

d) <strong>rogor</strong>c II-is, ise III-is<br />

reaqciis koordinata<br />

41


16. sodian wyalSi Sabis (KAl(SO ) ∙12H O) gaxsnisas SeiniSneba xsnaris<br />

amRvreva da airis intensiuri gamoyofa. romeli naleqi da airi<br />

warmoiqmneba am dros?<br />

naleqi airi<br />

a) Al(CO) HS b) Al(CO) CO g) Al(OH) HS d) Al(OH) CO 17. mocemulia martivi nivTierebebi:<br />

I _ qlori II _ alumini III _ siliciumi<br />

romeli maTgani urTierTqmedebs tutis wyalxsnarTan?<br />

a) I da II<br />

b) I da III<br />

g) II da III<br />

d) samive<br />

18. najeri erTatomiani spirtebis miRebis erT-erTi meTodia monohalogenalkanebis<br />

hidrolizi:<br />

+ ⇄ _ + <br />

CamoTvlili qmedebebidan romeli gamoiwvevda spirtis gamosavlianobis<br />

maqsimalur gazrdas?<br />

a) mJavas damateba da temperaturis gazrda<br />

b) mJavas damateba da temperaturis Semcireba<br />

g) tutis damateba da temperaturis gazrda<br />

d) tutis damateba da temperaturis Semcireba<br />

19. gogirdmJavas xsnaris 10 ml-is gasatitrad daixarja 20 ml natriumis<br />

tutis 0.1 M xsnari. <strong>rogor</strong>i iyo gogirdmJavas moluri koncentracia<br />

gasatitr xsnarSi?<br />

a) 0.05 M b) 0.1 M g) 0.2 M d) 0.4 M<br />

42


20. kaliumis permanganatis monawileobiT mimdinare Jangva-aRdgenis reaqciebSi<br />

manganumis Jangvis xarisxi SeiZleba sxvadasxvanairad Seicvalos:<br />

Mn +7<br />

43<br />

Mn +6<br />

+4<br />

Mn<br />

Mn +2<br />

es damokidebulia sareaqcio xsnaris pH-ze.<br />

romel Jangvis xarisxs Rebulobs manganumi sxvadasxva areSi?<br />

mJava areSi tute areSi<br />

neitralur<br />

areSi<br />

a) +6 +2 +4<br />

b) +6 +4 +2<br />

g) +2 +6 +4<br />

d) +2 +4 +6<br />

21. mocemulia naerTebi:<br />

I. 2,3-dibrombuten-2 II. 1,2-dibrompropen-1<br />

romel maTgans axasiaTebs geometriuli izomeria?<br />

a) mxolod I-s<br />

b) mxolod II-s<br />

g) orives<br />

d) arc erTs<br />

22. CamoTvlili naerTebidan romeli ar aris C4H10O molekuluri formulis<br />

mqone nivTierebis izomeri?<br />

a) meTil-propileTeri<br />

b) dieTileTeri<br />

g) butanol-1<br />

d) butanali


23. <strong>rogor</strong> icvleba mJavas siZliere da wyalSi xsnadoba erTfuZiani karbonmJavebis<br />

homologiur rigSi molekuluri masis zrdasTan erTad?<br />

a) mJavas siZliere izrdeba, xsnadobac izrdeba<br />

b) mJavas siZliere izrdeba, xsnadoba mcirdeba<br />

g) mJavas siZliere mcirdeba, xsnadoba izrdeba<br />

d) mJavas siZliere mcirdeba, xsnadobac mcirdeba<br />

24. dinitrobenzolis romeli izomeri miiReba nitrobenzolis nitrirebiT?<br />

a) orTo-dinitrobenzoli<br />

b) meta-dinitrobenzoli<br />

g) orTo- da para- dinitrobenzolebis narevi<br />

d) orTo-, meta- da para- dinitrobenzolebis narevi<br />

25. mocemulia eTanis eTanolad gardaqmnis sqema, romelic ori reaqciiT<br />

xorcieldeba:<br />

C H <br />

CHOH CamoTvlilTagan romeli SeiZleba iyos am sqemaSi X nivTiereba?<br />

I _ qloreTani II _ eTileni III _ acetileni<br />

a) <strong>rogor</strong>c I, ise II<br />

b) <strong>rogor</strong>c I, ise III<br />

g) <strong>rogor</strong>c II, ise III<br />

d) samive<br />

26. mocemulia naerTebi:<br />

I. propanol-2<br />

II. 2-meTilpropanol-2<br />

romeli maTganis katalizuri JangviT miiReba ketoni?<br />

a) mxolod I-is<br />

b) mxolod II-is<br />

g) <strong>rogor</strong>c I-is, ise II-is<br />

d) arc erTis<br />

44


27. propenis hidrohalogenirebiT miRebuli produqtidan viurcis sinTeziT<br />

(metalur natriumTan urTierTqmedebiT) miiRes naxSirwyalbadi.<br />

romelia miRebuli naxSirwyalbadis formula?<br />

a) CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3<br />

b) CH 3 CH 2 CH CH CH 2 CH 3<br />

g) CH3 CH CH CH3 CH3 CH3 d) CH3 C C CH3 CH3 CH3 28. mocemulia ori naerTi:<br />

HOCH 2<br />

45<br />

OH<br />

HOOC<br />

I II<br />

romeli maTganis 1 moli Seva reaqciaSi 2 mol natriumis tutesTan?<br />

a) mxolod I-is b) mxolod II-is g) orives d) arc erTis<br />

29. qvemoT mocemuli erTnairi moculobis siTxeebidan romeli ufro meti<br />

moculobis meTilamins STanTqavs erTnair fizikur pirobebSi?<br />

a) gamoxdili wyali<br />

b) amiakiani wyali<br />

g) tutis wyalxsnari<br />

d) qlorwyalbadis wyalxsnari<br />

30. romelia celulozas monomeruli rgoli?<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

n<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

H H<br />

OH<br />

O<br />

n<br />

H<br />

CH2OH O<br />

H<br />

OH H<br />

H<br />

OH<br />

H<br />

O<br />

n<br />

H<br />

OH<br />

CH 2 OH<br />

a) b) g) d)<br />

H<br />

H<br />

OH<br />

O<br />

H H<br />

OH<br />

O<br />

n


instruqcia davalebebisaTvis # 31 _ 33:<br />

unda ipovoT Sesabamisoba or CamonaTvalSi mocemul movlenebs/obieqtebs<br />

Soris.<br />

cxrili SeavseT Semdegnairad:<br />

cifrebiT danomril TiToeul obieqts/movlenas SeusabameT anbaniT danomrili<br />

obieqti/movlena da dasviT niSani X cxrilis saTanado ujraSi.<br />

gaiTvaliswineT: erTi CamonaTvalis romelime movlenas/obieqts SeiZleba<br />

Seesabamebodes erTi, erTze meti an arc erTi _ meore CamonaTvalidan.<br />

31. mocemulia Seqcevadi reaqcia, romelic mimdinareobs myari katalizatoris<br />

Tanaobisas:<br />

2A + B ⇄ C + D , ∆H < 0<br />

A, B, C da D nivTierebebi airad mdgomareobaSia.<br />

sistemaSi, romelSic mimdinareobda es reaqcia, damyarda wonasworoba.<br />

<strong>rogor</strong> imoqmedebs qvemoT mocemuli TiToeuli faqtori cal-calke am<br />

reaqciis wonasworobaze?<br />

faqtori<br />

1 wnevis gazrda<br />

2 temperaturis gazrda<br />

3<br />

4<br />

D nivTierebis<br />

koncentraciis Semcireba<br />

katalizatoris zedapiris<br />

farTobis gazrda<br />

46<br />

a b g<br />

gadaixreba<br />

marcxniv<br />

wonasworoba<br />

ar<br />

Seicvleba<br />

gadaixreba<br />

marjvniv


32. spilenZ(II)-is hidroqsidi da bromis xsnari xSirad gamoiyeneba sxvadasxva<br />

organuli naerTebis aRmosaCenad.<br />

ipoveT Sesabamisoba mocemul naerTebsa da maTTvis damaxasiaTebel<br />

TvisebiT reaqciebs Soris.<br />

naerTi<br />

1 meTanali<br />

2 eTandiol-1,2<br />

3 aminobenzoli<br />

4 C H OH<br />

5 HOCH _(CHOH) _CHO<br />

6 C H COOH<br />

TvisebiTi<br />

reaqcia<br />

a b g d<br />

agurisferi<br />

naleqi<br />

() -Tan -Tan<br />

47<br />

kaSkaSa<br />

lurji<br />

xsnari<br />

TeTri<br />

naleqi<br />

ufero<br />

xsnari


33. magniumis marilmJavasTan urTierTqmedebis reaqcia Caatares sxvadasxva<br />

pirobebSi:<br />

a. 2.4 g magniumis natexi moaTavses 100 ml 0.1 M marilmJavaSi<br />

b. 2.4 g magniumis natexi moaTavses 100 ml 0.2 M marilmJavaSi<br />

g. 2.4 g magniumis burbuSela moaTavses 100 ml 0.1 M marilmJavaSi<br />

d. 2.4 g magniumis burbuSela moaTavses 100 ml 0.2 M marilmJavaSi<br />

TiToeuli cdisaTvis aages gamoyofili airis moculobis droze<br />

damokidebulebis grafiki:<br />

V, l<br />

ipoveT Sesabamisoba reaqciis pirobebsa da grafikze mocemul mrudebs<br />

Soris.<br />

a<br />

b<br />

g<br />

d<br />

I II III IV<br />

48<br />

I<br />

II<br />

III<br />

IV<br />

t, wT


34. gogirdmJavas areSi gansazRvruli koncentraciis kaliumis permanganati<br />

eTilenglikols mJaunmJavamde Jangavs.<br />

dawereT Sesabamisi Jangva-aRdgenis reaqciis toloba eleqtronuli balansis<br />

CvenebiT. reaqciaSi organuli naerTebi warmoadgineT molekuluri formulebis<br />

saSualebiT.<br />

35. SeavseT cxrilis carieli ujrebi:<br />

b)<br />

reaqciebi<br />

+ → + + <br />

HCCH + H2O C<br />

H 3<br />

C<br />

O<br />

H<br />

49<br />

a)<br />

g)<br />

Jangvis da aRdgenis Sesabamisi<br />

naxevarreaqciebi<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

36. dawereT 2-izopropil-5-meTil-cikloheqsanol-1-is struqturuli formula<br />

(izopropilis radikali unda aCvenoT struqturulad):


37. mocemulia acetonis (tduR.=56°C) gamosaxdeli mowyobilobis sqema:<br />

3<br />

2<br />

1<br />

4<br />

(gamoxda unda warmoebdes atmosferuli wnevis pirobebSi).<br />

daakvirdiT am sqemas da gaaanalizeT, sworad aris Tu ara SerCeuli<br />

Semdegi poziciebi:<br />

1 – gamacxelebeli<br />

2 – siTxis done gamosaxdel kolbaSi<br />

3 – gamosaxdeli kolbis forma<br />

4 – Termometris sindiyiani bolos mdebareoba<br />

5 – gadamyvani (forStosi)<br />

6 – macivris tipi<br />

7 – macivarTan wylis mierTeba<br />

8 – alonJisa da mimRebi kolbis wyvili<br />

5<br />

SecdomiT SerCeuli poziciebis mosaniSnad qvemoT mocemuli cxrilis<br />

saTanado ujraSi dasviT niSani X.<br />

1 2 3 4 5 6 7 8<br />

7<br />

50<br />

6<br />

8


38. moswavlem Temaze “ZmarmJava da misi marilebi” internetSi<br />

moiZia saintereso da advilad gansaxorcielebeli sademonstracio<br />

cda, romelic tardeba natriumis acetatis kristalhidratis da<br />

fenolftaleinis fxvnilis narevis gamoyenebiT.<br />

am narevis gacxelebiT warmoiqmneba tute areSi fenolftaleinisaTvis<br />

damaxasiaTebeli Seferiloba, romelic gacivebisas qreba:<br />

gacxeleba gaciveba<br />

moswavle ver mixvda, ratom xdeba feris aseTi cvlileba da gTxovaT axsna.<br />

38.1. CamoTvaleT, romel sakiTxebs SeaxsenebdiT moswavles imisaTvis, rom<br />

man kargad gaiazros cdis arsi.<br />

38.2. auxseniT moswavles, ra iwvevs feris aseT cvlilebebs.<br />

51


39. sagakveTilo procesSi sxvadasxva akademiuri moswrebis mqone moswavleTa<br />

CarTulobis uzrunvelsayofad aucilebelia, gaTvaliswinebuli iyos maTi<br />

individualuri SesaZleblobebi.<br />

am miznis misaRwevad mizanSewonilia, moswavleebs mieceT sirTulis<br />

mixedviT diferencirebuli davalebebi.<br />

erTi resursis _ mocemuli suraTis safuZvelze SeadgineT gansxvavebuli<br />

sirTulis 2 amocana, romelTa amoxsnasac raodenobrivi gamoTvlebi<br />

sWirdeba.<br />

I amocana gankuTvnili unda iyos dabali akademiuli moswrebis moswavlisa-<br />

Tvis, xolo II amocana – warmatebuli moswavlisaTvis.<br />

SeadgineT orive amocanis srulyofili piroba da dawereT pasuxi (amoxnis<br />

gzis Cveneba saWiro ar aris).<br />

aseve, argumentirebulad daasabuTeT, raSi mdgomareobs Tqven mier Sedgenili<br />

amocanebis gansxvaveba sirTulis mixedviT.<br />

gaiTvaliswineT, rom:<br />

amocanebis piroba unda iyos mocemuli suraTis adekvaturi;<br />

orive amocana unda moiTxovdes gamoTvlebis Sesrulebas;<br />

pirobis Sedgenisas SegiZliaT nebismieri ricxobrivi monacemebis damateba.<br />

52<br />

224 ml


I amocana: (piroba da pasuxi)<br />

II amocana: (piroba da pasuxi)<br />

dasabuTeba<br />

53


40. moswavleebs daevalaT, daesaxelebinaT mocemuli struqturuli<br />

formulis mqone naxSirwyalbadi:<br />

H C CH C CH 3 3<br />

C 2 H 5<br />

qvemoT mocemulia ori moswavlis pasuxi:<br />

I moswavlis pasuxi: II moswavlis pasuxi:<br />

2-eTilbuten-2 3-eTilbuten-2<br />

40.1. mokle komentarebiT axseniT, Tu ratom miiRo TiToeulma moswavlem aseTi<br />

pasuxi.<br />

komentari I moswavlis pasuxze<br />

54<br />

komentari II moswavlis pasuxze<br />

40.2. gamogadgebodaT Tu ara qvemoT mocemuli magaliTi imisaTvis, rom<br />

SeamowmoT, ramdenad sworad gaiazres moswavleebma daSvebuli Secdomebi.<br />

lakonurad da argumentirebulad dasabuTeT Tqveni mosazreba.<br />

H C CH C CH<br />

3 2<br />

C 2 H 5<br />

CH 3


41. mocemulia amocana:<br />

"2.3 g natriumi gaxsnes 97.8 ml wyalSi. gamoTvaleT gamoyofili wyalbadis<br />

moculoba (n. p.) da natriumis hidroqsidis masuri wili miRebul xsnarSi".<br />

erT-erTma moswavlem es amocana Semdegnairad amoxsna:<br />

2Na + 2H2O → 2NaOH + H2↑<br />

(Na) = 2.3 : 23 = 0.1 moli<br />

(NaOH) = (Na) = 0.1 moli<br />

(H) = 2 ∙ (Na) = 0.2 moli<br />

V(H2) = 22.4 ∙ ( H2) = 22.4 ∙ 0.2 = 4.48 l<br />

Mr(NaOH) = 23 + 1 + 16 = 40<br />

M(NaOH) = 40 g/moli<br />

(NaOH) = 0.1 ∙ 40 = 4 g<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 = 100.1 g<br />

(NaOH) = (NaOH) : (xsn.) = 4 : 100.1 ≈ 0.04<br />

pasuxi: V(H ) = 4.48 l; (NaOH) 0.04.<br />

SeafaseT moswavlis mier Sesrulebuli naSromi qvemoT mocemuli instruqciisa<br />

da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

instruqcia:<br />

amocana unda SeafasoT maqsimum 10 quliT.<br />

Sefaseba unda moxdes mxolod sqemaSi mocemuli xuTi kriteriumis<br />

mixedviT.<br />

TiToeuli kriteriumi 2-quliania da fasdeba mTeli qulebiT.<br />

Sefasebis erT-erTi mTavari principia: erTi konkretuli Secdoma<br />

isjeba mxolod erTxel. (Tu moswavle uSvebs Secdomas da akldeba<br />

qula erT-erTi kriteriumis mixedviT, maSin SemdgomSi mas aRar unda<br />

daakldes qula iseTi SecdomisTvis, romelic ukve dafiqsirebuli<br />

SecdomiTaa gamowveuli).<br />

gaiTvaliswineT, rom komentaris gakeTeba aucilebelia yvela kriteriumisaTvis!<br />

55


Sefasebis sqema<br />

Sefasebis kriteriumebi komentari qula<br />

1. reaqciis tolobis<br />

siswore da<br />

Sesabamisoba<br />

pirobasTan<br />

2. reaqciis mixedviT<br />

produqtis masis da<br />

moculobis<br />

gamoTvlis codna<br />

3. xsnaris masis<br />

gamoTvlis codna<br />

4. xsnarSi nivTierebis<br />

masuri wilis<br />

gamoTvlis codna<br />

5. amoxsnis logikuri<br />

Tanmimdevroba<br />

saboloo Sefaseba (kriteriumebis mixedviT miRebul qulaTa jami)<br />

56


2012 wlis testis swori pasuxebi da Sefasebis sqemebi<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />

a X<br />

b X X X X X<br />

g X X X X X X<br />

d X X X<br />

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30<br />

a X X<br />

b X X X<br />

g X X X X<br />

d X X X X X X<br />

31. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

a b g<br />

1 X<br />

2 X<br />

3 X<br />

4 X<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqonebis raodenobaa<br />

32. maqsimaluri Sefaseba _ 6 qula<br />

1 X<br />

a b g d<br />

2 X<br />

3 X<br />

4 X<br />

5 X X<br />

6 X<br />

33. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

I II III IV<br />

a X<br />

b X<br />

g X<br />

d X<br />

yoveli sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqoni – 1 qula<br />

(n _ 1) qula, sadac n sworad Sevsebuli horizontaluri<br />

striqonebis raodenobaa<br />

57


34. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

sworad dawerili reaqcia (reagentebi da produqtebi) – 1 qula<br />

sworad Sedgenili balansi – 1 qula<br />

sworad gaTanabebuli reaqciis toloba – 1 qula<br />

5C H O +8KMnO + 12H SO →4K SO +8MnSO +5C H O + 22H O<br />

35. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

yoveli sworad Sevsebuli ujra – 1 qula<br />

a)<br />

<br />

Cl<br />

Cl <br />

<br />

Cl Cl b) 4KClO →KCl+3KClO <br />

g)<br />

<br />

2C 2C 5<br />

<br />

Mn Mn 8<br />

C <br />

C C C <br />

36. maqsimaluri Sefaseba _ 1 qula<br />

C<br />

H 3<br />

OH<br />

CH 3<br />

CH CH 3<br />

37. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

1<br />

qula<br />

1<br />

qula<br />

1<br />

qula<br />

1 2 3 4 5 6 7 8<br />

X X X<br />

Tu moniSnulia 3 an naklebi ujra, maSin yoveli sworad moniSnuli ujra<br />

1 qulaa;<br />

Tu moniSnulia 3-ze meti ujra, maSin qulebis gamoTvlisas sworad<br />

moniSnul ujras abaTilebs zedmetad da arasworad moniSnuli ujra.<br />

58


38. maqsimaluri Sefaseba _ 5 qula<br />

38.1 maqsimaluri Sefaseba _ 2 qula<br />

Sefasebis sqema<br />

am davalebaSi srulyofilad CaiTvleba da 2 quliT fasdeba pasuxi,<br />

romelSic Cans, rom cdis arsis gasagebad aucilebelia Semdegi ZiriTadi<br />

sakiTxebis codna:<br />

marilTa hidrolizi<br />

reaqciis Seqcevadoba da/an wonasworobis gadaxris pirobebi<br />

arasrulyofilad CaiTvleba da 1 quliT fasdeba pasuxi, romelSic am ori<br />

ZiriTadi sakiTxidan mxolos erTia naxsenebi.<br />

pasuxi, romelSic es sakiTxebi saerTod ar figurirebs, fasdeba 0 quliT.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

kristalhidratebi da kristalizaciuri wyali<br />

marilebis hidrolizi<br />

reaqciis Seqcevadoba<br />

indikatorebis moqmedeba<br />

38.2 maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema<br />

am davalebaSi srulyofilad CaiTvleba da 3 quliT fasdeba pasuxi,<br />

romelSic cdis msvleloba logikurad da Tanmimdevruladaa axsnili,<br />

kerZod, pasuxSi unda Candes, rom:<br />

I. gacxelebisas kristalhidratidan gamoiyofa wyali _ 1 qula<br />

II. gamoyofili wyali axdens acetatis hidrolizs, ris Sedegadac<br />

warmoiqmneba tute are, rac iwvevs Seferilobis cvlilebas _ 1 qula)<br />

III. gacivebisas mimdinareobs sapirispiro procesebi – neitralizacia da<br />

kristalhidratis warmoqmna (1 qula)<br />

Tu pasuxSi daSvebulia uxeSi Secdoma, maSin saerTo Sefasebas akldeba<br />

1 qula.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

natriumis acetatis kristalhidrati gacxelebiT iSleba da gamoiyofa wyali.<br />

gamoyofil wyalSi natriumis acetati, romelic susti mJavasa da Zlieri fuZis<br />

marilia, hidrolizdeba da miiReba tute are, romelSic fenoftaleini<br />

Jolosfers Rebulobs.<br />

gacivebisas mimdinareobs sapirispiro reaqciebi _ natriumis tute aneitralebs<br />

ZmarmJavas, xolo warmoqmnili natriumis acetati ierTebs wyals.<br />

gacxeleba<br />

CH3COONa . nH2O CH COONa<br />

3 + nH2O gaciveba<br />

CH COONa 3 + H2O gacxeleba<br />

gaciveba<br />

CH3COOH +<br />

NaOH<br />

59


39. maqsimaluri Sefaseba _ 6 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi<br />

1. orive amocanis piroba unda Seesabamebodes suraTs; amasTanave, amocanaSi<br />

dasmuli kiTxva unda moiTxovdes raodenobrivi gamoTvlebis Sesrulebas –<br />

1 qula<br />

magaliTad:<br />

pirobaSi gamoyenebuli unda iyos marilmJava;<br />

gamoyofili airis moculoba unda Seadgendes 224 ml-s;<br />

reaqciis Semdeg ar unda rCebodes gauxsneli naSTi;<br />

ar SeiZleba, xsnarSi moTavsebuli myari nivTiereba iyos Na an K, radgan<br />

es metalebi ar CaiZireboda xsnarSi (aseve am SemTxvevaSi daculi ar<br />

iqneboda usafrTxoeba);<br />

da a.S.<br />

2. orive amocanis piroba unda iyos srulyofili – 1 qula<br />

magaliTad:<br />

aucilebelia, miTiTebuli iyos, rom moculoba gazomilia normalur<br />

pirobebSi;<br />

Tu amocanaSi dasmuli kiTxva iTxovs aRebuli mJavas koncentraciis<br />

dadgenas, aucilebelia, miTiTebuli iyos, rom HCl srulad daixarja;<br />

da a.S.<br />

3. TiToeuli amocanis pasuxi unda iyos swori – 2 qula (TiToeul amocanaze<br />

– TiTo qula).<br />

4. amocanebis pirobebi unda gansxvavdebodes sirTulis mixedviT – 1 qula.<br />

5. gansxvaveba amocanebis sirTuleebs Soris logikurad da damajereblad<br />

unda iyos dasabuTebuli – 1 qula.<br />

garda amisa, Sefasebisas gaTvaliswinebuli iqneba Semdegi:<br />

Tu amocanis pirobaSi daSvebulia uxeSi Secdoma, an ricxvebi arasworadaa<br />

SerCeuli, ris gamoc amocana ar ixsneba, saerTo Sefasebas daakldeba 1<br />

qula.<br />

Tu dawerilia mxolod erTi amocana, misi maqsimaluri Sefaseba 2 qulaa.<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

I amocana:<br />

magniumis naWeri srulad gaixsna marilmJavaSi, ris Sedegadac gamoiyo 224 ml<br />

wyalbadi (n.p.). gamoTvaleT, ra masis magniumi iyo aRebuli.<br />

pasuxi: 0.24 g magniumi.<br />

II amocana:<br />

0.186 g masis mqone magniumis da aluminis Senadnobi srulad gaixsna<br />

marilmJavaSi, ris Sedegadac gamoiyo 224 ml wyalbadi (n.p.). gamoTvaleT<br />

SenadnobSi metalebis moluri Tanafardoba.<br />

pasuxi: () ∶ () =6∶1<br />

dasabuTeba:<br />

I amocana saWiroebs mxolod reaqciis mixedviT martiv gamoTvlas. II amocana, Iisagan<br />

gansxvavebiT, moiTxovs maTematikuri codnis gamomJRavnebasac, kerZod, ori<br />

gantolebis an gantolebaTa sistemis Sedgenas da maT amoxsnas. garda amisa,<br />

moswavles pasuxis misaRebad dasWirdeba raodenobasa da masas Soris<br />

damokidebulebis codnis gamoyenebac.<br />

60


40. maqsimaluri Sefaseba _ 4 qula<br />

Sefasebis kriteriumebi<br />

davalebis pasuxSi unda Candes, rom:<br />

a) orive moswavle uSvebs erTnair Secdomas (eTilis radikals Tvlis<br />

Canacvlebul radikalad), da Sesabamisad, sworad ver irCevs yvelaze<br />

grZel naxSirbadul jaWvs – 1 qula<br />

b) I moswavle SecdomiT SerCeul naxSirbadul jaWvSi lokantebs sworad<br />

nomravs, II moswavle ki am moqmedebasac arasworad akeTebs – 1 qula<br />

g) mocemuli formula SeiZleba gamoviyenoT imisaTvis, rom II moswavles<br />

vaCvenoT, Tu romeli bolodan unda dainomros ormagi bmis Semcveli<br />

naxSirbaduli jaWvi _ 1 qula<br />

d) mocemuli formulas ver gamoviyenebT imis saCveneblad, Tu <strong>rogor</strong> unda<br />

SevarCioT yvelaze grZeli naxSirbaduli jaWvi, radgan mesame naxSirbadatomTan<br />

ganStoebas akeTebs ori erTnairi sigrZis radikali _ 1 qula<br />

SeniSvna: a) da b) kriteriumebiT miRebuli qulebi gansazRvraven davaleba<br />

40.1-is Sefasebas, xolo g) da d) kriteriumebiT miRebuli qulebi – davaleba<br />

40.2-is Sefasebas<br />

40.1. swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

I moswavlem sworad ar SearCia<br />

yvelaze grZeli jaWvi, Tumca SecdomiT<br />

SerCeuli jaWvi sworad danomra (e.i.<br />

im bolodan, romelTanac ufro axloa<br />

ormagi bma).<br />

40.2. swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

II moswavlem dauSva 2 Secdoma: I<br />

moswavlis msgavsad, sworad ver SearCia<br />

yvelaze grZeli jaWvi. garda amisa, man<br />

araswori bolodan danomra<br />

naxSirbaduli jaWvi.<br />

SeiZleba gamoviyenoT <strong>rogor</strong>c magaliTi, Tu romeli bolodan unda dainomros<br />

naxSirbaduli jaWvi ormagi bmis mdebareobis mixedviT, magram ver gamoviyenebT,<br />

<strong>rogor</strong>c magaliTs yvelaze grZeli naxSirbaduli jaWvis SesarCevad, radgan mesame<br />

naxSirbadatomTan ganStoebas akeTebs ori erTnairi sigrZis radikali. ukeTesi<br />

magaliTi iqneba, C2H5-is nacvlad mocemuli rom iyos C3H7.<br />

61


41. maqsimaluri Sefaseba _ 3 qula<br />

Sefasebis sqema:<br />

maqsimaluri qulis misaRebad pedagogma unda aRmoaCinos moswavlis<br />

naSromSi daSvebuli ori ZiriTadi Secdoma da naSromi unda Seafasos<br />

davalebaSi mocemuli instruqciisa da Sefasebis sqemis mixedviT.<br />

moswavlis naSromSi daSvebuli Secdomebia:<br />

1. sworad ar aris gamoTvlili wyalbadis raodenoba. weria<br />

(H) = (Na) ∙ 2 = 0.2 moli<br />

unda eweros:<br />

(H) = (Na) : 2 = 0.05 moli<br />

2. xsnaris masis gamoTvlisas, moswavle ar iTvaliswinebs gamoyofili<br />

wyalbadis masas.<br />

weria:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 =100 .1 g<br />

unda eweros:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O) − (H2)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 _ 0.1 = 100 g<br />

TiToeuli Secdomis aRmoCenisaTvis pedagogi daimsaxurebs TiTo qulas.<br />

davalebaSi mocemuli instruqciis sworad Sesrulebisa da adekvaturi<br />

komentarebisaTvis pedagogi daimsaxurebs 1 qulas.<br />

im SemTxvevaSi, Tu pedagogi moswavlis naSromSi aRniSnul Secdomebs ver<br />

daafiqsirebs (CaTvlis, rom davaleba sworad aris Sesrulebuli), davaleba<br />

Sefasdeba 0 quliT (miuxedavad imisa, <strong>rogor</strong>aa Sesrulebuli davalebis<br />

danarCeni nawili).<br />

swori pasuxis erT-erTi varianti:<br />

sworia<br />

2<br />

masas sworad iTvlis, moculobas _ ara.<br />

unda iyos: () = (Na) : 2 = 0.05 moli<br />

V(H2) = 22.4 (H2) = 22.4 0.05 = 1.12 l<br />

ar iTvaliswinebs gamoyofili wyalbadis masas. unda eweros:<br />

(xsn.) = (Na) + (H2O) − (H2)<br />

(xsn.) = 2.3 + 97.8 _ 0.1 = 100 g<br />

sworia. ZiriTadi Secdoma daSvebuli iyo xsnaris masis<br />

gamoTvlisas, romelSic qula ukve daaklda<br />

sworia<br />

62<br />

1<br />

0<br />

2<br />

2<br />

7


ekomendebuli literaturis sia:<br />

saxelmZRvaneloebi:<br />

<strong>rogor</strong> <strong>movemzadoT</strong> <strong>pedagogTa</strong> <strong>sasertifikacio</strong> <strong>gamocdisaTvis</strong><br />

(qimia, fizika, biologia). gamocdebis erovnuli centri, 2011.<br />

s. adamia. qimia (gaRrmavebuli kursi). Tbilisi, saqarTvelos macne,<br />

(2009 an 2011 wlebis gamocemebi).<br />

Н.Л. Глинка. Общая химия. Ленинград, Химия, 1979 г. (da Semdgomi gamocemebi).<br />

Uno Kask, J. David Rawn. General Chemistry, W,. C. Brown Publishers. 1993 (da Semdgomi<br />

gamocemebi).<br />

programaSi mocemuli sakiTxebis gasameoreblad SegiZliaT agreTve gamoiyenoT<br />

qimiis nebismieri saxelmZRvanelo, romliTac sargeblobdiT umaRles<br />

saswavlebelSi.<br />

meTodur saxelmZRvaneloebad SesaZlebelia gamoiyenoT qimiis saskolo<br />

saxelmZRvaneloebis avtorTa mier gamocemuli maswavleblis sarekomendacio<br />

wignebi.<br />

internet resursi:<br />

http://www.ets.org/praxis/<br />

63

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!